Microsoft Word - Raz-Nahaeeza-final

Transcription

1 ١ فهرست مطالب =

2 استقلال مرجعيت شيعه ٢

3 ٣ فهرست مطالب ا قلال ت ه ه اکای یک ا ه تهيه تنظيم : م سسه فرهنگی فقه الثقلين به اهتمام : مرحم حاج علی محم دی

4 استقلال مرجعيت شيعه 1338 : :.1394 : :. 288 :. : : : 297 /998 : BP 55 /3 / : : ٤ استقلال مرجعيت شيعه به ضميمة اكاي يك اقعه تهيه تنظيم: م سسة فرهنگي فقهالثقلين به اهتمام: مرحم حاج علي مح مدي : : : 1395 / : : 8500 : : * * * 162 ( ) ( ) 37 ( ) (025) : (025) : : : * * * 134 (025) : (025) : : / : * * * : info@feqh.ir :

5 ٥ فهرست مطالب مقدمه... ١٣ بخش ال اکای يك اقعه / ١٧ سخن نخست... ١٩ ا ي اللها صانعي به رايت جامعة مدرسين حزة علميه قم... ٢٨ دران تحصيل... ٢٩ استادان دستان... ٣٠ فعاليتهاي علمي فرهنگي...٣٢ فعاليتهاي سياسي... ٣٤ جايگاه علمي ا ي اللها...٣٧ عنايت امام خمينيH به ايشان در سپردن مسي ليتهاي اجرايي... ٤٢

6 استقلال مرجعيت شيعه ٦ درخاست انتشار رساله عمليه... ٤٧ اسلام دين انسانيت برابري...٤٨ ا ي اللها اقبال مردم... ٤٩ بررسي تحليل يك اشتباه...٥٠ دليل عزل معظم له از مرجعيت... ٥٠ نگاهي به فتااي غير مشهر... ٥٣ ١. سن بلغ... ٥٣ ٢. عدم نجاست اجزاي بي رح ميته سگ خک... ٥٥ ٣. عدم تنجس ا ب قليل در برخرد با خن کم... ٥٥ ٤. پاک بدن فضله پرندگان حرام گشت... ٥٧ ٥. تطهير با مطلق مايعات... ٥٨ ٦. ا ب مضاف مطهر نجاسات... ٥٨ ٧. برطرف کردن خن از لباس با ا ب دهان...٥٩ ٨. پاک شدن پست حيان مرده با دباغي... ٥٩ ٩. خاندن دعا به فارسي در قنت کافي است... ٦٠ ١٠. حکم پشش زن در نماز... ٦١ ١١. ض غسل با گلاب ا ب مضاف صحيح است... ٦١ ١٢. تيمم به رطبت برف جايز است... ٦٢ ١٣. قصد پنج رز در قصد اقامه براي اتمام نماز کافي است... ٦٢ ١٤. حفظ نسخه برداري از کتب ضلال حرام نيست... ٦٣ ١٥. نذر زن بدن اذن شهر صحيح است... ٦٣ ١٦. جاري نمدن اسم خدا بر زبان با عدم اعتقاد به لزم ا ن هنگام ذبح.. ٦٤ ١٧. ذبح حيان در برابر حيان ديگر حرام است... ٦٥ ١٨. ارث بردن زجه از قيمت ماترک غيرمنقل زج...٦٦ ١٩. خاندن سره کامل بعد از حمد در نمازهاي اجب مستحب است.. ٦٧ ٢٠. اجراي حدد در عصر غيبت جاي شک است... ٦٧ مرري بر برخي از نظرات فقهي معظم له...٧٠

7 ٧ فهرست مطالب ١. عدم شرطيت مرد بدن در مرجعيت ديني... ٧٠ ٢. عدم شرطيت مرد بدن در قضات...٧١ ٣. تساي زن مرد مسلمان غيرمسلمان در قصاص نفس اطراف ٧٢ ٤. تساي ديه زن مرد مسلمان غيرمسلمان در ديه نفس اطراف... ٧٣ ٥. زن در صرتي كه شهر ارث ديگر نداشته باشد تمام امال شهر را ارث ميبرد... ٧٥ ٦. ارث بردن زن از همة امال شهر... ٧٦ ٧. عدم حرمت خرج زن از منزل بدن اجازه شهر در ماردي كه خلاف شي ن مرد يا خلاف حق استمتاع مرد نباشد... ٧٦ ٨. عدم نياز به اذن شهر در نذري كه مربط به خد زن ميباشد يا در مال خد مستقل باشد در صرتي كه خلاف حق استمتاع مرد نباشد...٧٧ ٩. طلاق در دست مرد است ليكن اگر زن مهريه خد را ببخشد تقاضاي طلاق نمايد بر مرد اجب است ا را طلاق دهد...٧٨ ١٠. ازداج مقت مختص به شرايط خاص ميباشد نه به عنان ع دل ازداج دايم...٧٩ ١١. عدم شرطيت مرد بدن در كليه مناصب حكمتي... ٧٩ ١٢. عدم نجاست فضله پرندگان...٧٩ ١٣. عدم نجاست چرمهايي که از کشرهاي غير مسلمان ارد ميشد به علت ا نکه از مردار جيفه نميباشد...٨٠ ١٤. ازاله عين نجاست از اجسام صيقلي از مطهرات است مگر در ماردي كه شارع طريق خاصي براي طهارت ا ن قرار داده باشد مثل خاك مال كردن ظرفي كه سگ ليسيده يا از ا ن ظرف ا ب يا چيز ران ديگر خرده است...٨٢ ١٥. ا بهاي فاضلاب که رنگ يا ب يا مزهي ا نها بر اثر نجاست تغيير کرده نجس شده بر فرض زال تغي ر ا نها به اسطة صل به کر يا ها يا تصفيه پاک ميگردد...٨٣ ١٦. غير مسلمان همانند مسلمان ميتاند از مسلمان ارث ببرد... ٨٤

8 استقلال مرجعيت شيعه ٨ ١٧. مال جان غير مسلمان همانند مسلمان محترم است... ٨٥ ١٨. عدم حرمت تراشيدن ريش... ٨٦ ١٩. عدم حرمت مسيقيهايي كه محتاي باطل نداشته باشند... ٨٦ ٢٠. عدم حرمت مجسمه سازي نقاشي انسان حيان اشيا ٨٧... ٢١. عدم شرطيت اجتهاد در قاضي كفايت علم به قانين...٨٨ ٢٢. اختصاص حرمت ربا به رباي استهلاكي عدم حرمت رباي استنتاجي... ٩٠ ٢٣. رفع حرمت سقط جنين قبل از چهار ماهگي به اسطة حرج مشقت غير قابل تحمل مانند بيماري جنين... ٩٠ ٢٤. عدم حرمت رشهاي جلگيري (كنترل رشد جمعيت) عدم حرمت رشهاي جلگيري كه منجر به عقيمي دايم گردد براي كساني كه چندين فرزند دارند... ٩١ ٢٥. مجزي بدن تمام اغسال از ض (چه مستحب چه اجب)...٩٢ ٢٦. سن بلغ دختران با نبد ساير شرايط سيزده سال قمري ميباشد... ٩٢ ٢٧. معيار در كثير السفر كه بايد نماز را در مسافرت تمام بخاند رزه هم بگيرد همان كثرت سفر است خاه مسافرت شغل ا باشد يا به جهت اغراض ديگر مسافرت كند (حداقل قبل از ده رز يك مسافرت شرعي داشته باشد)... ٩٣ ٢٨. عدم کراهت امام جماعت جانبازان معللان كه قادرند ايستاده نماز بخانند... ٩٤ ٢٩. مغرب همان غرب عرفي است كه استتار قرص ميباشد ذهاب ح مرة مشرقي ه شرط نميباشد...٩٥ ٣٠. مادر هم مانند پدر در قتل فرزند قصاص نميشد مگر ا ن كه قتل به علت اغراض شخصي مانند دشمني طمع در مال پست رياست يا براي فاش نشدن خيانتها امثال ا ن باشد كه در ا ن صرت اصل ك لي قصاص هم در مرد پدر هم در مرد مادر ثابت است... ٩٦ ٣١. حرج مشقت غير قابل تحمل (براي فرزند يا ناپدري نامادري)

9 ٩ فهرست مطالب رافع حرمت لمس نظر فرزندخانده ميگردد... ٩٦ ٣٢. حقق معني مانند حق التا ليف حق الطبع... محترم ميباشد ٩٧ ٣٣. بازي با ا لات قمار بدن برد باخت حرام نميباشد... ٩٨ ٣٤. با نبد پدر مادر بر طفل امال ا لايت دارد بر پدربزرگ مقدم است...٩٩ ٣٥. عدم تفات زنهاي س يده غير سي ده در سن ياي سگي ملاک بدن اتمام پنجاه سال قمري بر فرض قطع خن حيض يا مشکک بدن حيض بعد از ا ن... ٩٩ بخش دم اجتهاد پرسشهاي ن / ١٠١ اجتهاد حيات اسلام... ١٠٣ ال: اجتهاد جاهري... ١٠٤ دم: بالندگي فقه... ١٠٧ سم: منطق متانت اجتهاد شيعي... ١٠٨ چهارم: فقه در عرصة مناسبات اجتماعي...١١٠ پنجم: اجتهاد پرسشهاي ن...١١١ ششم: نقش فقه در قضا حقق...١١٤ هفتم: اصل ملاكهاي حاكم...١١٥ هشتم: شاخصة كارا مدي فقه...١١٨ نهاد مرجعيت شيعه... ١٢٢ شناخت ملاكهاي مرجعيت چه كسي چه راهي... ١٣٤ ملاكها شرايط...١٣٤ مافقت مخالفت با شهرت اجماع... ١٣٦ احراز ملاكها... ١٣٨ تشخيص مصاديق... ١٤١

10 استقلال مرجعيت شيعه ١٠ مرجعيت حضرت ا ي اللها صانعي... ١٤٢ از بدعت تا انديشههاي نين فقهي... ١٥٢ نگاهي به نظريات فقهي حضرت ا ي اللها العظمی صانعي در خصص تسای حقق زن مرد... ١٨٦ نگاهی به نظريات فقهی حضرت ا ي اللها صانعی در مرد زنان... ١٨٦ ١. عدم شرطيت مرد بدن در مرجعيت دينی...١٨٧ ٢. عدم شرطيت مرد بدن در کليه مناصب حکمتی...١٨٨ ٣. عدم شرطيت مرد بدن در قضات...١٨٩ ٤. تسای زن مرد در قصاص نفس اطراف تسای ديه زن مرد در ديه نفس اطراف...١٩٠ ٥. طلاق در دست مرد است لکن اگر زن مهريه خد را ببخشد تقاضای طلاق نمايد بر مرد اجب است ا را طلاق دهد...١٩٣ ٦. ازداج مقت مختص به شرايط خاص میباشد نه به عنان ع دل ازداج داي م... ١٩٤ ٧. رفع حرمت سقط جنين قبل از چهارماهگی به اسطه حرج مشقت غيرقابل تحمل مانند بيماری جنين... ١٩٥ نگاهي به نظريات فقهي حضرت ا ي اللها العظمی صانعي در خصص برابری قصاص (زن مرد مسلمان غير مسلمان)...١٩٦ رايات...١٩٨ ١. مخالفت با کتاب س نت عقل... ١٩٨ ٢. مخالفت با رايات... ٢٠٠ ٣. مخالفت با عقل... ٢٠١ ٤. معارضه با رايات ديگر... ٢٠١ ٥. اجماع... ٢٠١ نگاهي به نظريات فقهي حضرت ا ي اللها العظمی صانعي در تدين قانين...٢٠٢ ريكردهاي جديد فقه شيعه در حزة زنان...٢٠٨ ١. حركتي ن در فقه شيعه... ٢٠٨

11 ١١ فهرست مطالب ٢. اراي ه چهرهاي تحريف شده از زن...٢١٤ ٣. رهايي از نظريات گذشتگان...٢٢٢ ٤. قرا ن مداري در ريكرد جديد... ٢٢٤ ٥. تفكيك ميان شريعت سخنان فقها...٢٣٠ ٦. نانديشي فقهي رح زمانه...٢٣٤ ٧. اجتهادهايي كه زن مرد را يكي ميداند... ٢٣٧ يك. برابري زن مرد در قصاص...٢٣٩ د. برابري زن مرد در ديه... ٢٤٠ سه. قيمميت مادر... ٢٤٣ چهار. ارث بردن زن از شهر در حالت انحصار...٢٤٥ پنج. معتبر ندانستن مردبدن در منصبهاي بالاي ديني سياسي.. ٢٤٧ بخش سم اكنش مراجع علما اساتيد دانشگاه سياسين / ٢٥٣ نظر مراجع معظم تقليد ا يات عظام...٢٥٥ دفتر ا ي اللها سيستاني :...٢٥٥ دفتر ا ي اللها مسي اردبيلي :...٢٥٦ دفتر ا ي اللها نري همداني :...٢٥٦ دفتر ا ي اللها مكارم شيرازي :...٢٥٦ دفتر ا ي اللها جادي ا ملي :...٢٥٦ بيانيه مجمع مدرسين محققين حزه علميه قم...٢٦٣ بيانيه مجمع رحانين مبارز...٢٦٥ بيانيه مجمع رحانين مبارز كاشان...٢٦٧ بيانيه مجمع رحانين مبارز مشهد... ٢٧٠ بيانيه سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي... ٢٧٢ بيانيه مدرسين دانشگاهها...٢٧٥

12 استقلال مرجعيت شيعه ١٢ گفتگ... ٢٨٠ مصاحبه حج الاسلام المسلمين فاضل ميبدي از اعضاي مجمع مدرسين محققين حزه عليمه قم...٢٨٠ حج الاسلام المسلمين محتشمي پر... ٢٨٢ ا ي اللها مسي تبريزي... ٢٨٣

13 همدقم ١٣ نتم شيپ ر تسياهماندرد هك يارب نانمم دقتعم نارادنيد سرتادخ هدش هتشن.تسا تسياهمانجنر هك هب رازا نارگيد دزادرپيمن دشيدنايمن دهاخيمن شن ييراد سپ زا گرم بارهس دشاب هكلب دهاخيم رادشه ري اكذت هعماج يارب نمم رادمنيد ددرگ يياهنا هك زنه ادخ هب ازج زر دقتعم دنتسه حر اب طاشن ناشكاپ ةدلا تسايس ناراكم زاب هدشن تسا زنه رهج يگدازا تيرح رد ناشدج.دشخرديم نيا راتشن يارب يناسك تسا هك داي دنريگب صاصق لبق زا تيانج دننكن تسرد يراد دنيامن ناميا داقتعا هب تيناسنا ار هب نمث سخب.دنشرفن دياب داي دنريگب هك تسرد تاضق دننك هجيتن يياهن ار زا ياه ليلحت دجم تسدب دنرا ن يا تخس تسين في اك تسا يهاگن هب لاح هتشذگ هدنيا.دننكفيب نادرم

14 استقلال مرجعيت شيعه ١٤ زنان مخصص ا كساني كه ميخاهند در مسير تعالي ايمان معنيت حركت كنند دست دارند كه ا نها را معتقد متشرع بشناسند بايد د كر كنند كه هر انساني در حال رشد تكامل است اگر فردي در عصر زمانه خد ماند مشكل ا فرين خاهد بد. اگر ديرز نظري داشتيم امرز نگاهي ديگر تكامل خلاقيت ما را نشان ميدهد. اين مضع در ميان علما انديشمندان شيعي بيشتر به چشم ميا يد چرا كه افتخار شيعه به باز بدن باب اجتهاد است. اگر ديرز مدافع بديم امرز ناقد معترض به شيه عملكرد كارگزاران برميگردد مبلغان اسلام. خلاصه انسانها در حال تحل تكامل هستند. رزي پيگير جنگ بدند امرز مخالف جنگ خنريزي خشنت هستند. حاكمان ديرز با قلدري خشنت طي طريق ميكردند لي امرز بشريت به سيي ميرد كه مخالف جنگ خشنت هستند. مردم دست دارند در زندگي ماشيني امرز كه تكنلژي قدرت سرسام ا ر اطلاعات تمام فضاي ذهن جسم ش نا را پر كرده است در ا رامش گفتگ به شية مسالمت ا ميز زندگي كنند. پس بايد در كنار مردم بد نه عليه ا نها. بدانيم كه تاريخ همه چيز را به خبي ترسيم ميكند. اما چه فلسفه اي در انتشار اين نشته نهفته است چه هدفي را دنبال ميكند بدن هيچ مجامله اي بايد گفت كه فقط ميخاهد با مردم اهل خرد فرهيختگان دينداران از اقعيتهايي بگيد كه برخي از گفتن ا ن عاجز هستند ممك ن است رزي از اين عمل خد هم پشيمان شند اما ا ن رز شايد كمي دير باشد. اين نشته نميخاهد به تمام گفته ها نشته ها پاسخ دهد

15 ١٥ مقدمه تنها رسالتش رشن كردن چهرة يك انسان دردا شنا ي ك مرجع رشن ضمير يك فقيه جاهري يك انسان فادار به ارزش هاي اسلامي انساني يعنی حضرت ا ي اللها العظمی صانعی است. معرفي شخصيتي كه ناملايمات بسياري را ديده خاطرات بيشماري را در سينة پردرد خد ضبط كرده با حفظ دستاردهاي نيم قرن تلاش علمي با مردم زيست كرده از درد ا نها گفته است در نهايت عاجزانه از درگاه الاهي اصلاح امر پيشرفت عظمت دين كشر را طلب ميكند اين تنها جرم است! اين مجمعه در سه بخش تنظيم تدين شده است از اينكه نميتانيم از نام نيسندگان فرهيخته بعضي از مقالات به عنان حقق معني استفاده كنيم عذر تقصير به پيشگاه با عظمت الاه ي فرد ميا ريم ا رز ميكنيم گرههای مختلف فکری جامعه با برخرداری از مهبت ا زادی برای سرافرازی ايران ا زاد ا باد تقيت هيت ملي کشش کنند. ابتدا در اين مجمعه به اکای ي ك اقعه (اطلاعيه ی جامعه مدرسين حزه علميه قم بر عليه مرجعي ت حضرت ا ي اللها العظمی صانعی) تبيين رسالت مجتهدان فقها پرداخته شده در ضمن ا ن با استناد به كتاب «جامعه مدرسين حزه علميه قم از ا غاز تا 1 اكنن» به شرح حال ا ي اللها العظمي صانعي ميپردازيم. بخش دم در رابطه با شاكن هاي علمي تحقيقاتي اهل قلم برگرفته از سايتهاي معتبر ميباشد از ميان انبه مطالب مقالات متعدد علمي تنها به شش مرد استناد شده است. بخش پاياني اين مجمعه نيز به شاكن هاي مراجع تقليد علما ١. جامعه مدرسين حزه عمليه قم از ا غاز تاكنن انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامي.

16 استقلال مرجعيت شيعه ١٦ فضلا گرهها تشكلهاي سياسي اختصاص يافته است. اميداريم خالصانه از درگاه الاهي ميخاهيم كه ا نچه نشتهايم انجام دادهايم مرضي رضاي ا باشد مثمر ثمر براي مردم متدين اهل تحقيق. ربيع الال ١٤٣١ هجري قمري اسفند ١٣٨٨ شمسي علی محمدی

17 ١٧ اکای يك اقعه

18 استقلال مرجعيت شيعه ١٨

19 ١٩ اکای يك اقعه سخن نخست پنهان نيست كه دغدغه دليل اصلي نگارش اين متن پيشينه تاريخ مسي له سترگي چن مرجعيت نسبت ا ن با شخصيت علمي سياسي مرجع نانديش رشن ضمير زمان ما حضرت ا ي اللها العظمي صانعي با ا ن همه سابق علمي مبارزات در راه انقلاب سالها همراهي با امام تصدي مقامات مهم اجرايي قضايي در عاليترين سطح میباشد. انساني كه به اعتراف دست دشمن در لحظه لحظه تدريس فعاليتهايش به دفاع از فقه جاهري ا رمان هاي بلند بنيانگذار جمهري اسلامي حمايت از انقلاب اسلامي پرداخته خد در تمامي لحظات ا ن حضر ظهر ج دي داشته است. منتها ذيل بررسي تحليل اين رخداد اراي ه پاسخ هاي مستدل به ا ن ماضع ميكشيم دربارة شرايط مرجعيت يژگيهاي اجتهاد پيا در سنت ا مزههاي اسلامي فقه جاهري به نكا يت اشاره كنيم نيز قداست معنيت مرجعيت نحة ارتقا به ا ن درجة علمي

20 استقلال مرجعيت شيعه ٢٠ استقلال مرجعيت نسبت به نهادهاي دلتي سياسي را يادا ر شيم. زماني كه بنا بر سخن گفتن از پيايي فقه شيعه است نخستين نگاه به ريشه ساقة اين درخت كهنسال دخته ميشد قرا ن سنت فقيهان مجتهدان شيعه. بر اهل معرفت پشيده نيست كه حيات طلاني فقه شيعه ريشه در قرا ن س نت دارد عمر هزار سالهاش مدين تلاش فقيهان مجتهداني است كه در طل ساليان گذر از تغيير تحلات اجتماعي سياسي نسبت به پرسشهاي رز نيازهاي نسل خد پاسخ دادن به شبهات نشر ديدگاههاي جديد تجه ج دي مبذل داشته تانستهاند در زندگي مسلمانان تا ثيرات ج دي به ج يا بگذارند تا جايي كه اعجاب مكتبهاي حققي را برانگيزند. بي شك اين طراات بارري فقه به چگنگي تلاش علما فقهايي بر ميگردد كه پيايي حيات فقه شيعه را با اقع نگري در اجتهاد خيش به اثبات رساندهاند اجتهادي زنده پيا از جانب فقيهاني شجاع درانديش كه به دفع جمد اصرار رزيده بر استنباط صحيح منبعث از زمان عقل حي تا كيد كردهاند. تلاش اين دسته از فقهاي شيعه بر درك درست از ريدادهاي اجتماعي تبيين دقيق عقل اجماع استار بد تا بتانند علاه بر اصلاح جامع بشري تعامل با ديگر مكاتب الهي بشري قابليت تحقق پاسخگيي به شبهات نيازهای انسان امرز را داشته باشند همانطر كه امام خميني (سلام االله عليه) ارزش فقه را در 1 حل مشكلات مردم با تجه به د عنصر زمان مكان ميدانستند. ١. صحيفه امام ج ٢١ ص ٢١٨ ٢٩٠.

21 ٢١ اکای يك اقعه در جهان امرز با تسعة دانش فن ا ري گسترش ارتباطات بحث جهاني شدن فقه فقها با پرسشهايي ج دي ماجهاند كه در صرت اراي ه پاسخ ناصحيح غيردقيق تمام ا ن شكه عظمت تفقه در دين دستخش حادث تحليلهاي غرض رزانه ميگردد فلسفة عملي ا ن با شكست ربهر ميشد. اگر تصر كنيم كه ميتانيم با پاره اي پاسخهاي سطحي شعاري تمسك به اعمال تعب دي در معرفي احكام خدا مفق باشيم به خطا رفتهايم. اين ريكرد ممكن است در كتاه مدت پاسخ دهد اما در دراز مدت كارساز نيست كفايت نميكند. بايد به سي شناخت جامعه زندگي ماشيني امرز رفت در د ما يكسنگري مطلقانگاري نيفتاد فرزند زمانه خد بد. از طرفي نيز نبايد در جامعه جهاني هضم شد سنت را به كنار نهاد بلكه راه درست تجه به ريكرد عقلاني حرك ت به سمت پاسخهاي اقناعي است كه سيراب كننده ذهن هاي جستجگر تابع حقيقت باشد. به همين دليل فقيه شيان عه كشيدهاند شاخصه ها خصايص اساسي دين را مبناي معرفي ا ن قرار دهند. به گمان برخي از فقهاي بزرگ شيعه متد دين اسلام بر ا ساني سهلت اجراي احكام دي ن مبتني است. قرا ن كريم به عنان نخستين سند اجتهاد در ا يات متعد دي به هنگام بيان احكام بر 1 ا ساني «ي سر» به تعبير ديگر ا جرپذيري ا ن تا كيد ميرزد. به گمان ما «ي سر» «ع سر» ميتاند يكي از شاخصهاي ارزيابي سنجش استنباطهاي فقهي قرار گيرد چرا كه اين كلام جادانه ١. براي اطلاع ا گاهي بيشتر ميتانيد به سرههاي قمر ا يات ٤٠ ٣٢ ٢٢ ١٧ مريم ا يه ٩٧ دخان ٥٨ عبس ٢٠ مزمل ٢٠ سره بقره ا يات ١٨٥ ١٩٦ مراجعه کنيد.

22 استقلال مرجعيت شيعه ٢٢ به جامع براي همگان است پس بايد به گنهاي باشد كه حتي در دايرة احكام اليه ظرفيت پاسخگيي به نيازهاي گستردة فرد جامعة بشري را داشته باشد. همچنين تناسب اين امر با احكام ثانيه بحث اضطرار ضررت نشانگر جايگاه بلند حكمت در تشريع است. پس احكام الاه ي در تشريع ا ليهاش ميتاند در اكثر ظرفيت ها به اجرا درا يد جز در مارد خاص اندك نادر استثنابردار نيست. اين معناي ي سر قرا ني در تشريع است. دمين سند دين شناسي فقاهت اجتهاد رجع به سنت است. اجتهاد هيچ گاه به انجام نميرسد مگر ا ن كه فقيه رايات احاديث را به درستي بررسي كند ليكن از ا ن جا كه در طل تاريخ اسلام جعل ضع حديث در سخنان پيامبر 6 اي مه: با انگيزههاي مختلف صرت پذيرفته تشخيص سره از ناسره شناسايي بررسي ا نها بخش مه مي از اجتهاد را تشكيل ميدهد. رسل خدا 9 در همين زمينه فرمد: بيان, 1 درغ زنا ن بر من زياد شدهاند زيادتر ميشند. هر كس به عمد بر من درغ ببندد جايگاهش از ا تش پ ر ميشد. امام صادق 7 :,, ٢ ص ٢١٧ ح.١٢ 2 ١. بحارالا نار ج ٢ ص ٢٢٥ ح ٢ ج ٥٠ ص ٨٠ ح ٦. ٢. اختيار معرف الرجال ص ٣٠٥ ش ٥٤٩ بحارالا نار ج

23 ٢٣ اکای يك اقعه ما خاندان راستگيي هستيم كه درغگيان بر ما درغ ميبندند چهره راستگي ما را با درغ بستن بر ما نزد مردم خراب ميكنند. هشام بن ح كم ميگيد از امام صادق 7 شنيدم كه فرمد:,,,,, 1 6 حديثي را از جانب ما نپذيريد مگر ا ن كه با قرا ن س نت سازگار باشد يا در ميان احاديث پيشين ما شاهدي بر ا ن بيابيد چرا كه مغيره بن سعيد كه لعنت خدا بر ا باد احاديثي را در كتب ياران پدرم ارد ساخت كه هرگز بر زبان پدرم جاري نشده بد. پس از خدا پرا كنيد هيچ سخني را كه با كلام پرردگار بزرگ س نت پيامبر ما محم د 6 سازگاري ندارد به ما نسبت ندهيد. اينك اين س ال مطرح ميشد كه يك فقيه مجتهد دردا شنا كه سالها زحمت كشيده ميفهمد بر دين پيامبر اراده فعل اي مة اطهار پستين ارنه پشاندهاند چه بايد بكند ا يا بايد براساس ا نچه مغيره بن سعيد امثال ا كه متا سفانه كم هم نيستند از صحابه هاي درغين ميباشند رايات جعليات بسيا ير را به نام پيامبر امام خلق كردهاند فتا صادر كند يا ا كهن بايد با علم د كر ١. اختيار معرف الرجال ص ٢١٢ ش ٤٠١ ج ٢ ص ٢٥٠ ٢٤٩ ح ٦٤ ٦٢. ساي ل الشيع ج ٨ ص ٣٨٨ ح ٩ بحارالا نار

24 استقلال مرجعيت شيعه ٢٤ معرفت شناسي سره را از ناسره تشخيص دهد سخن حق را بر زبان قلم جاري سازد. فقها بر اين نظر هستند كه براي شناسايي احاديث جعلي بهترين راه نقد محتايي يا نقد متن است يعني ا نچه پيامبر 6 اي مه: به عنان عرضة اخبار بر قرا ن از ا ن سخن راندهاند. در اين رايت امام صادق 7 ميفرمايد كه هيچ گاه حديثي را كه به ما نسبت ميدهند پيش از عرضه بر قرا ن س نت نپذيريد. در منابع اهل س نت نيز به نقل از پيامبر خدا 9 چنين ا مده است:,, 1 زماني خاهد ا مد كه سخنان مختلفي از من برايتان گزارش ميشد. پس ا نچه مافق كتاب خدا س نت من باشد از من است ا نچه با كتاب خدا س نت من مخالف باشد از من نيست. در اين زمينه بررسيهاي سندي رجالي نيز نبايد كم اهمي ت انگاشته شد. دانش رجال سهمي افر در ارزيابي صدر انتساب احاديث دارد يل اكتفا بر ا ن هم به هيچ ر ي فقيه را از لغزش در استنباط افتادن در دامان احاديث ساختگي باز نميدارد. به گمان ما هرچه فقيهان بر نقد محتايي يعني عرضة اخبار بر قرا ن نيز منظر داشتن اصل مس لم برگرفته از قرا ن حديث اهتمام رزند به اجتهاد صاي ب نزديكتر ميشند. ١. سنن الدار قطني ج ٢ ص ١٢٢ ح.٤٤٢٧

25 ٢٥ اکای يك اقعه نكتة ديگر بحث شهرت فقيهان در راج احكام است. اين شهرت ميتاند قرينه فرضيهاي راهگشا در فهم باشد لي هيچگاه دليل بر ا ن نيست لذا اگر دليلي بر خلاف ا ن اقامه شد بايد از را ي مشهر دست كشيد به مقتضاي دليل عمل كرد. اما «شهرت قدما» نيز كه فقيهان بزرگي چن ا ي اللها برجردي بر ا ن تا كيد ميرزيدند در دريافت انتقال درست حديث است يعني ا ن جا كه حديثي در متن رايي يافت نشد شهرت قدمايي در «اصل متل قات (اصل منقل از معصم)» حكم حديث را پيدا ميكند كه البته در فهم ا ن بايد اجتهاد كرد برداشت از ا ن بايد طبق مازين اجتهادي باشد. از سي ديگر تحجر تنگ نظري عدهاي از افراد ناا گاه گاهي منفعت طلب از ا فت هاي بزرگ استنباط براي فقها در احكام بده هست. ي ك فقيه رشن ضمير عليرغم معضلات تنگناهاي اجتماعي ميتاند در كران حادث حضري ج دي يابد به تشريح تحليل بند بند ا يات رايات بپردازد از درن ا نها به حل مشكلات فاي ق ا يد. بدن شك چنين فقيهي به مراتب مفق تر از كساني است كه تنها تنها به اخبار بسنده كند ا ن را از زايه نگاه خد بسنجد فتا صادر كند. مگر ما نمنههاي بارز چنين فقهايي را در تاريخ هزار ساله مرجعيت شيعه نداريم كه تانسته باشند با صدر فتاهاي خد تحل بزرگي خلق نمايند شخصيتهايي چن ع لامه ح ي ل كه قاي ل بد: با چاه نجس نميشد. يا بسيا ير از اقال ابن ادريس ابن جنيد از اقدم فقها كه شاذ خانده ميشده يا مرحم فيض كاشاني (فتا راجع به حرمت محتايي مسيقي) ميرزاي قمي (اجراي حد در زمان امام معصم) امام

26 استقلال مرجعيت شيعه ٢٦ خميني (غناي م زيرزميني شطرنج...) با فتاهاي خد تحلي ژرف در چگنگي استنباط خلق نكردهاند مرد طعن متحجران سدجيان از دين قرار نگرفتهاند چنين است كه رسل خدا 9 فرمد: 1 چه بسيار كساني كه فقه را به فقيه برتر از خد (افقه) منتقل ميكنند. بر پاية اين سخن پيامبر 6 تفات ا را دستيابي به فتااي صاي ب امري طبيعي است يكي از مصاديق انفتاح باب اجتهاد به شمار ميرد. دقت در اين مسي له ما را با د اصل اساسي در اجتهاد فقاهت ربهر ميكند. اصل ا ل ا ن است كه اجتهاد از حد مرزهاي متدال در حزهه يا علميه كه همان تكيه بر قرا ن س نت است خارج نميشد. نبايد برداشت هاي برن فقهي را بر استنباط اجتهاد تحميل كرد بلكه بايد مازين مس لم رايج در فهم قرا ن س نت را مبنا قرار داد ذر هاي از ا ن عدل نكرد اين همان فقه جاهري است. اصل دم نبايد به رطة اخباريگري جمد در فهم استنباط افتاد زيرا فقه با اقتضاي ات پرسش هاي زمانه خد ا بديده ميشد رشد ميكند. شگفتا! در اين زمان درة تاريخي كنني كه نياز به فقهاي كارا مد نانديش گرهگشا بيش از هر زمان ديگر احساس ميشد دين خدا به عالمان رباني از خد گذشته پشت پا به منافع مادي القاب دنيي عناين رسمي زده به شدت نيازمند است با فقيهي ١. الكافي ج ١ ص ٤٣ ح.١

27 ٢٧ اکای يك اقعه اصلاحگر متعهد چنان برخرد ميشد كه گيا حمله به خيمة دشمن ميبرند. اگر حرمت مرجعيت بازيچة ها هس سياسي گرهي شد طفان براي هيچ نهاد رحاني جاي تنفس باقي نخاهد گذاشت. پيش بيني چنين طفاني با مشاهدة خدای ناکرده ه كت انبياي الالعزم الاهي بيتجهي به نظرات مراجع نعذباالله تمس خر تهين ا نها چندان سخت نيست. اگر اين فاجعه ها ادامه يابد بايد شاهد رزي خاهيم بد كه ديگر نه اثري از مرجعي ت بماند نه نمايي از رحانيت شيعه اينجاست كه به راز هزار سال استقلال مرجعيت شيعه پي برده خاهد شد. ناگفته نماند كه تكريم تلاش فقيهان پيشين در حفظ ميراث فقهي بدان معنا نيست كه ا نان در همة برداشتها صاي ب بدهاند در اين صرت اجتهاد در غي ر مساي ل مستحدثه بايد ب ي ثمر باشد بلكه تكريم ستايش ا نها به اين معناست كه تانستهاند با نبغ فكري خد به مساي ل جديد پاسخهاي ن دسترسي پيدا كنند راه را براي ديگر مجتهدان فقها بگشايند. اينك ج يا طرح اين پرسش اساسي است كه مرجعيت شيعه در بحث پيايي تدام حيات فقه شيعه از چه جايگاه سطحي برخردار است ثاني ا شرايط مرجعيت چيست ا يا نهاد مرجعيت نيز مانند نهادهاي انتصابي ديگر اعتبار حكمتي دارد كه هر نهاد ديگري بتاند مقعيت ا ن را متزلزل كند فقيه متفكر مجاهدي چن حضرت ا ي االله العظمي صانعي(مدظلهالعالي) در حالي كه تدريس خارج خد را از سالهاي پيش از انقلاب ا غاز كرده اينك ١٦ سال است كه رساله عمليه خد را منتشر ساخته دهها شاگرد استاد فاضل در حزة درس

28 استقلال مرجعيت شيعه ٢٨ ايشان پررش يافتهاند. مضاف ا اينكه افراد بيشماري از طبقات مختلف جامعه از معظم له تقليد ميكنند به بخش اعظمي از طلاب فضلا شهريه ميپردازند بعثة ايشان در ايام حج پاسخگي بسيا ير از مستشكلين ميباشد. اينها س الاتي از اين دست پرسشهاي ج دياي است كه در ذهن نسل امرز پديدا مده در جستجي پاسخ هاي متقن علمي است. ا ي اللها صانعي به رايت جامعة مدرسين حزة علميه قم در ادامة بحث ناگزيريم تلاش ميكنيم براي شناخت د كر بهتر علت مجده اين مضع پرسشه يا طرح شده ابتدا نگاهي گذرا به زندگي فكري سياسي اين فقيه مجتهد مبارز داشته باشيم سپس با استناد به منابع معتبر گزارشي از مدارج علمي ايشان اراي ه دهيم. خصص ا كه منبع مرد استناد در مضع فق كتاب هشت جلدي«جامعه مدرسين حزه علميه قم از ا غاز تا اكنن» است كه يك جلد ا ن به شرح حال زندگي تمام اعضا اختصاص يافته است. از طرفي به اين مضع كه صلاحيت ملاكات مرجعي ت چيست پرداخته ميشد سابق سطح علمي بيانيه نيسان جامعه مدرسين حزه علمي ه قم كه به زعم خد معيارهاي صلاحيت مرجعيت را تعي ني كردهاند مرجعي را با اين پيشينة درخشان فاقد ملاكه يا لازم براي چنين تصدياي بر شمردهاند اکای ميشد. نيسنده براي مع رفي مرجع نانديش شيعه حضرت ا ي اللها صانعي نشته است: ا ي اللها شيخ يسف صانعي در سال ١٣١٦ شمسي در

29 ٢٩ اکای يك اقعه 1 رستاي نيك ا باد از تابع «جرقيه» در استان اصفهان در خانادهاي رحاني دلبسته به اهل بيت: به دنيا ا مد. پدرش حج الاسلام المسلمين شيخ محمد علي صانعي رحاني سرشناس خدمتگزار مردم بد. جد ايشان ا ي اللها حاج م لايسف هم از علماي پرهيزگار ارستهي زمان خد بدند. ايشان در فلسفه از شاگردان جهانگيرخان در فقه از شاگردان ا ي اللها العظمي ميرزا حبيب االله رشتي بدند. ا ن بزرگار به ميرزاي شيرازي بزرگ رهبر نهضت تنباك دلبستگي فراان داشت از مر جانش بد. مادر ا ي اللها يسف صانعي نيز شهربان نام داشت كه خد زني پاكدامن متد ين بد در حفظ حجاب اهتمام يژهاي نشان ميداد. دران تحصيل در شش سالگي در زادگاهش (رستاي نيك ا باد) تحصيلات خد را در مكتب خانه ا غاز كرد به ا مختن قرا ن كتاب هاي متدال ا ن رزگار پرداخت. برخي از درسهاي مقدماتي را نيز نزد پدرش ا مخت. در سال ١٣٢٥ با تصيه راهنمايي پدر همراه برادر راهي اصفهان شد به تحصيل علم حزي پرداخت. ا غاز تحصيل ا در حزه زماني بد كه جامعه به دليل دسيسههاي رژيم پهلي به حزه علميه ري خش نشان نميداد طلاب علم ديني جايگاه شاياني در جامعه نداشتند. علاه بر اين حزههاي ١. نام قبلي اين رستا ينگ ا باد بده است.

30 استقلال مرجعيت شيعه ٣٠ علميه نيز در بعد اقتصادي مالي ضعيت خبي نداشتند. ي پس از حضر در اصفهان به مدرسة علمية كاسه گران رفت درسهاي مقدمات را نزد استادان ا ن مدرسه فرا گرفت. سپس در سال ١٣٣٠ شمسي براي ادامه تحصيلات به حزه علميه قم رهسپار شد. در قم نيز به مدرسة علميه ا قاسيد صادق اقع در محله گذرقلعه سكنت گزيد. تلاش ج ديت ي سبب شد كه درة سطح را در چهار سال به پايان رساند در سال ١٣٣٤ در ا زمن عممي فارغالتحصيلان درة سطح شركت رتبه ال را كسب كند. اين مسي له باعث شد كه ا ي اللها العظمي برجردي ي را مرد عنايت تشيق خد قرار دهد. با پايان يافتن درة سطح در حالي كه هجده سال بيش نداشت به درس خارج استادان حزة علميه قم رفت از جمله در درسهاي امام خميني; شركت كرد تا زمان تبعيد امام به نجف هماره از شاگردان ممتاز درس ا بد. ي در طي اين سالها از تدريس نيز تبليغ احكام معارف اسلامي در نقاط مختلف كشر غافل نبد به اين امر اهتمام يژهاي داشت. استادان دستان ايشان در دران تحصيل خد به محضر استادان بسياري شرفي با شد: در اصفهان كتاب سيطي را نزد اديب معرف معلم حبيبا بادي نيسنده كتاب مكارم الاثار مغني را نزد يداالله پرهادي فراگرفت. پس از عزيمت به قم نيز كتاب معالم الاصل بخشي از كتاب شرح لمعه را نزد ا ي اللها ستده ا مخت در درس قانين رساي ل ا ي اللها مسي صدر شركت كرد. بخشي از رساي ل

31 ٣١ اکای يك اقعه مكاسب را نزد ا ي اللها مشكيني نيز كتاب منظمه بخشي از كتاب مكاسب را نزد ا ي اللها منتظري ا مخت. بخشهاي پاياني مكاسب جلد ال كفايه را هم نزد ا ي اللها فكر فرا گرفت. براي ا مختن جلد دم كفايه نيز به درس ا ي اللها شيخ عبدالجاد جبل عاملي رفت. با پايان يافتن درهي سطح به درس خارج ا ي اللها برجردي رفت حدد يك سال از درس ا ن مرجع عظيمالشا ن بهره برد. ي يژگي تف قه ا ي اللها برجردي را ريشه يابي بيان پيشينة بحث تكيه بر فتا ي نظر قدما تجه به فتاي فقهاي اهل سنت تجه كافي به رايت تطبيق فقه شيعه با فتاي اهل سنت جمعبندي مطالب ميداند. ي در سال ١٣٣٤ به درس خارج امام خميني رفت سالهاي متمادي از محضر ايشان بهره برد. ا شاگردپرري تكيه بر ارزشها شناخت دقيق مضع را از يژگيهاي درس امام خميني ميداند. امام نيز به ا ي اللها صانعي عنايت لطف يژهاي داشتند كه تبلر لطف بزرگاري امام خميني; هنگام معرفي ايشان به عنان دادستان كل كشر است ا نجا كه فرمدند: من ا قاي صانعي را مثل يك فرزند بزرگ كردهام. اين ا قاي صانعي قتي كه سالهاي طلاني در مباحثاتي كه ما داشتيم تشريف ميا ردند ايشان بالخصص ميا مدند با من صحبت ميكردند من ح ظ م ي بردم از معلمات ايشان. ايشان يك نفر ا دم برجستهاي 1 بين رحانين است يك مرد عالمي است. ١. صحيفه امام ج ١٧ ص ٢٣١.

32 استقلال مرجعيت شيعه ٣٢ با تبعيد امام خميني; از ايران به عراق ا ي اللها صانعي مدتي در درس ا ي اللها محقق داماد ا ي اللها اراك ي حاضر شد از محضر ايشان بهرههاي فراان برد. فعاليتهاي علمي فرهنگي ايشان تاكنن خدمات فعاليتهاي علمي فرهنگي بسياري را به جامعه اسلامي ايران ارزاني داشته است. ا در طل ساليان تحصيل پس از ا ن بارها به مناطق گناگن كشر سفر كرده به تبليغ معارف اهل بيت: پرداخته است. همچنين از س لا ١٣٤٠ تا ١٣٥٧ به طر مستمر هر هفته از قم به تهران سفر ميكرده در مساجد كانن هاي فرهنگي مختلف شهر جلسه هاي سخنراني برپا ميكرده است. ايشان همزمان با ا غاز درس خارج در سال ١٣٣٤ به تدريس علم حزي ري ا رد ابتدا كتابهاي درة مقدمات را تدريس ميكرد. سپس به طلاب مدرسة علميه حقاني كه در ا ن رزگار در چارچب علمي يژه اي درس ميخاندند درسهاي مختلف درة مقدمات سطح خارج را ا مزش ميداده است كه حاصل ا ن ظهر بسياري از علما محققان حزه علميه مسي لان اجرايي كشر است. در طل هجده سال تدريس كتاب مكاسب در مسجد امام حسن عسكري 7 كتاب كفاي الاصل درس خارج فقه در مدرسة حقاني از برنامههاي رزانة ي بده است. ي تدريس خارج فقه را در سال ١٣٤٤ تدريس خارج اصل را در سال ١٣٥٢ ا غاز كرده است كه تدريس خارج اصل در سال ١٣٧٣ پايان يافته تدريس خارج فقه تا هم اكنن ادامه دارد. مبناي درس هاي خارج فقه ايشان تحريرالسيله امام خميني;

33 ٣٣ اکای يك اقعه اللها ميباشد تاكنن كتابهاي ذيل را تدريس فرمدهاند: كتاب الزكا ١. كتاب الحج ٢. كتاب النكاح ٣. كتاب الطلاق ٤. كتاب الخلع المبارات الايلا ٥. كتاب الاطعم الاشرب ٦. كتاب الارث ٧. كتاب القضا ٨. كتاب الشهادات ٩. ١٠ ك. تاب الحدد ١١ ك. تاب القصاص ١٢ ك. تاب الديات مساي ل مستحدثهاي از ارث طلاق قف ربا. ا ي صانعي كتابهاي فرااني تا ليف كرده كه به برخي از ا نان اشاره ميرد: فقه الثقلين كتاب القصاص ١. فقه الثقلين كتاب الطلاق (تقريرات) ٢. تقريرات درسهاي خارج امام خميني; ٣. رسالهاي در قاعدة فراغ تجاز ٤. رساله لاضرر ٥. 1 حاشيه بر عر الثقي ملحقات عر الثقي (ا ماده چاپ) ٦..١ اين مجمعه گرانسنگ همراه با حاشيههاي ا يات عظام: امام خميني خيي سيستاني فاضل لنکراني صانعي در چهار جلد چاپ شده در دسترس علما فضلاي حزة علميه محققان اين رشته قرار گرفته است.

34 استقلال مرجعيت شيعه ٣٤ 1 ٧. حاشيه بر تحرير السيله ) ا ماده چاپ) 2 ٨. فقه الثقلين كتاب الارث ) در دست تا ليف) ٩. فقه الثقلين كتاب النكاح ) در دست تا ليف) ١٠.رساله تضيح المساي ل 3 ١١.مجمع المساي ل ٢ جلد ١٢.احكام نجانان ١٣.احكام بانان ١٤.استفتاي ات قضايي كه در د جلد جزايي حققي براي الين 4 بار ا ماده چاپ ميباشد. ايشان هم اكنن مشغل نشتن حاشيه بر كتاب «مجمع الفاي د البرهان» مرحم محقق اردبيلي ميباشد كه تاكنن ٧ جلد از ا ن 5 را تمام كرده ا ماده چاپ است. فعاليتهاي سياسي ايشان پيش از انقلاب پس از ا ن فعاليتهاي سياسي گستردهاي داشته است. ا كه همزمان با شركت در درس فقه اصل امام خميني اصل نهضت مبارزه بر ضد طاغت را ميا مخت در زمان رژيم شاه بارها بارها به افشاي ماهيت خاندان پهلي استعمارگران شرق غرب پرداخت. از مهمترين گرههاي فعال در ١. اين کتاب در د جلد چاپ منتشر شده است. ٢. اين کتاب در د جلد چاپ منتشر شده است. ٣. جلد سم مجمع المساي ل نيز با ١١٨٩ س ال چاپ شده است که مجمعا هرسه جلد بيش از ٤٥٠٠ استفتا را شامل ميشد که از ميان بيش از شش هزار س ال انتخاب شده تاکنن پانزده بار چاپ شده است. ٤. اين مجمعه د جلدي نزديک به دهزار پرسش را شامل ميشد که تاکنن پنج بار تجديد چاپ شده است. ٥. تاکنن يک جلد از اين مجمعه به چاپ رسيده است.

35 ٣٥ اکای يك اقعه حزة علميه قم در ا ن سالها جامعة مدرسين حزة علميه قم بد. اعضاي اين مركز در جلسههاي گناگن ضمن بررسي ضعيت جامعه به مناسبتهاي مختلف اعلاميهها بيانيههاي بسياري بر ضد رژيم شاه صادر ميكردند. ايشان در ا ن جلسهها حضر مستمر داشت نام امضاي ا در بسياري از ا ن اعلاميهها به چشم ميخرد. از جمله اين اعلاميهها بيانيه خلع يد شاه بد كه نقطة عطفي در مبارزات حزة علميه بر ضد شاه محسب ميشد. ي در ايام تبليغي نيز در شهرهاي گناگن ماهيت رژيم طاغت را افشا ميكرد مردم را براي مبارزه فراگير ا ماده ميساخت. از جمله ميتان به سخنراني هاي ي در رفسنجان اشاره كرد كه به احضار ممنعيت ايشان از منبر منجر شد اما ا ي اللها صانعي به افشاگريهاي خد ادامه ميداد به همين دليل مدتي متاري بد. ايشان در سال ١٣٥٧ در حالي كه براي سخنراني به مسجد جامع بازار تهران ميرفت دستگير شد همراه امام جماعت مسجد ا ي اللها حاج ا قا مجتبي تهراني به كلانتري برده شد. در بازداشت علاه بر تهين ها ا زارهاي رحي متحمل ضربات بدني بسياري شد. پس از پيرزي انقلاب اسلامي ايران فعاليتهاي سياسي ا ي اللها صانعي همچنان ادامه داشت. ايشان در مسي ليت هاي اجرايي گناگني نقش ايفا كرد كه برخي از ا نها به شرح ذيل است: ١. دادستاني كل كشر با حكم امام خميني از تاريخ (١٣٦١/١٠/١٩ ١٣٦٤/٤/١٨ )

36 استقلال مرجعيت شيعه ٣٦ ٢. عض شراي نگهبان با حكم امام خميني; (١٣٥٨/١٢/١ ١٣٦١/١٠/١٩ ) ٣. نمايندگي امام در شراي بازسازي مناطق جنگي ٤. امامت جمعه قم با حكم امام خميني; ٥. عض مجلس خبرگان رهبري در درة ال به نمايندگي از تهران به عنان نفر دم ٦. عض مجمع تشخيص مصلحت نظام با حكم امام خميني. ا ي اللها صانعي هم اكنن در قم حضر دارد به تدريس خارج 1 فقه اصل ميپردازد. *** تهيه كننده كتاب «جامعه مدرسين حزة علميه قم از ا غاز تا اكنن» معتقد است: ا ي اللها صانعي يك ي از اركان ا ن جامعه محسب ميشده كه به اعتراف اسناد سااك نيز پاي اكثر اطلاعيه هاي جامعه را امضا كرده در راه تثبيت افكار رهبري انقلاب به بار نشستن نهضت اسلامي تلاشي قفه ناپذير داشته است از جمله كساني بده كه بيقفه به تدريس فقه شيعه ط ي مدارج بالاي علمي اشتغال داشته است. جالب اينكه در همين كتاب ا ثار قلمي ا ي اللها درحزه هاي فقهي معر في مرد تجه نيسنده قرار گرفته است. ا ثاري كه مشحن از ديدگاهها نظريات استدلالي ايشان در مساي لي است كه اينك مرد بيمهري اعضاي كنني جامعة مدرسين قرار گرفته است. ١. جامعه مدرسين حزه علميه قم از ا غازتا اکنن ج اسلامي. ٣ ص ٢٧٣ انتشارات مرکز اسناد انقلاب

37 ٣٧ اکای يك اقعه بي شك اطلاعية بيانيهنيسان منتسب به جامعه هيچگاه نميتاند اجتهاد علم ا ي اللها صانعي را تكذيب نمايد بر ا ن همه مشهدات قلم نفي كشيده باشد زيرا خد به خبي اقف هستند كه به گاهي تاريخ انقلاب عضيت در فقهاي شراي نگهبان يا دادستاني كل كشر از جمله مسي ليتهايي است كه نياز به اجتهاد دارد حضرت امام با مع رفي ايشان اين حكم را امضا كردهاند. اينك اين همه امارات دلايل رشن كه نشان دهنده تانايي صلاح يت علمي يك مجتهد در صدر فتاست در برابر ا ن اتهامات حملات بیمهریها قرار دارد كه اين خد نيازمند پاسخ ج دي متقن است. جايگاه علمي ا ي اللها بررسي تاريخ علمي فقها گاه بارزي بر شناخت هر چه بيشتر فقها علما دانشمندان ايران زمين است. درك جايگاه علمي ا ي اللها صانعي نيز از جمله ماردي است كه خاننده اهل تحقيق را به فاصله علمي معظم له با صادر كنندگان بيانيه نشان ميدهد. مجلة حزه ارگان دفتر تبليغات اسلامي حزة علميه قم در شمارة ١٤٦ مرخ خرداد تير ١٣٧٨ در صفحه ٨٩ مطلبي با عنان «اساسنامه مدرسه حقاني گزينش طلبه» برگرفته از كتاب تاريخ شفاهي مدرسه حقاني از مركز اسناد انقلاب اسلامي منتشر كرده كه نيسنده از جمله به معرفي اساتيد شخصيتهايي كه در سالهاي دهة ١٣٤٠ در مدرسه حقاني به تدريس اشتغال داشتهاند اشاره ميكند. در اين مقاله جايگاه علمي ا ي اللها صانعي در حدد نيم قرن پيش به ضح مشخص شده است. سگمندانه اينكه ا نهايي كه در

38 استقلال مرجعيت شيعه ٣٨ خط مقابل ا ي اللها صانعي قرار دارند از نظر سطح درس تدريس در رتبههاي پاي ني تري قرار دارند. صحبت بر سر جايگاه علمي ا ي اللها صانعي بد برگشت به سال ١٣٤٠. يعني نزديك به نيم قرن پيش! ا ن زمان كه ايشان به درس خارج زكات مشغل بد. از ا ن مقاله فهميده ميشد كه ا ي اللها صانعي از همان سالهاي دهة ١٣٤٠ به تدريس خارج زكات مشغل بدهاند شخصيتهاي بزرگاري كه بيانية كنني را امضا كرده يا با خبرگزاري ها گفتگ ميكنند سيطي مغني تاريخ تدريس ميكردند. مقصد اي ن نيست كه بخاهيم شا ن علمي ا قايان را تخطي ه كرده باشيم چنين استنباط شد كه از سطح علمي نازلي برخردار بدهاند. هركس به فراخر اطلاعات معلمات خد ميتانسته دانسته هاي خد را عرضه كند بلكه هدف دفاع از اصالت كيان مرجعيت هشدار به بيانيه نيسان نا مزان مبتدي حزه است كه بالاخره رزي از اين همه غفلت خاب زدگي پشيمان خاهيد شد. اين تحليل نشان ميدهد كه ا ي اللها صانعي از چه سطح علمي فقهي برخردار بده در عنفان جاني يع ين در سن ٢٢ سالگي به درجة اجتهاد ناي ل شده است. قتي يك عالم حدد نيم قرن به تعليم تربيت شاگرداني پرداخته كه اينك در حال گذران ا خرين سطح حزه هستند طبيعي است كه خد به ديدگاهها نا ريهاي بكر تازه اي در حزة استنباطات استفتاي ات دست يافته ا ن را عرضه كند. فرامش نميكنيم كه ا ي اللها بارها تا كيد كردهاند كه رسيدن به نا ري هاي فقهي را از همين فقه جاهري سنتي اتخاذ كردهاند لاغير. پس چگنه است كه برخي بيمحابا به ايشان حمله

39 ٣٩ اکای يك اقعه ميكنند كه مث لا شا ن فقه فقاهت را با فتاهاي بدعتا ميزشان پاي ني ا ردهاند! يا اينكه گفته ميشد كه ايشان داراي فتاهاي شاذ ميباشد هرچند پذيرفتني نيست كه ايشان داراي فتاي شاذ ميباشند چرا كه اكثريت قريب به اتفاق ا راي مرد نظر مدعيان كم اطلاع داراي قاي ل در بين علماي قديم جديد ميباشد. از طرفي مگر داشتن فتاي شاذ ملاك شناخت مرجع از غير مرجع است اگر پاسخ ا قايان مثبت است چه نظري در بارة شخصيت بزرگاني 1 داريد كه داراي فتاي شاذ ميباشند ديگر اينكه ا قايان مگر نميدانندكه بياغراق عامل اصلي تحقق برخي از قانين جمهري اسلامي مانند برابري ديه در بيمه دية اهل كتاب حضانت فرزند ارث زجه نشا ت گرفته از فتاهاي مترقيانه جسرانه ايشان است همة اينها نشاندهندة برجستگي مقام علمي فقاهتي ا ي اللها را ميرساند. كا ير نكنيم كه با دست خد به هن تشيع بپردازيم به مفتح بدن باب اجتهاد كه از افتخارات شيعه است خدشه ارد نسازيم! در اينجا لازم است كه به بخشي از ا ن مقاله جدل مندرج در مجلة حزه براي ا گاهي بخشيدن به افكار عممي يادا ري علما فضلا اشاره كنيم. نيسندة مقاله «اساسنامة مدرسة حقاني گزينش طلبه» پس از ا نكه شرح مختصري از ديدگاههاي م سسان مدرسه مبني بر طل مدت تحصيل در مدرسة حقاني اراي ه ميدهد با استناد به مصاحبة محم د مقدم كه در ا رشي مركز اسناد انقلاب اسلامي مجد بده در مرد ١. براي اطلاع بيشتر از اين مضع به بحث فتااي غير مشهر فقها همچنين طرح برخي از نظرات فقهي حضرت ا ي االله العظمي صانعي که به همراه نظرات برخي از علما مطرح شده در پايان اين بخش مراجعه شد.

40 استقلال مرجعيت شيعه ٤٠ تحصيل در درة خارج شيه ا ن مينيسد: «بعد از اين كه مراحل سطح را در مدرسه گذرانديم درة خارج خانده ميشد. مدرسة حقاني درة خارج را به د بخش تقسيم كرده بد: بخشي از ا ن درس در خد مدرسه انجام ميگرفت. د استاد در اين زمينه در خد مدرسه كار ميكردند: ا ي اللها ا ذري قمي ا ي اللها يسف صانعي. بخش ديگر درة تحقيق بد كه در اين ضعيت طلاب به صرت گره تحقي ق در ميا مدند... انتخاب درس اصل يا فقه با خد طلبه بد. ميتانست استاد را از بيرن انتخاب كند اما اي ن درس بايد به صرت هفتگي تقرير به عربي نشته ميشد اساتيدي كه در ارتباط با مدرسه كار ميكردند تصحيح ميكردند.» نيسندة مقاله سپس به چگنگي پذيرش طلبه اصلاح نظام ا مزشي حزه ميپردازد ا نگاه به درس مدرسة حقاني اشاره ميكند با اين تحليل كه بنيان گذاران اساتيد مدرسة حقاني در درس كتابهاي درسي متدال در حزه تجديد نظر كردند به معر في كتابهايي ميپردازد كه يا حذف شدند يا تلخيص گرديدند يا مرد تجديد نظر قرار گرفتند: «برخي كتابها نيز تلخيص شدند. در اصل فقه فقه د كتاب «الرساي ل» «المكاسب» شيخ مرتضي انصاري تسط ا ي اللها مشكيني تلخيص تحرير شد. اين كتابها به ا ن شكل گستردهاي كه درحزهها خانده ميشد در مدرسة حقاني خانده نميشد.

41 ٤١ اکای يك اقعه ا ي اللها مشكيني بحثهاي زايد لفظي ا ن چه را كه به درد طلاب نميخرد برداشت ا ن چيزهايي كه به درد ميخرد مفيد بد انتخاب كرد. به اي ن ترتي ب كتاب «الرساي ل» به شكل تلخيص شده به نام «الرساي ل الجديده» چاپ منتشر گرديد. كتاب «المكاسب» همچنين تسط ا ي اللها صانعي تلخيص تحرير شد...» نيسنده در بخش پايان مقاله ضمن اشاره به اساتيد مدرسة حقاني به رشني نشان ميدهد كه تقسيم كار تخصص علمي نقش مهمي در سازماندهي ساختار علمي اين مدرسه داشته است: اللها نام درس نام استاد فلسفه غرب فلسفة هگل ا ي دكتر سيد محمد حسين بهشتي فلسفتنا معارف قرا ن تفسير مصباح يزدي خارج زكا كفايه رساي ل الجديده صانعي مكاسب ا ذري قمي عقايد الاماميه تاريخ مفتح اصل فقه مغني سيطي جنتي تفسير مختصر المعاني خزعلي رساي ل يزدي سيطي مقتدايي مكاسب كفايه احمدي ميانجي لمعه حرم پناهي لمعه سيطي حاج حسين ا قا تهراني پراضح است كه مرجع نانديش شيعه شخصيتي است كه همراه با ديگر ا يات عظام در سطح بالاي علمي حزه تدريس ميكردند امرز به درجه اي از فقاهت دانش رسيده اند كه با استناد به دانستههاي خد همچنين تد بر در ا يات رايات در برخي از

42 استقلال مرجعيت شيعه ٤٢ مساي ل به احكام فتاي جديدي دست يافته است كه شايد هضم ا ن براي برخي سنگين باشد. اين رند سير زندگي علمي ا ي اللها صانعي كه نشاندهندة نيمقرن تلاش علمي فقهي دانش ايشان است حجت را برايشان تمام كرد با تجه به تمام جانب به فتاايي رسيد كه لااقل بتاند هم ب عد سهله سمحه دين را نشان دهد هم معضلي از معضلات زندگي بشري امرز را بكاهد. عنايت امام خمينيH به ايشان در سپردن مسي ليتهاي اجرايي حضر مستمر مفق ا ي اللها العظمي صانعي در سالهاي طلاني در درس امامH جد يت ايشان در درک فراگيري مباني تحقيقات امامH مراده طلاني با ا ن بزرگار مجب شناخت يژة حضرت امام خميني نسبت به ايشان بذل عنايتهاي خاص شد. اين عنايتهاي پدرانه بر اندختههاي علمي اخلاقي سياسي شاگرد برجستهاي چن ا ي اللها صانعي افزد تانست ديدگاههاي فقهي سياسي اجتماعي رشني را براي معظمله به دنبال ا رد تا ا نجا که رهبر کبير انقلاب اسلامي ايران در مرخ ١٣٥٨/١٢/١ در حالي که تنها حدد يک سال از پيرزي انقلاب شکهمند اسلامي ميگذشت با دقت ا گاهي کامل هشياري فراان نسبت به همة جانب شايستگيهاي مرد نياز يکي از مهم ترين مسي ليتهاي علمي اجرايي کشر که از شرايط لازم براي انتصاب به اين سمت اجتهاد عدالت ا گاهي به شرايط مقتضيات زمان مساي ل رز بد را به شاگرد برجسته يار هميشگي خد ) ا ي اللها حاج شيخ يسف صانعي) سپرد ظيفه خطير عضيت در شراي

43 ع ٣ ٤٣ اکای يك اقعه نگهبان را به ايشان اگذار کرد. در حکم امام (سلام االله عليه) خطاب به ايشان ا مده است: ال اسفند /٥٨ ١٤٠٠/ ٢ بسم االله الرحمن الرحيم جناب حج الاسلام ا قای حاج شيخ يسف صانعی دامت افاضاته بنا بر اصل ند يکم قانن اساسي جمهري اسلامي که به منظر پاسداري از احکام اسلام قانن اساسي از نظر عدم مغايرت مصبات مجلس شراي اسلامي با ا نها شرايي به نام شراي نگهبان تشکيل ميشد که انتخاب شش نفر از فقهاي عادل ا گاه

44 استقلال مرجعيت شيعه ٤٤ به مقتضيات زمان مساي ل رز از اين شرا به عهده اينجانب ميباشد. لذا جناب عالي را به عنان يکي از شش فقيه به عضيت شراي نگهبان منصب مينمايم. از خداند متعال مفقيت هر چه بيشتر شما را اميدارم. رح االله المسی الخمينی انتصاب معظمله در شراي نگهبان الين حکم رسمي مسي ليت اجرايي ايشان از سي حضرت امام خميني بد همان گنه که در حکم مشخص شده است س کاندار کشتي بزرگ انقلاب ايشان در همان ماههاي اليه پيرزي انقلاب فقيهي شايسته عادل ا شنا به همه شرايط اضاع احال انقلاب مساي ل رز مرد نياز جامعة انقلابی مردم مسلمان ايران بده است. ا ي اللها العظمي صانعي پس از حدد سه سال تلاش بي قفه در اين مسي ليت خطير در مرخ ١٣٦١/١٠/١٩ از ا ن شرا کنارهگيري کرد. به جهت عنايت خا ص امام به ايشان در همان تاريخ (١٣٦١/١٠/١٩) حضرت امام 9 در ديدار با ري يس ديان عالي کشر قضات شراي عالي قضايي شعب ديان عالي کشر بياناتي ايراد نمدند در ضمن ا ن فرمدند: من از شراي عالي قضايي که بد تش کر ميکنم. اينها د سه سال زحمت کشيدند رنج بردند خدمت کردند براي مقامي هم نيامده بدند. ا نها از بزرگا ن رحانين هستند. ا نها هم از مح ل مرد امنشان ا مدند در محيطي که زحمتش زياد رنج کارش زياد مسي ليتش پيش خدا زياد بد. حال براي يک مرد

45 ٤٥ اکای يك اقعه رحاني با رحيات اسلامي مطرح نيست که ري يس ديان عالي کشر شد يا دادستان کل کشر يا کار ديگري انجام دهد... حالا ما میخاهيم اين رنج را به گردن ا قای ا قاشيخ يسف صانعی به عنان دادستان کل [بگذاريم] معرفی کنم به ا قايان. من ا قای صانعی را مثل يک فرزند بزرگ کردهام. اين ا قای صانعی قتی که سالهای طلانی در مباحثاتی که ما داشتيم تشريف میا ردند ايشان, بالخصص میا مدند با من صحبت ميکردند من حظ میبردم از معلمات ايشان. ايشان يک نفر ا دم برجستهای در بين 1 رحانين است يک مرد عالمی است. شايان يادا ري است که حضرت امام خمينيÖ با انتصاب ا ي اللها صانعي به سمت دادستاني کل کشر در حقيقت مراتب اجتهاد عدالت ايشان را تا ييد مينمايند زيرا بر طبق قانن اساسي جمهري اسلامي داشتن اجتهاد عدالت از شرايط لازم براي تصد ي اين مقام بد بدين ترتيب ايشان پس از قبل اين مسي ليت با شايستگي درايت لازم تانستند رسالت خد را به نح احسن به انجام برسانند در دره تصد ي معظمله در اين سمت امر قضايي از انسجام نظاممندي خاصي برخردار گرديد. بدين ترتيب ايشان با تلاش بي شاي به کشش مستمر در يک درة چند ساله سرانجام از سمت خد استعفا دادند. به دنبال استعفاي معظمله حضرت امام خمينيÖ در م رخ ١٣٦٤/٤/١٦ طي بياناتي چنين فرمدند: ١. همان ج ١٧ ص ٢٣١.

46 استقلال مرجعيت شيعه ٤٦ از رفتن ا قاي صانعي متا س ف متا ثرم. اميدارم ايشان در هر کجا که باشند فرد م ثري باشند. از زحمات کششهاي ايشان تش کر قدرداني ميکنم. من ايشان را سالهاي طلاني است که ميشناسم. ا 1 مردي عالم متعه د فع ال است. همچنين امام خميني چندي بعد در تاريخ ١٣٦٤/٤/١٨ در جمع اعضاي ديان عالي کشر مسي لان ق ه قضاييه مطالبي را ايراد فرمدند که در بخشي از ا ن چنين ا مده است:... مسي له دادستاني که همه ميدانيد از امر مشکل حس اس است ا قاي صانعي که مردی فاضل عالم است سالها ا را از نزديک ميشناسم ا را عنصري فع ال خب ميدانم تا به حال اين سمت را داشتند 2 که از زحمات ايشان تش کر ميکنم. يادا ري اين نکته ضرري مينمايد که حضرت ا ي اللها العظمي صانعي در طل سالهاي پس از پيرزي انقلاب اسلامي علي رغم پذيرفتن مسي ليت اجرايي خطير در کشر مانند: عضيت در شراي نگهبان دادستاني کل کشر عضيت در ا لين دره مجلس خبرگان رهبري به عنان نمايندة منتخب مردم تهران عضيت در مجمع تشخيص مصلحت نظام با حکم امام خميني حضر در شراي عالي بازسازي مناطق جنگي با حکم امام خمينيH تدريس درس خارج فقه اصل در حزه علميه قم را ادامه ميدادند جلسات مباحثات علمي خد را طي يک برنامه ريزي ١. همان ج ١٩ ص ٣٠٩. ٢. همان ص ٣١١.

47 ٤٧ اکای يك اقعه دقيق اجرا ميکردند پس از ا نکه معظمله در ااسط دهة ٦٠ منصب ارشد قضايي را ترک گفتند راهي قم شدند برنامه تدريس تحقيق علمي خد را با نظم انسجام بيشتري دنبال کردند دستا رد تحقيقات علمي ايشان تا ليفاتي است که تاکنن به زير طبع ا راسته شدهاند در خصص مساي ل تخصصي فقه همچنين مضعات عام ديني است که فهرست تعدادي از کتب چاپ شده به استناد کتاب «جامعه مدرسين از ا غاز تاکنن» در بخش قبلي ذکرش رفت براي اطلاع از فهرست کامل کتابها به زبانهاي فارسي عربي انگليسي ارد ميتانيد به پايگاه اطلاع رساني ايشان به ا درس مراجعه کنيد. درخاست انتشار رساله عمليه همانگنه كه اشاره شد ا ي اللها صانعي در ااسط دهة ٦٠ با كناره گيري از فعاليت در قه قضاييه فرصت بيشتري مييابند تا به تدريس بحثهاي علمي تحقيقي جامعتري بپردازند لذا تا سال ١٣٧٢ يع ين ١٢ سال به تدريس تحقيق در زمينة فقهي اصلي ميپردازند دقيق ا در همان سال ٧٢ بد كه پس از درخاست شاگردان مردم سياستمداران رشنفكران فرهيختگان حزه دانشگاه رسالة عملية خد را منتشر ميسازند اينك ١٦ سال است كه اين مرجع تقليد ملجا پناهگاه بسيا ير از انسانهاي دردمند انقلابي شدهاند در حزههاي مختلف كه بسيا ير جرا ت تا مل انديشيدن در ا ن را نداشتند فتا صادر كردهاند در هر فرصتي به دفاع از ارزشهاي انقلاب اسلامي ا رمانهاي بلند امام خميني شهدا رزمندگان الامقام پرداختهاند.

48 استقلال مرجعيت شيعه ٤٨ اسلام دين انسانيت برابري به ديگر سخن ا ي اللها العظمي صانعي ابعاد نظري فقه را از قابليتهاي ذاتي خد به نظريهاي كارا مد در ادارة جامع بشري رسانده است ثابت كردند كه فقه تي ري ادارة انسان از گهاره تا گر است. ا يا اين تحل تكامل افتخار حزه هاي علميه جامع شيعه نيست انساني كه در طل اين م دت به عنان سنگري غير قابل نفذ به دفاع از كيان اسلام انقلاب فرهنگ تشيع بسط عقلانيت شيعي پرداخته است در عين اينكه به خبي از مخاطرات اين راه ا گاه است ميداند كه اراي ه چنين فتاها يا انتشار چنين نظريا ي ت برخي را بازيچة شب پرستان دنيادست مينمايد مجب ايذا اذيت ا خاهد شد با اين حال كتاه نميا يد پذير يا هر هجمه اتهام اهي ميشد تا چنين رزي كه مردم ايران ا را مرجع ملجا خد بنامند بزرگترين خدمت ي را در خدمت مردم بدن درد ا نها را لمس كردن بخانند. ايشان در همين باره ميفرمايند: دنيا بداند اسلام دين انسانيت برابري ا زادي عدالت است. دين علم ا گاهي محبت رحمت بخشش است تش يع ملجا ما اي تمام ستمديدگان زجركشيدگان ميباشد. ا ي اللها با همين احساس از غربت تش يع مظلميت امامان شيعه درعصر تكنلژي ميگيند. ايشان در بستر تعليم تربيت شاگردان بسيا ير را تحيل جامعة اسلامي داده است كه هركدام در گشه كنار ايران جهان به فعاليت مشغل هستند. در همين زمينه ا نچه مهم قابل تجه ا نهايي كه بر خلاقي ت نا ري ايشان حمله

49 یاکا كي هعقا ٤٩ دننكيم مظعم هل ار دقاف اي هكلام تيعجرم دنرادنپيم نيا تسا هك د نت زا يارز يرهمج تاعلاطا يملاسا انب يهاگرب دانسا كرادم دخ داهتجا ار زا ناشيا تفايرد دناهدرك رد نامز ي فر عم هب يارش سلجم يملاسا هي ارا.دناهداد االله يا لابقا مدرم داهن تيعجرم هعيش زا هلمج يتاعضم تسا هك هشيمه اب لابقا نيعرشتم ممع مدرم نم م رهبر هدب.تسا يداهن هك ناتيم زا ره ياهياز هب ليلحت نا تخادرپ اصصخم نا ار رد نيا نرق يارب نيا لسن هك هب ينشر اب مامت راكفا دياقع ب كم ت ياه يناسنا ياهراب رگيد نايدا رهبر دشيم نييبت.درك رد اجنيا ير نخس اب نيعرشتم نارادمتسايس تسا هك دياب تمه دننك نيا ثحابم ار هب رط ي دج بيقعت دننك هك ادابم يزر ارف دسرب هك زا ياهتكرح دنت ياهراعش يساسحا دخ ناميشپ.دنش ادابم راعش ناگدنهد مكحم ناگدننك زرما هب ةطسا ريز اپ نتشاذگ ققح يعيبط ك ي هيقف قح عفادم انشا درد عجرم يشيدنان زا نامه رابت اهقف ينعي ترضح االله يا هلظدم)يعناص يمظعلا (يلاعلا هك نيا مه زا درام قح سانلا هب رامش يم در ض رعت همجه دنيامن يزر ارف دسر هك تشگنا بجعت رب ناهد دنريگب رب نا همه لهج فيرحت سسفا دنرخب بلط رافغتسا دنيامن نا زر ريد تسين دياب هب شه دب هناهاگا هاگن درك تهج يب ترخا دخ ار يادف يايند نارگيد.دركن

50 استقلال مرجعيت شيعه ٥٠ بررسي تحليل يك اشتباه پس از انتشار جابيه منتسب به جامعة مدرسين علاه بر ديدگاهها بيانيه هاي سياسي شاهد نقطه نظرات علمي برخي از فرهيختگان حزه دانشگاه نيز بديم كه براي فهم بيشتر مضع تنير افكار عممي به نقل ا ن ميپردازيم لي شايسته است كه بدانيم بستن فضاي جامعه به نبة خد عدم كارايي احكام فقهي را در بار جامعه بيژه نسل جان تحصيل كرده تثبيت مينمايد اگر كساني به هر دليل اهل صدر چنين نظرياتي نيستند يا زمينه را براي بحث گفتگ دربارة ا ن ها فراهم نميا رند دستكم دارندگان ا ن نظريه ها را مبدع نشمرند اجازه دهند تا فقه در بستر تحلات اجتماعي به رشد طبيعي خد ادامه دهد. دليل عزل معظم له از مرجعيت در اين بخش به قضات ا ي اللها يزدي اشاره ميكنيم سير طبيعي شاكن هاي ديگر را از نظر ميگذرانيم. ري يس جامعة مدرسين حزة علميه قم پس از اينكه در مقابل اعتراض افكارعممي محافل حزي قرار گرفت به تشريح ابعاد تصميم جامعه پرداخت ا ن را مربط به يكسال پيش دانست. ي ادامه داد: برخي از اعضاي جامعه مدرسين كه با من صحبت ميكردند گفتند كه ايشان مبدع است بدعت گذاري امري است كه رد ا ن بر همه اجب است... از جمله بدعتهايي كه در نظرات ايشان است بحث پسرخاندگي ميباشد در حالي كه فتا دادهاند كه

51 ٥١ اکای يك اقعه پسرخانده در حكم پسر اقعي است كه اين مضع بر خلاف نص صريح ا يات اتفاق رايات فتااست... ي رسم ا فتا داده است كه اگر كسي پسرخاندهاي داشت به دليل اينكه ا ناراحت ميشد اگر بگيد اين پسر اقعي نيست تمام احكام پسر اقعي را دارد. در حالي كه اين فتا خلاف متن قرا ن كريم است چن در مساي ل محرم نامحرم مسي له ارث ازداج غيره ا يات متعدد بر خلاف فتاي ايشان جد دارد.... ا نچه ذكر شد بخشي از نظرات ا ي اللها يزدي بد اما اين س ال به ذهن متبادر ميشد كه: ا يا ايشان نميتانستند يكبار شخص ا به فتااي اين مرجع تقليد شيعه مراجعه كنند از نزديك ا ن ديدگاهها را بررسي نمايند سپس به دنبال استدلالهاي ايشان در اسناد معتبر فقهي منتشر شده بگردند در نهايت به يك اظهار نظر خداپسندانه برسند ا يا اين در شا ن ري يس جامعة مدرسين است كه فقط به صرف اينكه برخي از اعضاي جامعة مدرسين چنين مطلبي را گفتهاند بسنده نمايد اينك براي اطلاع ا قايان ديگر علاقهمندان به مقام مرجعيت مرري به ملاكهاي مرجعيت ميافكنيم فرق بين بدعت تا انديشههاي نين فقهي را پ ي ميگيريم در لابهلاي ا نها بحث فقهي پسرخاندگي را نيز دنبال ميكنيم يل پيش از پرداختن به اين مهم دقت مطالعه اصل س ال جاب هرچند كه تكراري باشد از اهميت خاصي برخردار ميباشد. با مراجعه به جلد دم كتاب مجمع المساي ل س ال ٩٣٤ رشن ميشد كه ا ي اللها العظمي صانعي بدن اينكه فرزند خاندگي را

52 استقلال مرجعيت شيعه ٥٢ مشابه فرزند حقيقي دانسته باشند يك راه حل فقهي كه منطبق بر ضابط است اراي ه ميدهند. اصل س ال فتاي ايشان را با هم پي ميگيريم: س ٩٣٤: زج جاني كه بيش از د سال است كه ازداج نمده لي داراي فرزند نگرديدهاند قصد دارند از مراكز رسمي معين يا غيره يك نفر بچة خردسال پسر يا دختر به عنان فرزند خانده تحيل گرفته از ا مراقبت ا را تربيت نمايند. با عنايت به اين كه اين گنه مارد در شناسنامه زج درج ميگردد استدعا دارم نظر شرعي را از جميع جهات بيان فرماييد ج اين گنه اعمال كه جز اعمال ب ر احسان نيكي به ديگران مخصص ا كدكان يتيمان بيپناه سرگردان ميباشد مستحب مطلب مجب اجر اخري سعادت د دنيا است از نظر شرعي هرچه از امال خد كه بخاهيد به ا بدهيد ميتانيد در حال حيات به ا ببخشيد يا صلح كنيد يا از راه صيت به ثلث اقدام نماييد اختيار فسخ را مادام كه زنده هستيد با خدتان قرار دهيد از نظر حرمت نگاه كردن نامحرم بدن بعد از تمييز بلغ به حكم ضررت مشكل نداشتن فرزند مشكل گفتن به ك كد كه ت پدر مادر نداري فرزند ما نيستي مرتفع ميگردد جايز ميباشد حرج مشقت رافع حرمت است اسلام دين سهلت ا ساني است. بايد تجه داشت جامعة انساني متحل شده انسانها حرفهاي ن

53 ٥٣ اکای يك اقعه جديدي ميزنند ماهاره اينترنت فضاي مجازي تمام محيط اطراف ما را پر كرده است به قلي در دهكدة جهاني قرار گرفتهايم. ديگر اينطر نيست كه هرچه بگييم درست تلقي شد بلكه گفته ها نشته ها در ترازي عدل انصاف گذاشته ميشد تمام زاياي ا ن در بتة نقد بررسي قرار ميگيرد. در اين دهكدة جهاني قتي حرفهاي ن جديد زده ميشد پاسخهاي ن هم ميطلبد پس بايد با همان متد فقه جاهري در نظر گرفتن متغير زمان مكان پاسخگي اين نسل بد لي منطقي مجتهدانه بدن ذر هاي عدل از اسلام راستين. *** نگاهي به فتااي غير مشهر فتااي غير مشهر مضعي است که مرد استناد جامعه مدرسين کنني قرار گرفته ا نها با اين حربه بدن تجه به عاقب ا ن مرجعيت ا ي اللها العظمي صانعي را زير س ال بردهاند فارغ از اينکه تشکل جامعه مدرسين با اين عمل استناد خد به مقابله با بزرگاني رفتهاند که هرکدام به تنهايي در عرصه فقه فقاهت پرچمدار ديندا ير زعامت تدهها بدهاند. در ذيل به برخي از فتااي غير مشهر علما بزرگ اشاره ميكنيم كه قطرهاي از درياست. ١. سن بلغ مشهر فقهای اماميه نشانههای بلغ دختران را يکی از سه امر زير ميدانند.

54 استقلال مرجعيت شيعه ٥٤ ١. ر يت خن حيض ٢. رييدن مي درشت بالاي عرت ٣. پايان يافتن نه سال قمري ا نچه ميان اين سه نشانه مرد اختلاف اقع شده نشانه سم 1 است. در مقابل قل مشهر شيخ الطاي فه در کتاب مبسط در مبحث صم سن بلغ دختران را پايان ده سالگي ميدانند. همچنين 3 2 ابن حمزه ابن سعيد ح یل مافق را ي شيخ هستند البته قابل ذکر است که اين د فقيه در جاي ديگر از کتب خد سن بلغ را پايان نه سالگي ميدانند اين خد دليل بر اختلافي بدن مسي له 4 است قطب راندي نيز در مقابل را ي مشهر تمام شدن نه سال تا تمام شدن ده سال را سن بلغ در دختران دانسته است. همچنين ملا محسن فيض با تجه به اخبار تفيق بين ا نها در مرد سن بلغ ميگيد: «بلغ امري نسبي است كه نسبت به تكاليف مختلف فرق ميكند در مارد مختلف متعارف ميشد تفيق جمع بين اخبار اقتضا ميكند كه معني بلغ از نظر سن بالغين نسبت به اناع تكاليف مختلف باشد چنانكه اين معني ظاهر ميشد از ا نچه در باب رزه رايت شده است مبني بر اينكه رزه بر دختر پيش از ا نكه به سيزده سالگي كامل برسد اجب نيست مگر ا ن كه پيش از ا ن خن ببيند نيز ا نچه در باب حدد.١ المبسط ج ١ ص.٢٦٦ ٢. السيله ص ٣٠١. ٣. الجامع للشرايع ص ١٥٢. ٤. فقه القران ج ٢ ص ٧٣.

55 ٥٥ اکای يك اقعه رايت شده است مبني بر اينكه دختر هر گاه به نه سالگي برسد در حدد الاهي مساي ل كيفري مسي ليت پيدا ميكند حدد به طر كامل درباره ا اجرا ميگردد نيز ا نچه در باب صيت عتق امثال ا نها رايت شده است كه صيت... از زن در صرتي كه 1 به ده سالگي رسيده باشد صحيح است. ٢. عدم نجاست اجزاي بي رح ميته سگ خک سيد مرتضي علم الهدي بر خلاف نظر مشهر فقها قاي ل است که استخان مي سگ خک ميته که در ا نها حيات حلل نميکند پاک ميباشد ايشان در کتاب مساي ل الناصريات ابتدا قل جدش ناصر را بيان ميکند که: سپس خدش ميفرمايد: 2 3 همچنين حسين حلي هم در کتاب دليل العرر ميگيد که صاحب بحار نيز با نظر سيد مرتضی جدش مافقت کرده است. ٣. عدم تنجس ا ب قليل در برخرد با خن کم مشهر فقها ميگيند که ا ب قليل بهمحض برخرد با نجاست نجس ميشد چه نجاست کم باشد چه زياد همچنين فرقي نميکند که کدام يک از اناع نجاسات باشد. ١. يژگيهاي اجتهاد فقه پيا (دکتر علي رضا فيض) ص ٤٢٣. ٢. مساي ل الناصريات ص ١٠٠. ٣. دليل العر ج ١ ص ٤٣١.