佛護的藏漢上課版.pages

Transcription

1 དbu མ rʦ བའ འgr ལ པ bud pa ལ ཏ 中觀根本論釋 佛護論!1

2 佛護論師 ( ) 造 蔣揚仁欽譯註 ( 為了 2017 年 8 亞洲團請法 發此講義, 請勿外流尚須修訂 ) 零 七年八 亞洲請法的講義電 檔 補充說明 如同 佛法科學總集 等其他翻譯般, 末學也會同樣地將此譯的版權供養給尊者私 辦公室, 且望能於明年出版 因此 前只能提供沒有註解 無法列印的電 檔, 以便 眾學習, 望請諒解 蔣揚仁欽!2

3 rgy གར skད du bud pa ལ ཏ mau ལ མ y མ ཀ br tt 梵 曰 :Buddhapālita-mūlamadhyamaka-vṛtti བ ད skད du དbu མ rʦ བའ འgr ལ པ བd pa ལ ཏ བམ པ དང པ 藏 曰 : 中論釋 佛護論 第 品 觀緣品 1-1 དཀ ན མཆ ག གsuམ ལ yག འཚལ ལ འཇལ དཔལ གཞ ན nuར gyuར པ ལ yག འཚལ ལ sl བ དཔ ན འཕགས པ klu sgruབ ལ yག འཚལ ལ sl བ དཔ ན བʦuན པ buད དྷ pa ལ ཏ ལ yག འཚལ ལ 1-1 頂禮三寶, 頂禮 殊童, 頂禮龍樹聖者, 頂禮阿闍黎佛護 德 འད ltར sl བ དཔ ན rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ rj ས su st ན པར བཞ ད པས rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བའ ཟབ མW ཉYད ཡང དག པ ཇ lt བ བཞ ན du གཟ གས པས ང མཚར du gyuར པའ uགས དང ldན པ དད པ ལས byuང བའ མཆ མ དkruག ཅ ས མཛད པའ spyན མངའ བ skuའ spu ཟ ང ཞ ས མཛད པ དང ldན པས ཐལ མ sbyར བ དbuར བཞག st ད བཞ ན ག ཤ གས པ rnམས ན ཆ ས ky skuའw ཞgས ད ན དམ པ st ན པའ ཚhགས su བཅད པ འད བrj ད པས མduན du འduག པ དང འdr བར བཞག ནས ད བཞ ན ག ཤ གས པ bl མ དམ པ ལ གང ག ས rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང འགག པ མ ད པ sky མ ད པ ཆད པ མ ད པ rtག མ ད པ འ ང བ མ ད པ འgrW མgད པ ཐ དད ད ན མ ན ད ན གཅ ག མ ན spr ས པ ཉ ར ཞ ཞ བstན པ rdz གས པའ སངས rgyས smr rnམས ky དམ པ ད ལ yག འཚལ ལ ཞ ས rgyu sŋ ན ཡ ད པའ yག བཞ ས པ མཛད ད 1-2 如是, 阿闍黎 ( 龍樹 ) 主張,( 為他 ) 隨後講述緣起, 故 如實觀 深奧緣起, 並 具奇有證量 ( 龍樹阿闍黎 ) 潸然落下由信所 的淚, 髮豎起故, 合掌置頂後, 講說開 勝義之偈頌, 此偈宣道 : 如來即法身 ;( 此景 ) 彷彿在前 頂禮如來及聖賢上師後,( 龍樹阿闍黎 ) 云 : 何者因緣起, 寂離戲論 : 無滅亦無, 無斷亦無常, 無來亦無去, 無異無 義 頂禮佛正覺, 諸說中第 1-3 གང ག ས དབང yuག དང duས དང rduལ rན དང རང བཞ ན དང ངW བW ཉYད ལ ས གས པར smr བ spr ས པ ཐ བས པ ར འyམས པའ འཇ ག rt ན ལ rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ ཞ ས by བ ད ན དམ པའ བད ན པ མཆ ག tu ཟབ པ འགག པ མ ད པ sky བ མ ད པ ཆདད པ མ ད པ rtག པ མ ད པ འ ང བ མ ད པ འgr བ མ ད པ ད ན ཐ དད མ ཡ ན པ ད ན གཅ ག མ ཡ ན པ spr ས པ ཐམས ཅད ཉ བར ཞ བ my ངན ལས འདས པའ gr ང y ར du འgr བ ཞ བ ལམ drང པ འད བstན པ ཡང དག པར rdz གས པའ སངས rgyས smr བ rnམས ky དམ པ ད ལ yག 1 對於佛護的禮讚, 應由西藏譯師究廬龍幢 (ཅ ག ར kluའ rgyལ མཚན 八世紀 ) 藏譯佛護論的譯者 所 撰!3

4 འཚལ ལ ཞ ས by བ ཡ ན ན བཅ མ ldན འདས ky ས y ར ལ པ ཕས ky rg ལ བ ཐམས ཅད by ས པ bl བ འdr བར uགས su uད ནས འgr བ ལ ང བ ལག ན མ by ད པ lt bu ལ rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ བstན པར sl བ དཔ ན gy ས ཡང དག པར གཟ གས པས smr rnམས ky དམ པ ཞ ས གsuངས ས འགག པ མ ད པ ཞ ས by བ ན འད ལ འགག པ ཡ ད པ མ ཡ ན པའ ཚhག lhག མ rnམས ལ ཡང ད བཞ ན du sbyར བར byའ ཚhགས su བཅད པ ད ན མད lt bu st བstན བཅ ས lhག མས ད rnམ པར བ ཤད པ by ད པར འgyuར ར ད ཡང བrj ད པ ལ མང ན པར ཞ ན པའ དབང ག ས sgw དg དང ད ས by ད པར འgyuར gy གW རYམས ཇ lt བ བཞ ན du ན མ by ད ད 1-3 於 在 時間 微塵 性 體性等諸 戲論籠罩之世間, 何者 2宣說 : 緣起謂勝義至上深奧 ( 聖龍樹亦云 ): 無滅 無 無斷 無常 無來 無去 非異義 非 義 寂滅 切戲論 向涅槃城, 顯 如此寂靜康莊 道,( 故 ) 頂禮圓滿正覺諸說中的第 薄伽梵了知 切外道敵論皆似童 後, 顯 緣起於如被 牽著盲 的眾 ( 該現象 ) 被 ( 龍樹 ) 阿闍黎所正觀視, 故道 : 諸說中第 無滅 謂無有壞滅, 餘句等亦如是解讀 此偈有如經典, 被餘論所釋 由詮欲, 依多 釋, 然,( 離八戲論之 ) 次第, 則不 ( 需 ) 如實 ( 依照中論所 定 ) 1-4 ཅ st rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ rj ས su བstན པ ལ དག ས པ ཅ ཡ ད ཅ ན 1-4 何故 ( 為他 ) 隨後講述緣起, 該 的為何? 1-5 བཤད པ sl བ དཔ ན uགས rj འ བདག ཉ ད ཅན gy ས ས མས ཅན rnམས sduག བsŋལ sn ཚགས ky ས ཉ ན པར གཟ གས ནས ད དག rnམ པར gr ལ བར by བའ y ར དང ས པ rnམས ky ཡང དག པ ཇ lt བ ཉ ད རབ tu བstན པར བཞ ད པས rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ rj ས su བstན པ བrʦམས ཏ ཡང དག མ ཡ ན མཐ ང བ འཆ ང ཡང དག མཐ ང བ rnམ པར gr ལ ཞ ས གsuངས པའ y ར ར 1-5( ) 答 : 具 悲性之阿闍黎, 觀視眾 被諸苦所逼後, 為令彼等脫離, 承許廣 事物的如所有性, 故隨後講述緣起, 且云 : 非實束縛, 實得解脫 1-6 དང ས པ rnམས ky ཡང དག པ ཇ lt བ བཞ ན ཉ ད གང ཡ ན 1-6 何為事物的真正如所有性? 1-7 བཤད པ ངW བW ཉYད མ ད པ ཉ ད ད མ མཁས པ གཏ muག ག muན པས blw gr ས ky མ ག བsgr བས པ ན དང ས པ rnམས ལ ངW བW ཉYད du rnམ པར rt ག ན ད དག ལ འད ད ཆགས དང ཞ sdང དག sky ད པར by ད ད གང ག ཚ rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ ཤ ས པའ snང བས གཏ muག ག muན པ བསལ ཅ ང ཤ ས རབ ky མ ག ག ས དང ས པ rnམས ky ངW བW ཉYད མ ད པ ཉ ད མཐ ང བ ད འ ཚ ན གནས མ ད པ ལ ད འ འད ད ཆགས དང ཞ sdང དག མ sky འ འད lt st དཔ ར ན ལ ལ ཞ ག གzuགས བrན gy buད མ ད ལ buད མ ད ད sམ པའ blw gr ས sky ས ནས kuན tu འད ད ཆགས sky ད ད ད དང འbr ལ བའ ཡ ད ky ས ད ལ rnམ པར rt ག པར by ད ད གང ག ཚ ཡང དག པ ཇ lt བ བཞ ན du rt གས པ ད འ ཚ ན buད མ ད ky blw gr ས མ ད པར gyuར ཅ ང འད ད ཆགས དང brལ ནས ཤ ན tu ང ཚ བ sky ས ཏ རང བཞ ན gy ས མས གནས མ ད པ ལ འད ད ཆགས sky བ ལ འy བ ད དང འdr st ད ltར བཅ མ ldན འདས ky ས kyང དག sl ང དག buད མ ད ལ ནང ག buད མ ད ky 2 龍樹聖者!4

5 དབང པ ཡང དག པར rj ས su མ མཐ ང st དག sl ང དག གལ ཏ buད མ ད ཡ ན ན ནང ག buད མ ད ky དབང པ ཡང དག པར rj ས su མ མཐ ང ང ཞ ས rgy ཆ ར བཀའ sʦལ ཏ ད འ y ར sl བ དཔ ན འཕགས པ lhས kyང sr ད པའ ས བ ན rnམ ཤ ས ཏ yuལ rnམས ད ཡ spy ད yuལ ལ yuལ ལ བདག མ ད མཐ ང ན ན sr ད པའ ས བ ན འགས པར འgyuར ཞ ས གsuངས ས ད lt བས ན sl བ དཔ ན gy ས དང ས པ rnམས ky ངW བW ཉYད མ ད པ ཉ ད རབ tu བstན པའ y ར འད བrʦམ མ 1-7( ) 答 :( 事物的究竟真相為 ) 無有 性 由非善巧之愚痴 闇, 蓋障智慧之, 妄執事物等為 性有 此時, 起了貪及瞋 何時, 由了知緣起的光明之, 去除愚痴 闇, 以智慧眼, 觀 諸事物等無有 性, 爾時, 無有 ( 執 ) 處, 貪瞋不起 如是, 又如某 念, 執影像女 為女, 後起遍貪及其相屬之意, 起妄執 何時正確證悟如所有性, 爾時無有 ( 執 ) 女之念, 遠離貪欲, 極為驚歎 不住 性, 將會損害貪的產 同理, 薄伽梵亦云 : 比丘們, 不應觀 女 具真實內在女根 ; 比丘們, 莫觀凡是女 皆具真實內在女根 做此廣說 此故, 阿闍黎聖天亦云 : 識為諸有種, 境是識所, 境無我時, 諸有種皆滅 3阿闍黎廣 諸事物皆無 性, 故撰此 ( 偈 ) 1-8 འད ར smrས པ གང ག ཚ ད བཞ ན ག ཤ གས པ ཐམས ཅད མy ན པ ཐམས ཅད གཟ གས པ uགས rj ཆ ན པ མངའ བ ཉ ད ky ས rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ ད དང ད ར ད lt ད ltར བ ཤད ཅ ང རབ tu བstན ཟ ན ན ཡང ད rj ས su རབ tu བstན པ ལ དག ས པ ཅ ཡ ད 1-8 於此,( 他 ) 道 : 因如來遍知遍智, 以具 悲, 早已廣 種種緣起於種種 ( 有情 ), 再次廣 ( 緣起 ) 的 的為何呢? 1-9 བཤད པ ད བཞ ན ག ཤགས པ ཉ ད ky ས rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ བ ཤད ཅ ང རབ tu བstན པ བད ན མ ད ky འ ན kyང འཇ ག rt ན gy ཐ sད ky དབང ག ས sky བ ལ ས གས པའ བrj ད པ དག ག ས བ ཤད ཅ ང རབ tu བstན པས ད ལ ད ltར ཉ ད kyང བrj ད པ ཙམ ལ མང ན པར ཞ ན པའ bl ཅན ཁ ཅ ག rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ མཆ ག tu ཟབ པ མ rt གས པ ན དང ས པ rnམས ན ཡ ད པ ཁ ན ཡ ན ཏ གང ག y ར ད དག ག sky བ དང འགག པ དང འgr བ དང འ ང བ དག བrj ད པའ y ར ར 1-9( ) 道 : 雖然事實上如來已釋緣起, 且已廣, 但隨世間名 之, 等論述仍被廣說 雖然也只是當今論述, 某許妄執者們卻因不知緣起的殊勝深奧, 說 : 事物 4唯有, 因由諸法的 滅 來 去等 1-10 གང ཞ ག ཡ ད པ ལས rtག པ དང ཆད པ དང ད ཉ ད དང གཞན ཉ ད du ས མས པ དག by ད ky ར བ ང ག rw ལ ས གས པ མ ད པ དག ལ ད དག མ འbyuང ང sམ du ས མས པ ད དག ལ rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བའ ངW བW ཉYད རབ tu བstན པའ y ར sl བ དཔ ན gy ས ར གས པ དང luང sŋ ན tu བཏང བ འད བrʦམས ས གཞན ཡང གང ཁ ནའ y ར ད བཞ ན ག ཤ གས པས rt ན ཅ ང འbr ལ པར འbyuང བ བཤད ཅ ང རབ tu བstན པ ད ཁ ནའ y ར sl བ དཔ ན gy ས rj ས su རབ tu བstན པར འཐད ky མ བ ཤད ཅ ང རབ tu མ བstན པར rj ས 3 四百論 事物 ( དང ས པ ) 詞, 可根據字句的前後背景解讀為 : 存在的 事物, 如瓶柱 不存在的 性, 如 中論 的 (1.3) 若無 事物, 他事物亦無 第六品的 無有異法事物 及 無有 同俱事物 等 讀者必須善巧地抉擇其義!!5

6 su རབ tu st ན པར འ ས པ ད གང ཞ ག ཡ ན འད ltར འཇ ག rt ན པའ བstན བཅ ས དག kyང sŋ ན gy sl བ དཔ ན rnམས ky ས བ ཤད ཅ ང རབ tu བstན པས ད ltར ཉ ད kyང ད rnམས ky sl བ མ དག rj ས su smr བར by ད ད ད འ y ར sl བ དཔ ན gy ས rj ས su རབ tu བstན པར ར གས ས 1-10 有 因 ( 執 ) 有, 思常 斷 此性 餘性 ; 有 認為彼法等皆不存在,( 如 ) 兔角等皆不存在 為能廣 緣起於彼 ( 承許常邊或斷邊兩者 ),( 龍樹 ) 阿闍黎先依教理, 撰此偈 此外, 如來已釋緣起, 且已廣, 僅憑此理,( 龍樹 ) 阿闍黎便合理隨後廣 ( 緣起 ) ( 若諸佛 ) 未曾解釋 未曾廣,( 龍樹阿闍黎的 ) 隨後廣 如何應理? 世間論典亦是如此,( 先 ) 被往昔論師所說, 且曾廣, 當今再由彼等弟 隨後解說 故此, 由 ( 龍樹 ) 阿闍黎隨後廣, 實為應理 1-11 འད ར smrས པ ཅ འ y ར འགག པ ལ ས གས པ བrgyད པW དg དག འག ག པར by ད འགག པ མ ད པ sky མ ད པ ཆད པ མ ད པ rtག མ ད པ ཞ ས by བ ད ཙམ ཞ ག byས པས མ ཆ ག གམ 1-11 於此,( 他 ) 道 : 為何遮除滅等八者? 難道不能僅僅敘述 : 無滅亦無, 無 斷亦無常 滿 嗎? 1-12 བཤད པ དང ས པW ངW བW ཉYད smr བ དག ཕལ ཆ ར ཐ sད ky དབང ག ས བstན པ འགག པ ལ ས གས པ བrj ད པ བrgyད པW དg དག ག ས དང ས པW ཡ ད པ ཉ ད du st ན པར by ད པས ད འ y ར འགག པ ལ ས གས པ བrgyད པW དg དག ཉ ད འགག པ མཛད ད ད བཞ ན du ད ཁ ན ས མས པར by ད པའམ ནས ས མས པ དང rʦ མ པར by ད ད འgy ད པ rʦ མ པར by ད པ གང དག ཅ ཡང ruང བ ད དག kyང འགག པ ལ ས གས པའ ད ན ད དག ལ བrt ན 1-12( ) 道 : 多數承許 事物為 性有 者, 隨名 之 詮釋 滅等八者論述宣說事物唯有 此故,( 龍樹阿闍黎 ) 斷除滅等八者 同理, 無論是僅思該義, 或是反駁該義的任何 者, 也皆依賴滅等八義 認同及反駁 འད lt st ར ཞ ག ཁ ཅ ག ན ར དང ས པ ཐམས ཅད ན sky བ དང འགག པའ ཆ ས ཅན skད ཅ ག མ st rgyuན gy ས rgyuན du འbyuང ང ཞ ས ཟ ར ར གཞན དག ན ར ས ལ ས གས པ rdzས དgu པ དག rtག ཅ ས ཟ ར ར ཡང གཞན དག ན ཆ ས དང ཆ ས མ ཡ ན པ དང གང ཟག ནམ མཁའ དང duས དང གང ཟག དང sr ག ཅ ས by བ rdzས druག པ དག rtག ཅ ས བrj ད ད ད བཞ ན du ཕལ ཆ ར sr ག དང luས གཉ ས མ དང buད ཤ ང གཉ ས rgyu དང འbrས bu གཉ ས ཡ ན ཏན དང ཡ ན ཅན གཉ ས ཡན ལག དང ཡན ལག ཅན གཉ ས ན ད ཉ ད དང གཞན ཉ ད ཅ ས by བ འgy ད པར by ད ད 1-13 如是, 有說 : 切事物為 滅之有法 剎那性, 因續流 續存 有說 : 地 等九質皆是常法 他 又說 : 六質 法 非法 補特伽羅虛空 時間 補特伽羅 壽命 為常 同理, 多諍道 : 壽命與身體兩者 與柴兩者 因與果兩 者 功德與具德者兩者 分與具 者兩者, 皆為此性及餘性 5 僅思該義 指認同滅等八者有 性的墮常邊者, 反駁該義 指否定滅等八者名 在的墮斷邊者 總之, 常執與斷執兩者皆由滅等八者的顛倒執所, 故須解說滅等八者的緣起性空!6

7 1-14 ད བཞ ན du ཁ ཅ ག ན ར ཡ ན ཏན by བ དང ldན པ rnམས དང rtག འཁ ར ལW ཞgས ཟ ར ར གཞན དག ན ར rduལ rན དང ཡ ད གཉ ས ན མ འgrWའW ཞgས ཟ ར ར གཞན དག ན sr ག དང གང ཟག གཉ ས འgr བ དང ldན ཞ ས བrj ད ད gruབ ནས གང du འgr བར ཡང འད ད ད ད འ y ར ད ཁ ན ས མས པ དང འgy ད པ rʦ མ པའ དབང ག ས འགག པ ལ ས གས པ བrgyད པ དགག པར མཛད ད 1-14 同理, 有說 : 德具作 及常輪 他說: 微塵與意兩者不得 6 他說 : 壽命及補特伽羅兩者得以 ( 並 ) 承許 : 若能成辦( 壽命及補特伽羅兩者 ), 何處亦 ( 可 ) 此故, 僅思該義與反駁 ( 該義 ) 的緣故, 斷除滅等八者 1-15 འད ར smrས པ འ ན ཅ འ y ར འགག པ sŋར བཀག པ sky བ y ས བཀག sky བ མ ད པ sŋར བrj ད པར by བའ ར གས sམ ན 1-15 於此,( 他 ) 道 : 為何先遮滅, 後遮? 先說無 應當合理 1-16 བཤད པ ད ན klན ཀར མ ruང st ཅ འ y ར ཞ ན ཡ ག ལ མཁས པ rnམས ན བsdu བ ལ sby ར བ ltག འ ག ང ས པ ཡ ད ky གཞན ལ ན ང ས པ མ ད པའ y ར ར 1-16( ) 道 : 此患無理, 何故? 精通 字者們, 撰寫攝 ( 時 ) 有已定的先後順序, 餘者無有決定 1-17 འད ར smrས པ ད lt ན ཡང sky བ ཡ ད ན འགག པར འgyuར gy མ ད ན མ འgyuར བ གW རYམས བཞ ན du sŋར sky བ མ ད པ ཞ ས བrj ད པར by བ ཁ ནར འgyuར ར 1-17 於此,( 他 ) 道 : 雖是如此, 有 能成滅, 無 ( ) 則不成 ( 滅 ) 依循 ( 中論的講說順序 ), 僅 ( 應 ) 先說無 1-18 བཤད པ gr གས པ འད ltར sky བ sŋ ལ འགག འy འ ཞ ས by བར གང ག ས ཁW བ ཅག ཡ ད ཆ ས པར འgyuར བའ དཔ འགའ ཞ ག ཇ gy ས ཤ ག 1-18( ) 道 : 朋友, 所謂 先有, 後有滅, 這種 ( 能 ) 讓我相信的 些事例, 請逐漸道來 1-19 smrས པ ཐམས ཅད kyང དཔ ཡ ན ཏ ཇ ltར ཞ ན ར ཞ ག sky འད ད ན མ ད གང y ར sky བ ཡ ད ན rg ཤ དང ནད དང sduག བsŋལ བསད དང གཅ ངས ལ ས གས པའ དgr དག ཡ ད ཅ ས by བ བཞ ན ན 1-19( 他 ) 道 : 切皆是事例 何故? 正所謂 : 如何無義? 故有 死, 病苦及殺戮, 束縛等諸敵 1-20 བཤད པ གང ལ འཆ བ ཡ ད པའ sky བ གང ཡ ན པ ད ལ ཡང འཆ བ sŋ ན du འgr བ ཁ ན ཡ ན པ sམ གལ ཏ ད འཆ བ sŋ ན du འgr བ མ ཡ ན ན ན འཁ ར བ ལ ཐ ག མ ཡ ད པར ཐལ བར འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར འཁ ར བ ལ ཐ ག མ དང ཐ མ མ ད 6 為直譯, 具有 移動 的意思!7

8 པའ y ར sky བ sŋ ལ འཆ བ འy བའམ འཆ བ sŋ ལ sky བ འy འW ཞgས by བར བrj ད པར མ nuས ས འ ག ནས kyང གལ ཏ sky sŋ བ sŋ gyuར ལ rg ཤ འy བ ཡ ན ན rg ཤ མ ད པར sky བ དང མ ཤ བར ཡང sky བར འgyuར ཞ ས འbyuང ང 1-20( ) 道 :( 吾 ) 認為, 凡具死之, 在此之前必須先有死, 僅此 已 若非先有死, 輪迴應有初始 ( 之患 ), 然 ( 吾 ) 不許 ( 輪迴有始 ) 輪迴無始亦無終的緣故, 不能 論 先有, 後有死 或 先有死, 後有 ( 中論 ) 下述又云 : (11.3) 若使先有, 後有 死者, 有 不 死, 不死亦將 1-21 smrས པ འ ན གལ ཏ འཇ ག མང sky བ མ ད ན ད ན མ ད ད མ འbyuང ཤ ང sky ས མ ད ན ནགས མ ད rluང ག ས sgy ལ བར མ འgyuར བཞ ན ཞ ས by བ འད ས ན དཔ གཞན ཡ ན ན 1-21( 他 ) 道 : 另有他例 正所謂 : 倘若無 無故則不起多滅, 如 不 雖有風 動林不在 1-22 བཤད པ འད ལ yད པར ཅ ཡ ད 1-22( ) 道 : 於此有何差異? smrས པ yད པར ན འད ཡ ན ཏ གང ག y ར འད ལ འགག པ sŋ ན du འgr བའ sky བ མ ད ད འད ltར ཤ ང lj ན པ གཞན du འགགས ལ འད ར sky ས པ མ ད པའ y ར ར 1-23( 他 ) 道 : 差異即此 不存在 先有正在滅, 有, 如樹 於他處已 滅 於此未 故 1-24 བཤད པ འད ལ ཡང ས བ ན འགག པ sŋ ན du འgr ལས sky བས ད ཡང འགག པ sŋ ན du འgr བ ཁ ན ལས sky བ ཡ ན ན 1-24( ) 道 : 先有種 正在滅,( 苗 ) 才會 的緣故, 只能先有 正在滅 才 1-25 འད ར smrས པ ད ན མ འdr st ཅ འ y ར ཞ ན གཞན ཁ ན འགགས ལ གཞན ཁ ན sky བའ y ར ཏ འད ltར འད ལ ས བ ན འགགས ལ myu gu sky འ myu gu ཉ ད འགགས ལ myu gu ཉ ད མ sky བས ད འ y ར མ འdrའ 1-25( 他 ) 道 : 不同也, 何故? 只有他者已滅才 他者 如種 已滅才 幼苗 ; 苗 已滅時, 苗為不, 此故不同 1-26 བཤད པ ད ན འdr བ ཁ ན st ཅ འ y ར ཞ ན འད ltར sky བ དང འཆ བ གཉ ས kyང གང ཁ ན ཤ བ ད ཉ ད sky བ མ ཡ ན པའ y ར ཏ གལ ཏ གང ཁ ན འཆ བ ད ཉ ད sky བར འgyuར ན ན ད lt ན rtག པའ sky ན du ཐལ བར འgyuར ཏ lh གང ཡ ན པ ད ཡང lh ཁ ནར འgyuར ལ duད འgr གང ཡ ན པ ད ཡང duད འgrW ཁ ནར འgyuར ར ད lt ཡ ན ན ལས དང ཉ ན མ ངས པས byས པའ sky བ དང འgr བ འruལ པ མ ད པར འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད ནས གང ཁ ན འཆ བ ད ཉ ད sky བར འgyuར ར པས ད འ y ར ད འ འdr བ ཁ ནའ ཞ ས by བ ད བrj ད པར མ nuས 7 現在這個例 跟之前的例 如何無義? 故有 死, 病苦及殺戮, 束縛等諸敵 有何區別?!8

9 1-26( ) 道 : 此係相同, 除此無餘, 何故? 只是 與正在死兩者並非已死即 如果只是正在死可成為, 將有常法之患 凡天 僅屬天, 凡畜 僅屬畜 業與煩惱所成投 及其該道無有謬誤, 故 ( 吾 ) 不許 ( 正在死就是已死, 已死即 ) ( 汝 ) 不能說 : 只要正在死就應為, 故為相同, 除此無餘 1-27 འད ལ གཞན ཁ ན འགག གཞན ཁ ན sky འW ཞgས པ གང ཡ ན པ ད ཡང མ ར གས ཏ གལ ཏ ས བ ན དང myu gu གཉ ས གཞན ཉ ད ཡ ན པར gyuར ན ད གཉ ས ལ rgyu དང འbrས buའ ཐ sད kyང མ ད པར འgyuར བ ཞ ག ན ཐ sད ཡ ད པས ད འ y ར ད གཉ ས གཞན ཉ ད མ ཡ ན ན 1-27 於此,( 他 ) 道 : 唯遮他 唯 他 8( 道 :) 凡 ( 該義 ) 皆不應理 若 種 與幼苗兩者是他性, 此 中將不會有因與果的名 9 然有該名 故, 彼 並非他性 1-28 གཞན ཡང འད ན smr བ པ དག ས བ ན བཏབ ནས བདག ག ས ཤ ང lj ན པ འད བʦuགས བདག ག ས bu འད བsky ད ད ཤ ང lj ན པ འད ན བདག ག འ bu འད ན བདག ག འW ཞgས ཟ ར ར ད ལ གལ ཏ ས བ ན དང ཤ ང lj ན པ དང bu དག གཞན ཉ ད ཡ ན པར gyuར ན འཇ ག rt ན gy ཐ sད ད དག མ sr ད པར འgyuར བ ཞ ག ན sr ད པས ད འ y ར ས བ ན དང myu gu གཉ ས གཞན ཉ ད du བrj ད པར མ nuས ཏ འ ག ནས kyང གཞན ན གཞན ལས བrt ན ཏ གཞན གཞན མ ད གཞན ལས གཞན མ འgyuར གང ལས བrt ན ཏ གང ཡ ན པ ད ན ད ལས གཞན མ འཐད ཅ ས འbyuང ང 1-28 於此, 反駁者 ( 道 ):( 世間 在 ) 種 播下後, 道 : 我種此樹 我 此兒 此樹是我的 此兒是我的 ( 道 :) 種 樹 孩 若成他性, 世間中將無該名 ; 然,( 該名 ) 存在的緣故, 種 與幼苗兩者不能詮釋為他性 ( 中論 ) 下述亦 ( 云 ): (14.5) 異因異有異, 異離異無異, 若法從因, 是法不異因 1-29 འད ར smrས པ ད lt ན ཡང ས བ ན ཡ ད པ ཉ ད ཡ ན ན འགག པར འgyuར gy ས མ ད ན མ འgyuར བས འད ཡང sky བ sŋ ལ འགག པ འy བར འgyuར ར 1-29 於此,( 他 ) 道 : 雖是如此, 只有種 存在的話,( 種 ) 才會壞滅 ( 種 ) 無則不滅的緣故, 此中也是先有, 後有滅 1-30 བཤད པ འད ltར ས བ ན ད ལ ཡང ས བ ན འགག པ sŋ ན du འgr བ ཡ ད ད ཅ འ y ར ཞ ན འད ltར myu gu ལས kyང ཤ ང lj ན པ གཞན མ ཡ ན ལ ཤ ང lj ན པ ལས kyང ས བ ན གཞན མ ཡ ན པའ y ར ས བ ན འགག པ sŋ ན du འgr བ ལས myu gu sky ལ ས བ ན ཡང ས བ ན འགག པ sŋ ན du འgr བ ལས sky ཏ ད ltར sl བ དཔ ན འཕགས པ lhས kyང ས བ ན དཔ ན ཇ lt བར ད ལ ཐ ག མ ཡ ད མ ཡ ན ད ltར rgyu དང མ ldན ལས sky བའང sr ད པར མ འgyuར ར ཞ ས གsuངས ས ད འ y ར sky བ དང འགག པ གཉ ས ལ sŋ y འ rnམ པར 8 唯以 性 遮他性, 唯以 性 他性 為他宗 9 種 與幼苗兩者皆是 性分開 性有的他性, 將無觀待作, 如何能有因果關聯? 既無因果關聯, 何來因果名?!9

10 བཞག པ མ ད པས ཅ འ y ར འགག པ sŋར བཀག ལ sky བ y ས བཀག ཅ ས by བ ད klན ཀར མ ruང ང ད གཉ ས ལ sŋ y འ rnམ པར བཞག པ མ ད པ ད ཉ ད རབ tu བstན པའ y ར sl བ དཔ ན gy ས འད ར འགག པ sŋར གzuང བ མཛད ལ sky བ y ས བrtགས ས 1-30( ) 道 : 在種 之前也先有 種 壞滅 何故? 幼苗並非迥異於樹, 樹 也非迥異於幼苗, 所以先有種 的壞滅才有幼苗的產 10 種 之前也先有 種 壞滅 阿闍黎聖天亦云 : 如 種有終, 然彼非有始, 如是因不具, 故 亦不起 11 此故, 滅兩者中不能安 先後的緣故, 何故先遮滅, 再遮 之諍論實不應理 為能廣 此 中並無先後的論述,( 龍樹 ) 阿闍黎於此 ( 論說 ): 先持滅, 後有,( 做此 ) 觀察 1-31 འད ར smrས པ ར ཞ ག ཇ ltར sky བར བrj ད པ ཐ sད ཙམ ཡ ན པ ད ltར རབ tu st ན ཅ ག 1-31 於此,( 他 ) 道 : 先請 的論述如何僅屬名? 1-32 བ ཤད པ ཏ (དང )པ ར བstན པར byའ 1-32( ) 道 : 先詮釋 ( 何為 義 ) 1-33 བདག ལས མ ཡ ན གཞན ལས མ ན གཉ ས ལས མ ཡ ན rgyu མ ད མ ན དང ས པ གང དག གང ན ཡང sky བ ནམ ཡང ཡ ད མ ཡ ན འད ལ གལ ཏ དང ས པ འགའ ཞ ག sky བར gyuར ན དང ས པW དgའ sky བ ད བདག ལས ལམ གཞན ལས སམ བདག དང གཞན གཉ ས ལས སམ rgyu མ ད པ ལས འgyuར grང ན བrtགས ནས rnམ པ ཐམས ཅད ལས མ འཐད ད ཇ ltར ཞ ན བདག ལས ཞ ས by བ ན བདག ཉ ད ལས ཞ ས by བའ ཐ ཚhག ག ད ལ ར ཞ ག དང ས པ rnམས བདག ག བདག ཉ ས ལས sky བ མ ད ད ད དག ག sky བ ད ན མ ད པ ཉ ད du འgyuར བའ y ར དང sky བ uག པ མ ད པར འgyuར བའ y ར ར འད ltར དང ས པ བདག ག བདག ཉ ད du ཡ ད པ rnམས ལ ཡང sky བ དག ས པ མ ད ད གལ ཏ ཡ ད kyང ཡང sky ན ནམ ཡང མ sky བར མ འgyuར བར ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར ར ཞ ག དང ས པ rnམས བདག ལས sky བ མ ད ད 1-33( 中論 云 :) 1.1 諸法不, 亦不從他, 不共不無因, 是故為無 於此, 當產 某些事物之時, 該事物之 是由 由他 由 他兩者, 或是由無因耶? 觀察後,( 上述 ) 切 相皆不成 為何? 由 與 由 性 乃同義詞 10 有了樹, 才有樹果及樹的種, 再有樹的幼苗, 故說樹苗與樹無有迥異 因此, 新的樹種未 之前, 先要有舊樹種 的 滅過程 11 四百論 8.25!10

11 先, 事物等不從 的 性,( 否則 ) 該 應成 12無義故 ( 該 ) 應成無窮無盡故 如是, 存在於 的 性之事物等, 無須再 若已有 ( 事物 ) 仍會再, 應成永遠 ( 復 ), 然 ( 吾 ) 不許 ( 該義 ) 此故, 先 ( 確認 ) 諸事物非由 1-34 གཞན ལས kyང sky བ མ ད ད ཅ འ y ར ཞ ན ཐམས ཅད ལས ཐམས ཅད sky བར ཐལ བར འgyuར བའ y ར ར བདག དང གཞན གཉ ས ལས kyང sky བ མ ད ད གཉ གའ sky ན du ཐལ བར འgyuར བའ y ར ར rgyu མ ད པ ལས kyང sky བ མ ད ད rtག tu ཐམས ཅད ལས ཐམས ཅད sky བར ཐལ བར འgyuར བའ y ར དང rʦ མ པ ཐམས ཅད ད ན མ ད པ ཉ ད ky sky ན du འgyuར བའ y ར ར ད ltར གང ག y ར དང ས པW skyg བ rnམ པ ཐམས ཅད du མ འཐད པས ད འ y ར sky བ མ ད པས sky བར བrj ད པ ན ཐ sད ཙམ ཡ ན ན 1-34( 事物 ) 亦不從他 何故? 所有 ( 事物 ) 應從 切 故 ; 亦不從 他兩者, 應成兩患故 ; 亦不從無因, 所有 ( 事物 ) 應永遠從 切 故 ; 切努 應成無有意義之患故 如是, 事物之 不能成 ( 上述 ) 切 相, 故無有, 僅為名 也 1-35 smrས པ དང ས པ rnམས བདག ལས sky བ མ ད ད འད ltར myu gu ད ཉ ད ལས ཇ ltར sky ཞ ས བ ཤད པ གང ཡ ན པ དང བདག ལས sky བ མ ད ན བདག དང གཞན གཉ ས ལས sky བ ད ཡང མ ར གས ཏ y གས གཅ ག ཉམས པའ y ར རW ཞgས by བ དང འད ltར rgyu མ ད པ ལས sky འW ཞgས by བའ y གས ད ན ཐ ཆད ཡ ན པས ད དག ན ར ཞ ག ཁས མ ལ ན ཏ 1-35( ) 道 : 事物等非由, 如同已 幼苗如何從該性產 的所有論 述 若無, 從 他 者 亦不應理, 被壞故 13 無因 之 為信 開河故, 該義暫且不被承許 1-36 དང ས rnམས གཞན ལས sky བ མ ད པ ཁ ནའ ཞ ས by བ ད ང ས པར གzuང st བ ཤད པ གང ཡ ན པ ད ལ smr བར by st rky ན rnམས བཞ st rgyu དང ན དམ གས པ དང ན ད མ ཐག བདག པ ཡང ན ད བཞ ན ཏ rky ན lŋ པ ན ཡ ད མ ཡ ན lŋ པ ཡ ད པ མ ཡ ན ཞ ས by བས ན sl བ དཔ ན ཁ ཅ ག ག ས rky ན བཞ པ འད ལས གཞན གང དག ཐ sད du བrj ད པ ད དག ཐམས ཅད kyང rky ན བཞ པ འད དག tu འduས ས ཞ ས ང ས པར འཛhན པར by ད ད ད རབ tu བstན པའ y ར rgyu ལ ས གས པ rky ན བཞ པW དg དག དང ས པ rnམས sky བར འgyuར ར གང ག y ར rky ན བཞ པ གཞན du gyuར པ ད དག ལས དང ས པ rnམས sky བར འgyuར བ ད འ y ར དང ས པ rnམས གཞན ལས sky བ མ ད པ ཁ ནའ ཞ ས by བ ད བཟང པ མ ཡ ན ན 1-36 將說 : 諸法絕對不從他 的決定論 ( 中論 云 :) 1.2 四緣即如是, 因緣所緣緣, 等無間增上, 無有第五緣 因 無有第五緣, 有些阿闍黎說 : 迥異於此四緣的所有名 所釋, 皆被此等四緣所攝, 作此決定 為廣 該義,( 承許 ) 因等四緣 起諸事物 從迥異 14四緣 起諸事物故, 事物絕無從他 之論並非善賢 12 應成 顧名思義, 指的是 應該成為, 該詞在這部論中時常使 佛護論師以 應成 的推理邏 輯 破他宗, 故有後來的 應成派 便是 他兩者 的, 此理被正理所損害, 故作此說 因四緣與果事物迥異的緣故, 此稱 迥異四緣!11

12 1-37 བཤད པ གལ ཏ y ད ky ས rgyu ལ ས གས པ rky ན བཞ པ གང དག གཞན ཡ ན པར ཐ sད བཏགས པ ད དག དང ས པ rnམས ལས གཞན ཡ ན པར gyuར ན ན དང ས པ rnམས གཞན ལས sky བར ཡང འgyuར བ ཞ ག ན ད དག ན གཞན ཡ ན པར མ འཐད ད ཇ ltར ཞ ན དང ས པ rnམས ky རང བཞ ན ན rky ན ལ ས གས ལ ཡ ད མ ཡ ན བདག ག དང ས པW ཡ ད མ ན ན གཞན gy དང ས པW ཡ ད མ ཡ ན 1-37( ) 道 : 如果汝認為, 因等四緣於名 中施設為他 迥異於諸事物, 故諸事物由他 ( 這種 ) 彼等為他 ( 的論述 ), 實不應理 何故?( 如 中論 云 :) 1.3 如諸法 性, 不在於緣等, 若無 事物, 他事物亦無 1-38 འད ལ དང ས པW ཡ ད པ rnམས གཅ ག ལ གཅ ག lt ས ནས གཞན ཉ ད du འgyuར བ ན དཔ ར ན ཙ tr ལས guབ ཏ གཞན du འgyuར ལ guབ ཏ ལས kyང ཙ tr གཞན འgyuར བ lt bu ཡ ན ན གནས skབས གང ན ས བ ན ལ ས གས rky ན rnམས ཡ ད པའ གནས skབས ད ན myu gu ལ ས གས པ དང ས པ rnམས ཡ ད པ མ ཡ ན ཏ ད འ y ར rgyu ལ ས གས པ rky ན rnམས ཡ ད པ ན myu gu ལ ས གས པ དང ས པ rnམས ky རང བཞ ན ཡ ད པ མ ཡ ན ན ད rnམས ky བདག ག དང ས པW ཡ ད པ མ ཡ ན ན rgyu ལ ས གས པ དག ཇ ltར གཞན du འgyuར ད lt བས ན rgyu ལ ས གས པ rky ན rnམས myu gu ལ ས གས པ དང ས པ rnམས ལས གཞན ཉ ད ཡ ན པར མ འཐད ད ད འ y ར གཞན gy དང ས པW མgད པ ཁ ནའ y ར དང ས པ rnམས གཞན ལས sky འ ཞ ས by བ ད འཐད པ མ ཡ ན ན rky ན ལ ས གས ལ ཞ ས by བ ལ ས གས པ sm ས པ ན གཞན gy གuང luགས kyང ང ས པར གzuང བའ y ར ཏ ད ས ན གཞན gy གuང luགས དག ལ ཡང དང ས པ rnམས sky བ མ འཐད པར རབ tu བstན པ ཡ ན ན 1-38 於此, 存在的事物等, 者依賴著 者, 為迥異性 例如, 杰達迥異於古達, 古 達迥異於杰達 15 何時存在種 等諸緣, 爾時並無幼苗等事物 此故, 因等諸緣存在的時候, 並無幼苗等諸事物之 性 若彼 ( 幼苗 ) 等無有 的事物, 16 因等如何成他? 17因此, 因等諸 緣迥異於幼苗等諸事物, 實應非理 因為絕無他事物, 謂 諸事物由他 之論, 則不應理 ( 不在於 ) 緣等, 亦為定論他宗 此故, 他宗 ( 許 ) 起諸事物, 亦不應理,( 作此 ) 廣說 1-39 འད ར smrས པ གzuགས ལ ས གས པ rky ན rnམས ཡ ད ན rnམ པར ཤ ས པ sky བ མ ཡ ན ནམ 1-39 於此,( 他 ) 道 : 等若有諸緣, 別識 18( 如何 ) 非? 1-40 བཤད པ མ ཡ ན ཏ དང ས པ rnམས ky sky བ འད བrtག པར byའ y ད rnམ པར ཤ ས པ མ sky ས པ rky ན གཞན du gyuར པ དག ལས sky བར འད ད ན rnམ པར ཤ ས པ མ sky ས པ ལ བདག ག དང ས པ ག ལ ཡ ད བདག ག དང ས པW མgད ན གཞན gy དང ས པ ཡང ག ལ ཡ ད གཞན gy དང ས པW མgད ན ད myu gu ལ ས གས པ དང མuངས པ ཡ ན ན 杰達與古達皆為 名 的事物 謂 的 性 無 何有他? rnམ པར ཤ ས པ 譯為 別識, 別識與係屬 王之識同義 別識並非總相之識, 為別相之識, 故說!12

13 1-40( ) 道 : 非也, 將要觀察此義 諸事物之 雖汝承許未 別識藉由他緣, 但別識無 何來 的事物? 若無 的事物, 何來他者的事物? 既無他者的事物, 幼苗等 ( 應 ) 相同 1-41 ཡང ན འད ན ད ན གཞན ཡ ན ཏ དང ས པ rnམས ky རང བཞ ན ན rky ན rnམས ལ ཡང ཡ ད པ མ ཡ ན གཉ ག ལ ཡང ཡ ད པ མ ཡ ན ན ཅ འ y ར ཞ ན sky བའ rky ན du བrtག པ ད ན མ ད པ ཉ ད ky sky ན du འgyuར བའ y ར ཏ འད ltར གལ ཏ དང ས པ rnམས ky རང བཞ ན rky ན rnམས ལའམ rky ན rnམས ལས གཞན པ ལའམ གཉ ག ལ ཡ ད པར gyuར ན ཡ ད པ ལ sky བ ཅ ཞ ག by st དང ས པ རང བཞ ན gy ས ཡ ད པ rnམས ལ ཡང sky བར བrtག པ ད ན མ ད པ ཉ ད du འgyuར ར ཡ ད པ ལ rky ན rnམས ky ས kyང ཅ ཞ ག st rky ན du བrtག པ ཡང ད ན མ ད པ ཉ ད du འgyuར ར ད lt བས ན དང ས པ rnམས ky རང བཞ ན ན rky ན ལ ས གས ལ ཡ ད མ ཡ ན གང rky ན ལ ས གས པ ལ ཡ ད པ མ ཡ ན པ ད ན བདག ག དང ས པW ཡ ད པ མ ཡ ན པ st ད དག ལས གཞན du ཡ ངས su བrtག tu མ ད པའ y ར ར བདག ག དང ས པW ཡ ད མ ན ན གཞན gy དང ས པW ཡ ད མ ཡ ན གཞན gy དང ས པW མgད ན su ཞ ག དང ས པ rnམས གཞན ལས sky བའW ཞgས smr བར ར གས 1-41 或另屬他義, 即諸事物的 性不在諸緣之中, 也不在兩者之間 19 何故? 起之緣的觀察應成無有意義之患 若在諸緣之中 與諸緣的迥異者之中, 以及兩者之中, 存在著諸法 性的話, 存在何須要? 對諸事物的 性 再 的觀察, 應成無有意義,( 果真如此,) 存在又何須待緣? 緣的觀察應成無有意義之患 此故,( 中論 云 :) (1.3.ab) 如諸法 性, 不在於緣等 凡於緣等不在者正 是於 事物不在者, 除此外, 遍觀皆無 20( 中論 云:) (1.3.cd) 若無 事物, 他事物亦無 如果他事物也不存在的話, 誰能合理詮釋 諸事物皆由他? 1-42 འད ར smrས པ དང ས པ rnམས བདག དང གཞན ལ ས གས པ ལས sky འW ཞgས by བ འད ས ཁW བ ཅག ལ ཅ by st འད ltར མ ག ལ ས གས པ ན rnམ པར ཤ ས པ sky བར by བའ rky ན ཡ ན ན ད ཡང ཇ ltར ཞ ན འད ར ལ sky བའ by བ ན sky ད པ དང sky བ དང འbyuང བ st གཙ ཆ ར rnམ པར ཤ ས པ ལ འjuག ག rnམ པར ཤ ས པ ན sky བ ཡ ན ན འད ltར མ ག ལ ས གས པ ན rnམ པར ཤ ས པ sky བའ by བ ད sgruབ པར by ད པ ཡ ན ཏ sgruབ པར by ད པ ཡ ན པའ y ར rky ན ཡ ན ན དཔ ར ན བཙ བའ by བ ན འཚ ད པ དང བཙ ད པ st གཙ ཆ ར འbrས ཆན ལ འjuག ཅ ང འbrས ཆན ན བཙ བ ཡ ན ལ མ དང sn ད དང u དང མ དང ཐབ ལ ས གས པ རང རང ག by བ by ད པ དག ན བཙ བའ by བ ད sgruབ པར by ད པའ rky ན དག ཡ ན པར མཐ ང བ བཞ ན ན 1-42 於此,( 他 ) 道 : 吾等如何回應 諸事物從 他 的 論呢? 眼等為 起 別識之緣 為何? 起 的作 為正在 將會, 以及已經 ;( 者 ) 主要指向別識, 別識為 眼等協助別識 起的作, 協助故, 為緣 譬如, 煮 謂烹 煮, 主要指向熟 ; 熟 被煮 眼 鍋, 以及爐等各別作, 成為協助烹煮之緣,( 該現象 ) 被親眼所 1-43 འད ར བ ཤད པ by བ rky ན དང ldན མ ཡ ན 兩者 謂緣及非緣兩者 遍觀皆無 謂沒有其他的可能性!13

14 1-43 於此,( 道 : 中論 ) 云 : 1.4.a 作 不具緣, 1-44 འད ལ y ད ན ར མ ག ལ ས གས པ ན rnམ པར ཤ ས པ sky བའ by བ sgruབ པར by ད པ ཡ ན པའ y ར rnམ པར ཤ ས པའ rky ན ཡ ན ལ ད ཉ ད kyང rnམ པར ཤ ས པ ལ འjuག གW ཞgས ཟ ར བ ན by བ བrtགས ན མ འཐད པས མ ག ལ ས གས པ དག ད sgruབ པར by ད པ ཡ ན པར ག ལ འgyuར 1-44 於此, 汝說 : 眼等協助別識 起的作, 故為別識之緣, 即是所謂的 指向別識, 做此觀察 ( 道 : 此論 ) 不應理 眼等如何協助別識? 1-45 གལ ཏ ཇ ltར ཞ ན ད འ y ར བ ཤད པ འད ལ sky བའ by བ ན rnམ པར ཤ ས པ མ sky ས པའམ sky ས པ ལ འjuག པར འgyuར grང ན ད ལ ར ཞ ག མ sky ས པ ལ ན མ འjuག st གནས པ མ ད པའ y ར ར འད ར ltར sky བའ by བ ན rnམ པར ཤ ས པའ གནས ལ འjuག ག གནས མ ད པ ལ མ འjuག པས rnམ པར ཤ ས པ མ sky ས པ ད ཡང མ ད པ ཡ ན ལ ད མ ད ན sky བའ by བ ད ལ གནས པ ཡ ད པར ག ལ འgyuར rnམ པར ཤ ས པ sky ས པ ལ ཡང sky བའ by བ མ འjuག st ཅ འ y ར ཞ ན rnམ པར ཤ ས པ sky ས ཟ ན པའ y ར ཏ འད ltར sky ས ཟ ན པ ལ ན ཡང sky བ མ ད ད 1-45( 道 :) 為何? 所謂的 起作 是指向未 的別識還是已 的別識? 先, 不應指向未, 不存在故 如是, 起作 只會針對存在的別識, 不會針對不存在者 ; 未 別識既然不存在 沒有的話, 起作 如何安住於此? 起作 也不會指向已 別識 為何? 因為別識已經 起的緣故 已 莫有再! 1-46 ད ལ འད sམ du rnམ པར ཤ ས པ sky བཞ ན པ ལ sky བའ by བ ཡ ད པར ས མས ན 1-46( 他 ) 想 : 正在 起的別識具有 起的作 1-47 ད ཡང མ ruང st ཅ འ y ར ཞ ན sky ས པ དང མ sky ས པ མ གཏ གས པར sky བཞ ན པ མ ད པའ y ར ར sky བ དང མ sky ས པ གཉ ས ལ sky བའ by བ མ འjuག པར ན བstན ཟ ན པས ད འ y ར sky བའ by བ མ ད ད འད ས བཙ བའ by བ ཡང བསལ ཏ ད lt བས ན by བ rky ན དང ldན པ མ འཐད ད 1-47( 道 :) 不應理 為何? 因為除了已經 起及尚未 起外, 沒有正在 起 前述已,( 具作 者並不指向 ) 已經 起及尚未 起兩者, 故 起作 並不存在 烹煮作 也可從此 ( 理 ) 破除 此故, 作 具緣則不應理 1-48 ད ལ འད sམ du rky ན དང མ ldན པའ by བ ཡ ད པར ས མས ན 1-48 於該義,( 他 ) 想 : 存在不具緣的作 1-49 བཤད པ rky ན དང མ ldན by བ མ ད འད ltར rky ན དང མ ldན པའ by བ མ ད ད གལ ཏ ཡ ད པར gyuར ན rtག tu ཐམས ཅད ལས ཐམས ཅད sky བར འgyuར ར ད lt ཡ ན ན rʦ མ པ ཐམས ཅད ད ན མ ད པ ཉ ད du འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར rky ན དང མ ldན པའ by བ ཡང མ འཐད ད!14

15 1-49( 中論 ) 云 : 1.4.b 無緣無作, 如是, 沒有不具緣的作 如果有的話, 所有 ( 事物 ) 應永遠從 切 若是如此, 切努 將無意義, 故不許該義 因此, 不具緣的作 也不應理 1-50 འད ར smrས པ ར ཞ ག rky ན rnམས ན ཡ ད ད ད དག ཡ ད པས དང ས པ འgruབ པ ད gruབ པས sky བ འgruབ པ 1-50 於此,( 他 ) 道 : 先, 緣等存在 ; 彼等有故, 事物可被安 ; 安 彼故, 起可被安 1-51 བཤད པ by བ མ ldན rky ན མ ཡ ན གང དག ལ by བ མ ད པ ད དག ན rky ན མ ཡ ན ན ཇ ltར ཞ ན མ ག ལ ས གས པ ན sky བའ by བ sgruབ པར by ད པས rnམ པར ཤ ས པའ rky ན du འgyuར ན sky བའ by བ ད མ འཐད པར ན sŋར རབ tu བstན ཟ ན ཏ ད མ ད པའ y ར ད sgruབ པར by ད པ ཡ ད པར ག ལ འgyuར ད sgruབ པར by ད པ མ ད པ y ར མ ག ལ ས གས པ sky བར by བའ rky ན མ ཡ ན ན sky བར by བའ rky ན མ ཡ ན ན ཇ ltར rky ན du འgyuར ཅ st འgyuར ན ན ཐམས ཅད kyང ཐམས ཅད ky rky ན du འgyuར ར ད lt ཡ ན ན ཐམས ཅད ལས ཐམས ཅད sky བར འgyuར བ ཞ ག ན ད ltར ཡང མ འgyuར ཏ ད འ y ར by བ དང མ ldན པ rnམས rky ན མ ཡ ན ན 1-51( 道 : 中論 ) 云 : 1.4.c 無作 非緣, 凡無作 者, 彼等非緣 為何?( 雖然汝許 ) 眼等協助 ( 別識的 ) 起作, 轉成別識之緣, 然如前述廣, 之作 實非應理 因無 起故, 何能有協助? 因無協助故, 眼等不成 起 ( 別識 ) 之緣 既非 起之緣, 如何為緣? 如果是 ( 緣 ), 所有 ( 事物 ) 應成 切之緣 若真如此, 所有 ( 事物 ) 應從 切, 然非如此, 故 不具作 者並非為緣 1-52 smrས པ ཅ ཁW བW rkygན rnམས by བ དང མ ldན ནW ཞgས smrའམ འད ltར rky ན rnམས ན by བ དང ldན པ ཁ ན ཡ ན ན 1-52( 他 ) 道 : 為何吾等 論作 不在? 所以緣等絕對具有作 1-53 བཤད པ by བ ldན ནམ འ ན ཏ ནམ ཡ ན ཞ ས by བའ skབས ད དང sbyར ཏ rky ན rnམས by བ དང ldན པ མ ཡ ན ན by བ rky ན དང ldན པ མ ཡ ན པ དང rky ན དང མ ldན པ མ ད པ ད ན sŋར tu བstན པ ཁ ན ཡ ན ན by བ མ ད ན ཇ ltར rky ན rnམས by བ དང ldན པར འgyuར ད ltར ན གང ག y ར by བ དང མ ldན པའ rky ན kyང མ འཐད ལ by བ དང ldན པ ཡང མ ད པས ད འ y ར rky ན du rnམ པར བrtག པ ན ད ན མ ད པ ཉ ད ད 1-53( 道 : 中論 云 :!15

16 1.4.d 然非具作 ) 21 此說 : 具作 乎? 然 不具 做此結合, 故緣等不具作 如前已述, 作 並非具緣, 也非不具緣, 僅此 已 22 若無作, 緣等如何具 作? 此故, 不成 不具 作 之緣, 亦不成 具有作 ( 之緣 ), 故觀緣相無義 1-54 འད ར smrས པ ཅ འ rky ན rnམས by བ དང མ ldན ནW ཞgའམ by བ དང ldན ནW ཞgས by བ མ དག ས པ བསམ པ འད ས ཅ by གང ག y ར rnམ པ ཐམས ཅད du rgyu ལ ས གས པའ rky ན བཞ པW དg དག ལ བrt ན ནས དང ས པ rnམས sky བས ད འ y ར ད དག དང ས པWའY rky ན ཡ ན ན 1-54 於此,( 他 ) 道 : 為何 ( 汝 ) 認為, 不 定要說 : 緣等不具作, 或具作? 切 相皆待因等四緣, 進 起事物, 所以彼等 ( 因緣 ) 係屬事物之緣 1-55 བཤད པ ཅ y ད ནམ མཁའ ལ u uར དག ག ས བrt ག གམ གང ག ཚ sky བའ by བ མ ད པ ཁ ན st ད མ ད པའ y ར rky ན rnམས མ འཐད དW ཞgས sŋར བstན པའ ཚ ད དག ལ བrt ན ནས དང ས པ rnམས sky བ ཞ ས by བ ད ཇ ltར smr བར འཐད 1-55( ) 道 : 汝為何拳打虛空? 23 之前已述, 之作 並不存在, 不存在故, 不能成 緣等 此故, 如何安 諸事物 之 論? 1-56 ཡང གཞན ཡང འད དག ལ བrt ན sky བས ན ད y ར འད དག rky ན ཞ ས grགས ཇ sr ད མ sky ད sr ད du འད དག rky ན མ ན ཇ ltར མ ན 1-56 另外,( 中論 ) 亦云 : 1.5 待彼緣 故, 彼等名為緣 ; 乃至未 前, 豈不名非緣? 1-57 གལ ཏ འད དག ལ བrt ན ནས sky བས rky ན ཡ ན ནW ཞgས ད ltར rt ག ན 1-57( 他 ) 執念 : 依賴彼等 的緣故,( 彼等 ) 是緣 21 根據四百論所引 的中論偈頌, 此句應為 具作 乎? 然 何時?( by བ ldན ནམ འ ན ཏ ནམ ཡ ན ཞ ས by བའ skབ ས ད དང sbyར ཏ ) 但藏譯中論本 應直譯為 具作 然 (by བ ldན ཡ ད འ ན ཏ ན ) ; 可參考 Nāgārjuna. Dbu ma rtsa ba i tshig le ur byas pa shes rab, 4 根據 稱菩薩的 顯句論, 此句應為 然非具作 ( by བ ldན ཡ ད འ ན ཏ ན མ ཡ ན ནW ཞgས skབས དང sbyར ར ) ; 可參考 Candrakīrti. Dbu ma rtsa ba i grel pa tshig gsal, 69 根 據漢 語法, 然 字不能做為此偈之末, 故以 顯句論 的解釋做為此句的依據 另外, 雖然法尊法師在 菩提道次第廣論 中, 將 Dbu ma rtsa ba i grel pa tshig gsal( 顯句論 ) 譯 為 明顯句論, 同樣的, 在末學所譯的 覺燈 光 中也是使 明顯句論 詞 因考量到第 本漢 的 Dbu ma rtsa ba i grel pa tshig gsal 由明性法師於 2011 年末翻譯, 並將其論取名為 顯句論, 故於此譯及 佛法科學總集 中採 明性法師所取的論名 22 佛護論師常在解釋了某個段落後, 採 僅是 詞, 在此譯為 僅此 已 意思是, 這段話除了 該義之外, 不應有其他的解讀, 只能夠是這樣 的意思 23 意味不可能發 的事, 因為無為虛空不可能被拳所擊!16

17 1-58 ཇ sr ད du མ sky བ ད sr ད du rky ན མ ཡ ན ནW ཞgས by བར ཡང ཅ འ y ར མ བrtག 1-58( ): 為何 ( 汝 ) 不觀 ( 此 ) 語 何時 ( 果 ) 未, 爾時非為緣 1-59 ཅ st sŋར rky ན du མ gyuར པ y ས rky ན du འgyuར བར ས མས ན 1-59 若 ( 他 ) 認為 : 之前非為緣, 之後係屬緣 1-60 ད ཡང མ འཐད ད ཅ འ y ར ཞ ན ཐམས ཅད ky rky ན du ཐལ བར འgyuར བའ y ར ད ཡང མ འད ད ད 1-60( 道 :) 此不應理 為何? 因為應成 切緣故, 彼 不許 1-61 ཅ st rky ན མ ཡ ན པ དག kyང གཞན འགའ ཞ ག ལ lt ས ནས rky ན du འgyuར ཏ ད ས ན ཐམས ཅད ky rky ན du ཐམས ཅད ཐལ བར མ འgyuར བར ས མས ན 1-61 若 ( 他 道 :) 非緣者等亦觀待他法 成為緣, 故非 切 ( 事物 ) 應成 切緣 1-62 ད ལ ཡང ད ཉ ད ད གང ཡང ruང བ ལ lt ས ནས rky ན མ ཡ ན པ ཡང rky ན ཉ ད du འgyuར ན rky ན ཉ ད ད ལ ཡང rky ན ཡ ད པར འgyuར ཞ ང ད ལ ཡང ད ltར བསམ དག ས ས uག པ མ ད པའ sky ན du ཡང འgyuར ཏ 1-62( 道 :) 於彼 ( ) 仍有彼 ( 患 ) 應做如是思惟 : 若觀待某法, 可令非緣為緣, 該緣也有其緣, 將成無窮無盡之患 1-63 གལ ཏ གཞན ཡང གཞན འགའ ཞ ག ལ lt ས ནས rky ན ད ཉ ད du འgyuར ན ད ཡང གཞན ལ lt ས ལ ད ཡང གཞན ལ lt ས པས uག པ མ ད པར ཐལ བར འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར rky ན rnམས མ འཐད པ ཁ ནའ 1-63 若 ( 他 道 :) 他者亦觀待他法 成為緣, 該緣又觀待他者, 彼法又觀待他者的 緣故, 應成無窮無盡 ( 吾 ) 亦不許彼論 此故, 緣等絕對不能被成 1-64 ཡང གཞན ཡང མ ད དམ ཡ ད པའ ད ན ལ ཡང rky ན ན ruང བ མ ཡ ན ན མ ད ན གང ག rky ན du འgyuར ཡ ད ན rky ན gy ས ཅ ཞ ག by 1-64( 中論 ) 亦云 : 1.6 無義或有義, 彼緣不應理 無故為何緣? 有故何 緣? 1-65 འད ལ བrt ན ནས འད sky འW ཞgས པའ འbr ལ པ འད ས ད ན འད འ rky ན འད འW ཞgས ཟ ར ན 1-65 若 ( 他 ) 道 : 由待此 此 之相屬 24, 顯 了 此義為此緣 1-66 འད འ འད འW ཞgས by བའ འbr ལ པ ད ཡང ད ན མ ད པའམ ཡ ད པའ rky ན ཉ ད du བrtག grང ན ད ན མ ད པ དང ཡ ད པའ rky ན འད འW ཞgས by བར མ ruང ང ཇ ltར ཞ ན མ ད ན གང ག rky ན du འgyuར ཡ ད ན rky ན gy ས ཅ ཞ ག by དང ས པW མgད པའ rky ན du བrtགས ན rky ན འད གང ག ཞ ས ཟ ར བ ལ ཇ skད བrj ད པར by འད ltར snམ bu མ ད པའ rky ན rgyu spuན དག ཡ ན ནW ཞgས བstན པར མ ར གས ས 24 相屬乃關聯!17

18 1-66( 道 :) 由待此 此 之相屬, 詮釋了無義之緣 25, 或是有義之緣? 無義之緣為此 以及 有義之緣為此 者, 皆不應理 為何? ( 如 中論 云 :) (1.6.cd) 無故為何緣? 有故何 緣? 觀察無義之緣時, 問 屬何之緣 ( 的話 ), 應如何解?( 如 ) 無氆氌之緣乃 線矣 者, 即不應理 1-67 smrས པ rgyu spuན དག ལས snམ bu འbyuང བས y ས འbyuང བའ uལ gy ས rgyu spuན དག snམ buའ rky ན ཡ ན པར བstན du ruང ར 1-67( 他 ) 道 : 氆氌由 線所 由 後 之理, 顯 線為氆氌之緣 合 理 1-68 བཤད པ ཅ y ད bu མ འbyuང བའ ན ར gy ས buའ མ ཁ drངས པར འད ད དམ དང ས པW མgད པའ rky ན མ འཐད དW ཞgས smrས ཏ rky ན མ འཐད པས དང ས པW skyg བ བཀག བཞ ན du y ད མ འ ངས པའ དང ས པW skyg བས rky ན ཉ ད du བsgruབ པར འད ད ད 1-68( ) 道 : 莫非汝會承許 以未 之財富照顧該 之母?( 吾 ) 說 : 無 事物之緣實屬不應理, 故緣不被成 明明事物之 被 ( 理 ) 所破斥, 汝 ( 卻 ) 因未來事物 起的緣故, 承許緣可成 1-69 གང ག ཚ གང du duས ལ ལར ཡང དང ས པW skyg བ མ ད པ ལ མ ད ན གང ག rky ན du འgyuར ཞ ས by བ འད ཉ བར གནས པ ད འ ཚ དང ས པW yyས sky བར འgyuར བ ད ལ lt ས ནས y ད ky rky ན འgruབ པར འgyuར བ གང ལ ཡ ད ད lt བས ན ད ན gy ནའ 1-69 正所謂 無論何時處, 於無 事物,(1.6.c) 無故為何緣? 此 ( 緣 ) 趨近時, 事物隨後 起 就以該 ( 觀點 ), 汝所成 的 緣 ( 到底 ) 於何處存在? 所以, 汝 為謬 1-70 ད ལ འད sམ du ཡ ད པའ rky ན du འgyuར ས མས ན 1-70 若 ( 他 ) 認為 : 成為有義之緣 1-71 བཤད པ ཡ ད ན rky ན gy ས ཅ ཞ ག by དང ས པW ཡ ད པ ལ rky ན མ འཐད ད འད ltར ཡ ད པ ལ ཡང rky ན gy ས ཅ ཞ ག by st snམ bu gruབ ཅ ང ཡ ད པའ rky ན rgyu spuན དག ཡ ན ན ཞ ས བstན པར མ ར གས ས 1-71( ) 道 : (1.6.d) 有故何 緣? 有義之緣實不應理 如是, 既已存在, 緣又何? 氆氌存在之緣為 線 者, 實不應理 1-72 smrས པ ཁW བW skygས པ ལ ཡང rky ན gy by བ ཡ ད དW ཞgས མ smr st འ ན kyང snམ bu ཡ ད པའ rky ན rgyu spuན ཡ ན པར ཐ sད འད གས པར by ད པས snམ bu ད འ rky ན rgyu spuན དག ཡ ན ན 1-72( 他 ) 道 : 吾不 者亦有緣之作, 但名 施設 線為氆氌存在之緣, 故氆氌之緣係屬 線 25 在此的有義與有同義, 無義與無同義!18

19 1-73 བཤད པ ཅ y ད རང ག uང མ མ blངས པར buའ uང མ blང བར ས མས སམ དང ས པW ཡ ད པ sky བའ rky ན མ འཐད པས དང ས པW skyg བ བཀག བཞ ན du y ད snམ bu sky ས པའ rky ན st ན པར by ད འད ད ཀ འ ན ན དང ས པW skyg བ sgruབ པའ y ར ཇ sgr མས ཤ ག དང ད འ འ ག tu འད འ rky ན འད འ ཞ ས by བ ད འཐད པར འgyuར ར ད lt བས ན ད ཡང gy ནའ 1-73( ) 道 : 汝在尚未娶妻之時, 會想 : ( 吾要 ) 娶兒媳婦? 事物存在之緣不合理故, 明明正在遮擋事物之, 汝卻想要顯 氆氌 起之緣 ( 汝 ) 為成 事物之, 集中精, 次說 此之緣為此, 令該 合理化, 彼皆為謬 1-74 འད ར smrས པ འད ལ དང ས པ rnམས ན མཚན ཉ ད ལ འgruབ ལ rgyu ན sgruབ པར by ད པའ ཞ ས rgyuའ མཚན ཉ ད kyང བstན པས ད ltར མཚན ཉ ད ཡ ད པའ rgyu ཡ ད ད 1-74 於此,( 他 ) 道 : 事物等具有性相 26, 正所謂 因乃能成, 顯 因之性相, 故有具性相之因 1-75 བཤད པ གང ཚ ཆ ས ན ཡ ད པ དང མ ད དང ཡ ད མ ད མ འgruབ པས ཇ ltར sgruབ by ད rgyu ཞ ས by ད ltར ཡ ན ན མ ར གས ས 1-75( 道 : 中論 ) 云 : 1.7 諸法皆非有, 非無非有無, 能成 何稱因? 如是不應理 1-76 འད ལ ཆ ས གང rgyuས sgruབ པར gyuར ན ད ཡ ད པའམ མ ད པའམ ཡ ད མ ད ཅ ག sgruབ པར འgyuར grང ན 1-76 於此,( 他 道 :) 某法由因所成的緣故, 有 無, 或有無 ( 皆應 ) 成 1-77 rnམ པ ཐམས ཅད མ འཐད ད ད ལ ར ཞ ག ཡ ད པ ན sgruབ པར མ by ད ད sky ས ཟ ན པའ y ར ར འད ltར sky ས པ ལ ཡང sky བས ཅ by st ཅ st ཡ ད kyང ཡང sky བ ན ནམ ཡང མ sky བར མ འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད rgyuར བstན du ཡང མ འཐད ད འད ltར ཡ ད པ ལ rgyuས ཅ by འད ltར ར ཞ ག ཡ ད པ ན sgruབ པར མ by ད ད ད ན མ ད པ ཡང sgruབ པར མ by ད ད མ ད པའ y ར ར ཅ st མ ད kyང sky ན ན ར བ ང ག rw ཡང sky བར འgyuར ར 1-77( 道 :) 皆不應理 先, 不能成 有, 已 故 如是, 對於已 者還 須再 既有者還須再 的話, 應成永遠無不 故, 該義不許, 亦不許 ( 此偈 ) 因, 對於既有者, 因有何? 如是, 有 不能成 於初 無 亦不成, 因無有故 若無者能, 兔角亦應成 1-78 གལ ཏ དང ས པW ནY rgyu ལས sky འW ཞg ན 1-78 若 ( 他 ) 道 : 事物從因 26 性相 名相, 以及事例 譬如, 無常為名相, 剎那性為性相或定義, 瓶 為事例!19

20 1-79 མ ruང st rgyu མ འཐད པའ y ར ར འད ltར དང ས པW མgད ན གང ག rgyuར ཅ འgyuར ཡང ན ཅ ཞ ག byས ན rgyuའ rgyu ཉ ད du འgyuར འད ltར ཐམས ཅད du དང ས པW མgད ད ལ འད ན rgyuའ འད ན མ ཡ ན ནW ཞgས by brག བstན པ ད ཡ ད པར ག ལ འgyuར ད lt བས ན མ ད པ ཡང sgruབ པར མ by ད ད ད ན ཡ ད མ ད kyང sgruབ པར མ by ད ད ཡ ད པ དང མ ད པ གཉ ས lhན ཅ ག འbyuང བ འགལ བའ y ར དང sky ན sŋ མར ཐལ བར འgyuར བའ y ར ར ད ltར ན ཡ ད མ ད kyང sgruབ པར མ by ད ད ད འ y ར ད ltར བrtགས ན གང ག ཚ དང ས པ gruབ པ ཇ ltར ཡང མ འཐད པ ད འ ཚ ཇ ltར sgruབ by ད rgyu ཞ ས by ད ltར ཡ ན མ ར གས ས ད ltར ཡ ན sgruབ པར by ད rgyu ཞ ས by བ ད མ ར གས ས 1-79( ) 道 : 不應理, 因 不合理故 如是, 若無事物, 怎能成為某法之因? 或 ( 問 ): 做何事故, 能成因之因? 既然 切事物不在, 怎能 論 : 此乃因 此非( 因 ) 之差別? 此故, 不能成 無 有無 亦不被成, 因為有與無兩者係屬俱 相違, 又有 應成前患 27的緣故, 亦不能成 有無 此故, 如是伺察之時, 無論如何事物皆不能, 故 ( 中論 云 :) (1.7.cd) 能成何稱因? 如是不應理 將 能成 取名為 因 實屬非理 1-80 འད ར smrས པ དམ གས པ ན ཡ ད ད rnམ པར ཤ ས པ ལ ས གས པའ གནས su gyuར པའ y ར ར 1-80 於此,( 他 ) 道 : 所緣係屬存在,( 所緣 ) 成別識等之 ( 所依 ) 處故 1-81 བཤད པ ཡ ན པའ ཆ ས ན དམ གས པ ན མ ད པ ཁ ནར ཉ བར བstན འད ལ དམ གས པ དང བཅས པར ཞ ས by བའ ཚhག ག lhག མའ ཡ ན པའ ཆ ས འད དམ གས པ ཁ ན ལས དམ གས པ དང བཅས པར ཉ བར བstན ཏ ཡ ན པའ ཆ ས འད དམ གས པ མ ད པ ཁ ན ལས y ད ky ས རང ག bl དམ གས པ དང བཅས པ ཞ ས བrj ད ད ཇ ltར ཞ ན འད ལ དམ གས པ དང བཅས པ ཞ ས by བ དམ གས པ ཡ ད པ ཞ ས by བ ཐ ཚhག ག ཆ ས ཡ ད པ ན དམ གས པ དང བཅས པར འgyuར gy མ ད པ ན མ འgyuར ར དམ གས པ དང བཅས པའ sŋ ན ར ལ ན དམ གས པ མ ད པས ད ན དམ གས པ མ ད པ ཡ ན ན འད lt st དཔ ར ན ན ར ཡ ད པ ན ན ར དང བཅས པ st ན ར ཅན ཞ ས byའ འགའ ཞ ག ཡ ད ན ན ར དང བཅས པར འgyuར gy མ ད ན མ འgyuར ར ན ར དང བཅས པའ sŋ ན ར ལ ན ན ར མ ད པས ད ན ན ར མ ད པ ཡ ན པ བཞ ན ན ད འ y ར དམ གས པ མ ད པ ཁ ན ཡ ན པའ ཆ ས འད ལ y ད རང ག rnམ པར rt ག པས དམ གས པ དང བཅས པར rt ག པར by ད ད 1-81( 道 : 中論 ) 云 : 1.8.ab 近 係屬法, 所緣僅唯無, 前患謂, 成 有的過患, 以及成 無的過患 對堪本版的中論偈頌 與此偈稍有不同, 該 為 :ཡ ད པའ ཆ ས འད དམ གས པ ན མ ད པ ཁ ན ཉ བར བstན 漢譯為 : 近 此有法, 所緣僅唯無 近 乃直譯, 謂近距離的顯 葉少勇將 1.8.b 翻成 即是 ( 佛之 ) 所解說, 此義不符佛護論及顯句論的解釋, 因為在此的 近 並非由佛, 是敵 所!20

21 於此, 具有所緣 為餘句 29 僅依所緣,( 汝 ) 近 此係屬法 30具有所緣,( 然 ) 此係屬法純屬無有所緣, 汝卻說 : 具有所緣 為何? 因 具有所緣 與 有所緣 乃同義詞 具法者乃具所緣者, 非無所緣 ; 具有所緣之前, 莫有所緣故, 無有所緣 比如, 有財者乃具財者, 即謂財主 若有些 ( 財富 ), 即成具財, 非無財富 具財之前, 莫有錢財, 並非具財 對此純屬無有所緣之法, 汝 ( 卻 ) 以妄念觀取為具有所緣 1-82 ད ལ ཁW བ ས བ ཤད པར by st ད ltར ཆ ས ན དམ གས མ ད ན དམ གས པ ཡ ད པར ག ལ འgyuར ད ltར ཞ ས by བའ sgr ན dr བའ ག ལ འgyuར ཞ ས by བ གཏན ཚhགས བstན པ st ད ltར ཆ ས དམ གས པ མ ད པར gruབ ན ཅ འ y ར ད ན མ ད པའ དམ གས པ ལ rt ག པར by ད 1-82 吾將解說 ( 中論 云 :) 1.8.cd 如是法無緣, 所緣何處有? 31 如是 之詞為提問 32 何處有 顯 因相 33 若法無有所緣, 為何要執念無義之 所緣呢? 1-83 smrས པ y ད ཉ ད གuང luགས ཁ ང du མ uད པ ཁ ནས ལ ག པར rt ག ག ཁW བW ནY དམ གས པ ཡ ད པ ན དམ གས པ དང བཅས པ st ན ར དང བཅས པ བཞ ན ནW ཞgས smrའ ད འ ད ན ན འད ཡ ན ཏ ཆ ས gruབ པ ན གཞ གང ག ས sgruབ པར by ད པ ད ན ད འ དམ གས པ ཡ ན ཏ ད ས ན ད དམ གས པ དང བཅས པ ཞ ས ཉ བར st ན ཏ 1-83( 他 ) 道 : 汝不知教典, 且顛倒理解 ; 吾說 : 如具有財富般, 有所緣 具有所緣 彼義即此 法之所以成, 是由某事所成, 故彼為該法所緣, 故該法具有 所緣, 做此近 1-84 བཤད པ ད མ འཐད ད ད ལ ཡང བ ཤད པར byའ ད ltར ཆ ས ན དམ གས མ ད ན དམ གས པ ཡ ད པར ག ལ འgyuར ད ltར ཆ ས དམ གས པ མ ད ད ཡ ད པ མ ཡ ན ཞ ང མང ན པར མ gruབ ན དམ གས པ ཡ ད པར འཐད པར ག ལ འgyuར ཆ ས ky དམ གས པ ཞ ས by བ ད ཡང མང ན པར མ gruབ པ ཁ ནའ མང ན པར མ gruབ ཅ ང མ ད པ ད ལ དམ གས པ ཡ ད པར ག ལ འgyuར དམ གས པ མ ད ན ཇ ltར དམ གས པས ཆ ས sgruབ པར by ད ད འ y ར དམ གས པ ཡང ཡ ད པ མ ཡ ན ལ ཆ ས kyང དམ གས པ དང བཅས པ མ ཡ ན པ ཁ ནའ 1-84( ) 道 : 此不應理, 將做解說 (1.8.cd) 如是法無緣, 所緣何處有? 如 是, 法不具所緣 無有彼 ( 所緣 ), 既非現有, 何來合理安 有所緣? 所謂 法 餘句 乃直譯 此話在此可解讀為: 此句具有其餘的解讀 係屬 所之法 對堪本版的中論偈頌 與此偈稍有不同, 該 為 :ཅ st ཆ ས ན དམ གས མ ད ན 漢譯為 : 若法無所緣 這句話在藏譯的顯句論中為 ཅ st འ sgr ན dr བའ ( 若 之詞為提問) 因相與理由同義!21

22 之所緣 僅為非現有 於非現有 無有, 何來所緣? 所緣不在, 所緣如何能成辦法? 此故, 不只所緣非有, 法亦不具所緣, 僅此 已 1-85 འད ར smrས པ དང ས པ གཞན འགགས མ ཐག པ ན དང ས པ གཞན sky བའ rky ན ཡ ན ན ད ན ད མ ཐག པ ཞ ས by བ st ད ཡ ད ད 1-85 於此,( 他 ) 道 : 其他事物已經壞滅的同時, 正是另個事物的 起之緣, 即是所謂的 等無間, 彼 ( 緣 ) 存在 1-86 བཤད པ ཆ ས rnམས sky ས པ མ ཡ ན ན འགག པ འཐད པར མ འgyuར ར ད y ར ད མ ཐག མ ར གས འགགས ན rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན ད ལ rʦ བ འ ག མ གཉ ས འགགས ན rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན ད y ར ད མ ཐག མ ར གས ཞ ས བsn ར བར བlt བར byའ kyང 34ཞ ས by བའ sgr ན འད ར མ sky ས པ ལ lt ས པར བlt བར byའ ད ཡང མ sky ས པའ sgr ལ lt ས ནས འགགས ན rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན མ sky ས པའ rky ན གང ཞ ག ཡ ན ཞ ས by བར sbyར ར ད གཉ ས ན ཚhགས su བཅད པ sbyར བའ y ར གW རYམས བཞ ན མ byས ས 1-86( 道 : 中論 ) 云 : 1.9 諸法若不, 滅應非理故, 無間不應理, 若滅緣亦何? 應知根本偈的後 句 ( 順序 ) 有誤,( 故 ) 若滅緣亦何? 無間不應理 ; 35 應知 亦 者, 謂依 無 ( 解 ) 依賴 無 之論, 可解讀為 若滅緣亦何? 無 緣為何? 36 為使此 ( 義 ) 結合於偈頌 中, 並非依循順序 37 撰 1-87 དང ས པ གཞན འགག མ ཐག པ ན དང ས པ གཞན sky བའ rky ན ཡ ན ནW ཞgས smrས པ གང ཡ ན པ ད མ འཐད ད ཅ འ y ར ཞ ན འད ltར ཆ ས rnམས sky ས པ མ ཡ ན ན འགག པ འཐད པར མ འgyuར ར འགགས ན rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན འགག པ ཞ ས by བ ན མ ད པ st ད ལ གལ ཏ myu gu sky བའ sŋ ན ར ལ du ས བ ན འགག པར འgyuར ན ན ས བ ན འགགས ཏ མ ད ན myu gu sky བར འgyuར བ གང ཡ ན པ ད འ rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན ཡང ན ས བ ན འགག པའ rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན ས བ ན འགགས ཏ མ ད པ ཡང ཇ ltར myu gu sky བའ rky ན du འgyuར myu gu མ sky ས པའ rky ན du ས བ ན འགག པ ཇ ltར འgyuར ད lt བས ན ས བ ན འགགས ནས myu gu sky བར rt ག ན ད གཉ ག rgyu མ ད པར ཐལ བར འgyuར ཏ rgyu མ ད པར ན མ འད ད ད 根據北京版及奈塘版, 在此應加 kyང 字 直譯的話, 這句話很容易理解為 若滅緣亦何? 無間不應理 的順序為誤 既然中論本 中並無此 順序, 佛護論師何須強調其謬? 為解此惑, 末學參考 稱菩薩的顯句論, 希望有助讀者們能正確地理解佛護論師之意趣 顯句論說 : ད ས ན འད skད du འགགས ན rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན ད འ y ར ད མ ཐག མ ར གས ཞ ས འད ན པར འgyuར ཏ ( 此故, 應讀 若滅緣亦何? 無間不應理 ), 可參考 Candrakīrti, Dbu ma rtsa ba i grel pa tshig gsal, 68. 佛護論師在下個段落也說道 : 諸法若不, 滅應非理故, 若滅緣亦何? 從此也可得知 稱菩薩 對此的解讀應屬佛護論師的原意 既然已滅, 緣又何? 同理, 既然未曾 起, 緣又何? 龍樹菩薩只 亦 字包含了 無, 並無先說 滅 再說 無, 撰此順序!22

23 1-87 其他事物已經壞滅的同時, 正是另個事物的 起之緣 實不應理 為何? 如是,( 中論 云 :) (1.9.abd) 諸法若不, 滅應非理故, 若滅緣亦何? 滅 者謂無 如果幼苗 起之前, 種 經由壞滅, 種 已滅 無有 ( 種 ), 凡是將 幼苗之緣又屬何者? 或是, 滅種之緣又是何者? 種 既已滅不在, 又如何成為幼苗的 起之緣? 壞滅種 如何成為未 幼苗之緣? 此故, 若執念 種 滅矣, 起幼苗, 該 38應成無因,( 然, 吾 ) 不許無因 1-88 smrས པ གལ ཏ myu gu sky ས མ ཐག tu ས བ ན འགག པར འgyuར ན ད lt ན ཡང ད མ ཐག འgruབ st འད ltར myu gu sky ས མ ཐག tu ས བ ན འགག པའ rky ན du འgyuར བའ y ར ར 1-88( 他 ) 道 : 如果幼苗已經 起的同時, 正是種 壞滅 ( 之際 ), 如是 ( 故 ) 等無間 ( 緣 ), 因為幼苗已經 起的同時, 正是種 的壞滅之緣 1-89 བཤད པ ད ཡང མ འཐད ད ཅ འ y ར ཞ ན sky ས ནའང rky ན du ཇ ltར འgyuར ཏ གལ ཏ myu gu sky ཞ ང myu gu sky བའ by བ མཐར uག པའ ཚ ས བ ན འགག པར འgyuར ན འགག པ ད འ rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན པར འgyuར myu gu sky བའ rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན པར འgyuར ཏ ད འ y ར ད lt ན ཡང ད གཉ ག sŋ མ བཞ ན du rgyu མ ད པར ཐལ བར འgyuར ར 1-89( ) 道 : 此不應理 為何? 既然已, 緣 ( 又 ) 何? 如果 起幼苗 究竟 苗作 之際, 種 壞滅的話, 該滅之緣為何? 苗之緣為何? 此故, 如前已述, 彼 應成無因 1-90 ཅ st ས བ ན འགག བཞ ན པ ན myu gu sky བས ད ས ན rgyu མ ད པའ rky ན du མ འgyuར བར ས མས ན 1-90 如果 ( 他 ) 認為 : 幼苗於種 正在壞滅時 起的緣故, 不成無因之緣 1-91 ད ཡང མ ར གས ཏ ཅ འ y ར ཞ ན གང འགག པ དང གང sky བ ད གཉ ག ཡང ཡ ད པ མ ཡ ན ཏ མ འགགས 39པའ y ར དང sky ས ཟ ན པའ y ར ར དང ས པ གཉ ས ཡ ད ན ད མ ཐག པའ rky ན ཉ ད du ཇ ltར འgyuར sky བ དང འགག པ གཉ ས duས གཅ ག tu rt ག ན ཡང ད མ ཐག པ མ འཐད ད duས མཉམ པའ y ར ར ད འ y ར ད མ ཐག མ ར གས ད ltར གང ག y ར rnམ པ ཐམས ཅད du བrtགས ན ད མ ཐག པ མ འཐད ད ད འ y ར ད མ ཐག པའ rky ན ཡ ད དW ཞgས smrས པ གང ཡ ན པ ད མ འཐད ད ཡང ན འད ན ད ན གཞན ཡ ན ཏ འད ལ དང ས པ rnམས མ sky ས པ ཞ ས by བ ད ན sŋར བsgruབས ཟ ན ཏ ད འ y ར དང ས པ rnམས sky བ མ ད པ ད gruབ པར byས ནས 種 及幼苗原 為 འགག, 但根據北京及奈塘版本, 應改為 འགགས!23

24 1-91( 道 :) 此亦非理 為何? 凡是滅者及 者, 雙 皆不應有, 40因未滅故 因已 故 41 若有該 事物, 42 如何成 等無間緣? 雖 ( 汝 ) 認定 與滅兩者同時, 但 等無間不能成, 因同時故 此故, 等無間實不應理 如是觀察 切 相, 等無間 ( 亦 ) 不應理, 此故, 凡 存在等無間緣 者, 皆不應理 ; 或此 ( 不應理義 ) 為其他解讀 之前已成 了 諸事物並非 起 所以, ( 應 ) 了知諸事物皆為非 1-92 བཤད པ ཆ ས rnམས sky ས པ མ ཡ ན ན འགག པ འཐད པར མ འgyuར ར དང ས པ rnམས sky ས པ མ ཡ ན ཞ ང མ ད ན འགག པ འཐད པར མ འgyuར ཏ མ ད པ ལ ཅ ཞ ག འགག པར འgyuར ད y ར ད མ ཐག མ ར གས ད ltར གང ག y ར དང ས པ འགག པ ཉ ད མ འཐད པ ད འ y ར ད མ ཐག པ མ ར གས ས ད ན འགག པར rt ག ན ཡང ད མ ཐག པ མ ར གས ཏ ཇ ltར ཞ ན འགགས ན rky ན ཡང གང ཞ ག ཡ ན sky ས ནའང rky ན du ཇ ltར འgyuར ཏ ད འ ད ན ན sŋར rnམ པར བ ཤད ཟ ན ཏ 1-92( 中論 ) 云 : (1.9.ab) 諸法若不, 滅應非理 諸事物不 亦不存在, ( 其 ) 滅如何成? 於無者, 何來壞滅? 此故, 等無間不應理 如是, 事物壞滅不能成 故, 等無間實不應理 ( 汝 ) 雖執壞滅, 但等無間 ( 也 ) 不能成 為何? (1.9.d) 若滅緣亦何? 既已 起, 緣又何? 此義之前已述 1-93 འད ར smrས པ བདག པW ཉYད ན ཡ ད ད བདག པWའY དང ས པW ནY བདག པW ཉYད ད ད ཡང མད ར བsdu ན གང ཡ ད ན གང འbyuང བ དང གང མ ད ན གང མ འbyuང བ ད ན ད འ བདག པW ཉYད ད 1-93 於此,( 他 ) 道 : 性是存在的, 的事物即是 性 總之, 由何處 何 者, 無某者便無某者, 皆屬 性 1-94 བཤད པ དང ས པ རང བཞ ན མ ད rnམས ky ཡ ད པ གང y ར ཡ ད མ ན ན འད ཡ ད པས ན འད འbyuང ཞ ས by བ ད ན འཐད མ ཡ ན འད ལ དང ས པ rnམས ky རང བཞ ན མ ད པ ཉ ད ན sŋར ཡང kuན tu བstན ཅ ང y ས kyང rgy ཆ ར st ན ཏ ད འ y ར ད རབ tu gruབ པར byས ནས དང ས པ རང བཞ ན མ ད པ rnམས ky ས ཞ ས by བ གsuངས ས ད ltར གང ག y ར དང ས པ རང བཞ ན མ ད པ rnམས ky ས ཡ ད པ ཞ ས by བ ཡ ད པའ དང ས པW མY འཐད པ ད འ y ར གང ཡ ད ན འད ཡ ད པས ཞ ས བrj ད པར nuས པའ དང ས པW དg ཉ ད མ ད ད འད ཡ ད པས ཞ ས by བ འད ལ མ ད ན འད འbyuང ཞ ས by བ ད འཐད པར ག ལ འgyuར འད ཡ ད པས འད འbyuང ཞ ས by བ འད ལ མ འཐད ན གང ག བདག པW ཉYད du ཇ ཞ ག འgyuར ད འ y ར བདག པW ཉYད kyང མ འཐད ད 1-94( 道 : 中論 ) 云 : 1.10 諸法無 性, 故無有有相, 有此故 此, 彼論不成 於此, 前已遍 後又廣 諸事物的 性不在 此故,( 中論 ) 廣 該 ( 義 ) 後說 : (1.10a) 諸法無 性 如是, 因為事物無有 性故, 有 者 存在的 雙 皆不應有緣的作 未滅與已 兩者無有前後順序, 彼 之間不應有因緣關聯 兩者為 : 未滅及已!24

25 事物 實不應理 此故, 能 有某故 此 之事物係屬不在 於 有此故 之論述, 如何 ( 能令 ) 無故 此 合理化? 43 如果 有此故 此 之論述不能成, 何 法的 性能被安? 此故, 性非理 1-95 འད ར smrས པ rky ན gy དང ས པ rnམས འད ltར gruབ པར by ད དW ཞgས by བ ད smr བར མ nuས མ ད ky འ ན kyང rky ན rnམས ན ཡ ད པ ཁ ན ཡ ན ན ཅ འ y ར ཞ ན ད དག ལས འbrས bu sky བའ y ར ཏ འད ན ས བ ན ལ ས གས པ rky ན rnམས ལས myu gu ལ ས གས པ འbrས bu sky བར མཐ ང st ད འ y ར ད དག ལས འbrས bu sky བར མཐ ང ནས འbrས buའ rky ན ན འད དག གW ཞgས by བར ཤ ས ས 1-95 於此,( 他 ) 道 :( 吾 ) 雖無法 論 緣之事物等要如是形成, 但緣等絕對存在 為何? 由彼等 果故 於此, 種 等諸緣 起幼苗等果, 實屬所 此故, 因 由彼等 果, 應知 果之緣乃此等 1-96 བཤད པ rky ན rnམས སW ས འduས པ ལས འbrས bu ད ན མ ད པ ཉ ད rky ན rnམས ལ ན གང མ ད པ ད ན rky ན ལས ཇ ltར sky ཉ ད ཅ ས by བའ sgr ན ཁ ན ཞ ས by བའ ད ན ཏ སW ས བ དག ལ ཡང མ ད པ ཁ ན ཡ ན ལ འduས པ དག ཡང མ ད པ ཁ ནའW ཞgས byའ 1-96( 道 : 中論 ) 云 : 1.11 緣等各匯中, 其果僅無有, 緣等中若無, 云何從緣? 僅 字, 為僅有之意 (1.11ab) 說, 不只各別的 ( 緣 ) 沒有 ( 果 ), 連匯集的 ( 緣 ) 也絕對沒有 ( 果 ) 1-97 y ད ky ས rky ན རབ tu བsgruབ པའ y ར འbrས bu sky བར བstན པ གང ཡ ན པ ད ཉ ད མ འཐད ན rky ན འgruབ པར ག ལ འgyuར ཇ ltར ཞ ན གང ག y ར rky ན rnམས སW ས བ དང འduས པ ལ འbrས bu ད མ ད པ ཉ ད ཡ ན པའ y ར ཏ rky ན rnམས སW ས བ དང འduས པ ལ མ ད པ ཉ ད གང ཡ ན པ ད ཇ ltར ད དག ལས sky བར འgyuར འbrས bu sky བ མ ད ན y ད ky ས rky ན འgruབ པར གང ལ འgyuར 1-97 汝為能廣 緣 ( 論 ), 說 果 ( 論 ) 既然彼 ( 論 ) 皆不成, 緣如何能? 從各別及匯集的緣等, 該果絕對不在故, 既然 ( 果 ) 絕對不在各別及匯集的緣等中, 果如何從彼等? 果若不, 汝 ( 說 ), 緣如何能? 1-98 ད ལ འད sམ du rky ན rnམས ལས འbrས bu ཡ ད པ ཁ ནར ས མས ན 1-98 若 ( 他 ) 認為 : 果絕對從緣等 有 1-99 ད lt ན ཡང rky ན འཐད པ མ ཡ ན ཏ འད ltར ཡ ད པ ལ rky ན gy ས by བ མ ད ད sky ས ཟ ན པ ཡང sky ད མ དག ས པའ y ར ར 1-99( 道 :) 話雖如此, 但 緣 不能 於既有者, 無有由緣產 的作, 因為已 者無須再 ཡང གཞན ཡང གལ ཏ rky ན rnམས ལ འbrས bu ད ཡ ད པར gyuར ན rky ན du མའ འbrས bu གང ཡ ན པ ད rky ན ར ར ལ ཡ ངས su rdz གས པར ཡ ད པའམ ཆ ཤས ཅ ག ཡ ད པར འgyuར grང ན ད ལ ར ཞ ག གལ ཏ ར ར ལ ཡ ངས su rdz གས པར ཡ ད པར བrtགས ན ན 43 有此故 此 與 無此故 此 互相相違, 承認了, 將不能使另 合理化 敵 雖說 有此 故 此, 但 破除了 有此, 故做此!25

26 rky ན du མར མ འgyuར ཏ ར ར ལ ཡང ཡ ད པའ y ར མ lt ས པར ར ར ལས kyང འbrས bu sky བར ཐལ བར འgyuར ར ཅ st rky ན rnམས ལ འbrས buའ ཆ ཤས ཡ ད པར བrtགས ན ན ད lt ན ཡང མ lt ས པར ར ར ལས འbrས buའ ཆ ཤས sky བར ཐལ བར འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར rky ན rnམས སW ས བ དང འduས པ ལ འbrས bu ད ཡ ད པར མ འཐད ད 此外, 如果緣等有果, 問 : 凡多緣之果, 該果的圓滿 ( 依賴的是 ) 單 各別的緣? 還是 ( 果 ) 的某部分具 ( 緣 )? 先, 如果 ( 汝 ) 觀執, 單 各別 ( 的緣 ) 就能圓滿 ( 其果 ) 的話, 應成 非多緣 ( 之患 ), 因為具有單 各別 ( 的緣 ),( 則 ) 不須依賴 ( 他者 ), 每個單 ( 的緣 ) 也可 果, 應成 ( 此患 ) 如果 ( 汝 ) 觀執, 緣等具有果之 分的話,( 則 ) 不須依賴 ( 他者 ), 每個單 ( 的緣 ) 也可 起果的 分, 應成 ( 此患 ), 故 ( 吾 ) 不許 此故, 各別的緣及匯集的緣皆具果實 ( 之論 ), 亦不應理 ཅ st rky ན rnམས ལ འbrས bu མ ད kyང rky ན rnམས ལས sky st འbrས bu sky བ ལ lt ས ནས ཁW བWའY rky ན རབ tu འgruབ པ sམ du ས མས ན 若 ( 他 ) 認為 : 緣等雖不具果, 但 ( 果 ) 從緣等 從 果的角度, ( 應 ) 廣 吾之緣 ( 論 ) ད ལ བ ཤད པར by st ཅ st ད ན མ ད པར ཡང rky ན ད དག ལས sky འgyuར ན rky ན མ ན ལས kyང འbrས bu ན ཅ འ y ར ཞ ན sky མ འgyuར འད ལ འbrས bu ཡ ད པ ལས rky ན དང rky ན མ ཡ ན པའ by brག tu འgyuར ན འbrས bu ད ཡང rky ན དང rky ན མ ཡ ན པ དག ལ མ ད ད ད དག ལ མ ད བཞ ན du གལ ཏ rky ན rnམས ལས འbrས bu sky ན ན rky ན མ ཡ ན པ rnམས ལས kyང ཅ འ y ར མ sky st འད ltར rky ན དང rky ན མ ཡ ན པ rnམས ལ འbrས bu མ ད པར མuངས པ ལས rky ན rnམས ལས ན འbrས bu sky ལ rky ན མ ཡ ན པ rnམས ལས ན མ sky བ ཞ ས by བ ད ན ཡ ད ལ བསམས པ ཙམ du ཟད ད ད འ y ར འbrས bu sky བ མ འཐད ད འbrས bu sky བ མ ད ན rky ན འgruབ པར ག ལ འgyuར 於此,( 道 : 中論 ) 云 : 1.12 若謂果雖無, 從緣中出, 是果何不從, 非緣中 出? 44 於此, 從 有果 區分緣及非緣之差別的話,( 則不應理, 因為 ) 果亦無緣及非緣, 既然沒有, 果 ( 仍 ) 從緣等 的話, 為何不能從非緣? 因為對於緣及非緣, 皆是相同無果, 所以 果從緣等, 卻不從非緣等 之論僅屬臆造 此故, 果不應理 若果不, 如何成 緣 ( 論 )? འད ར smrས པ rky ན rnམས ལ འbrས bu ཡ ད པ དང མ ད པའ rky ན rnམས ལས sky འ ཞ ས ན མ smrའ འbrས bu ན rky ན rnམས ལས gyuར པའ rky ན gy བདག ཉ ད rky ན ལས byuང བ ཡ ན ན ཞ ས smrའ ད lt ཡ ན ན snམ bu ན rgyu spuན ལས gyuར པ rgyu spuན gy བདག ཉ ད ལས byuང བ ཡ ན པས rgyu spuན དག ན snམ buའ rky ན ཡ ན ན 44 對堪版本的藏譯中論為 : rky ན མ ཡ ན པ དག ལས kyང ཅ ཡ y ར ན sky མ འgyuར ( 為何不能從, 非緣等?) 故與此 中所引的偈誦 有所出入 ; 可參考 Nāgārjuna. Dbu ma rtsa ba i tshig le ur byas pa shes rab, 4 雖然藏譯 佛護論中引 的中論偈頌, 與鳩摩羅什 師的翻譯仍有少許的不同, 但如譯者早在譯序中說過, 如果在內容上沒有太 的差別, 會儘量保持鳩摩羅什 師的原譯!26

27 1-103 於此,( 他 ) 道 :( 吾 ) 不說, 緣等皆由有果之緣及無果之緣 ( 吾 ) 說, 果由緣 變 由緣之性, 以及由緣 此故, 氆氌因由 線 改變 由 線性所 故, 線等因皆為氆氌之緣 བཤད པ འbrས bu rky ན ལས byuང ཡ ན ན rky ན rnམས རང ལས byuང མ ཡ ན རང byuང མ ན ལས འbrས bu གང ད ན ཇ ltར rky ན ལས byuང འbrས bu rky ན ལས gyuར པ rky ན gy བདག ཉ ད ལས byuང བ མ ཡ ན པར བrtགས ན rky ན ད rnམས ན རང ལས gyuར པ མ ཡ ན རང ཉ ད རབ tu gruབ པ མ ཡ ན རང ཉ ད བདག ཉ ད མ ཡ ན རང ལས byuང བ མ ཡ ན ཏ ངW བW ཉYད མ ད པ ཡ ན ན rky ན རང ལས gyuར པ མ ཡ ན པ རང ཉ ད རབ tu gruབ པ མ ཡ ན པ རང ག བདག ཉ ད མ ཡ ན པ རང ལས byuང བ མ ཡ ན པ ངW བW ཉYད མ ད པ ད དག ལས འbrས bu byuང བར rt ག ན ཇ ltར rky ན ལས byuང བར ཉ བར བrtགས ན འད ltར གལ ཏ rgyu spuན དག རང ཉ ད རབ tu gruབ ན ན རང ལས byuང བར ཡང འgyuར བས ད ས ན snམ bu rgyu spuན དག ལས byuང བ ཞ ས by བ ད ཡང འཐད པར འgyuར བ ཞ ག ན གང ག ཚ rgyu དག རང ཉ ད རབ tu མ gruབ པ རང ལས byuང བ མ ཡ ན པ ངW བW ཉYད མ ད པ st rgyu དག ལས gyuར པ rgyu དག ག བདག ཉ ད rgyu ལས byuང བ ཡ ན པ ད འ ཚ snམ bu rgyu spuན དག ལས byuང ང ཞ ས by བ ད ཇ ltར འཐད པར འgyuར sl བ དཔ ན འཕགས པ lhས kyང snམ bu rgyu ལས gruབ ཡ ན ན rgyu ཡང གཞན ལས gruབ པ ཡ ན གང ལ རང ལས gruབ མ ད པ ད ཡ ས གཞན ན ཇ ltར བsky ད ཅ ས གsuངས ས ད ltར གང ག y ར rky ན rnམས རང ཉ ད རབ tu མ gruབ རང ལས byuང བ མ ཡ ན ཞ ང ངW བW ཉYད མ ད པ ད འ y ར rky ན byuང མ ཡ ན འbrས bu rky ན ལས byuང བ མ ཡ ན ན 1-104( 道 : 中論 ) 云 : 1.13 果從緣, 緣非從, 是果從非, 如何從緣? 45 如果觀察 果非由緣 變 非由緣之 性所,( 可決定 ) 緣等並非從 變 絕無 性 非 本性, 以及非由, 故無 性 對於非從 變 絕無 性 非 本性 非由, 以及無有 性的諸緣, 若 ( 汝 ) 執念果從彼等, 如是近觀 46從緣如何 起 ( 之理 ),( 認為 ) 線等因至極成 47本性 將從, 故 ( 許 ) 由 線等因 氆氌 之論合理 何時因等絕無本性 不從 無有 性 由因 變 由因性 由因, 爾時, 氆氌從 線 之論如何應理? 阿闍黎聖天也云 : 氆氌若從因, 因亦從他有, 從 不成故, 如何從他? 緣等絕對不成 性, 並非由, 無有 性 ( 如 中論 云 :) 1.14.a 故非從緣, 對堪版本的藏譯中論為 : འbrས bu rky ན gy རང བཞ ན ན rky ན rnམས བདག ག རང བཞ ན མ ན བདག དང ས མ ན ལས འbrས bu གང ད ན ཇ ltར rky ན རང བཞ ན ( 果若是緣性, 緣等無 性, 果非從 事, 彼何為緣性?) 故與此中所引的偈誦 有所出入 ; 可參考 Nāgārjuna. Dbu ma rtsa ba i tshig le ur byas pa shes rab, 近觀乃直譯, 謂近距離觀察 至極成 為直譯, 該義為 想 設法地成 或 以諸多不同角度的理由 成 對堪版本的藏譯中論為 : ད y ར rky ན gy རང བཞ ན མ ན ( 故非從緣性 ) 故與此中所引的偈誦 有所出入 ; 可參 考 Nāgārjuna. Dbu ma rtsa ba i tshig le ur byas pa shes rab, 4!27

28 ( 總之,) 果非從緣 有 ད ལ འད sམ du འbrས bu rky ན མ ཡ ན པ ལས byuང བར ས མས ན 於此, 若 ( 他 ) 認為 : 果可從非緣 有 བཤད པ rky ན མ ན ལས byuང འbrས bu ན ཡ ད མ ན གང ག ཚ snམ bu rgyu spuན ལས byuང བར མ འཐད པ ད འ ཚ snམ bu rʦ rkyང ལས byuང ང ཞ ས by བ འཇ ག rt ན དང འགལ བ འད ཇ ltར འཐད པར འgyuར ད འ y ར འbrས bu rky ན མ ཡ ན པ ལས byuང བ ཡང མ ད ད 1-106( 道 : 中論 ) 云 : 1.14.b 非緣不 果, 49 氆氌不從 線 有, 卻僅從顏料 者, 與世間 ( 所 ) 相違, 如何應理? 此故, 絕非 果從非緣 smrས པ rky ན rnམས ན ཡ ད པ ཁ ན ཡ ན ཏ ཅ འ y ར ཞ ན rky ན དང rky ན མ ཡ ན པ ང ས པའ y ར ར འད ན rky ན དང rky ན མ ཡ ན པ ང ས པ མཐ ང st འbru དག ལས འbru མར ཁ ན འbyuང ག མར ན མ འbyuང ང ཞ ལས ན མར ཁ ན འbyuང ག འbru མར ན མ འbyuང ང by མ དག ལས ན ད གཉ ག མ འbyuང ང འད ltར གང ག y ར འད དག ན འད rky ན ཡ ན ན འད དག ན འད འ rky ན མ ཡ ན ནW ཞgས by བ ད ཡ ད པས ད འ y ར rky ན འgruབ པ 1-107( 他 ) 道 : 緣等絕對存在 為何? 因為 緣與非緣 可被決定 絕對能 緣與非緣 ( 之別 ) 譬如, 只產 油, 不產奶油 ;( ) 奶只產奶油, 不產 油 ; 沙 不產兩者 如是, 彼等為此緣 彼等非此緣 之論述存在的緣故, 緣可被成 བཤད པ འbrས bu མ ད པས ན rky ན མ ན rky ན du ག ལ འgyuར འད ལ y ད ky ས འbru མར ལ ས གས པ འbrས bu འbyuང བ དང མ འbyuང བ rky ན དང rky ན མ ཡ ན པར ང ས པའ rgyuར smrས པ ན འbrས bu sky བ མ འཐད དW ཞgས sŋར བstན ཟ ན ཏ འbrས bu ད མ ད ན འད དག ན འད འ rky ན མ ཡ ན ན འད དག ན འད འ rky ན ཡ ན ན ཞ ས by བ ད འཐད པར ག ལ འgyuར འbrས bu ལ lt ས ནས ད གཉ ས su འgyuར ན འbrས bu ད ཡང མ ད ད འbrས bu མ ད པས ན rky ན མ ཡ ན པ དང rky ན du ག ལ འgyuར ད lt བས ན འbrས bu ཡང མ འཐད ལ rky ན དང rky ན མ ཡ ན པ དག kyང མ ད ད འbrས bu དང rky ན དང rky ན མ ཡ ན པ དག མ ད པས sky བར བrj ད པ ན ཐ sད ཙམ du gruབ པ 1-108( 道 : 中論 ) 云 : 1.14.cd 以果無有故, 何有緣非緣? 於此, 汝說 : 會不會產 油等果 決定緣與非緣之因 ( 然,) 之前已述 : 果不被成 既然無果, 彼等非此緣 彼等為此緣 之論如何應 49 對堪版本的藏譯中論為 : rky ན མ ན རང བཞ ན འbrས bu ཡ ན ཡ ད མ ན ( 非緣性無果 ) 故與此中所引的偈誦 有所出 入 ; 可參考 Nāgārjuna. Dbu ma rtsa ba i tshig le ur byas pa shes rab, 4!28

29 理? 該 50皆因依賴果 有, 果不存在 無有果故, 何來非緣及緣? 此故, 果不能成, 緣及非緣亦不存在 既無果 緣 非緣, 者, 僅是名! rky ན བrtག པ ཞ ས by བ st རབ tu by ད པ དང པWའ 第 品 觀緣品 終 50 緣與非緣之論!29

30 第 品 觀來去品 2-1 smrས པ y ད ky ས sky བ མ ད པའ ར གས པ འད rj ས su རབ tu བstན པས ཁW བWའY ཡ ད st ང པ ཉ ད ཉན པ ལ ང མཚར s ང པ ཅན du byས ky ས ཇ ltར འཇ ག rt ན gy མང ན suམ gy འgr བ དང འ ང བ མ འཐད པ ད ཇ smr ས ཤ ག 2-1( 他 ) 道 : 汝隨後廣 無 之理, 此令我 於聽聞奇有空性, 具 意義 然, 如何否定世間現前來去 ( 之論 )? 請逐 述說 2-2 བཤད པ ར ཞ ག ས ང ལ འgrW མgད ད མ ས ང བ ལའང འgr བ མ ད འད ལ གལ ཏ འgr བ ཞ ག ཡ ད པར gyuར ན ད ས ང བ ལའམ མ ས ང བ ལ ཡ ད པར འgyuར grང ན ད ལ ར ཞ ག ས ང བ ལ ན འgr བ མ ད ད འgr བའ by བ འདས ཟ ན པའ y ར ར མ ས ང བ ལ འgr བ མ ད ད འgr བའ by བ མ བrʦམས པའ y ར ར 2-2( 道 : 中論 ) 云 : 2.1.ab 已去無, 未去亦無, 如果 是存在的話, 請問, 該 ( ) 存在於已去之中, 還是未去之中? 已去之中無有, 的動作已經結束的緣故 未去之中無有, 的動作尚未開始故 2-3 smrས པ ད ན ད བཞ ན ཏ ས ང བ དང མ ས ང བ ལ འgr བ མ ད མ ད ky འ ན kyང བག མ པ འgr བ ཡ ད ད 2-3( 他 ) 道 : 該 ( 上述義 ) 的確如是 雖不在於已去及未去之中, 然 跨步 ( 仍 ) 是存在的 2-4 བཤད པ ས ང དང མ ས ང མ གཏ གས པར བག མ པ ཤ ས པར མ འgyuར ར ས ང བ དང མ ས ང བ མ གཏ གས པར བག མ པ ཅ ཞ ག ཡ ད ད ཤ ས པར མ འgyuར ར ཇ ltར ཞ ན འད ltར ཤ ས པར མ འgyuར ར ཞ ས by བ ན གzuང du མ ད པས ཏ མ འཐད དW ཞgས by བའ ཐ ཚhག ག ད ltར གང ག y ར ས ང བ དང མ ས ང བ མ གཏ གས པར བག མ པ གzuང du མ ད པ ཁ ན st མ འཐད པ ད འ y ར མ ད པ ཁ ན ཡ ན པས འgr བ མ ད ད 2-4( 道 : 中論 ) 云 : 2.1.cd 離已去未去, 不得知跨步 除了已去及未去之外, 無從得知如何會有跨步? 為何? 如是, 不得知 者, 謂 無有所持, 該詞指向 不應理 除了已去及未去以外, 跨步不被持有 ;( 不被已去及未去所攝的跨步 ) 實不應理, 絕無有故, 無有 2-5 smrས པ བག མ པ ཁ ན ཡ ན ཏ ད ལ འgr བ ཡ ད ད ཇ ltར ཞ ན གང ན གཡ བ ད ན འgr ད ཡང གང ག བག མ པ ལ གཡ བ ས ང མ ན མ ས ང མ ན ད y ར བག མ ལ འgr བ ཡ ད འད ལ y ད ky འgr བ མ ད པའ གཏན ཚhགས su འgr བའ by བ འདས ཟ ན པ དང མ བrʦམས པ བstན པ ད འ y ར གང ན གཡ བ ད ན འgr ཞ ས by འད འbyuང བར འgyuར ཏ ད ཡང གང ག བག མ པ ལ གཡ བ ད!30

31 དམ གས པ ནའ གང ག ཞ ས by བ ན འgr བ པWའY ཞ ས by བའ ཐ ཚhག ག ད ltར གང ག y ར གཡ བ ན ས ང བ ལ མ ད མ ས ང བ ལ ཡང མ ད ky བག མ པ ལ ཡ ད པ ད འ y ར གང ན གཡ བ ཡ ད པ ད ན འgr བ ཡ ད ད ད ltར འgr བ ཡ ད པས བག མ པ ལ འgr བ ཡ ད ད 2-5( 他 道 :) 僅為跨步, 於該 ( 義 ) 中具有 為何? 2.2 動處則有去, 何者跨步中, 無已去未去, 故跨步有 於此, 汝否認 的因相為 的動作已過 尚未開始, 做此說明 (2.2.a) 動處則有去 做此說明 :( 緣取 ) 何者的跨步便是緣取了移動 何者 該詞指向 者 因為移動並無已去, 亦無未去, 卻有跨步, 所以於何處有移動, 於該處便有 如是, 存在 的緣故, 跨步具有 2-6 བཤད པ བག མ ལ འgr བ ཡ ད པར ན ཇ lt buར ན འཐད པར འgyuར གང ཚ འgr བ མ ད པ ཡ བག མ པ འཐད པ མ ད y ར ར འད ལ y ད འgr བ དང ldན པས བག མ པར འད ད ལ ད ལ འgr བ ཡ ད དW ཞgས ཟ ར ན འད ལ འgr བའ by བ ན གཅ ག tu ཟད ལ ད ན བག མ པ ཞ ས by བ ད ལ ཉ བར sbyར བས ད འ y ར འgr བ ཞ ས by བ ད ན འgr བའ by བ དང brལ བས འgr བ མ ད པར ཐལ བར འgyuར ར ད ཡང མ འཐད ད འད ltར འgr བ མ ད པར ཇ ltར འgr བར འgyuར ད ལ གང ག ཚ འgr བ ཞ ས by བ ད འgr བའ by བ དང brལ བས མ འཐད པས ད འ ཚ བག མ པ ལ འgr བ ཡ ད པར ཇ ltར འཐད པར འgyuར 2-6( ) 道 : 2.3 跨步中有去, 如何能應理? 何時無, 跨步不應理 於此, 若汝 ( 認為 ), 存在的緣故, 承許 ( ) 為跨步, 並說 : 於該 ( 義 ) 中具有,( 然 ) 的作 僅能為, 此與所謂的 跨步 近合的話, 將與 的作 分離, 應成無有, 該論亦不應理 若無, 何有 動? 因為所謂的 遠離 的作 將不應理, 所以跨步如何具有? 如何應理? 2-7 ཡང གཞན ཡང བཤད པ གང ག བག མ ལ འgrW ཡ ད པ ད ཡ བག མ ལ འgrW མgད པར ཐལ བར འgyuར ཏ གང ག y ར བག མ པ ཁ ང du uད y ར ར གང ག bl ལ sky ན ད ར gyuར ན མ ruང ང sམ པས འgr བ ཞ ས by བ ད འgr བ དང ldན པས འgr བར ས མས པ ད འ ཡང འgr བ འgr བ ཞ ས by བ ད ལ ཉ བར sbyར བ byས པས བག མ པ ན འgr བ མ ད པ འgr བ དང brལ བ gr ང དང gr ང y ར lt buར ཐལ བར འgyuར ཏ དཔ ར ན gr ང འgrW ཞgས by བ ད བཞ ན du བག མ པ ཡང ཐལ བར འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར བག མ པ ལ འgr བ ཡ ད ད ཞ ས by བ ད ཇ ltར ཡང མ འཐད ད 2-7 此外,( 中論 ) 云 : 2.4 跨步中有, 然其中卻無, 應成是如此, 通達跨步故 某 認為, 若有其 ( 前者之 ) 患, 實不應理, 故說, 者, 具 ; 想 之意圖亦將 ( 的作 ) 近合於 所以, 跨步應成無有 遠離, 如同城鎮 ( 相互分離 )!31

32 ( 若許 :) 如 去城鎮, 跨步 ( 去城鎮 ) 也應成 該 ( 論 ) 亦不應理故, 跨步中有 者, 無論如何不能成 2-8 ཅ st sky ན ད ར gyuར ན མ ruང ང sམ པས འgrW ཞgས by བ ད དང བག མ པ ཞ ས by བ ད གཉ ས ཀ ཡང འgr བ དང ldན པར ས མས ན 2-8 如果認為, 若有其 ( 前者之 ) 患, 實不應理, 故思 : 與 跨步 兩者皆 具 ( 的作 ) 2-9 ད ལ sky ན འད ཡ ད ད བཤད པ བག མ ལ འgr བ ཡ ད ན ན འgr བ གཉ ས su ཐལ འgyuར ཏ གང ག ས བག མ པ ད དང ན ད ལ འgr བ གང ཡ ན པའ བག མ པ འgr བ དང ldན པ ལ འgr བར བrtགས ན འgr བ གཉ ས su ཐལ བར འgyuར ཏ འgr བ དང ldན པས བག མ པ ཞ ས by བར འgyuར བ དང ད ལ འgr བ ཞ ས by བའ འgr བ གཉ ས པར བrtག པའ འgr བ གཉ ས su ན མ འད ད པས ད འ y ར ད ཡང མ འཐད ད 2-9( 道 :) 該論有此患 ( 中論 ) 云 : 2.5 跨步中若, 應成 種, 何處誰跨步, 於此皆 如果因 跨步具有 ( 的作 ) 觀執 的話, 應成兩種, 即 ( 應 ) 觀為 :( ) 具有 ( 作 ) 的 跨步 ; 去該處的 ( 吾 ) 不承許兩種, 故該 ( 論 ) 不應理 2-10 ད ལ sky ན གཞན འད ཡང ཡ ད ད བ ཤད པ འgr བ གཉ ས su ཐལ འgyuར ན འgr བ པ ཡང གཉ ས su འgyuར གང y ར འgrW པW མgད པར ན འgr བ འཐད པར མ འgyuར y ར འgr བ གཉ ས su ཐལ བར འgyuར ན འgr བ པ ཡང གཉ ས su ཐལ བར འgyuར ཏ ཅ འ y ར ཞ ན གང y ར འgrW པW མgད པར ན འgr བ ཐད པར མ འgyuར y ར གང ག y ར འgr བ པW ཡ ད ན འgr བ ཡང ཡ ད ky འgr བ པ spངས ན འgr བ མ ད པ ད འ y ར འgr བ གཉ ས su ཐལ བར འgyuར ན འgr བ པ ཡང གཉ ས su ཐལ བར འgyuར བས ད ཡང མ འད ད ད ད འ y ར ད ltར sky ན du མ ཡ ད པས བག མ པ ལ འgr བ མ ད པ ཉ ད ད གང ག y ར ས ང བ དང མ ས ང བ དང བག མ པ ལ འgr བ མ འཐད པ ད འ y ར འgr བ མ ད པ ཁ ནའ 2-10 於此 ( 兩種 論 ), 另有其患 ( 中論 ) 云 : 2.6 若有 去法, 則有 去者, 以離於去者, 去法不可得 若成兩種, 應成兩種 者 為何?( 如云 ): (2.6.cd) 以離於去者, 去法不可得, 有 者才有 ; 若無 者, 則無 所以, 若成兩種, 應成兩種 者, 但該 ( 論 ) 不許 此故, 如是 ( 論述 ) 具有諸多過患故, 跨步中絕對無有 因為已去 未去, 以及跨步皆具, 實不應理, 因此, 根本不存在 2-11 འད ར smrས པ ས ང བ དང མ ས ང བ དང བག མ པ ལ འgr བ མ འཐད du ཟ ན kyང འgr བ པ ལ བrt ན པའ འgr བ ཡ ད པ ཉ ད ད འད ltར འgr བ པ ལ འgr བ དམ གས པའ y ར ར!32