Justification by Faith_Mizo_Master

Similar documents
38

Noah and the Great Flood Mizo

W & L _Burmese_6x8.2

30

15

The Start of Mans Sadness Mizo

Gods Promise to Abraham Mizo PDA

( 3rd Semester ) MIZO ( Modern Indian Language ) Full Marks : 75 Time : 3 hours ( PART : B DESCRIPTIVE ) ( Marks : 50 ) The questions are of e

7

When God Made Everything Mizo CB6

Baptist Church of Mizoram Kristian Chhungkaw Thuzir 2019 (May 13-18, 2019) Rev. Vanlalmuankima

13

Questionnaire to VCs

Hualngo

MARTIN LUTHERA LEH A RINNA

Microsoft Word - CPF 2011 MIzo.doc

BCM Ni Pawimawh Programme KUMTHAR NI January 1, 2019 Pathian hruainain kum 2019 kan lo chuang kai leh ta. Kohhran member zawng zawng Worship

Untitled-1

Heaven Gods Beautiful Home Mizo

April 2018 AGAPE 1

1 July August, 2016

DECEMBER

March

PERIODICAL

Untitled-1

PERIODICALS - JU

Untitled-1

1 March April, 2018

A lo ni zawk maw.pmd

PERIODICAL

Untitled-1

PERIODICAL

SAMPLE QUESTION PAPER 2019 EXAM MIZO SUBJECT (098) CLASS X Time allowed : 3 Hours Marks : 80 Section A (Reading Comprehension) 1. A hnuaia thu hi ngun

Untitled-2

Untitled-1

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

Baptist Women world Day of Prayer program 2019 in Mizo language (Khawvel pumpui Baptist hmeichhe inzawmkhawm pawl tawngtaihona a kan hriattur-te Mizo

DID

Untitled-3

NOVEMBER

NAUP

ESTD. JULY 1931 Postal Regd. No. MR NE- 1063/ I din leh ang u Nehemia 2:17 REGD. NO. RN 37326/81 VOLUME 80 NO. 1 January 2011 Sipai Tlangau Jan

SAMPLE QUESTION PAPER 2020 EXAM SUBJECT : MIZO (098) CLASS : X Section A (Reading & Comprehension) 1. A hnuaia thu hi ngun takin chhiar la, zawhnate h

PERIODICAL

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

PERIODICALS

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

Untitled-1

PERIODICALS - JU

EXECUTIVE SUMMARY 1. India hmarchhak ram North East Region (NER) hi Himalaya hmar lam tlang bulthut ah state 7 Assam, Manipur, Meghalaya, Mizoram, Nag

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

PERIODICAL

A Man Sent From God Hakha PDA

Microsoft Word - 4th session.doc

TKP Dinchhan Thalaite hi:- 1. Kristian tha tak ni tura buatsaih. 2. Krista leh Kohhran tana thawk tura buatsaih. 3. Khawtlang tana mi tangkai ni tura

Edit tur Finale programme

Motto: 1. Hunawl hman \hat. 2. Kristian nundan \ha ngaihsan 3. Zofate hmasawnna ngaihtuah. KUMPUAN R

板橋查某

國立中山大學學位論文典藏.PDF

The Start of Mans Sadness Hakha

CSK Athletics Meet Field Results 08:30 B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 5.10m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 16 4D 13 Leun

Noah and the Great Flood Hakha CB

C.C.C. Heep Woh College English Department S.1 English Oral Exam (2nd Term) Exam Date: 16/6/2015 Exam Time: 8:30-11:30a.m. Exam Room: 402, 4

C.C.C. Heep Woh College English Department S.1 English Oral Exam (1st Term) Exam Date: 9/1/2015(TUE) Exam Time: 8:30 11:30a.m. Exam Room: 40

CSK Athletics Meet Day 1 Results B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 5.10m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 1 2C17 Lee Yiu Chun

C.C.C. Heep Woh College English Department S.3 English Oral Exam (Final Term) Exam Date: 08/06/2017 Exam Time: 8:30 p.m. - 12:30 p.m.(4hrs)

2008年海洋及沙灘分齡賽.xls

S5 SBA Elective Grouping xls

CSK Athletics Meet Day 2 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'06.5" R: 1'00.09" Final Lane Class Name Time Posi

F.3 Chinese Oral Exam Schedule.xls

<4D F736F F D DADBBB4E4A447A67EA8EEBEC7A468AF5ABFFDA8FAA657B3E62E646F63>

<C3C0B5A7A5CDAAE16C C20A657B3E666696E616C2E786C73>

Late-comers are NOT allowed to take the exam. Group 1: Reporting Time in SAR: 14:55 6A 21 CHEUNG HIU KWAN F 6B 32 TAM SHUK CHUN F 6C 2 CHIM HO WANG M

( ) - 2 [ 50 1 TSANG TSZ CHING LI LOK YI SZETO MEI KI LAM SIN CHING FAN TSZ CHING LAM P

(CIP) : /. :, (/ ) ISBN T S H CI P (2006) CH IJIASH EN GXIAN G YINSHI WEN H U A Y U CHENGY U 1

MergedFile

CSK Athletics Meet Day 1 Field Results B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 4.70m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 4 3A 29 Yau L

C.C.C. Heep Woh College English Language First Examination S.5 Non-print non-fiction/ Social Issues Class: 5A Exam Date: 23rd January 2014 E

RBCM Hla Final

2019 Chinese Taipei National High School Athletic Game Boxing Championship Junior Men Division Top 8 As of WED 24 APR 2019 Men s Mosquito(38-41Kg) Ran

<4D F736F F D20ABC8BB79A4CEABC8AE61A4E5BEC73939A6A8AA47B3F8A769AED12E646F63>

Outs1516.doc

Microsoft Word - Chord_chart_-_Song_of_Spiritual_Warfare_CN.docx

CSK Athletics Meet Day 1 Field Results B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 4.70m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 29 4D 30 Yeun

CSK Athletics Meet Day 1 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'06.5" R: 1'00.09" Heat Lane Class Name Time Posit

1011_classlist_S1.xls

附錄二

CSK Inter-class Swimming Gala Complete Results Event No. 1 A Grade 200 m Breast SD1: 5'00" SD2: 3'40" R: 2'51.09" Final Lane Class Name Time

第-期統測成績優異同學名單

F.5 English Oral Exam Schedule.xls

i n i ho n n n n n ng

1011_classlist_S3_web.xls

a ia ua i u o i ei uei i a ii o yo ninu nyn aia ua i i u y iu y a A o

Tai Po Sam Yuk Secondary School Timetable Class: 1T Room: 205 Form Teacher: Ngai Ka Yee, Chung Sun On Period Time Day 1 Day 2 Day 3 Day 4 Da

晴報睇住賞 - 送皇玥餅藝 風花雪玥 迷你奶皇月餅 300 盒 得獎名單 : 名稱 NAME 電話號碼 ( 頭 4 位數字 ) 1. AU HO YI AU YEUNG MANG AU YEUNG MEKO AU YEUNG PUI CHUN 9238

CSK Athletics Meet Day 2 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'12" R: 1'00.09" Final Lane Class Name Time Positi

jiàn shí

PowerPoint Presentation

Transcription:

TIHTHIANGHLIMNA KRISTAA NUNNA Lyle W. Lange Rev. Dr. Lal Sawi Thanga

A CHHUNGA THUTE Sanctification: Alive in Christ by Lyle W. Lange, a volume from the People's Bible Teachings series copyright 2002 Northwestern Publishing House, Wauwatosa, Wisconsin, USA. Translated and distributed by WELS Multi-Language Publications Committee with the permission of NPH. lehkhabu hi Lyle W. Langea ziak, Mipui Baibul Zirtirna, copyright 2002 Northwestern Publishing House, Wauwatosa, Wisconsin, USA volume tam tak zing ami pakhat a ni. NPH phalnain WELS Multi- Language Publications Kawmiti chu letlingtu leh thehdarhtu an ni. Printed in 2007 Bung Thupui Phek Editor Thuhma i Thuhmahruai iii 1. BAIBULIN TIHTHIANGHLIMNA A 1 SAWIFIAH DAN 2. TIHTHIANGHLIMNA SIAM CHHUAKTU 9 3. THIAMCHANTIRNA LEH TIHTIANG- 19 HLIMNA THU KHAIKHINNA 4. THIAMCHANTIRNA LEH TIHTHIANG- 34 HLIMNA INLAICHINNA 5. TIHTHIANGHLIMNA DAWNGTU 50 KRISTIAN CHU 6. TIHTHIANGHLIMNA THLENTU 65 CHANCHIN ~HA THU LEH SAKRAMEN 7. TIHTHIANGHLIMNA NUN PAWI- 87 MAWHNA 8. TIHTHIANGHLIMNA NUN A FAMKIM 99 LOHNA 9. THIL ~HA TIH 119 10. THIL ~HA TIH LEH KHUA LEH TUI 143 NIHNA TURA FELNATE INKHINNA 11. ADIAPHORA 152 12. KRISTA NUN - KRAWS HNUAIA 168 PAWHA BEISEINA NUN CHU

EDITOR THUHMA seng lo a ni. Pathianin a mite rinna leh hriat zauna lama `han len nan leh chhandamna chungchang zirtirna, Baibul hmanga a inlarnate chu kan hriatthiam theih nan he lehkhabu hi min hmansak hram se tih hi kan `awng`aina a ni. Pathian hnenah ropuina awm rawh se. Curtis A. Jahn Series Editor Mipuite Baibul zirtirna tih hi Thurin bulpui chungchanga Baibul zirtirna, a indawta lehkhabu chhuak sawina a ni. Mipuite Baibul zirtirnaina a tihchhuah tawh lehkhabute chu a bikin mipui mimirte tana ziak a ni. Miten awlsam taka an hriat theih nan a `awngkam chu `awng tualleng, ni tina hman tlanglawn deuhte hman a ni a. Kristian thurinte hi Pathian thu a`anga lak chhuah a nihdan leh mite rinna leh nunah engtianga hman `angkai tur nge a nih tih hi ziaktute hian an tilang a. A pawimawh ber chu heng lehkhabu chhuak zawng zawngtena an zirtir Pathian thute hian tarlan an tum ber chu Krista, kan chhandamtu neih chhun chanchin hi a ni. Mipuite Baibul zirtirna atana lehkhabu buatsaihtute hi biala rawngbawl mek, pastorte leh professorte, Pathian thu thiam takte hlir an ni a. Mithiam an nih bakah mahni ngeiina a taka hriatfiahna neite an ni. Heng lehkhabute chhuah nana kan mi `angkai professor Leroy Dobberstein, Wisconsin Lutheran Seminary, Mequon, Wisconsin, leh professor Thomas Nass, Martin Luther College, New Ulm, Minnesota, te chungah kan lawmna kan hlan a. An suangtuah thiamna leh an mi puihna hlutzia hi kan sawi i ii

THUHMAHRUAI Zalenna chu eng ang nge ni? Nangmah leh mi dangte tana thu hnu tur pawh dawn lova duh apiang tih emaw, sawi emaw a ni em? Tisa chakna bawiha `anna a ni mai lovang maw? Zalenna dik tak chu Kristaah chauh hmuh theih a ni. A dan kan bawhchhiat avanga Pathianin thiam loh min chantirna laka zalenna a ni. Hlauhna tel lo leh thianghlimna nun nena Pathian rawngbawl tura zalenna a ni. Pathian chu a thianghlim a. Thil dik leh `ha chauh a duh a ni. Thil sual a ti thei lo. Pathianin sual vanga khawlohna tel lovin Evi leh Adamate chu a siam a. An hnenah ama duhzawng chauh tih duhna thinlung a pe a. Thil dik leh `ha tih theihna a pe a. An thinlung zawng zawngin Pathian an hmangaih a, hmangaihna famkimin an inhmangaih tawn bawk a. Chu an nun, hmangaihna thianghlim nun chuan an siamtu hmangaihna a lan chhuahtir a. Vanduaithlak takin Evi leh Adamate chuan chu malsawmna chu an lo titawp ta hlauh mai a. Pathian thununna laka zalen chu an tan a `ha zawk ang tia Setana bumnaah chuan an lo tlu ta a. Pathian an dodal avangin vanduaina rapthlak tak mai chuan mihring thlah pumpui chu a fan chhuak ta a ni. Sual avangin iii Pathian chu an hmangaih tur angin an hmangaih theih loh rualin anmahni pawh an inhmangaih tur angin an inhmangaih thei ta lo bawk a. An nun, tun hmaa Pathian hmangaihna hlu tak mai lanchhuahtirtu ni `hin kha sual avanga khawlohna rapthlak entirtu a lo ni ta a ni. Chu khawlohna chu an paltlang a, hring nun pumpuiah bawhchhiatna a lo thleng ta a ni. Pathian chu akarah lo tla lo ta sela chu, mihringte hi sual bawihah kan `ang kumkhua dawn a ni. Pathianin misualte a hmangaih avangin sual bawih ata kan chhuah theih nan a tiam tawh ang ngeiin a Fapa a rawn tir ta a. Kan rinna kal tlangin leh Krista felna avangin Pathian mithmuhah mifel kan lo ni ta a ni. Chanchin `ha thiltihtheihna a`angin Pathianin sual bawih ata min chhuahtir a, nun thar nena a rawngbawl thei turin theihna min pe a. Krista rinnaa kan nun chu Pathian hmangaihna puang chhuaktu an lo ni ta a ni. Chu tak chu kan thianghlimna nun atana Pathian duhzawng chu a ni. He Trinity Pathian duh dan thianghlim hi history hun tluana thianghlim lo Trinity-Setana, rin lohna khawvel leh sualpu taksatena an lo do kumkhua chu a ni a. Setana chuan suala min hruai luh leh min rinhlehtir hi a tum ber a ni a. Rin lohna khawvel pawh chuan Pathian duhzawng zawm thei lo turin min lo humhalh ve bawk a. Suala tlu tur leh ring lo turin min bei a. Pathian duhzawng kan zawm theih lohna turin tihduhdahnate hmanga mi tihthaih a tum a. Kan sual pu taksa lah chu Pathian duh dan nen an lo indo ve reng mai bawk a. Hun zawng zawnga ringtute chu Pathian ring lo mi, an rinna hmusit leh elreltute kara khawsa an ni a. Chutichung pawh chuan Pathian chuan nun thianghlima nung turin min la phut ta cheu a ni. Kan nun hian mite chu Krista zir tura hruai turin min duh tlat a ni. iv

Thuthlung Hlui hunah pawh khan Pathianin Israel mite nih dan tura a duh chu hei tho hi a ni. Lalpa chuan Israel mite hnenah tihian a sawi a: "Chuvangin ka thupekte hi in pawmin in zawm tur a ni. Kei hi Lalpa chu ka ni. Ka hming thianghlim hi in tihliau tur a ni lova, Israela thlahte zingah chawimawiin ka awm tur a ni. Kei hi nangmahni chawimawitu, in Pathian ni tura Aigupta ram ata hruai chhuaktu che u ka ni. Kei hi Lalpa chu ka ni," (Leviticus 22:31-33). Israel mipuite chu Kananah khan ring lo mite karah an khawsa a. Kanan ho chu nun hrawmhraw tak mai, nun dan `ha lo leh hurnate nena milem be `hin an ni a. Pathianin Israelte chu Kanan ho chim buaina laka inthiar fihlim turin a duh a. A mite chu Jentail hnamte zinga êng ni turin a duh tlat bawk a. Hmun sanga meichher êng ang maia Chhandamtu lo kal huna hnamte hruaitu ni turin a duh a. Mahse a mi thlante chuan an vela mite zingah meichher êng anga vawi tam tak a rawng an bawl loh thu Thuthlung Hlui bu chuan a sawi a. Chutianga awm ahnehin an vela sual thimna chuan a khuh bo zawk `hin a ni. Lal Isuan Chanchin ~ha êng nena a tirh chhuah hmasak ber a zirtirte pawh kha sual thim leh rin lohnaina khuh bovin an awm a. Paula chuan Rom mite hnenah tihian a ziak a; "He khawvel dan ang hian awm suh ula, Pathian duhzawng a `ha leh lawm tlak leh `hat famkim chu in hriatfiah theih nan, in rilru a thara awmin lo danglam zawk rawh u." Paula hun lai chuan Rom hi tuichhe luan kawra bawlhhlawh tlin khawlna li anga ngaih a ni. A ram awp chhunga sualna zawng zawng infinkhawmna anga ngaih a ni. Paulan a hun laia mite hnena a sawi a ni lo. "Roma i awm chuan Rom mite tihdan angin ti ve rawh." Rom Kristiante chu Pathianin sual lakah a zalentir tawh a ni tiin a hrilh nawn `hin zawk a ni. Pathian ropuina atan nun thianghlima nung tura tihdanglam an ni a. Sual kalsana fel taka v nung tur an ni. An nun chuan mite chu Isua chanchin zir turin a hip tur a ni. Vawiina kan khawvel hi engang nge a nih le? Kan chenna society hi kan rinna leh kan nun atan thil `ha tihna hmun a ni em le? Ni lo. Keini pawh hi Pathian ring lo mite khawvela cheng kan ni e. Milem biaknate, ruih theih thil chinte, mipat hmeichhiatna hman zalen lutukte, tharum thawhnaa dik lote, nau tih tlakte, hring nun pawisak lohnate, Pathian thupek pawisak lohnate --- an vai hian kan society chhungah an lo tlangnel zo ta a. Heng khawvel lam kawngte zawm hi Pathianin rem a ti lova. Fel tak leh thianghlim taka a rawng bawl turin min tidanglam tawh a. Ephesi khuaa mite hnena Paula lehkha thawn angin Pathianin kan hnenah a sawi a ni: "A kohna che u phua awm turin, kei Lalpaa mi tang hian ka ngen a che u" (Ephesi 4:1). Isua chanchin `ha hmanga mite chu hip thei tura nung turin Pathianin min duh a ni. Nun thianghlim tih chu enge ni? Kristian tihthianghlimna nun chu khawi a`anga siam nge? Paula chuan, "Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela a thiltihtheihna chu an awih lo vang" titute chu a zilh a. Thianghlima lang nazawng chungah Pathian a lawm lo. Mihring dana a hming leka zawm avangin Pathian a lawm lo. Chu ai mahin chhia leh `ha hriatna phur a tirit a, mite thlarau chu a hruai bo zawk `hin a ni. A kohna phua nun chu eng ang nun hi nge a nih tih Pathian chauhin a sawi thei a. Mi tumah, eng Kohhran mah, eng Pathian thu thiam mah, eng Kohhran mi pawimawh mahin Kristian nun chu engtianga din nge a nih an sawi thei lo. Pathian chauhin a sawi thei a ni. A thuah chuan kan Lalpa chuan Kristian tihthianghlimna nun chu engtianga siam nge a ni tih a sawi a. Chanchin ~ha hmangin Lalpa chuan tihthianghlimna nuna nung thei tura chakna a pe chhuak a ni. vi

A khawngaihna chhang let thei tura kan nun dan tur Pathianin min zirtir chu Baibulah kan hmu thei a. A thu chu dik taka zirtir a, a thu ang chuan nung a, a hming chu kan tihropui theih nan he tihthianghlimna nun zirtirna hi Pathianin mal min sawm sak rawh se. vii

2 BUNG 1 BAIBULIN TIHTHIANGHLIMNA A SAWIFIAH DAN Tihthianghlimna chu enge ni? Baibul chuan tihthianghlimna chu kawng hnihin a thliar hrang a. Tihthianghlimna chu a zau zawng leh a zim zawngin a tarlang a. A zau zawnga sawinaah chuan misualte tana Pathian Thlarau Thianghlim hnathawh zawng zawng a huap a. A hnuaia mi ang hian: chhandam ni tura chatuana mi thlante kan ni a. A hun takah chuan kan sualte laka min tlan turin a Fapa a rawn tir a. Isua Chanchin ~ha leh baptisma hmangin, Thlarau Thianghlim hnathawhin Isua ring turin min hruai a. Chanchin ~ha leh Sakramen hmanga chatuan nunnaa kan luh theih nan rinaah min hum tlat a. A zau zawnga Baibulin tihthianghlimna a sawi chuan heng zawng zawng hi a huap a ni. A zau zawnga tihthianghlimna chu, nun thar neitu Kristian chu khawngaihnaah chuan mawhphurhna mahnia la thei tura Pathianin chakna a pek thu tarlanna a ni a. Pathian chuan ring turin min hip a, thlarau nun min pe a, Pathian nunin min nun tir a. A zau zawnga tihthianghlimna nun thar neitu Kristian chu in tihthianghlimna nun an kawhtir ber chu a ni a. He lehkhabu hian a sawi tum dan tam zawk chu a ni. A zau zawng leh a zim zawnga Baibulin tihthianghlimna thu a sawi dan chu lo en ila. Baibul chuan tihthianghlimna thu awmzia chu kan hriatthiam theih nan min `hen hran sak ngei a. Tunah a zau zawnga tihthianghlimna chu kan en hmasa ang. Pathian lehkhabua kan en hmain tihthianghlimna thu sawina atana a `awng hman bulpui tak chu chhinchhiah ila. NIV letlingtute chuan tihthianghlimna tih tak hi an hmaih a. Tehkhinnaa he lam hawi sawinaah pawh tithianghlim tih hi chu an hmaih tho mai. Tun a`anga chuan Pathian lehkhabu thu kan tarlan pawhin tihthianghlimna tih leh thianghlimnate chu kual khung chhungah kan dah zel ang tih hi chhiartute inralrin nan kan sawisa duh a ni. A zau zawnga tihthianghlimnaah chuan Pathian hnathawh zawng zawng chu misualte chhandam nan a ni Asia Minora Kristian Pathian thlan awm darhte hnenah chuan Peteran heti hian a sawi a: "Pa Pathian hriat lawk anga thlan, Isua Krista thu awih tur leh a thisena tlen fai tura Thlarau Thianghlim (tithianghlim) in ni si a (1 Petera 1:1-2). Petera chuan a thu chhiartute chu anmahni chhandamna tura Pathian hnathawh zawng zawng chu a hriat chhuahtir a. Ama tan chatuana a mi thlante an ni. Krista chu rinnaa a thu an awih theihna tura pui turin Thlarau Thianghlim a tir a. Kristan a nunna thianghlima a hnehsak tawh felna famkim chu Isua rin avanga an chan theih nan. An sual bawlhhlawhte chu Isua thisena silfai a ni a. Hetianga Isua Krista hnathawh Thlarau Thianghlim a pek Kristiante chhandamna hi Petera chuan, "Thlarau hnathawh tihthianghlimna" a ti a ni. Chumi anpui chu Paula chuan Thessalonika mite hnenah heti hian a ziak a. "Thlarauva tihthianghlim, thutak ring tur leh

3 4 rah hmasa atan chhandam turin Pathianin a thlang che u a ni" tiin (2 Thes. 2:13). Kristianten an lo ring ta hi tihpalh thil a ni lo. A hma a`ang rengin Pathianin ama tan a lo thlang tawh a ni. A hun a thlen chuan Isua an rin theih nan Thlarau Thianghlim a tir a. Thlarau Thianghlim a tirh hnathawh hmanga Thessalonika mite rin vanga chhandam an lo nihna chu Paula chuan, "Thlarau tihthianghlim" a ti a ni. Baibul hmun dangah pawh misualte chhandamna tura Pathian hnathawh zawng zawngte sawi fiah nan tihthianghlimna tih chu hman a ni a. Lal Agrippa hnena Paula thu sawi kha ngaihtuah la. Paula chuan Juda hnam ni ve lote hnenah chanchin `ha hril tura Isuan a tirh thu a sawi a. Isuan Paula hnenah, "Mi zawng zawng leh Jentailte kut ata ka chhanhim ang che; an mit tivar turin an hnenah ka tirh che hi, chutichuan thim chu êng lamah an hawisan ang a, Setana thuneihna chu Pathian lamah an hawisan ang sual ngaihhnathiamna an hmuh nan leh mi rin avanga thianghlim tawhte zinga ro chan an neih nan" a ti a (Tirhkohte 26:17-18). "Rin vanga tihthianghlimna" chu, Isuan a nunnaa a hneh felna te, thihna leh thawhlehnate chu rinnaa lo dawn tihna a ni. Chutiang bawk chu Paulan Ephesi mite hnenah a ziak a. "Kohhran chu thu leh tuia sil faia tihthianghlim turin Krista chu amah a inpe a. Kohhran ropui tak, zur lo, kaidum awm lo leh chutiang thil bawlhhlawh kai lo, thianghlim leh hmelhem lo ama tana din turin a inpe a ni" tiin (Ephesi 5:25-27). Hetah hian thil chiang tak chu, Pathian hnenah chuan keimahni theihna hmanga thianghlim kan ni lo tih hi a ni. Amaherawhchu, Pathian chuan mi thianghlimah min chhiar a, a chhan chu kan sual kaidumte chu baptisma hmanga min sil fai vang a ni. Baptisma chu Pathianin ring tura min buatsaih nan a hmang a. Rinna avangin Isua felnain min thuam a ni. He lai thu a`ang hian Baibul chuan tihthianghlimna chu Pathianin misualte chhandamna tura a hnathawh zawng zawngte sawi nan a hmang a nih tih a chiang a. Pathian chuan Isua ring tuin min buatsaih a, rin vangin Krista felnain min thuam a, rinnaah chuan chatuan nun chang turin min vawng `ha a. Martin Luthera chuan Apostolte thurin bung thumna thua Pathian hnathawh a sawifiahnaah chuan: "Thlarau Thianghlim chuan, Chanchin ~hain min kova, a thilpekin min tiêng a, rinna dik takah chuan min tithianghlimin min vawng `ha a. Chutiang bawkin khawvela Kristian zawng zawngte chu a kova, a huikhawm a, a chhun êng a, a tithianghlim a, Isua Krista rinna pakhat dik takah chuan a vawng `ha a ni" tiin a sawi fiah a. Luthera chuan he thu a sawi fiahna hi Large Catechism an tiha Thu inchhang a sawifiahnaah chuan, "Fapa chuan a pianna, thihna leh thawhlehnaa min leiin thuneihna a chang a. Chutiang zelin Thlarau Thianghlim chuan tihthianghlim kan nihna chu Kristian Kohhrana mi thianghlimte inpawlnate, sual ngaihdamnate, taksa thawhlehna leh chatuan nunnate hmangin a siam chhuak a. Chuvangin tihthianghlimna chu, Krista min hnaihtirin a malsawmna (sual ngaihdamna) kan chan bakah keimahni theihna mai chuan tih theih rual a ni lo" tiin. Tihthianghlimna a zin zawnga chhuina chu Isua rinnaa nung tura Pathianin Kristiante nun thar a pekna chu a ni Baibul chuan tihthianghlimna chu Isua rinna nung tura Pathianin Kristiante nun `ha a pek thu sawi nan a hmang a. He nun thar hi a zim zawnga tihthianghlimna thu sawina kan tih chu a ni. A zim zawng kan tih chuan sawifiahna `awngkam chu bithliah chin nei `awngkam hman a nih dan sawina a ni. Kristian zirtirnaah chuan tihthianghlimna chu, Isua rinna avanga nung thei tura Pathianin nun a pekna thu sawina a ni deuh ber. Kristaa nun thar kan neih thu kan en hmain eng ang nun a`angin nge Kristan min chhandam tih hi lo en hmasa ila. Chu nun chu Pathian dan a`angin kan zir ang a.

5 6 Pathian dan chuan darthlalang angin a thawk a. Pianphunga mi zawng zawngte nihna chu chiang takin a tilang `hin a ni. Pathian anpui danina min lantir hmel chu a mawi lo hle a. Mipuite chuan Pathian danina an chungchang a sawi chu hriat an duh lova. Pianphungah chuan mipuite chuan infiamna milem zinga pakhat, a chhe lai apiang paih kian ang hi nih an duh a. Mahni chu `haa inngaih an duh `heuh a. Pianphung renga Pathian tilawmtheitu nih an duh vek bawk a. Amaherawhchu an piantirh a`anga mihring nih dan tur Baibul sawi dan chu, chutiang milem tar ang chu a ni si lova. Baibul chuan mihring chu pianken rengah chuan suala thi, Pathian hmelma, Setana sal tang niin a sawi a. Paulan Ephesi mite hnenah, "Hmanah chuan in bawhchhiat leh in sualte avangin thi in ni. Chutih lai chuan he khawvel dan hian in khawsa a, boruaka thuneitute lal, awih lote chunga tuna thawk mek thlarau thu thua in awm kha" a ti a (Ephesi 2:1-2). Pum chhungah naute pai `an an lo nihin taksa nunin bul an `an a. Taksa chu nung mah se, thlarauvah chuan mi zawng zawng suala thi an ni a. Mahni inchhandam turin engmah tih theih an nei lo. Mi tuemaw chuan kuang a`anga mitthi ruang a lo chhuah theih chuan tangka maktaduai khat lai pek a phal a, a tangka chu a him ngei ang. Tangka chu enganga itawm pawh nise, mitthi ruang chuan engtin mah a chhang thei chuang lovang. Mitthi chuan chhan let theih engmah a nei si lo va. Chutiang bawk chuan Pathianin chanchin `haa chhandamna chu a pekin a pe tawp a. Pian ken reng a`ang chuan chu thil pek chu tuman an dawng thei lo. Pianken rengah chuan thlarau nun atana mihringin thil a tih theih lohzia chu chutiang chiah chu a ni. Mi zawng zawng chu nihphung rengah sualah an thi chauh pawh ni lovin, thiltihah pawh Pathian hmelma an ni vek a. Mite chuan Pathian thupek zawm aiin Setana duhzawng tih an thlang zawk a. Paula chuan, "Tisa duhzawng chuan Pathian a do va, Pathian dan a zawm si lova, zawm pawh a zawm thei hek lo: chuvangin tisa duhzawng anga awmte chuan Pathian an tilawm thei lo" a ti a (Rom 8:7-8). Pathian chuan, "Hei hi ti rawh" a ti a. Mihring pianken chuan, "I kawng lam chu ka ti duh lo" a ti a. Pathianin, " Hei hi chu ti suh" a ti a, mihring pianken chuan, "Ka tih duh chu ka ti ang" a ti a. He thlarauva helna rah, chhungrila ngaihtuahnate, thu sawi leh thiltihte chu Pathian duhzawng nen an inkalh a, nun dan thianghlim lo a hring a. Paula chuan mipuia helna hnathawh chu hetiang hian a sawi a. "Tisa mite thiltih chu a lang chiang a ni, inngaihna te, bawlhhlawhna te, hurna te, milem biakna te, dawi te, inhuat te, innghirnghona te, thikna te, thinchhiatna te, mahni hmasial te, intihdarh te, in`hen te, itsikna te, zu ruih chin te, zu hmun hlimna te leh chutiang chi chu" (Galatia 5:19-21). Mipuite chuan Pathian tana hna an thawh loh chuan heng Paula sawi nun dan thianghlim lovahte hian an awm reng ang a. Thlarau Thianghlim chuan chanchin `ha hmangin rinna a siam a. Mipui chu thinlung thar, rilru thar leh a kaihhruaina hriatthiam theihnate nen a siam thar a, nun thara nun theihna a pe a. Chutianga Isua rin avanga nun thara nung thei tura Thlarau Thianghlim hnathawh chu Baibul chuan tihthianghlimna a ti a ni. Anmahnia Pathian hnathawh avangin Kristiante chuan khawvel dan chu an zawm tawh lova. Tihdanglam an nih tawh avangin Paula chuan, "Chuvangin unaute u, Pathian khawngaihna avang hian, inthawina nung leh thianghlim, Pathian lawm tlak ni turin in taksa chu a hnena hlan turin ka ngen a che u. Chu chu in rawngbawlna awm reng a ni si a... in rilru a thar awmin lo danglam zawk tawh rawh u" a ti a (Rom 12:1-2). Kristian chuan Kristaa Pathian zahngaihna chu hre rengin lawm takin Pathian rawng a bawl `hin a ni. Krista ring thei tura a lama min hip hi Pathian thil tum a ni

7 8 a. Nun thianghlima a rawng kan bawl theih nan min chhandam a. Paula chuan, "Pathian duh zawng, in thianghlimna tur chu hei hi a ni. Pathianin bawlhhlawh turin min ko si lova, thianghlimah min ko zawk a ni" a ti a (1 Thessalonika 4:3-7). Paula chuan hurna lakahte inthiarfihlim turin a fuih a. Tihthianghlimin in awm tur a ni tih chu "thianghlim taka nung" tihna a ni a. Chu rilru bawk puin Paula chuan Korinth mite hnenah heti hian a ziak a: "Chutichuan duh takte u, chung thutiam chu kan neih avangin, tisa leh thlarau bawlhhlawhna zawng zawngah i intifai ang u, Pathian `ih dek chunga thianghlimna tihfamkimin" a ti a (2 Korinth 7:1). Paula chuan Korinth khuaa mite chu, nun thianghlim an neih chu Pathian rawngbawl nan hmang chhuak turin a fuih a ni. A khaikhawmna atan chuan, kan rin hmaa kan nun hlui chu kalsan a, Pathian min koh chhan nun thara nung tura beisei tlat kan ni tih hi a ni. Paula chuan heng nun hlui leh nun thar khaikhawmnate hi Ephesi bung 4 leh bung 5 ahte hian a ziak a. Hetah hian tisa thiltih sualte chu hlip a, mihring thara inthuam turin min hrilh a. A hnuaiah hian ring lote mihringhlui leh Isua ringtu nun tharte khaikhin a ni a. Nun hlui hnawl Nun thara nung Dawt sawi (4:25) Thutak sawi (4:25) Mi dangte ta ruksak Dik taka thawka mi dangte (4:28) tawmpui (4:28) Mi dangte lungchhiatna Mi dangte `hatna tur thu `ha thu `ha lo sawi (4:29) sawi (4:29) Khaknate, thinurnate Inkhawngaih tawna lainatna tauhnate, annate sawi neiin, Pathianin Kristaa a chhiatna zawng zawngte ngaidam anga inngaihdam (4:31) tawnin (4:31) Inngaih leh bawlhhlawh, Hmangaihna thianghlima duhamna, zahmawh, thu nung a, lawmthu hril zelin atthlak sawi, thu lawilo (5:3-4) fiamthu (5:3-4) Sual, thim chu lantira thim Ênga awm a, thil `ha tih a, thiltihte tih (5:8-11) mi dangte Isua hnena hruai (5:8-9) Uain ruia awm (5:18) Thlarauva khah (5:18) Nawmsak bawl luat taksa Fakna hlate, Pathian hlate, (5:18) thlarau lam hlatea inbe tawin, Lalpa chu thinlunga hla sak sakin, Pathian, Pa hnena engkim chunga lawmthu hril (5:19-20) Thlarau Thianghlim chuan Krista ring turin min hip a, rinnah chuan chatuan nun chang turin min vawng `ha tlat dawn a ni (tihthianghlimna a zau zawngah chuan). Kristaah chuan nun thara nung thei turin min hruai a (tihthianghlimna a zim zawngah). Heng tihthianghlimnate hi a pahnih hian Pathian hnathawh a ni a. Mawhphurhna zawng zawng aman a la vek a ni tih chu bung dangah kan hmu leh dawn a ni.

10 BUNG 2 TIHTHIANGHLIMNA SIAM CHHUAKTU A zau zawnga tihthianghlimna chuan misualte tana Pathian damna hnathawh zawng zawng a huap vek a. Pathian chuan ama tan chatuanah min thlang a. A hun takah chuan chhandamna chu kan tana tinghet turin Fapa chu a rawn tir. Pathian chuan chanchin `ha leh baptisma hmangin a hnenah min hruai a. Mi zawng zawng tana Isua hnehna, felna leh sual ngaihdamna chu keimahni ngeiin kan chang a. Chanchin ~ha leh Sakramen hmangin Thlarau Thianghlim chuan rinna tak takah chuan chatuan nunna chang turin min humhim tlat a ni. Kan chhandamna chu a bul a`anga a tawp thlengin Pathianin mawhphurhna a la a. A hun bia lo thlen hma a`ang rengin aman min thlang a. Hun tawp a lo thlen thlengin khawngaihna hnar (Chanchin ~ha thu leh Sakramen, Baptisma leh Lalpa Zanriah) te hmangin Krista rinna avang chuan chatuana nun nei turin min vawng `ha tlat dawn a ni. Kan chhandamna bul chungchang Petera chuan heti hian a sawi a. "Awih tur leh Isua Krista thisen `heh dawng tura Thlarau tihhran a, Pa Pathian hriat lawk anga thlante hnenah chuan" tiin (1 Petera 1:1-2). Chhandamna famkin atana Pathian hnathawh chu Paulan heti hian a ziak a: "Nangmahnia thil `ha ti`antu khan Isua Krista nî thlengin a tifamkim zel dawn" tiin (Philipi 1:6). Pathian chuan rinna hna chu keimahniah a thawk ta a. A hnathawh chu a bansan ngai lovang. Vanah ama hmaa kan din thlengin Isua rinnaah chuan min venghim tlat dawn a ni. Min ven himna mawh zawng zawng Pathianin a phur Kan chhandamna atana mawh zawng zawng chu Pathianin a phur vek a. Mihring beihna, mihring hnathawh leh mihring hlutna tel lova chhandamna chu Baibul min zirtir dan a ni (tihthianghlimna huap zauvah). Hei hi a ni lawmna sawi hleih theih loh chu. Kan thiltih hi kan chhandamna tur chu ni sela, engtikah mah himna tak tak kan nei lo ang a, `hat famkimna tur chuan enge tih tur tih kan hre hek lovang. Mahse kan chhandamna tura hna zawng zawng chu Pathian thawh vek leh a hnathawh zawh tawha innghat a nih avangin, chhandamna thuah kan chiang thei a ni. Paula chuan he rinna ataka lan chianna hi Thessalonika khuaa mite tan a `awng`ainaah a tar lang a: "Remna Pathian ngei chuan in pumin tithianghlim che u sela, kan Lalpa Isua lo kal hunah chuan in thlarau leh in rilru leh in taksa a puma sawisel bovin awmtir rawh se. A kotu che u chu a rinawm a, tih pawh a ti ngei ang" tiin (1 Thessalonika 5:23-24). Chhandamna atan mihring `hatna chu hnawl a ni tih hi uar taka sawi tur a ni a(tihthianghlimna huap zauvah). Tluk hnu a`ang chuan mihring pianken chuan kan thiltih theih chhunte chu innghah nan hmangin Pathian tilungawi tur leh van ram kai nan hman a tum reng a. Mahse, Baibul chuan engtikawng pawhin kan chhandamna atan tih theih kan nei lo tih hi chiang takin a sawi a ni. "Chatuan lungpui" tih hla ziaktu Augustius Toplady (1740-1778) chuan `ha takin a tar lang a: Ka kuta thawh ni lovin, I danin a phutte tifamkim turin;

11 12 Chawlh pawh awm lo `hahnamngaihna nen, Ka mittuite chu a luang reng a; Sual lakah a tlan thei si lo, Nangmah chauhvin i chhandam tur a ni. (Lutheran Hymnal 389:2) Mihring thiltih chu kan chhandamna atan hnawl a ni a. A hmasa berah Baibul chuan, mihring nihna chuan Pathian danin a phutte chu a zawm thei lo tih chiang takin a sawi a. Mite chuan an tih `hat theih ang bera an tih chuan Pathian a lungawi ang tih ngaihdan an nei a. Khawvela mi dangte an han en a, anmahni aia sualte an hmu a, mi dangte aia `haah an inngaia an lawm hle `hin. Kristiante chu he ngaihdan lakah hian an inthiarfihlim thei lo. Mahni ngaihdana thil fel titu Adama hmasa (pianken renga sual) chu kan nei `heuh va. Rapthlak taka dan bawhchhetu te, mipat hmeichhiatna lama nasa taka inhmangte leh ruih theih thil lama khawlo taka inhmangte chanchinte kan hria a. "A `ha e, Lalpa, `ha famkim kher lo mah ila, mi dang ka mi hriat tlem azawngte ai chuan ka `ha zawk tih ka hre si a" kan ti `hin. Chhinchhiah tur pawimawh tak chu, khawvela mi dangte nen kan inkhaikhinna ang hian Pathianin thu a titlu ve lo tih hi a ni. Mi dangte aia thil kan tih `hat avangin Pathian chuan van ramah min hruai dawn lova. Pathian chuan mi zawng zawng hi a thupek zaa za zawm famkim turin a phut lo. Famkimna tura thupekte chu engtinnge kan zawm tihah hian ro min relsak ang a, mi dangte nena kan inkhaikhinaah chuan ro min relsak lovang. Tlang chunga a sermon-ah chuan (Mathaia 5-7) Pharisaite chu pawn lam `hatna ringawta thu pek zawm chungchangah an nihna a hailan sak a. Pawn lam thila a langah chuan Pathian duhzawng zawm angin an lang a, an thinlung erawh chu Pathian lamah a hla hle si a. Pathian danin a tum tak chu nun leh thinlung a huap ve ve a. Isuan a puan dan chu, "In Pa vana mi a `ha famkim angin nangni pawh in `ha famkim tur a ni" tih hi a ni (Mathaia 5:48). Rilru ngaihtuahna, thu leh thiltihah Pathian chuan "Famkim turin" a ti a. A awmzia chu, kan thinlung ngaihtuahna zawng zawng, kan thinlung duhna zawng zawngte hi Pathian duh dan nen a inmil vek tur a ni a. Thinlunga kan ngaihtuah zawng zawng pawh hi Pathian dan famkim hmangaihna nen a inmil thlap tur a ni tihna a ni. Kawng engkimah Pathian dan thupek chauh lo chu kan kâ a`angin a chhuak tur a ni lova. A thil khapte chu kan ti ngam lo ang a, a thupek te chu kan hmaih ngam tur a ni hek lo. Famkimna nen lo chuan kan Pathian thianghlim thil phut chu kan hmachhawn ngam dawn lova. Jakoba chuan, "Tupawhin dan zawm kim mahsela, kawng khata a tihsual si chuan a zaah chuan thiam loh changin a awm tawh a ni" a ti a (2:10). Dan chu pum khat ang a ni a. Balun chu hriau pakhata chhun zeuh pawha a thep vek thei ang hian sual pakhat chauhvin Pathian dan pumpui a bawhchhe vek thei a ni. Pathian dana ropui ber, dan zawng zawng Isuan a khaikhawmna chu, "Lalpa i Pathian chu i thinlung zawng zawngin, i thlarau zawng zawngin, i rilru zawng zawngin i hmangaih tur a ni. Nangmah i inhmangaih angin i vengte i hmangaih tur a ni" tih hi a ni a (Mathaia 22:37-39). Chumi hrulah chuan Paula chuan, "Hmangaihna hi dan zawm famkimna a ni" a ti a (Rom 13:10). Hmangaihnaa tih, hmangaihnaa ngaihtuah, hmangaihnaa sawi tihte hi amah hmangaih tur leh mi dangte hmangaih tura min phuttu Pathian thianghlim hmaa thiam loh min chantirtu a ni. Heng Pathian min phut dan te hi engtin nge kan tlin theih ang? Awlsam tea chhan chuan Pathianin kan zawm tur a tih

13 14 chu kan tlin thei lo. Mi zawng zawngin kan zawm thei lo vek a, Pathian duhzawng tih tur chu thil lungngaihthlak tak a ni. Mite chu an pian tirh phat a`ang rengin Pathian duh dan angin an awm tawh lova. Davida chuan hetiang hian a puang a. "Khawlohnaa dinin ka awm a, ka nun sualin mi pai a" tiin (Sam 51:5). Kan ngaihtuah zui zel chuan Pathian phut felna leh thianghlimna chu kan tlachham hrim hrim a. Tisa chakna kan nei tlat a ni. Kan duhna pawh hi Adamaa kan ro chun sualnain a tihkhawloh vek tawh a ni a. Chu khawlohna chu, kan thiltihah te, thu sawi leh ngaihtuahnaah te Pathian duhzawng nen a inan loh êm êmnaahte hian a lang a ni. Pathian phut ang chu tuman an tlin lova. Chu chu Rom mite hnena a lehkha thawnah chiang takin Paulan a sawi a: "Juda leh Grikte chu sual bawiha awm vekah tun hma lam pawha kan puh tawh kha. Tumah mi fel tak reng an awm lo. Pakhat mah an awm hauh lo. Tumah hre thiam reng an awm lo, tumah Pathian zawng reng an awm lo. Mi zawng zawngin thil an tisual tawh vek a, Pathian ropuina an chang zo ta lo a ni" tiin (Rom 3:9-12,23). Mihring chuan Pathianin a phut dan chu a tlin theih loh avangin, kan chhandamna mawh zawng zawng chu Pathian chauhvin mawh a phur a. Mi pakhatin ni khatah sual pakhat zel ti ta sela, kum 70 ah chuan sual 25000 a ti dawn tihna a ni. Kan zingah hian ni khatah sual pakhat chauh ka ti tunge tingam ang? A nih loh vek leh Sam 19:12 ang hian mahni inpuang ila: "Tuin nge mahni tihsualte hre thei ang? Sual inthupte lakah hian mi tifai ang che" tiin. Kan chhandamna tura Pathian chauh ropuina kan pekna tur chhan pakhat a la awm. Adama leh Evite an sualna Pathian laka an hel lai khan Pathian hnenah `anpuina an dil lova. A chhan chu kan chhandamna atana mawhphurtu chu Pathian chauh a ni tih Baibulin zirtir vang a ni. Pathian chuan misualte chhandamna mawh hi lo la ta lo sela chu tih lohvin a awm reng ang. Adama leh Evite an suala Pathian hmelma an nih lai khan Pathian hnena kalin `anpui an dil lo. An biruksan zawk a ni. Pathianin anmahni a zawng chhuak a. Tlu hnu mihringte tan chhandamtu pek amahin a tiam a ni. Chuvangin kan chhandamna chu amah Pathian a`ang chauhvin a ni a, a thukzia chhut phak rual loh misualte a hmangaihna mak tak avang chuan a ni. Mi zawng zawng sualte tlanna tura a Fapa khawvela rawn tirtu chu Pathian a ni a. Kan zinga mi pakhat lo ni tura vana lal `hutthleng kalsana khawvel sual rawn luhchiltu chu Pathian Fapa a ni. Isua chu sual nei lova lo piang a nih avangin kan pianpui sual leh ngaihtuahna sual lak ata min tlan thei a. Isua chuan mihring nun kawng rahbi tinreng a rap kim vek a. Kan sualte avanga thiam loh channa chu phurin Kalvari Krawsah khenbehin a awm a. Pathian chuan khawvel thiam a chantir tih (misualte chu thil tisual lovah a puang) a, a chhan chu ama Fapa ngei chu mi zawng zawng tana a hlan vang a ni. Isua inhlanna chu a thawk zova, Isua chu tlukna ata Pathianin a kai tho leh a ni tih kan hriat chian theih nan. Krista hnathawh chu tifamkim tur emaw, belhchhah turin emaw kan theih engmah a awm lova. "A kin ta" tiin Krawsah a puang a (Johana 19:30). Chhandamna chu a famkim tawh a. Isuan a ti zo vek tawh. Hebrai ziaktuin, "Chumi duhzawng chuan Isua Krista taksa vawi khata hlan nghal avang khan tihthianghlimin kan awm ta. Puithiam tinrengin kawla ni chhuak chhiara rawngbawlin, sualte engtik maha tibo thei lo inthawina pangngai hlan fovin an ding `hin. Ani erawh chuan chatuan atan sualte tana inthawina pakhat chauh a hlan hnuin, Pathian dinglamah a han `hu ta zawk a. Chuta chin chu a hmelmate a kephah nghahchhana siam an nih hma loh zawng a nghak reng si a. Thil hlan pakhat chauhvin tihthianghlim tawhte chu chatuan atan a tithianghlim tawh si a (Hebrai 10:10-14).

15 16 Kan sualte laka tlanna turin Pathian hnenah thiltih engmah kan hlan thei lo. Isaia chuan, "Mi bawlhhlawh angin kan lo awm ta vek si a, kan felna zawng zawng pawh silhfen bawlhhlawh ang a ni a" a ti a (64:6). Sual reng nei lo Isua Krista nen leh a thihnain ai a awhsakna chauh sual tana inthawina atan pawmin a hmaah min thlen thei a ni. Chu inthawina chu Isuan a hlan a. Pain a lo pawm a. Sual tlanna chu a lo famkim ta tak zet a ni. Belhchhah emaw nuai reh turin emaw tih theih engmah kan nei lo. Pathianin tlang takin kan hnenah a puang a, thil pek beisei leh phut engmah awm lovin, 'I sualte ngaihdam a ni' a ti a" (Mathaia 9:2). Chanchin ~ha hmangin Pathian chuan chhandamna famkim chu misualte hnenah a hlan a. Chu chanchin `ha avang bawk chuan Pathian chuan Isua rinna chu thinlungah a siam chhuak a. Chanchin `ha avang chuan keimahni nihna dik tak atan hian mi fel Isua chuan a hneh ta a ni. Rinna chu thiltih, Isuan bul a `an a, keinin kan tifamkim ta a ni lo. Rinna chu sual ngaihdamna kan chan tak takna leh Pathian thil pek leh (Pathian thuneihna pek) mi fel Isuan ama nun leh a thihna hmanga a hnehna kan chante hmanga Pathian thilpek hmanrua chu a ni. Paula chuan thu tlar pakhat chauhvin heti hian a kai tawi a: "Rinna avanga khawngaihnaa chhandam in ni. Nangmahni thawh chhuah a ni lova, Pathian thilpek a ni. Thiltih avang a ni love, chutilo chuan miin an chhuang dah ang e" tiin (Ephesi 2:8-9). Isuan rinnaa min enkawlna hna chu Pathian chauhvin mawh a phur a. Petera min hrilh angin, "Kan Lalpa Isua Krista Pathian leh Pa chu fakin awm rawh se. Ani chuan a khawngaihna nasa tak ang zelin, mitthi zing ata Isua Krista thawhlehna avangin beiseinain min hring leh a, ro chan chhe thei lo, vana in tana khek chu hmuhna turin; chhandamna hun hnuhnunga lang tura peihsa chu hmu turin; rinna avangin Pathian thiltihtheihnaa ven chu in ni (1 Petera 1:3-5). Rinna hna chu Pathianin keimahniah a thawk `an a, a hnathawh chu a famkim thlengin a thawk dawn a ni. Chatuan nun thlengin min enkawl dawn a ni. Mika hmang hian Pathian i fak ang u: "Nang anga khawlohna ngaidamtu leh a rochan la awm chhun bawhchhiatna kalpeltu Pathian tunge awm? A thinrimna chu kumkhuain a vawng reng lo, khawngaihnaah a lawm êm êm `hin avangin. A hawi kir leh ang a, an chungah khawngaihna a nei ang; kan khawlohnate chu a ke hnuaiah a rapbet ang, nangin an sualna zawng zawngte chu tuifinriat mawng thuk takahte chuan i paih lut ang" (Mika 7:18-19). Kan chhandamna avangin Pathian chauh ropui rawh se. Kan nun tharah pawh Pathian chu mawhphurhna latu a ni (Tihthianghlimna a zim zawng) Kan chhandamna atana mawhphurhna latu chu Pathian a ni tih chu a chiang hle a. Mahse nun thar kan neih hnua Krista rinnaa kan kal zel dan tur chu engtin nge ni ang? Pathian fate tlanna leh siam tharna atan chuan a`hen azar tal chu mawhphurhna kan la ve dawn lawm mi? Han tinawn leh ila, Baibul-in chiang takin a sawi a ni. Nun thara kan kal zelna tur chu a khawngaihnaa mawhphurhna lain min hruai dawn a ni. A bul `annaah reng pawh Pathianin a thawh loh chuan keimahniah nun thar a awm thei lo. Mitthi kan nih laiin Pathian chuan Kristaah min tinung a ni (Ephesi 2:5). Thlarauva mitdel leh mitthi, Pathian hmelma nihna lak ata ama duhzawng anga ringtua min siam lehtu chu amah chu a ni. Baptismaah chuan suala thiin Kristaah kan nung leh a. Paulan a ziak angin, "Chuvangin, a thihnaah baptisma kan chanin a hnena phum vein kan awm; Pa ropuinain mitthi zing ata Kristaa a kaihthawh ang khan keini pawh nun tharin kan awm theih nan" (Rom 6:4).

17 18 Pathian chuan ama duhzawng angin min tinung leh a. Pathian chuan ring tura min hip lai khan keimahniah nun thar a siam a, a duhzawngte tithei turin. Philippi 2:13 ah heti hian a sawi a "Ama lawm zawng atana tih tum tur leh bei tura nangmahnia thawktu chu Pathian a ni" tiin. Pathianin a thupekte zawm duhna leh zawm theihnate min pe a. Kristian chu Pathian duhzawng ti duhtu leh titu a ni a, mahse heng zawng zawng hi Pathian pek a ni. Lazara thlan a`anga a lo chhuah khan a kal ngei a (Johana11:43-44), mahse Isuan kaitho lo sela chu kal thei turin a nung lovang. A nih loh vek pawhin Isuan kal theihna pe lo sela chu thlan a`angin a lo chhuak lovang. Pathianin mawhphurhna a la a, Kristaah chuan thlarauva nung min siamtu a ni. Thinlung thar, duhna thar leh nun thar min petu chu amah a ni. A rawngbawl turin theihna min pe a. Keinin ti mah ila, mawhphurhna latu chu amah a ni. Paula chuan heti hian a ziak a: "Thil `ha ti atan Krista Isuaah chuan siama awmin ama kut chhuak kan ni si a; chu thil `ha tih chu kan awmna turin Pathianin a buatsaih lawk a ni" tiin (Ephesi 2:10). Kristian nuna tihthianghlimnaah chuan Kristiante chuan Pathian nen an thawk dun a ni tih Baibulin min zirtir a. Paulan heti hian a ziak a: "Pathian khawngaihna chu sawtpui lova in hmuh lohna turin" tiin (2 Korinth 6:1). Thil pawimawh tak chhinchhiah tur chu, Pathian nen kan thawh dunnaah hian zaa sawmngain kan insem a ni lo tih hi a ni. Aman theihna min pek avang chauhvin kan thawh dun a ni. Keini Lutheran pawl thupuanah chuan hetiang hian a sawi a: Thlarau Thianghlim: Thu leh Sakramen thianghlim hmang a, a hnathawh tlangpui emaw, siam thar lehna hna chu keimahniah a thawh `an ve leh Thlarau Thianghlim thiltihtheihna hmangin Pathian hna kan lo thawhpui ve thei ta a, mahse chuti chung pawh chuan kan la chak lo êm êm tho a ni. Chutianga thawh dunna chu kan tisa leh pian ken renga theihna a`anga lo awm a ni lova, kan pianthar a`anga keimahnia Thlarau Thianghlim hnathawh thiltihtheihna leh thilpek chu a ni. Chu chu Paulan a sawi fiah a: "Pathian hnathawhpuitute kan ni a, Pathian khawngaihna chu sawtpui lova in hmuh loh nan" tiin. Hei hi hriatthiam `ul tak a ni. Mi piangtharin thil `ha a tih chu a tam lam emaw, a rei lam emaw pawh nise, Pathian Thlarau awpna leh a hruaina chu titawp vaih sela chu mihring chuan mit khap kar chauh pawh Pathian thu a zawm thei lovang. Mahse hei hi rilruah hriatthiam sa a ni a. Sakawr pahnih chu tawlailir pakhat hnuka an kal dun zel ang hian mi piangthar chu Thlarau Thianghlim hruaina ang zelin Pathian thawhpuitu a ni. Hei hi ngaihnep tur awm miah lo Pathian thudik chu a ni. Hemi thu khaikhawmna atana thu inmil ber chu hla siamtu thu hman hi a ni: I hnathawh avang chauhvin tunah ka piangthar a, keimahah Setana hnathawh chu i thuneihnain i hneh a; i zahngaihna leh i khawngaihna chu tuk tin a thar zel a, ka thinlung lung anga sak hi piangthar thinlungah i chantir a. Lalpa, hlim leh nasa taka lawm turin min chawi kang a. Chhandamnaa min hruaina chu chiang takin min hmuhtir a. Lalpa, ka sualte tlen faina chu ka lawmna a ni. Tunah chuan ka thinlung leh ka thlarauvin sual chu ka ten a. Englai pawha min pui turin i Thlarau min pe la, van kawng chu bosana ka tluk loh nan, ka chak lohnaah hian chakna thar min pe ang che. I rawng ka bawl theih nan min tichak ang che (CW 460:2-4). Pathian chauhvin min chhandam a! Nun thara a rawngbawl turin theihna min pe a! Pathian chauh ropui rawh se.

20 BUNG 3 THIAMCHANTIRNA LEH TIHTHIANGHLIMNA THU KHAIKHINNA Pathian chuan Isua Krista avangin khawvel pumpui hi mifelah a puang a. Keimahni mimal `heuh hian rinnaa kan lo chan theihna turin Krista chuan khawvel pumpui tan eng nge a tih? He thudik hi awlsam tak, rinna avanga khawngaihnaa thiamchantirna thurin hi, "Baibul thurin laimu" an ti a. Nunna thlentu zirtirna leh Baibul zirtirna dang zawng zawng kaihhruaina a ni. Thurin dang zawng zawng inherkualna laimu ber a ni. Formula of Concord chuan heti hian a sawi: Ngaihdam dilna thu ziaka thiamchantirna thu hi "Kristian thurin zawng zawng zinga a lu ber nihna changtu" a ni a. Mi tumahin chhia leh `ha hriatna pachhe tak nen lo chuan thlamuanna an nei thei lo vang a. Krista khawngaihna hausakzia pawh an hre thiam tak tak lo vang. Hemi hrulah hian Dr. Luthera chuan, "He thu ziak malah hian takna a awm chuan, Kristianna ramah pawh takna a awm ang a, inremna nuam tak a awm ang, in`henna reng reng a awm lovang" tiin a puang a. Thil pawimawh tak hriat reng tur chu, rinna avanga thiamchantirna chuan, rinna avanga tihthianghlimna (tihthianghlimna a zim zawng) nun nei turin thiltihtheihna a pe tih hi a ni. Rinna avanga thiamchantirna tel lo chuan rinna avanga tihthianghlimna a awm thei lo a ni. Tihthianghlimna chu rinna avanga thiamchantirna a`anga lo luang chhuak emaw, inngat tlat emaw a ni. He lehkhabuah hian thiamchantirna thu sawi mawi chiam kan tum lova, hemi kawnga kan tum tak chu thiamchantirna leh tihthianghlimna nunte khaikhin a, Kristian nun tihthianghlimna chu thiamchantirnaa a innghah dan sawi kan tum a ni. Kristian nun tihthianghlimna thu chhuinaah hian mipuite tan Baibulin a zirtir tihthianghlimna (a zim zawng) laka kal pen theihna bul pahnih a awm a. Pakhat chuan misualte chu Pathian hmaa thiam an channa tura anmahni nun thianghlimnaa innghah a ni a. Hei hian zirtir a tum chu mipuite chu anmahni thiltiha chhandam nihtir a ni. Kal penna dang pakhat leh chu, Kristian nun chu rinnaa thiamchantirna laka lak hran a ni. A awmzia chu taksa tana thisen tichhuaktu lung ber hlamchhiah ang a ni. Lung ber a chawlh chuan taksa nunna chu a tawp ve nghal a, rinna avanga thiamchantirna tihchakna leh turna tel lo chuan Kristian nun tihthianghlimna a awm thei lo. He bungah hian rinna avanga thiamchantirna leh Krista rin avanga nun thar kal zel dan kan chhui dawn a. A dawt lehah chuan rinna avanga thiamchantirna leh tihthianghlimnaa kan nun kal zelte inlaichin dan kan chhui dawn a ni. KHAIKHINNA 1 Khawi hmunah pawh nise, thiamchantirna chuan Pathian hmaa mite dinhmun inthlakthlengna chu a huap a. Kristian tihthianghlimna nun chuan Pathian nena inlaichinna nun leh vengte nena inlaichinna nun inthlakthleng chu a huap a ni.

21 22 Thiamchantirna chuan Pathian hmaa mipuite dinhmun inthlakthlengna chu a huap a. Paulan, "Pianken rengah chuan thinurna faa piang reng kan nih kha" a ti a (Ephesi 2:3). A nih dan rengah pawh Pathian beisei ang chu kan ni tawh lo a ni. Khawvelah hian Pathianin a phut felna tel lovin sual leh chakna nen kan lo piang a. Pianken rengah chuan thlarauva mitdel, thi leh Pathian hmelma kan ni a. Chu chu kan ni tin nuna kan thu sawi zawng zawng leh Pathian duh dan kalh zawnga kan ngaihtuahnate hian a tilang chiang hle a ni. Kan tih tura a phutte chu kan ti thei lova, kan tih pawhin kan hmaih pheng phung a. Misualte kan nih ang ngeiin Pathianin tih loh tura a khapte chu tih ngei kan chak tlat a. Kan thiltih sualte chu Pathian hmaah kan dinpui a, thiam loh chantirna chu kan phu tawk reng a ni. Kan thiltihte chuan Pathian a tilawm thei lo va, a thinurna a tireh thei hek lo. Pawnchhe bawlhhlawh chauh lo chu keimahniah hian engmah a awm si lo. Pathian thupek chu kan zawm tak tak thei hek lo. Paulan, "Mi zawng zawngin thil an tisual zo vek tawh a, Pathian ropuina an chang zo ta lo a ni" a ti a (Rom 3:23). Pathian lakah kan hel tawh a, a thinurna leh thiam loh chantirna chauh lo chu engmah phu leh tlakna kan nei lo. Keimahnia kan tih theih reng reng lohte Kristan min tih sak avang hian Pathian chu engang fakauvin nge kan fak ang? Paula chuan, "Mi zawng zawngin thil an tisual zo vek tawh a, Pathian ropuina an chang zo ta lo a ni, chung ringtute chu Krista Isuaa tlanna awm avang chuan, a khawngaihnain athlawna thiamchantirin an awm" a ti a (Rom 3:23-25). Pathianin thiam min chantir a ni. Grik `awnga thiamchantir (dikaioun) tih chu "mi tu emaw thil tisualtu chu thiam chantir a, mi tu emaw mi fel lo chu mi fela pawm" tihna a ni. Pathianin mi felah min puang a ni. Kan pianken renga misual kan nihna hi Pathian hmaah a danglam chuang lo. Ama mit hmuh ngeiah Pathianin mi fela min chhiarna hi eng ber nge lo danglam ta? Paula chuan thiamchantirna nihphung tak chu hetiang hian a sawi fiah a: "Hna thawk lova, Pathian ngaihsak lo, thiamchantirtu ring zawka rinna chu, ama felnaa ruat a ni" tiin (Rom 4:5). Pathianin misual thiam a chantir. Khawvel hnenah hian, "Fel chu i fel lo ngei a, mahse mi fel angin ka en che a ni" a ti a ni. Engvangin nge Pathianin hetia a tih? Pathian dik tak chuan mi bawlhhlawh leh misual ni chung reng siin engvangin nge mi fela a chhiar? Thiamchantirna chu, tlanna hna thawk tura lo kal Krista Isuan Pa hmaah tlanna atana inthawina a hlanna zara lo awm a ni tiin Paulan min hrilh a (3:24-25). Pathianin min tlan a ni. Kan sualte avanga tihlungngaihin a awm a. Keini hi kan rulh theih hauh loh rul tura bat neite kan ni a. Mahse Pathianin kan bat chu min rulhsak a. Misualte chu an sualna avanga an chunga rorelnain a phutnaa a rorelnaah chuan a lungawi a. Chumi atan chuan a Fapa neih chhun Isua Krista chu kan sualte tlanna atana inthawina a ni (3:25). Pathian nen "pum khatah" min siam a. Sual vanga hremna chu tuarsakin Pathian thinurna chu a tikiang a. Kawlphe vennain tek tla a hruai peng a, buildingin a him hlauh ang hian, Isua Krista chuan kan sualte avanga thinurna chu amahah a la a, keini hi kan him theih nan. Hei hi engvangin nge Pathianin a tih? Kan chhuah theihna tura amah nawr thei keimahniah hian a awm em? Awm lo. Mi fela min puantir tura Pathian nawr theitu chu keimahniah emaw, kan nunah emaw hian engmah a awm lo. "A khawngaihnain a thlawnin thiam min chantir a ni. Keini hnen a`anga thawh engmah a awm lo, Pathianin engkim a ti a ni. A khawngaihnate, a hmangaihna phu rual loh leh a zahngaihnate avangin amah leh amah a inturlui a ni zawk. Khawngaihnaah chuan kan thiltih engmah a tel lo. Paula chuan, "Khawngaihna avang a nih chuan thiltih avang a ni tawh lo vang. Chuti a nih loh chuan khawngaihna hi khawngaihna a ni tawh lo vang" a ti a (11:6).

23 24 Chutichuan thiamchantirna chu thu buai lam emaw, rorelna lam emaw atana hman a ni a. Rorelnaa thu tlukna a ni. An dik lohna chu chiangin thiam loh chang tur ni mahse, thiamchantira chhuahna a ni. Pathian hmaah thil tisual lo an ni lo va, Pathian Fapain an bat a tlaksak vang a ni. Misual chu misual a ni reng a. Thiamchantirna chuan a nihphung a tidanglam chuang lo. Pathian rorelnain a chhuahtirna, Kristan sual man a tlak vang a ni a, an dinhmun chauh thlakthlengna a ni. Krista chuan kan aiawhtu dinhmun a`angin nun famkimin min nunsak a, kan sual man bat chu kim takin min tlaksak a. Keimahni sual leh kan tih sual chu Kristan a hlan ta a ni. Krista nun famkim leh sual man kim taka a rulhna chu Pathianin kan bat rulhnaah min pawm sak ta a ni. Chutichuan, kan sawi mek felna chu rinna avangin, ram dang mi felna angin Pathianin min pe a ni. Krista chu kan sual khuh bo nan min pe a. Formula of Concord chuan tihian a chhep a: Chuvangin khawngaihna avanga felna chu rinna avanga hmuh leh ringtu tanah chuan Krista thuawihna, a tuarna leh a thawhlehnate chu dan kan zawmna leh kan sual man bat tlakna atan a ni, kan chunga a lungawina a ni. He felna hi chanchin `ha kal tlanga Thlarau Thianghlim leh Sakramen te a`anga min pek a ni a. Chutiang ringtute chuan Pathian nena inrem lehna, sual ngaihdamna, Pathian khawngaihna, faa vuahnate leh chatuana nun changtu nihnate an neih nan rinnaa lo dawn leh a `ulna bik atana hman a ni. Chutiang zelin heta "thiamchantir" `awngkam hi mi fel nihna, sual laka zalenna leh Krista rin avanga Pathianin mi fela a pawmna, chatuana hrem tur nihna laka zalenna thu puan chhuahna a ni (Philipi 3:9). Hei hi hman dan tlangpui leh Pathian thu thianghlim Thuthlung Hlui leh Thara a awmzia sawi nana `awngkam hman a ni. Dan hre mite hman dan aia thiamchantirna awmze zau zawk chu Lutheran Pawl Thupuan (Lutheran Confession) ah heti hian a chuang a: Jakoba chuan thiltih tel lo rinna chauhva chhandam kan ni tih chu hnial pahin a siam `ha a (Jakoba 2: 24). Rinna leh thiltih avanga thiam chang kan ni a ti a, thiltih avanga piangthar kan ni a tihna chu a ni lo. Kan chunga thinurna a kianna chhan hi Kristan a `hen azar, keinin a `hen azar kan tih vang a ni tiin a sawi a ni hek lo. Thiamchantirna awm dan a sawi fiah mai a ni lo va, mi thiam chang tawh leh piangthar tawhte awm dan leh nih dan a sawi zawk a ni. "Thiamchantir" tih chu, misual mifela siam a ni tihna a ni lo va, rorelna dan anga mifela puan a nih thu sawina a ni zawk. Kristian hlaahte pawh hian thiamchantirna awmzia tak chu fiak taka sawi a ni a: Aw Krista, keima kraws ni lo i kraws chu Phurrit rapthlak a ni; Sual phurrit chu tisaa chang Pathian lo chuan, Tuman an phur thei lo; Aw Krista, ka thihna ni lo i thihna ngei chu, Kan tlanna atan pek a ni. Man chu a tlak zova. Keimah anga sang tam tak thite chu A tlem lutuk zawk a... Aw Krista, i felna chauhvin misualte A zalentir thei lova, Nangmah chauh hi sual laka tlan theitu i ni, Lalpa ka tlansan ang em? (CW 401:3-5) Thiamchantirna chuan Pathian hmaa mipuite din hmun inthlakthlengna a huap a. Pathianin ringtu a tihthianghlim chuan

25 26 an nihphung reng inthlakthlengna a thleng sak `hin. Pathian chuan ringtu chu Kristaa nun thar ang ngeiin a nun tir a. He nihphung inthlakthlengnaah hian chhandamna atan engtikawngmahin an thiltih a tel lova, chu ahnehin Kristian nun thar chu rinna avanga thiamchantirna rah a ni. Paula chuan hei hi thudik a nihzia heti hian a ziak a: Eng nge kan sawi tak ang le? Khawngaihna chu a pun leh zual theih nan sualin kan awm reng dawn em ni? Hnai love. Keini sual kawnga thi tawh engtin nge sualin kan la awm theih cheu vang? Keini zingah Krista Isuaa baptisma chang apiangte chu a thihnaah baptis-in kan awm tih in hre lo emaw ni? Chuvangin a thihnaah baptisma kan chanin, a hnena phum vein kan awm; Pa ropuinain mitthi zing ata Krista a kaihthawh ang khan, keini pawh nun tharin kan awm theih nan. Chuvangin in taksa thi theiah chuan sualnain rorel suh se. In taksa pengte pawh fel lohna hriamhrei atan sualna hnenah pe phal hek suh u; amaherawhchu mitthi zing ata nung leh angin Pathian hnenah inpe ula, in taksa pengte pawh chu felna hriamhrei atan Pathian hnenah pe phal zawk rawh u. Sualnain in chungah thu a nei dawn tawh si lo, dan rorela awm in ni lova, khawngaihna rorela awm ni zawk si a (Rom 6:1-4,12-14). Baptisma hmangin Pathianin kan thinlungah rinna a siam a. Suala thi tawh chu Kristaah min tinung leh a. A duhzawng duhpuitu duhna min pe a. Krista tana nung turin thlarau thiltihtheihna min pe a. Ama hmaah felnain min kal theihtir a. Paulan, "Mi tupawh Kristaa a awm chuan thil siam thar a lo ni a. Thil hluite chu an ral ta a, ngai teh u, a lo thar ta" a ti a (2 Korinth 5:17). Keini Lutheran pawl Thupuannaah chuan, hetiang hian Luthera thu chhuak chu kan chham `hin a: "Rinna chu keimahnia Pathian hnathawh, Pathianin min tihdanglam a, min thuam tharna a ni a, Adama hmasa tihhlum a, thinlung lamte, thlarau, rilru leh kan thiltihtheihna zawng zawngahte Thlarau Thianghlimin min hruai a." Thiamchantirna chu kan din hmun tihdanglamna a ni a. Tihthianghlimna chu kan nun inthlakthlengna sawina a ni. KHAIKHINNA 2 Thiamchantirnaah chuan mihring thiltih chu hnawl a ni a. Kristian nun tihthianghlimnaah erawh chuan thil `ha tih, Pathianin a tih theihtir chu telh a ni. Thiamchantirna chu kan dinhmun thlakthlengna a ni a, kan nihphung tihdanglamna a ni lo, thiamchantirna chu Isua Krista `hatnaa innghat a ni a, Baibul chuan thil `ha tih chu engtikawng mahin kan chhandamna atan a tel lo a ni tih chiang takin a sawi a. Thiamchantirna thu sawinaah chuan, thil `ha tih chu telh tur a ni lo. Pathianin kan tana a tih sawina a ni a, keinin Pathian tana kan tih sawina a ni lo. Baibul chuan Pathianin misual thiam a chantirnaah chuan thiltih a sawi tel lo. Paula chuan, "Chutichuan Dan thiltih ni lovin, rinnain miin thiam changin kan ruat a ni" a ti a (Rom 3:28). Hmun dangah chuan, "Khawngaihna avanga rinnaa chhandam in ni, chu pawh chu nangmahnia chhuak a ni lova, Pathian thilpek a ni" a ti a (Ephesi 2:8-9). Misual thiamchantirna tur sawihonaa mihring thiltih telhtir tuma beihna reng reng chu Pathian lehkhabu zirtirna thu kalhna a ni. Inlungrualna dan ziaktu chuan fimkhur tak leh chiang takin a ziak a: Hetah pawh hian thiamchantirna chu dah `hat tak tak a nih chuan rinna hmahruaitu leh a hnua zuitute chu thiamchantirna thuah hian kan rawlh lutin kan chawhpawlh lo a ni tih hi a bik taka hriat tur a ni a. Chungte chu he thua `ul mamawh leh a bung hrang hrang luahtu pawh an ni thei e. Mahse piantharna leh thiamchantirnate