1
بسم االله الرحمن الرحيم 2 دكتر اميرحسين امامي مدير مسوول: دكتر آيين محمدي سردبير: همكاران اين شماره: دكتر محمد جليلي دكتر احمد صبوري كاشاني دكتر ميترا قريب دكتر محمود محمدي و دكتر عظيم ميرزازاده دانشگاه علوم پزشكي تهران معاونت آموزشي دانشگاه مركز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشكي نشريه علمي- خبري رويش ميدان توحيد طبقه چهارم دانشكده پرستاري و مامايي تلفن: 66949371-2 دورنگار: 66921228 سخن اول به دنبال برگزاري اولين جشنواره آموزشي شهيد مطهري در سال گذشته و بررسي فرآيندهاي برتر كشوري نياز به شناسايي و معرفي فرآيندهاي آموزشي دانشگاه علوم پزشكي تهران بيش از پيش نمايان شد. به منظور ارج نهادن به فعاليتهاي آموزشي اعضاي هيات علمي دانشگاه اعم از فعاليتهاي روتين و فعاليتهاي نوآورانه آييننامه جشنواره آموزشي دانشگاه بر اساس آييننامه كشوري شهيد مطهري تدوين و در شوراي آموزشي دانشگاه به تصويب رسيد. با ابلاغ آييننامه فوق كه در اين گاهنامه نيز منتشر شده است انتظار ميرود تا مسوولين محترم دانشكدههاي دانشگاه با همكاري مديران محترم گروههاي آموزشي خود بتوانند در معرفي فعاليتها و توانمنديهاي موجود و نيز ايجاد انگيزه براي نوآوريهاي بيشتر موثر باشند. راهاندازي اولين دوره كارشناسي ارشد آموزش پزشكي از راه دور كه به صورت الكترونيكي و با استفاده از سامانه مديريت يادگيري الكترونيكي دانشگاه برگزار ميشود يكي از افتخارات مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه ميباشد كه در اخبار اين شماره به آن اشاره شده است. يكي از اقدامات ارزشمند دفتر توسعه آموزش دانشكده پزشكي طراحي سيستم ارزشيابي كيفيت عملكرد اعضاي هيات علمي است كه با بازبيني سيستم موجود قبلي و با همكاري تعداد زيادي از اعضاي هيات علمي صورت گرفته و به زودي در اين دانشكده استقرار خواهد يافت. اميد است تا به كارگيري اين سيستم در كنار سيستم ارزشيابي كمي فعاليتها (شعاع) در ارتقاي هرچه بيشتر آموزش در دانشگاه موثر باشد. در اين شماره گزارش اجراي پروژه اراي ه شده و جزي يات آن در شمارههاي آتي به چاپ خواهد رسيد. ساير مقالات علمي و خبري اين شماره از گاهنامه با توجه به نيازهاي روزمره اعضاي محترم هيات علمي تهيه شده و اميد است مورد توجه ايشان واقع شود. دكتر اميرحسين امامي مدير مركز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشكي دانشگاه
3 سخنراني رايجترين روش تدريس در دانشكدههاي پزشكي دنيا دكتر محمود محمدي الله الرحمن الرحيم بسم علمه البيان خلق الانسان علم القرا ن الرحمن اگر بخواهيم اختصاصيتر بگوييم بايد سخنراني را به عنوان يك فن (Technique) بناميم كه خود زير مجموعه روشهاي توصيفي-استقرايي Methods) (Explanatory-Didactic و نهايتا زير مجموعهاي از راهبردهاي استاد محور (Teacher Centered) است. اين فن يا روش از زمانيكه بشر زبان را اختراع نمود به عنوان قديميترين روش اطلاعرساني جا باز كردهاست. بنابراين به جرأت ميتوان گفت باستانيترين روش آموزشي در دنيا است. عليرغم پيشرفتهاي فوقالعادهاي كه طي قرن گذشته در بهبود روشهاي آموزشي و به منظور ارتقاي يادگيري ايجاد شده است ولي هنوز هم روش سخنراني رايجترين روش در آموزش پزشكي در سرتاسر دنيا است. به عنوان يك مدرس در سطح دانشگاه ابتدا بايد مزايا و محدويتهاي اين روش را به خوبي بشناسيم تا بتوانيم با تقويت نكات مثبت آن و تضعيف محدوديتها از اين روش ديرپا براي ارتقاي يادگيري در دانشجويان پزشكي استفاده نماييم. مزاياي روش سخنراني شايد مهمترين و برجستهترين خصيصه اين روش راحتي و ارزاني آن در مقايسه با روشهاي نوينتر آموزشي باشد. شايد به همين دليل است كه مورد اقبال بسياري از مو سسات آموزش پزشكي (با توجه به كمبود منابع آموزشي) قرار دارد. عليرغم قديمي بودن اين روش بسيار انعطافپذير است. يعني همراه با آن و يا با انجام تغييراتي در روش اجراي آن ميتوان تا ثير آن را در فرآيند يادگيري تقويت نمود. مانند استفاده هم زمان از بحث در گروههاي كوچك مانند گروههاي همهمه Groups) (Buzz و يا استفاده از روشهاي تعاملي در interactive lecturing كه تا ثير اين روش
در يادگيري را افزايش ميدهند. روشي سنتي است. تقريبا تمام دانشجويان و استادان ما از تحصيلات ابتدايي خود به اين روش خو گرفتهاند. بنابراين مقبوليت بيشتري دارد. روشي است كه درآن مهارتهاي گفتاري-توصيفي استاد و مهارتهاي شنيداري-اندريافتي دانشجو را تقويت ميكند. اين امر خصوصا در مورد استادان جوانتر حاي ز اهميت است. روش بسيار خوبي است كه استاد تجربيات چندين ساله خود و همچنين حاصل مطالعات وسيع خود را در يك جلسه در اختيار دانشجويان بگذارد. اين روش خصوصا در مواردي كه سطح دانش در آموزشدهنده و آموزشگيرنده زياد است بسيار مفيد ميباشد. محدوديتهاي روش سخنراني مهمترين محدوديت روش سخنراني استاد-محوري بودن آن است. دانشجو در آن كمتر دخالت دارد و شايد به گفته برخي از صاحبنظران روشي يكسويه است. البته با توجه به قابليت انعطاف اين روش و با استفاده از تكنيكهاي دانشجو- محور به صورت همراه ميتوان از اين محدوديت كاست. روش مناسبي براي آموزش در حيطه رواني- حركتي (Psychomotor) نيست. اگر گاهي سري به بيمارستانهاي آموزشي بزنيم و فهرست سخنرانيهاي هفتگي را در برنامههاي آموزشي نگاه كنيم با تعجب به عناويني مانند معاينه عصبي كودكان معاينه سروگردن شانتگذاري بطن چهارم در نوعي از هيدروسفالي و... برميخوريم كه حاكي از آموزش در حيطههاي رواني حركتي هستند. استادان بزرگوار با روش سخنراني در زمينههايي مشابه عناوين فوق در بهترين حالت خواهند توانست تنها دانش عملكردي را منتقل نمايند. اين در حاليست كه دانش عملكردي در حيطه شناختي (Cognitive) قرار دارد و نه حيطه رواني- حركتي! درست مانند اين است كه بخواهيم رانندگي را به افراد تنها با روش سخنراني بياموزيم. دانشجويان از نظر نيازهاي يادگيري در يك سطح قرار ندارند و نيازهاي متفاوتي دارند كه با روشي يكنواخت و همهگير مانند سخنراني قابل پاسخ نيست. روش سخنراني را شايد بتوان به عنوان غذاهاي يكساني دانست كه در ظروف يكبار مصرف و با مقدار ثابت و يكسان براي افراد مختلف سرو ميشود. بديهي است كه براي برخي اين غذا زياد بوده در حاليكه پاسخ نياز غذايي برخي ديگر را نميدهد! دانشجويان ما از سطوح ابتدايي آموزش تا آموزش عالي شنونده بوده و از حس شنوايي به عنوان حس غالب براي يادگيري استفاده ميكردهاند. براي استادان با سابقه كمرويي دانشجويان در امتحانات شفاهي عليرغم دانش و مهارتهاي كافي آنان امري دير آشنا است. يكي از محدوديتهاي روش سخنراني اين است كه مهارتهاي توصيفي دانشجويان را تقويت نميكند. مراحل مختلف روش سخنراني سخنراني درست مانند هر روش آموزشي ديگر فعاليت- هايي به صورت قبل درحين و بعد از آن روش را لازم دارد كه ميتوان به صورت زير خلاصه كرد: فعاليتهاي قبل از سخنراني نوشتن اهداف o تهيه فرم اوليه o نهايي كردن فرم اوليه o تمرين سخنراني o فعاليتهاي درحين سخنراني 4
Community statistic 5 Many undiagnosed Implications Essential Pathology MAJOR HEALTH PROBLEM Causes Secondary WHAT IS IT WHAT DOSE IT DO TO YOU? HYPERTENSION Definition Complications HOW TO INVESTIGATE HOW TO TREAT kidney CNS General approach Urine General Non drug heart Blood Drug ECG/ CXR Surgery Special tests شكل 1- تصويري شماتيك از طرح اوليه draft) (preliminary o o o اجراي صحيح و مو ثر سخنراني از پيش طراحي شده استفاده صحيح از وسايل سمعي بصري مناسب توجه به مستمعين و ظرفيتهاي آنان فعاليتهاي بعد از سخنراني o o ارزيابي سخنراني بازخورد مناسب به سخنران فعاليتهاي پيش از سخنراني اولين اقدام در تهيه سخنراني مناسب نوشتن اهداف آن است: اهداف ياددهي- يادگيري از اين فعاليت (سخنراني) چيست چه كساني و با چه سطحي از دانش گروه هدف را تشكيل ميدهند سخنراني در چه موقعيت زماني و مكاني صورت ميگيرد قدم دوم تهيه يك طرح پيشنويس مناسب از سخنراني است. اين طرح بي شباهت به فلو چارت تحقيق نيست. به اين صورت كه عنوان سخنراني در مركز نوشته شده و به صورت بسيار ساده نكات كليدي پيرامون آن در اطراف آن نوشته شده و هركدام از آنها بنا بر نكاتي كه در پيرامون آنها وجود دارد شاخه شاخه ميشود. اين طرح اوليه (Preliminary Draft) در پايهگذاري يك سخنراني مو ثر و مفيد بسيار اهميت دارد. در شكل 1 نمونهاي از اين پيشنويس اوليه كه در مورد عنوان پرفشاري (Hypertension) و از كتاب نيوبل و كانن اقتباس شده مشاهده ميشود. قدم سوم آن است كه اين طرح اوليه را نهايي كنيم. به اين صورت كه تمام مراحل سخنراني تعيين شده در طرح اوليه را به صورت زمانبندي شده بر روي كاغذ بياوريم. طرح نهايي در حقيقت يك فلوچارت سخنراني
1 2 3 INTRODUCTION A FIVE KEY POINTS TO BE COVERED (OVERHEAD) THE NATURE AND EXTENT OF THE PROBLEM B WHAT IS HYPERTENSIN AND ITS CAUSES? C WHAT DOES IT DO TO YOU? (BRAINSTORMING FOR 2 MINUTES) D INVESTIGATION E TREATMENT THE PROBLEM A DBP >90 LEADS TO SIGNIFICANT MORBIDITY/ MORTALITY (SLIDE ACTUAL STATISTICS) B 10-25% ADULT POPULATION HAS HYPERTENSION BUT OFTEN UNDIAGNOSED OR INEFFECTIVELY TREADTED C TREATMENT REDUCES MORBIDITY/MORTALITY (SLIDE) D IMPLICATIONS OF SCREENING (BRAINSTORMING FOR 2 MINUTES) DIAGNOSIS. COST. EDUCATION WHAT IS HYPERTENSION? A B C MULTIFACTORIAL (SLIDE VARIOUS FACTORS) ESSENTIAL AND SECONDARY CAUSES OF SECONDARY HYPERTENSION (SLIDE) 6 شكل 2- تصويري شماتيك از طرحي نهايي براساس طرح اوليه پرفشاري (Hypertension) است كه در آن زمان هر قسمت سخنراني و نحوه ايراد آن و حتي نوع وسايل كمك آموزشي لازم براي ايراد آن درنظر گرفته ميشود. به نمونهاي از طرح نهايي مقتبس از كتاب فوقالذكر در شكل 2 توجه فرماييد. و بالاخره مهمترين قسمت در پيشفعاليتهاي آموزشي تمرين سخنراني است. اين تمرين ميتواند در مقابل يك همكار صورت گرفته يا يك خودتمريني باشد. نرمافزار پاور پوينت از كمپاني ميكروسافت با كارگزاري تايمر وسيلهاي بسيار مناسب براي خود تمريني قبل از سخنراني فراهم ميآورد. نويسنده اين مقاله استفاده از اين وسيله را قويا توصيه ميكند خصوصا در مورد همكاران جوانتر كه در اكثر سخنرانيهاي داخلي و بينالمللي وقت كم آورده و اجبارا سخنراني خود را ناتمام ميگذارند! فعاليتهاي درحين سخنراني هر سخنران بايد به فنون سخنراني به خوبي آگاه باشد كه خود بحث مبسوطي را ميطلبد و از حوصله اين مقوله خارج است. ولي اشاره به دو نكته ضروري است. اول اينكه سخنران موفق هميشه بايد نسبت به واكنش مستمعين خود حساس باشد (audience sensitive) و سخنراني كه كار خود را بدون توجه به ظرفيت مستمعين انجام ميدهد غالبا ناموفق است. تحقيقات روانشناسي يادگيري نشان ميدهد كه در هر سخنراني تنها در 20 دقيقه اول است كه مستمعين تمركز و توجهي مناسب دارند. به همين دليل اكثر سخنرانيهاي علمي در همايشها براي زماني كمتر از 20 دقيقه تنظيم ميشود. حال اگر سخنران بنا به دلايلي مجبور باشد كه سخنراني خود را براي مدتي بيش از بيست دقيقه ادامه دهد بايد از فنون بازخواني توجه (reconcentration) استفاده نمايد. اين فنون بسته به تواناييها سليقه و ذوق سخنران متفاوت است و ميتواند از بيان خاطره گفتن لطيفه يا حتي اعمال يك دقيقه سكوت باشد. نكته دوم دقت سخنران در وقت در نظر گرفته شده براي وي است. كم نيست مشاهده صحنهاي كه يك سخنران كمتجربه براي سخنراني 10 دقيقهاي خود حدود 50 اسلايد فراهم كرده است و هنگامي كه مشغول نشان دادن اسلايد هشتم خود است با تذكر رييس جلسه روبرو ميشود كه تنها 2 دقيقه وقت دارد و ناچار ميشود شتابزده و دستپاچه سخنراني خود را نهايتا ناتمام بگذارد! گفته ميشود كه بهتر است در سخنراني خود قانون سرانگشتي "هر اسلايد يك دقيقه" را فراموش نكنيم. نكته كليدي ديگر در اجراي موفق يك سخنراني استفاده از وسايل سمعي بصري مناسب است گذاشتن وقت كافي براي تهيه اين وسايل اعم از
7 وقت كافي براي تهيه اين وسايل اعم از اسلايد يا فيلم و ويديوكليپ و رعايت قواعد مربوط به تهيه وسايل كمكآموزشي از نكات مهم براي موفقيت يا شكست يك سخنراني علمي است. استفاده از سياههي انتخاب رسانه مناسب chart) (media بسيار كمككننده است. فعاليتهاي بعد از سخنراني اين قسمت معمولا مورد تغافل و اغماض قرار ميگيرد يا به آن كمتر بها داده ميشود. ارزشيابي و بازخورد Feedback) (Evaluation and مهمترين فعاليتهاي مربوط به اين بخش هستند. ارزشيابي ميتواند توسط سخنران (self-evaluation) يا توسط ديگران باشد (همكاران همتايان يا دانشجويان). در هر صورت براي عينيتر شدن نتيجه ارزيابي بهتر است از فهرستهاي وارسي (checklists) از پيش طراحي شده استفاده شود. در پايان بايد اشاره كرد كه سخنراني موفق سخنراني است كه هم از محتواي غني و هم از ساختار متيني برخوردار باشد كه شايد امري سهل و ممتنع است! برخي از سخنرانيها عليرغم محتواي غني ساختاري ضعيف دارند كه متا سفانه نتايج خوبي به بار نياورده و دانشجويان اكثرا ناراضي خواهند بود. در مقابل گاهي سخنراني از ساختاري محكم و حسابشده و از محتواي ضعيفي برخوردار است كه دراين حالت نيز عليرغم رضايت ظاهري مستمعين آنها بهرهي چنداني از مطالب نبردهاند. اين حالت را در آموزش پزشكي اصطلاحا اثر دكتر فاكس Effect) (Dr Fox مينامند. فاجعه در جايي است كه هم محتوا و هم ساختار ضعيف باشد كه در اين حالت هم دانشجويان ناراضي بوده و هم بهرهاي كافي از سخنراني نبردهاند. اميد است استادان گرامي با رعايت قواعد و اصول تهيه اجرا و ارزشيابي سخنرانيهاي ارزشمند خود بتوانند به طور روزافزون بر غناي آن افزوده و درحقيقت باعث اعتلاي يادگيري در دانشجويان عزيز شوند. فهرست منابع: th 1- Newble D. Cannon R., "A HAND BOOK FOR MEDICAL TEACHERS", 4 edition (2004), Kluwer academic publishers, Dordrecht/Boston/London. 2- Schwenk T.L., Whitman N., "RESIDENTS AS TEACHERS", 2 nd edition (1993). Department of family and preventive medicine, University of Utah, school of medicine, USA. 3- اردستاني- احمد. روشهاي تبليغ و سخنراني. قم دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم چاپ دوم 1374. -4 حجتي- سيد محمد باقر. آداب تعليم و تعلم در اسلام. ترجمه منيه المريد في آدابالمفيد و المستفيد اثر شهيد ثاني (ره) تهران دفتر نشر فرهنگ اسلامي چاپ نوزدهم 1374. -5-6 سپانلو- كيوان. چگونه مطالب خود را به طور موفقيتآميز بيان كنيم ترجمه اثر يان ريچاردز انتشارات فارابي چاپ 1375. شادپور- كامل. سخنراني و مهارتهاي كلامي و غيركلامي. كارگاه تدوين برنامه هماهنگ كارآموزي بهداشت. پاكدشت ورامين. خردادماه 1371. -7-8 -9 صفوي- اماناالله. كليات روشها و فنون تدريس. تهران انتشارات معاصر. چاپ پنجم 1374. كارنگي- ديل. آيين سخنداني. ترجمه مهرداد مهرين. تهران نشر آرين چاپ چهارم. محمدي- محمود و همكاران. فرآيند آموزش در علوم پزشكي. تهران انتشارات دانشگاه علوم پزشكي تهران مركز مطالعات و توسعه آموزش پزشكي چاپ اول 1384. 10- هال- جرج ام. چگونه در همايشهاي علمي سخنراني كنيم ترجمه محمدي محمود پدرام پانتهآ. تهران نشر جامعهنگر. چاپ اول 1382.
8 چگونه سو الات بهتري طراحي كنيم دكتر احمد صبوري كاشاني تدريس ميشود. از اين ديدگاه انتظار ميرود كه استادان و اعضاي هياتهاي ممتحنه اين قواعد را خردمندانه و درست مورد قضاوت قرار دهند و آنها را به كار ببرند چرا كه صحت بعضي از اين قواعد هنوز هم جاي چون و چرا دارد. قواعد سو ال نويسي را ميتوان در 6 مقوله مورد بررسي قرار داد: نكات مربوط به مراحل كلي سو ال نويسي نكات مربوط به محتواي كلي سو ال اجراي پايه/ ساقه/ تنهي سو ال طراحي گزينهها و نكات كلي نكات مربوط به گزينهي جواب طراحي گزينههاي انحرافي 1- نكات مربوط به مراحل كلي سو ال نويسي: همچنان كه ميدانيم انواع سو الات چند گزينهاي در دهههاي پيشين در امتحانات بينالمللي ملي و محلي طراحي شده است اما رايجترين نوع اين سو الات در جهان امروز دو صورت است كه موسوم به پاسخ صحيح (the one يا بهترين پاسخاند (the only correct).best) از اين رو بهتر است با استفاده از اين تجربه بكوشيم در آزمونها از اين دو صورت سو ال بهره بگيريم. گفتمان كوتاهي كه مطالعه ميكنيد به يكي از رايج - ترين و معتبرترين صورتهاي آزمون براي اندازهگيري پيشرفت تحصيلي در عرصهي شناختي آن ميپردازد: "آزمون چند گزينهاي". اما چون بحث دربارهي ابعاد گوناگون اين آزمونها نگارش كتابي حجيم را ميطلبد موضوع اين گفتمان كوتاه را به واحد اساسي تهيهي اين آزمونها يعني نگارش سو ال چند گزينهاي محدود ميكنيم آن هم از نوعي كه براي اندازهگيري پيشرفت تحصيلي مورد استفاده قرار ميگيرد. از اين رو كه مشخصتر و به لحاظ آموزشي هدفمند است. طبيعي است كه بحث نگارش سو ال صرفا دو مرحلهي آغازين تهيهي سو ال را دربرميگيرد و در اينجا فرآيند تعيين اعتبار سو ال مورد نظر نيست و به طور عمده به چگونگي نگارش سو ال و بازنگريهاي ضروري عمدتا كيفي ميپردازيم كه رعايت قواعد نگارش و ويرايش املايي انشايي سبكي و اجتناب از تورش يا پيش - داوريهايي توجه دارد كه ممكن است برخي زير گروه - هاي آزموندهنده را بيازارد. سخن را با اين گفتهي يان بورموت (1970) آغاز ميكنيم كه معتقد است طراحي سو ال علم نيست بلكه مجموعهاي از قواعدي است مبتني بر تجربه و خرد استادان و ممتحنين كه به صورت كتاب درسي آزمون سازي درآمده است و در دانشگاهها
9 از طراحي گزينههاي ادغام يافته و پيچيده كه گاه بيش از يك نكته را مورد بررسي قرار ميدهند دوري گزينيم. نحوه قرار گرفتن گزينهها به صورت عمودي و زير هم (براي گزينههاي بيش از يك كلمهاي) و آرايش افقي گزينههاي (براي گزينههاي كوتاه و يك كلمهاي) مورد استفاده قرار ميگيرد. آرايش افقي موجب صرفه - جويي در مصرف كاغذ و هزينههاي تكثير است در حالي كه آرايش عمودي گزينهها صورتي زيباتر اراي ه ميكند و به ويژه براي كودكان و نيز بزرگسالان آزمون-هراس توصيه ميشود و با كاهش احتمال خطاهاي تصادفي بر اعتبار آزمون ميافزايد. در برنامهريزي براي طراحي سو الات حتما زمان لازم براي ويرايش سو الات و ديگر انواع بازنگري را در نظر داشته باشيد. كوشش كنيد هرچه اقتصاديتر عمل كنيد و زمان خواندن سو ال را براي دانشجويان به كمترين ميزان ممكن كاهش دهيد. براي اين منظور لازم است در طراحي سو ال دو اصل مهم هر نگارش خوب يعني موجز و شفاف بودن را رعايت كنيم. بدين سان با كاهش زمان خواندن هر سو ال ميتوان در زماني ثابت (مثلا 60 دقيقه) تعداد سو الات بيشتري را اراي ه كرد كه از يك سو با افزايش طول آزمون بر پايايي افزوده ميشود و از سوي ديگر با افزايش حجم نمونه روايي بهتري حاصل ميگردد. سعي كنيد از خطاهاي دستوري سجاوندي املايي و اختصارات بر كنار باشيد. مشاهدهي اين گونه خطاها در آزمون تصوير مناسبي از طراحان و تهيهكنندگان آزمون در ذهن بيننده ايجاد نميكند و با جدي نگرفتن آزمون روايي نتايج حاصل را كه در واقع به موجب وجود چنين خطاهايي آسيب ديده به شيوهاي مضاعف تضعيف ميكند. چرا كه به طور طبيعي حاكي از آن است كه آمادگي و برنامهريزي مناسبي براي تهيهي آزمون نداشتهايم و در اين صورت احتمالا نمونهگيري مناسبي هم براي محتواي آزمون به عمل نيامده است. به علاوه با منحرف ساختن توجه آزمودني از محتوا شكست عملكرد گروهي از آزمون - دهندگان را در بر خواهد داشت كه همين امر ميتواند به نوعي تورش در نمرههاي آزمون بينجامد. از طراحي سو الات غلطانداز اجتناب كنيد. به ياد داشته باشيم كه هدف آزمون فريب دادن گيج كردن يا گمراه ساختن آزموندهندگان نيست. سو الات غلط - انداز با اراي هي محتواي بياهميت و پيشپا افتاده گاه موجب ميشوند كه تميز گذاشتن بين آزموندهندگان بيش از اندازه ظريف شود و گاه با اراي هي دادههايي كه براي يافتن پاسخ صحيح هيچ ضرورتي ندارد و صرفا براي رنگ و لعاب زدن به سو ال آمده است آرايي) (ويترين و گاه با اراي هي بيش از يك پاسخ صحيح يا اصولي كه آموزش ندادهايم صورتي از سو ال طراحي شود كه حتي براي دانشجويان ممتاز هم داراي ابهام است و موجب آشفتگي ذهني گروهي از دانشجويان گردد. 2- نكات مربوط به محتواي كلي سو ال: هر سو ال بايد به هدفي آموزشي مبتني بر جدول توصيف محتواي دورهي درسي يا جدول دو بعدي بپردازد و يا در آزمونهاي صدور مجوز حرفهاي بازتابي از رفتارهاي مورد نظر براي متخصص مربوطه باشد. در هر سو ال كانون توجه به دادههاي واقعي يا مفهوم اصل و يا مراحل پياپي انجام دادن يك تكنيك عملي متمركز ميشود. واژهها و زباني كه در نگارش سو ال مورد استفاده قرار ميگيرد متناسب با گروه هدف است و هدف آزمون اندازهگيري توانايي زبان شركتكنندگان نيست. دقت شود كه محتوا يا پاسخ يك سو ال شركت - كننده را به يافتن پاسخ صحيح به سو الي ديگر در همان آزمون هدايت نكند و اقلام آزمون كاملا مستقل از يكديگر باشند. ميتوانيم با الگو گرفتن از سو الات موفق در آزمونهاي پيشين و استفاده از آنها به صورت قالب سو ال طراحي مناسبتري داشته باشيم.
از به كار گرفتن عين عبارت يا جملهي كتاب درسي حتما اجتناب كنيد زيرا حفظ كردن طوطيوار را تشويق ميكند و موجب نوعي تورش بر اساس قدرت حافظهي شركتكنندگان ميشود. از طراحي سو الاتي كه به دانش بسيار مشخص يا بسيار مجرد و انتزاعي ميپردازد خودداري و از طرح سو الات مبتني بر عقايد شخصي اجتناب كنيد. سو الات بايد به امور واقع مفاهيم اصول و مراحل انجام دادن تكنيكهايي بپردازند كه مبتني بر شواهد همگاني است. بر سطوح بالاتر انديشه تاكيد شود و به جاي مطالب پيشپا افتاده بر نكات مهم و برجسته تمركز يابد. 3- طراحي پايهي سو ال: شفافترين صورت پايهي سو ال طرح آن به شكل جملهاي پرسشي است. خواندن چنين صورتي آسان است زمان كوتاهتري لازم دارد كمترين ميزان فشار و اضطراب را در شركتكنندگان ايجاد ميكند و بهترين كيفيت را دارد. چنانچه به جاي طراحي جملهي پرسشي به دلايلي از صورت جملهي ناتمام استفاده ميكنيد هيچ گاه جاي خالي را در آغاز يا در ميانهي جمله قرار ندهيد. جاي خالي هميشه در پايان يا بخشهاي پاياني پايهي سو ال قرار ميگيرد. پس از نگارش پايهي سو ال آن را بخوانيد و اطمينان حاصل كنيد كه دانشجويان ميفهمند كه سو ال دقيقا از آنان چه ميخواهد. از به كار بردن واژههاي غير لازم (اطناب) و اراي هي دادههايي كه در حل مساله نقشي ندارند در پايهي سو ال خودداري كنيد. نگارش پايهي سو ال به صورت منفي به هيچ وجه توصيه نميشود و چنانچه ناگزير شديد نخست سعي كنيد سو ال را به صورت چند سو ال درست- غلط بازنويسي كنيد و در صورت عدم موفقيت علامت نفي را حتما به نوعي برجسته سازيد (حروف سياه ايرانيك كشيدن خط زير حروف و استفاده از حرفهاي متفاوت و اندازههاي بزرگتر). در نهايت هميشه كوشش ميكنيم كه انديشهي اصلي و بخش عمدهي سو ال در قسمت پايه/ تنهي سو ال عنوان شود. 4- طراحي گزينهها: به عنوان اصلي كلي هرچه تعداد گزينههاي انحرافي مو ثر بيشتر باشد سو ال بهتري طراحي كردهايم. اما در عمل طراحي بيش از يك يا دو گزينهي انحرافي كاري بس دشوار است. در اينباره بايد به خاطر داشته باشيم كه مهم عملكرد گزينههاي انحرافي است و بايد از ويترينآرايي و توجه صرف به تعداد گزينهها اجتناب كنيم. البته هرچه تعداد گزينههاي انحرافي موجه بيشتر شود احتمال حدس زدن پاسخ صحيح كاهش مييابد. گزينهها لازم است ترتيبي عددي يا منطقي داشته باشند و بايد توجه داشته باشيم كه در يكديگر تداخل نكنند. به لحاظ محتوا لازم است كه گزينههاي مختلف هر سو ال واحد همگوني باشند. طول گزينهها مشابه يكديگر باشند و از نگارش گزينههايي چون «همهي گزينههاي فوق» يا «هيچ يك از گزينههاي فوق» «نميدانم» «هم الف هم ب» و... خودداري كنيد. سعي كنيد گزينهها در صورت امكان به لحاظ صورت و معني مثبت باشند و هرگاه ناگزيريد از علامت نفي يا واژههاي «بجز يا مگر» استفاده كنيد آنها را كاملا مشخص و برجسته كنيد. در طراحي گزينهها دقت كنيد هيچگونه راهنمايي ناخواسته به پاسخ صحيح وجود نداشته باشد چه به موجب آوا و چه بر اثر معنا. از طراحي گزينههاي مضحك خودداري گردد و توجه داشته باشيد كه هرگاه از پايهي سو ال ناتمام استفاده ميكنيد بايد هر يك از گزينهها را بتوان به لحاظ دستوري در جايگاه خالي قرار داد تا جملهي زباني قابل قبولي به دست بيايد. در طراحي گزينهها ميكوشيم از به كار بردن قيدهاي مطلق مانند: كاملا مطلقا به طور كلي هرگز هميشه و... دوري جوييم. 10
11 د- doxycycline 5- گزينهي جواب: Defensin معمولا... دو نكته را بايد دربارهي گزينهي جواب مورد توجه الف- توسط نوتروفيلها ساخته ميشوند و خاصيت قرار بدهيم: نخست اينكه اطمينان حاصل كنيم تنها سيتوتاكسيك دارند يك گزينهي صحيح وجود دارد و دوم اينكه پاسخهاي ب- توسط ماكروفاژها ساخته ميشوند و از تكثير (انتخاب صحيح به صورت متعادلي توزيع شدهاند CMV در vitro جلوگيري ميكنند تصادفي گزينهي جواب). به طوري كه تعداد پاسخهاي NK ترشح ميشوند و ج- توسط سلولهاي صحيح كه با هر يك از حروف الف ب ج د و... خاصيت ضد باكتريايي دارند مشخص شدهاند تقريبا يكسان باشد. د- توسط سلولهاي اندوتليال راههاي تنفسي توليد ميشوند و فعاليت ضد ويروسي دارند 6- طراحي گزينههاي انحرافي: كه به شكل زير بهبود يافته است. كدام سلول معمولا Defensin ميسازد. هميشه از گزينههاي انحرافي موجه و خوشنما استفاده كنيد. خطاهاي رايج دانشجويان منبع خوبي الف- ماكروفاژ از استفاده براي طراحي گزينههاي انحرافي است. ب- نوتروفيل ج- سلول NK د- سلول اندوتليال راه تنفسي عبارتهاي فني به كار گرفتن عبارتهايي كه به خودي خود صحيح است اما پاسخ مورد نظر نميتواند باشد نيز منابع مناسبي براي طراحي گزينههاي انحرافي است. در اينجا باز هم تاكيد ميشود كه از با افزودن... ميتوان از ترشيدگي روغنهاي طراحي گزينههاي مضحك خودداري شود. حيواني جلوگيري به عمل آورد. در اينجا به چند نمونه از مثالهاي برگرفته از الف- بيوتين آزمونهاي واقعي نگاه ميكنيم تا نكات ياد شده قدري ب- ويتامين D ملموستر شود: ج- فوليك اسيد د- فوكوفرول استفاده از تمام داروهاي زير در نارسايي صورت بهتر : پيشرفتهي كليه ممنوع است به جز : براي جلوگيري از ترشيدگي روغنهاي حيواني چه مادهاي را به آنها ميافزايند الف- nalidixic acid ب- nitrofurantoin الف- فوليك اسيد ج- tetracycline ب- فوكوفرول د- doxycycline ج- ويتامين D صورت بهبود يافته : د- بيوتين استفاده از كداميك از داروهاي زير در نارسايي مثال زير نيز از بررسي آزمون دورهي كارشناسي ارشد در رشتهي آموزش پزشكي 1386-87 نقل شده پيشرفتهي كليه مجاز است است: الف- nalidixic acid به آزموني عيني گفته ميشود كه : ب- nitrofurantoin الف- تعداد سو الات آن زياد باشد ج- tetracycline
ز ا ب- سو الات عينا مشابه كتاب درسي باشد ج- ذهنيت معلم در نمره دهي بيتاثير باشد د- طول آزمون زياد باشد كه در اين حالت صورتهاي الف و د مشابه است. صورت بهبود يافتهي سو ال چنين است: آزموني را عيني مينامند كه...: الف- تعداد سو الات آن زياد باشد ب- به صورت گروهي تصحيح شود ج- ذهنيت معلم در نمره دهي بيتاثير باشد د- سو الات آن عينا مشابه كتاب درسي باشد در اينجا بيمناسبت نيست كه با نگاهي كوتاه به سياههي وارسي ميلمن به نقل از كتاب «استاندارد سازي ارزشيابي دانشجو» تاليف صبوري محمدي رضوي و زينالو سخن را به پايان آوريم و فراموش نكنيم كه اين مقدمه صرفا گشايشي بر گفتمان آزمون- سازي است. 12 فهرست وارسي Millman كه براي بررسي كيفي سو الات به كار ميرود: -14 1- هر سو ال به يك مسي لهي اصلي بر اساس بودجهي آزمون پرداخته است 2- هر سو ال واضح و تا حد امكان كوتاه است 3- ساقه/ پايهي سو ال منفي نيست و چنانچه ناگريز به صورت منفي آمده است نشانهي نفي به شيوهاي برجسته است 4- با پوشاندن گزينهها پايهي سو ال را به تنهايي ميتوان فهميد يا كامل كرد 5- چنانچه بيش از يك جواب صحيح داشته باشد از تركيباتي چون بهترين استفاده شده است 6- جاي خالي نه در آغاز بلكه در بخشهاي پاياني پايهي سو ال آمده است 7- هر گزينه يك نكته را مورد سو ال قرار ميدهد 8- در پايهي سو ال و گزينهها از نظر دستور زبان مسي لهاي وجود ندارد و تلفيق هر گزينه و پايهي سو ال صورت زباني پذيرفتهاي اراي ه ميكند 9- از تكرار كليات در پايهي سو ال خودداري شده است 10- گزينههاي انحرافي براي آزمودنيهاي كم اطلاع جالب است 11- از نظر طول و پيچيدگي و نكات كاربردي گزينهها تناسب دارند و كلمات مشترك در كليهي گزينهها به پايهي سو ال انتقال يافته است 12- پايهي سو ال و گزينهها از نظر محتواي موضوعي و صورت تناسب دارند 13- تعداد گزينهها در هر يك از سو الات يكسان (3 5 4 يا 6) است به كار بردن عين واژهي كتاب درسي خودداري شده است 15- هر گزينه به مفهومي متفاوت با گزينههاي ديگر اشاره دارد 16- از به كار بردن قيدهاي مطلق (هميشه هرگز فقط...) خودداري شده است
13 17- اصلاح يا مفهومي كه بايد تعريف شود در پايه آمده و گزينهها مشخصههاي آن را كامل ميكنند 18- توزيع پاسخهاي صحيح بين گزينههاي مختلف از هيچ الگوي خاصي پيروي نميكند و صرفا تصادفي است 19- براي هر بخش آزمون دستور كار روشني اراي ه شده است 20- در هر بخش آزمون آرايش كليهي گزينهها در يك راستا (عمودي/ افقي با فاصلهي مناسب) است 21- هر سو ال مستقل از بقيه است 22- از كاربرد همه/ هيچ يك از موارد بالا يا هم الف هم ب و مانند آن خودداري شده است 23- پايهي سو ال و گزينههاي مربوطه در يك صفحه قرار گرفته است 24- گزينههاي انحرافي متضاد پاسخ صحيح و يا به آساني قابل حذف نيستند 25- واژههاي مشابه يا راهنمايي كننده در پايهي سو ال و در هيچ يك از گزينهها مشترك نيست 26- در پايهي يك سو ال پاسخ صحيح سو الي ديگر نيامده است فهرست منابع: -1 استانداردسازي ارزشيابي دانشجو: معرفي دو نظريهي كلاسيك و نوين/ مو لفان احمد صبوريكاشاني محمود محمدي علياكبر زينالو و سيدمنصور رضوي. براي مركز مطالعات و توسعهي آموزش دانشگاه علوم پزشكي تهران- تهران: تهران صدا 1383 2- Haladyna, Thomas M. (1994). Developing and validating multiple-choice test items. New Jersey: Lawrence Erlbaun Associates. 3- Bormuth, J.R. (1970). On a theory of achievement test items. Chicago: University of Chicago Press. برگزاري دومين همايش كشوري كاربرد يادگيري الكترونيكي در علوم پزشكي مركز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران مفتخر است تا به دنبال برگزاري موفق اولين همايش كاربرد يادگيري الكترونيكي در علوم پزشكي كه در سال 1386 با حدود 700 نفر شركت كننده و با همكاري استادان مدعو صاحبنظر از سراسر كشور برگزار شد دومين همايش كشوري كاربرد يادگيري الكترونيكي در علوم پزشكي را برگزار كند. اطلاعات بيشتر در پشت جلد منعكس شده است. http://elearn2.tums.ac.ir
اصول طراحي و تدوين طرح درس 14 دكتر ميترا قريب طرح درس توصيف دقيق جزي يات جريان آموزش يك جلسه درس است كه توسط مدرس تدوين ميشود. هدف اصلي از تهيه طرح درس سازماندهي فعاليتهاي آموزشي و ايجاد نقشهاي است كه اقدامات منظم و منطقي معلم براي اجراي آموزش را در جريان كلاس نشان دهد. تهيه طرح درس مهارت ويژهاي است كه در طول يك شب ايجاد نميشود بلكه بايد با تفكر و تمرين پرورش يابد. هنگامي كه قادر باشيد طرح درس خود را تدوين كنيد به اين معني است كه گام بزرگي به طرف "مالكيت" محتوا و روش تدريسي كه استفاده ميكنيد برداشتهايد. آگاهي از چگونگي تدوين طرح درس نشانگر مهم برازنده يك مدرس حرفهاي است. فوايد تهيه طرح درس 1- تسهيل يادگيري: هر چند وجود طرح درس تضمينكننده يادگيري دانشجو نيست ولي قطعا نقش مو ثري در آن دارد. 2- برقراري ارتباط: به طرح درس به عنوان يك راه ارتباطي فكر كنيد بدون شك مهارتهاي ارتباطي اثربخش براي تمامي انواع تدريس ضروري هستند. طرح درسي كه خوب تدوين شده باشد ارتباط برقرار ميكند در حالي كه طرح درسهاي غير مو ثر چنين خصوصيتي ندارند. 3- نظم دادن به فعاليتهاي آموزشي: طرح درس همچنين به مدرسان (به خصوص مدرسان تازهكار و بيتجربه) براي سازماندهي محتوا مواد روشها و بودجهبندي زمان كمك ميكند. وقتي در حال يادگيري حرفه تدريس هستيد سازماندهي محتواي درسي از طريق طرح درس ضروري است. طرح درس همچنين ارزشيابي دانشجويان توسط مدرس را تسهيل ميكند. 4- كمك به ارزيابي مدرس: وجود طرح درس ارزيابي مدرس توسط مو سسه آموزشي را تسهيل ميكند. تدوين طرح درس همانند بسياري از مهارتها تدوين طرح درس با تمرين (دقيق و كامل) بهبود مييابد همچنين فكر كردن در مورد راههاي بهبود برنامهريزي و تدريس بر اساس بازخوردهاي اراي ه شده توسط دانشجويان و همكاران بسيار مفيد خواهد بود. تدوين طرح درسهاي شخصي همچنين به "مالكيت" محتواي موضوعي كه تدريس ميكنيد كمك ميكند و اين امر نكته اصلي در هر فعاليتي است كه به عنوان مدرس انجام ميدهيد. روشهاي متعددي براي تدوين طرح درس وجود دارد كه در اين مقاله 5 گام مهم و ضروري در تدوين نكته- براي شروع بايد به سه سو ال كليدي پاسخ دهيد: 1- دانشجويان قرار است چه چيزي را ياد بگيرند 2- چگونه آن را ياد خواهند گرفت 3- چگونه ميفهميد كه موضوع مورد نظر را فرا گرفتهاند
15 طرح درس مرور خواهد شد. 1 -تحليل درس: اولين نكتهاي كه مشخصا بايد مد نظر داشت عناوين موضوعي است كه ميخواهيد تدريس كنيد. عناوين بايد بر مبناي استانداردهاي برنامه درسي و سرفصل دروس مصوب كشوري (يا دانشگاه متبوع) انتخاب شوند. تدوين طرح درس در راستاي سرفصل دروس مصوب شايستگي و ضروري بودن آن را نشان براي معنيدار شدن بيشتر اهداف بهتر است آنها را در دو سطح كلي و اختصاصي تدوين كنيد. اهداف كلي (Goals) نشان دهنده نتيجه و مقصود نهايي است كه در پايان واحد درسي حاصل خواهد شد و وابسته به استانداردهاي برنامه درسي مصوب كشوري يا دانشگاهي است. در بيان اين اهداف بايد نتيجه آموزش مورد نظر به صورت جامع ذكر شود. اهداف اختصاصي يا رفتاري ) Specific (Objectives/ Behavioral Objectives از اهداف كلي منشا ميگيرند و نشاندهنده رفتاري هستند كه به دنبال آموزش در طول يك دوره زماني مشخص بايد برنامه درسي واحدهاي درسي طرح درس ميدهد و اطمينان ميدهد كه دانشجويان موضوعات مورد نياز كشور را فرا خواهند گرفت. همچنين پيشنيازها و سطح تحصيلي و آمادگي دانشجويان نيز بايد مد نظر قرار گيرد. معمولا پيشنيازها نيز در برنامه درسي مصوب ذكر شده است كه ميتواند به عنوان مبنا ملاك عمل قرار گيرد. از ديگر مواردي كه بايد مد نظر قرار گيرد تعداد دانشجويان كلاس است. 2- تدوين اهداف يادگيري: در يادگيرنده ايجاد شوند. اهداف رفتاري بايد در فراگير قابل مشاهده و اندازهگيري باشند. 3- تعيين محتواي آموزشي: بر اساس اهداف تدوين شده محتواي آموزش و مواد آموزشي را تعيين كنيد. فهرست كاملي از كتابها مقالات فيلمها و... مورد استفاده با ذكر دقيق مستندات منابع را ذكر كنيد. براي اطمينان از اينكه دقيقا موضوع مورد نظر را تدريس خواهيد نمود لازم است اهداف روشن و اختصاصي بنويسيد. نوشتن اهداف به صورت صحيح مهمترين جزء طرح درس است. اگر واقعا جدي و مصمم هستيد بايد در نگارش اهداف يادگيري اثربخش خبره شويد. توجه داشته باشيد كه اهداف فعاليتهاي شما را به عنوان مدرس نشان نميدهند بلكه مبين پيامدهاي يادگيري هستند كه بايد در دانشجو ايجاد شوند. 4- روش اجرا: نحوه اجراي برنامه درسي را گام به گام شرح دهيد. اين بخش شامل تعيين استراتژيهاي آموزشي و روشهاي تدريس ميشود. استراتژي و روش آموزش معمولا با توجه به تعداد فراگيرندگان موضوع درس حيطه يادگيري و ديدگاه مدرس در خصوص فلسفه آموزش و نظريههاي يادگيري انتخاب ميشود. در اين رابطه فعاليتهاي مدرس و فعاليتهاي يادگيري دانشجو را
راهبردهاي آموزشي و روش تدريس 16 رسانههاي آموزشي اهداف يادگيري بودجهبندي زمان محتوا و مواد آموزشي ارزشيابي و طراحي آزمون نمودار 1- اهداف يادگيري محور طرح درس هستند و كليه اجزاي طرح درس مستقيما در ارتباط با آنها تدوين ميشوند. تعيين كنيد. همچنين رسانههاي مورد نياز براي آموزش را با توجه به امكانات موجود تعيين كنيد. به علاوه زمان مورد نياز براي آموزش هر بخش از محتوا را با توجه به كل وقت مشخص كرده و بودجه- بندي زمان را انجام دهيد. 5- ارزيابي دانشجو: نحوه ارزيابي و سنجش دانشجويان را دقيقا تشريح كنيد و سو الهاي آزمون را طراحي كنيد. نكته كليدي آن است كه اطمينان حاصل كنيد ارزيابي شما دقيقا نيل به اهداف رفتاري تعيين شده از قبل را ميسنجند. در نتيجه ارتباط مستقيمي بايد بين ارزشيابي دانشجو و اهداف رفتاري وجود داشته باشد. الگوها و فرمهاي طرح درس كليه موارد ذكر شده بايد در جدول طرح درس به صورت مستند تهيه شود. الگوها و فرمهاي متعددي به عنوان جدول طرح درس وجود دارد. در زير يك نمونه از اين جداول را كه جامع بوده و شامل موارد ذكر شده است مشاهده ميكنيد. بديهي است هر مدرسي ميتواند روش منحصر به فردي براي تدوين طرح درس داشته باشد. نكته: طرح درس شما بايد چنان دقيق و حاوي تمام جزي يات باشد كه به راحتي قابل تكرار بوده و اگر مدرس متخصص ديگري بخواهد آن را اجرا كند قادر باشد بدون نياز به مراجعه به شما و سو الات بيشتر درس را اراي ه كند.
17 فرم طرح درس عنوان درس : گروه هدف: تاريخ تشكيل و نوبت جلسه: تعداد دانشجويان: مدرس: اهداف كلي اهداف رفتاري محتوي منابع آموزشي (منابع) فعاليتهاي استاد فعاليتهاي دانشجو رسانههاي آموزشي شيوههاي ارزيابي زمانبندي لازم براي آموزش فهرست منابع: 1- خاكبازان زهره و ديگران. فرآيند آموزش در علوم پزشكي. دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني تهران. 1384. 2- گرونلند نرمان. هدفهاي رفتاري براي تدريس و ارزشيابي. ترجمه صفوي امان ا... انتشارات رشد. 1382. 3 - El-Tigi, Manal. Write a Lesson Plan Guide; How to Develop a Lesson Plan. Available at: http://www.eduref.org/virtual/lessons/guide.shtml 4 - Kizlik, Bob. Lesson planning, lesson plan format and lesson plan ideas. Available at: http://www.adprima.com/lesson.htm 5 - Common Lesson Plan Models. Available at: http://mathcs.wilkes.edu/~rpryor/ed589/lessplns.html 6 -Lesson Plans for Teachers. Available at: http://www.lessonplans4teachers.com/ 7-10 Steps to Developing a Quality Lesson Plan. Available at: http://www.lessonplanspage.com/writelessonplan.htm
18 آيين نامه جشنواره آموزشي دانشگاه آييننامه زير كه بر اساس آييننامه كشوري جشنواره آموزشي شهيد مطهري تدوين و در شوراي آموزشي دانشگاه به تصويب رسيده است از سال جاري در دانشگاه اجرا خواهد شد. به نظر ميرسد كه معرفي شايسته فرآيندهاي آموزشي گروههاي آموزشي دانشگاه مستلزم هماهنگي و همكاري تنگاتنگ اين گروهها و مسوولين محترم جشنواره در دانشكده خود باشد. جشنواره آموزشي دانشگاه به منظور تجليل از فعاليتهاي اعضاي هيات علمي و دستاندركاران دانشگاه در عرصه آموزش و نيز شناساي ي و معرفي فرآيندهاي برتر آموزشي و نوآوريها و ابداعات صورت گرفته در اين حيطه و با هدف ارتقاي جايگاه و سطح آموزش پزشكي در دانشگاه علوم پزشكي تهران برگزار ميگردد. اين جشنواره در راستاي جشنواره آموزشي شهيد مطهري معاونت آموزشي وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي برگزار ميشود. در اين آييننامه ساز وكار و روند انتخاب و معرفي فرآيندهاي آموزشي دانشگاه تبيين شده است. ماده 1: اهداف: الف) ارج نهادن به فعاليت هاي اعضاي هيات علمي كارشناسان و دست اندركاران آموزشي دانشگاه ب) شناسايي معرفي و كمك به ارتقاي فرآيندهاي جاري آموزشي دانشگاه ج) ايجاد انگيزه و فضاي مناسب علمي براي حضور فعال در عرصه آموزش پزشكي د) ايجاد فضاي رقابت سالم در توليد علم و تعالي آموزش ه) شناساي ي و ارج نهادن فرآيندهاي برتر آموزشي دانشگاه و معرفي آنها به جشنواره كشوري شهيد مطهري ماده 2: تعاريف ا ف)ل جشنواره آموزشي: به مجموعه اقداماتي گفته ميشود كه در پي بررسي و ارزيابي فرآيند هاي آموزشي معرفي شده توسط اعضاي هيات علمي گروههاي آموزشي كارشناسان و دست اندركاران دانشگاه انجام و منجر به شناساي ي و معرفي اين فرآيندها و پديدآورندگان آنها ميشود. ب) فرآيندهاي آموزشي: به تمامي فعاليتهاي معمول و متداول يا ابداعات اختراعات و نوآوريها در زمينه آموزش پزشكي اعم از فرآيندهاي يادگيري
19 و ياددهي و يا فعاليتهاي منجر به تغيير در سيستم آموزشي گفته مي شود كه موجب مي- شود كيفيت و برون داد خدمات آموزشي اصلاح يا متعالي شود. ج ( فرآيندهاي برتر دانشگاهي: به فرآيندهاي منتخب كميته علمي دانشگاهي موضوع ماده - 1 ري يس دانشگاه به عنوان ري يس كميته - 2 معاون آموزشي دانشگاه به عنوان دبير كميته - 3 مدير مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه (2-3) اين آيين نامه گفته ميشود كه براي حضور و رقابت در جشنواره كشوري شهيد مطهري معرفي ميشوند. ماده 3: اركان: ماده 1-3: كميته جشنواره آموزشي دانشكده: اين كميته همه ساله در مهر ماه تشكيل شده و فرآيندهاي آموزشي اعضاي هيات علمي و گروههاي آموزشي دانشكده را جمع آوري بررسي و حداكثر تا اول آذرماه در دو گروه 1- فعاليت هاي جاري/ معمول/ متداول آموزشي گروه و 2- نوآوري ها و فعاليت هاي نوين به كميته دانشگاهي جشنواره آموزشي اعلام 4- دو نفر از رؤساي دانشكدهها به پيشنهاد معاون آموزشي و تاييد ري يس دانشگاه 5- دو نفر از اعضاي هيات علمي به پيشنهاد مدير مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه و تاييد معاون آموزشي دانشگاه ماده 3-3: جشنواره آموزشي: اين جشنواره در هفته آموزش در ارديبهشت ماه هر سال همزمان با هفته بزرگداشت مقام معلم برگزار شده و در آن تمامي فرآيندهاي آموزشي معرفي مي شوند. براي هدايت و اجراي برنامه هاي جشنواره دانشگاهي كميته اجرايي جشنواره متشكل از اعضاي زير تشكيل مي شود: - 1 معاونت آموزشي به عنوان ري يس - 2 مدير مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه به عنوان دبير ميكند. - 3 سه نفر از اعضاي هيات علمي به پيشنهاد اعضاي كميته عبارتند از : مدير مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه و 1- ري يس دانشكده به عنوان ري يس تاييد معاون آموزشي دانشگاه 2- معاون آموزشي دانشكده به عنوان دبير 3- ري يس يا دبير دفتر توسعه آموزش دانشكده 4- سه نفر از اعضاي هيات علمي دانشكده با پيشنهاد ري يس يا دبير دفتر توسعه آموزش و تاييد معاون آموزشي دانشكده. ماده 4-3: دبيرخانه داي مي جشنواره: دبيرخانه داي مي جشنواره در معاونت آموزشي دانشگاه مستقر ميباشد و وظايف زير را بر عهده دارد : ماده 2-3: كميته دانشگاهي جشنواره آموزشي: 1- فراخوان فرآيندهاي آموزشي از دانشكدهها گروه- تمامي فرآيندهاي آموزشي معرفي شده توسط كميته هاي آموزشي و اعضاي هيات علمي دانشگاه ماده 1-3 به كميته دانشگاهي جشنواره آموزشي 2- هماهنگي با كميتههاي جشنواره آموزشي دانشكده- ارسال ميشود. اين كميته حداكثر تا پايان دي ماه ها فرآيندها را بررسي و فرآيندهاي برتر را به كميته 3- هماهنگي و تشكيل جلسات كميته اجرايي و كشوري جشنواره شهيد مطهري واقع در معاونت كميته علمي دانشگاهي جشنواره 4- هماهنگي و نظارت بر امور تبليغاتي آموزشي وزارت متبوع معرفي ميكند. و اجرايي جشنواره اعضاي اين كميته عبارتند از :
ماده 4: فرآيند ارزيابي و تعيين فرآيندهاي برتر: در ابتداي شهريورماه هر سال از تمامي اعضاي هيات علمي و گروههاي آموزشي درخواست ميشود تا فعاليتهاي آموزشي خود را در دو گروه ذكر شده در ماده 1-3 حداكثر تا 15 آبان ماه به كميته جشنواره آموزشي دانشكده (موضوع ماده 1-3) تحويل دهند. تبصره: كليه فعاليت ها بايد در قالب مشخص و يكسان معرفي شده از طرف دبيرخانه داي مي مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه اراي ه شود. ماده 5: منتخبين دانشگاهي توسط معاونت آموزشي دانشگاه براي شركت در جشنواره كشوري معرفي مي شوند. ماده 6: اين آييننامه در 6 ماده و 1 تبصره در تاريخ 1387/6/23 در شوراي آموزشي دانشگاه تصويب شد. 20 ارزشيابي فعاليتهاي آموزشي اعضاي هيا ت علمي گزارش يك پروژه دكتر محمد جليلي مقدمه در طي سالهاي اخير تغييرات ايجاد شده در سازماندهي تا مين اعتبار و چگونگي اراي ه خدمات سلامت نقش و جايگاه دانشكدههاي پزشكي را تحت الشعاع قرار داده است و در نتيجه به صورت بالقوه امكان ادامه ما موريت آكادميك آنها را تهديد ميكند. در پاسخ به اين مشكل مسوولين مو سسات آموزش عالي سعي دارند با استفاده از راهكارهاي مديريتي مناسب با چالشهاي ناشي از اين تغييرات بهتر روبرو شوند. آنها ميدانند كه تصميمات مديريتي بايد بر مبناي اطلاعات كاملتر و دقيقتري نسبت به آنچه در حال حاضر در دسترس هستند اتخاذ شوند. اعضاي هيا ت علمي يكي از اركان هر نظام آموزشي است و ارزيابي هيا ت علمي به عنوان يكي از فعاليتهاي مهم و اساسي در هر نظام آموزشي تلقي ميشود. تا ثير قابل توجه كيفيت فعاليته يا آموزشي اعضاي هيا ت علمي بر تحقق ما موريت سازماني مراكز آموزشي امري انكارناپذير است و از اين رو جستجوي راهكاره يا بهتر و مناسبتر براي ارزشيابي اين فعاليتها يكي از عملكردهاي مهم هر مجموعه آكادميك ميباشد. همان طور كه دانشگاهها موظف هستند پيشرفت فراگيران را ارزيابي و مستندسازي كنند به همان صورت هم لازم است كه عملكرد و بازدهي كاري اعضاي هيا ت علمي را به دقت مورد ارزيابي و پايش قرار دهند. براي
21 دستيابي به اطلاعاتي در مورد ميزان تلاش و مشاركت اعضاي هيا ت علمي در ما موريت سازماني دانشكده لازم است سيستمي براي اندازهگيري و پاداشدهي به تلاشهاي هيا ت علمي در زمينه آموزش پژوهش مراقبت از بيمار و خدمات طراحي شود. از همين رو طراحي و تدوين ساز و كاري كه به صورت مو ثري به ارزيابي عملكرد هيا ت علمي بپردازد يكي از نيازهاي كليه دانشگاهها و مو سسات آموزش عالي است. در اين ميان فعاليتهاي پژوهشي اعضاي هيا ت علمي در چند سال گذشته كانون توجه و تمركز مسو ولين دانشگاهها بوده و به عنوان يكي از مهمترين اجزاي تصميم سازي در خصوص عضو هيا ت علمي محسوب شده است. از سوي ديگر در سالهاي اخير توجه محافل علمي مجددا به رسالت آموزشي دانشگاهها و ضرورت ارزشيابي اين جنبه از فعاليتهاي اعضاي هيا ت علمي معطوف شده است. امروزه بسياري اذعان دارند كه آموزش يكي از وظايف اساسي و مهم اعضاي هيا ت علمي بوده و بنابراين ارتقا و ارزشيابي آن بايد با همان جديتي كه تقويت مهارتها و فعاليتهاي پژوهشي اعضاي هيا ت علمي مورد توجه قرار ميگيرد انجام شود. اطلاعات حاصل از ارزشيابي را ميتوان براي مقاصد سازنده (formative) و پاياني (summative) مورد استفاده قرار داد. ارزشيابي سازندهي عملكرد عضو هيا ت علمي نقاطي كه قابليت اصلاح و بهتر شدن دارند را مشخص ميكند و زمينه را براي اراي ه بازخورد به وي فراهم ميسازد. نتايج ارزشيابي ميتواند به عنوان يك منبع تشويق و حمايت از عضو هيا ت علمي باشد و در صورتي كه با اراي ه بازخورد همراه شود منجر به بهبود عملكرد ايشان شود. علاوه بر اين از نتايج ارزشيابي اعضاي هيا ت علمي ميتوان به منظور تصميم سازي در خصوص ارتقاي مرتبه علمي ترفيع تمديد قرارداد اعطاي جوايز آموزشي و ارزيابي برنامه استفاده نمود. انجام اين مهم امكان پذير نيست مگر با در اختيار داشتن يك سيستم ارزشيابي مطلوب كه ضمن برخورداري از كليه ويژگي - هاي اساسي ارزشيابي از جمله اعتبار و پايايي قابل قبول مورد پذيرش ذينفعان نيز باشد. گزارش اقدامات انجام شده در همين راستا دفتر توسعه آموزش دانشكده پزشكي با همكاري اعضاي هيا ت علمي اقدام به اجراي پروژهاي تحت عنوان "ارزشيابي اعضاي هيا ت علمي دانشكده پزشكي ارزيابي وضعيت موجود و استاندارد نمودن روشها" نمود. اين پروژه از مهرماه سال 1385 با هدف تعيين وضعيت موجود سيستم ارزشيابي كيفيت عملكرد آموزشي اعضاي هيا ت علمي دانشكده پزشكي و طراحي سيستم ارزشيابي كيفيت آموزشي اعضاي هيا ت علمي در دانشكده پزشكي آغاز شد و در طي اجراي اين پروژه در مدت زمان حدود 20 ماه (در مجموع حدود 2000 نفر ساعت كار شامل 500 نفر ساعت كميته علمي و 1500 نفر ساعت مجريان طرح) اقدامات زير صورت گرفت: مرحله اول: در اين مرحله منابع و مستندات علمي در خصوص سيستمهاي ارزشيابي اعضاي هيا ت علمي و اجزاء و ويژگيهاي آن و نيز مستندات سيستمهاي ارزشيابي ساير دانشگاهها در داخل و خارج از كشور مورد بررسي قرار گرفت. در اين مرحله همچنين كليه مستندات مربوط به سيستم موجود ارزشيابي كيفيت آموزش اعضاي هيا ت علمي در دانشكده پزشكي مورد ارزيابي قرار گرفت. مرحله دوم: در مرحله دوم جلسات بحث گروهي با حضور اعضاي هيا ت علمي پايه و باليني دانشكده پزشكي به منظور بحث و بررسي در مورد نقاط قوت و ضعف سيستم موجود برگزار شد كه از موارد مطرح
نظرات كميته علمي ارزشيابي تهيه و تدوين گرديد. سپس اين آيين نامه به صورت بند به بند در جلسات متعدد كميته علمي ارزشيابي مورد بحث و بررسي قرار گرفت. مرحله ششم: پيش نويس تهيه شده در يك جلسه عمومي به اطلاع اعضاي هيا ت علمي رسانده شد و توضيحات كاملي در خصوص روند طي شده تا آن زمان و بندهاي پيش نويس داده شد و سپس پيشنويس تهيه شده در قالب يك پرسشنامه ساختارمند در اختيار كليه اعضاي هيا ت علمي دانشكده پزشكي قرار گرفت و از ايشان در مورد آن نظرسنجي شد. پرسشنامه به گونهاي طراحي شده بود كه ضمن اين كه پاسخ دهندگان در مورد هر يك از بندها به صورت مشخص موافقت يا مخالفت خود را اعلام مينمودند فضاي مشخصي براي اظهار نظر مشروح در مورد هر يك از بندها نيز وجود داشت. به منظور برخورداري از پيشنهادات صاحبنظران خارج دانشگاه پيش نويس تهيه شده در اجلاس مشترك رؤساي دانشكدههاي پزشكي تيپ يك نيز مطرح شد. مرحله هفتم: در آخرين مرحله از پروژه كليه نتايج حاصل از نظرسنجيها به اطلاع اعضاي كميته علمي رسانده شد و اعضاي كميته ضمن بحث در مورد آن و ا عمال تغييرات لازم طي جلسات حضوري در نهايت آخرين نسخه پيش نويس آيين نامه را آماده و تا ييد نمودند. اين پيش نويس براي تا ييد و تصويب در اختيار هيا ت محترم ري يسه دانشكده پزشكي قرار گرفت و در تاريخ 87/5/19 در 9 بند 59 ماده و 9 تبصره به تصويب هيا ت رييسه دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران رسيد. گزارش تفصيلي اين طرح و جزي يات سيستم طراحي شده در شمارههاي آتي رويش به استحضار اعضاي محترم هيا ت علمي خواهد رسيد. شده در اين جلسات فهرستي تهيه و مجددا براي شركتكنندگان در جلسات بحث گروهي ارسال گرديد تا ايشان ميزان موافقت خود را با هر يك از موارد مطرح شده اعلام نمايند. مرحله سوم: در بهمن 85 كميته علمي ارزشيابي هيا ت علمي با حضور 19 عضو حقيقي و حقوقي از بين مسوولان و اعضاي هيا ت علمي دانشكده تشكيل شد. هدف از تشكيل اين كميته بحث و تبادل نظر در مورد كليات آيين نامه و چگونگي تدوين آن بود. آن چه در اين كميته مورد تا كيد قرار گرفت استفاده از نظرات كليه اعضاي هيا ت علمي در تدوين آيين نامه بود. مرحله چهارم: در اين مرحله با توجه به پيشنهاد كميته علمي جلسات هم انديشي با اعضاي هيا ت علمي پايه و باليني دانشكده پزشكي تشكيل شد كه طيف وسيعي از اعضاي هيا ت علمي از گروههاي آموزشي مختلف و از ردههاي متفاوت در آن شركت داشتند. جلسات اعضاي هيا ت علمي علومپايه در دانشكده پزشكي و جلسات اعضاي هيا ت علمي باليني با فراخوان عمومي و در سطح بيمارستانهاي دانشگاه تشكيل شد. در اين جلسات ضمن اطلاع رساني در خصوص اهداف دانشكده در اين زمينه نظرات آنها در مورد آيين نامه ارزشيابي اخذ گرديد. همچنين از فراگيران سطوح مختلف در خصوص فرمهاي نظرسنجي از فراگير موجود در سيستم نظرخواهي شد. در خصوص روند تحليل نتايج با يك متخصص آمار مشاوره شد. مرحله پنجم: در مرحله پنجم پيش نويس اوليه آيين نامه توسط مجريان طرح و بر اساس مجموع اطلاعات به دست آمده از منابع علمي نظرات اعضاي هيا ت علمي و 22
23 اخبار آموزشي دانشگاه برنامههاي جديد آموزش مدام اينترنتي و كسب مجوز امتياز معادل مدون توسط اين سيستم به دنبال بررسيهاي علمي مختلفي كه توسط دفتر آموزش مداوم جامعه پزشكي در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي بر روي برنامههاي آموزش مداوم اينترنتي دانشگاه صورت گرفت امتيازات اين برنامهها (معادل مدون) تعيين شد. هم اكنون اين سامانه به عنوان تنها سامانه آموزش مداوم اينترنتي تعاملي كشور در حال اراي ه خدمات به مشمولين آموزش مداوم بوده و طيف وسيعي از رشتههاي مختلف گروه علوم پزشكي را پوشش ميدهد. هم اكنون حدود 42 برنامه تعاملي در اختيار علاقهمندان قرار دارد. لازم به ذكر است كه 4 برنامه طب نظامي نيز بر اساس تفاهمنامه دانشگاه با دانشگاه علوم پزشكي ارتش طراحي شده و بر روي سامانه قرار گرفته است. فهرست آخرين برنامههاي تهيه شده به شرح زير است: 1- بيماري كه به دليل نامرتبي دندان ها مراجعه نموده است دكتر فرامرز مجتهدزاده گروه ارتودنسي دانشكده دندانپزشكي 2- اقدامات اوليه و پيشرفته در برخورد با Crush injury دكتر علي كربلايي خاني دكتر سلمان دهخدا دكتر آزيتا شيشه گر دانشگاه علوم پزشكي ارتش 3- اكستازي دكتر ميترا ذوالفقاري گروه داخلي- جراحي دانشكده پرستاري و مامايي 4- مقدمه اي بر پزشكي هايپربار Hyperbaric) (Medicine دكتر شهرام اوليايي دانشگاه علوم پزشكي ارتش 5- بررسي يك سناريوي همه گيري سندرم ديسترس تنفسي حاد همراه با تب سيمين تاج شريفي فر مريم روشندل دانشگاه علوم پزشكي ارتش 6- آقاي جواني با تروماي بلانت قفسه سينه دكتر شروين فرهمند گروه طب اورژانس دانشكده پزشكي 7- آقاي 20 ساله با اصابت گلوله به قفسه سينه دكتر آزيتا شيشه گر دكتر علي كربلايي خاني دكتر سلمان دهخدا دانشگاه علوم پزشكي ارتش 8- طرح درمان پارسيل در يك بيمار با بي دنداني قدامي دكتر قاسم امتي شبستري دكتر ليلا صديق پور گروه آموزشي پروتزهاي دنداني دانشكده دندانپزشكي واحد آموزش مداوم اينترنتي دانشگاه از تمامي اعضاي هيات علمي علاقهمند دعوت ميكند تا براي تهيه برنامههاي آموزش مداوم اينترنتي با اين واحد در مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه تماس بگيرند.
اولين دوره پذيرش دانشجوي الكترونيكي در دانشگاه واحد آموزش از راه دور مركز مطالعات و توسعه با ياري خداوند متعال و بعد از برنامهريزيهاي آموزش دانشگاه اولين سامانه مديريت يادگيري جامعي كه در مركز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه الكترونيكي (LMS) دانشگاه را طراحي و راه اندازي انجام گرفت رشته كارشناسي ارشد آموزش پزشكي به كرده است. اين سامانه قدرتمند كه با نرمافزارهاي عنوان اولين رشته منجر به مدرك دانشگاه به صورت مديريت يادگيري مشهور جهان قابل رقابت است بستر الكترونيكي طراحي و اراي ه شد. اولين دوره پذيرش اين مناسبي براي اراي ه كليه رشتههاي منجر به مدرك رشته كه به صورت غير متمركز و با دو آزمون كتبي دانشگاه بوده و همچنين ميتواند براي امور مربوط به (در تاريخ 5 ارديبهشت ماه) و شفاهي (25 ارديبهشت كمك آموزشي رشتههاي حضوري داير مورد استفاده ماه) صورت گرفت تعداد 15 نفر دانشجو جذب شده و دوره خود را رسما از 13 مهر ماه آغاز كردند. قرار گيرد. 24 پيام ري يس محترم دانشگاه به مناسبت آغاز اولين دوره آموزشي تمام الكترونيكي منجر به مدرك در دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور دانشگاه علوم پزشكي تهران همواره تلاش كرده تا با به كارگيري آخرين روش هاي آموزشي روز در دنيا و همگام با دانشگاه هاي معتبر جهان پيشرو آموزش علوم پزشكي آموزشي روز در دنيا در كشور و منطقه باشد. كادر هيات علمي و كاركنان توانمند اين دانشگاه با تلاش هاي دلسوزانه خود هميشه پشتوانه محكمي براي استمرار اين حركت قدرتمند بودهاند. مركز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشكي دانشگاه نيز هميشه به عنوان يكي از محورهاي اصلي تعالي آموزش در دانشگاه در اين امر تاثير به سزايي داشته است. يكي از افتخارات دانشگاه كه توسط اين مركز هدايت مي شود طراحي و راه اندازي آموزش الكترونيكي در دانشگاه است. هم اكنون بعد از راه اندازي اولين سامانه آموزش مداوم اينترنتي تعاملي كشور شاهد راهاندازي يكي ديگر از انواع آموزش الكترونيكي هستيم. اراي ه رشتههاي منجر به مدرك به شيوه آموزش الكترونيكي مايه مباهات دانشگاه است. بدينوسيله آغاز اولين دوره كارشناسي ارشد الكترونيكي آموزش پزشكي به عنوان اولين دوره تحصيلي منجر به مدرك الكترونيكي را به تمامي همكاران دانشگاه تبريك گفته و براي دست اندركاران محترم آن در معاونت آموزشي دانشگاه آرزوي موفقيت مينمايم. اميدوارم تا اين حركت ميمون سرآغازي براي گسترش بيش از پيش آموزش الكترونيكي و از راه دور در دانشگاه باشد و بتواند در اعتلاي كشور اسلامي مفيد فايده باشد. دكتر باقر لاريجاني ري يس دانشگاه هشتم مهرماه هشتاد و هفت
25 اعضاي هيات علمي وابسته دانشگاه نام و نام خانوادگي مدرك تحصيلي گروه يا دانشكده دكتر محمد مهدي PhD علوم تندرستي M.S.P.H علوم بهداشتي رشته اصفهاني تغذيه بازنشسته دانشگاه تهران دانشكده طب سنتي دكتر عباس كتابچي متخصص غدد درون ريز و متابوليسم استاد دانشگاه تنسي دانشكده پزشكي گروه داخلي دكتر بيژن اقتصاد استاد پيوند كبد دانشگاه كليولند دانشكده پزشكي گروه جراحي دكتر عبدالعزيز ساچدينا PhD مطالعات و تحقيقات اسلامي استاد دانشگاه ويرجينيا دانشكده پزشكي گروه اخلاق پزشكي دكتر مهرداد ناجي استاد گروه آسيبشناسي دانشگاه ميامي دانشكده پزشكي گروه آسيبشناسي دكتر فرخ مدبر PhD ميكروبيولوژي ري يس موسسه تحقيقاتي بيماريهاي عفوني WHO مركز تحقيقات پوست و جذام دكتر عبدالناصر كعدان PhD تاريخ پزشكي استاد دانشگاه آلپو سوريه دانشكده طب سنتي سيدنصير قاي مي روانپزشك استاد دانشگاه ايموري دانشكده پزشكي گروه روانپزشكي دكتر عباس علوي دكتر محمود ترابي نژاد پزشكي هستهاي راديولوژي و نورولوژي استاد دانشگاه پنسيلوانيا دندانپزشك متخصص آسيبشناسي دهان استاد دانشگاه لوماليندا دانشكده پزشكي مركز تحقيقات پزشكي هستهاي دانشكده دندانپزشكي دكتر حسين قريب متخصص غدد درون ريز و متابوليسم استاد ميو كلينيك دانشكده پزشكي دكتر زهرا سادات مشكاني PhD آموزش بازنشسته دانشگاه علوم پزشكي تهران مركز مطالعات و توسعه آموزش محمد عبادياني طب سنتي دانشكده طب سنتي دكتر خياط دكتر حسين الجزايري مشاور دفتر منطقهاي سازمان جهاني بهداشت مدير دفتر منطقهاي سازمان جهاني بهداشت دانشكده پزشكي دانشكده پزشكي معاونت آموزشي دانشگاه به منظور تقويت بدنه علمي و گسترش روابط علمي با متخصصان و دانشمندان مشغول فعاليت در ساير مراكز علمي جهان آييننامه عضو هيات علمي وابسته دانشگاه را تدوين و تصويب كرده است. اعضاي هيات علمي وابسته متخصصين برجستهاي هستند كه به صورت داوطلبانه يا به پيشنهاد دانشگاه دانشكده موسسه و يا مدير گروه آموزشي در زمينه- هاي آموزشي- پژوهشي درماني خدمات انحصاري يا مشاورهاي با دانشگاه همكاري دارند. اين اعضا از نظر مالي مستقل از دانشگاه بوده و با درخواست اعضاي هيات علمي يا شوراي گروه تاييد ري يس دانشكده تصويب شوراي آموزشي دانشگاه و با حكم رياست دانشگاه به صورت حضوري يا غير حضوري در خدمت دانشگاه قرار ميگيرند. اين اعضاء از عنوان عضو هيات علمي وابسته استفاده ميكنند. در همين راستا از يك سال گذشته تاكنون اعضاي هيات علمي فوق موفق به كسب عنوان عضو هيات علمي وابسته دانشگاه شدهاند. براي اين بزرگواران آرزوي موفقيت و توفيق خدمت بيش از پيش داريم.
سيستم شعاع در دانشكدههاي پيراپزشكي توانبخشي و پرستاري و مامايي راهاندازي شد 26 به دنبال تصويب در شوراي آموزشي دانشگاه سيستم شعاع در دانشكدههاي پيراپزشكي پرستاري و مامايي و توانبخشي راهاندازي شد. به اين منظور با جلساتي كه با مسوولين محترم و مديران محترم گروههاي آموزشي دانشكدههاي فوق برگزار شد فهرست فعاليتهاي سيستم براي اين سه دانشكده به طور جداگانه اختصاصي شده و نرمافزار مربوطه به اين سه دانشكده گسترش يافت. در جلسات جداگانهاي نيز نحوه تكميل اطلاعات و گردش كار سيستم با اعضاي محترم هيات علمي اين دانشكدهها بررسي شد. اعضاي هيات علمي اين سه دانشكده اطلاعات خود را از مهرماه سال جاري در سيستم وارد ميكنند و به دنبال آناليز اطلاعات دورههاي اول ارزيابي مراحل كاربري آن آغاز خواهد شد. گزارش شركت در همايش amee 2008 پراگ- چك 9 تا 13 شهريور (30 1387 اوت تا 3 سپتامبر 2008) همايش آموزش پزشكي amee همه ساله از سال 1995 توسط انجمن آموزش پزشكي اروپا برگزار مي- شود. با توجه به اعتبار بينالمللي انجمن آموزش پزشكي اروپا و و نيز سهولت نسبي شركت در همايش- هاي اروپايي نسبت به امريكاي شمالي همايش سالانه amee مورد استقبال و توجه فراوان صاحب نظران و علاقهمندان آموزش پزشكي از سراسر جهان است. به عبارت ديگر ميتوان گفت اين همايش معتبرترين همايش آموزش پزشكي در سطح جهان ميباشد. تعداد كلي شركتكنندگان و شركتكنندگان صاحبنام در همايش امسال بسيار چشمگير بود. به همين نسبت كيفيت سخنرانيهاي اراي ه شده نيز قابل توجه بود. با توجه به نقش اين انجمن در پيشبرد آموزش پزشكي هر سال بر حجم مقالات و شركتكنندگان آن افزوده ميشود. تعداد شركتكنندگان همايش در سال جاري به بيش از 2300 نفر از تمامي قارههاي جهان و بيش از 70 دكتر عظيم ميرزازاده كشور رسيد. دو روز اول همايش به كارگاههاي پيش از كنفرانس اختصاص داشت. كارگاههاي متعددي در زمينههاي مختلف آموزش پزشكي برگزار شد و شركت كنندگان در صورت تمايل با پرداخت هزينه مجزا در آن شركت ميكردند. كارگاههايي همچون هوش عاطفي نحوه طراحي نمونههاي باليني با همكاري متخصصان رشتههاي مختلف طراحي امتحانات (scholarship of دانش پژوهي آموزشي OSCE teaching) از جمله اين كارگاهها بودند كه تعدادي از آنها توسط متخصصان سرشناس در موضوع مربوط برگزار شدند. سه روز بعدي به عنوان روزهاي اصلي همايش به موضوعات مختلف اختصاص يافته بود. محور كلي همايش همچون سالهاي گذشته كليه محورهاي اصلي آموزش پزشكي education) (medical در حوزههاي مختلف پزشكي عمومي تخصصي و آموزش
27 محورهايي همچون برنامهريزي آموزشي آموزش باليني ارزيابي فراگير به ويژه ارزيابي در محل كار OSCE و (work based assessment) آموزش موضوعاتي مانند رفتار و تعهد حرفهاي مهارتهاي باليني از جمله مهارت هاي ارتباطي استفاده از فناوري اطلاعات در آموزش اصلاحات در برنامههاي آموزشي آموزش علوم پايه به ويژه آموزش علوم تشريحي و پيامدهاي يادگيري (learning outcomes) جزء محورهاي اصلي همايش بودند كه در قالب هاي مختلف مطرح شدند. يكي از ويژگي هاي جالب همايش amee اشكال متنوع اراي ه مطالب بود. بعد از برگزاري جلسات سخنرانيهاي اصلي كه معمولا در ساعات اوليه هر روز برگزار ميشد در ساير مواقع بيش از 20 جلسه موازي به اشكال مختلف از جمله سمپوزيوم short communication جلسات اراي ه پوستر و كارگاه- هاي دو ساعته برگزار ميشد كه هر فرد به فراخور سلايق و اولويتهاي كاري خود ميتوانست در يكي از آنها شركت كند. البته اين امر در عين حال موجب مي شد كه امكان بهرهگيري كامل از جلسات همايش به شدت كاهش يابد. محل اصلي برگزاري همايش Prague congress center بود كه مركز همايشي بسيار بزرگ در داخل شهر پراگ بود. هر چند مركز مذكور جديد نبود اما وجود سالني با گنجايش تعداد بالاي شركتكنندگان و در كنار آن وجود سالنهاي مختلف براي برگزاري جلسات موازي و وجود فضاهاي عمومي مورد نياز براي برگزاري نمايشگاههاي مختلف و پذيرايي از شركتكنندگان موجب شده بود كه اين مركز به صورت مكاني بسيار مناسب براي برگزاري همايشي با اين گستردگي شود. در كنار جلسات رسمي همايش بازديد از نمايشگاه- هاي موجود در محل مركز همايشهاي پراگ بخش قابل ملاحظهاي از زمان حضور شركت كنندگان را به خصوص در مواقع استراحت به خود اختصاص ميداد. حضور شركتهاي معتبر اراي ه كننده تجهيزات كمك آموزشي و سيمولاتورهاي پيشرفته از ويژگيهاي اين نمايشگاه بود. تيم دانشگاه علوم پزشكي تهران شامل دكتر سيد حسن امامي رضوي دكتر اميرحسين امامي دكتر علي جعفريان دكتر فرشته فرزيانپور دكتر علي لباف دكتر ريتا مجتهدزاده دكتر آيين محمدي و دكتر عظيم ميرزازاده پوسترهاي متعددي در موضوعات آموزش مداوم و الكترونيك آموزش مهارتهاي باليني طراحي دوره ادغام يافته پاتوفيزيولوژي و نگاه اعضاي هيا ت علمي كشور به مقوله ارتقاي علمي را اراي ه كردند. هر چند هزينههاي بالاي شركت در اين همايشها زمينه شركت اعضاي هيا ت علمي را به شدت كاهش داده است اما به نظر ميرسد فراهم كردن زمينههاي لازم براي اين امر ميتواند زمينه ساز ارتقاي كيفيت آموزش در دانشگاه و كشور باشد و پيشنهاد ميشود اين امر در دستور كار مسوولان ذيربط قرار گيرد. همكاران محترم ميتوانند اطلاعات مربوط به همايش سال آينده كه در كشور اسپانيا برگزار ميشود را در سايت انجمن به آدرس www.amee.org ملاحظه كنند. مركز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشكي دانشگاه از كليه نظرات و پيشنهادات و همچنين مقالات و گزارشات اعضاي محترم هيات علمي دانشگاه براي چاپ در مجله رويش استقبال ميكند.
28