نقد اقتصاد سیاسی جلد 2-1 زمستان 1391 سرمایهداري جهانی و چپ گفتوگو با امانوي ل والرشتاین درك مارکس از بدیل سرمایهداري رابطهي رهایی ملی با انقلاب گزینهه

Transcription

1 نقد اقتصاد سیاسی جلد 2-1 زمستان 1391 سرمایهداري جهانی و چپ گفتوگو با امانوي ل والرشتاین درك مارکس از بدیل سرمایهداري رابطهي رهایی ملی با انقلاب گزینههاي جنبش کارگري در ایران جهانیکردن و کارگران هم علم هم فلسفه سازمان سیاسی در گذار از بحران اقتصادي تا فرارفتن از سرمایه گفتوگوي جیمی استرنوینر با لي و پانیچ گفتوگوي ک وان هریس با امانوي ل والرشتاین فریدا آفاري حسن مرتضوي محمد مالجو احمد سیف فروغ اسدپور هیلاري و ینرایت پیتر هیودیس

2

3 ﻓﻬﺮﺳﺖ 3 ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﭼﭗ ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺟﯿﻤﯽ اﺳﺘﺮن وﯾﻨﺮ ﺑﺎ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 31 ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻬﺮي 47 اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪ 53 ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻔﻬﻮم دﺷﻤﻦ 58 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي 63 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﻣﺰدك داﻧﺸﻮر اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي»ﻟﯿﻨﮑﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﻘﻼب دوم آﻣﺮﯾﮑﺎ 69 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 77 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 91 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي

4 4 ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 105 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ 125 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪ در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺷﻬﺮ 129 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 136 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 160 ﺗﺤﺸﯿﻪاي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ 178 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 186 ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن و ﮐﺎرﮔﺮان 213 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 218 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 231 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي 243 اﻗﺘﺼﺎد ﮐﯿﻨﺰ و ﺑﺤﺮان ﮐﻨﻮﻧﯽ 252 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ

5 فهرست تونس بر لبهي تیغ کوین آندرسن سازمان سیاسی در گذار هیلاري و ینرایت بافت فرسوده شهروند فرسوده محمد غزنویان مارکس جنگ داخلی آمریکا و رهایی ایرلند حسن مرتضوي از بحران اقتصادي تا فرارفتن از سرمایه پیتر هیودیس الگوي نولیبرالی اشتغال زنان خسرو صادقی بروجنی تنفروشی چه چیزي نیست 335 فروغ اسدپور عدمتوازن مالی بینالمللی و حداقل مزد احمد سیف پس از چاوز امانوي ل والرشتاین نقد اقتصاد سیاسی بازنشر مقالات و یادداشتهاي منتشرشده در سایت نقد اقتصاد سیاسی است. بازنشر مطالب تنها با قید ما خذ امکانپذیر است. براي ارتباط با ما با آدرس ايمیل critiquep@gmail.com تماس بگیرید.

6

7 ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ 7 ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ درﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﻨﺪ. ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺧﻮد ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻮﺷﯿﺪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ را از ﻫﮕﻞ و ﺳﻦﺳﯿﻤﻮن در ﺧﻮد ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﺣﺮف ﻣﻔﺖ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﻣﺎرﮐﺲ از»ﺟﺎﻣﻌﻪ«ﺑﺮداﺷﺖ دﻗﯿﻘﯽ داﺷﺖ. ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ آﻟﻮﯾﻦ ﮔﻮﻟﺪﻧﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻘﻮﻟﻪاي ﺗﻪﻣﺎﻧﺪه در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ اﺳﺖ 1. اﻣﺎ ﮔﻮﻟﺪﻧﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎرهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎيﺷﺎن درﺑﺎرهي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﻗﺼﻪي ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﺳﺖ. ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﺎرﯾﺲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﯾﺎ اﺻﺮار ﻣﮑﺮر در اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ اﻓﺮاد ﻓﻘﻂ در وﺿﻌﯿﺖ اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ را در ﻫﻤﻪي ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺳﺎزﻧﺪ ﯾﺎ دﻓﺎع از ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺮورش آزاداﻧﻪي ﻫﺮ ﻓﺮد ﭘﯿﺶﺷﺮط ﭘﺮورش آزاداﻧﻪي ﻫﻤﻪي اﻓﺮاد اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻋﯿﻨﯽﺗﺮي از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ از ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﯾﺎ ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﺗﺎ ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد ﯾﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن واﺑﺴﺘﻪﺑﻪﻫﻢ ﮐﻪ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد ﯾﺎ ﺣﺘﺎ اﯾﺪهي ﺗﺤﻠﯿﻞرﻓﺘﻦ دوﻟﺖ ﮐﻪ در ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ : آرﻣﺎنﺷﻬﺮي ﯾﺎ ﻋﻠﻤﯽ اﻧﮕﻠﺲ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎري در ﻫﻤﻪي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﺑﺮداﺷﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﺮﮐﺰ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺟﺎي دارد. آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﮑﻤﻠﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﮑﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﻨﺶ ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮي درﺑﺎرهي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺮوژهي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ. وﻗﺘﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ اﻟﺤﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ را ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﮐﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽداد ﻣﻬﺎر ﮐﺮد ﺷﮕﻔﺖ اﯾﻦﮐﻪ اﺻﻼ ﻣﻬﺎر ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺮ ﻓﻘﺪان ﺟﺎﻣﻌﻪ زاري ﮐﻨﺪ! ﺑﻪ»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻏﺮﺑﯽ «ﺳﺎﻟﯿﺎن ﺑﯿﻦ دو ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول و دوم ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﻢ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ را در ﺧﻮد ﺟﺬب ﮐﺮد. ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺸﯽ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد : ﭼﺮا در ﻏﺮب ﻫﯿﭻ اﻧﻘﻼب

8 8 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻪوﻗﻮع ﻧﭙﯿﻮﺳﺖ و ﭼﺮا اﻧﻘﻼب روﺳﯿﻪ ﺑﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري ﻧﺰول ﮐﺮد در اﯾﻦ ﭘﺮوژهي ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻏﺮﺑﯽ و ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرت و ﭘﯿﺶآﻫﻨﮕﺎناش ﯾﻌﻨﯽ ﮐ ﺮش و ﻟﻮﮐﺎچ ﻋﻤﯿﻘﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي وﺑﺮ و ﻓﺮوﯾﺪ ﮔﺮاﯾﺶ داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎيﺷﺎن درﺑﺎرهي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺧﻮدﮔﺮدان ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎيﺷﺎن درﺑﺎرهي اﺳﺘﯿﻼ و ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ و در ﺣﻘﯿﻘﺖ درﺑﺎرهي ﺧﺴﻮف ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﺸﺒﺚ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ زرادﺧﺎﻧﻪاي ﻧﻮﻧﻮار ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ دوم ﮐﻪ ﺟﺎدهاي ﺑﯽدﺳﺖاﻧﺪاز از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻢ ﺑﺎ ﺟﺰمﮔﺮاﯾﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ - ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ دراﻓﺘﺎدﻧﺪ. ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ روزﮔﺎر ﻣﮑﺘﺐ ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرت ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎﯾﯽ ﯾﺄسآور درﺑﺎرهي )ﻧﺎ(ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﺮوراﻧ ﺪ و ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﯾﺄس از ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ آﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻏﺮﺑﯽ دﯾﮕﺮي وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﻬﻮر ﯾﺄس روزﮔﺎر ﻧﺸﺪ اﻣﺎ ﺷﺪﯾﺪا از اﻧﺪﯾﺸﻪي اﯾﺪﺋﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ را ﭘﯽرﯾﺰي ﮐﻨﺪ. دو ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي اﺻﻠﯽاش آﻧﺘﻮﻧﯿﻮ ﮔﺮاﻣﺸﯽ و ﮐﺎرل ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻧﻔﻮذ اﻣﺎ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف از ﻟﺤﺎظ ﺟﺪ ﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻃﺮح ﮐﺮدﻧﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻫﺮ دو از اﯾﺪهي ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ ﺑﯿﻨﺶ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓﺷﺎن را ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ. اﻣﺎ»ﺟﺎﻣﻌﻪ «در درﺟﻪي اول اﺑﺪاﻋﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﻮد ﺑﺮاي درك دوام ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺷﮑﺴﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮياش در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهاش ﭘﯿﺶ ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد. ﺑﺪﯾﻦﺳﺎن ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ دﺳﺖوﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﮐﺮد 2 ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪﻃﺮزي ﺷﮕﻔﺖآور ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﺟﺎﻣﻌﻪ در دﺳﺘﺎن ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﺮاﮔﯿﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﺮزي ﺗﺎرﯾﺦﺷﻤﻮل ﺑﺮاي ﺟﻬﺎنﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻗﺒﯿﻠﮕﯽ و ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻧﻈﻢﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ و ﻣﺪرن ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﻫﻤﻪﺟﻮر ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ و ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﮐﺎرﮐﺮدي ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ را درﺑﺮﺑﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﮐﻠﯿﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﺳﺮزﻧﺪهاي ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﺑﺮﻋﮑﺲ ﮔﺮاﻣﺸﯽ و ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ از ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺿﻮﺣﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ. از ﻧﮕﺎه ﮔﺮاﻣﺸﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺒﺎرتاﺳﺖاز ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺘﻀﺎدش ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻓﻬﻤﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ رﺷﺪ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ و آﻣﻮزش ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ و ﺳﺎﯾﺮ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﮔﺮوهﻫﺎي ذيﻧﻔﻊ ﮐﻪ ﻫﻤﻪﺷﺎن در اروﭘﺎ و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ اواﺧﺮ ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﺗﮑﺜﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ )اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ و راهآﻫﻦ( و ارﺗﺒﺎﻃﺎت )ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺴﺘﯽ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ( و ﻣﻘﺮرات )ﭘﻠﯿﺲ( ﻣﺮدم را ﻫﻢ ﺑﻪ ﯾﮏدﯾﮕﺮ و ﻫﻢ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽداد. از

9 ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ 9 ﯾﮏ ﺳﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻫﻢﮐﺎري ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺰاع ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺷﻮد. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻘﻼل ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ از دوﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ارﺗﻘﺎ دﻫﺪ. از ﻧﮕﺎه ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻨﺶ ﻣﺘﻀﺎدش ﺑﺎ ﺑﺎزار ﻓﻬﻤﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد 3. ﭘﻮﻻﻧﯽ درﺑﺎرهي ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﻨﺪان روﺷﻦ ﺣﺮف ﻧﻤﯽزﻧﺪ اﻣﺎ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر روزاﻧﻪ و ﺟﻨﺒﺶ ﭼﺎرﺗﯿﺴﺘﯽ ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﺣﻘﻮق ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺟﻨﯿﻨﯽ اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ. از ﯾﮏ ﺳﻮ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﺳﺎزي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮاﯾﺶ دارد و از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﻮﯾﺶ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزار را ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮدش ﺳﺎزد 4. ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺷﮑﻠﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از واﻗﻌﯿﺘﯽ از آن ﺧﻮدش ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و از ﻃﺮف ﺧﻮدش اﻗﺪام ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﺎلآنﮐﻪ ﮔﺮاﻣﺸﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ را در ﺣﮑﻢ ﻣﯿﺪان ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻣﯽﻓﻬﻤﺪ. از ﻧﮕﺎه ﻫﺮ دو اﻣﺎ»ﺟﺎﻣﻌﻪ«ﻓﻀﺎي ﻧﻬﺎدي ﺧﺎﺻﯽ را درون ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯿﺎن اﻗﺘﺼﺎد و دوﻟﺖ اﺷﻐﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ اﮔﺮ»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ«ﺑﻪ دوﻟﺖ رﺧﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل«در ﺑﺎزار رﺳﻮخ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪزﻋﻢ ﻫﺮدو ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻋﺒﺎرتاﺳﺖاز ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﯽ ﺑﺎزار و دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ﮐﻪ ﮔﺮاﻣﺸﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪي اﻧﺘﻈﺎمﯾﺎﻓﺘﻪ ﻧﺎمﮔﺬارياش ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮدش را از ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ از ﭼﻬﺎر ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﯾﮑﻢ» ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ«و»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل «ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدهام ﻧﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﺟﺎوداﻧﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ درﺑﺎرهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اروﭘﺎﯾﯽ در ﺳﺪة ﻧﻮزدﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ» ﺟﺎﻣﻌﻪ«در ﻫﺮ دو ﺗﺠﻠﯽاش دﻗﯿﻘﺎ ﺑﺎ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎد دﻋﺎوي ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻏﺮض ﻧﻪاﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﯿﺶ از اواﺧﺮ ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ از»ﺟﺎﻣﻌﻪ«دم ﺑﺰﻧﯿﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺮف ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ»ﺟﺎﻣﻌﻪ«اﻫﻤﯿﺖ و ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در ﻋﺼﺮ ﻣﺪرن ﻫﻢ ﻗﻮت ﯾﺎ ﺿﻌﻒ»ﺟﺎﻣﻌﻪ«و ﻫﻢ آراﯾﺶ ﺧﺎص و راﺑﻄﻪاش ﺑﺎ دوﻟﺖ و اﻗﺘﺼﺎد از ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎزي ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻫﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ. دوم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﭙﻬﺮ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﻣﺎﯾﻌﯽ از اﺟﻤﺎع ﺧﻮدﺟﻮش ﺑﺮ ﺳﺮ ارزشﻫﺎ ﺷﻨﺎور ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻧﻬﺎدي ﮐﻪ ﺑﻪ اﺷﻐﺎل اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ و آﻣﻮزش ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ و اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﻠﯿﺴﺎ و

10 10 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺣﺘﺎ ﺧﺎﻧﻮاده درآﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﯿﺎن ﺑﺎزار و ﺟﺎﻣﻌﻪ )ﺑﻪزﻋﻢ ﭘﻮﻻﻧﯽ( و ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﯿﺎن دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ )ﺑﻪزﻋﻢ ﮔﺮاﻣﺸﯽ( ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﮔﺮاﻣﺸﯽ و ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻗﺮار ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺧﻄﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﮏﭘﺎرﭼﮕﯽ و اﻧﺴﺠﺎﻣﯽ ازآن ﺧﻮﯾﺶ دارد. ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻗﺪرتﻫﺎي ﻣﻮﯾﺮگواري درﻣﯽﻧﻮردﻧﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﻘﻄﯿﻊﺷﺪه و دوﺷﺎﺧﻪﺷﺪه در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﮋادي ﯾﺎ ﻗﻮﻣﯽ و ﻗﻄﻌﻪﻗﻄﻌﻪﺷﺪه در ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺘﯿﻼﻫﺎي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ. ﺳﻮم درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ اﻣﺮوزي ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ«و»ﺣﮏﺷﺪﮔﯽ «ﺑﺎزارﻫﺎ و»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«را ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﺷﺮاﯾﻂ ﺛﺒﺎت و ﮐﺎرآﻣﺪي ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺧﻮدش درآورده اﺳﺖ از ﻧﮕﺎه ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ اﻣﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻬﺮهاي ژاﻧﻮﺳﯽ و دورو اﺳﺖ ﭼﻨﺪانﮐﻪ از ﺳﻮﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري زﻣﯿﻨﻪﭼﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ازاﯾﻦرو اﮔﺮ ﻧﻘﻄﻪي ﻋﺰﯾﻤﺖ ﮔﺮاﻣﺸﯽ ﻋﺒﺎرتاﺳﺖاز ﻧﺤﻮهاي ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ ﺑﻪﻣﺪد ﭘﯿﻮﻧﺪش ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ رﺿﺎﯾﺖ و ﻣﺤﺪودﺳﺎزي ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽورزد ﻧﻘﻄﻪي ﻋﺰﯾﻤﺖ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻧﺤﻮهاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯿﺖزداي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار از ﺧﻮد واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. اﻣﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺮ دو ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﻣﺎن ﮐﺎﻣﻼ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﻨﺪ ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﻢ اﻗﺘﺼﺎد و ﻫﻢ دوﻟﺖ را ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ﺳﺎزد. 5 ﭼﻬﺎرم ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻫﻢ از اﻧﺰﺟﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ از ﻓﺎﯾﺪهﮔﺮاﯾﯽ و ﺗﻮﺗﺎﻟﯿﺘﺎرﯾﺴﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺰﺟﺎري داﻣﻦ ﻣﯽزﻧﺪ. دﻋﺎوي ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎياش درﺑﺎرهي ﮐﻨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﺪل ﻣﯽﺳﺎزد. ازاﯾﻦرو ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭘﺎرﺳﻮﻧﺰ درﺑﺎرهي ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻋﯽاش ﺑﺮاي ﻧﺎﭼﯿﺰﺷﻤﺎري ﻗﺪرت و ﺑﺮﻗﺮاري اﺟﻤﺎع ﺑﺮ ﺳﺮ ارزشﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ و ﺗﻮﻗﻊآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﻧﻘﺶﻫﺎي ﻣﮑﻤﻞ و ﻧﻮﻋﯽ ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮي ﺑﺮﺧﻮردار از ﺗﻌﺎدل ﺣﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﻤﻠﮕﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻓﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ و ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺪرن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻧﺪ در دﺳﺘﺎن ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ ﻗﻄﻌﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ. ﻫﻤﯿﻦ را درﺑﺎرهي ﺟﻤﺎﻋﺖﮔﺮاﯾﺎﻧﯽ ﭼﻮن اﺗﺰﯾﻮﻧﯽ و ﺳﻠﺰﻧﯿﮏ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ»ﺟﻤﺎﻋﺖﮔﺮاﯾﯽ«ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﺷﺎن ﮐﻪ اﺻﻼ ﺷﺒﯿﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎي واﻗﻌﺎ ﻣﻮﺟﻮد )ﯾﺎ ﺣﺘﺎ اﻣﮑﺎنﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮهاش( ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ ﮐﻮﺑﻨﺪهاي ﺑﺪل ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻧﺎدﯾﺪهاﻧﮕﺎري ﺑﺎزارﻫﺎ و دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ آرزوي ﺟﻨﯿﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﺳﺨﻦ ﮐﻮﺗﺎه درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺟﺬب ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ اﻫﻠﯽاش ﮐﺮده

11 ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ 11 اﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﯿﺰ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ درﺻﺪد ﻣﻬﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﭘﺮوژهي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺧﻮدش اﺳﺖ! ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ Alvin Gouldner, The Two Marxisms: Contradictions and Anomalies in.1 Development of Theory (New York: Seabury, 1980), chap ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﻼك در اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎياش ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ» ﻣﻘﺎﻟﻪات ﻫﻤﺎن ﭘﻮﭼﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﻨﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪﻣﺪت 150 ﺳﺎل ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي ﮐﺎﻓﯽ ﯾﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪي از»ﺟﺎﻣﻌﻪ«ﺑﻪ ﻣﺎ اراﺋﻪ ﮐﻨﺪ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻋﻠﯽاﻟﻈﺎﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ «..3 ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﻦ از ﻣﻔﻬﻮم»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل«ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل آﻣﯿﺘﺎي اﺗﺰﯾﻮﻧﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ. ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ : Amitai Etzioni, The Active Society (New York: Free Press, 1968). ﺑﺮداﺷﺖ اﺗﺰﯾﻮﻧﯽ از»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل «ﺗﻮازن ﻣﺘﻘﺎﺑﻼ ﺗﻘﻮﯾﺖﮐﻨﻨﺪه ﻣﯿﺎن»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺎﺳﺦده«و»ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻓﺮاد«اﺳﺖ. اﯾﻦ آرﻣﺎنﺷﻬﺮي ﻧﺴﺒﺘﺎ اﻧﺘﺰاﻋﯽ اﺳﺖ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎ ﯾﺎدآور ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺎرﮐﺲ از ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ. ﺑﺮﺧﻼف ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل ﭘﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ واﮐﻨﺸﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎﻃﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزار ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل اﺗﺰﯾﻮﻧﯽ واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ اﺳﺖ. در ﻋﻮض وﯾﮋﮔﯽ ذاﺗﯽ ﻧﻈﻢ ﭘﺴﺖﻣﺪرن اﺳﺖ. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ از ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺮاﺑﺮي آرﻣﺎنﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﯽ ﮐﻪ او ﮔﺎه ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﺧﻮدﮐﻨﺶﮔﺮ دركاش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ..4 اﯾﻦ دو ﺑﺮداﺷﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ و ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽ دارﻧﺪ اﻣﺎ ﯾﮑﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. واﻧﮕﻬﯽ اﺳﺘﻔﺎدهي ﮔﺮاﻣﺸﯽ و ﭘﻮﻻﻧﯽ از اﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ آﮐﻨﺪه از اﺑﻬﺎم اﺳﺖ. ﻣﻦ در ﺻﺮاﺣﺖﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل«در ﺣﮑﻢ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺷﺒﯿﻪ و ﻫﻢﭘﻮﺷﺎن ﺑﺎ»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ «ﺟﻮاز ﺧﺎﺻﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪام. ﺑﺮﮐﻠﯽ ﻓﻠﻤﯿﻨﮓ در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪاي ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪه ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﺒﺎدل آرا ﻣﯿﺎن ﮐﺎرل ﭘﻮﻻﻧﯽ و ﻣﺎﯾﮑﻞ ﭘﻮﻻﻧﯽ درﺑﺎرهي دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ را ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻣﺎﯾﮑﻞ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد»ﺟﺎﻣﻌﻪ«ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﺮادرش ﭘﯽ ﺑﺒﺮد آنﻫﻢ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﻣﻮﺟﻮدﯾﺘﯽ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮآﻣﺪه و ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ از ﺑﺎزار اﺳﺖ. ﮐﺎرل ﻓﻘﻂ از اﯾﻦ راه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ اﯾﺪه را ﺗﺪاوم ﺑﺒﺨﺸﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﺳﺎزي ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﮔﺮاﯾﺶ دارد ﮐﻪ ﻻزﻣﻪي ﺧﻮدش اﺳﺖ. ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ :

12 12 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي Berkeley Fleming, Three Years in Vermont: The Writing of Karl Polanyi s TheGreat Transformation (unpublished manuscript presented to the Eighth International Karl Polanyi Conference, Mexico City, Mexico, 2001), دﯾﺪﮔﺎه ﭘﻮﻻﻧﯽ درﺑﺎرهي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﻣﻮﺟﻮدﯾﺘﯽ ﻣﺠﺰا و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺑﺎزار را ارﺟﺎع ﻣﮑﺮرش ﺑﻪ»واﻗﻌﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ«ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪ ﭘﯿﺮوي از ﺟﺎن ﻻي ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﺑﺎزار ﭘﻮﻻﻧﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺠﺰاﯾﯽ ﺣﮏ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺑﺎزار را در ﺧﻮد دارد. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻨﯿﺎنﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎزار ﯾﻌﻨﯽ دركﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك و اﻋﺘﻤﺎد و ﻏﺎﻟﺒﺎ رﯾﺸﻪدار در ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ. اﻣﺎ ﺑﻨﯿﺎنﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ رﮔﻪﻫﺎي ﻏﯿﺮﻗﺮاردادي ﻗﺮارداد دورﮐﯿﻢ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮاد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ : John Lie, Embedding Polanyi s Market Society, Sociological Perspectives 34 (1991): embeddedness.5 ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻘﺎﻟﻪي زﯾﺮ اﺳﺖ : Michael Burowoy, For a Sociological Marxism: The Complementary Convergence of Antonio Gramsci and Karl Polanyi, Politics and Society, 31(2), 2003, pp , 2003.

13 ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﭼﭗ 13 ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﭼﭗ ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺟﯿﻤﯽ اﺳﺘﺮنوﯾﻨﺮ ﺑﺎ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﻓﯿﺮوزه ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ آﺧﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ و ﺳﺎم ﮔﯿﻨﺪﯾﻦ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد. در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﻣﻨﺎزﻋﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢﭼﻨﺎن در درون ﮐﺸﻮرﻫﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﯿﺎن آنﻫﺎ. در اﯾﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ درﺑﺎرهي ﻧﻘﺶ دوﻟﺖﻫﺎ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻢﮐﺎري ﻧﺨﺒﮕﺎن در آﺳﺘﺎﻧﻪي ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ و اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭼﭗ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﮏﭘﺎرﭼﻪ وﺟﻮد دارد ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ»ﺟﻬﺎﻧﯽ«اﺳﺖ ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﻣﻠﺖ - دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﻪﮐﻨﺎر ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎ در ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ ادﻏﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﯿﺎري ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮونﺳﭙﺎري و ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺸﻐﻮلاﻧﺪ. ﺧﯿﻠﯽ از دوﻟﺖﻫﺎ ﻫﻢاﮐﻨﻮن ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﺎدرات و ﺗﺠﺎرت واﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪيﺧﻮد ﺑﻪﻃﺮزي ﺟﺪاﯾﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ )از ﻃﺮﯾﻖ اﻋﺘﺒﺎرات ﺗﺠﺎري اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺸﺘﻘﻪي ﺑﺎزار ﭘﻮﻟﯽ و ﺟﺰ آن( ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ وﺻﻞ اﺳﺖ. ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺗﺠﺎري ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ. از اﯾﻦ زواﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در دﻫﻪي 1850 درﺑﺎرهاش ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮد ـ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻢﭼﻮن ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ـ ﺑﯿﺶوﮐﻢ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. دوﻟﺖﻫﺎ در ﺗﺤﮑﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﻈﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﻪﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﮐﺘﺎب ﻣﺎ ﺑﺎ دو ﻧﻘﻞﻗﻮل ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﮑﯽ از دﯾﻮﯾﺪ ﻫﻠﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ در ﻣﺪرﺳﻪي اﻗﺘﺼﺎد ﻟﻨﺪن ﺑﻮد و در اواﯾﻞ دﻫﻪي 1990 از ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر روزاﻓﺰون درﮔﯿﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﻗﺪرتﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ دوﻟﺖﻫﺎ را ﻫﻢ دور ﻣﯽزﻧﺪ. دوﻣﯽ از ارﯾﮏ

14 14 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺟﯿﻤﯽ اﺳﺘﺮنوﯾﻨﺮ ﺑﺎ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﻫﺎﺑﺴﺒﺎم ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﺤﺸﺮش ﻋﺼﺮ ﻧﻬﺎﯾﺖﻫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ»ﯾﺎ ﭘﺮ از دوﻟﺖﻫﺎي ﮐﻮﺗﻮﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ اﺻﻼ ﻫﯿﭻ دوﻟﺘﯽ در آن ﻧﺒﺎﺷﺪ«. ﮐﺘﺎب ﻣﺎ ﮐﻮﺷﺸﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﺼﺤﯿﺢ اﯾﻦ ﭘﻨﺪارﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ ﻫﻮﻟﻨﺎك. ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ. وﻗﺘﯽ دور و ﺑﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﯽﭼﺮﺧﻨﺪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي زﯾﺎدي ﺳﮑﻨﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ دوﻟﺖﻫﺎ ﮐﻮﺗﻮﻟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ دوﻟﺖﻫﺎﯾﯽ را ﻻزم دارﻧﺪ داراي ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن ﻣﺸﺎﺟﺮات ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﮐﺎرآﻣﺪ و ﻻﯾﻖ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﮐﺮدن زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻻزم و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﯾﮏ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺎﺛﺒﺎت. اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﺎرﺟﯽ و ﺑﺎﻧﮏداري ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﺧﺎرج از ﻧﻈﺎمﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪﻫﻤﺎنﻣﯿﺰان ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در آﻏﺎز ﺑﺮاي ﻇﻬﻮر ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮد ﯾﮏﺳﺮه ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ دوﻟﺖﻫﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ. اﻣﺎ آﯾﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي درﻋﯿﻦاﯾﻦﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ دوﻟﺖ را رﻓﻊ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﺷﺪت داﻣﻨﻪي اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدي )ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رﻓﺎه( را ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دوﻟﺘﯽ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻤﺮﺷﮑﻦ ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﺑﺴﯿﺎري از آنﻫﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﻪ. اﻣﺎ دوﻟﺖﻫﺎ ﻫﺮﮔﺰ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﺎ آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﺪاﺧﻞ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﺑﺮايﺷﺎن ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي رﻓﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و آن اﻧﻮاع ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ در دوران ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم و ﭘﺲ از آن وﺟﻮد داﺷﺖ )اﮔﺮﭼﻪ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ آنﻫﺎ را اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ( ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺑﻨﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ. در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻗﺼﺪ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺗﺠﺎرت آزاد و ﻓﺮاﻣﻠﯿﺘﯽﺳﺎزي )و ﺑﺪونﻫﯿﭻﺗﺮدﯾﺪي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻟﯿﺒﺮال( ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ درﻋﯿﻦاﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺖ ﺑﻮد ﻣﯽﺟﻨﮕﯿﺪ. ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم آﺷﮑﺎرا از ﻫﻤﻪي ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ ﭼﻨﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎي اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ و ژاﭘﻦ ﻓﻀﺎي ﺗﻨﻔﺲ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﻧﮕﺮﯾﺨﺖ. اﻣﺎ آنﻫﺎ ﻫﻢواره ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭘﺲ آن ﻧﻮع ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ اﺗﺨﺎذ ﺷﺪ رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ را در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦﻫﺎ را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﺮد.

15 ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﭼﭗ 15 ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ درﺑﺎرهي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي رﻓﺎه ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ دارد. ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ رﻓﺎه ﻣﺤﺼﻮل اﺻﻼﺣﺎت واﻗﻌﯽ ﺑﻮد. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ ﺧﻮاه از ﺑﺎﻻ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮاه در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﺶﺗﺮﺷﺎن ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﮑﻨﻨﺪ. ﺣﺘﺎ ﺑﯿﻤﻪي ﺑﯽﮐﺎري ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﻃﺮﯾﻘﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﮐﺎر را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﮑﻨﺪ : ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از آنﮐﻪ در ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺣﻀﻮر ﻣﯽداﺷﺘﯽ ﺑﻦﻫﺎي ﺑﯽﮐﺎري را ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﯽ و ﻓﻘﻂ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﻦﻫﺎ ﮐﻪ ﭘﻮلﺷﺎن را ﻗﺒﻼ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺑﻮدي ﺑﻪات اﻣﮑﺎن ﻣﯽداد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺳﺮ ﮐﻨﯽ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺟﺘﻨﺎب از ﮐﺸﯿﺪن ﺧﻂ ﺗﻤﺎﯾﺰي دﻗﯿﻖ ﺑﯿﻦ ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و اﺻﻼﺣﺎت رﻓﺎه و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﻬﻢ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﻪﮐﻨﺎر ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻧﺤﻮهي ﻃﺮح ﺳﻮال از ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮕﺎه ﮐﺮد و دﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽﺷﺪن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﯿﻮهاي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪﻫﺎ را ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻗﻮي ﺑﻮد اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ داد. ﮐﻠﯽﺗﺮ از آن ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﭼﻪﻃﻮر ﺗﻮازن ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻠﺖ - دوﻟﺖﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار داد و ﺑﺮﻋﮑﺲ. ﭼﻪﻃﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﻨﯿﻢ آﯾﺎ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ را ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﺸﺎرﻫﺎي درون - دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﻓﻬﻤﯿﺪ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر ﻓﺸﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻗﺪرت ﺣﺎﻣﯿﺎن داﺧﻠﯽ ﺧﺎﺻﯽ را اﻓﺰون ﯾﺎ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ دوﺗﺎﯾﯽ ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ. ﻧﺨﺴﺖ وﻗﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ ﯾﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ در ﯾﮏ ﻣﻠﺖ - دوﻟﺖ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ـ و آنﻫﺎ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ـ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ درون آن ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﯾﻦ ﺑﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪي داﺧﻞ / ﺧﺎرج ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﻧﻬﺪ. دوم وﻗﺘﯽ دوﻟﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ را در دﻫﻪﻫﺎي 1980 و 1990 ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎري اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ را ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. اﻣﺎ در ﺗﻤﺎﻣﯽ آن ﻣﻮارد ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﻮرژوازي داﺧﻠﯽ ﻫﻢ در درون ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ آن اﺻﻼﺣﺎت ﭘﺎي ﻣﯽﻓﺸﺮد. ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رﻓﺘﻦ ﭘﯿﺶ ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل ﺑﺎ ﺳﺮﺑﻪزﯾﺮاﻓﮑﻨﺪهﺷﺪن ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎ اﻣﮑﺎن داد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ» ﺧﺐ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﯿﻢ اﻣﺎ ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل ﻣﺠﺒﻮرﻣﺎن ﮐﺮد«. اﻣﺎ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل ﮐﺮد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي

16 16 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺟﯿﻤﯽ اﺳﺘﺮنوﯾﻨﺮ ﺑﺎ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي داﺧﻞ اﯾﻦ دوﻟﺖﻫﺎ را ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻓﺮﺻﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ واﮔﺬاري ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎري ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﭼﻨﺪﻣﻠﯿﺘﯽ و ﺟﺰ آن ﻓﺸﺎر ﻣﯽآوردﻧﺪ زﯾﺮ ﭘﺮ و ﺑﺎل ﺧﻮدش ﺑﮕﯿﺮد. ﭘﺲ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪش ﺑﻮدﯾﺪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي داﺧﻠﯽ و ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺎﺳﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. اﯾﻦ در ﺳﻄﺢ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ دﯾﺪار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل ﮔﺮوه ﻫﻔﺖ ﮔﺮوه 20 و ﺟﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺳﺮان ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت وزارت داراﯾﯽ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ اﻓﮑﺎر ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺷﮑﻞ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ اﺣﺴﺎس رﻓﺎﻗﺖ و ﺗﻌﻬﺪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ. اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺷﺪ در ﯾﮏدﺳﺖ ﮐﺮدن ﺳﯿﺎﺳﺖ. واﻧﮕﻬﯽ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ را ﻓﺮاﯾﻨﺪي دﯾﺪ ﮐﻪ از»ﺧﺎرج«ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ»داﺧﻞ«ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺤﺼﻮل دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﺑﯿﻦ»ﺧﺎرج«و»داﺧﻞ«. ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺟﻬﺎن ﺑﻪﻗﺎﻋﺪه ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﻼزم ﺑﻮده. اﻣﺎ در رواﯾﺖ ﺷﻤﺎ اﺳﺎس ﻧﻈﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻫﻢﮐﺎري دارﻧﺪ. ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻟﻄﻔﺎ اﯾﻦ را ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎز ﮐﻨﯿﺪ و ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﮔﺮوه ﻧﺨﺒﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ درﻫﻢﺑﺸﮑﻨﺪ و ﺑﻪﺳﺒﮏ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول ﺷﮑﻞ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮد اﺳﺘﻤﺮار ﯾﺎﻓﺖ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار و ﺳﺮان دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﻗﻮيﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن»ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ«ﯾﺎ ﺟﻨﺒﺶ دﮔﺮﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي. اﯾﻦ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﯾﮑﯽ از ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﻧﻔﻮذ روﺑﻪاﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺎدي ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽاي ﮐﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رودررو ﺑﺎ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻼشﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﺑﺮاي ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻫﻢﮐﺎري ﻣﯿﺎن ﻧﺨﺒﮕﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ اروﭘﺎ و ژاﭘﻦ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ در دﻫﻪي 1960 ﺑﺮاي ﺑﺮآﻣﺪن از ﭘﺲ ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻗﻮي ﮐﻪ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورد و ﺣﻞوﻓﺼﻞ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻦ اروﭘﺎ ژاﭘﻦ و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﯾﺮ ﺳﺮ دﻻر اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻧﮏ

17 ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﭼﭗ 17 ﻣﺮﮐﺰي و ﮐﺎرﮐﻨﺎن وزارت داراﯾﯽ ﺑﻪﻫﻢ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﭘﺎﯾﻪي ﮔﺮوه ﻫﻔﺖ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮔﺮوه 20 را ﮔﺬاﺷﺖ. آنﭼﻪ ﭘﺲ از ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ 2007 اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ آنﭼﻪ ﭘﯿﺶ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول و در ﻃﻮل رﮐﻮد ﺑﺰرگ روي داد ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺑﻮد. ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺤﺮان دﻫﻪي 1970 ﻫﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻫﻤﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻇﻬﻮر ﮔﻮﻧﻪاي رﻗﺎﺑﺖ درون اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﯿﺰان ﻋﻈﯿﻤﯽ ﻫﻢﮐﺎري ﺑﯿﻦ دوﻟﺖﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ اروﭘﺎ و ژاﭘﻦ را در ادارهي ﺑﺤﺮان ﻣﯽدﯾﺪﯾﻢ. اﯾﻦ ﻫﻢﮐﺎري از 2007 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﺮان ﮔﺮوه 20 ـ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي و وزراي داراﯾﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮان ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ ﺑﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﯾﮏ اﻃﻼﻋﯿﻪي رﺳﻤﯽ ﺻﺎدر ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در آن ﻫﻢﭘﯿﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﻮ ﺗﺠﺎرت آزاد و ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺳﺪ ﮐﻨﺪ در ﭘﯽ ﻫﯿﭻ ﺳﯿﺎﺳﺖ داﺧﻠﯽاي ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ. در دﯾﺪار ﻣﺠﺪد در ژوﺋﻦ 2010 در ﺗﻮرﻧﺘﻮ آنﻫﺎ دوﺑﺎره ﺧﻮد را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﺮدﻧﺪ. و در واﻗﻊ ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎﯾﻪات را ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮﮐﯽ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﯿﺎه ﺑﻨﺸﺎن ﺟﻨﮓﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﯾﺎ ﻧﻈﺎرتﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺮدن ﻣﺎﻟﯽ را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﺒﻮدهاﯾﻢ. ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﻪرﻏﻢ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري آنﻫﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﭘﺎﯾﺎن دﻫﻨﺪ. اﯾﻦ ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭘﺲ از ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ دﻫﻪي 1930 و دﻫﻪي 1970 اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻼف ﺧﻮد دﺳﺖﮐﻢ ﯾﮏ دﻫﻪ ﺑﻪدرازا ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺸﯿﺪ و اﮔﺮﭼﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻬﺎر آن ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ آن را ﺣﻞ ﮐﻨﻨﺪ. اﮔﺮ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯿﻦ دوﻟﺖﻫﺎ را ﺷﻌﻠﻪور ﻧﮑﺮده اﺳﺖ ﭼﻪ ﮔﺴﻞﻫﺎي ﻋﻤﺪهاي را ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ واﺿﺢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎن را از ﻣﯿﺎن ﻧﺒﺮده ﺗﻨﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﺪاوم و ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎرهي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎ و ﻣﻮاﺿﻊ دوﻟﺖﻫﺎ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺧﺒﺮ از درﮔﺮﻓﺘﻦ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺑﯿﻨﺎ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﻤﯽدﻫﺪ. ﺗﻌﺎرض اﺻﻠﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪواﺳﻄﻪي اﯾﻦ ﺑﺤﺮان وﺧﺎﻣﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﻌﺎرض ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺨﺶ زﯾﺎدي از ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﭼﭗ روي ﺗﻌﺎرضﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺟﻨﺎحﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﺗﻌﺎرض ﺑﯿﻦ ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺻﻨﻌﺘﯽ»ﻣﻮﻟﺪ«و ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ»اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮا«. اﻣﺎ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺻﻠﯽ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﻨﮏ ﭼﻨﺎن

18 18 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺟﯿﻤﯽ اﺳﺘﺮنوﯾﻨﺮ ﺑﺎ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﻓﺮاﻣﻠﯿﺘﯽ و ﭼﻨﺎن وﺻﻞ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ ﻓﺮاﻣﻠﯿﺘﯽاﻧﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﺮاي ﮔﺴﺴﺘﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ آن ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪه وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﯾﻌﻨﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻨﺘﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي اﺻﻼحﮔﺮا ـ در اﺗﺤﺎد ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ـ دﯾﮕﺮ اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد. ﮔﺴﻞﻫﺎي ﻋﻤﺪه در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ از زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺑﺤﺮان از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻪ ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ - ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﻠﮑﻪ درون آنﻫﺎﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ آنﻫﺎ ﺗﺎ اﻋﺘﺮاض ﻓﺮاﻣﻠﯿﺘﯽ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻼش اﺧﯿﺮ در ﻓﻠﻮراﻧﺲ ﺑﺮاي اﺣﯿﺎي ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اروﭘﺎ( اﻣﺎ اﯾﻦ ﻫﻢواره در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻮازن ﻗﻮا در دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻣﺮوزه ﮔﺴﻞﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺗﻌﺎرﺿﺎت در دوﻟﺖاﻧﺪ. دو ﻣﺜﺎل ﻣﯽزﻧﻢ : ﺑﺮاي راﻫﯽ ﮐﻪ ﭼﯿﻦ ﺗﺎ اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮاي ادﻏﺎم در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ دﻧﺒﺎل ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮجﻫﺎي ﭘﯽدرﭘﯽ اﻋﺘﺼﺎبﻫﺎ در ﭼﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻧﯿﺮوﻫﺎي داﺧﻞ ﯾﻮﻧﺎن ﮐﻪ ﺳﯿﺮﯾﺰا را ﻫﻢﭼﻮن ﻧﻮﯾﺪﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ ﺣﺰب ﺿﺪ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﺑﺮ ﺻﺤﻨﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ اروﭘﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ. اﯾﻦ ﺑﻪﮐﻨﺎر ﻣﺜﺎل ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻫﺮ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﮐﻪ در ﯾﻮﻧﺎن ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﭘﯿﺮوزيﻫﺎي ﺳﯿﺮﯾﺰا در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻫﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﻧﺒﻮد ﭼﺮﺧﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮاﻓﻖ در ﺗﻮازن ﻧﯿﺮوﻫﺎ در اروﭘﺎ ﺑﻪوﯾﮋه در اروﭘﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ آﻟﻤﺎن آنﻫﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﯿﺶر وي ﺗﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎ ﺑﻪ 1917 ﺑﺮﮔﺸﺘﻪاﯾﻢ : ﭼﺮﺧﺶ در ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ﺣﻠﻘﻪي زﻧﺠﯿﺮ روي ﻣﯽدﻫﺪ اﻣﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻨﯿﺎدي در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن آن ﺑﻪﻃﺮﯾﻘﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف آنﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﮑﻤﻞ در ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻠﺖ - دوﻟﺖﻫﺎ و در راس ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖ - دوﻟﺖﻫﺎي ﻗﺪرتﻣﻨﺪﺗﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮔﺴﻞﻫﺎ در دوﻟﺖﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ ـ اﻣﺎ ﺑﺎز ﻣﺴﺎﻟﻪي»درون«و»ﺑﯿﺮون«ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ ﺑﯿﻦ آنﻫﺎﺳﺖ. آﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﯾﮏﺟﺎﻧﺒﻪ از ﻧﻈﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎري ﺧﯿﻠﯽ دردﻧﺎك ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﯾﻦ را ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ ﻣﯽﻓﻬﻤﯿﻢ ﮐﻪ اﻣﺘﺤﺎن ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺧﺎص دارد ﺗﻮاﻓﻖﻫﺎ ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﻪ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮازن ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﮏ ﻗﻮا ﺑﺮاياش ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﮕﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ.

19 ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﭼﭗ 19 اﻣﺎ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺳﺖ : دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ درون - ﺑﯿﺮون ﭼﻨﺎناﺳﺖﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺟﺪاﺷﺪن را از ﻧﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازيﻫﺎي ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ را ﻣﻤﮑﻦ ﮐﻨﺪ ﺑﺪون ﭼﺮﺧﺶﻫﺎي ﻣﮑﻤﻞ در ﺗﻮازن ﻗﻮا در دوﻟﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ دوﻟﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻪﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮان در ﺗﺼﻮر آورد. ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﭼﭗ ﭼﯿﺴﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻌﻨﯽاش اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺧﻮد را از اﯾﻦ ﺗﻮﻫﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺎن را ﺑﺪون ﮐﺴﺐ ﻗﺪرت ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ ﻧﺠﺎت ﻣﯽدﻫﯿﻢ. ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪﮐﻠﯽ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻮازن ﻗﻮاي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي در ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ ﻫﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ ـ از ﺣﯿﺚ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ ـ در دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ دوﻟﺖﻫﺎي آن ﺟﻮاﻣﻊ ﻧﻤﻮدار ﺷﻮد. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻌﻨﯽاش اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺑﺮوﯾﻢ. اﻋﺘﺮاض ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﺑﺨﺶ و ﺧﻼق اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﮐﺎر اﯾﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﺰماش ﻣﻌﻄﻮفﺑﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﯿﺮون دوﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎدن و ﮔﻮﺟﻪﻓﺮﻧﮕﯽ ﭘﺮت ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﯾﺎ ﺑﺎ ﭘﻠﯿﺲ ﺳﺮﺷﺎخ ﺷﺪن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺑﻨﺎي اﻧﻮاع ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ وارد دوﻟﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺮﮐﯿﺐ آن را ﻋﻮض ﮐﻨﻨﺪ. ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ 23 ﺳﺎﻟﻪاﯾﺪ و ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ در ﻋﺼﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻋﺼﺮ ﻣﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﺪهاﯾﺪ ﭼﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ آن دارﯾﺪ ﻣﻮاﻓﻖام ﮐﻪ ﻧﺒﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺟﻮﺷﺶﻫﺎي اﻋﺘﺮاض ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺰرگ اﺳﺖ. اﻣﺎ از ﺗﮑﺮار ﻧﻘﺪ ﻣﻌﻤﻮل ـ»ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را ﺷﮑﻞ ﺑﺪﻫﯽ«ـ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﯾﮏ اﯾﺪهي روﺷﻦﺗﺮ از آنﭼﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺎﺻﯽ ﺷﺪهام. ﯾﮏ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺮايام ﻋﺬابآور اﺳﺖ و ﺑﺨﺸﯽ اﺳﺖ از ﻣﻨﻄﻖ ﭘﺸﺖ ﺗﺮﺗﯿﺐ دادن اﯾﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ و اراﺋﻪي ﮔﺰارش اﻗﺘﺼﺎدي اﻏﻠﺐ در ﺳﻄﺢ ﻏﻠﻂ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد : ﺑﺮايﻣﺜﺎل روي ﺟﺰﯾﯿﺎت ﻣﻌﯿﻨﯽ در ﻣﺮور ﺑﺮ آﺧﺮﯾﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺪوناﯾﻦﮐﻪ آنﻫﺎ را در زﻣﯿﻨﻪاي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ. ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻮاﻓﻘﻢ. ﺣﺘﺎ اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻫﻢ ﺷﮑﻞ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ژرفﺑﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ واﻗﻌﯽ اﮔﺮ ﻓﺎﻗﺪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽاي ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ اﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي راه ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ درون دوﻟﺖ و ﺳﻌﯽ ﺑﺮاي اﺟﺮاي آن دارﻧﺪ اﯾﻦ

20 20 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺟﯿﻤﯽ اﺳﺘﺮنوﯾﻨﺮ ﺑﺎ ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪﮐﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد ﺗﻨﻬﺎ اﻣﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮايﻣﺎن ﻣﯽﮔﺬارد ﺳﻌﯽ در ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار دادن ا د ﻣﯿﻠﯽﺑﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن از اﺳﺎس ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﻧﻘﺶ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻧﺨﺒﮕﺎن داﺧﻞ آن در ﻗﯿﺪوﺑﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻫﻢ روي ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﺑﺎز ﮐﺎر زﯾﺎدي از دﺳﺖاش ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ آن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد. ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮوع ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن درﺑﺎرهي اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺑﻨﺎ ﮐﻨﯿﻢ. اﻣﺎ ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﻪ دﻏﺪﻏﻪي ﻧﺴﻞ ﺷﻤﺎ اﺟﺘﻨﺎب از ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﯾﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻗﺪﯾﻤﯽاﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر ﺑﺘﻮان ﺧﻼﻗﯿﺖ اﻋﺘﺮاضﻫﺎي ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ و آن را در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ از آن اﻟﮕﻮﻫﺎي ـ ﮐﺎﻣﻼ ﻏﯿﺮدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ـ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد. ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪاي اﺳﺖ از : Global Capitalism and Left, by Jamie Stern-Weiner and Leo Panitch, New Left Project

21 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري 21 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻘﺪ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼح ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪدﺳﺖ وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دوﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد. اﯾﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﭼﻨﺪ در روزﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﻪﺻﻮرت اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﺎ اﻣﻀﺎي رﯾﯿﺲ دوﻟﺖ و وزﯾﺮ ﺗﻌﺎون و ﮐﺎر و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ارﺳﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮاد 21 و 27 و ﻧﯿﺰ ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر در ﻣﺘﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﻪاﺻﻄﻼح اﺻﻼﺣﺎت ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺎزي دوﺳﺮﺑﺎﺧﺖ را ﺑﺮاي ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﻮر رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ. اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻓﻌﻠﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ دو ﻣﺎده و ﻧﯿﺰ ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد ﻫﻤﺎن ﺳﻮﮔﯿﺮي ﻣﺨﺮب ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ را ﺑﺎ ﺷﺪﺗﯽ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده اﺳﺖ *. ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪيﻧﮋاد در ﺗﯿﺮﻣﺎه ﺳﺎل 1384 ﺑﻪﻃﺮزي ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮه در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻧﻬﻤﯿﻦ دوره از رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﯾﺮان ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزي رﺳﯿﺪ آنﻫﻢ ﭘﺲ از ﻣﺒﺎرزهي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﯽ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن آن ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را در ﺻﺪر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺑﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در دو ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻋﻤﺮ دوﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﻣﯽﮔﺬرد ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺖ در ﻣﻮارد ﻣﻬﻤﯽ دﭼﺎر ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ از ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎ ز ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎزارﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ. از ﻣﺆﯾﺪات اﯾﻦ ادﻋﺎ ﯾﮑﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼح ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر در دوﻟﺖ ﻧﻬﻢ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ را وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1385 ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ و ﮐﺎرﮔﺮي و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ اراﺋﻪ ﮐﺮد. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي وزﯾﺮ ﮐﺎر اﺑﺘﺪا اﻧﺘﻘﺎدات و ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدات ﮔﺮوهﻫﺎي ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ و ﮐﺎرﮔﺮي در زﻣﯿﻨﻪي ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ در ﻫﯿﺄﺗﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻧﻈﺮات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺎر ارﺳﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻦ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﯾﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻻﯾﺤﻪ 1 ﯾﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻃﺮح ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

22 22 ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﻢ ﻧﺸﺎن دﻫﯿﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي وزارت ﮐﺎر ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه در راﺳﺘﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺑﺎزار آزاد اﺳﺖ 2. ﭘﮋوﻫﺶ درﺑﺎرهي ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاد ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﺮﺧﯽ رﮔﻪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﻗﺘﺼﺎدي دوﻟﺖ ﻧﻬﻢ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي دﺳﺖﭼﭙﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺑﺎز ﻫﻢ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻤﯽ از ﻧﻮﻋﯽ ﭘﺮوژهي اﻗﺘﺼﺎدي راﺳﺖﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي ﺑﺎزار آزاد در ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي وﺟﻮد دارد. ﺧﻄﺎﺑﻪاي ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ اﯾﺮان ﭘﺲ از ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر و ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎي ﻓﺮاوان در ﺳﺎل 1369 ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ 3. از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﻫﻢ ﮔﺮوهﻫﺎي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ و ﻫﻢ دﺳﺘﻪﺟﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪﺷﺪت از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻫﻢدﯾﮕﺮ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻫﻢ در ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﺸﮑﻼت ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و ﻫﻢ در اراﺋﻪي راهﺣﻞ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت از ﮔﻔﺘﺎر اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻃﺮفداران ﺑﺎزار آزاد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻋﺘﻘﺎد اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال در اﯾﺮان اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺎرض در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﮐﺎرﮔﺮ و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻧﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ و ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎر ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮان : ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻗﺮار دارد ﯾﮏ ﺧﯿﺮ ﺑﺮاي ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﺧﯿﺮي دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ دﯾﮕﺮي از ﮐﺎرﮔﺮان در ﺗﻀﺎد اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﯿﻦ ﺧﻄﺎﺑﻪي ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ در اﯾﺮان ﻋﻤﺪﺗﺎ درﺟﻪي ﺑﺎﻻﯾﯽ از ﺣﻤﺎﯾﺖ را ﺑﻪﺷﮑﻞ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ و اﺟﺮﺗﯽ ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻬﺮهوري ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ اﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ در ﻋﻮض ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ و ازاﯾﻦرو ﺑﯽﻣﯿﻠﯽ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﯽﮐﺎر ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال در ﻟﻮاي ﻃﺮفداري از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎر ﺑﻪ اﯾﺠﺎد رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻓﺸﺮدهﺗﺮ ﻣﯿﺎن ﺷﺎﻏﻼن و ﺑﯽﮐﺎران در ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ آنﻫﻢ از رهﮔﺬر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎر روﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﺑﮕﺬارد 4. ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد آﻧﺎن اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ وﺿﻊ ﺷﺪه ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ دﺳﺖﺷﺎن را در اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎزﺗﺮ ﺑﮕﺬارد ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮﯾﺶ را از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد اﻣﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎر ﺑﺎ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪ ﺷﻐﻞ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﮕﺎر ﻣﯿﺎن اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ و اﺷﺘﻐﺎلزاﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي از اﻧﺤﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺪه - 5 ﺑﺴﺘﺎن ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ : ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﺷﺘﻐﺎلزاﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ را ﻓﺪا ﮐﺮد. ﺷ ﺒ ﺢ اﺧﺮاج

23 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري 23 ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﺎ رﯾﺸﻪ در اﯾﻦ ﺧﻄﺎﺑﻪي ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﭼﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ را در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ درﺻﺪد اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﻮﯾﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﺧﺘﯿﺎر ﺗﺎم دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽدﻫﺪ. ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪي اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﺷﺪه در ﻣﻮاد 21 و 27 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺎدهي 21 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﻣﺎدهي ﻣﺒﺤﺚ ﺧﺎﺗﻤﻪي ﻗﺮارداد ﮐﺎر اﺳﺖ» ﻗﺮارداد ﮐﺎر ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻃﺮق زﯾﺮ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ : اﻟﻒ( ﻓﻮت ﮐﺎرﮔﺮ ب( ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎرﮔﺮ ج( ازﮐﺎراﻓﺘﺎدﮔﯽ ﮐﺎرﮔﺮ د( اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪت در ﻗﺮاردادﻫﺎي ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﺪت ﻣﻮﻗﺖ و ﻋﺪمﺗﺠﺪﯾﺪ ﺻﺮﯾﺢ ﯾﺎ ﺿﻤﻨﯽ آن ه( ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺎر در ﻗﺮاردادﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻌﯿﻦ اﺳﺖ و و( اﺳﺘﻌﻔﺎي ﮐﺎرﮔﺮ 6«. ﻋﻼوهﺑﺮ ﺷﺶ ﺑﻨﺪ ﻣﺎدهي 21 ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر دو ﺑﻨﺪ دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺎده اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ» : ز( ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻟﺰوم ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮔﺴﺘﺮده در ﻓﻦآوري ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻫﯿﺄﺗﯽ ﻣﺮﮐﺐ از اﺳﺘﺎندار و ﯾﺎ ﻣﻌﺎون اﯾﺸﺎن رؤﺳﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎر و آﻣﻮزش ﻓﻨﯽوﺣﺮﻓﻪاي و ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﻣﻌﺎدن اﺳﺘﺎن و ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان واﺣﺪ و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ و ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎي واﺣﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ك( ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﺟﺴﻤﯽ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ رﮐﻮد در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺮدد 7«. ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ اﻓﺰودن اﯾﻦ دو ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎدهي 21 دﺳﺖ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻫﯿﺄﺗﯽ ﻣﺮﮐﺐ از اﺳﺘﺎندار ﯾﺎ ﻣﻌﺎون اﯾﺸﺎن رؤﺳﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎر و آﻣﻮزش ﻓﻨﯽوﺣﺮﻓﻪاي و ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﻣﻌﺎدن اﺳﺘﺎن ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎي واﺣﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد از ﮐﺎرﮔﺮان را ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ اﺧﺮاج ﮐﻨﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدهي 27 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﻮاد ﻣﺒﺤﺚ ﺧﺎﺗﻤﻪي ﻗﺮاردادﮐﺎر اﺳﺖ» ﻫﺮﮔﺎه ﮐﺎرﮔﺮ در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ ﻗﺼﻮر ورزد و ﯾﺎ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻧﻀﺒﺎﻃﯽ ﮐﺎرﮔﺎه را ﭘﺲ از ﺗﺬﮐﺮات ﮐﺘﺒﯽ ﻧﻘﺾ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺣﻖ دارد در ﺻﻮرت اﻋﻼم ﻧﻈﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻋﻼوهﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت و ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻮﻗﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪي ﮐﺎر ﻣﻌﺎدل ﯾﮏ ﻣﺎه آﺧﺮﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﻪﻋﻨﻮان»ﺣﻖ ﺳﻨﻮات«ﺑﻪ وي ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻗﺮارداد ﮐﺎر را ﻓﺴﺦ ﻧﻤﺎﯾﺪ 8«. در ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر اﻣﺎ ﻣﺎدهي 27 ﺑﻪﺷﺮح ذﯾﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ» : ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﺎرﮔﺮ در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ ﻗﺼﻮر ورزد و ﯾﺎ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻧﻀﺒﺎﻃﯽ ﮐﺎرﮔﺎه را ﻧﻘﺾ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از اﺑﻼغ ﺣﺪاﻗﻞ دوﺑﺎر ﺗﺬﮐﺮ ﮐﺘﺒﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻣﯿﺎن آنﻫﺎ ﮐﻢﺗﺮ از ﭘﺎﻧﺰده روز ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺿﻤﻦ اﻃﻼع ﺑﻪ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر واﺣﺪ و ﯾﺎ ﺗﺸﮑﻞ ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎرﮔﺎه )در ﺻﻮرت وﺟﻮد( ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦﻧﻤﻮدن ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﺪﯾﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت و ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻮﻗﻪ

24 24 ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻨﻮات ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻌﺎدل ﯾﮏ ﻣﺎه آﺧﺮ ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻓﺴﺦ ﻗﺮارداد اﻗﺪام ﮐﻨﺪ 9«. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺎدهي اﺻﻼﺣﯽ ﺣﺘﺎ از ﻧﻘﺶ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻧﯿﺰ در ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪﺷﺪت ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﺎﺑﺮﺧﻮردار از ﺣﻖ ﺗﺄﺳﯿﺲ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﮔﺮ ﺑﻨﺎﺳﺖ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن از ﺣﻖ اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ آﯾﺎ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻫﯿﭻ ﻧﻮع اﻣﺘﯿﺎزي در ﻋﻮض ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان اﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ اﺳﻨﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﮐﺎر و ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ذﯾﻞ ﻋﻨﻮان»ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ«و ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ در ﻫﻤﯿﻦ ﻓﺼﻞ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﭼﻪﺑﺴﺎ زﻣﯿﻨﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻞ در ﭘﺮﺳﺶ ﻓﻮق ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪي ﺷﻤﺎرهي 87 ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎر ﮐﻪ درﺑﺎرهي آزادي اﻧﺠﻤﻦﻫﺎ و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺣﻖ ﺗﺸﮑﻞ اﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺮان از اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪ و ﻣﻘﺮرات ﺧﻮد را ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ آزادي ﮐﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ آنﻫﻢ ﺑﺪون 10 ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪي ﻣﺮاﺟﻊ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ. اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﯿﻢﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬار اﺻﻮﻻ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺣﻘﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرداري از اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺪاده اﺳﺖ اﻻ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر. ﻣﺮوري ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺎده از ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺾ ﻧﻤﻮﻧﻪ. در ﻣﺎدهي 130 از ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ» : ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ و دﻓﺎع از دﺳﺖآوردﻫﺎي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و در اﺟﺮاي اﺻﻞ ﺑﯿﺴﺖوﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﮐﺎرﮔﺮان واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺸﺎورزي ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ﺻﻨﻔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺗﺄﺳﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ 13«. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﻣﺎدهي 131 ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ :»در اﺟﺮاي اﺻﻞ ﺑﯿﺴﺖوﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان و ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺮوع و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﯾﮏ ﺣﺮﻓﻪ ﯾﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ 12«. اﻣﺎ در ﺗﺒﺼﺮهي ﭼﻬﺎرم ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺎده ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ» : ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﮏ واﺣﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ 13«. اﯾﻦ ﺗﺒﺼﺮه در ﻋﻤﻞ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ

25 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري 25 ﭼﻨﺎنﭼﻪ در ﻫﺮ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮي از ﭘﯿﺶ ﯾﮏ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻣﮑﺎن ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ دﯾﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﻫﻤﻪي اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ ﮐﻪ دال ﺑﺮ ﻋﺪمﺑﺮﺧﻮرداري از ﺣﻖ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﺖ در ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﻣﺎﻧ ﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻣﻮاد 130 و 131 و 132 و 135 و 136 و 137 از ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و ﮐﻠﯿﻪي ﺗﺒﺼﺮهﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺣﺬف و و ﻣﺘﻦ زﯾﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺎدهي ) 130 ﻫﻢراه ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺗﺒﺼﺮه ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﻧﻤﯽآورﯾﻢ( ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽﺷﻮد» : در اﺟﺮاي اﺻﻮل 26 و 104 ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ و ﺗﺮوﯾﺞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎر و اﯾﻤﻨﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺮوع و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﯾﮏ واﺣﺪ ﯾﮏ ﺣﺮﻓﻪ و ﯾﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ و ﯾﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﺧﻮد ﮐﻨﻨﺪ 14«. ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮرداري ﮐﺎرﮔﺮان از ﺗﺄﺳﯿﺲ و ادارهي ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻫﯿﭻ اﻣﺘﯿﺎزي ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﻤﯽدﻫﺪ. در ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﺪادن ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮي ﻏﺎﻟﺒﺎ ﭘﯿﺶﺗﺮﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر اﻓﻮاﻫﯽ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺮان از ﺣﻖ داﺷﺘﻦ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺤﺮوم ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﻋﻮض ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﻧﯿﺰ اﻣﮑﺎن اﺧﺮاج ﺷﺘﺎﺑﺎن ﮐﺎرﮔﺮ را ﻧﺪارﻧﺪ. اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل را دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮان در ﭼﺎرﭼﻮب ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﭘﯿﺶ ﮐﺸﯿﺪ. در ﭼﺎرﭼﻮب ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺟﺮح و ﺗﻌﺪﯾﻞﻫﺎي ﺑﻪﻋﻤﻞآﻣﺪه در ﻣﻮاد 21 و 27 اﻣﮑﺎن اﺧﺮاج ﺷﺘﺎﺑﺎن را ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن داده اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﺷﺪه ﮐﻤﺎﮐﺎن ﮐﺎرﮔﺮان را از ﺣﻖ داﺷﺘﻦ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺤﺮوم ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دوﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺑﺮاي ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﮏ ﺟﻮر ﺑﺎزي دوﺳﺮﺑﺎﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ : ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار از اﻣﮑﺎن اﺧﺮاج ﺷﺘﺎﺑﺎن ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻤﺎﮐﺎن ﻧﺎﺑﺮﺧﻮردار از ﺣﻖ ﺗﺄﺳﯿﺲ و ادارهي 15 ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺴﺘﻘﻞ. ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻋﺘﻘﺎد اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺗﻮﻟﯿﺪ و ازاﯾﻦرو رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﺮان اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎزار ﮐﺎر اﺳﺖ ﭼﻨﺪانﮐﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺮدي ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽورزد اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺘﺨﺪامﺷﺪه ﺑﺮاياش

26 26 ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﯾﻦ اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎزار ﮐﺎر ﮔﺮﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﯽﮐﺎري را در ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ در درازﻣﺪت ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﻧﮕﯿﺰهي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺗﻮﻟﯿﺪ و از اﯾﻦ رهﮔﺬر اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﺑﯽﮐﺎري ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال اﯾﺮاﻧﯽ دﻗﯿﻘﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻧﻮﻋﯽ دوراﻫﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽورزﻧﺪ» : از ﯾﮏ ﺳﻮ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرداري از اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ و از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﺿﺮورت اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮﺷﺪن ﺑﺎزار ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﻪي ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺮﻗﯽ در اﯾﺮان را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻮﻋﯽ دوراﻫﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ 16«. در ﻧﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻃﺮفدار ﺑﺎزار آزاد اﺻﻮﻻ ﮔﺮﯾﺰي از اﻧﺘﺨﺎب ﻧﯿﺴﺖ : ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪي ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرداري از اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﺗﻦ داد و از رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ اﻟﺰاﻣﺎت ﯾﮏ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻮﯾﺎ ﺗﻦ در داد و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﮐﺎرﮔﺮي از ﺟﻤﻠﻪي ﻣﻄﺎﻟﺒﻪي اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ را ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﯿﻮهاي ﺑﺮاي ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﺴﺎﻟﻪ و راهﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮔﺮﭼﻪ از ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﯿﺴﺖ وزﻧﯽ ﻧﺎﺑﺠﺎ و اﺳﺎﺳﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪي اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﯾﺮي در ﺑﺎزار ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و از اﯾﻦ رهﮔﺬر ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺮان ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ. رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ و ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ و ﻋﺪمرﻋﺎﯾﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﺧﺬ ﺟﻮاز ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي وﺟﻮد ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺘﻌﺪد ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﯿﺎﻓﺘﮕﯽ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻧﻘﺶ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺣﺴﺎب ذﺧﯿﺮهي ارزي ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﻤﯿﻊ ﻋﻮارض ﻣﺸﮑﻼت ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي دوﻟﺘﯽ در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ و ﻓﺴﺎد در ﻓﺮاﯾﻨﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در زﻣﯿﻨﻪي ﺻﺎدرات و واردات ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽ در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ و ﺟﺰ آن از ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ 17. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻗﺎﺑﻞﺗﺄﻣﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ و ﻣﻮاﻧﻊ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﺮان ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻧﺎﮐﺎراﯾﯽﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ رﯾﺸﻪ دارد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﻫﻢواره درﺻﺪد اﺳﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎزار ﮐﺎر و اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﯿﻮهاي ﺑﺮاي ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﺴﺎﻟﻪ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻗﺪرت ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻬﺘﺮ درك ﮐﺮد. ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ رﻓﻊ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان در ﮔﺮو روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ذيﻧﻔﻊ ﻗﺪرتﻣﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻓﺮاواﻧﯽ را در

27 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري 27 اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﺑﻬﺒﻮد رواﺑﻂ ﺧﺎرﺟﯽ در ﺻﺤﻨﻪي ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اﺻﻼح ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺗﺴﺮﯾﻊ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اداري راهاﻧﺪازي ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﻫﻢآﻫﻨﮓﺳﺎزي ﻣﺮاﮐﺰ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ اﺻﻼح ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ اﺻﻼح ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻘﺶ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ در ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺟﺰ آن ﺟﻤﻠﮕﯽ در رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔﺮوهﻫﺎي ذيﻧﻔﻌﯽ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري دارﻧﺪ ﮐﻪ از ﺻﺪا و ﻗﺪرت ﻓﺮاواﻧﯽ در دﻓﺎع از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮﯾﺶ و ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻧﺤﺼﺎريﺷﺎن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻋﻤﺪﺗﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ و دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺻﻨﻔﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯽﺑﻬﺮهاﻧﺪ. ﺗﻮﺻﯿﻪي ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﺻﻼح ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر در ﺟﻬﺖ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺎزار ﮐﺎر و ﺗﻀﻌﯿﻒ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﯿﻦ ﺿﻌﻒ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﺎل ﻇﻬﻮر ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺑﺪﯾﻦاﻋﺘﺒﺎر وﻗﺘﯽ ﺑﻨﺎﺑﻪ اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻤﺮﮐﺰ اﻗﺘﺼﺎداﻧﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﻢروﯾﯽ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در آن ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ و ﭘﺮﻧﻔﻮذي در ﺗﻀﺎد ﻧﯿﺴﺖ. در ﻓﻘﺪان ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ رﻓﻊ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر در راﺳﺘﺎي ﺗﻀﻌﯿﻒ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﮏ ﻧﻮع ﺑﺎزي ﺑﺎ ﺳﺮﺟﻤﻊ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ. در ﺻﻮرت ﺛﺒﺎت ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻣﯿﺎن دو ﮔﺮوه ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن و ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺤﻮهي ﺗﻮزﯾﻊ ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ. ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي در ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر دﻗﯿﻘﺎ در ﺑﺴﺘﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻨﺎزﻋﻪاي ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﻣﻮازﻧﻪي ﻗﺪرت ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺑﻪزﯾﺎن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر. ﺑﻪﺳﻮي ﻫﺮﭼﻪﮐﺎﻻﯾﯽﺗﺮﺷﺪن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﯿﺲ و راهاﻧﺪازي اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮي در دﻫﻪﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﻨﯿﺎدي ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺮاﯾﯽ روﺑﻪرو ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ و ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﯽ اﺗﻮﺑﻮسراﻧﺎن ﺷﺮﮐﺖ واﺣﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﺎل 1384 ﺑﺮاي راهاﻧﺪازي ﻣﺠﺪد ﺳﻨﺪﯾﮑﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪﺟ ﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از روﯾﺎروﯾﯽﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران ﻧﻈﺎﻣﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻋﻤﻠﯽ ﭼﻨﺪاﻧﯽ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ 18. ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از راهاﻧﺪازي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺗﻮﺑﻮسراﻧﺎن ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺘﻤﺴﮏ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺮر ﮐﺮده اﺳﺖ در ﻫﺮ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر از ﭘﯿﺶ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ اﻣﮑﺎن ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺗﺸﮑﻞ ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﻮازي دﯾﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد.

28 28 ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ آﻣﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮرداري ﮐﺎرﮔﺮان از ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻫﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮي ﺑﻪﻧﻔﻊ ﮐﺎرﮔﺮان درﺑﺮﻧﺪارد. ﺣﺘﺎ از اﯾﻦ ﻫﻢ ﻓﺮاﺗﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ از ﯾﮏ ﺳﻮ در ﻣﻮاد 21 و 27 و از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﻫﻢراه ﺑﺎ دو ﭘﯽآﻣﺪ اﺻﻠﯽﺷﺎن ﯾﻌﻨﯽ دادن اﻣﮑﺎن اﺧﺮاج ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن و اﺳﺘﻤﺮار ﻧﺎﺑﺮﺧﻮرداري ﮐﺎرﮔﺮان از ﺣﻖ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻗﺪرت ﺑﺴﯿﺞ ﮐﺎرﮔﺮان در ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﺟﺎري ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺤﻮهي ﺗﻘﺴﯿﻢ ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﺑﺮﺧﻮرداري ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن از اﻣﮑﺎن اﺧﺮاج ﺷﺘﺎﺑﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻫﺮﭼﻪﮐﺎﻻﯾﯽﺗﺮﺷﺪن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﯿﺶﺗﺮي داﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ زد. ﻣﻌﯿﺸﺖ ﮐﺎرﮔﺮان در ﭼﻨﯿﻦ ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﺷﺪﺗﯽ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻣﻨﻄﻖ ﺳﻮد ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻓﮑﺮ و ذﮐﺮ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ زﯾﺮ ﺗﯿﻎ اﺧﺮاج ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻐﻠﯽ ﺑﻪدﺳﺖ آورﻧﺪ و ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻪ آن ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ و ﺧﺮجودﺧﻞ ﮐﻨﻨﺪ. ﭼﻪﺑﺴﺎ ﺑﺘﻮان اﯾﻦ را ﻧﻮﻋﯽ ﺧﻂﻣﺸﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاران ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻣﺘﻔﺮق ﮐﻪ ﺳﺮ در ﻻك زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﯾﺶ و دل ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺧﻮش دارﻧﺪ ﺑﺪل ﻣﯽﮐﻨﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي در ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر را ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان را ﮐﻤﺎﮐﺎن ﻧﺎﺑﺮﺧﻮردار از ﺣﻖ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﯽداﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﻋﯽ ﺧﻂﻣﺸﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان را ﻫﻢﭼﻨﺎن اﻓﺮادي ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺑﺪون ﯾﮏ ﺻﺪاي ﺟﻤﻌﯽ ﻧﮕﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. اﯾﻦ ﻫﺮ دو ﺧﻂﻣﺸﯽ ﺑﻪ دو ﻃﺮﯾﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪاي واﺣﺪ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ : ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻗﺪرت ﺑﺴﯿﺞ ﮐﺎرﮔﺮان در ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﺟﺎري اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ. ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﺑﺎزار آزاد اﯾﻦ دو ﺧﻂﻣﺸﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﻣﺎ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ را ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب واﺣﺪ ﻧﮕﺮﯾﺴﺖ ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﮐﻪ دو ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن و ﻣﺘﻔﺮقﺷﺪن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻗﺪرت ﻣﯿﺎن دو ﮔﺮوه از ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺻﺤﻨﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻨﯽ دوﻟﺖ ﻫﻢ در ﻣﻘﺎم ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪهي ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺎزي و ﻫﻢ در ﻣﻘﺎم ﻣﺪﯾﺮ ﺻﺤﻨﻪي ﺑﺎزياي ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻃﺮفدار اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار آزاد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﺟﺪ ﺧﻮاﻫﺎن اﻣﻨﯿﺖ و ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ از ﻗﻠﻢرو ﺑﺎزار ﺑﻪ اﺟﺮاي ﺧﻂﻣﺸﯽاي ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ از آزادي و ﺳﻮدآوري ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﻮﻇﻒ ﮐﻨﺪ و زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ آور د. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ اﻇﻬﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ» ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﺟﺪال ﻋﺒﺎرتاﺳﺖاز ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ «. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ از ﻣﺘﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ اﯾﻦ

29 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯽﮐﺎري 29 ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺑﯽراه ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺑﺎ ﻣﻄﺮحﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻓﻌﻠﯽ ﮔﺮﭼﻪ در ﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺘﻌﻬﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا درﺻﺪد ﺗﺠﻬﯿﺰ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎزارﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ *. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر در ﺷﻤﺎرهي 49 ﻓﺼﻞﻧﺎﻣﻪي ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﻣﺮداد 1386 ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺑﺎزﻧﺸﺮ آن در ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺮورت اﻧﺘﺸﺎر آن در ﻣﻘﻄﻊ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ..1 ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺖ آﻓﺘﺎب در ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻬﺮﯾﻮرﻣﺎه 1385 در ﺗﺎرﻧﻤﺎي ذﯾﻞ : ness_job.php.2 ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺤﺚ ﻣﺎ اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ اراﺋﻪﺷﺪهي وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1385 اﺳﺖ ﻧﻪ دوﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ در ﭘﺎﯾﯿﺰ ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ. ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ : ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﮐﺎر اﯾﺮان ﮐﺪ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 1385/05/19 در ﺗﺎرﻧﻤﺎي ذﯾﻞ : و ﺑﺮاي دوﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ : ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪي آﺗﯿﻪ ﺷﻤﺎرهي 593 ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ 14 آذر 1385 در ﺗﺎرﻧﻤﺎي ذﯾﻞ : ﮐﺘﺎب ذﯾﻞ ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻣﺮور ﺳﺎلﻫﺎ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ : Asghar Schirazi, The Constitution of Iran: Politics and the State in the Islamic Republic, Translated into English by John O Kane (London and New York: I.B. Tauris, 1997) pp ﻣﺤﺾ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ : Djavad Salehi-Isfahani, Human Resources in Iran: Potentials and Challenges, Iranian Studies, Vol. 38, No. 1 (March 2005). Mohammad Maljoo, The Lose-Lose Game for the Iranian Workers: A Critical.5 Evaluation of the Proposed Draft of Labor Law in Iran, presented at IDEAs International Conference in memory of Guy Mhone, on Sustainable Employment Generation in Developing Countries: Current Constraints and Alternative Strategies, Nairobi, January 25-27, 2007.

30 30 ﻓﺮﯾﺒﺮز رﯾﯿﺲداﻧﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ.6 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻗﺎﻧﻮن ﺑﯿﻤﻪي ﺑﯽﮐﺎري ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐﻧﺎﻣﻪﻫﺎ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺨﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ )ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ دوران (1384 ص.24.7 ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﮐﺎر اﯾﺮان ﮐﺪ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 1385/05/19 در ﺗﺎرﻧﻤﺎي ذﯾﻞ : ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ص.26.9 ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﮐﺎر اﯾﺮان ﻫﻤﺎن..10 ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺳﭙﻬﺮي ﺣﻘﻮق ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﮐﺎر )ﺗﻬﺮان : ﻣﺆﺳﺴﻪي ﮐﺎر و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ (1381 ﺻﺺ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ص ﻫﻤﺎن..13 ﻫﻤﺎن ص ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﮐﺎر اﯾﺮان ﻫﻤﺎن. Mohammad Maljoo, Die Änderungsentwürfe des iranischen Arbeitsgesetzes,.15 Aus dem Englischen von Katrin Möller, Informationsprojekt Naher und Mittlerer Osten (inamo), Heft Nr. 50, Jahrgang 13, Sommer Djavad Salehi-Isfahani, Labor and Challenge of Economic Restructuring in.16 Iran, Middle East Report, No. 210 (Spring 1999) p اﺳﺪاﷲ ﺟﻼلآﺑﺎدي» ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ اﻣﻨﯿﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري «ﻣﺠﻠﺲ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﺎل ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﺷﻤﺎرهي 52 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1385 ﺻﺺ ﺣﺴﯿﻦ ﺣﺸﻤﺘﯽ ﻣﻮﻻﯾﯽ» ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﺴﻬﯿﻼﺗﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺻﻨﻌﺘﯽ در اﯾﺮان «ﻣﺠﻠﺲ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﺎل ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﺷﻤﺎرهي 52 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1385 ﺻﺺ و ﺑﻬﻤﻦ آرﻣﺎن» ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﯽ و ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ «ﻣﺠﻠﺲ و ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﺎل ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﺷﻤﺎرهي 52 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1385 ﺻﺺ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ اﯾﻦ رويداد ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ : Mohammad Maljoo, Worker Protest in the Age of Ahmadinejad, Middle East Report, No. 241, (Winter 2006). Farhad Nomani and Sohrab Behdad, Class and Labor in Iran: Did the.19 Revolution Matter? (New York: Syracuse University Press, 2006) p. 58.

31 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 31 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﮐﻮرهراه»ﺳﻌﯿﺪ رﻫﻨﻤﺎ«ﺑﺮاي ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺳﻌﯿﺪ رﻫﻨﻤﺎ از ﻣﻮﺿﻊ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاتاي»رادﯾﮑﺎل«ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺎن اﺻﻼح ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ ـ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦﺑﺎر ﻧﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ـ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن رادﯾﮑﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ واﻗﻌﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ دوران ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﺳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد او ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ. ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ در ﺑﯿﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن رادﯾﮑﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻋﺪهي زﯾﺎدي را اﻣﺮوزه ﺑﺘﻮان ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﺻﻮﻻ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄﻌﯽ ﻗﺎﺑﻞﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺣﮑﻢ ﻣﺮگ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﺮاي اﻣﺮوز ﯾﺎ ﻓﺮدا اﻣﻀﺎ ﮐﻨﻨﺪ. دﻏﺪﻏﻪي اﻣﺮوز ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن رادﯾﮑﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺳﻘﻮط ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﺎ دادن ﻧﻮﯾﺪ ﻣﺮگ آن ﻫﻤﺎﻧﺎ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺮاي زﻧﺪه ﯾﺎ ﻣﺮدهي آن اﺳﺖ. دﻋﻮاي اﻣﺮوز ﺑﯿﺶﺗﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺪﯾﻞ ﺟﺮﯾﺎن دارد. اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺎي ﺷﮕﻔﺘﯽ دارد ﮐﻪ رﻫﻨﻤﺎ ﺗﺎاﯾﻦاﻧﺪازه ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ آﺛﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن رادﯾﮑﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﻃﺮح ﺑﺪﯾﻞ از رﻫﻨﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ او واﻗﻌﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻫﻨﻮز زﻧﺪه اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺒﻮﻫﯽ از اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺎم وﺟﻮد دارﻧﺪ. اﻣﺎ آﯾﺎ اﺻﻼحﻃﻠﺒﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎل - اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن واﻗﻌﺎ ﻫﻨﻮز رﻣﻘﯽ دارد ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن اﻣﺮوز ﻧﻮﻋﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺒﯽ ﺿﺪ اﺻﻼﺣﺎت را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن رادﯾﮑﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻣﺪﻋﯿﺎن اﺻﻼح آن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ ﻫﻢ اﺻﻮﻻ از ﻣﺒﻨﺎ و ﻋﻠﺖ وﺟﻮدي ﺟﺮﯾﺎن ﻓﮑﺮي ﺧﻮد و ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ راهﺣﻞﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ آن ـ اﻧﻮاع ﺟﺪﯾﺪش ﮐﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد دارد ـ دﻓﺎع و اﻧﺘﻘﺎد ﮐﻨﻨﺪ. اﻣﺮوز ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺣﻘﺎﻧﯿﺖ ﺧﻮد را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ و ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯿﺖ دارد. ﭼﺮا اﻧﻘﻼب ﻋﻠﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻫﻢ و ﻓﺮﯾﺐﮐﺎري روﺷﻦﻓﮑﺮان و اﺣﺰاب ﺳﻨﺘﯽ ﭼﭗ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ اﺻﻼح ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از درون اﻣﺮي واﻗﻌﯽ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﮐﻪ اﮔﺮ اﺻﻼح ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺸﺪ و»دوﻟﺖﻫﺎي رﻓﺎﻫﯽ«

32 32 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر در اﺛﺮ ﺣﻤﻼت راﺳﺖﻫﺎ و ﻧﻮﻟﯿﺒﺮالﻫﺎ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻨﺪ ﺧﯿﺎﻟﯽ ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦﺑﺎر اﯾﻦ اﺻﻼح را در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽرﺳﺎﻧﯿﻢ ﺑﺮ ﮐﺪام ﻣﺒﻨﺎي واﻗﻌﯽ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﮐﺪام ﻧﯿﺮو ﮐﺪام ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي دوراﻧﺪﯾﺸﺎﻧﻪي رﺋﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﺟﺬاب ﮐﺪام ارادهي ﺳﯿﺎﺳﯽ در اﯾﻦ اﺣﺰاب ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻤﺖوﺳﻮ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ آﯾﺎ اﯾﻦ اﺣﺰاب ﮐﻪ از ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول ﯾﮏ ﭘﺎ در اردوﮔﺎه ﮐﺎر و ﯾﮏ ﭘﺎ در اردوﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داﺷﺘﻨﺪ و از ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺮان اﻟﮕﻮي»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﻧﯿﺰ رﺳﻤﺎ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻣﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪﯾﻠﯽ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ ﮐﻪ ﻗﺮن ﺗﻀﺎدﻫﺎ و ﻗﻄﺐﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺎﺟﻌﻪﻫﺎي زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻬﻠﮏ اﺳﺖ ﻧﻘﺸﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﻨﺪ رﻫﻨﻤﺎ از ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺮاﻫﻤﯿﺖ ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ و ﭼﺮاﯾﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﮔﺬرد و ﺧﻮاﻫﺎن ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ آن در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن رادﯾﮑﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﯿﻦ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي دﻗﯿﻖ از ﺗﺠﺎرب ﺧﻮب و ﺑﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اراﺋﻪي ﺑﺪﯾﻞ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻃﺮفداران ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺘﺪا ﻋﻠﺖ ﺷﮑﺴﺖ»دوﻟﺖﻫﺎي رﻓﺎه«و ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ را ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ و ﺻﺪاﻗﺖ ﻃﺮح ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از آن ﺑﺘﻮان از ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ ﺳﺨﻨﯽ ﮔﻔﺖ. ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ رﻫﻨﻤﺎ از ﺑﺤﺚ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭼﺮاﯾﯽ ﺷﮑﺴﺖ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه و ﮔﺬار ﺗﺪرﯾﺠﯽ و ﭘﺮﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ آن ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺮﻣﯽﺟﻬﺪ و آن را ﻣﺴﮑﻮت ﻣﯽﮔﺬارد. روﯾﮑﺮد ﻣﺘﺄﺛﺮ از اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد دارد اﮔﺮ رﻫﻨﻤﺎ ﺣﺘﺎ روﯾﮑﺮدي اﻧﺘﻘﺎدي در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽداﺷﺖ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎدآور ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﺖﻫﺎي ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﮐﻪ او در ﻃﻮل ﻧﻮﺷﺘﻪاش ﺑﻪرخ ﻣﯽﮐﺸﺪ ـ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در آن ﺑﺎزي ﮐﺮده اﺳﺖ. در ﺿﻤﻦ اﮔﺮ او ﺑﻪ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽداد و روي آنﻫﺎ درﻧﮓ ﻣﯽﮐﺮد ﺑﺎﯾﺪ درﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات و ﻣﺘﺤﺪانﺷﺎن ﻫﻢ ﻫﻨﻮز ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ و ﻋﻨﺼﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ آن را ﻣﯽﻓﻬﻤﻨﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ. زﯾﺮاﮐﻪ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺳﭙﻬﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﺳﭙﻬﺮ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت آن ﺧﻮد را ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. و اﺻﻮﻻ ﯾﮏ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮏ ـ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاي ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات وﺳﯿﻠﻪي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﻌﻀﻞ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در وﻫﻠﻪي ﻧﺨﺴﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ زﯾﺮﺳﻮال ﻧﺒﺮدن اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻘﺪان درك اﻧﺘﻘﺎدي آن از دوﻟﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺟﻤﻌﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ اﺳﺖ. ﻣﻦ در اﯾﻦﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي دروﻧﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در زﯾﺮ ﺳﻮال ﻧﺒﺮدن ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻃﯽ ﻫﻤﻪي

33 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 33 ﺳﺎلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺣﺰب ﭼﭗ و ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل داﺷﺖ ﻣﯽﭘﺮدازم. ﻫﻤﻪي ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻮﺿﻮع را ﮐﻨﺎر ﻣﯽﮔﺬارم ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦﻫﻤﻪ از ﺣﻮﺻﻠﻪ و ﭼﺎرﭼﻮب اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﯿﺮون اﺳﺖ. ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ دارم ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺎﭘﯽﮔﯿﺮي ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ در رﻗﻢ ﺧﻮردن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«و اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺠﺪد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﺎر ﺗﺎﺛﯿﺮي ﻗﺎﻃﻊ داﺷﺖ. در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس روﯾﮑﺮد ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ درك ﻧﻈﺮي رﻫﻨﻤﺎ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﺟﺪلاش ﻣﯽﭘﺮدازم ﺗﺎ آﺷﻔﺘﮕﯽ درك ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ. در ﺿﻤﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر رﻓﺮﻣﯿﺴﻢ رﻫﻨﻤﺎ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﺳﺨﺖ ﭘﯿﺶ روياش او را ﺑﻪ روﯾﮑﺮدي اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﺴﺘﯽ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ و از»اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻮد«ﺑﺎزش ﻣﯽدارد. ﻗﺼﺪ ﻣﻦ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ در ﯾﮑﯽ دو ﭘﺎراﮔﺮاﻓﯽ ﮐﻪ رﻫﻨﻤﺎ درﺑﺎرهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﻧﺴﺨﻪي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﺘﯽ آن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ رﮔﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺑﯿﺎﺑﻢ. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ رﻫﻨﻤﺎ درك درﺳﺘﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽداﺷﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ درك ﺑﻪ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪي دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ و ﭘﯽﮔﯿﺮاﻧﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﺮد اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ دﯾﮕﺮي ﻣﯽرﺳﯿﺪ اﻣﺎ ﭘﯽﮔﯿﺮي ﻧﻈﺮي ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻘﻄﻪي ﻗﻮت ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ.»دوﻟﺖ رﻓﺎه«و اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻨﺎﺑﻪ روﯾﮑﺮد ﻧﻈﺮي اوﻧﻮ - ﺳﮑﯿﻦ - آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن 1 ﻣﺎ ﺑﺮاي درك اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪاي ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻄﻖ دروﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﺳﻄﺢ ﻣﺠﺮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب درك ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ در ﺳﻄﻮح اﻧﻀﻤﺎﻣﯽﺗﺮ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺳﻄﺢ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ درﻫﻢﺗﻨﯿﺪﮔﯽ و ﮐﺸﺎﮐﺶ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻠﺖ اﺳﺘﻘﻼل ﻧﺴﺒﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ اﺧﺘﻼلﻫﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ. در ﭘﺮﺗﻮ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪاي ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺑﯿﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﺳﺨﺖ دروﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻣﻨﻄﻖﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن زور ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻧﺪارﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪي ﻫﻢ از آن ﻣﺴﺘﻘﻞاﻧﺪ». ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮو در ﺟﻬﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ»ﻣﻨﻄﻖﻫﺎي ﺳﺴﺖﺗﺮ«ﯾﺎ»ﻣﻨﻄﻖﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ«در ﺳﻄﻮح ﻧﻈﺮﯾﻪي ﻣﺮاﺣﻞ و ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻨﻬﺎ داراي اﺳﺘﻘﻼل ﻧﺴﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوي ﻣﻨﻄﻖ دروﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺤﺪود 2 ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«.

34 34 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺑﻪﻧﻈﺮم اﯾﻦ روﯾﮑﺮد و روش ﺳﻪ ﺳﻄﺤﯽ آن درك ﺑﻬﺘﺮي از ﭘﺪﯾﺪهي»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ. زﯾﺮاﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﯿﻨﺰي - ﻓﻮردﯾﺴﺘﯽ رﻓﺎه )اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﯿﺴﺘﻢ اﻣﺎ ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ اﺻﻄﻼح راﯾﺠﯽ اﺳﺖ آن را ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮم( ﻓﻘﻂ ﯾﮑﯽ از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺣﯿﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮑﯽ از ﺷﮑﻞﻫﺎي دوام ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﺳﻄﺢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺧﺎص از ﺣﯿﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ و ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎ ﺗﺪاوم زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﺧﻮد ﻣﺴﺘﺘﺮ دارد اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را ﮐﺎرﮐﺮد ﯾﺎ ﭘﺪﯾﺪاري از آن داﻧﺴﺖ. در ﺿﻤﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮان آن را ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪهي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺻﺮف ﯾﺎ اﻣﺮي ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﯾﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪي ارادهي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﺮوهﻫﺎ و ﻃﺒﻘﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد. ﭘﺲ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ آن ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را داﻧﺴﺖ و ﻫﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﺪاﯾﺶ رﺷﺪ ﭘﺎﮔﯿﺮي ﺗﺤﮑﯿﻢ و ﺗﻌﻤﯿﻖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﺿﻤﺤﻼل ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه را ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﺳﭙﺲ آن را در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺧﺎص ﺗﺎرﯾﺨﯽ از ﺣﯿﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻧﻪﻓﻘﻂ ﻫﻢﭼﻮن ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪهي ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﯾﺎ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﻪﻧﺎم»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﺑﺤﺚ ﮐﺮد. روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف روﯾﮑﺮدﻫﺎي دﺗﺮﻣﯿﻨﯿﺴﺘﯽ و اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﺴﺘﯽ ﺳﺎﺑﻘﺎ ﻣﺮﺳﻮم در ﺑﺨﺸﯽ از روﯾﮑﺮد ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺗﺎرﯾﺦ را در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻤﯽﺑﻠﻌﺪ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻧﯿﺰ ﺗﺤﻮﻻت ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻪﺷﺪت ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺸﺎﮐﺶﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮدي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﻤﯽدﻫﺪ. اﻣﺎ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﺎﺷﯽ از اﻟﺰاﻣﺎت اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آن ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ. اﻣﺎ رﻫﻨﻤﺎ در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ :»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺷﮑﻞﻫﺎ و ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺘﻪ و ﻃﯿﻒ ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي از ﻣﺎﻧﯿﺘﺎرﯾﺴﻢ ﻧﺌﻮﮐﻼﺳﯿﮏ ﺗﺎ ﮐﯿﻨﺰي و ﻧﺌﻮﮐﯿﻨﺰي و ﺗﻠﻔﯿﻖﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ را اراﺋﻪ داده اﺳﺖ. در ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺰ ﻫﻢ»ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ «دوران اوﻟﯿﻪي اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﯽ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن )و اﻣﺮوزه در ﭼﯿﻦ و ﺑﺴﯿﺎري ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم( ﺗﻮأم ﺑﺎ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪي ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ارزان و ﻏﯿﺮﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ را ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺘﻪ و ﻫﻢ»دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ «ﺗﻮأم ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺎرﮔﺮان در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در ﭘﺎرهاي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ در اﺳﮑﺎﻧﺪﯾﻨﺎوي و اروﭘﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ. ﻧﯿﺰ ﻫﻢ ﺗﯿﻠﻮرﯾﺴﻢ را ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺘﻪ و ﻫﻢ ﻓﻮردﯾﺴﻢ و ﭘﺴﺎﻓﻮردﯾﺴﻢ. ﺑﻪﻋﻼوه ﻫﻢ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻓﺴﺎرﮔﺴﯿﺨﺘﻪ و ﻫﻢ دوﻟﺖ رﻓﺎﻫﯽ و

35 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 35 ﺑﯿﻤﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ. از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري ﻫﻢ ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ و اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎياش ﺑﺮﺧﻼف ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻈﺎمﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﻈﻢ دوﻟﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آن را ﺑﺮاي ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ دارﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ اﻧﺤﺼﺎرﻫﺎ و ﺳﻠﻄﻪﮔﯿﺮي راﺳﺖﺗﺮﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ذاﺗﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي دارد ﺑﻪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺣﺎﮐﻢ و ﻣﺴﻠﻂ ﻣﺒﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ «. در روﯾﮑﺮد رﻫﻨﻤﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﭼﻨﺎن ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي دﯾﮕﺮ را زﯾﺮ ﺳﺎﯾﻪي ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﯽ آنﻫﺎ را در ﺧﻮد ﻣﯽﺑﻠﻌﺪ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري )ﮐﻪ ﺑﻪﻧﺎدرﺳﺖ از ﺳﻮي رﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮد( ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺑﺮﺳﻮژه ﺑﺮﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﮐﺎرﮐﺮدي از»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري«اﺳﺖ. ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دوﻟﺖ و ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ در اﯾﻦ اﺑﺮﺳﻮژه ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻠﻌﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم روﺷﻨﯽ از آن ﺑﻪدﺳﺖ داده ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ در ﺳﭙﻬﺮ ﻧﻈﺮي»ﻃﯿﻒ ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي را اراﺋﻪ داده اﺳﺖ«. و در ﺳﭙﻬﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﻫﻢ»ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ «و ﻫﻢ»دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ«دﺳﺖآورد آن ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﺳﭙﻬﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ در زﻣﯿﻨﻪي ﺷﮑﻞ دوﻟﺖ ﻫﻢ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻓﺴﺎرﮔﺴﯿﺨﺘﻪ و ﻫﻢ دوﻟﺖ رﻓﺎﻫﯽ و ﺑﯿﻤﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ. در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻢ اﻧﻮاع»دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري ﻫﻢ ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ و اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ«را ﺑﻪ ﻣﺎ داده اﺳﺖ. ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ در ﺗﺤﻠﯿﻞ رﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮدي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭼﯿﺴﺖ و ﮐﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﯽﺳﺎزد ﻫﻢ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎياش را در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻋﯿﻨﯽ )اﻗﺘﺼﺎد( و ذﻫﻨﯽ )اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي( ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻢ رواﺑﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ و ﻧﯿﺰ )ﻋﻤﺪﺗﺎ ( دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﭼﺮا اﺑﺮﺳﻮژهاي ﺑﺎ اﯾﻦ ﻗﺪرت ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﺟﺎﯾﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﻣﯽآورد و و ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺟﺎﯾﯽ ﻫﻨﻮز ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ»دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ«و ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺎﺷﺪه ﮐﻪ»در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺷﮑﻞﻫﺎ و ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺘﻪ«ﺑﻪﻧﺎﮔﻬﺎن ﺻﺎﺣﺐ ذات ﻣﯽﺷﻮد ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ»ﺑﺎ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ اﻧﺤﺼﺎرﻫﺎ و ﺳﻠﻄﻪﮔﯿﺮي راﺳﺖﺗﺮﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ

36 36 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﻣﺎﻫﯿﺖ ذاﺗﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي دارد ﺑﻪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺣﺎﮐﻢ و ﻣﺴﻠﻂ ﻣﺒﺪل ﻣﯽﺷﻮد«. در اﯾﻦﺟﺎ ﻫﻢ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ دﺷﻮاري ﻧﻈﺮي راﺑﻄﻪاي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدي ﺑﯿﻦ ﺳﭙﻬﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﭙﻬﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺳﭙﻬﺮ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﺷﻮد. ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪ ﯾﮏ راﺑﻄﻪي ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﺳﺎده ﻓﺮوﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. از ﻗﺪرتﮔﯿﺮي اﻧﺤﺼﺎرﻫﺎ و راﺳﺖﺗﺮﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﻫﻢﭼﻮن راﺑﻄﻪاي ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ و ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻋﻠ ﯽ و ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﺎرﯾﺦ در ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﻈﺮي ﺑﻠﻌﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ ﺟﺰﯾﯽ در ﻧﻮﺷﺘﻪي رﻫﻨﻤﺎ اﮔﺮ رﻫﻨﻤﺎ ﻗﺼﺪ ﺑﺮﺧﻮردي ﻋﻠﻤﯽ - اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﯽداﺷﺖ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ در وﻫﻠﻪي ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮ»ذات«ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )و ﻧﻪ اﻧﻮاع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداريﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺷﮑﻞﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ( اﻧﮕﺸﺖ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و آن را ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽداد. ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﮐﺮدن ذات ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي آن و ﻧﯿﺰ ﻫﺸﺪار ﺟﺪي ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺑﻠﻌﯿﺪه ﺷﺪن ﺗﺎرﯾﺦ در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ و ﯾﺎ دﺳﺖﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ آن از دﺳﺖآوردﻫﺎي»ﺑﺎزﮔﺸﺖ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺲ«اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﻋﺮﯾﺎن در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﻫﻢ دوﺑﺎره ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ»ﻫﺪاﯾﺖ و ﮐﻨﺘﺮل«ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )اﯾﻦﺑﺎر در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ( ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد 3. ﺗﻔﺎوت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻤﺎن ﺗﻔﺎوت ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪيﻫﺎي دﯾﺮﭘﺎ و ﺑﺎدوام اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺎ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺘﻨﻮع آن اﺳﺖ. ﺑﺎ درك اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي دﯾﺮﭘﺎ و ﺑﺎدوام ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺳﯿﺼﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺴﺘﯽ ﺑﺸﺮﯾﺖ را ﺑﻪﻧﺤﻮي ﻋﻤﺪه ﺷﮑﻞ دادهاﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﻫﺮ دورهي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺎ اﺑﺪاع ﺷﮑﻞﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﻼزم ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺗﺎﭼﻪﺣﺪ از اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ دور ﯾﺎ ﺑﻪ آن ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪهاﯾﻢ. ﺗﻨﻬﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان»دوﻟﺖ رﻓﺎه«را ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﻣﺎد ي ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد آن را در زﻣﯿﻨﻪي ﺧﺎص ﺗﺎرﯾﺨﯽاش ﻗﺮار داد و رﯾﺸﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮآﯾﻨﺪ آن را ﺑﺤﺚ ﮐﺮد و ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري )دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻓﻮردﯾﺴﺘﯽ - ﮐﯿﻨﺰي رﻓﺎه( از ﻫﻤﺎن آﻏﺎز ﻧﻄﻔﻪي اﻧﻬﺪام ﺧﻮد را در ﺑﻄﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﻬﻔﺘﻪ داﺷﺖ و ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﺮد اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺴﯿﺮ و ﺟﻬﺖ اﯾﻦ»ﻓﺮاﺳﻮ«از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﻧﺒﻮد. اﻣﺎ اﯾﻦ دﻗﯿﻘﺎ ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ رﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ آن ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. او ﻃﻮري از ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ اﻣﺮي ﺑﺪونﻣﻌﻀﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻫﯿﭻ ﻣﺒﺎرزه و ﮐﺸﺎﮐﺸﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﻧﻬﺪام ﺟﺰء»رﻓﺎه«ﺑﻪﺳﻮد»ﮐﻞ«ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ 4. او از ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺰرگ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در اﯾﻦ ﻗﺮن ﭼﯿﺰي ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ.

37 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 37 اﻣﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺟﺰﯾﯽ ﮐﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻪي او ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﺑﻪ»ذات«ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ زﯾﺮا ﺗﺎ ﺣﺪودي ﯾﺎدآور دوران ﻟﺴﻪﻓﺮ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻟﯿﺒﺮال ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻤﯽ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺖ در ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را از راه ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد. اﻣﺎ ﺑﻪﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش داﻣﻨﻪي ﺑﺤﺚ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﻨﻄﻖ و ﯾﺎ ذات ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻤﯽﭘﺮدازد ﺗﺎ روﺷﻦ ﺷﻮد ﮐﻪ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﺑﻪرﻏﻢ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺮﺿﻪوﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﻫﯿﭻرو ﮐﻨﺎر ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ آن ﺗﻌﺮض ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻣﻨﻮال ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه )!( ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد». دوﻟﺖ رﻓﺎه«در وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ - ﺟﻬﺎﻧﯽ و در اﺛﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص آن ﻣﻘﻄﻊ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺖ. اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﺎب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﺣﯿﻄﻪﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻨﺎر زد اﻣﺎ ﺑﻪﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻮد و از آن ﺗﺒﻌﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪش ﺑﮑﻮﺷﺪ و ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﺪﯾﻞ رادﯾﮑﺎل و ﻣﺘﺮﻗﯽ را در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﺪ. اﯾﺠﺎد ﭼﻨﯿﻦ دوﻟﺘﯽ اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺰرﮔﯽ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ. دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﭘﯿﺮوزي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﯿﺮوزي ﻧﺴﺒﯽ ﻫﺮدوي آنﻫﺎ ﺑﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ اوﻟﯽ. وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ - ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎ ﺗﻮازن ﻗﻮاي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﯿﻨﺰي - ﻓﻮردﯾﺴﺘﯽ رﻓﺎه و دوﻟﺘﯽ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻋﯿﻦ رﻋﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪاي از ﺣﻘﻮق ﺟﻤﻌﯽ و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ ﻣﯽداد. دوﻟﺖ دﺧﺎﻟﺖﮔﺮ ﻣﺮﮐﺰي»رﻓﺎه«ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي آن ﭘﯿﺶ از ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺑﯿﺴﻤﺎرك در آﻟﻤﺎن )ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ و ﺣﺰب ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات اﻧﻘﻼﺑﯽ آن دوره( و ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎي رﻓﺎﻫﯽ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻫﻢﭼﻮن ﻏﺬاي راﯾﮕﺎن در ﻣﺪارس )ﺑﺮاي ﭘﺮوار ﮐﺮدن ﻧﺴﺒﯽ ﻓﺮزﻧﺪان ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓﻫﺎي آﯾﻨﺪه( 5 ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﺗﺤﮑﯿﻢ و ﺗﻌﻤﯿﻖ ﯾﺎﻓﺖ ﻇﺎﻫﺮا و واﻗﻌﺎ ﺑﻪﺳﻮد ﻫﺮدو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻮد. ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ از اﻣﻨﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي و اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺮﺿﻪوﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺒﻮد ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺷﺪ. ﻃﺒﻘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻫﻢ از ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﺧﻄﺮ اﻧﻘﻼب و ﺷﻮرشﻫﺎي داﺋﻤﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ﺟﺬب و ﮐﻨﺘﺮل اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن و اﺣﺰاب آن در ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻔﻊ ﺑﺮد و ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﯽ ﯾﮏ اﻧﻘﻼب اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ از ﺑﺎﻻ را ﺑﻪﺟﺎي ﻣﺒﺎرزات اﻧﻘﻼﺑﯽ داﺋﻤﯽ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽﻫﺎي ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ داﺋﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﮐﻪ اﻗﺸﺎر ﻣﺮﻓﻪﺗﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﻫﻢ از»ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ«و ﺑﺮآورده ﻧﺸﺪن ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت و ﺗﻮﻗﻌﺎت»ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﺷﺎن«ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻀﺎدﻫﺎي دروﻧﯽ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ

38 38 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي دروﻧﯽ رﻓﺮﻣﯿﺴﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و اﻧﻔﻌﺎل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺮﺑﯿﺖ درازﻣﺪت ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ آﺷﺘﯽ و ﺳﺎزش ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺑﻮد )در زﯾﺮ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻢ( وﺿﻌﯿﺖ را ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ داد. رﻫﻨﻤﺎ درﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﯿﺮﮔﯽ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﺪرﯾﺠﯽ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﺣﻤﻠﻪي ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر روﺷﻦﻓﮑﺮان ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﻃﺒﻘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ»ﻋﻘﻞ ﻣﺘﻌﺎرف«دﯾﮕﺮي را در ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﯽ ﭘﺮورش دﻫﻨﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﯾﺪهﻫﺎ و ارزشﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﯽ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي در ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻫﻤﯿﺖ دارد ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در ﻫﻢﺳﻮﯾﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺘﺪا ﻋﻠﺖ ﻇﻬﻮر اﯾﻦ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي )ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ( ﯾﺎ ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﯽ راﺑﻄﻪي ﺑﯿﻦ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر اﯾﺪهﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ آن ﺑﺤﺚ ﺷﻮد. از آنﺟﺎ ﮐﻪ روﯾﮑﺮد ﻣﺎﺗﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ وزن ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي ﺑﻪ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻣﯽدﻫﺪ ﭘﺲ رﻫﻨﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﭼﻪﻃﻮر ﺗﻮاﻧﺴﺖ از دل ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺣﺎوي اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي»دوﻟﺖ رﻓﺎه«و ﻋﻠﯿﻪ آن زاده ﺷﻮد و ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﻋﻘﻞ ﻣﺘﻌﺎرف ﺟﺪﯾﺪي را در ذﻫﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺟﺎ ﺑﯿﻨﺪازد و ارزشﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ را ﺑﻪزﯾﺮ ﮐﺸﺪ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪيﻫﺎ و ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي دروﻧﯽ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺤﺚ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري»ﺿﺮوري«ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺑﺮآﯾﻨﺪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻬﺘﺮ درك ﺷﻮد. ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت درونﻣﺎﻧﻨﺪهي دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﻪ ﮐﻠﻤﻪ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ : دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه. ﻫﻤﯿﻦ ﺳﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﮔﻮﯾﺎي ﺗﻀﺎدي ﺣﻞﻧﺎﺷﺪﻧﯽ در ﯾﮏ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻌﯿﻦ اﺳﺖ. زﯾﺮا ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه و دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ دو را ﺑﺎ ﻫﻢ آﺷﺘﯽ دﻫﺪ ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞﺣﻞاي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﻬﺪام ﯾﮑﯽ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﺎ رﻓﺎه ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ. ﺑﺴﯿﺎر ﺷﻨﯿﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ رﻓﺎه ﺑﻪﻫﻢراه آورد : ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺮوهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﺳﺎلﻣﻨﺪان ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﯿﻤﺎران از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدﮔﺎن و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن. اﻣﺎ دوﻟﺖ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺮاي رﻓﺎه ﺣﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﯿﺰ ﺳﺨﺖ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ. از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري در زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺠﺎد ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ - ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ از روﻧﻖﮔﯿﺮي ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﻈﻢ و ﮐﺎرآﻣﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺮاي واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن. دوﻟﺖ ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎزوﮐﺎر ﺑﻪﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﭘﻮل در دورﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن ﭘﻮل ﺑﯿﺶﺗﺮ در

39 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 39 ﭘﺎﯾﺎن ﻫﺮ دور ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ و آن را ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد. و اﻟﺒﺘﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﺳﻮد ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻧﺎﻣﺎﻫﺮ ﻧﯿﻤﻪﻣﺎﻫﺮ ﻣﺎﻫﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺗﺤﺼﯿﻞﮐﺮده و ﺧﻼﺻﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﯾﺪي و ذﻫﻨﯽ ﺑﻪ درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺮﺧﻮردار از ﺳﻼﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮل ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ و روﺣﯽ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺎن ﻋﻼوهﺑﺮ ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪﻋﻬﺪهي دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﻮد. دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺟﺎوداﻧﻪ ﮐﺮدن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ داﺋﻤﯽ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎزوﮐﺎر اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﻗﻠﻢرو ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺧﻮد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﺑﺮاي»ﺑﺴﯿﺞ ذﺧﺎﯾﺮ ﻫﻮﺷﯽ«در ﻃﺒﻘﺎت ﻓﺮودﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﺴﯿﺮي ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار و ادارهﻫﺎي دوﻟﺘﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶﺗﺮي از ﮐﻮدﮐﺎن اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻧﯿﺰ»اﺟﺎزه«ﻣﯽﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ از اﻣﮑﺎن»ﺗﺤﺮك ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ«اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎ دوﻟﺖ ﺑﻪاﺻﻄﻼح رﻓﺎه ﭼﺸﻢاﻧﺪازي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺮآﻣﺪه از آن ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﻨﻄﻖ»ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدي«ﻧﻈﺎم ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﺮد. ﻫﺮﮔﺎه ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺴﯿﺞ ﺑﯿﺶﺗﺮ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻓﺮودﺳﺖ را ﻣﯽﻃﻠﺒﯿﺪ دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن دﺳﺖﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺷﺪ. اﻣﺮوز ﮐﻪ ﺑﻪﯾﻤﻦ ﺟﻬﺎﻧﯽ - ﺳﺎزي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺗﺤﺼﯿﻞﮐﺮدهي ﻣﻔﺖ و راﯾﮕﺎن از ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﺮان وارد ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰ ﻣﯽﺷﻮد ﺣﺘﺎ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي»ﺑﺴﯿﺞ ذﺧﺎﯾﺮ ﻫﻮﺷﯽ داﺧﻞ ﻗﻠﻢرو ﻣﻠﯽ«ﻧﯿﺰ از دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮارﮔﺎه ﻣﻬﺪﮐﻮدك ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺎزي داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺴﮑﻦﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻧﯿﻤﻪدوﻟﺘﯽ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ ﺧﺎﻧﻪي ﺳﺎلﻣﻨﺪان ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﮐﺎر در اﯾﻦﻫﻤﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻧﯿﺎز ﻫﺴﺖ. دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه در ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﺧﺪﻣﺎت ﻏﯿﺮﮐﺎﻻﯾﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﮑﻤﻠﯽ ﺑﺮاي زﺣﻤﺖ ﺑﯽاﺟﺮ و ﻣﺰد ﻣﻌﻤﻮﻻ زﻧﺎﻧﻪ ﺑﻮد. ﯾﻌﻨﯽ ﻋﻼوهﺑﺮ زﺣﻤﺖ و ﮐﺎر راﯾﮕﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ زﻧﺎن ﻋﻬﺪهدار آن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻼوهﺑﺮ اﺟﻨﺎس و ﺧﺪﻣﺎت ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎيﺷﺎن از ﺑﺎزار ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ دوﻟﺖ ﻫﻢ از راه ﺳﺮﺷﮑﻦ ﮐﺮدن ﺑﺨﺸﯽ از ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر روي ﻫﻤﻪي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺨﺸﯽ از آنﻫﺎ ذﮐﺮ ﺷﺪ. اﻣﺎ ﺑﻪﺟﺰ اﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺑﯽﮐﺎران و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﯿﺮون از ﺑﺎزار ﮐﺎر ﮐﻪ از ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﻻزداﯾﯽ از ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﻤﯿﻦ ﺑﻪ»ﭘﺮوﻟﺘﺮزداﯾﯽ«ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ذﺧﯿﺮه ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ارﺗﺶ ذﺧﯿﺮهي ﮐﺎر ﺑﺮاي رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺷﺎﻏﻞ ﻗﺎﺑﻞاﺳﺘﻔﺎده ﻧﺒﻮد. در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب دلﺧﻮاه ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮاﺑﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ

40 40 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﻗﺎﻧﻮن ارزش )ﺣﻖ ﻓﺮوش ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺻﺎﺣﺐ آن اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﯾﮏﺳﺎن اﺳﺖ( ﺑﺴﯿﺎري اوﻗﺎت درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺎﻟﻘﻮهي ﺷﺨﺺ ﻧﺘﻮاﻧﺪ در ﺷﮑﻞ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي از ﺳﻮي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻓﻌﻞ درآﯾﺪ ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺺ را ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و آن را ﻧﻘﺾ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ و ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮي اﯾﻦ دو ﺣﻖ )ﺣﻖ ﺑﺮاﺑﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺎﻧﻮن ارزش و ﺑﺮاﺑﺮي ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ( ﻣﻌﻤﻮﻻ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪي ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ اﻓﺮاد را ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺟﺒﺮان ﮐﻨﺪ. دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﻫﻢ اﯾﻦ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮي را اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد اﮔﺮﭼﻪ در ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ. ﯾﻌﻨﯽ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«از ﺳﻮﯾﯽ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري و ﺑﻘﺎي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺘﻐﯿﺮ در راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد اﺳﺘﺜﻤﺎر او را ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﻧﺴﺒﺘ ﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ او را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ. اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ وﻇﯿﻔﻪي دوﺳﻮﯾﻪ ﺧﻮد ﺣﺎوي ﺗﻨﺎﻗﻀﯽ دروﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و رﮔﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﯿﺰ در اﻋﺘﺮاض آنﻫﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻋﺒﺎرتاﺳﺖاز ﻫﻤﺎن ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺮزداﯾﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﯾﺎ ﺑﻪﻃﻮر»ﻣﻮﻟﺪ«ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش اﺿﺎﻓﯽ از ﺳﻮي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﯾﺎ دﺳﺖﮐﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻫﺮم ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺷﺎﻏﻞ و در ﺿﻤﻦ ﻫﻢﭼﻮن درس ﻋﺒﺮﺗﯽ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد. اﮔﺮﭼﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﯿﺮون ﻣﺎﻧﺪن از ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﺷﺪ ﯾﺎ ﭘﺎداش ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ اﺑﺪا ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﻮد. اﮔﺮ ﻋﺬر ﺷﺨﺺ ﺑﺮاي ﺑﯿﺮون ﻣﺎﻧﺪن از ﺑﺎزار ﮐﺎر از ﺳﻮي»ﻣﺘﺨﺼﺺﻫﺎي«ﺷﻬﺮداريﻫﺎ ﻧﺎﻣﻮﺟﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﻣﯽﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺮي ﺷﻐﻠﯽ را ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺳﺨﺘﯽ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﯾﺎ ﻣﺰد ﮐﻢ آن رد ﻣﯽﮐﺮد ﺑﻪﻧﺤﻮي ﻣﺠﺎزت ﻣﯽﺷﺪ و ﭘﻮل درﯾﺎﻓﺘﯽاش ﺑﻪ زﯾﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻤﻮل ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ. اﻣﺎ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺸﺎﮐﺶﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯿﺮون از ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺑﺸﻮد. ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﻦ اﻗﺸﺎر ﻧﯿﺰ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﻫﺎي درﺧﺸﺎن و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻧﺒﻮد. زﻧﺪﮔﯽ در ﺣﺎﺷﯿﻪي ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪن داﺋﻤﯽ از ﺳﻮي دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮏ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«و اﻫﺎﻧﺖ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ روﺣﯽ و ﻋﺼﺒﯽ ﻧﻪﭼﻨﺪانﮐﻤﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪﻫﻢراه ﻣﯽآورد. ﻓﻘﺪان دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻮاﻫﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﮐﻮدﮐﺎنﺷﺎن از آنﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻢ»ﻓﻘﺮ ﻣﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ«و ﻫﻢ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﯽ از ﻗﺎﻓﻠﻪي اﺟﺘﻤﺎع را در ﻫﻤﻪي ﺟﻬﺎت ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽآورد. اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺣﻖ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺴﮑﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ )زﯾﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان از ﺣﻘﻮق

41 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 41 ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺸﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﯽﮐﺎراﻧﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪت درازي از ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺑﯿﺮون ﻫﺴﺘﻨﺪ( و ﺣﻖ ﺧﺮوج از ﮐﺸﻮر را ﺑﺪون اﻃﻼع ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺷﻬﺮداري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻧﺪارﻧﺪ زﯾﺮا ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎﯾﺪ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ»ﺷﻐﻠﯽ«ﺑﺮايﺷﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ. ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯿﺮون از ﺑﺎزار ﮐﺎر ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را»ﻣﺴﺘﺤﻖ «آن ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد )و اﻣﺮوز ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﻫﺰار ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ(. زﯾﺮاﮐﻪ ﺑﺎ اﺧﻼق»ﺑﯽﮐﺎرﮔﯽ ﺗﻨﺒﻠﯽ«و»واﺑﺴﺘﮕﯽ«در ﻫﻤﺎن دورهي ﻃﻼﯾﯽ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﻫﻢ ﻣﺒﺎرزهي ﺟﺎﻧﺎﻧﻪاي ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ درﻫﺮﺣﺎل ﺳﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﻮد. درﻫﺮﺣﺎل ﺣﻞ ﺗﻀﺎد ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﺣﻖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد. در ﺿﻤﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ اﻗﺸﺎر وﺳﯿﻌﯽ از ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﺎﻏﻞ ﻫﻢ از ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮﻫﺒﺎت راﯾﮕﺎن اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻬﺮهاي ﻧﻤﯽﺑﺮدﻧﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ در اﯾﺠﺎد آنﻫﺎ ﺳﻬﻢ ﺑﻪﺳﺰاﯾﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﯿﺰي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﯽ و ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ و ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪي»دوﻟﺖ رﻓﺎه«اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ زﯾﺮا اﺻﻮﻻ ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه و ﮐﺎر ﻓﮑﺮي ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ. ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ درﺑﺎرهي ﺗﺌﺎﺗﺮ اﭘﺮا ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﻧﯿﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ. ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﺪي و اﻗﺸﺎر ﺑﯿﺮون از ﺑﺎزار ﮐﺎر و اﻗﺸﺎر ﻣﺮﻓﻪﺗﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﻫﻢ ﻣﻨﺸﺎء ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ از آنﻫﺎ ﻣﯽﮔﺬرم. ﺑﻪﺟﺰ اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻋﻬﺪهدار ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ داراي اﺧﻼق روﺣﯿﻪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻬﺎد ﮐﺎر ﻣﺰدي ﻧﻬﺎد ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻧﻬﺎد دوﻟﺖ را ﻣﺸﺮوع و ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺪاﻧﺪ ﺗﺎ اﺻﻮﻻ ﺑﺘﻮاﻧﺪ»آزاداﻧﻪ و داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ«در اﯾﻦ روﯾﻪي»دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ«ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖ و ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ را اﻣﻀﺎ ﮐﻨﺪ. در ﺿﻤﻦ ﻫﺮ 4 ﺳﺎل ﯾﮏﺑﺎر رأي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻨﺪوق اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺧﯿﺎلاش راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻄﯿﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داده و ﺧﻮدﮔﺮداﻧﯽ و ﺧﻮدﺗﻌﯿﯿﻦﮔﺮي را ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪي ﻇﻬﻮر رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ. دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﻫﻢ اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪي ﻣﻬﻢ ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺮدن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ. از ﺳﻮﯾﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪوﭘﺮداﺧﺘﻪي دﺳﺖ آن ﺑﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ»دﻣﻮﮐﺮات«ﻣﯽﺑﻮد ﺗﺎ در ﺳﭙﻬﺮ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ از ﺣﻘﻮق زن و ﮐﻮدك اﻗﻠﯿﺖﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ آزادي ﻣﺬﻫﺐ و ﺣﻘﻮق ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﻧﻈﯿﺮ ﺣﻖ اﻋﺘﺼﺎب ﺣﻖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﺣﻖ اﺑﺮاز ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ از ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻮده و آنﻫﺎ را ارج ﺑﮕﺬارد. ﺑﺎ اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ آﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ و در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﻮﯾﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ آنﻗﺪر»ﻧﺎدﻣﻮﮐﺮات«ﻣﯽﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﻖ ﺳﺮﮐﻮب اﻗﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ.

42 42 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺑﺎﯾﺪ آنﻗﺪر»ﻧﺎدﻣﻮﮐﺮات«ﻣﯽﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﻖ دوﻟﺖ در ﺳﺮﮐﻮب ﺑﺪﯾﻞﻫﺎي ﻣﺘﺮﻗﯽ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ. ﺟﺎوداﻧﮕﯽ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ را اﻣﺮي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﺣﻘﻮق اﻧﺤﺼﺎري اﻗﻠﯿﺘﯽ ﺑﺮ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﻌﺎش ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ آنﻫﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮد ﺣﻖ آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮد از ﻣﺤﺪودهي ﻣﻠﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪاي را درك ﻣﯽﮐﺮد. ﺣﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهاش ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر و اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ روشﻫﺎي ﮐﺎر و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺮﯾﻊ ﻓﻨﺎوري را در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ. ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎ دوﻟﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪ - ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮد و اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﺑﺮاز ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﮐﺎرﮔﺮان و ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان وﺟﻮد داﺷﺖ زﯾﺮا ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪﻋﻠﺖ ﭘﻮﺷﺶ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮايﺷﺎن ﭘﻬﻦ ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﺸﮑﻞﭘﺴﻨﺪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و ﮔﺎﻫﯽ از اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﮐﺜﯿﻒ ارزان و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﺘﻨﺎع ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﮔﺎﻫﯽ رزﻣﻨﺪﮔﯽﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞﺗﺤﺴﯿﻨﯽ از ﺧﻮد ﺑﻪﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﺎري و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻣﮑﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮد. اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺣﺎﮐﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و اﺣﺰاب ﺑﻮرژواﯾﯽ رﻗﯿﺐ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺖ ﺳﮑﺎندار ﻓﺮﻣﺎندﻫﯽ»ﺟﺎﻣﻌﻪي رﻓﺎه«ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ داراي آﮔﺎﻫﯽ واژﮔﻮنﺳﺎز ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از آﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪﺷﺪ ت ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﺷﺪ. اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻢﭼﻮن دﻫﻪﻫﺎي و 1970 ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﺮد ﭘﺲ از آنﮐﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ذﺧﯿﺮهي ﻣﻮﺟﻮد در روﺳﺘﺎﻫﺎ روﺑﻪاﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺖ و زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻪدار و ﺟﺰ آن را ﻧﯿﺰ وارد ﺑﺎزار ﮐﺎر ﮐﺮد ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ ﺟﻬﺎن ﺳﻮﻣﯽ وارد ﮐﺸﻮر ﻣﯽﮐﺮد و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﭘﺴﺖﺗﺮﯾﻦ ﺧﻄﺮﻧﺎكﺗﺮﯾﻦ و ﮐﻢارجﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﯽﮔﻤﺎﺷﺖ )روح اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ( و ﺑﻪ اﯾﺠﺎد آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﮐﺸﻮر و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽداد. و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮد و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽﺷﺪن در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻫﻤﯿﻦ دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﻮﻣﯽ و ﺧﺎرﺟﯽﺗﺒﺎر ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه در اﺛﺮ ﺗﺤﺮك ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﺣﺎﺷﯿﻪي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺎي ﻣﯽداد و ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﺑﻪﻫﻢﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﯿﻦ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل و ﺳﺮﮐﻮب ﻫﺮدويﺷﺎن ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ. ﺗﻀﺎد ﺑﯿﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺧﺼﻠﺖ رﻓﺎﻫﯽ اﯾﻦ دوﻟﺖ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﺳﯿﺎﺳﺖ»رﻓﺎﻫﯽ«دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و اﻗﺸﺎر ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﮔﻔﺘﻢ. از ﻧﺤﻮهي ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺮدن» ﺗﺤﺮك اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﺑﺴﯿﺢ ذﺧﺎﯾﺮ ﻫﻮﺷﯽ ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و اﻗﺸﺎر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ

43 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 43 آن ﺑﺤﺚ ﮐﺮدم. اﻣﺎ راﺑﻄﻪي دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدارﻫﺎ و ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢ ﺣﺎوي ﺗﻨﺎﻗﻀﺎﺗﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ. ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ دو ﻣﻮرد دراﯾﻦﺑﺎره اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻢ. ﯾﮑﯽ از دﻋﻮاﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدارﻫﺎ و روﺷﻦﻓﮑﺮان ارﮔﺎﻧﯿﮏﺷﺎن ﺑﺎ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از راه ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﮑﯽ از دﻋﻮاﻫﺎي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدارﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت را اﻣﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ. از ﻧﻈﺮﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺮ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﺮاي ارزشاﻓﺰاﯾﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ارزش اﺿﺎﻓﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ ﮐﺎر ﻣﻮﻟ ﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﭘﺲ ﺑﺤﺜﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﻃﺮح ﺷﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﺮا دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﮕﯿﺮد و آن را ﺑﻪﻧﺤﻮي ﻧﺎﻣﻮﻟ ﺪ ﺧﺮج ﮐﻨﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻏﯿﺮﮐﺎﻻﯾﯽ را ﺑﻪﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢزﻣﺎن ارزش اﺿﺎﻓﯽ و ﺷﻐﻞﻫﺎي»ﻣﻮﻟ ﺪ«ﻫﻢ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. از آنﺟﺎ ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت راﯾﮕﺎن از ارزش اﺿﺎﻓﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﮐﺴﺮي از آن اﺳﺖ ﭘﺲ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ در ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دوﻟﺖ ﺿﺮورﺗﺎ ﮐﻤﯿﺖ ارزش اﺿﺎﻓﯽ در دﺳﺖرس ﺑﺮاي ﺑﺎزﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي. ﭘﺲ از ﯾﮏﺳﻮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دوﻟﺖ در زﻣﯿﻨﻪي ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و دﯾﮕﺮ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ رﺷﺪ و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺿﺮوري ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ اﻣﺎ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ رﺷﺪ دوﻟﺖ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻮد. ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻌﺪي ﻫﻢ»ﭘﺮوﻟﺘﺮزداﯾﯽ«ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن»اﺧﻼق ﮐﺎر«در ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺸﮑﻞﭘﺴﻨﺪي آنﻫﺎ ﺗﻦﻧﺪادنﺷﺎن ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي ﭘﺴﺖ و ﮐﺜﯿﻒ و ﮐﻢدرآﻣﺪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺗﻮﻗﻌﺎت آنﻫﺎ در زﻣﯿﻨﻪي ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر دﺳﺖﻣﺰد و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﺑﻮد و رزﻣﻨﺪﮔﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ از راه وارد ﮐﺮدن ﻓﻦآوريﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮐﺎراﻧﺪوز ﺑﺎ آن ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﺷﺪ. ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻌﺪي ﻫﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي رﻓﺎﻫﯽ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ اﯾﻦ دوﻟﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪي اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺷﺪه ﺑﻮد. اﯾﻦ ﺣﺪاﻗﻞﻫﺎ دﯾﮕﺮ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد ﺗﻮﻗﻌﺎت اﻗﺸﺎر ﻣﺮﻓﻪﺗﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺗﻮانﮔﺮ را ﺑﺮآورده ﮐﻨﺪ. ﺑﻪﻋﻨﻮانﻧﻤﻮﻧﻪ آنﻫﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﯽﮐﺎري دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ در ﺷﮑﻞ ﺑﯿﻤﻪي ﺑﯽﮐﺎري در اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮان و اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞﻫﺎي ﭘﺮﺧﺮج و ﺳﻔﺮﻫﺎيﺷﺎن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﻪﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﯾﺖ در اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي. ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮﻓﻪﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺪارس دوﻟﺘﯽ و ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻧﯿﺰ راﺿﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي ﺑﯿﺶﺗﺮي داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮآوردن آنﻫﺎ ﻧﺒﻮد وﻟﯽ ﺑﺎزار وﻋﺪهي ﺗﺤﻘﻖ آنﻫﺎ را ﻣﯽداد. ﻓﻘﺪان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺟﺪ ي ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي در ﻫﻤﻪي زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ و اﯾﺠﺎد ﺳﻄﺤﯽ

44 44 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺣﺪاﻗﻠﯽ از ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي دﯾﮕﺮي در اﻗﺸﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ و ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ در ﺻﻮرت ﻓﻘﺪان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺒﺮاﻧﯽ از ﺳﻮي دوﻟﺖ زﻣﯿﻦ ﺣﺎﺻﻞﺧﯿﺰي ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي راﺳﺖﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎزار ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﺑﯽ روﺷﻦﻓﮑﺮان ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و اﺗﺤﺎدﺷﺎن ﺑﺎ ﺧﺮدهﺑﻮرژوازي ﮐﻪ از ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦﻃﺒﻘﺎﺗﯽ زﯾﺮ ﻧﺎم ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎي ﺗﺼﺎﻋﺪي ﺑﯽزار ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮﻓﻪ درون ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ ﻧﯿﺰ در ﻣﻌﺮض ﺳﺮاﯾﺖ اﯾﻦ اﯾﺪهﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺑﺎﻗﯽ داﺳﺘﺎن را ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﻣﯽداﻧﯿﻢ. ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان در دﻫﻪي ﻫﻔﺘﺎد ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﺟﺪي ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن داد ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﻣﺎد ي رﻓﺮﻣﯿﺴﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻫﻢ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺷﺪ و ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ. ﮔﺮاﯾﺶﺑﻪراﺳﺖ در ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺎﻓﺸﺎري آن ﺑﺮ رﻓﺮﻣﯿﺴﻢ ﺑﯽﺧﻮن و ﺑﯽﺗﻮش و ﺗﻮاﻧﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ و ﺑﺮاﺑﺮي و آزاديﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﭘﺮرﻧﮕﯽ در آن ﺑﺎزي ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﭘﺸﺖﮐﺮدن ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺗﺮك ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ اﻗﺸﺎر ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ﻫﻞ دادن ﻋﻤﻠﯽ آنﻫﺎ ﺑﻪ داﻣﻦ راﺳﺖ و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻮد. ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ در دﻫﻪي 1940 ﺑﺎ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﮐﯿﻨﺰ و ﻃﺮفداران او ﺑﻪﻋﻨﻮان درﻣﺎن ﺑﺤﺮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﻄﺮح ﺷﺪ در ﯾﮏ دورهي ﺧﺎص ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﻨﺪ. اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﮑﻞ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ درآﻣﺪ و ﺧﻮد ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮي ﺑﺮ ﭘﺎي راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺴﺘﺮدهي ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ. ﺣﺎﻻ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه ﻧﻪ درﻣﺎن ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﯿﻤﺎري ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﺮاي ﻋﻼج آن ﻧﺴﺨﻪاي ﺟﺪﯾﺪ و ﺷﮑﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻻزم ﺑﻮد. اﻣﺮوز ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از دوﻟﺖ را ﺗﻼش ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻣﯽ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و آﺷﺘﯽ دادن آن ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎع اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ راﺑﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻣﻨﻄﻖ آن ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺮد و ﭘﺲ از آنﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﭙﺮده ﺷﺪ. ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ اﯾﻦ ﻗﻀﺎوت را ﻣﯽﺗﻮان در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﺴﺖ. او ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﯿﺮوزي ﻣﻮﺿﻌﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎر ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ در ﺣﯿﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺎﻧﻮن ده ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻧﺸﺎن داد. ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺘﯿﺠﻪي زﺣﻤﺖ و ﻣﺮارت و ﻧﺒﺮد ﺳﺨﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻃﯽ ﻗﺮنﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺑﻮد اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ»ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺮ«ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻄﺢ اﺧﺬ»ارزش اﺿﺎﻓﯽ ﻧﺴﺒﯽ«ﺑﻪﺟﺎي ارزش اﺿﺎﻓﯽ ﻣﻄﻠﻖ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. آﻟﮑﺲ ﮐﺎﻟﯿﻨﯿﮑﻮس ﭼﻨﯿﻦ روﯾﮑﺮدي را ﺑﻪدرﺳﺘﯽ»ﻓﻮﻧﮑﺴﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﺴﯿﻨﯽ«ﻧﺎﻣﯿﺪه

45 دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه 45 اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺲ از آنﮐﻪ ﮔﺮدوﻏﺒﺎر ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ و ﺟﻐﺪ ﻣﯿﻨﺮواي ﻫﮕﻠﯽ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺧﺮاﺑﻪﻫﺎي ﺑﻪﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از دورهي ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﭘﺮواز درآﻣﺪ ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭘﯿﺸﯿﻦ را ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﻃﻨﺰآﻟﻮد و ﺧﺮدي آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﻃﻌﻨﻪزﻧﯽ از ﻧﻈﺮ ﮔﺬراﻧﺪ و دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه را ﻣﺮﺣﻠﻪاي در ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داﻧﺴﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﻣﻦ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در آزﻣﻮن ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺨﺘﯽ ﺧﻮرد و اﮔﺮ در اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﻧﻈﺮﮔﺎهﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮي رادﯾﮑﺎل ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻧﯿﺎورد ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﺟﺪي در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ ﻣﺤﺮوم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ Uno-Sekine-Albritton.1 ﺳﻪ ﻣﺘﻔﮑﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اي ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ و روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ آن ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ارزشﻣﻨﺪي اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ. ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪام رﺟﻮع ﻣﯽدﻫﻢ. Albritton, Robert. Dialectics and Deconstruction In Political Economy, ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري در ﻣﻘﺎﻟﻪي»از ﻧﻔﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت آي«در ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﯾﺖ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ : ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﯿﺶ»ﺣﺠﺎﺑﯽ را ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮد از ﻫﻢ درﯾﺪ و اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﺒﺢ»ﺗﻔﺴﯿﺮ«ﻗﺪرتﻣﻨﺪ وي ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ. اﻣﺎ ﻫﻨﻮز اﯾﻦ ﻧﻈﺎم»ﺗﻐﯿﯿﺮ«ﻧﮑﺮده اﺳﺖ. آﯾﺎ ﺑﻪراﺳﺘﯽ ﺑﻘﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ازﯾﻦرو اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ»ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻮرژواﯾﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻨﺴﻮخ ﻧﺸﺪﻧﯽ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺘﺰاﻋﯽ اﺳﺖ «ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮرش اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ»ﺗﻔﺴﯿﺮ«ﺟﻬﺎن ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎر ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮ آن اﺳﺖ. اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺟﻬﺎن و ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ آن را ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ از ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﻨﺎﺧﺖ را دﺳﺖﮐﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد. در ﺿﻤﻦ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪ اﺳﺖ زﯾﺮا ﻇﺎﻫﺮا ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ از واﻗﻌﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و دوﻟﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان دو ﺳﺎزوﮐﺎر اﺻﻠﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دو ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺰرگ ﺑﺪﯾﻞﺳﺎزي در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ )ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﺧﺎور و ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﺴﻢ در ﺑﺎﺧﺘﺮ( را ﺑﻪ ﻫﻼﮐﺖ رﺳﺎﻧﺪ. ﻫﺮدوي اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻮاﻓﻖ داﺷﺘﻨﺪ. ﻫﺮ دو رﺷﺪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ و رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري را ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ و در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻘﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. اﮔﺮ اﯾﻦ دﺗﺮﻣﯿﻨﺴﻢ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻗﺎﺑﻞدرك ﺑﺎﺷﺪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺪﯾﻞ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺑﺖواره ﮐﺮدن رﺷﺪ ﻓﻨﺎوري و ﺗﻦدادن

46 46 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﯿﺴﺖ. در ﺿﻤﻦ ﺟﺒﺮﮔﺮاﯾﯽ ﺗﺪرﯾﺞاﻧﮕﺎراﻧﻪاي ﮐﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻪي اﻃﻬﺎري ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ اداﻣﻪي ﻫﻤﺎن روﯾﮑﺮد ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪي آن ﺑﺮ ﻫﻤﻪ روﺷﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. روﯾﮑﺮد»ﭘﺮاﮐﺴﯿﺲ«ﻣﺤﻮر اﻃﻬﺎري ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻪ ﯾﮏ ﺷﮑﺎف روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﮑﺎﻓﯽ واﻗﻌﯽ ﻣﯽاﻧﺪازد رازورزي ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺟﺎنﺳﺨﺘﯽ ﻣﻨﻄﻖ آن را ﺑﻪدرﺳﺘﯽ درك ﻧﮑﺮده اﺳﺖ. ازﻫﻤﯿﻦرو ﻫﻢ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻈﺮي ﺧﻮد ﻓﺮاﺧﻮان ﺟﺒﻬﻪي ﻣﺘﺤﺪ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻣﯽدﻫﺪ و ﻫﻢﭼﻮن ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ»ﺑﻮرژوازي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻠﯽ«را ﻣﺘﺤﺪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽداﻧﺪ. در ﺗﻮﺻﯿﻒ وﺟﻪ رازآﻣﯿﺰ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﮐﻪ اﻃﻬﺎري در ﻣﻘﺎﻟﻪاي»ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ«) ( اﯾﺮان را ﺣﺎﻓﻆ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎﻟﻖ ﺛﺮوت و ﺷﺎﯾﺴﺘﻪي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻄﻼح»ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ«در اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس و ﺑﺪون ﻫﯿﭻ دﺷﻮاري ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﮔﺮدن ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري..4 ﻣﻦ در ﻣﻄﻠﺐ»روﺷﻦﻓﮑﺮان و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ«از زﺑﺎن ﭘﺖ دوﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ را ﺑﺮاي ﭘﯿﺶﮔﯿﺮي از اﻧﺤﺮاف ﻗﻄﻌﯽ»دوﻟﺖ رﻓﺎه«ﺑﻪ راﺳﺖ و اراﺋﻪي ﺑﺪﯾﻠﯽ رادﯾﮑﺎل ﺑﺮاي آن ﺷﺮح دادهام. Hill, Octavia Preston, William Carnall, Homes of the London poor, ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ن. ك. Gough, Ian, The political economy of the welfare state, 1979

47 ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻬﺮي 47 ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻬﺮي ﮔﻔﺖوﮔﻮي وﯾﻨﺲ اﻣﺎﻧﯿﻮﺋﻞ ﺑﺎ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﭘﺮوﯾﺰ ﺻﺪاﻗﺖ ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﺎر ﮐﺘﺎب ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻮرﺷﯽ را ﺑﺎ ﺷﺮح آنﭼﻪ در دﻫﻪي 1970 در ﭘﺎرﯾﺲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮدﯾﺪ آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ» : ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮ ﺑﺰرگراهﻫﺎ ﻣﺴﮑﻦﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﯽروح و ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن اﻧﺤﺼﺎري ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪي ﺑﺮاي ﺑﻠﻌﯿﺪن ﭘﺎرﯾﺲ ﻗﺪﯾﻤﯽ در ﺧﻮدش اﺳﺖ ﭘﺎرﯾﺲ از دﻫﻪي 1960 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ در ﮐﺸﺎﮐﺶ ﯾﮏ ﺑﺤﺮان وﺟﻮدي ﺑﻮد. ﻗﺪﯾﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ اﺳﺘﻤﺮار ﯾﺎﺑﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎل 1967 ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺎﻧﺮي ﻟﻮﻓ ﺒﻮر رﺳﺎﻟﻪي اﺻﻠﯽ ﺧﻮد درﺑﺎرهي ﺣﻖ ﺷﻬﺮي را ﻧﻮﺷﺖ «. ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از اﯾﻦ دوره در دو دﻫﻪي 1960 و 1970 ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﭼﻪﻃﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮي ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺷﺪﯾﺪ و اﻧﮕﯿﺰهﺗﺎن ﺑﺮاي ﻧﮕﺎرش ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻮرﺷﯽ ﭼﻪ ﺑﻮد در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ دﻫﻪي 1960 را اﻏﻠﺐ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دورهي ﺑﺤﺮان ﺷﻬﺮي ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺜﻼ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه دﻫﻪي 1960 زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ را ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي آﺗﺶ درﺑﺮﮔﺮﻓﺖ. در ﺷﻬﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ و دﯾﺘﺮوﯾﺖ ﺷﻮرشﻫﺎ و ﺷﺒﻪاﻧﻘﻼبﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ دﮐﺘﺮ ﻣﺎرﺗﯿﻦ ﻟﻮﺗﺮﮐﯿﻨﮓ در 1968 در ﺑﯿﺶ از 120 ﺷﻬﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎي و ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي ﺷﻮرﺷﯽ ﮔﺴﺘﺮده ﯾﺎ ﻣﺤﺪود ﺷﻬﺮي ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ. ﻣﻦ اﯾﻦ ﻣﻮرد را در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﯾﺎدآور ﻣﯽﺷﻮم ﭼﻮن آنﭼﻪ در ﻋﻤﻞ رخ ﻣﯽداد آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﻣﯽﺷﺪ. در زﻣﯿﻨﻪي اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﻣﯽﺷﺪ در زﻣﯿﻨﻪي ﺣﻮﻣﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﻣﯽﺷﺪ. ﺷﻬﺮ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﯾﺎ آنﭼﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﻬﺮ در ﻃﻮل دو دﻫﻪي 1940 و 1950 ﺑﻮد اﮐﻨﻮن ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ روﻧﺪﻫﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ رخ ﻣﯽداد. ﭘﺲ ﺻﺮﻓﺎ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﺒﻮد. ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﺟﺪ ي در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﺷﯿﻮهي ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮﭼﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪ ـ ﺷﯿﻮهي زﻧﺪﮔﯽاي ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ آن ﺣﺲ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﻮژي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺷﯿﻮهي زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ راﻧﺪه و ﺷﯿﻮهي زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺪﯾﺪي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦاش ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ

48 48 ﮔﻔﺖوﮔﻮي وﯾﻨﺲ اﻣﺎﻧﯿﻮﺋﻞ ﺑﺎ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﺗﺠﺎريﺳﺎزي و ﻣﺎﻟﮑﯿ ﺖ و ﺳﻮداﮔﺮي روي ﻣﻠﮏ و ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺰرگراهﻫﺎ و اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ و ﺣﻮﻣﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺑﺮوز ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي و ﻧﺎآراﻣﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدﯾﻢ. در آن زﻣﺎن ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﺑﻮدﯾﺪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺣﺎد ي وﺟﻮد داﺷﺖ ﯾﺎ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي وﯾﮋهي اﻗﻠﯿ ﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻣﺜﻼ روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺟﻤﺎﻋﺖ اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽﺗﺒﺎر در دل ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻐﻠﯽ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪﮐﯽ داﺷﺘﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﻫﻪي 1960 زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از آن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺤﺮان ﺷﻬﺮي ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ و ﺑﻪ ﻫﻤﻪي ﮐﻤﯿﺴﯿﻮنﻫﺎﯾﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ از آن دﻫﻪ آنﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻗﺒﺎل ﺑﺤﺮان ﺷﻬﺮي اﻧﺠﺎم داد ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺗﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺗﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺟﺮا ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﯾﻦ»ﺑﺤﺮان ﺷﻬﺮي«را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ. ﻣﻦ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان را ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺬاﺑﯽ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي روح ﺟﺮاﺣﺖﯾﺎﻓﺘﻪاي از اﯾﻦ ﻧﻮع زﯾﺴﺘﻦ ﯾﺎﻓﺘﻢ. ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﻤﻠﻮ از ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ در ﮔﺘﻮﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﻨﺰوي رﻫﺎ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﻫﻢﭼﻮن اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺴﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﺤﺮان دﻫﻪي 1960 ﺑﺤﺮان ﺣﺎد ي ﺑﻮد و ﻟﻮﻓ ﺒﻮر ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ آن را درﯾﺎﻓﺖ. وي ﺑﺎور داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي در ﻣﻮرد اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫﻨﺪ آﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ا ﻋﻤﺎل ﺣﻖ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮي ﻣﻮج ﺳﻮداﮔﺮي روي اﻣﻼك در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﮐﻪ آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻋﻘﺐ راﻧﻨﺪ. در ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﺪ» : اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺷﻬﺮي ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮان از اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺎﺷﯿﻢ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﭼﻪ ﻧﻮﻋﯽ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ را ﻣﯽﭘﺮوراﻧﯿﻢ ﭼﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽاي را ﻣﻄﻠﻮب ﻣﯽﺷﻤﺎرﯾﻢ ﯾﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ارزشﻫﺎي زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﯽاي ﺑﺎور دارﯾﻢ ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺖ «. اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻘﺪﻣﻪاي ﺑﺮاي آناﺳﺖﮐﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻮﻟﯿﯿﺮاﻟﯽ را ﮐﻪ در دل آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪﺻﺮاﺣﺖ ﯾﺎدآور ﺷﻮﯾﺪ. ﺑﻌﺪا در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و آن را رخدادي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﯾﺎري ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي ﭼﯿﺰي ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ»ﺣﻖ ﺷﻬﺮي«ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺒﯿﻪ آن ﺑﺎﺷﺪ. آﯾﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﯾﮕﺮي ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ از ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪاﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ

49 ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻬﺮي 49 ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ اﯾﻦ ﮔﺰاره ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﻧﻮع ﺷﻬﺮي ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺴﺎزﯾﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎزﺗﺎب آرزوﻫﺎ و ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺷﻬﺮي ﻣﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ. ﭼﻪﻃﻮر ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ و روﻧﺪﻫﺎ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﯿﻢ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ در ﺷﻬﺮي ﻣﺜﻞ ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﺑﺎﯾﺪ دور ﺷﻬﺮ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﻗﺪم ﺑﺰﻧﯿﺪ و ﺑﺎ آدمﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﯿﻮهي ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺎﺻﯽ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﺪ. ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ اﻫﺎﻟﯽ ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ رﻓﺘﺎر ﺳﺮد و ﺗﻨﺪي ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﻌﻨﺎياش اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب روزاﻧﻪي اﻣﻮر و ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه ﻣﺮدم در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و ﺑﺰرگراهﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهي ﺧﺎﺻﯽ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺷﯿﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ در اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﺼﻮر و اﻧﺤﺼﺎري در ﺣﻮﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ از ﺗﻔﮑﺮ درﺑﺎرهي آنﭼﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي را ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد. و اﯾﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻔﻆ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﻮدن و ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻮدن اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺧﺎص ﺑﻪزﯾﺎن ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻮﻣﻪ رخ ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ اﯾﺪهي ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺳﺖ : واﮐﻨﺶﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﻬﺮي ﭘﯿﺸﯿﻨﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ دارد. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﭘﺎرﯾﺲ در 1871 ﻧﻮﻋﯽ ﮔﺮاﯾﺶ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ در آن ﻣﺮدم ﻧﻮع ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ را ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮي از ﻣﺮدم در آنﺟﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ واﮐﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺳﻮداﮔﺮاﻧﻪ - ﻣﺼﺮﻓﯽاي ﺑﻮد ﮐﻪ در آن زﻣﺎن رخ ﻣﯽداد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺷﻮرﺷﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت را ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﺮد اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ. ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﻬﺮي ﺑﺴﺎزﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺜﻼ در آن زﻧﺎن اﺣﺴﺎس راﺣﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻬﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺷﻬﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز دارﯾﻢ ﺑﺴﺎزﯾﺪ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮه ﺧﻮرده ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ در ﭼﻪ ﻧﻮع ﺷﻬﺮي زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﻢ. ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ آن را از ﻧﻮع اﻧﺴﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻧﻮع ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻧﻮع ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﺟﺪا ﮐﺮد. ﺑﺮاي ﻣﻦ ﭘﺮوژهي ﺳﺎﺧﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪاي ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﺪهي ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ. ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ اﯾﺪه در ﻟﺤﻈﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ. و ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان از آنﻫﺎ ﯾﺎد ﮐﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺳﯿﺎﺗﻞ ﺣﻮلوﺣﻮش.1919 ﮐﻞ ﺷﻬﺮ را ﻣﺮدم ﺗﺴﺨﯿﺮ و ﺷﺮوع ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﮐﺮدﻧﺪ. در ﺑﻮﯾﻨﻮس آﯾﺮس در 2001 ﻫﻤﯿﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎ رخ داد. در ال آﻟﺘﻮ در 2003 اﻧﻔﺠﺎري از ﻧﻮع دﯾﮕﺮ رخ داد. ﻃﯽ 20 ﺗﺎ 30 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ دﯾﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﻮاﺣﯽ

50 50 ﮔﻔﺖوﮔﻮي وﯾﻨﺲ اﻣﺎﻧﯿﻮﺋﻞ ﺑﺎ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﺣﻮﻣﻪاي ﻏﺮق ﺷﻮرشﻫﺎ و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ. در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻫﺮ از ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﺷﻮرشﻫﺎ و ﻃﻐﯿﺎنﻫﺎ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﯿﻪ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮهاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ. اﮐﻨﻮن ﻟﺤﻈﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮي ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪآﻫﺴﺘﮕﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ. ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏﺷﺒﻪ ﮐﻞ ﺷﻬﺮ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ. اﻣﺎ آنﭼﻪ ﺷﺎﻫﺪﯾﻢ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺒﮏ ﺷﻬﺮي در دورهي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺳﺖ. ﭘﯿﺶﺗﺮ ﻣﺜﻼ در اواﺳﻂ دﻫﻪي 1970 ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ اﻋﺘﺮاﺿﺎت وﯾﮋﮔﯽ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻮد ﺟﺪاﺳﺎزيﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﻋﻤﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺧﯿﻞ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻃﺮاﺣﯽ دوﺑﺎرهي ﺷﻬﺮ ﺑﺮاﺳﺎس اﯾﻦ اﺻﻮل ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ در ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ ﭘﺬﯾﺮش ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﺷﺨﺼﯽ رﻗﺎﺑﺖ و ﺟﺪاﯾﯽ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﺼﻮر و ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻃﺮاﺣﯽ دوﺑﺎرهي ﺷﻬﺮ ﭘﺮوژهاي درازﻣﺪت اﺳﺖ. ﺧﻮشﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﻧﺪ درﺑﺎرهي ﺷﮑﻠﯽ از دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﻟﺤﻈﻪي ﻣﺸﺨﺼﯽ از زﻣﺎن رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﯾﻨﻮس آﯾﺮس در ﺳﺎل 2001 ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را رﻫﺒﺮي و ﻣﺠﺎﻣﻌﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮد. در ﺣﻘﯿﻘﺖ آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺤﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﺤﻮهي ﻣﻮردﻧﻈﺮﺷﺎن ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺷﻬﺮ را ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ و آﻏﺎز ﺑﻪ ﻃﺮح ﭘﺮﺳﺶﻫﺎي ﺟﺪ ي ﮐﺮدﻧﺪ : ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎتﻣﺎن ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﻧﻮﻋﯽ از ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ درﺑﺎرهي ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺜﻼ ﻣﯽﺷﻮد از ﺣﻮﻣﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﯽآﻣﺪ»ﺷﯿﻮهي ﺟﺬب ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺎزاد و ازاﯾﻦرو ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎزاد«ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﭼﺮا ﺷﻬﺮﻫﺎيﻣﺎن در اﯾﻦ ﺷﯿﻮهي ﺧﺎص از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺧﺎﻟﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﺤﻠﯽﻣﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪي ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﯽ ﺗﺎ ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺮﮐﺰي ﻏﺮب اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ ﻃﯽ 30 ﺗﺎ 40 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺎﻣﻼ وﯾﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﯿﺶﮔﻮﯾﺎﻧﻪ اﺳﺖ. ﯾﺎ ﻣﺜﻼ اﮐﻨﻮن ﻫﺰﯾﻨﻪي ﭘﺎرك ﺧﻮدرو در ﻣﻨﻄﻘﻪي ﻣﺮﮐﺰي ﺷﯿﮑﺎﮔﻮ روزاﻧﻪ ﺣﺪود 60 دﻻر اﺳﺖ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮوﯾﯿﻦ در ﺣﻮﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ اﻧﻔﺠﺎر رﺳﯿﺪه و ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن اﻗﻠﯿﺖ ﻏﺮق در ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﻓﻘﺮ و ﺳﺮﮐﻮب ﭘﻠﯿﺲ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ درﺑﺎرهي اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎزﻫﻢ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﻃﻮﻻﻧﯽ و دراز اﺳﺖ. ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﻪ دﻫﻪي 1930 ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻮﺷﺶﻫﺎي ﺷﺘﺎبزدهاي وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮد راﻫﯽ ﺑﺮاي ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎزاد ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ»ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﺷﺘﻐﺎلزاﯾﯽ«روزوﻟﺖ را داﺷﺘﯿﺪ. ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺰرگراهﻫﺎ و ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ از آن دﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﺎر ﻣﺎزاد و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎزادي ﮐﻪ ﺣﻮلوﺣﻮشاش ﺑﻮد. اﻣﺎ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻫﯿﭻ راهﺣﻞ واﻗﻌﯽاي

51 ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻬﺮي 51 ﭘﯿﺪا ﻧﺸﺪ. آنﮔﺎه اﯾﻦ ﻣﺎزاد ﺻﺮف ﺗﻼشﻫﺎي ﺟﻨﮕﯽ ـ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻬﻤ ﺎت و ﺟﺰ آن ـ ﺷﺪ. ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ﺑﻪ ارﺗﺶ رﻓﺘﻨﺪ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﺬب ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪي رﮐﻮد ﺑﺰرگ را ﺣﻞ ﮐﺮد. آنﮔﺎه ﺑﻌﺪ از 1945 اﯾﻦ ﺳﻮال ﻣﻄﺮح ﺷﺪ : ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﭼﻪ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦﻫﻤﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎزاد ﻣﯽآﯾﺪ. ﺧ ﺐ آنﮔﺎه ﺣﻮﻣﻪﻧﺸﯿﻨﯽ را در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه داﺷﺘﯿﺪ. در ﻋﻤﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﺣﻮﻣﻪﻫﺎ و در آن زﻣﺎن اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﺣﻮﻣﻪﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺑﻮد ﮐﻪ راهﺣﻞ ﻣﺸﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎزاد ﺷﺪ. ﻧﺨﺴﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺰرگراﻫﯽ را ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﯾﺴﺖ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آنﮔﺎه داﺷﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ در ﺣﻮﻣﻪ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻫﻢﭼﻮن»ﮐﺎخ«ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦﻫﺎ زﻣﺎﻧﯽ رخ داد ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻓﻘﺮزدهي درون ﺷﻬﺮﻫﺎ را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. اﯾﻦ اﻟﮕﻮي ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در دﻫﻪﻫﺎي 1950 و 1960 رخ داد. ﻣﺎزادﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢواره ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺖ : در آﻏﺎز روز ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل آﻏﺎز ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و روز را ﺑﺎ ﭘﻮل ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ. اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد : در ﭘﺎﯾﺎن روز ﺑﺎ ﭘﻮل ﭼﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺧ ﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري آن ـ ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺴﺘﺮش ـ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﻫﻢواره ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻮاﺟﻪاﻧﺪ : ﮔﺴﺘﺮش و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﻮل ﺑﯿﺶﺗﺮ در ﮐﺠﺎ ﻗﺮار دارد ﯾﮑﯽ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻧﻈﺎﻣﯽ ـ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻣﻮاردي از آن دﺳﺖ ﺑﻮد. اﻣﺎ اﺳﺎﺳﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﻮﻣﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎزادﻫﺎ ﺟﺬب ﺷﺪ. اﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺴﯿﺎري ﺧﻠﻖ ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺤﺮان ﺷﻬﺮي اواﺧﺮ دﻫﻪي.1960 آنﮔﺎه ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﮐﻪ در آن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ و درون ﺷﻬﺮﻫﺎ را ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮد. ﺳﭙﺲ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖﻫﺎي ﺗﻬﯽدﺳﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪ ﺣﺎﺷﯿﻪ راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖﻫﺎي ﺛﺮوتﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﻧﯿﻮﯾﻮرك 1970 ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ درﺳﺖ در ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪاي ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻬﯿﺎ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﻮن ﻣﺎزاد اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﻣﻠﮏ در آن ﻣﺤﺪوده وﺟﻮد داﺷﺖ و ﻫﯿﭻﮐﺲ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ در ﺷﻬﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ. اﻣﺎ ﻫﻤﻪي اﯾﻦﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد : ﺷﻬﺮ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺼﺮفﮔﺮاﯾﯽ و ﻣﺎﻟﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﺷﺎره ﮐﺮدﯾﺪ ﭘﺎرك ﮐﺮدن ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﻪاﻧﺪازهي اﺟﺎرهي ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ دارد. اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رخ داده اﺳﺖ. ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻫﻪي 1940 رخ داد و ﺗﺎ دﻫﻪي 1960 ﮔﺴﺘﺮش ﭘﯿﺪا ﮐﺮد. آنﮔﺎه ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﯾﮏ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﺠﺪد رخ داد ﮐﻪ در دورهي ﺑﻌﺪ از دﻫﻪي 1970 آﻏﺎز ﺷﺪ. ﺑﻌﺪ از دﻫﻪي 1970 ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺑﻪﺷﺪت ﺛﺮوتﻣﻨﺪ ﺷﺪ. در واﻗﻊ ﻣﻨﻬﺘﻦ ﮐﻪ در دﻫﻪي 1970 ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻘﺮونﺑﻪﺻﺮﻓﻪ ﺑﻮد در ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺤﺼﻮر ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺑﻪﻏﺎﯾﺖ ﺛﺮوتﻣﻨﺪ و ﻗﺪرتﻣﻨﺪ ﺷﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺗﻬﯽدﺳﺘﺎن ﮐﻪ اﻏﻠﺐ

52 52 ﮔﻔﺖوﮔﻮي وﯾﻨﺲ اﻣﺎﻧﯿﻮﺋﻞ ﺑﺎ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت اﻗﻠﯿﺖﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻮﻣﻪي ﺷﻬﺮﻫﺎ راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ. ﯾﺎ در ﻣﻮرد ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺷﻬﺮكﻫﺎي ﺷﻤﺎل ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﯾﺎ ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ. اﯾﻦ اﻟﮕﻮي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﺮوﮐﺎر دارد ﮐﻪ ﮐﺠﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﻮدآوري ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ دﯾﺪهاﯾﻢ دﺳﺖﮐﻢ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﻮدآور ﺑﻮد. ﻃﯽ اﯾﻦ دوره ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮﻫﯽ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﺴﮑﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﮑﻦ و ﺑﻘﯿﻪي ﺑﺨﺶﻫﺎياش رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ ﺷﺎﻫﺪ واﻗﻌﻪاي ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ در ﭘﺎﯾﯿﺰ 2008 رخ داد وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﺒﺎب ﻣﺴﮑﻦ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺴﺖوﺟﻮي راهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺟﺬب اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهروري و ﻣﺤﺼﻮل ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺴﯿﺎر ﭘﻮﯾﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﺼﺪ اﺳﺘﻤﺮار ﺣﯿﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺮﮐﺐ ﺳﻪ درﺻﺪي رﺷﺪ ﮐﻨﺪ. ﺳﻮال ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ : ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﯾﻦ رﺷﺪ ﻣﺮﮐﺐ ﺳﻪ درﺻﺪي را ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي آﺗﯽ ﺟﺬب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪﻧﺤﻮي ﮐﻪ از دوراﻫﻪي ﺑﻦﺑﺴﺖ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ / ﺣﻮﻣﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﯿﻢ «ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي آنﭼﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﺟﺬاب اﺳﺖ. ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪاي اﺳﺖ از : David Harvey and Vince Emanuele, Rebel Cities & Urban Resistance, znet.

53 اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪ 53 اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻧﻘﺪي ﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﺣﺴﯿﻦ راﻏﻔﺮ درﺑﺎرهي اﺳﺘﻔﺎده از وارﻧﯿﺶ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻣﺰدك داﻧﺸﻮر ﭼﻨﺪي ﭘﯿﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﯾﺎدداﺷﺖ ﺣﺴﯿﻦ راﻏﻔﺮ اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﺘﻌﻬﺪ ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﺑﺮﺧﻮردم ﮐﻪ در ﻣﻨﻘﺒﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺳﺨﻨﺎن ﺻﺮﯾﺤﯽ ﺑﯿﺎن ﮐﺮده ﺑﻮد. ﺑﻪﺳﺒﺐ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺳﻮﮔﯿﺮي ﺳﺨﻨﺎن اﯾﺸﺎن ﻗﺎﺑﻞﻧﻘﺪ اﺳﺖ. ﻧﻘﺪي ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ﻫﻢ در روش و ﻫﻢ در ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻪ ﯾﺎدداﺷﺖ اﯾﺸﺎن ﻣﯽﭘﺮدازد. ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺰﺷﮑﯽ را ﻧﻘﺪ ﮐﻨﻨﺪ آﯾﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺣﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﺣﻮزهي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺧﻮد اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨﺪ و دﯾﮕﺮان ازآنرو ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻧﺪارﻧﺪ از اﯾﻦ ﺣﻖ ﻣﺤﺮوماﻧﺪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﺻﻼﺣﯿﺖ و داﻧﺶ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﭘﺎي ﻣﯽﻓﺸﺮد در ﺣﻘﯿﻘﺖ رهﯾﺎﻓﺘﯽ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﺼﺼﯽ دﯾﺪن ﻫﻤﻪي رﺷﺘﻪﻫﺎ اﻋﻢ از ﺳﯿﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺼﺎد و ﭘﺰﺷﮑﯽ و ﺟﺰ آن اﻓﺮاد را از اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ درﺑﺎرهي آنﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﻣﺤﺮوم و ﺣﻮزهي ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺗﻠﻮﯾﺤﺎ ﻧﻔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ اﻓﺮاد ﻓﻘﻂوﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ )آنﻫﻢ از داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻌﺘﺒﺮ و در ﺟﻬﺎن ﺳﻮم ﻋﻤﻮﻣﺎ از داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و اروﭘﺎﯾﯽ( در آن زﻣﯿﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺨﻦﺷﺎن ﺑﻪﺣﺴﺎب ﺑﯿﺎﯾﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎي ﻏﯿﺮﺗﺨﺼﺼﯽ اﻓﺮاد در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪان را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭼﻮب»ﺻﻼﺣﯿﺖ و ﺳﻮاد«راﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺣﻖ دارﻧﺪ درﺑﺎرهي آنﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﯽآﯾﺪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﺨﻨﺎنﺷﺎن را ﺑﻪﮔﻮش ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺪون ﺗﻼش ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه روﯾﮑﺮد دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﻣﺸﺎرﮐﺖﺟﻮي ﻧﺨﺒﮕﺎن را ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻫﺮ رﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ اﻓﺮاد ﻧﻘﺪ و ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪﺷﯿﻮهي اﻗﻨﺎﻋﯽ و ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﻣﻔﻬﻮم در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﻮزهي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ. اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﺑﺤﺚ ﻋﻤﻮﻣﯽ ) (debate ﻣﯽﺷﻮد و ازاﯾﻦرو ﺳﯿﺎﺳﺖﺳﺎزي را در ﻓﻀﺎﯾﯽ روﺷﻦﺗﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد.

54 54 ﻣﺰدك داﻧﺸﻮر در ﻣﻮرد ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻣﻘﺎﻟﻪ از آن ﮔﻔﺘﯿﻢ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ در ﺣﻮزهي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن )و در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻬﺪاﺷﺖ دﻫﺎنودﻧﺪان( از ﺳﻮي ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎددان ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﭼﺎر آﻓﺖ ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺷﻮد. ﺣﺴﯿﻦ راﻏﻔﺮ در ﻣﻘﺎﻟﻪﺷﺎن ﺳﻪ ﺟﺒﻬﻪي اﺻﻠﯽ را ﻣﯽﮔﺸﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﻫﺸﺪارﮔﻮﻧﻪ و ژورﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ -1 ﻧﺤﻮهي اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮراﯾﺪ -2 ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪﺗﺮاﭘﯽ و -3 ﻻﺑﯽﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ اﻧﺬار ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﻘﺪي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺎز دارد : اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮراﯾﺪ : اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﺎده و اﺛﺮات آن ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ در دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪدوﺻﻮرت ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ و ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد. ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن ﻣﻮاد ﺣﺎوي ﻓﻠﻮراﯾﺪ اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻓﻌﺎل ﺟﺬب ﺑﺪن و در ﻧﻘﺎﻃﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻧﺪان و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﯿﻨﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﺣﻀﻮر ﻓﻠﻮراﯾﺪ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دﻧﺪان اﺣﺘﻤﺎل اﺛﺮ ﺑﺎﮐﺘﺮيﻫﺎي ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽزا را ﺑﺮ دﻧﺪان ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. اﻟﺒﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎدهي اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ از ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺟﺬب زﯾﺎده از ﺣﺪ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﺳﻮﺋﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﻨﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و آن را ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ ﮔﺮﭼﻪ در ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻢ ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ. از ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد و آن اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﻮﺿﻌﯽ اﺳﺖ. اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺧﻮد ﺳﻪ ﺻﻮرت دارد : ﺧﻤﯿﺮدﻧﺪانﻫﺎ ﮐﻪ روزاﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. دﻫﺎنﺷﻮﯾﻪﻫﺎ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﯾﺎ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و در آﺧﺮ ژل ﯾﺎ وارﻧﯿﺶ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖﮐﺎران و ﯾﺎ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﺎن و اﺻﻄﻼﺣﺎ ﺑﺮ روي ﺻﻨﺪﻟﯽ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ آن را ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. وارﻧﯿﺶ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻣﺎدهاي ﭼﺴﺒﻨﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روي دﻧﺪانﻫﺎ ﭼﺴﺒﯿﺪه و ﻓﻠﻮراﯾﺪ از ﺧﻮد آزاد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﻋﻠﺖ ﭼﺴﺒﯿﺪن ﺑﻪ دﻧﺪان اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻠﻊ آن ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﻮﺿﻌﯽ از ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪهاي در ﮐﺎﻫﺶ ﭘﻮﺳﯿﺪﮔﯽ دارد. ﺗﺎ اﯾﻦﺟﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽ از»ﺗﺰرﯾﻖ ﻓﻠﻮراﯾﺪ«و ﺳﺮ و ﺻﺪا ﺑﺮ ﺿﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ وﺟﻬﻪي ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺪارد. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪﺗﺮاﭘﯽ : ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎعﻣﺤﻮر ) (community based ﻣﺪرﺳﻪﻣﺤﻮر ) (School based و ﯾﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺪرﺳﻪ ) (School linked ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ) (Public Health ﻣﯽﮔﻨﺠﻨﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ )درآﻣﺪﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ( ﺑﺮاي آن ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد. ﭼﻨﯿﻦ وﻇﺎﯾﻔﯽ ﻋﻤﻮﻣﺄ از ﺳﻮي ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاران راﺳﺖﮔﺮا ﺑﺎ اﻧﮓ»ﺑﺰرگﮐﺮدن دوﻟﺖ و وﻇﺎﯾﻒ آن«و از ﺟﺎﻧﺐ روﺷﻦﻓﮑﺮان ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﺑﺎ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﯿﻮهي درﻣﺎن از ﺳﻮي دوﻟﺖ روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﻈﺮ اﯾﻦ روﺷﻦﻓﮑﺮان ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎ

55 اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪ 55 را از آزادي اﻧﺘﺨﺎب )و ﯾﺎ ﻋﺪماﻧﺘﺨﺎب درﻣﺎن( ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻔﺎوت دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﺣﺴﯿﻦ راﻏﻔﺮ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮالﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ آزاديﺧﻮاه )!( ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ در ﻋﺮﺻﻪي ﺳﻼﻣﺖ و درﻣﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد. در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪﺧﺼﻮص و در ﻧﺒﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﺮودﺳﺘﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺴﯿﺎر دﻫﺎنودﻧﺪان روﺑﻪرو ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻧﺪارﻧﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﯿﺰ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ درد و رﻧﺞ اﯾﻦ ﻓﺮودﺳﺘﺎن ﺑﻪ وﺟﺪان روﺷﻦﻓﮑﺮان ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﻓﺸﺎري وارد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ! ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻼﻣﺖ دﻫﺎنودﻧﺪان )ﮐﻪ ﻓﻠﻮراﯾﺪﺗﺮاﭘﯽ ﻓﻘﻂ ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎﺳﺖ( ﻓﺮادﺳﺘﺎن ﻧﯿﺰ در ﻣﻌﺮض اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺸﮑﻼت دﻫﺎنودﻧﺪان ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﻮن ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮاي ﺧﺮج ﮐﺮدن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮانﻗﯿﻤﺖ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد. اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺧﺮج ﮐﺮدن ادواري ﭘﻮل ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت دﻧﺪاﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار آزاد دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ را روﻧﻖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﺎن ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﻠﻖ درﻣﺎنﻫﺎي ﻧﻮ )ﻣﺜﻞ ﻏﻮﻏﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻀﺮات آﻣﺎﻟﮕﺎم و اﯾﺠﺎد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﺎذب( ﺑﺮ ﮔﺮﻣﯽ ﺑﺎزار ﺧﻮد ﻣﯽ اﻓﺰاﯾﻨﺪ. ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪي ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺣﺘﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﺒﻮعاش ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﭼﺮا روﯾﮑﺮد ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎددان ﻧﻬﺎدﮔﺮا )راﻏﻔﺮ( ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺒﯿﻪ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮالﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮﺳﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮ آنﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﺳﺘﻨﺎدات اﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﺮاي ﻫﺸﺪار و اﻧﺬارش در زﻣﯿﻨﻪي ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻮﺷﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ آنﻫﻢ ﻧﻪ در ﮐﺘﺐ درﺳﯽ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻠﮑﻪ در ﯾﮏ ژورﻧﺎل»ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ رﯾﻮﯾﻮ«اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻗﻮت و اﻋﺘﺒﺎر ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﺧﻮد ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي اذﻋﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞﺷﺎن ﺑﻪﻧﻈﺮ ﭼﻨﺪان ﻗﺎﺑﻞاﺗﮑﺎ ﻧﯿﺴﺖ و اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻮﺷﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺎزهي ﻧﺮﻣﺎل ﺿﺮﯾﺐ ﺧﻄﺎي ﻣﯿﺰان ﺑﻬﺮهي ﻫﻮﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ 1. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻫﻮش را اﻣﺮي ﮐﻤ ﯽ و ﮐﺎﻣﻼ ﻗﺎﺑﻞاﻧﺪازهﮔﯿﺮي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺧﻮد ﺧﻄﺎي ﺑﺴﯿﺎري را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﻮش ﺑﯿﺶ از ﺳﻨﺠﺶ ﮐﻤ ﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪهي ﻣﻤﺘﺪ ﮐﯿﻔﯽ دارد. اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪي آﺧﺮ در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺎد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻣﻮﺟﻮد در آب آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽ را ﺑﺮ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻮﺷﯽ اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻠﻮراﯾﺪﺗﺮاﭘﯽ ﺑﻪواﺳﻄﻪي وارﻧﯿﺶ ﯾﺎ دﻫﺎنﺷﻮﯾﻪي ﻓﻠﻮراﯾﺪ! ﻣﻨﺎﻓﻊ و اﺣﯿﺎﻧﺎ ﻣﻀﺮات وارد ﮐﺮدن ﻓﻠﻮراﯾﺪ در آب آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻤﯿﺮدﻧﺪانﻫﺎ و دﻫﺎنﺷﻮﯾﻪﻫﺎي ﻓﻠﻮراﯾﺪدار را در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ دهﻫﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻧﺪهي ﺑﺨﺶ 10 ﮐﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﮏدآﻧﻠﺪ اﺳﺖ 2 ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ. در ﻓﺼﻞ 30 ﻫﻤﯿﻦ

56 56 ﻣﺰدك داﻧﺸﻮر ﮐﺘﺎب ﻧﯿﺰ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ در زﻣﯿﻨﻪي دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﻏﻼظ و ﺷﺪاد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮﻧﺪ. ﻻﺑﯽﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ : در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﮐﺎﻻﺳﺖ و ﯾﺎ در ﺣﺎل ﺑﺪل ﺷﺪن ﺑﻪ آن ﻻﺑﯽﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد اﺑﺮﺷﺮﮐﺖﻫﺎي داروﺳﺎزي ) (Pharmaceuticals ﻫﻢواره در ﺣﺎل راﯾﺰﻧﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ اﻣﺘﯿﺎزات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ در دوﻟﺖ ﻧﻔﻮذ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﯾﺎ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري را زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ درﻣﯽآورﻧﺪ و ﺑﺎ ﭼﻤﺪانﻫﺎي ﭘﺮﭘﻮل ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ رﺳﺎﻧﻪاي دﺳﺖوﭘﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﻧﺤﺼﺎرات ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﮑﺎن و دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﺎن و ﻧﯿﺰ رواﺑﻄﯽ وﯾﮋه ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﯾﺎ ﺗﺠﻮﯾﺰ داروﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻتﺷﺎن ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﻣﻮارد در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ راﺑﻄﻪي ﮐﺎري و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺷﺌﻮﻧﺎت ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺗﺎ اﺣﯿﺎﻧﺎ ﺷﮑﻞ رﺷﻮه ﺑﻪﺧﻮد ﻧﮕﯿﺮد ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻃﻦ ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن ﻫﻢ اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ. ﮔﻮﯾﯽ ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﺼﺪاق ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ» : ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن!«ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﭘﺰﺷﮏ و دﻧﺪانﭘﺰﺷﮏ ﺑﻪﺧﺼﻮص آﻧﺎنﮐﻪ در رﺗﺒﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ را دﯾﺪهاﻧﺪ. ﻣﺜﻼ ﭘﺰﺷﮑﺎن رادﯾﻮﻟﻮژﯾﺴﺖ در ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺗﺎزهﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﻪدﻋﻮت ﯾﮑﯽ از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪهي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي رادﯾﻮﻟﻮژي ﺑﻪ ﺳﻔﺮي ﮐﺎري ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ را در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﺳﻔﺮ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﭼﻨﺪﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮐﺬاﯾﯽ دارد و ﺗﻮري ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪاي در ﯾﮑﯽ از ﻫﺘﻞ - ﺑﻬﺸﺖﻫﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ آﻧﺘﺎﻟﯿﺎ! ﺣﺪس زدن ﺑﻘﯿﻪي ﻣﺎﺟﺮا اﺻﻼ ﺳﺨﺖ ﻧﯿﺴﺖ. ﺣﺴﯿﻦ راﻏﻔﺮ ﻧﯿﺰ در ﻣﻘﺎﻟﻪاش اﺷﺎره ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻻﺑﯽﻫﺎ دارد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪهاﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﺎدهي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻪﻧﺎم ﻓﻠﻮراﯾﺪ از ﻃﺮﯾﻖ وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ وارد و در ﻣﺪارس ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﻮد. ﺣﺘﺎ اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و دﺳﺖﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن ﻗﺪرت و ﺛﺮوت در اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ ﻧﻮك ﺣﻤﻠﻪﻣﺎن را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻂ اول )ﯾﻌﻨﯽ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ( ﮐﻨﯿﻢ ﺧﻂ آﺧﺮ درﻣﺎن )ﻣﺜﻼ ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎي ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ( را ﻫﺪف ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ. آﯾﺎ دﮐﺘﺮ راﻏﻔﺮ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﺠﺎرت اﯾﻤﭙﻠﻨﺖ )ﮐﻪ ﯾﮏ درﻣﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪي آﺧﺮ اﺳﺖ( ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰاﻧﯽ اﺳﺖ ﭼﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ در اﯾﻦ ﮐﺎر دﺳﺖ دارﻧﺪ و ﭼﻪ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎ و ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻟﻮﮐﺲ و ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﺗﺮوﯾﺞ ﺑﺮﻧﺪ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ در ﭘﺎﯾﺎن آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﭼﻪ اﻧﮕﺎره و ﯾﺎ ﭼﻪ دﺳﺖ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ اﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎددان ﻧﻬﺎدﮔﺮا را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮ ﺑﺮده ﮐﻪ ﺧﻄﺮ واردات ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺑﯿﺴﺖﻫﺰاررﯾﺎﻟﯽ را ﻋﻤﺪهﺗﺮ از واردات

57 اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻠﻮراﯾﺪ 57 اﯾﻤﭙﻠﻨﺖ دهﻣﯿﻠﯿﻮنرﯾﺎﻟﯽ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن ﺑﻪ روﺷﻦ ﮐﺮدن ﺑﺴﯿﺎري ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ﺑﺎ آنﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻮﺷﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻓﻠﻮراﯾﺪ )ﮐﻪ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪه( اﻧﺪك ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ و ﺣﺘﺎ در ﺑﺎزهي ﺧﻄﺎي ﻣﻌﻤﻮل در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﻫﻮﺷﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد اﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮروﺗﻮﮐﺴﯿﻦﻫﺎ )ﻣﻮاد ﻣﻀﺮ ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ( ﭼﻮﻟﮕﯽ )ﮔﺮاﯾﺶ ( ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ﯾﮏ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪاي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود. ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ اﯾﻦ ﭼﻮﻟﮕﯽ ﭼﭗ در ﻣﯿﺎﻧﻪي ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ در راﺳﺘﺎي ﮐﺎﻫﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﯿﺰان واﻗﻌﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﻫﻨﻮز ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ ]و اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻓﻘﻂ ارزش آﻣﺎري دارد[. ﺑﻪوﯾﮋه از آنﺟﺎ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﯽ در ردهﺑﻨﺪي ﮐﻮدﮐﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان درﯾﺎﻓﺖ ﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ زﯾﺮا ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدهي ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ. Developmental Fluoride Neurotoxicity: A Systematic Review and Meta-Analysis Anna L. Choi,1 Guifan Sun,2 Ying Zhang,3 and Philippe Grandjean1,4 volume 120 number 10 October 2012 Environmental Health Perspectives..2 ﻣﮏداﻧﻠﺪ و آوري و دﯾﻦ ) (1391 دﻧﺪانﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﺮاي ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن. ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن : دﮐﺘﺮ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ دﮐﺘﺮ ﺗﻮﺗﻮﻧﯽ دﮐﺘﺮ داﻧﺸﻮر. ﺗﻬﺮان : اﻧﺘﺸﺎرات روﯾﺎن ﭘﮋوه.

58 58 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻔﻬﻮم دﺷﻤﻦ اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري»اﺳﺮاﯾﯿﻞ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ«ﻧﺎم ﺻﻔﺤﻪي رﺳﻤﯽ وزارت ﺧﺎرﺟﻪي اﺳﺮاﯾﯿﻞ در ﻓﯿﺲﺑﻮك ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﻓﺎرﺳﯽزﺑﺎن اﺳﺖ. در اداﻣﻪي اﯾﻦ ﻋﻨﻮان ﻋﺒﺎرت»ﺻﻔﺤﻪي رﺳﻤﯽ وزارت ﺧﺎرﺟﻪي اﺳﺮاﯾﯿﻞ«ﻣﯽآﯾﺪ و در ﭘﺎﯾﯿﻦ آن ﻧﯿﺰ ﻋﺒﺎرت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ» ) «Government Organization ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﯽ( ﻗﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ در راﺳﺘﺎي»دوﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﺳﺮاﯾﯿﻞ«ـ ﻓﺎرغ از ﺳﺘﯿﺰ دوﻟﺖﻫﺎ ـ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ دوﺳﺘﺎن اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪاﻧﺪ )ﺑﺎ»ﻻﯾﮏ«ﮐﺮدن آن( ﻗﻄﻌﺎ ﻣﻌﻨﺎي»ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﯽ«را ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﺣﺎﻣﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯽ اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪي ﻓﯿﺲﺑﻮﮐﯽ ﺷﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪي ﺑﺪﯾﻬﯽ ﻏﻔﻠﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻋﻼم دوﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﺳﺮاﯾﯿﻞ )در ﻣﻌﻨﺎي ﯾﺎدﺷﺪه( ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ»ﺻﻔﺤﻪي وزارت ﺧﺎرﺟﻪ«ي اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺴﺖ. اﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺎزي )اﻋﻼم دوﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪي رﺳﻤﯽ وزارت ﺧﺎرﺟﻪي اﺳﺮاﯾﯿﻞ( ﺣﺎﺻﻞ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺳﻬﻮي و ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺄﯾﯿﺪي ﺳﻬﻞاﻧﮕﺎراﻧﻪ ﻧﺒﻮده ﺑﺎﺷﺪ )ﮐﻤﺎاﯾﻦﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ»ﮐﻠﯿﮏ«ﻣﺠﺪد ﻗﺎﺑﻞﺗﺼﺤﯿﺢ اﺳﺖ( ﻣﻮاﺟﻬﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﯿﻠﯽ دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و اﺣﯿﺎﻧﺎ آن را»اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺷﺨﺼﯽ«ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻮ اﯾﻦﮐﻪ در ﺳﺎﺣﺖ رواﺑﻂ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻮاﺟﻬﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺳﻤﺖوﺳﻮي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ را ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﺳﺎزد. ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻧﻔﺲ ﭘﺬﯾﺮش»آزادي اﻧﺘﺨﺎب«ﻫﯿﭻ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ را از ﺷﻤﻮل ﻧﻘﺎدي ﺑﺮﮐﻨﺎر ﻧﻤﯽدارد : از ﺳﻮﯾﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻣﺎ در ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ دﻧﯿﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺎ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و در ﺟﻬﺖ ﺗﺪاوم ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ آن ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﻀﻤﻮن اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ ﮐﻪ ﻧﻮع وﯾﮋهي ﻧﮕﺎه ﻣﺎ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺎ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺘﺄﺛﺮ از رواﯾﺖﻫﺎي ﺳﺘﯿﺰﻧﺪهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺧﺎﺻﯽ از دﻧﯿﺎي واﻗﻌﯽ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﭘﺬﯾﺮش ﮐﺪام دﺳﺘﻪ ار رواﯾﺖﻫﺎ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﯿﻨﯽ ﻣﺎ در واﻗﻌﯿﺖ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ(. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺎن ﻣﻀﻤﻮن آنﻫﺎ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺎﺳﺎ ﻫﻢارز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮر

59 ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻔﻬﻮم دﺷﻤﻦ 59 ﺧﻨﺜﺎﯾﯽ ﻫﻢﭼﻮن ﺳﻼﯾﻘﯽ زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﯿﺰي در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﺰاﮐﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ رﯾﺎﮐﺎراﻧﻪاي ﮐﻪ ﻧﻈﻢ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ داﻋﯿﻪي آن را دارد )در ﺟﻬﺖ رازورزاﻧﻪ ﮐﺮدن واﻗﻌﯿﺖ( ﻣﯿﺎن اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻣﺎ ﻫﻢواره ﻧﺒﺮدي در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ آﻣﺎج اﯾﻦ ﻧﺒﺮد ﺗﺼﺎﺣﺐ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﺳﺖ. در واﻗﻊ آنﭼﻪ ﮐﻪ در ﭘﺲ»اﺣﺘﺮام«ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺼﯽ اﻓﺮاد )ﯾﺎ»آزادي اﻧﺘﺨﺎب«ﻓﺮدي( ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﺳﺘﯿﺰ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﻈﺮات و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ در ﻋﺮﺻﻪي دﻻﻟﺖﻫﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ آنﻫﺎ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت واﻗﻌﯽ ﺟﺮﯾﺎن دارد. از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ اﻓﺮاﻃﯽ ﺑﺮ»آزادي اﻧﺘﺨﺎب«در ﻟﯿﺒﺮالدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺿﻤﻦ ﭘﻨﻬﺎنﺳﺎزي ﺻﻮريﺑﻮدن اﯾﻦ آزادي ﭘﻨﻬﺎنﮐﻨﻨﺪهي اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻢﺑﺴﺘﻪاي داﯾﺮهي اﻣﮑﺎن ﯾﮏدﯾﮕﺮ را )در زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎي ﺑﻼﻓﺼﻞ( ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ اﯾﻦ اﻣﺮ درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺑﻮي ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ»ﺣﻖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ«اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮدارﻧﺪهي اﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﺎن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻢزﻣﺎن از»ﺣﻖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ«ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل وﻗﺘﯽ ﺑﺮآﻣﺪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ»اﻧﺘﺨﺎب آزاد«اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻗﺪاﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﯿﻞ ﺧﻮد از زﯾﺴﺘﻦ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي )زادﮔﺎه( ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم ﺷﻮﻧﺪ آن ﻣﺮدم از اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻣﺎ ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻧﺴﺒﺖ وﯾﮋهي ﻣﺎ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖاﻧﺪ در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺣﺘﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ )و ﻇﺎﻫﺮا ﻏﯿﺮﺳﯿﺎﺳﯽ( ﻣﺎ از ﯾﮏ دﯾﺪﮔﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻌﯿﻦ در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﻧﺒﻮه روﯾﮑﺮدﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﯾﺎ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﻌﯿﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ در ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد )درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ آﻣﺎج ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎنﻫﺎ ﭘﯿﺶﺑﺮد اﺷﮑﺎل و روﯾﻪﻫﺎي وﯾﮋهاي از دﺧﺎﻟﺖﮔﺮي در واﻗﻌﯿﺖ ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﺳﺖ(. دراﯾﻦﺻﻮرت در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺑﺎورﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ اﯾﺴﺘﺎدهاﯾﻢ آﯾﺎ اداﻣﻪي دوﺳﺘﯽ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدن ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺘﯿﺰﻫﺎي واﻗﻌﯽ اﺳﺖ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن اﻣﮑﺎﻧﺎت واﻗﻌﯽ ﮔﻔﺖوﮔﻮ و ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهي آن ﮐﺠﺎﺳﺖ آﯾﺎ ﮔﻔﺖوﮔﻮي اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ را ﭼﻨﺎن ﻣﺘﺤﻮل ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﮑﺎف دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﻓﺎﯾﻖ آﯾﺪ و اﺛﺮات ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺟﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻋﯿﻨﯽ و ﻓﻀﺎﻫﺎي زﯾﺴﺘﻪي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن ﻣﺎ )در اﺗﺨﺎذ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽﻣﺎن( را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ دراﯾﻦﺻﻮرت ﻧﻘﻄﻪي اﺗﮑﺎ در ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ و ﺗﺪاوم ﻫﻢدﻻﻧﻪي اﯾﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﮐﺠﺎﺳﺖ آﯾﺎ ﺑﺎور ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎم و اﻧﺘﺰاﻋﯽ از اﻧﺴﺎن )ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺜﻼ در ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺘﻤﺎن»ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ«ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ( ﺑﺮاي ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎري ﺑﺴﻨﺪه اﺳﺖ

60 60 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﺑﺎﯾﺪ اذﻋﺎن ﮐﺮد ﺑﻪرﻏﻢ اﯾﻦﮐﻪ در ﺳﺎﺣﺖ ارﺗﺒﺎﻃﯽ و ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ اﯾﺠﺎد و ﺗﺪاوم ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺗﻨﻬﺎ اﺑﺰار ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺟﻤﻌﯽ( اﻣﺮي ﺑﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و داﻣﻨﻪي ﮐﺎراﯾﯽ اﯾﻦ اﺑﺰار اﻏﺮاق ﮐﺮد ﭼﻮن ﻻﯾﻪﻣﻨﺪي ﻋﯿﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺷﮑﺎفﻫﺎي آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﺴﯿﺘﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از آن از ﻃﺮﯾﻖ ﮔﻔﺖوﮔﻮ رﻓﻊﺷﺪﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺮاي ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت / ﻣﺘﻌﺎرض اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ روﻧﺪي از ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﻫﻢدﻻﻧﻪ )ﺣﻮل ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ( ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻣﺤﺎل اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ در ﻣﻮرد ﺿﺮورت از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺮزﻫﺎ و ﺷﮑﺎفﻫﺎ و در واﻗﻊ درﺑﺎرهي ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻠﺰوﻣﺎت و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﮐﻠ ﯽ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﻮاﻓﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. در ﻋﻤﻞ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ دوﺳﺘﯽﻫﺎ ﺑﻪرﻏﻢ اﺧﺘﻼﻓﺎت در ﺑﺎورﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﺗﺪوام ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ )اﻣﺮي ﮐﻪ ﻋﻼوهﺑﺮ ﺑﺮوز در ﺳﺎﺣﺖ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻓﻀﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺠﺎزي ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي دارد( ﻗﺎﺑﻞﺗﺼﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻧﻪ ﻋﻤﻘﯽ در آن دوﺳﺘﯽﻫﺎ وﺟﻮد دارد و ﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﯾﺎ ﭘﺎيﺑﻨﺪياي ﺟﺪ ي ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ آن ﺑﺎورﻫﺎ. آنﭼﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ دوﺳﺘﯽﻫﺎ را ﺗﺪاوم ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﺟﺪا از ﻋﺎدتﻫﺎي رواﻧﯽ - رﻓﺘﺎري ﻣﺮاﺗﺒﯽ از واﺑﺴﺘﮕﯽﻫﺎي ﻋﯿﻨﯽ و ﭼﺸﻢداﺷﺖﻫﺎ و ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺎد ي )در ﻣﻌﻨﺎي وﺳﯿﻊ ﮐﻠﻤﻪ( اﺳﺖ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻔﻬﻮم دﺷﻤﻨﯽ ﻫﻢﭼﻮن ﺑﺮﻧﻬﺎدي در ﺑﺮاﺑﺮ»ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ«)درﻋﯿﻦ ﻫﻢدﺳﺘﯽ در ﻣﺸﯽﻫﺎي ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ( ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ از ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺗﺼﻌﻨﯽاي ﮐﻪ ﺳﺘﯿﺰﻫﺎي ﺟﺎري در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺟﺒﻬﻪي ﻏﺎﻟﺐ ﻓﺮادﺳﺘﺎن ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ اﻓﺴﻮنزداﯾﯽ ﮐﻨﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم»دﺷﻤﻦ«ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﯽ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﺟﺪﯾ ﺖ و ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات اﺳﺖ ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم دﺷﻤﻦ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي دﻋﻮت ﺑﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮاي ﻫﻢراﻫﯽ ﺑﺎ ﺟﺒﻬﻪي ﻓﺮودﺳﺘﺎن در ﭘﯿﮑﺎرﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻣﺒﺎرزات ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺘﻢدﯾﺪﮔﺎن ﻋﻠﯿﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺳﺘﻢﮔﺮاﻧﻪي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ. ﻣﺸﺨﺼﺎ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت واﻗﻌﯽ اﻣﺮوز ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ از ﺟﻨﮓ و اﺷﻐﺎل و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي و اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﺳﺘﻢ و ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ دﻓﺎع و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )ﯾﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﺗﻮﺟﯿﻪ آنﻫﺎ و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻣﺎدي و زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮﻗﺮاري آنﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ( ﺧﻮاهﻧﺎﺧﻮاه ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ»دﺷﻤﻨﺎن«ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﻋﺎديﺷﺪهي دﻧﯿﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ / ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﭼﻮن ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻃﯿﻒ از آن دﻓﺎع ﯾﺎ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ آﺷﺘﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮﻧﺪ. آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﻢ ﻋﯿﻨﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﻮدﻫﺎي ﺑﯿﺮوﻧﯽ آن در ﻫﻤﻪي ﺳﺎﺣﺖﻫﺎ و ﻻﯾﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي دروﻧﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﻗﺎﺑﻞﻣﺸﺎﻫﺪهاﻧﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ در رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽاي ﮐﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ

61 ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻔﻬﻮم دﺷﻤﻦ 61 اﺟﺒﺎر )و داﯾﺮهي ﻣﺤﺪودي از اﺧﺘﯿﺎر( واردش ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﻮر ﻣﻔﻬﻮم»دﺷﻤﻦ«در زﻧﺪﮔﯽ واﻗﻌﯽ ﻣﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺪ يﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان در ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪي ﺑﺸﺮدوﺳﺘﯽ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﯾﺎ اﺧﻼق ﭘﻨﻬﺎناش ﺳﺎﺧﺖ. درﺳﻄﺢ اﻧﺘﺰاﻋﯽ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮان آدمﻫﺎ را ﺑﻪﻃﻮر ﻋﺎم و ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪواﺳﻄﻪي اﻧﺴﺎن ﺑﻮدنﺷﺎن دوﺳﺖ داﺷﺖ اﻣﺎ در واﻗﻌﯿﺖ اﻧﻀﻤﺎﻣﯽ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ از آنﻫﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ دﺷﻤﻦ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ در ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﯿﺎراﻧﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ دﺷﻤﻨﯽ ـ ﺗﺎﺣﺪودي ـ ﻫﻤﺎن وﻓﺎداري ﺑﯽﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎم اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﺳﺖ )ﮔﻮ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﮐﻪ درﻫﻤﻪﺣﺎل ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﯽ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﻣﺮاﻋﺎت ﮐﻨﯿﻢ(. اﯾﻦ دﺷﻤﻦﺑﻮدﮔﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﭘﯿﺸﯿﻨﯽ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﭘﺴﯿﻨﯽ ﺑﺮآﻣﺪه از ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎ در ﺣﻮزهي اﻣﺮ ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﻫﻤﺎن آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮاهﻧﺎﺧﻮاه در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﺘﻀﺎد ﻗﺮار دارﻧﺪ. ﻇﺎﻫﺮا اﺟﺘﻨﺎب از اﯾﻦ دﺷﻤﻨﯽﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﮐﻨﺶﻫﺎي آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ ﺧﯿﺎل ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻄﺎر ﺳﯿﺎﺳﺖ»ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ«ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯿﻢ. اﻣﺎ ﺣﺘﺎ دراﯾﻦﺻﻮرت ﻫﻢ»ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ«ﻣﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان آﮔﺎﻫﯽ در اﺗﺨﺎذ ﭼﻨﯿﻦ روﯾﻪاي ﺑﺎز ﻫﻢ ﺣﺪي از وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﻗﻠﻢرو دﺷﻤﻦ در ﺻﻒﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺷﺎﯾﺪ اﮐﻨﻮن ﮐﻢﺗﺮ ﺗﻨﺎﻗﺾآﻣﯿﺰ ﺟﻠﻮه ﮐﻨﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﺑﻮدن اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ در ﺳﺎﺣﺖ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺮﯾﺰي از اﯾﻦ»دﺷﻤﻨﯽ«ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻣﺮزﺑﻨﺪي دﺷﻤﻨﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ. اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺮزﻫﺎي ﻗﻠﻢرو دﺷﻤﻦ در ﺣﻮزهي رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﻪاﯾﻦﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﯾﺎ ﮐﻠﯿ ﺖ ﺑﺎورﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻓﺮاد وﻗﻮف / دﺳﺖرﺳﯽ ﻧﺪارﯾﻢ و ﻧﯿﺰ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎريﻫﺎ و ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آرا و ﯾﺎ ﮐﻨﺶﻫﺎ و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻓﺮاد. ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از اﻓﺮاد ﻫﻨﻮز در ﺑﺎورﻫﺎ و روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽﺷﺎن ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ﻧﺴﺒﯽ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ )اﯾﻨﺎن ﺻﺮﻓﺎ آﻣﻮزهﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و رﺳﺎﻧﻪاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺴﻠﻂ را واﮔﻮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﯽآنﮐﻪ ﻟﺰوﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ و ﺑﺎور ﻋﻤﯿﻘﯽ از آنﻫﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ(. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺎن روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻓﺮاد و ﺟﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ آنﻫﺎ ﻟﺰوﻣﺎ ﺗﻄﺎﺑﻘﯽ ﻣﺤﮑﻢ و ﺗﻨﺎﻇﺮي ﯾﮏﺑﻪﯾﮏ و ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎ در روﻧﺪ ﺳﺘﯿﺰﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎﺣﺪودي ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻣﻀﻤﻮن ﻣﻮاﺟﻬﺎت آنﻫﺎ در ﻓﺮاﯾﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ

62 62 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري درك ﺳﯿﺎﺳﯽ آنﻫﺎ را از ﺧﻼل ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت زﯾﺴﺘﻪي آنﻫﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦﻫﺎ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﮔﻔﺖوﮔﻮي اﻧﺘﻘﺎدي و ﺿﺮورت داﻣﻦزدن ﺑﻪ آن ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ اﯾﻦﺑﺎر ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري آن را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺿﺮورتﻫﺎ و اﻫﺪاف واﻗﻌﯽ آن را. ﻫﺪف اﯾﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎ آناﺳﺖﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﯿﺶﺑﺮد ﻋﻤﻠﯽ ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ در ﺳﺎﺣﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ در ﺧﯿﻞ اﻧﺒﻮه ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ در اردوﮔﺎه دﺷﻤﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻫﻢراﻫﺎن و دوﺳﺘﺎن آﺗﯽ ﻣﺒﺎرزات رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﯾﻢ. ﺑﻪوﯾﮋه از ﻣﯿﺎن اﻧﺒﻮه ﺳﺘﻢدﯾﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻣﺸﯽ اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﻨﺶ و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺎاﻧﺪﯾﺸﯿﺪهي ﺧﻮد ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎ اردوﮔﺎه دﺷﻤﻦ ﻫﻢﺳﻮ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻣﺴﯿﺮ ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺨﺘﺼﺎت واﻗﻌﯽ دﺷﻤﻦ ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ و ﻗﻠﻢرو دﺷﻤﻦ را در ﻣﺮزﻫﺎي واﻗﻌﯽ آن ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬاري ﮐﻨﺪ.

63 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي 63 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﭘﺮوﯾﺰ ﺻﺪاﻗﺖ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺮحﺗﺮﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺮﺻﻪي ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز اﺳﺖ. وي ﻗﻮمﻧﮕﺎر ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮداز اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺪاﻓﻊ آن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ«ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ. ﺑﺮآو ي در زﻣﯿﻨﻪي»ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ «ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎر و ﻧﺤﻮهي ﺗﻔﺎوت ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺟﻬﺎن ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﯿﺪاﻧﯽ در زاﻣﺒﯿﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ. وي ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎد دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﮐﻠﯽ ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ از ﺗﺠﺮﺑﻪي ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻏﻨﯽ و ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻧﻈﺮي ﻧﻮآوراﻧﻪاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﺮآو ي ﻫﻢواره ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠ ﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ در ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻈﺮﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﯾﺎري ﻣﯽﮐﻨﺪ. وي در ﺳﺎل 2004 رﯾﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد و در آنﺟﺎ از داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ درﮔﯿﺮ»ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ«ﺑﺸﻮﻧﺪ. در ﺳﺎل 2010 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي رﯾﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﺪ. وي ﺗﺎﮐﻨﻮن دوﺑﺎر ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر در ﻫﻢآﯾﺶﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺳﻔﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺣﺎﺿﺮ را ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﻫﻢﮐﺎر ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﮏ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن در دﺳﺎﻣﺒﺮ 2012 ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ در ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ. در ﭘﯽ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺗﻼش دوﻟﺖﻫﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪاي از ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدن ﺑﺤﺮان ﺟﻬﺎﻧﯽ 2008 ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد. در اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷﺎﻫﺪ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﮔﺮوه ﺑﺮﯾﮑﺲ ) BRICS ﺑﺮزﯾﻞ روﺳﯿﻪ ﻫﻨﺪ ﭼﯿﻦ و اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ( ﺷﺎﻫﺪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ اﻟﮕﻮﻫﺎي رﺷﺪ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺪرت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺑﺤﺮان ﺟﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎياش ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن را ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﻠﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺎ ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان 2008 ﮐﻪ اوج ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ ]دﻫﻪﻫﺎي ﻗﺒﻞ[ در آﺳﯿﺎ و اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﺑﻮد در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﻮﻋﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻈﺎرتﺷﺪه را ﭘﺪﯾﺪ

64 64 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﻣﯽآورد اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺑﺤﺮان ﺳﺎل 2008 ﺻﺮﻓﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ و اﮐﻨﻮن از ﻫﻤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺎنﺗﺮ در ﺑﺤﺮان ﺣﻮزهي ﯾﻮرو ﺗﺒﻠﻮر ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. اﯾﻦ دور ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺑﻪﺟﺎي ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﯾﺎ آنﭼﻪ ﻣﻦ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﻮج ﺑﺎزاريﺷﺪن ﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ را ﺗﺤﮑﯿﻢ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎناش. ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻤﺎن ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎي رﺷﺪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺑﺮزﯾﻞ روﺳﯿﻪ ﭼﯿﻦ اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﻫﻨﺪ ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮده ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﻗﺎﻫﺮاﻧﻪﺗﺮ درﻧﺪهﺗﺮ ﻧﺎﻣﻮزونﺗﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﺗﺮ و ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ اﻧﺒﺎﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﯾﻦﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺮزﯾﻞ در اﯾﻦﺟﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻫﻨﺪ و روﺳﯿﻪ و ﭼﯿﻦ و اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺤﺮان ﺑﻪﻫﻢراه ﺧﻮد ﺧﯿﺰش اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺟﺪﯾﺪي در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ و ﻧﺎﻫﻢآﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ. آﯾﺎ در اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺼﻮري از»ﭼﭗ ﺟﻬﺎﻧﯽ«داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﺗﺮوﯾﺞ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﻪ ﻧﻮع اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎﯾﯽ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ دور اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪوﺟﻮد آورده ﻋﺎﻣﻞ اﯾﺠﺎد»ﺧﯿﺰش ﺟﺪﯾﺪ«ﺑﺎﺷﺪ. ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﭘﻨﺞ اﻟﮕﻮي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻨﻄﻘﻪاي وﺟﻮد دارد : ﺧﯿﺰشﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ ﻋﻠﯿﻪ رژﯾﻢﻫﺎي دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺒﺎرزات ارﺿﯽ در ﭼﯿﻦ و ﻫﻨﺪ و اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻻﺗﯿﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮدم ﻣﺤﻠ ﯽ ﻋﻠﯿﻪ رﯾﺎﺿﺖ در ﺟﻨﻮب اروﭘﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ را ﻫﺪف ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺮﺧﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ. ﻧﺨﺴﺖ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ در وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰﺷﺎن از ﯾﮏدﯾﮕﺮ اﺷﺘﺮاك دارﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﻠ ﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﻮ اﯾﻦﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ دارﻧﺪ. دوم ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪهي ﺟﺪاﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ از ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﺑﻪدﯾﺪهي ﺷﮏ و ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﻪ ﻟﯿﺒﺮالدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺳﻮم اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ در ﭘﯽ اﺑﺪاع دوﺑﺎرهي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺮدﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﮑﻞ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﺮ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ارﺗﺒﺎط اﻓﻘﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻌﻪي ﮐﺎﻣﻠﯽ در اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﭼﻬﺎرم ﭼﻨﯿﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺳﭙﻬﺮ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻗﺪرتﻣﻨﺪ ﺑﯽواﺳﻄﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد ﻫﺮﭼﻨﺪ از ﻃﺮﯾﻖ

65 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي 65 رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺪﯾﺪي از ﺟﺎﻧﺐ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﭘﻠﯿﺲ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ در ﺑﺎزﺳﺎزي ﻧﻮآوراﻧﻪي ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻬﺎرت دارﻧﺪ و در ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻧﻮ و در ﻣﮑﺎنﻫﺎي ﻧﻮ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﮔﺮ از اﺻﻄﻼح زﯾﮕﻤﻮﻧﺪ ﺑﺎوﻣﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮﯾﻢ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺎ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺳﯿ ﺎل ﻋﻠﯿﻪ ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﻧﺠﻤﺎدﯾﺎﻓﺘﻪ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ. آنﭼﻪ ﭘﺲ ﭘﺸﺖ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﻗﺮار دارد واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺷﺪن ﻣﯽﻧﺎﻣﻢ. ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ اﮔﺮ آن را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دورهي ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺎزار در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻮجﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪاي در ﺳﺪهﻫﺎي ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺑﯿﺴﺘﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﺸﺎﻧﻪي اﯾﻦ ﻣﻮج ﺳﻮم ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﺎزاريﺷﺪن ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺴﺘﺮش آن ﺑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﺗﻨﻈﯿﻢﻧﺎﺷﺪه ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ. در اﯾﻦ دوره ﮐﻪ در دﻫﻪي 1970 آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﯿﺎن ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺷﺪن ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ )آنﭼﻪ ﮐﺎرل ﭘﻮﻻﻧﯽ»ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ«ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ( ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎر ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﻮل و داﻧﺶ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺴﺨﯿﺮ و ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮدم ﻣﺤﻠ ﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن ﯾﺎ ﺑﺎزﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن ﮐﺎر و رﺷﺪ ﻋﺪماﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ در ﭼﻨﺎن ﻣﻘﯿﺎس اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮي از 99 درﺻﺪ را در ﺑﺮﺑﮕﯿﺮد ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺖ اﻣﺎ ﻋﻼوهﺑﺮآن ﻣﺎﻟﯿﻪﮔﺮاﯾﯽ و ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﺪﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آن ﭘﯿﻮﻧﺪ دارد. ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺒﺎرزات در ﭼﯿﻦ ﻫﻨﺪ و اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن زﻣﯿﻦ اﺳﺖ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ از دﺳﺖرﺳﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ داﻧﺶ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن ﺗﻮﻟﯿﺪ و اﻧﺘﺸﺎر آن اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از اﯾﻦﻫﺎﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎياش روﺷﻦ اﺳﺖ. ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در ﺳﻄﺢ ﻣﻠ ﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻓﺎﻋﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﭼﺮاﮐﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﺪن اﻣﺘﯿﺎزي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮي از ﻣﺮدم آﻣﺎدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاياش ﺧﻮدﺷﺎن را ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﮐﻨﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺳﻼحﻫﺎي ﺳﻨ ﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﺼﺎب را ﺑﻪ ﺳﻼﺣﯽ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺑﺪل ﮐﺮده و از آن ﺑﺮاي اﺧﺮاج ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﻋﺘﺼﺎب دﺳﺖآوﯾﺰي اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﮐﺎري ـ ﺳﭙﺮدن ﮐﺎر ﺑﻪ ﭘﯿﻤﺎنﮐﺎران ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﮐﺮدن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﮐﺎرﻫﺎ و ﺟﺰ آن. اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن و اﺧﺮاج از ﮐﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. دوم اﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻧﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺑﺎزار ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻨﯿﺎدي ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺟﻤﻌﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺎزار ﯾﻌﻨﯽ آنﭼﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ. آنﭼﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن داﺷﺘﻪاﯾﻢ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﻨﯿﺎد ﻣﻠ ﯽ اﻣﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮان

66 66 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي آنﻫﺎ را ﺑﺮﻫﻢ اﻓﺰود ﺗﺎ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺷﺪن اﺳﺖ ﭘﺪﯾﺪ آورد. ﻣﻌﺘﻘﺪم ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻘﯿﺎس اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ارﺗﻘﺎ داد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﯿﻪﮔﺮاﯾﯽ و ﻓﺎﺟﻌﻪي زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖاش در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ در ﺳﻄﺢ ﮐﻞ اﯾﻦ ﮐﺮهي ﺧﺎﮐﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮﺧﯿﺰد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش در ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﺒﺎرزات ﺑﻪ ﻣﺤﺪودهﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺳﻮم ﻫﻤﻪي ﭼﻨﯿﻦ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ در زﻣﯿﻨﻪي ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮج دوم ﺑﺎزاريﺷﺪن ﻫﻢ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﻢ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﺪ و ﻫﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ را. در ﺑﺤﺮان ﺟﺎري ﺷﺎﯾﺪ دوران ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﺑﻪﭘﺎﯾﺎن ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. آﯾﺎ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ وﺟﻮد دارد و آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮﻧﺪ ﭼﻪ اﯾﺪهﻫﺎي ﻧﻮﯾﯽ از دل اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ رﺷﺪ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯽدرﻧﮓ اﻧﮓ اﺗﻮﭘﯿﺎﯾﯽ ﺑﺮ آنﻫﺎ ﺧﻮرده ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺪﯾﻞ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺎزار ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺑﺪﯾﻞ ـ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﻢﺟﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﯾﺎ اﻧﻘﻼبﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ در ﺟﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮ ـ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻔﻮق ﺑﺎزار در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻧﻤﯽﮐﺸﻨﺪ. ﺑﻪﻋﻼوه راهﺣﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن ﮐﺎر ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﻮل و داﻧﺶ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزارﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ راهﺣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﺜﻼ روﺷﻦ اﺳﺖ در ﺣﻮزهي زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ راهﺣﻞ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺎزار اﺳﺖ از ﻫﻤﻪ واﺿﺢﺗﺮ وﺿﻌﯿﺖ در ﻗﺒﺎل ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺮﺑﻦ اوراﻗﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دادوﺳﺘﺪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﮐﺮﺑﻦ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ. ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ روﺷﻦﻓﮑﺮان ﭼﭗﮔﺮا ﺑﺎ اراﺋﻪي ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از راﺑﻄﻪي اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ و ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﺧﺘﻦ آنﭼﻪ ارﯾﮏ راﯾﮏ اﺗﻮﭘﯿﺎﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ اﯾﺪهﻫﺎي روﺷﻦﻓﮑﺮان ﺑﻪﻧﺤﻮ روزاﻓﺰوﻧﯽ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﭙﻬﺮ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد آﻧﺎن در ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﻣﺴﯿﺮ وﯾﺮانﮔﺮ ﺑﺎزارﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮشﯾﺎﺑﻨﺪه ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ زﻣﺎن دﯾﮕﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ.

67 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي 67 ﺷﻤﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ«ﺑﻮدهاﯾﺪ ـ ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺑﺎ ﻗﺒﻞ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ در ﻣﻮرد ﺟﻬﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﯾﺮ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﯿﺎن آن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ آﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻤﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را از آنﭼﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ و اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺗﺼﻮر ﻣﯽﺷﻮد ﺟﺪا ﺳﺎزد ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ در ﻣﻮرد ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻓﮑﺮي ﺑﺎ اﻟﺰاﻣﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ - اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺮاي ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻧﻈﺮﯾﻪاي ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﺪهﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ و ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺗﺒﻠﻮر ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪ اﯾﻦ دو دﻟﯿﻞ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﺴﺘﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮي ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دﺳﺖﺧﻮش ﺳﻪ ﻣﻮج ﺑﺎزاريﺷﺪن ﮔﺸﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺳﻪ ﻣﻮج ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﻢ. در دورهي ﻧﺨﺴﺖ دورهي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﯾﻦ و ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖاش ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﻓﺮوﻣﯽﭘﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻮال اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ و ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ. آﻧﺎن دلﻣﺸﻐﻮل ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ـ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭼﯿﺰي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﯿﺮوز اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﺳﻮژه - اﺑﮋهي ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺮار داﺷﺖ : ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ از دل ﺑﺤﺮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد. دوﻣﯿﻦ ﻣﻮج ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ روي اﯾﻦ ﮐﺮهي ﺧﺎﮐﯽ را ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ. درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ از ﺑﺤﺮانﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد زﻧﺪه ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ از آن ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭼﻮن ﺳﻘﻮطاش اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ. در اﯾﻦﺟﺎ ﻧﻘﻄﻪي ﺛﻘﻞ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ روﺳﯽ )ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ و ﻟﻨﯿﻦ و ﺑﻮﺧﺎرﯾﻦ( و ﺳﭙﺲ رواﯾﺖ ﻣﻨﺤﻂاش ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺷﻮروي و ﻧﯿﺰ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻏﺮﺑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮج دوم ﺑﺎزاريﺷﺪن ﮐﻨﺶﮔﺮ ﻣﺤﻮري دوﻟﺖ ﺑﻮد ﺧﻮاه ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻨﺪهي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﺧﻮاه ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري. ﻣﺎ اﮐﻨﻮن در ﮐﺸﺎﮐﺶ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺷﺪن ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮاي اراﺋﻪي ﯾﮏ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﯾﺎ دﯾﺪﮔﺎﻫﯽ از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎ دوﻟﺖ اﺗﮑﺎ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ

68 68 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮﯾﻢ و ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻤﻠﮑﺮد آن را ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠ ﯽ و ﻣﻠ ﯽ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻧﻬﺎﯾﺖ آنﭼﻪ اﻫﻤﯿﺖ دارد ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﻪي رادﯾﮑﺎل ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﻮرد از ﮔﺮاﻣﺸﯽ و ﭘﻮﻻﻧﯽ و ﺑﻪﻧﺤﻮ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺑﻪروش ﺳﻠﺒﯽ از ﺑﻮردﯾﻮ اﻟﻬﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد.

69 »ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﻘﻼب دوم اﻣﺮﯾﮑﺎ 69»ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﻘﻼب دوم اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﻓﺮزاﻧﻪ راﺟﯽ ﭼﮑﯿﺪهي ﻣﻘﺎﻟﻪ : ﻓﯿﻠﻢ»ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«رادﯾﮑﺎﻟﯿﺴﻤﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻃﯽ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ در ژاﻧﻮﯾﻪ ﺳﺎل 1865 ﺑﻪواﺳﻄﻪي اﺗﺤﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن رادﯾﮑﺎل ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪي ﻫﺎﻟﯿﻮودي ﻫﻢ اﺑﻌﺎد اﻗﺘﺼﺎدي / ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻫﻢ ﺗﺒﺎدل ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪي ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول ﻣﺎرﮐﺲ را ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻃﯽ ﻫﻤﺎن ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪاي ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﯿﻠﻢ اﺳﺖ ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد.»ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻣﺎه ﺧﺎص و ﺣﯿﺎﺗﯽ از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮ ﺗﻀﺎدي ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪي اﻧﻘﻼب دوم اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻮد. در ژاﻧﻮﯾﻪي 1865 ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﭘﯿﺶ از ﭘﯿﺮوزي اﺗﺤﺎد اﯾﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ )ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺣﺎﻣﯽ ﺣﻔﻆ وﺣﺪت اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه م (. ﺑﺮ اﺋﺘﻼﻓﯿﻪي اﯾﺎﻻت اﻣﺮﯾﮑﺎ )ﮐﻨﻔﺪراﺳﯿﻮن اﯾﺎﻻت ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﺮدهداري و ﺧﻮاﻫﺎن ﺟﺪاﯾﯽ از اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه. م (. رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر آﺑﺮاﻫﺎم ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺳﯿﺰدﻫﻤﯿﻦ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺎورد و ﺑﺮدﮔﯽ را ﺑﺪون ﻗﯿﺪوﺷﺮط و ﺑﺪون ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرات ﺑﺮدهداران ﻣﻠﻐﯽ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺰد رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺳﺎل 1860 اﺳﺖ ﻧﺎﻣﺰدي ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ ﺧﻮد را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻃﺮفدار اﻟﻐﺎي ﺑﺮدهداري در ﮐﺎرزار اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮري ﮐﻪ ﺻﺪور اﻋﻼﻣﯿﻪ آزادي ﺑﺮدﮔﺎن را ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﺎ ﺳﺎل ﺳﻮم ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در 1863 ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻧﺪاﺧﺖ. اﯾﻦ ﻟﯿﻨﮑﻠﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ زﻣﺎن ﻣﺘﺤﻮل ﺷﺪه اﺳﺖ ارﺗﺶاش ﺣﺎﻻ ﺳﺮﺑﺎز ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺖ دارد و ﺳﺨﻦراﻧﯽﻫﺎياش ﺗﻠﻮﯾﺤﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﺎﺑﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺮﯾﮑﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ

70 70 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﺑﺎ ﻓﯿﻠﻢﻧﺎﻣﻪاي از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي ﻣﺸﻬﻮر ﭼﭗ ﺗﻮﻧﯽ ﮐﻮﺷﻨﺮ )»ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن در اﻣﺮﯾﮑﺎﺧﺎﻧﻪﻧﺸﯿﻦ / ﮐﺎﺑﻞ«( ﻓﯿﻠﻢ اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﯽﭼﻮنوﭼﺮا اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺿﺪ ﺑﺮدهدار ﺗﺎدﯾﻮس اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ ﮐﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ در آن روزﻫﺎي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز ژاﻧﻮﯾﻪ 1865 ﺑﺎ وي ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﯽﭘﺮدازد. ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻤﺎﯾﺸﯽﺗﺮﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ ﻣﮑﺎﻟﻤﺎت اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ ﺑﺎ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ اﻓﺮاﻃﯽ ﮐﻨﮕﺮهي ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﻓﺮﻧﺎﻧﺪو وود رﻫﺒﺮ ﺟﻨﺎح ﺿﺪ اﻟﻐﺎي ﺑﺮدﮔﯽ ﮐﻨﮕﺮه را ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ. در ﺻﺤﻨﻪاي دﯾﮕﺮ اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ ﺑﺮاي ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺷﮑﺎك ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﺷﻐﺎل ﻧﻈﺎﻣﯽ درازﻣﺪت ﺟﻨﻮب را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺑﺮدﮔﺎن ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﻘﻮق ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ را ﮐﺴﺐ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و اﻣﻼك ﺑﺮدهداران ﺳﺎﺑﻖ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺪه و ﺑﻪﻋﻨﻮان اراﺿﯽ اﻋﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﺎﺑﻖ )» 40 ﺟﺮﯾﺐ و ﯾﮏ ﻗﺎﻃﺮ«ﻣﻌﺮوف( داده ﻣﯽﺷﻮد. ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺎ ﺑﺎزي درﺧﺸﺎن داﻧﯿﻞ دي ﻟﻮﯾﺲ )در ﻧﻘﺶ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ( و ﺣﺘﺎ ﺑﻬﺘﺮ از آن ﺗﺎﻣﯽ ﻟﯽ ﺟﻮﻧﺰ )در ﻧﻘﺶ اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ( ﺑﺎ ﻫﻢﮐﺎري ﺳﺎﻟﯽ ﻓﯿﻠﺪ )در ﻧﻘﺶ ﻣﺎري ﺗﻮد ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ( ﺑﻪزﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﻪﻧﻤﺎﯾﺶ در ﻣﯽآﯾﻨﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﭼﻬﺮهي ﭘﺮﻧﻘﺺ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را ﺣﺘﺎ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﺣﺎل اﺟﺮاﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان در ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺷﺮمآور ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ آﺧﺮﯾﻦ آرا ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻮﯾﺐ اﺻﻼﺣﯿﻪ و ﻓﺮﺳﺘﺎدن آن ﺑﻪ اﯾﺎﻻت ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد. ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﻓﯿﻠﻢ»ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«ﺑﯿﺶ از آنﭼﻪ در ﻓﯿﻠﻢﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻫﺎﻟﯿﻮودي راﯾﺞ اﺳﺖ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺿﺪ ﺑﺮدهداري و ﺿﺪ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻓﯿﻠﻢ از ﺗﺼﻮﯾﺮﺳﺎزي ﻣﻌﻤﻮل ﻫﺎﻟﯿﻮود ﮐﻪ ﺟﻨﻮﺑﯽﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﻫﻢﺗﺮاز ﺑﺎ ﺷﻤﺎﻟﯽﻫﺎ اﮔﺮ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪﺟﺎي آن ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺮ ﺑﺮدهداري و ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ و درﻋﯿﻦﺣﺎل رﻫﺒﺮي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻫﻢﭼﻮن اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ را در ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮري ﻣﺜﺒﺖ و ﻏﯿﺮﻣﻌﻤﻮل ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻓﺮﯾﺐﮐﺎراﻧﻪي ﺟﻨﻮب در ﻣﻮرد»ﺣﻘﻮق اﯾﺎﻟﺖﻫﺎ«اﻓﺸﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺤﺘﻮاي واﻗﻌﯽ آن ﯾﻌﻨﯽ»ﺣﻖ «ﻣﺮدم ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﮐﺸﯿﺪن ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ اﻧﺴﺎن دﯾﮕﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. اﺑﻌﺎد اﻗﺘﺼﺎدي و ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﻟﻐﺎي ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﭼﭗﻫﺎ از ﻓﯿﻠﻢ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪمﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزهي ﺧﻮدرﻫﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﻫﺎن اﻧﺘﻘﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺜﻼ در ﻓﯿﻠﻢ»اﻓﺘﺨﺎر«ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه در 1989 دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن داﺳﺘﺎن ﺳﺮﺑﺎزان ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺖ ﻫﻨﮓ ﭘﻨﺠﺎهوﭼﻬﺎر ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد.

71 »ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﻘﻼب دوم اﻣﺮﯾﮑﺎ 71 ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺪﻫﺎ ارزشﻣﻨﺪ و ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺮ دو ﻣﻮﺿﻮع دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﯿﻠﻢ ﭘﻮﺷﺶ داده ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﻢ : اﻫﻤﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮدهداري و اﻟﻐﺎي ﺑﺮدﮔﯽ و دﯾﮕﺮي ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ردوﺑﺪل ﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و آﺑﺮاﻫﺎم ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن ﻣﺎه ژاﻧﻮﯾﻪي 1865 ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢ ﺑﺮ آن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺪون ﻋﻮض ﮐﺮدن زاوﯾﻪاي ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢ از آن ﻣﻨﻈﺮ اﯾﻦ رويدادﻫﺎي ﺧﻄﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﯾﻌﻨﯽ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺨﺒﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﺟﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮدم ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد. اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮﺿﻮع دوم ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع اول ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد و ﺑﺮﻋﮑﺲ اﻣﺎ ﻣﻦ در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺪي دروﻧﯽ ﻣﯽﭘﺮدازم ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻘﺪي ﮐﻪ ﻓﯿﻠﻢ را ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺤﺘﻮاي ﺧﻮدش در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻋﻼﻣﯿﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﺎل 1863 و ﺳﯿﺰدﻫﻤﯿﻦ اﺻﻼﺣﯿﻪي ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ در ﺳﺎل 1865 ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺟﻨﮓ 1863 را ﭘﺎﯾﺪار ﮐﺮد از ﺳﺎﯾﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻋﻼم رﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮي وﺿﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳﯿﺎﺳﺖ رﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮدﮔﺎن در اﻣﺮﯾﮑﺎ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﺒﺮان ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮدهداران ﺳﺎﺑﻖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﺮد. در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻗﺎﻧﻮن اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﻮﺑﻪي ﭘﯿﺶﮔﺎم اﻟﻐﺎي ﺑﺮدﮔﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﺎل 1833 ﮐﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺒﺮان آن ﺗﻬﯿﻪ دﯾﺪه ﺑﻮد ﺗﻔﺎوت داﺷﺖ. از اﯾﻦ ﺣﯿﺚ ﻗﺎﻧﻮن رﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮدﮔﺎن ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻐﺎي ﺑﺮدﮔﯽ ﺗﻮﺳﻂ ژاﮐﻮﺑﻦﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي در 1794 ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ داﺷﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ دﻫﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﻔﺠﺎر اﻧﻘﻼب ﻫﺎﺋﯿﺘﯽ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮدهداري در اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺣﺘﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻧﻘﺶ آن در اﻗﺘﺼﺎد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﯾﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد. در ﺳﺎل 1860 در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺣﺪود ﭼﻬﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺮده ﺳﯿﺰده درﺻﺪ ﮐﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ و ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪي ﺷﮑﻠﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻏﯿﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽداد اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﻢﭼﻮن رﻣﻪ ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ 500 دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺮده» داراﯾﯽ«اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮدهداران اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 2 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﻮد رﻗﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﻫﻪي 1860 ﻧﺠﻮﻣﯽ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻟﻐﺎي ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺒﺮان در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ از ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب روﺳﯿﻪ در ﺳﺎل 1917 ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎ ﯾﮏ ﺿﺮﺑﺖ ﮐﻞ ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﻮ ﺷﺪ : ﻣﺰرﻋﻪداران ﺟﻨﻮب ﮐﻪ ﻗﺮنﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﺛﺮوت ﮐﻼﻧﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﺮ ﺗﻨﺒﺎﮐﻮ ﭘﻨﺒﻪ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ از ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﯾﮏ ﮐﺎﻻي دﯾﮕﺮ ﺧﻮد ﺑﺮدﮔﺎن ﮔﺮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ.

72 72 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﻟﻐﻮ ﺑﺮدﮔﯽ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﮐﺎرﮔﺮ رﺳﻤﯽ دﯾﮕﺮ را ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎ اﻓﺰود اﻣﮑﺎن اﺗﺤﺎد ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﻧﮋادي و ﻗﻮﻣﯽ را ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺮدﮔﺎن ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر آزاد ﻫﻢزﯾﺴﺘﯽ داﺷﺖ. اﮔﺮﭼﻪ در دورهي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻣﯿﺰان اﻧﺪﮐﯽ از اﯾﻦ اﺗﺤﺎد ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﻧﮋادي ﮐﺴﺐ ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﻪﻣﺪﺗﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎه ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه زﯾﺮا ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻣﺮوز اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪﻃﻮر روزاﻓﺰوﻧﯽ ﺷﺎﻣﻞ رﻧﮕﯿﻦﭘﻮﺳﺘﺎن ﺑﻪوﯾﮋه اﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ - اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ و ﻻﺗﯿﻨﯽ - اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺮﭼﻪ در ﻓﯿﻠﻢ ﺑﻪﺳﻮد ﺑﻌﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد از ﭼﺸﻢ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪ. وي در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 29 ﻧﻮاﻣﺒﺮ 1964 ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول )اﻧﺠﻤﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺮدان ﮐﺎرﮔﺮ( ﻧﺪا ﺳﺮ داد» : ﺳﻪﺳﺎلوﻧﯿﻢ ﭘﯿﺶ در زﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﺘﯿﺎزات ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪ ﺑﺮدهداران داده ﻧﺸﻮد درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻟﻐﻮ ﺑﺮدهداري ﻫﺪف ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺎ ﺣﺪي ﺗﺤﻘﻖﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ«و اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ»ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻮل ﻋﻈﯿﻤﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ واﻗﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮ ﮐﻞ ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ«)ﺳﺎﺋﻮل ﭘﺪوور ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻧﯿﻮﯾﻮرك : ﻣﮏ ﮔﺮوـ ﻫﯿﻞ 1972 ص.(272. ﻧﺎﻣﻪي ﺳﺮﮔﺸﺎده ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ ﻣﺎه ژاﻧﻮﯾﻪي 1865 ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻟﯿﻨﮑﻦ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺟﻨﺎح ﭼﭗ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺷﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ ﻫﻢﭘﯿﻤﺎن ﺷﺪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪ ﺗﺒﺎدل ﻋﻠﻨﯽ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎيﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ. ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺸﺎر»ﺳﺨﻦراﻧﯽ اﻓﺘﺘﺎﺣﯿﻪ«ي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول )ﺑﻪﻗﻠﻢ ﻣﺎرﮐﺲ( و»ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ«ﻋﻀﻮﯾﺖ در آن ﻫﺮدو در ﻧﻮاﻣﺒﺮ 1864 ﺑﯿﺎﻧﯿﻪي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻌﺪي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ اول ﻧﺎﻣﻪاي ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺮوزي ﺑﺰرگاش را در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻧﻮاﻣﺒﺮ 1864 ﺗﺒﺮﯾﮏ ﻣﯽﮔﻔﺖ. ﭘﯿﺶ ﻧﻮﯾﺲ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ را ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﮔﺮوه ﺑﺰرﮔﯽ از ﮐﻨﺶﮔﺮان ﮐﺎرﮔﺮي و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖ ﺷﺎﻣﻞ»ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ دﺑﯿﺮ ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت ﺑﺮاي آﻟﻤﺎن«آن را اﻣﻀﺎ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. در آن زﻣﺎن رﯾﺎﺳﺖ ﺳﻔﺎرت اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻟﻨﺪن را ﭼﺎرﻟﺰ ﻓﺮاﻧﺴﯿﺲ آداﻣﺰ ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ ﯾﮏ ﻃﺮفدار اﻟﻐﺎي ﺑﺮدهداري از اﯾﺎﻟﺖ ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ و از ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ. ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ آداﻣﺰ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮح در ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ آﮔﺎه ﺑﻮد ﭼﺮاﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﻮد ﻫﻨﺮي را ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺗﻬﯿﻪي ﮔﺰارﺷﯽ از ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ از ﺳﺎل 1862 ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد. ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﺮاﺧﻮانﻫﺎي

73 »ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﻘﻼب دوم اﻣﺮﯾﮑﺎ 73 ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاران اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﻃﺮفدار ﻣﺪاﺧﻠﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺟﻨﻮب. اﯾﻦ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎري از رﻫﺒﺮان آﯾﻨﺪهي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎل را ﻧﻤﺎﯾﺎن ﮐﺮد و ﺣﻀﻮر ﻫﻨﺮي آداﻣﺰ ﺛﺮوتﻣﻨﺪ در ﻣﯿﺎن ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﯾﻘﯿﻨﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮ ﻫﺪف ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت ﺣﻀﻮر ﭘﺴﺮ آداﻣﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ از ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و دور زدن رﻫﺒﺮان دوﻟﺖﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ. در دﺳﺎﻣﺒﺮ 1864 ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد داد ﮐﻪ ﻫﯿﺄﺗﯽ 40 ﻧﻔﺮه از ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت ﺗﺤﻮﯾﻞ دﻫﻨﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻔﺎرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﮐﻪ آداﻣﺰ ﺳﻔﯿﺮ اﯾﻦ اﻗﺪام را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ»ﺧﻄﺎﺑﯿﻪ ﺑﻪ ﭘﺮزﯾﺪﻧﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«از ﺳﻮي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت ﺗﺤﻮﯾﻞ داده و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﭼﻨﺪ روزﻧﺎﻣﻪي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي اﻧﮕﻠﯿﺲ ﭼﺎپ ﺷﺪ. ﺑﺨﺸﯽ از آن ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ :»ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺪد ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﮐﺜﺮﯾﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺒﺮﯾﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ. اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺪرت ﺑﺮدهداري ﺷﻌﺎري ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻤﺎ ﺑﻮد ﺷﻌﺎر ﺟﻨﮕﯽ ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺪد ﺷﻤﺎ ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺑﺮدهداري اﺳﺖ ) «. اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﺳﺦ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺘﻮن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن در ﮐﺘﺎب اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺎﺗﻤﺎم : ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﺑﺮاﻫﺎم ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ اﺛﺮ روﺑﯿﻦ ﺑﻠﮏﺑﻮرن اﻧﺘﺸﺎرات ورﺳﻮ ﻟﻨﺪن 2011 اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ (. ﻧﺎﻣﻪي ﯾﺎدﺷﺪه ﭼﻨﯿﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ :»از آﻏﺎز ﺳﺘﯿﺰ ﻋﻈﯿﻢ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻏﺮﯾﺰي ﭘﯽ ﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺮﭼﻢ ﺳﺘﺎرهدار ]اﻣﺮﯾﮑﺎ[ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻃﺒﻘﻪﺷﺎن را رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ «. اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪي اﺧﯿﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻋﻤﯿﻖ ﺿﺪ ﺑﺮدهداري ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﺗﻮدهاي ﮐﻪ در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﻤﺎل ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد اﺷﺎره ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺪاوم ﺑﻮد ﺣﺘﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد آنﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاران و رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت دﻓﺎع از دﺧﺎﻟﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺮاي ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻣﺤﺎﺻﺮهي ﺑﻨﺎدر ﺟﻨﻮب آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺻﺪور ﭘﻨﺒﻪ از آنﺳﻮي درﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﺑﯽﮐﺎري ﺗﻮدهاي ﻧﺎﺷﯽ از آن ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﺪ. ﺟﻤﻠﻪي ﯾﺎدﺷﺪه درﺑﺎرهي ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﻃﺒﻘﺎت ﮐﺎرﮔﺮ اروﭘﺎ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ رﯾﺸﻪ در واﻗﻌﯿﺘﯽ ﺗﻠﺦ داﺷﺖ. ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن )و ﺣﺘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ از آن ﮐﻞ ﻗﺎره اروﭘﺎ( ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺷﺮط ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ از ﺣﻖ راي ﻣﺤﺮوم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎي آن زﻣﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ از دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻨﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ اﻣﺮ ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﺑﻮد.

74 74 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺟﺮﯾﺎن اﯾﻦ ﺑﺴﯿﺞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در اواﯾﻞ ﺟﻨﮓ ]داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ[ اﺷﺎره ﮐﺮد :»ﻣﺮدم واﻗﻌﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ آرﻣﺎن اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﭼﻮن آرﻣﺎن ﺧﻮد ﭼﻮن آرﻣﺎن آزادي ﻣﯽﻧﮕﺮﻧﺪ و ﺑﻪرﻏﻢ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﻔﺴﻄﻪﻫﺎي ﻣﺰدوراﻧﻪ ﺧﺎك اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را ﺧﺎك آزاد ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﺑﯽزﻣﯿﻦ اروﭘﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﻮﻋﻮدﺷﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪدﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﻪي ﭘﻠﯿﺪ ﺑﺮدهداران از آن دﻓﺎع ﮐﺮد ﻣﺮدم اروﭘﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮدهﺳﺎﻻري ﺟﻨﻮب آن ﺟﻨﮓ را ﺑﺎ اﯾﻦ ادﻋﺎ ﺷﺮوع ﮐﺮد ﮐﻪ اداﻣﻪي ﺑﺮدهﺳﺎﻻري دﯾﮕﺮ ﺑﺎ دوام اﺗﺤﺎدﯾﻪ ]آﻣﺮﯾﮑﺎ[ ﻫﻢﺳﺎز ﻧﯿﺴﺖ. درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺮدم اروﭘﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي دوام اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﻋﻠﯿﻪ ﺗﺪاوم ﺑﺮدهﺳﺎﻻري. در اﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﻮدﮔﺮداﻧﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺴﺖﺗﺮﯾﻦ و ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺮدهداري اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎلﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﻋﻼن ﺟﻨﮓ ﻣﯽدﻫﺪ ) «. ﻣﺎرﮐﺲ» ﻟﻨﺪن ﺗﺎﯾﻤﺰ و ﻟﺮد ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮن ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﺗﺮﯾﺒﻮن 21 اﮐﺘﺒﺮ.(1861 در ﻧﺎﻣﻪي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﯽﺷﻮد :»ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﺳﯿﺎﺳﯽ واﻗﻌﯽ ﺷﻤﺎل اﺟﺎزه ﻣﯽدادﻧﺪ ﺑﺮدهداري ﺟﻤﻬﻮريﺷﺎن را ﺑﯽﺣﺮﻣﺖ ﮐﻨﺪ ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ»ﮐﺎﮐﺎﺳﯿﺎهﻫﺎ«ﮐﻪ ﺑﺪون رﺿﺎﯾﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻮرد ﺳﻠﻄﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻻف ﻣﯽزدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﭘﻮﺳﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ و ﺧﻮد ارﺑﺎب ﺧﻮد را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ آنﻫﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ آزادي واﻗﻌﯽ ﮐﺎرﮔﺮان دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﯾﺎ از ﻣﺒﺎرزهي ﺑﺮادران اروﭘﺎﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاي رﻫﺎﯾﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ ﺳﺪ ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﺑﺎ درﯾﺎي ﺧﻮن ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ زدوده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺟﻮاب ﻋﻠﻨﯽ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در 28 ژاﻧﻮﯾﻪي 1865 در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﮕﻔﺘﯽ و ﻣﺴﺮت ﻣﺎرﮐﺲ و ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺳﻔﺎرت اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻮﺳﻂ آداﻣﺰ ﺳﻔﯿﺮ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻋﻠﻨﯽ اﻧﺘﺸﺎر داد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 10 ﻓﻮرﯾﻪ آﺷﮑﺎرا ﺑﺎ ﻏﺮور ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﭘﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ ﺑﺪﻫﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﯿﺒﺮالﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺗﺒﺮﯾﮏ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ :»اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻟﺤﻦ ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﻣﺎ و ﺑﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻮرژواﯾﯽ رﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺗﻨﺪ و ﮐﺎﻣﻼ رﺳﻤﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ دﯾﻠﯽ ﻧﯿﻮز را ﭼﻨﺎن آزرده ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﮑﺮدﻧﺪ. ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ و ﺑﻪ ﺑﻮرژوازي ﭼﻨﺎن ﺟﺎر و ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ

75 »ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«اﺳﭙﯿﻠﺒﺮگ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﻘﻼب دوم اﻣﺮﯾﮑﺎ 75 اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﮐﻪ»ﺑﺎﺷﮕﺎه«ﻫﺎي وﺳﺖ ا ﻧﺪ 1 ﺑﻪﺷﺪت دﭼﺎر ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ درك ﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﭼﻪﻗﺪر اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺎ ﻣﺎﯾﻪي ﺧﺸﻨﻮدي ﺑﻮده اﺳﺖ «. اﮔﺮﭼﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ را آداﻣﺰ ﺳﻔﯿﺮ اﻣﻀﺎ ﮐﺮده ﺑﻮد درﻋﯿﻦﺣﺎل او ﮐﺎﻣﻼ روﺷﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻧﺎﻣﻪي آنﻫﺎ را ﺧﻮاﻧﺪه و آداﻣﺰ ﺑﻪﻧﺎم او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪﻓﻘﻂ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮدش :»دﺳﺘﻮر دارم ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻼع دﻫﻢ ﮐﻪ ﺧﻄﺎﺑﯿﻪي ﺷﻮراي ﻣﺮﮐﺰي اﺗﺤﺎدﯾﻪي ﺷﻤﺎ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﺳﻔﺎرت ﺑﻪ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﻮﺳﻂ او درﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ «. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رويدادﻫﺎي ژاﻧﻮﯾﻪي 1865 ﮐﻪ در ﻓﯿﻠﻢ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺟﺮﯾﺎن آن ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺸﻐﻮل ﺟﻤﻊآوري رأي ﺑﺮاي ﺳﯿﺰدﻫﻤﯿﻦ اﺻﻼﺣﯿﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺣﺘﺎ ﻧﮑﺘﻪي ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ او وﻗﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺎن ﭘﺎﺳﺨﯽ را ﺑﺪﻫﺪ. و ﺑﺎ ﻫﻢزﻣﺎﻧﯽ ﻋﺠﯿﺐ و ﺗﮑﺎندﻫﻨﺪهي رويدادﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ درﺳﺖ ﺳﻪ روز ﻗﺒﻞ از اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮ ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽﻫﺎي ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي از ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاران ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ و در ﺗﺎرﯾﺦ 31 ژاﻧﻮﯾﻪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﺎﻧﺪن اﺻﻼﺣﯿﻪ رأي دﻫﺪ و آن را ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﻋﻠﻨﯽ ﺷﺪ. ﭘﺎﺳﺦ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ درﺳﻄﺤﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﻪ»دوﺳﺘﺎن ﺑﺸﺮﯾﺖ و ﭘﯿﺶرﻓﺖ درﺳﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ«ﮐﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﮑﯿﻪ داﺷﺖ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ اﺷﺎرهي ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻪ در ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي اول ﺟﻨﮓ در ﺳﺪ ﮐﺮدن ﺣﺮﮐﺎت ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮاﻧﻪي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺟﻨﻮب ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﯿﺎﺗﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺷﺮط ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻓﺎﻗﺪ ﺣﻖ رأي ﺑﻮدﻧﺪ. اﯾﻦ اﺷﺎره ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ روﺷﻦﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻇﻬﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ»ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺷﻬﺎدت راﺳﺦ ﮐﺎرﮔﺮان اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﻣﻠﯽ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺗﺄﯾﯿﺪ ]اﺗﺤﺎدﯾﻪ[ اﺳﺖ و ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﻫﻢدﻟﯽ ﺑﺎ آن ﻣﯽﺷﻮد دلﮔﺮﻣﯽﻫﺎي ﺑﯿﺶﺗﺮي ﮐﺴﺐ ﮐﻨﺪ «. ﻧﻤﯽﺗﻮان دورهي ﺑﺤﺮاﻧﯽ دﯾﮕﺮي را ﺑﻪﯾﺎد آورد ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﭼﻨﯿﻦ آﺷﮑﺎرا از ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖاش ﺗﺸﮑﺮ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪرﺳﺪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ از ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ رﻫﺒﺮي ﺷﻮد. اﻧﻘﻼبﻫﺎي ﻧﺎﺗﻤﺎم : دﻫﻪﻫﺎي 1860 و 1960 اﯾﻦ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺎرﮐﺲ و ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ از واﻗﻌﯿﺖ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان دوﻣﯿﻦ اﻧﻘﻼب اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻪ از اوﻟﯽ در ﺳﺎل 1776 ﺑﺴﯿﺎر رادﯾﮑﺎلﺗﺮ ﺑﻮد اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ. ﯾﻘﯿﻨﺎ اﯾﻦ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻮرژواﯾﯽ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﻣﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺟﻨﺎح ﭼﭗ آن ـ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ـ از دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ارﺿﯽ در ﺟﻨﻮب ﺣﺘﺎ ﺑﺮ ﭼﯿﺰي رادﯾﮑﺎلﺗﺮ دﻻﻟﺖ دارد. ﺳﺮﺷﺖ ﻧﺎﺗﻤﺎم اﯾﻦ

76 76 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ اﻧﻘﻼب ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻗﻒ آن در ﻣﺮﺣﻠﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﺎﺑﻖ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل 1876 ﺣﺘﺎ آن را ﻫﻢ ﻓﺴﺦ ﮐﺮد ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻪاﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻨﻮز اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻣﺮﯾﮑﺎ را آزار ﻣﯽدﻫﺪ. در ﻗﺮﯾﻨﻪاي ﺗﺮﺳﻨﺎك اﻧﻘﻼب ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي در دﻫﻪﻫﺎي 1950 و 1960 ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻤﺎﻣﯽ آنﭼﻪ را ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺻﻼﺣﯿﻪﻫﺎي دﻫﻪﻫﺎي 1860 و 1870 وﺿﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﺑﻨﯿﺎدي داﺋﻤﯽﺗﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر رويدادﻫﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪي آزادي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺎ را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ روﺑﻪرو ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ اوﻟﯿﻦ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد را درﺳﺖ در زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﮐﻪ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺖ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر در دﻧﯿﺎي ﻏﯿﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ زﻧﺪانﻫﺎ و ﻣﺤﺒﺲﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻣﯽﭘﻮﺳﻨﺪ. و ﻓﯿﻠﻢ»ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ«ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺷﺎره ﻧﺪارد از ﺑﺴﯿﺎري ﺟﻬﺎت ﻓﯿﻠﻤﯽ ﻧﺎﺗﻤﺎم اﺳﺖ. ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺤﺘﻮاي ﺧﻮد ﻓﯿﻠﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ از زواﯾﻪاي ﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ رويدادﻫﺎي ﺟﺎري ﻣﯿﺎن ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ رويدادﻫﺎ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﻧﺘﺎﯾﺞ رادﯾﮑﺎل ﺧﻮد را ﺗﺎﺑﻪآﺧﺮ ﭘﯽﮔﯿﺮي ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺜﻼ از ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮﮐﺸﯿﺪن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاه رادﯾﮑﺎل اﺳﺘﯿﻮﻧﺰ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻓﯿﻠﻢ ﻫﺎﻟﯿﻮودي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺟﺮﯾﺎن اﺻﻠﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻤﺎ ﺣﺘﺎ ﯾﮏ ﺑﺨﺶ از اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪي ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﻘﻼﺑﯽ را آﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺻﻔﺤﻪاي ﮐﻪ ﺑﻪزﻋﻢ ﻣﺎرﮐﺲ»ﺗﺎﺛﯿﺮي ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻬﺎن«داﺷﺖ ﻧﺸﺎنﮔﺮ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎﯾﯽ ﻋﻤﯿﻖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻣﺮوز اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪهي آﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ.

77 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 77 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ اﺑﺘﺪاي دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻏﺎﻟﺒﺎ آﻏﺎز ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان ﻗﻠﻢداد ﻣﯽﺷﻮد. ﮐﻨﺶﮔﺮان ﭼﻨﯿﻦ ﻋﺮوﺟﯽ از ﯾﮏ ﺳﻮ ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي ﺟﺮﯾﺎن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﻧﯿﺰ ﻓﻌﺎﻻن ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري. اﯾﻦ دو ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ و ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪي داﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ از ﺑﺴﺘﺮ ﻋﯿﻨﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺘﻨﺪ : ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪيﻫﺎي ﻫﻤﻪﻧﻮع ﻫﻮﯾﺖﻫﺎي ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻫﯿﺄتﺣﺎﮐﻤﻪ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻫﻨﻮز ﺗﺼﻮﯾﺮ روﺷﻨﯽ از ﮐﻢ وﮐﯿﻒ اﯾﻦ ﻫﻮﯾﺖﻫﺎي ﻣﻮرد وﺛﻮق ﻃﺒﻘﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻪدﺳﺖ داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﻢ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﯿﺼﻪ را از ﺟﻬﺎﺗﯽ رﻓﻊ ﮐﻨﻢ. اﺑﺘﺪا ﺗﺼﻮﯾﺮي ﮐﻤ ﯽ از آن دﺳﺘﻪ از ﻫﻮﯾﺖﻫﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﮐﺎرﮔﺮي در اﺑﺘﺪاي دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻢ داد ﮐﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪهاﻧﺪ. ﺳﭙﺲ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎي ﭼﻨﯿﻦ ﻫﻮﯾﺖﻫﺎي ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﮐﺎرﮔﺮي را ﺑﺎزﮔﻮ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي رﻓﻊﺷﺎن ﺑﻪ اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ دﺳﺖدرﮐﺎران ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﻃﯽ دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ﻋﯿﻨﯽ ﻣﯽداد. ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻃﯽﺷﺪه ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب راه ﭘﯿﺸﺎرو ﺿﺮورت دارد. داﻣﻨﻪي ﺣﻖ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان در آﯾﻨﻪي ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪي 87 ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺎر ﻣﺼﻮب ﺳﺎل» 1948 اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮد و ﺑﺪون ﮐﺴﺐ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺟﺎزهي ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﯾﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻗﺪام ﮐﻨﻨﺪ 1«. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪي 98 ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺎر ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1949 ﺑﺮ»ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ اﻓﺮاد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﯾﺎ ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏدﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﺮاي اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﺟﻬﺖ ﻣﺬاﮐﺮات ﺟﻤﻌﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه«2 ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻌﻬﺪات ﻧﺎﺷﯽ از اﻣﻀﺎي اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪدﺳﺖ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺻﻮرت

78 78 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺣﻘﻮق داﺧﻠﯽ در ﺗﻨﻈﯿﻢ رواﺑﻂ ﮐﺎر در ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﻣﻀﺎﮐﻨﻨﺪه ﻧﻘﺶآﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ. دوﻟﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﻟﺤﺎق ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﻫﯿﭻ ﺗﻨﺎﻗﻀﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ دو ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ ﻧﺪارد. ﻃﺒﻖ اﺻﻞ 26 ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ» اﺣﺰاب ﺟﻤﻌﯿﺖﻫﺎ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺻﻨﻔﯽ و اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﯾﺎ اﻗﻠﯿﺖﻫﺎي دﯾﻨﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه آزادﻧﺪ و ﻫﯿﭻﮐﺲ را ﻧﻤﯽﺗﻮان از ﺷﺮﮐﺖ در آنﻫﺎ ﻣﻨﻊ ﮐﺮد ﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺳﺎﺧﺖ «. ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪﻗﺎﻋﺪه ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺎﻗﺾ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻃﺒﻖ ﺗﺒﺼﺮهي ﭼﻬﺎرم ﻣﺎدهي 131 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻣﺼﻮب ﺳﺎل» 1369 ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﮏ واﺣﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ «. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻫﺮ ﻧﻮع دﯾﮕﺮي از ﺗﺸﮑﻞ ﮐﺎرﮔﺮي اﺻﻮﻻ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺣﺘﺎ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﻫﺎ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ رواﯾﺖ ﻫﯿﺄتﺣﺎﮐﻤﻪ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر اﺻﻮﻻ ﻣﺼﺪاق اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﺟﺪول ﺷﻤﺎرهي ﯾﮏ و ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﯾﮏ ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر و ﻧﯿﺰ 3 ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر در ﮐﻞ ﮐﺸﻮر در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 1380 را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. ﺟﺪول :1 ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل و ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر در اﯾﺮان ﺑﻪﺗﺎرﯾﺦ 29 اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻌﺪاد اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺎم اﺳﺘﺎن ﻣﺸﻤﻮل ﺷﻮراي ﺗﻬﺮان 1200 ﻣﺮﮐﺰي 156 ﻣﺎزﻧﺪران 193 ﮐﺮج ﮔﯿﻼن 273 ﺷﻮراﻫﺎي ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي ي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر دارا اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻓﺎﻗﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﺮاﺳﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﺳﻤﻨﺎن زﻧﺠﺎن ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي

79 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 79 آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ اردﺑﯿﻞ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان 85 ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه 88 ﮐﺮﻣﺎن 126 ﯾﺰد ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن اﯾﻼم ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ اﺻﻔﻬﺎن ﻓﺎرس ﺑﻮﺷﻬﺮ ﮔﻠﺴﺘﺎن 68 ﺟﻤﻊ ﮐﻞ 5071 ﻗﻢ ﻗﺰوﯾﻦ

80 80 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :1 ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر و ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر در ﺳﺎل 1380 ﻗﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﻓﺎرس اﺻﻔﻬﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﺧﻮرﺳﺘﺎن اﯾﻼم ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﯾﺰد ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان ﮐﺮدﺳﺘﺎن اردﺑﯿﻞ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ زﻧﺠﺎن ﺧﺮاﺳﺎن ﺳﻤﻨﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﯿﻼن ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺮج ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻃﺒﻖ ﻣﺎدهي ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1363 ﻓﻘﻂ در واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ اﺟﺎزهي ﺗﺄﺳﯿﺲ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮراﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از 35 ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻧﯿﻤﯽ از واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را داﺷﺘﻨﺪ در اﺑﺘﺪاي دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي از ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺎرﮔﺮان در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮراﻫﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢرﻧﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1378 درﺑﺎرهي ﺟﺎﻣﻌﻪاي آﻣﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ در 371 ﮐﺎرﮔﺎه واﺟﺪ ﺑﯿﺶ از 50 ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ در ﮐﻞ اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪي آﻣﺎري 1567 ﻧﻔﺮ ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻣﺪ ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر را ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺣﺪود 70 درﺻﺪ از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻫﺮﮔﺰ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراﻫﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺪود 12 درﺻﺪﺷﺎن ﻓﻘﻂ ﯾﮏﺑﺎر در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ. ﻓﻘﻂ ﺣﺪود 18 درﺻﺪﺷﺎن ﺑﯿﺶ از دوﺑﺎر در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﮐﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﭘﻨﺞﺑﺎر ﺑﻮد. ﺟﺪول ﺷﻤﺎرهي دو ﺧﻼﺻﻪي ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﻪ را دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ. ﺟﺪول :2 ﻣﯿﺰان ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر

81 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 81 ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮐﻨﺎن درﺻﺪ ﯾﮏﺑﺎر ,7 ﺳﻪﺑﺎر اﺻﻼ 110 دوﺑﺎر 7,3 5,7 ﭼﻬﺎرﺑﺎر 45 ﺟﻤﻊ 1516 ﭘﻨﺞﺑﺎر 70,2 3 2, اﮔﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ را ﻣﻼك ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺷﺄن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻧﯿﺰ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺻﻮﻻ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل وﺳﯿﻊ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ. اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 1380 در ﺟﺪول ﺷﻤﺎرهي ﺳﻪ و ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي دو آﻣﺪه اﺳﺖ. اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ را ﻣﯽﺗﻮان دوﻣﯿﻦ ﻧﻮع از ﺗﺸﮑﻞ دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﮐﺎرﮔﺮي داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ از ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ. ﺑﻪﯾﮏﻣﻌﻨﺎ ﭘﺮﺷﻤﺎر ﺑﻮدن ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﺣﺘﻤﺎﻻ روي دﯾﮕﺮ ﺳﮑﻪي ﮐﻢﺷﻤﺎر ﺑﻮدن ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﺖ. در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 1380 ﺣﺪود 673 اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي در ﮐﺸﻮر وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺟﺪول :3 ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 29 اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺗﻌﺪاد ﻧﺎم اﺳﺘﺎن اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺗﻬﺮان 67 ﻣﺮﮐﺰي 13 ﻣﺎزﻧﺪران 48 ﮐﺮج ﮔﯿﻼن ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي داراي ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﻓﺎﻗﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي اﻋﺘﺒﺎر

82 82 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﺳﻤﻨﺎن ﺧﺮاﺳﺎن 68 آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ 41 اردﺑﯿﻞ 7 زﻧﺠﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺮدﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن 12 9 ﻫﻤﺪان 13 ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه 25 ﮐﺮﻣﺎن ﯾﺰد ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن اﯾﻼم ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ 7 7 ﮔﻠﺴﺘﺎن 13 ﺟﻤﻊ ﮐﻞ 673 ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ اﺻﻔﻬﺎن ﻓﺎرس ﻗﺰوﯾﻦ ﻗﻢ

83 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 83 ﻧﻤﻮدار :2 ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي در ﺳﺎل 1380 ﻗﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﻓﺎرس اﺻﻔﻬﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﺧﻮرﺳﺘﺎن اﯾﻼم ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﯾﺰد ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان ﮐﺮدﺳﺘﺎن اردﺑﯿﻞ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ زﻧﺠﺎن ﺧﺮاﺳﺎن ﺳﻤﻨﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﯿﻼن ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺮج ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اوﻟﯿﻦ ﻣﺎدهي»دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان«ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1371 در ﻣﻮاردي ﮐﻪ در ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان اﻗﺪام ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻧﻮع از ﺳﺎزوﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد از ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﮐﻢﺷﻤﺎرﺗﺮ و از ﺗﻌﺪاد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﭘﺮﺷﻤﺎرﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 1380 ﺣﺪود ﻧﯿﻤﯽ از ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺎﻻي 35 ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎﻣﻼ ﺻﻼﺣﯿﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﻓﺎﻗﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮراﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ. در ﻓﻘﺪان ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي در ﭼﻨﯿﻦ واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺳﺎزوﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان از ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺖ در ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮي در واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 1380 در ﺟﺪول ﺷﻤﺎرهي ﭼﻬﺎر و ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﺳﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺟﺪول :4 ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ 29 اﺳﻔﻨﺪ 1380

84 84 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﺗﻌﺪاد ﻧﺎم اﺳﺘﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺗﻬﺮان 53 ﻣﺮﮐﺰي 0 ﻣﺎزﻧﺪران 72 ﺧﺮاﺳﺎن 48 ﮐﺮج ﮔﯿﻼن ﺳﻤﻨﺎن زﻧﺠﺎن ﮐﺎرﮔﺮي 44 ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﺎرﮔﺮي داراي اﻋﺘﺒﺎر ﻓﺎﻗﺪ اﻋﺘﺒﺎر آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ اردﺑﯿﻞ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ 55 ﮐﺮدﺳﺘﺎن 57 ﻟﺮﺳﺘﺎن 6 ﻫﻤﺪان ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﮐﺮﻣﺎن ﯾﺰد ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن اﯾﻼم ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ

85 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 85 اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﮐﻞ ﻓﺎرس ﻗﺰوﯾﻦ ﻗﻢ ﻧﻤﻮدار :3 ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﻗﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﻓﺎرس اﺻﻔﻬﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﺧﻮرﺳﺘﺎن اﯾﻼم ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﯾﺰد ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان ﮐﺮدﺳﺘﺎن اردﺑﯿﻞ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ زﻧﺠﺎن ﺧﺮاﺳﺎن ﺳﻤﻨﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﯿﻼن ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺮج ﺗﻬﺮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻌﺪاد

86 86 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :4 ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان در ﺳﺎل اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﻗﻢ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﻓﺎرس اﺻﻔﻬﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﯿﺎري ﺧﻮرﺳﺘﺎن اﯾﻼم ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﯾﺰد ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻫﻤﺪان ﮐﺮدﺳﺘﺎن اردﺑﯿﻞ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ زﻧﺠﺎن ﺧﺮاﺳﺎن ﺳﻤﻨﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﯿﻼن ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺮج ﺗﻬﺮان ﺗﻌﺪاد از ﺷﻤﻮل ﻧﺎﻗﺺ ﺗﺎ ﻓﻘﺪان اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻮﯾﺖﻫﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺠﺎز در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر از ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﻪ دﺳﺖﮐﻢ ﭘﻨﺞ ﻧﻘﯿﺼﻪي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ دﭼﺎر ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻧﻘﺎﯾﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﻬﻢﺧﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد از ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪﯾﺪا ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﯽﮐﺮدهاﻧﺪ. اول ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻏﻼن را ﻣﺸﻤﻮل ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺳﺮﺷﻤﺎريﻫﺎي رﺳﻤﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯽﮐﺎر در ﺳﺎلﻫﺎي 1375 و 1385 ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل 1380 ﮐﻪ آﻏﺎز ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ 1456 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ و 2992 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري 9,1 درﺻﺪ و 12,8 درﺻﺪ ﺑﻮد. ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ وﺳﯿﻊ از ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻐﻔﻮل ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ. دوم اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻫﻤﻪي ﺷﺎﻏﻼن در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦدﺳﺘﯽاش ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ در ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ از ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻘﯽ اﺻﻼ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ. ﺗﺒﺼﺮهي ﻣﺎدهي ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي

87 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 87 اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«ﻣﻘﺮر ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ زﻣﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎ در ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ وزارت ﻧﻔﺖ و ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﻓﻮﻻد اﯾﺮان و ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻠﯽ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺲ اﯾﺮان و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل 1377 ﻋﻤﻼ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﺟﺎزهاي را ﺻﺎدر ﻧﮑﺮده ﺑﻮد. اﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ در ﺳﺎل 1377 ﺑﺎ ﻣﺼﻮﺑﻪي ﻧﻮدوﺷﺸﻤﯿﻦ ﺟﻠﺴﻪي»ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺎر«از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل 1377 درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ از ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻗﺮارداد رﺳﻤﯽ و داﺋﻤﯽ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪه و ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اوﻟﯿﻦ ﻣﺎده از»آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1364 ﻓﻘﻂ واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ از ﺣﻖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از 35 ﻧﻔﺮ ﺷﺎﻏﻞ "داﺋﻢ" داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺗﺒﺼﺮه از اوﻟﯿﻦ ﻣﺎدهي ﻫﻤﯿﻦ آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪ اﺻﻮﻻ ﺷﺎﻏﻞ داﺋﻢ را ﺑﻪ اﻓﺮادي اﻃﻼق ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﺎﻏﻞ داﺋﻢ واﺣﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در واﻗﻊ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ در زﻣﺎﻧﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻣﺠﺎز داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان رﺳﻤﯽ و داﺋﻤﯽﺷﺎن ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺑﻪﺷﺪت ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﮐﺎرﮔﺮان رﺳﻤﯽ در اﻗﻠﯿﺖ ﻣﺤﺾ و وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺗﺪاﻓﻌﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ. واﻧﮕﻬﯽ ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮراﻫﺎﯾﯽ از ﺳﺎل 1377 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻣﺠﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺸﮑﻼت اﺟﺮاﯾﯽ ﻋﻤﻼ از ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر در واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ ﯾﺎ اﺳﺘﻤﺮار ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﺷﺎن در ﭼﻨﯿﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ. ﺳﻮم ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻗﯿﺎس ﺳﺎزوﮐﺎر روﺷﻦ و ﻗﺎﺑﻞاﺗﮑﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر وﺟﻮد ﻧﺪارد. دادهﻫﺎي ﺳﺮﺷﻤﺎري ﻧﻔﻮس و ﻣﺴﮑﻦ ﮐﺸﻮر در ﺳﺎلﻫﺎي 1375 و 1385 ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از آﻏﺎز ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪوﺿﻮح ﻧﺸﺎنﮔﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن در ﺳﺎل 1375 ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 527 ﻫﺰار و ﮐﺎرﮐﻨﺎن در اﺳﺘﺨﺪامﺷﺎن ﻧﯿﺰ ﺣﺪود 4068 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑ ﻌﺪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ 7,7 ﻧﻔﺮ ﺑﻮد. در ﺳﺎل 1385 ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن 1530 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ و ﮐﺎرﮐﻨﺎن در اﺳﺘﺨﺪامﺷﺎن ﻧﯿﺰ 6168 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑ ﻌﺪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﻮد. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮﺷﻤﺎر از ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن از ﺳﻮﯾﯽ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻌ ﺪ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺎرﮐﻨﺎن از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ در ﺟﺪاول ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﯾﮏ و ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﻓﻘﻂ 4780 واﺣﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ اﻣﮑﺎن ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر و اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮي را داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻫﯿﭻﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ. ﻃﺒﻖ ﻣﺎدهي ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«ﻓﻘﻂ واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از 35 ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ

88 88 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ دارﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻃﺒﻖ دوﻣﯿﻦ ﻣﺎده از»آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪي ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﺪود وﻇﺎﯾﻒ و اﺧﺘﯿﺎرات و ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ و ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎدهي 131 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر«ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1371 ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﺼﺎب ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﯿﻞ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي در ﺳﻄﺢ ﮐﺎرﮔﺎه 10 ﻧﻔﺮ اﺳﺖ. ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﻃﺒﻖ»آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪي ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ داراي ﮐﻢﺗﺮ از ده ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ از ﺷﻤﻮل ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر«ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در ديﻣﺎه ﺳﺎل 1381 ﺑﺮاي ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ و در ديﻣﺎه ﺳﺎل 1384 ﻣﺠﺪدا ﺗﻤﺪﯾﺪ ﺷﺪ اﺻﻼ ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻢﺗﺮ از ده ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ دارﻧﺪ از ﺷﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﯾﮕﺎﻧﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪي ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮي ﺧﺎرج ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر و ﺳﺎﯾﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦدﺳﺘﯽاش ﻋﻤﻼ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ را ﮐﻪ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺷﺎﻏﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﭼﻬﺎرم ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻧﺎدﯾﺪهاﻧﮕﺎري ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎر از ﺳﻮﯾﯽ و ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ ﻫﻢ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ و ﻫﻢ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﮐﻪ ﺳﺮﺟﻤﻊ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان را در ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﺑﺨﺶ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﺎ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮي اﺻﻼ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻬﺎد ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺎن از ﺟﻬﺎﺗﯽ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻧﻬﺎدي ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ». ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«اﺻﻮﻻ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر را ﺷﻮراﯾﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺮﮐﺐ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻗﯿﺎس اﺳﺖ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي. ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪي ﯾﮑﯽ از ﮔﺰارشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪي ﮐﺎر و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺳﺎل 1377 ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ»ﻫﯿﭻﯾﮏ از ارﮔﺎنﻫﺎ ]ي ﻣﺬﮐﻮر در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر[ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﯾﮏ ﺗﺸﮑﻞ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﮔﺮي داﻧﺴﺖ زﯾﺮا درﻫﺮﺣﺎل در ﺗﻤﺎم آنﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﺣﻀﻮر ﻓﺮد ﯾﺎ اﻓﺮادي ﮐﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ وﺟﻮد دارد و اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﮐﻪ از ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻣﺪ ﻣﻐﺎﯾﺮ اﺳﺖ «. ﭘﻨﺠﻢ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺠﺎز در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻧﻪﻓﻘﻂ از ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﺑﻠﮑﻪ از دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. ﻃﺒﻖ ﺗﺒﺼﺮهي ﻣﺎدهي دوم»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎي ﻋﻀﻮﯾﺖ در ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪﻋﻬﺪهي ﻫﯿﺄﺗﯽ اﺳﺖ ﻣﺮﮐﺐ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي وزارت ﮐﺎر و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي وزارتﺧﺎﻧﻪي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﻧﯿﺰ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﮐﺎرﮐﻨﺎن. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﺎده از ﻫﻤﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراﻫﺎ زﯾﺮ ﻧﻈﺮ وزارت ﮐﺎر ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدهي ﻧﻮزدﻫﻢ از»آﯾﯿﻦﻧﺎﻣﻪي ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﺪود وﻇﺎﯾﻒ و اﺧﺘﯿﺎرات

89 ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان 89 و ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ و ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎدهي 131 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر«ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮ ﻋﻬﺪهي وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ ﻣﺎدهي»دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان«ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1371 ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪاﻫﺎي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻫﺮ واﺣﺪ ﺑﻪﻋﻬﺪهي ﻫﯿﺄﺗﯽ ﻧﻈﺎرﺗﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي واﺣﺪ ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﻞ اﺳﺖ. از ﻣﺴﯿﺮ ﻃﯽﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺴﯿﺮ ﭘﯿﺸﺎرو در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1369 ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﺑﯽﮐﺎران ﻣﻄﻠﻘﺎ زﻣﯿﻨﻪاي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﺎ ﺳﺎل» 1377 ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر«از ﻣﺘﺸﮑﻞﺷﺪن ﮐﺎرﮔﺮان در ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮراﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﯽﮐﺮد و از اﯾﻦ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺪﯾﺮان ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ اﺟﺮاﯾﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﺸﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺼﻮب ﻫﯿﺄت وزﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان در ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ زﯾﺮ ده ﻧﻔﺮ را ﺗﻠﻮﯾﺤﺎ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ. در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ ﺑﯽﮐﺎران ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ و ﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻋﻤﯿﻘﺎ ﻫﻢ زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻢ زﯾﺮ ﺳﯿﻄﺮهي دوﻟﺖ. ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ از ﺳﻮﯾﯽ و ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻌﺎﻻن ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ از آﻏﺎز دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﻗﺼﺪ رﻓﻊ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﯿﺼﻪﻫﺎ در ﺻﺤﻨﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﺸﻮر ﻓﻌﺎل ﺷﺪﻧﺪ. ﺟﺮﯾﺎن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ درﺻﺪد ﺑﻮد در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﻢ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﭘﯿﺶﺑﺮد ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﺎري رﺳﺎﻧﺪ. ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ - ﻫﺎي 87 و 98 ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎر ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي دوﻟﺖ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ رﺳﯿﺪه و ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﺮ اﺻﻞ 26 ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺗﻔﺴﯿﺮي از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪدﺳﺖ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎ ﻧﻮﻋﯽ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﺖ. اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻧﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻫﯿﺄتﺣﺎﮐﻤﻪ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻼك ﻋﻤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﻫﺎ از آﻏﺎز دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﻫﻢواره زﯾﺮ ﺿﺮب ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﯿﺰ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮاﺗﺮرﻓﺘﻦ از ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ اﻣﺎ ﻋﻠﯽرﻏﻢ روﯾﮑﺮد ﺿﺪ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽاش ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ ﺧﻮد را ذﯾﻞ ﭘﺮﭼﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﺳﺎﻣﺎن دﻫﺪ و در زﻣﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزي ﮐﻨﺪ.

90 90 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ اﮐﻨﻮن ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ دﻫﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪاي ﮐﻪ از ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در آﻏﺎز دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻣﯽﮔﺬرد ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﮐﻪ ﻫﻢ از ﻣﻨﻈﺮ رواﺑﻂ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻫﻢ از زاوﯾﻪي ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻗﺪرت ﻋﻤﻼ راه را ﺑﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ رﻓﺮم در اﻣﺮ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽآﯾﻨﺪ. ﻋﺒﻮر از اﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪﻣﺪد ﭘﯿﺮوي از ﭼﺎرﭼﻮب - ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻪﻧﻈﺮ اﻣﺮي ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻤﯽرﺳﺪ. در ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﺴﻠﻂ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻧﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ اﺻﻼ ﻣﺤﻠﯽ از اﻋﺮاب دارد ﻧﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻌﺎﻻن ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري. ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ ﻣﺴﯿﺮ ﻃﯽﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﮏﺣﺎل ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺴﯿﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺣﺮﮐﺖ ﭘﯿﺸﺎرو ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر از ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺳﭙﻬﺮي ﺣﻘﻮق ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﮐﺎر )ﺗﻬﺮان : ﻣﺆﺳﺴﻪي ﮐﺎر و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ (1381 ص.21.2 ﻫﻤﺎن. ص.29.3 ﻣﻌﺎوﻧﺖ رواﺑﻂ ﮐﺎر ادارهي ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ» ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎزرﺳﯽﻫﺎي ﺑﻪﻋﻤﻞآﻣﺪه از ﻧﺤﻮهي ﻋﻤﻠﮑﺮد ادارات ﮐﻞ اﺟﺮاﯾﯽ اﺳﺘﺎنﻫﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ در ﺳﺎل :1380 ﻧﺸﺮﯾﻪي ﺷﻤﺎرهي «6 ﺧﺮداد 1381 ص.10.4 ﻣﺆﺳﺴﻪي ﮐﺎر و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ» ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ : اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان «)ﺗﻬﺮان : ﻣﺆﺳﺴﻪي ﮐﺎر و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ (1378 ﺻﺺ 29 ﺗﺎ.48.5 ﻣﻌﺎوﻧﺖ رواﺑﻂ ﮐﺎر ادارهي ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ» ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎزرﺳﯽﻫﺎي ﺑﻪﻋﻤﻞآﻣﺪه از ﻧﺤﻮهي ﻋﻤﻠﮑﺮد ادارات ﮐﻞ اﺟﺮاﯾﯽ اﺳﺘﺎنﻫﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ در ﺳﺎل :1380 ﻧﺸﺮﯾﻪي ﺷﻤﺎرهي «6 ﺧﺮداد 1381 ص.11.6 ﻫﻤﺎن..7 ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان ﺳﺮﺷﻤﺎري ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻔﻮس و ﻣﺴﮑﻦ ﮐﺸﻮر )ﺗﻬﺮان : ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان ﺳﺎلﻫﺎي 1375 و.( ﺷﻤﺲاﻟﺴﺎدات زاﻫﺪي ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ : ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ )ﺗﻬﺮان : ﻣﺆﺳﺴﻪي ﮐﺎر و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ (1377 ﺻﺺ 28 و.29

91 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 91 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي در ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺘﺸﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﯽﭘﺮدازم ﮐﻪ ﻫﻢ در ﺳﻨﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻪ آن ﻧﺸﺪه و ﻫﻢ از دﯾﺪﮔﺎه ﻣﻨﺘﻘﺪان آن وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺎرز و ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد 1. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﻓﯿﻠﺴﻮف و ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮداز ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺪرن )ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻤﯽ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﻒ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ آن ﭘﺮوژهي زﻧﺪﮔﯽاش ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ راز ﺗﺤﻮل اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﺗﻀﺎد ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﻣﯽﮐﺮد و در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﻌﺎرﺿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي او ﻓﻘﻂ ﭘﺪﯾﺪهاي ﻓﺮﻋﯽ ﺑﻮد و ﻣﺴﺘﻘﻼ اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ذﯾﻞ ﻫﻤﺎن ﺗﻀﺎد اﺻﻠﯽ ﺑﻪ آن ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ و ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻊ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪﯾﺸﮕﯽ ﻣﻨﺴﻮخ و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﻧﺎﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺟﺒﺮي و اروﭘﺎﻣﺪاراﻧﻪ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ. ﺑﻪﻧﻈﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪان در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪﯾﺸﮕﯽ در ﻗﻠﻢروﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد و ﻧﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﺧﻮد. ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﻟﻒ( ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ زﻣﺎﻧﻪاش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﺪ ﭼﯿﻦ و روﺳﯿﻪ ﮐﻪ در آن زﻣﺎن ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ب( ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن و اﯾﺮﻟﻨﺪ و ج( ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي راﺑﻄﻪي ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺖ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ و ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺮﻟﻨﺪي در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻋﻤﺪه ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ (1) : دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺎرﮐﺲ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﯾﻦ ﺟﻮاﻣﻊ دﺳﺖﺧﻮش ﭼﻪ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﺷﺪ ) (2 اﯾﻦ ﺗﺤﻮل ﭼﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻠﯽ را در دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺗﺤﻮل ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﯾﺠﺎد

92 92 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﮐﺮد ) (3 ﺗﺎﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻮرد ﻫﻤﺎن ﺗﻀﺎد ﻋﻤﺪهي ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺗﺎﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ ﭘﺮوژهي ﻣﺎداماﻟﻌﻤﺮش ﯾﻌﻨﯽ ﻧﮕﺎرش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﭼﻪ ﺑﻮد ﻣﻘﻮﻟﻪي ﮐﻠﯿﺪي ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ»ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﺦ«اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪاي ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺦ را ﻣﺴﯿﺮي ﺧﻄﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪآن ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ را ﻃﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺿﺮورﺗﺎ از ﻃﺮﯾﻖ اﺳﺘﻌﻤﺎر و ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﺬب و ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. در ﮐﻞ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ داد ﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ و در ﻃﯽ ﭼﻪ ﻣﺮاﺣﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ در اﻧﺪﯾﺸﻪي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭼﻨﺪراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪاي ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪي آﺗﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻣﺴﺎﻟﻪاي ﺣﻞﺷﺪه ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ. در واﻗﻊ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد ﮐﻪ اﺑﺘﺪا دﯾﺪﮔﺎه ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ) (1848 ﭼﯿﺮه ﺑﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﺟﻮاﻣﻊ اﺻﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. ﺳﭙﺲ در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪاﺻﻄﻼح روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎراﻧﻪاش در اواﯾﻞ دﻫﻪي 1850 ﻫﻨﻮز دﯾﺪﮔﺎه ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺣﻀﻮر دارد اﻣﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭼﻨﺪراﺳﺘﺎﯾﯽ آن را ﺑﻪﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ در روﻧﺪي ﺧﻄﯽ ﺷﺎﻫﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺪاﻓﻊ اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت اﺳﺘﻌﻤﺎرﺳﺘﯿﺰ وي ﻣﯽدﻫﺪ. در ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ و وﯾﺮاﺳﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺟﻠﺪ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺳﺮﺷﺎر از ﻫﻢدردي ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ در واﭘﺴﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ در ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻔﻮق ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭼﻨﺪراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺗﺎ آن ﺣﺪ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ وي ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﮔﺬار ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دﻫﮑﺪهﻫﺎي روﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از واﭘﺴﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎياش را ﺑﻪ ﻣﺮور ﻣﺠﺪد آﺧﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و دﺳﺖآوردﻫﺎي ﻗﻮمﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد : راﻫﯽ ﺑﺲ دراز ﻃﯽ ﻣﯽﺷﻮد! ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ» ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎراﻧﻪ«و ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻫﻨﺪ ﺣﺪود ﺳﺎل 711 ﻣﯿﻼدي اﻋﺮاب ﺑﻪ ﮐﻨﺎر رود ﺳﻨﺪ رﺳﯿﺪﻧﺪ و در آنﺟﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪﻧﺪ. ﺳﭙﺲ در ﻗﺮن دﻫﻢ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮد و ﺗﺎ ﻗﺮن ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﺗﺎﺧﺖوﺗﺎزﻫﺎي زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. در ﻗﺮن ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﻧﻮادﮔﺎن ﺗﯿﻤﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮار اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻣﻐﻮﻟﯽ ﻫﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﮔﻮرﮐﺎﻧﯿﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل 1857 ﺗﺪاوم داﺷﺖ. در ﺳﺎل 1510 ﻣﯿﻼدي آﻟ ﻔﻮﻧﺲ دو آﻟﺒﻮﮐﺮك درﯾﺎﻧﻮرد و ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮي ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯽ ﺑﻨﺪر ﮔﻮا در ﺳﺎﺣﻞ ﻏﺮﺑﯽ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن را ﺗﺼﺮف ﮐﺮد و اﯾﻦ ﺑﻨﺪر ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﺳﺘﻌﻤﺎري ﭘﺮﺗﻐﺎل در ﺟﺰاﯾﺮ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ و اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ راه دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﺟﺰاﯾﺮ و ﺑﻨﺎدر اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ ﻫﻢوار

93 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 93 ﺷﺪ و ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت ادوﯾﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ. ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯽﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اروﭘﺎﯾﯽ وارد ﻫﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آنﻫﺎ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺎراج ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﺎدي ﻫﻨﺪ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎرزارﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻮيﻫﺎ را ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ در آنﺟﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﮑﺴﺖ دادﻧﺪ و ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺪرت ﻋﻤﺪه ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻧﺪ. ﺗﺼﻮﯾﺮي ﮐﻪ در ﻫﻨﺪ در اواﯾﻞ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ در ذﻫﻦ ﻣﺘﻔﮑﺮان اروﭘﺎﯾﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺣﮑﺎﯾﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎﺳﺘﯽ و ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﯿﻦ در ﻃﯽ ﺳﺪهﻫﺎ ﻣﯽﮐﺮد : ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﻔﻌﻞ و ﺗﺴﻠﯿﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﻮاع اﺳﺘﯿﻼﮔﺮان ﻋﺮب اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﻐﻮﻟﯽ ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻮي و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ. از دﯾﺪ ﻧﺎﻇﺮان ﻏﺮﺑﯽ ﻗﺮن ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﮐﯿﺎوﻟﯽ ﺑﯿﮑﻦ ﺑﺮﻧﯿﻪ و ﻣﻮﻧﺘﺴﮑﯿﻮ ﺟﻮاﻣﻊ آﺳﯿﺎﯾﯽ ذاﺗﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻠﺖ آن را وﺿﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ آﺳﯿﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺜﻼ ﻣﻮﻧﺘﺴﮑﯿﻮ در روحاﻟﻘﻮاﻧﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : آﺳﯿﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻮﻃﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮريﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮده اﺳﺖ آﺳﯿﺎ ﺑﺎ دﺷﺖﻫﺎﯾﯽ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از اروﭘﺎ ﺑﺎ درﯾﺎﻫﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﻬﺎرﻫﺎي زودﮔﺬر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺧﺸﮏ و رودﻫﺎي ﮐﻢﻋﻤﻖ ﻫﻢواره داراي ﻗﺪرت ﺧﻮدﮐﺎﻣﻪ ﺑﻮده. در آﺳﯿﺎ روح ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ آن را ﺗﺮك ﻧﮑﺮده. در ﮐﻞ ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ ﻗﺎره ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ وﯾﮋﮔﯽ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد ﮐﻪ روح آزادي را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎزد. ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎنﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺮدهداري دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد 2.«. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﻮدن ﻣﺪاوم ﻫﻨﺪ و ﻋﺪموﻗﻮع ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺜﻼ ﻫﮕﻞ در درسﮔﻔﺘﺎرﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﯾﺪي از ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻫﻨﺪ ﺑﭙﺮدازد و آن را»ﭘﺴﺖﮐﻨﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮفداري ﻣﻌﻨﻮي«3 ﺑﻨﺎﻣﺪ. ﻫﮕﻞ ﻫﻨﺪيﻫﺎ را ﻣﻠﺘﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ و راﮐﺪ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ ﻓﺎﻗﺪ آﮔﺎﻫﯽ و ﺧﻮدآﮔﺎﻫﯽ ﻓﺮدياﻧﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ و ازاﯾﻦرو ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻨﺪيﻫﺎ )و آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽﻫﺎ( ﺑﻪاﯾﻦدﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪي واﻗﻌﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ آنﻫﺎ رخ ﻧﺪاده ﺗﺎرﯾﺦ واﻗﻌﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻓﺘﺢ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺷﺎن اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ اروﭘﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﻫﮕﻞ»ﺧﻮدﮐﺎﻣﮕﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﯿﺪار و دﺳﺖﺧﻮش ﺧﺸﻢ و ﻧﻔﺮت ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ در ﻫﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﺎدي اﺳﺖ. ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ از اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺨﺼﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺣﺎﻟﺖ 4 اﺳﺘﺒﺪاد را ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد!«اﯾﻦ روﺣﯿﻪي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺘﻔﮑﺮان ﻏﺮﺑﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي آﻏﺎزﯾﻦ ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﻮد و ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢ از آن ﺑﺮي ﻧﺒﻮد. ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮد آن ﻫﻤﺎن ﺟﻤﻼت ﻣﻌﺮوف در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ 1848 اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ»ﻇﻬﻮر ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻤﮕﺎن ﺣﺘﺎ ﺑﺮﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻠﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﻤﺪن

94 94 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ«و در ﻧﺘﯿﺠﻪ»ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ارزان ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺑﻮرژوازي ﺗﻮپﺧﺎﻧﻪي ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺗﻤﺎﻣﯽ دﯾﻮارﻫﺎي ﭼﯿﻦ را در ﻫﻢ ﻣﯽﮐﻮﺑﺪ و ﻧﻔﺮت ﺑﻪﺷﺪت ﻟﺠﻮﺟﺎﻧﻪ ﺑﺮﺑﺮﻫﺎ را از ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن وادار ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ 5«. اﯾﻦ ﺟﻤﻼت و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎرﮐﺲ در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ در دﺳﺖ دارﯾﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺗﺠﺎوزات اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻏﺮب ﺑﻪ آﺳﯿﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك از ﺳﻮي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻋﻠﯿﻪ ﭼﯿﻦ را در ﺳﺎلﻫﺎي ﺗﺮﻗﯽﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺖ و ﻫﻢ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻘﯿﻪي ﺟﻬﺎن دﯾﺮ ﯾﺎ زود ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﻠﺖﻫﺎي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ اروﭘﺎﯾﯽ از ﻟﺤﺎظ ﺻﻨﻌﺘﯽ رهﺳﭙﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ. اﯾﻦ ﺟﻤﻼت در ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻓﺘﻮﺣﺎت اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻏﺮب در آﺳﯿﺎ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ و آن را ﻣﯽﺗﻮان ﺟﺰﯾﯽ از ﻃﺮحوارهي ﮐﻠﯽﺷﺎن درﺑﺎرهي دﺳﺖآوردﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ و آﻣﺮﯾﮑﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ داﻧﺴﺖ. اﮔﺮﭼﻪ در ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺪرﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮان در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ از ﻫﻤﯿﻦ ﺗﻀﺎدﻫﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻏﺮب در آﺳﯿﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﯽﺷﻮد. اﻧﮕﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺶ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻃﯽ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ را ﺻﺮاﺣﺘﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺸﺎﻧﻪي ﭘﺬﯾﺮش ﺿﻤﻨﯽ ﻣﺪل ﺗﮏراﺳﺘﺎﯾﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺎرﮐﺲ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪآن ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺬب در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻤﺎن ﺗﻀﺎدﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﻨﻌﺘﯽ را از ﺧﻮد ﺑﺮوز ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﺲ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ در ﭼﻨﺪ دوره ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻨﺪ اﻧﺪوﻧﺰي ﭼﯿﻦ و روﺳﯿﻪ ﻣﯽﭘﺮدازد. در 1849 ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﻟﻨﺪن رﻓﺖ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ در 1883 در آنﺟﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد. زﻧﺪﮔﯽ در ﻟﻨﺪن ﻣﺎرﮐﺲ را در ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﺟﻬﺎن ﻗﺮار داد و ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه را ﺑﯿﺶﺗﺮ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دورهي ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي 1853 وي درﺑﺎرهي ﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺸﺮوط از اﺳﺘﻌﻤﺎر داﻧﺴﺖ. ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي 1853 ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻮده ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻣﻬﻢ (1 ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻫﻨﺪ (2 ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن و (3 ﻧﺘﺎﯾﺞ آﺗﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻫﻨﺪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎم ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر اروﭘﺎﯾﯽ ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﺗﺮﯾﺒﻮن ﺑﺮاي آن روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ : روزﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻌﺮوف ﺑﺎ ﺗﯿﺮاژ دوﯾﺴﺖﻫﺰار ﻧﺴﺨﻪ ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪي آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ از 1851 ﺗﺎ 1862 در اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮔﺰارﺷﮕﺮ اﺻﻠﯽ آن در اروﭘﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎي ﻧﻈﺮي از ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻗﻮﻣﯿﺖ ﻧﮋاد و ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﯾﯿﺎت ﻓﺮاوان ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه. ﮐﻞ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ

95 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 95 ﺗﺎزه در ﭘﺎﯾﺎن دﻫﻪي 1980 ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺎرﮐﺲ اﺑﺘﺪا درﺑﺎرهي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ آﻟﻤﺎن اﺗﺮﯾﺶ و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻮد. اﻣﺎ ﮐﺸﻤﮑﺶ روﺳﯿﻪ و ﺗﺮﮐﯿﻪ در ﺑﺎﻟﮑﺎن و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺷﺮق را در رأس ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﻗﺮار داد. ﻣﺎرﮐﺲ در اﺑﺘﺪا از ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺷﺮق داﻧﺶ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎرش ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ در ﺗﺮﯾﺒﻮن اﯾﻦ ﺷﮑﺎف را ﺗﺮﻣﯿﻢ ﮐﺮد. ﻣﺮﺟﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻘﺎﻻت 1853 ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺠﺎدﻻت ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن درﺑﺎرهي ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪﺷﺮﻗﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮ ﺑﺮﻧﯿﻪ درﺑﺎرهي ﻫﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺗﻮﻣﺎس اﺳﺘﺎﻣﻔﻮرد راﻓﻠﺲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار اﺳﺘﻌﻤﺎري در ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در اﻧﺪوﻧﺰي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﺎوه و درسﮔﻔﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎرهي ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﮕﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﮐﺮدﯾﻢ. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺎر ﻣﻬﻢ ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻫﻨﺪ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﻫﻨﺪ را ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و ﻗﺮﺑﺎﻧﯽﺷﺪن آن را ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪت اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. وي در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺠﺎوز ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را ﻣﺼﯿﺒﺖﺑﺎرﺗﺮ از ﺑﻘﯿﻪ ﺗﺠﺎوزات اﻗﻮام دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﻣﯽداﻧﺪ 6. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﻣﺎرﮐﺲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮﺧﻼف ﻓﺎﺗﺤﺎن ﭘﯿﺸﯿﻦ ﮐﻞ ﭼﺎرﭼﻮب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻨﺪ را درﻫﻢﺷﮑﺴﺖ 7. اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﻫﻨﺪ را ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺨﺎر و ﺗﺠﺎرت آزاد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺧﺮد ﮐﺮد اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻠﮕﺮاف» ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت آزادﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ«آﻣﻮزش ﻋﻠﻤﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺮوي ﺑﺨﺎر ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎ ﻏﺮب و ﺗﺎﺳﯿﺲ راهآﻫﻦ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﺳﯿﺎ را ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮد 8. ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮان در اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺗﺼﻮﯾﺮي ﻗﺮﯾﻨﻪ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﺮﻗﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﯿﻦ و ﻣﺼﺮ و اﯾﺮان و ﺑﯿﻦاﻟﻨﻬﺮﯾﻦ را در ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﻓﺖ. اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺣﺎﺿﺮ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﺮﻗﯽ و ﻧﻈﺮات ﻣﺘﻌﺪدي ﮐﻪ درﺑﺎرهي آن داده ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻘﺼﻮد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪدﻻﯾﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﺎﯾﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﺎورزي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﯾﺎدﺷﺪه آبﯾﺎري در ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻼن ﺑﻮد و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﻗﺪرت ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺟﺎزه ﺑﺮوز داد. دوﻣﯿﻦ ﮐﺎرﮐﺮد اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﺮﻗﯽ ﭘﯿﺶ از ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﻫﮑﺪهﻫﺎي ﻫﻨﺪي اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻈﺎم دﻫﮑﺪهي ﻫﻨﺪي را ﺧﻮدﺑﺴﻨﺪه و اﺷﺘﺮاﮐﯽ و ﺑﯽﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽداﻧﺪ )ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺪي ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﯾﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺗﺒﺎرﻫﺎي دوﻟﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﭘﺮي آﻧﺪرﺳﻮن ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ ﺗﻬﺮان 1390 ﺑﺨﺶ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺳﯿﺎﯾﯽ رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ( 9. ﻣﺎرﮐﺲ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻨﻬﺎ وﺟﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ دﻫﮑﺪهﻫﺎ ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﻨﯿﺎد ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ اﺳﺘﺒﺪاد

96 96 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﺷﺮﻗﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻔﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻃﻨﯿﻦ ﻫﮕﻠﯽ آن آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﻧﻈﺎم دﻫﮑﺪهي ﻫﻨﺪي را راﮐﺪ و ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﯽداﻧﺪ»ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي زﯾﺒﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﺳﺖ و ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ 10«. و اﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﺎ ﻓﻦآوراﻧﻪ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻮﻋﯽ وﯾﮋﮔﯽ اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در آن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ. ﮔﻮﯾﯽ ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺮدم ﻫﻨﺪ از ازل ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ دﻫﮑﺪهﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﻫﻨﺪي را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺳﺘﺎﯾﺶ وﺣﺸﯿﺎﻧﻪ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﯿﻤﻮن و ﮔﺎو ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ. ﻧﮑﺘﻪي ﮐﻠﯿﺪي اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ اروﭘﺎﻣﺪاراﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻨﺪ را ﻣﻮردﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﺲ از ﺷﻮر و ﺷﻮق ﺑﺮاي ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﺷﺪن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را در ﻫﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده و ﺿﻤﻦ ﺗﺎﯾﯿﺪ وﯾﺮاﻧﯽ دﻫﺸﺖﻧﺎك ﻧﺎﺷﯽ از آن ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ دﺧﺎﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را در ﻫﻨﺪ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻣﯽداﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ادوارد ﺳﻌﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ آﺳﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪوﯾﮋه ﻫﻨﺪ ﺑﯽﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ و ﻫﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص دﺳﺖﺧﻮش ﺗﺤﻮل ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪي دﯾﮕﺮي درﺑﺎرهي ﻫﻨﺪ در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪﺷﺮﻗﯽ ـ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ دورهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﻔﻮذ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻫﻨﺪ و ﻓﻘﺮ ﻣﺮدم ﻫﻨﺪ ﻣﯽﭘﺮدازد. ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪﯾﺪ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﻫﻨﺪي در ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﮏ و ﻣﺴﺘﺎﺟﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺳﻨﺘﯽ زﻣﯿﻦدارﻫﺎ و رﻋﯿﺖﻫﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻈﺎم ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ در آن زﻣﯿﻦدارﻫﺎ از ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪﺳﺒﮏ ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺴﺘﺎﺟﺮان ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎن رﻋﯿﺖﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺗﻤﺎم ﺣﻘﻮق ﺳﻨﺘﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ. در ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺳﺎل 1793 ﺑﯿﻦ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﯽ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪ. ﺑﻪﻗﻮل ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن رﻋﯿﺖﻫﺎ ﮐﻪ ﯾﺎزده دوازدﻫﻢ ﮐﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﻨﺪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻓﻼﮐﺖﺑﺎري ﺑﯽﻧﻮا ﺷﺪﻧﺪ 11. ﭘﯿﺶﺗﺮ رﻋﯿﺖﻫﺎ در زﻣﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎنﺷﺎن ﻗﺮنﻫﺎ آنﻫﺎ را ﻣﯽﮐﺎﺷﺘﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ آنﻫﺎ از ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ اﮐﻨﻮن ﺷﺮط اﺟﺎره در ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﮏ و ﻣﺴﺘﺎﺟﺮي ﺧﻠﻊﯾﺪ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺪ و ﻣﺮزي ﻧﺪاﺷﺖ ﭼﻮن ﮐﻞ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮق و ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﭙﺲ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺛﺮات اﯾﻦ ﺑﯽﻧﻮاﯾﯽ ﺷﺪﯾﺪ را رواج وﺑﺎ در ﻫﻨﺪ و ﺷﯿﻮع آن را در ﺧﺎرج از ﻫﻨﺪ»اﻧﺘﻘﺎم ﻫﻨﺪيﻫﺎ از ﺟﻬﺎن ﻏﺮب«12 ﻣﯽداﻧﺪ.

97 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 97 در واﭘﺴﯿﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺳﺎل 1853 ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ آﺗﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻫﻨﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﻟﺤﻦ آﺷﮑﺎرا اروﭘﺎﻣﺪار ﻓﺘﺢ ﻫﻨﺪ را ﻣﻘﺪر و ﺗﺎرﯾﺦاش را ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺘﻮﺣﺎت ﭘﯿﺎﭘﯽ ﻣﯽداﻧﺪ و ﺑﺎز ﺑﺎ ﻫﻤﺎن 13 ﻟﺤﻦ ﻫﮕﻠﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﯿﭻ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﯾﺎ دﺳﺖﮐﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهاي ﻧﺪارد. ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻫﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻫﻨﺪيﻫﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﭼﯿﻨﯽﻫﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﺟﺎزه داده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺸﻮرﺷﺎن ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﻮد. در اداﻣﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ دوﮔﺎﻧﻪي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را در ﻫﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد ﯾﮑﯽ ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ و دﯾﮕﺮي ﻧﻮزاﯾﯽ : ﻧﺎﺑﻮدي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻬﻦ آﺳﯿﺎﯾﯽ و ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدن ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي ﻣﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻏﺮﺑﯽ! در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي آﺳﯿﺎﯾﯽ ﻻﺟﺮم ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺠﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺑﺮﺗﺮ ﺷﻤﺮدن ﺗﻤﺪن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﺪيﻫﺎ ﺻﺮاﺣﺘﺎ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف اﻗﻮام ﻓﺎﺗﺢ ﮐﻪ از اﺗﺒﺎع ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﺑﺮﺗﺮ از ﻫﻨﺪيﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﯿﭻ ﺗﺎﺛﯿﺮي از آﻧﺎن ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ. ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻠﮕﺮاف ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت آزاد ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ آﻣﻮزش ﻋﻠﻤﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺮوي ﺑﺨﺎر ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎ ﻏﺮب و راهآﻫﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان دﺳﺖآوردﻫﺎي اﯾﻦ ﺗﻤﺪن ﮐﻪ راهﮔﺸﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺪرن در ﻫﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ اﺷﺎره ﮐﺮد و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺪرن ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي را از ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻣﯽدارد ﮐﻪ ﺳﺪ راه ﭘﯿﺶرﻓﺖ و ﻗﺪرت ﻫﻨﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ دارد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﺗﻀﺎد ﻋﻤﯿﻖ ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﺷﺎره ﻧﺪارد اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ اﺻﻼ ﺑﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﯿﺴﺖ. اﻣﺎ اﮐﻨﻮن در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﺑﻪ ﺿﺮورت اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ و از آن ﭼﺸﻢﮔﯿﺮﺗﺮ ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺟﻨﺒﺶ آزاديﺑﺨﺶ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺧﻮد ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﮐﺒﯿﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﯾﺎ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻫﻨﺪوﻫﺎ آنﻗﺪر ﻗﺪرتﻣﻨﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﻮغ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ دور اﻧﺪازﻧﺪ ﻫﻨﺪيﻫﺎ ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي را ﮐﻪ ﺑﻮرژوازي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﯿﺎن آنﻫﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺪه اﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﭼﯿﺪ. 14 ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﺑﻪ دو ﺗﻀﺎد ﻋﻤﺪه درون ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اروﭘﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺤﺮانﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺰﻣﻦ و ادواري و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﯿﺰش ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺸﯽ دوﮔﺎﻧﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﯿﺰش ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و دﯾﮕﺮي ﻇﻬﻮر ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ آزاديﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ روﺑﻪروﺳﺖ. در اﯾﻦﺟﺎ ﺷﺎﻫﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﺤﻮهي ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﮐﻪ در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد ﮐﻤﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﻫﻨﻮز دﯾﻮار ﭼﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ

98 98 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻓﺘﻮﺣﺎت اﺳﺘﻌﻤﺎري وﯾﺮان ﺷﻮد اﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﯾﻮغ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را دور اﻧﺪازﻧﺪ و در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ ذاﺗﯽ ﺗﻤﺪن ﺑﻮرژواﯾﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﻦ اﻗﻮام ﭘﺴﺖ و ﺑﺮﺗﺮ را ﻣﻌﮑﻮس ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ از ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ اﺳﺖ و ﻧﮑﺘﻪي ﺟﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﮐﺮدن ﻧﻘﺶ ﻓﻦآوري ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻬﻢ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﺑﻪ آن ﻣﻮﮐﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ روﻧﺪي آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺪرتﮔﯿﺮي ﻫﻨﺪيﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺑﺮاﻧﺪازي ﯾﻮغ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻋﻼم ﻃﺮح رﻫﺎﯾﯽ از اﺳﺘﻌﻤﺎر و ﻧﻪ اﺻﻼﺣﺎت اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻫﺪف ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در 1853 ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪﯾﻊ اﺳﺖ. ﭼﯿﻦ ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ و ﺟﻨﮓﻫﺎي ﺗﺮﯾﺎك در دﻫﻪﻫﺎي 1840 و 1850 و 1860 ﺳﻪ اﺗﻔﺎق ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﭼﯿﻦ رخ داد : ﺟﻨﮓ اول ﺗﺮﯾﺎك از 1840 ﺗﺎ 1843 و ﺟﻨﮓ دوم ﺗﺮﯾﺎك و ﺳﻮﻣﯽ ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ از 1850 ﺗﺎ.1864 ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ واردات ﺷﺪﯾﺪ ﭼﺎي از ﭼﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ذﺧﯿﺮهي ﻧﻘﺮهي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽﻫﺎي ﺣﺎﮐﻢ در ﻫﻨﺪ ﺻﺪور ﻧﻘﺮه را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ درﯾﺎﻓﺖ ﭼﺎي از ﭼﯿﻦ ﺗﺮﯾﺎك و ﮐﺘﺎن از ﻫﻨﺪ را در اﺧﺘﯿﺎر ﭼﯿﻦ ﮔﺬاردﻧﺪ. ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪﯾﺪ اﻋﺘﯿﺎد و اﻓﺰاﯾﺶ واردات ﺗﺮﯾﺎك ذﺧﯿﺮهي ﻧﻘﺮهي ﭼﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﻣﻘﺎﻣﺎت ﭼﯿﻦ واردات ﺗﺮﯾﺎك را ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮدﻧﺪ. اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺑﺮ ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎي وارداﺗﯽ در ﺑﻨﺪر ﮐﺎﻧﺘﻮن ﺗﺠﺎر اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﮐﺮد و در ﻣﺎه ژوﺋﻦ 1840 ﻧﯿﺮوي درﯾﺎﯾﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪي رود ﮐﺎﻧﺘﻮن ﻟﺸﮑﺮﮐﺸﯽ و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك را آﻏﺎز ﮐﺮد. دوﻣﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك از 1856 ﺗﺎ 1860 ﺑﻪدرازا ﮐﺸﯿﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﻧﻈﯿﺮ ﺟﻨﮓ اول آن را اﯾﺠﺎد ﮐﺮدﻧﺪ. ﻫﺪف ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ از آن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﮐﺮدن ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﯾﺎك ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺠﺎرت ﺑﺮده ﮔﺸﻮدن ﭼﯿﻦ ﺑﻪ روي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ واردات ﺧﺎرﺟﯽ از ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮﮐﯽ ﺑﻮد. ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺸﯽ دﻫﻘﺎﻧﯽ و ﺿﺪ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻮد از 1850 ﺗﺎ 1864 ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ. داﻣﻨﻪي آن ﮔﺴﺘﺮده و ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﺳﺮﮐﻮب ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ و ﻣﺮگ 20 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﻮد. ﺷﻮرﺷﯿﺎن ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺑﺮاﺑﺮي از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ اوﻟﯿﻦﺑﺎر در ﻣﻘﺎﻟﻪاي در ﺳﺎل 1850 ﯾﻌﻨﯽ دو ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻧﮕﺎرش ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدﻧﺪ و ﺿﻤﻦ ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان در ﭼﯿﻦ را ﻧﺎﺷﯽ از واردات ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪه ارزان اروﭘﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ داﻣﻨﻪ و ﻋﻤﻖ ﺷﻮرﺷﯽ و ﮔﺮاﯾﺶ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽﺷﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻢ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﭘﯿﺶرﻓﺖ

99 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 99 اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﯿﻦ را ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮل دﺧﺎﻟﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻓﺸﺎر ﻧﯿﺮوي ﺑﻮﻣﯽ ﺑﺮﻣﯽﺷﻤﺮد اﻣﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻧﻘﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮد. در ﻣﻘﺎﻟﻪي دﯾﮕﺮي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﻧﻘﻼب در ﭼﯿﻦ و اروﭘﺎ ﮐﻪ درﺳﺖ ﭘﯿﺶ از ﻣﻘﺎﻻت 1853 ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ اﺛﺮات ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﯾﺎك و ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﯾﻦ ﺷﻮرش و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي آن در اروﭘﺎ و ﮐﻨﺪوﮐﺎو در ﻋﻠﺖ ﺑﺤﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﻦ ﭼﻨﺎن ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮔﺮه ﺧﻮرده ﮐﻪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎدي در آنﺟﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ رﮐﻮد اروﭘﺎﯾﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﺧﻮدش ﭼﯿﻦ ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ را در ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﻣﯽﭘﺮاﮐﻨﺪ و ﻗﺪرتﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﯽﻫﺎي ﺟﻨﮕﯽ ﺧﻮد ﻧﻈﻢ را در ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ 15. اﮐﻨﻮن در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻨﺪ از اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﻏﺮﺑﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻨﻮز اﺛﺮات ﺗﺮﻗﯽﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ. ﺗﺎزه در 1856 ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ دوم ﺗﺮﯾﺎك اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﭼﯿﻦ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦﺑﺎر ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را ﺑﺮﺑﺮ ﻣﯽداﻧﺪ. در ژاﻧﻮﯾﻪي 1857 در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻣﻔﺼﻠﯽ ﻣﺎرﮐﺲ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺠﺎوزﮔﺮاﻧﻪي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را در ﺑﻤﺒﺎران ﺑﻨﺪر ﮐﺎﻧﺘﻮن ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪي ﭘﺎﯾﯿﻦﮐﺸﯿﺪن ﭘﺮﭼﻢ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ از ﻗﺎﯾﻖ ﮐﻮﭼﮏ ﻗﺎﭼﺎقﭼﯽﻫﺎي ﺗﺮﯾﺎك ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮد. اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك را ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي وي دورﻧﻤﺎي ﮔﺸﻮدن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﭼﯿﻦ را درﺑﺮ داﺷﺖ. و در اداﻣﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ دوﻣﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻧﻊ اﯾﻦ ﺗﺠﺎرت ﻣﯽﺷﻮد 16. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻟﺤﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻓﻮق ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎري اﺳﺖ. دو ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪاي آرامآرام ﻟﺐ ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﺷﺪت ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻮﻫﯽ از دﺷﻨﺎم ﻋﻠﯿﻪ ﭼﯿﻦ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﻟﺤﻦ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻨﺪﺗﺮ و ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد. اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﯽدﻓﺎع ﮐﺎﻧﺘﻮن ﻗﺘﻞﻋﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎيﺷﺎن ﺑﺎ ﺧﺎك ﯾﮏﺳﺎن ﺷﺪه ﻫﻤﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ و اﻣﻮال اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎوزﮐﺎراﻧﻪي ﭼﯿﻨﯽﻫﺎ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ! اﮐﻨﻮن 17 ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در آﺗﺶ ﻧﻔﺮﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﻮﺧﺖ. ﺣﺘﺎ اﻧﮕﻠﺲ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺪﯾﺪي در ﭼﯿﻦ روﺑﻪرو ﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺟﻨﮓ ﻣﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ آن ﮐﺸﻮر ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮد. ﭼﺮاﮐﻪ روﺣﯿﻪي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ در ﭼﯿﻨﯽﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺟﻨﮓ اول ﺗﺮﯾﺎك ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه و ﻋﻤﻼ ﻣﺮدم ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎﻟﯽ در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺧﺎرﺟﯽﻫﺎ دارﻧﺪ. ﺑﻪﻗﻮل اﻧﮕﻠﺲ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺮگ ﭼﯿﻦ ﮐﻬﻦ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد و ﻫﻤﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي آﺳﯿﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺑﯿﺎورد 18. ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﺰارشﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﯽ از ﺑﯽرﺣﻤﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﭼﯿﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺳﺘﻌﻤﺎر ذيﻧﻔﻊ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﯿﺦﮐﺸﯿﺪن ﮐﻮدﮐﺎن و ﺑﻪ آﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪن دﻫﮑﺪهﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺴﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ.

100 100 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي آنﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﭼﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ از دورﻧﻤﺎي ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ و ﺣﺘﺎ ﻣﻘﺎﻻت 1853 ﻫﻨﺪ در دو ﺟﻨﺒﻪي ﻋﻤﺪه دور ﺷﺪه و دﯾﮕﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﺘﺮﻗﯽ اﺳﺘﻌﻤﺎر را ﺗﺠﻠﯿﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. دوﻣﯿﻦ ﺟﻨﺒﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﻓﻠﺴﻔﻪي ﭼﻨﺪراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺷﺮح و ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﺪ و در آن ﺟﻮاﻣﻊ آﺳﯿﺎﯾﯽ ﻫﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻞ اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ را ﻃﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. در ﻣﻮرد ﺟﻨﺒﻪي اول ﻗﻄﻌﻪاي ﺑﺴﯿﺎر روﺷﻦﮔﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ : از ﺳﻮﯾﯽ ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪي ﺣﯿﺎت ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﺼﺮ دﯾﮕﺮي در ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﯿﺸﯿﻦ اﻧﺴﺎن ﮔﻤﺎن آن را ﺑﻪﺧﻮد راه ﻧﻤﯽداده اﺳﺖ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زواﻟﯽ وﺟﻮد دارد ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺧﻮف و وﺣﺸﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اواﺧﺮ اﻣﭙﺮاﺗﻮري روم ﺑﻪﺛﺒﺖ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ. در زﻣﺎﻧﻪي ﻣﺎ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ آﺑﺴﺘﻦ ﺿﺪ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﺎﻫﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت ﮐﻪ از ﻣﻮﻫﺒﺖ ﻗﺪرت ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﮐﻮﺗﺎهﮐﺮدن و ﺑﺎرورﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽﮐﺸﯿﺪن و ﮐﺎرﺷﺎق ﺷﺪه. ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮﻇﻬﻮر ﺛﺮوت ﺑﺎ ﺟﺎدوي ﻣﺮﻣﻮز ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﯿﺎز ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﮔﻮﯾﯽ ﭘﯿﺮوزيﻫﺎي ﻫﻨﺮ ﺑﺎ ﻓﻘﺪان ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﺮﯾﺪاري ﺷﺪهاﻧﺪ. ﺑﺎ ﻫﻤﺎن آﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺸﺮ ﺑﺮدهي اﻧﺴﺎنﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﯾﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﻨﮕﯿﻦ ﺧﻮد ﺷﺪه. ﺣﺘﺎ ﻧﻮر ﻧﺎب ﻋﻠﻢ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻓﻘﻂ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﭘﯿﺶزﻣﯿﻨﻪي ﺗﺎرﯾﮏ ﻧﺎداﻧﯽ را روﺷﻦ ﮐﻨﺪ. ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺧﺘﺮاﻋﺎت و ﭘﯿﺶرﻓﺖﻫﺎي ﻣﺎ ﺣﯿﺎﺗﯽ ذﻫﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺎدي ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و 19 ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ را در ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﻣﺎدي ﺑﯽاﺛﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﻣﻮرد دوم اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ) 1857 ـ (1858 ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﻧﮕﺎرش ﮔﺮﻧﺪورﯾﺴﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺦ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻌﺪي ﻣﻮﮐﻮل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ. ﻧﮑﺘﻪي ﻣﻬﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﻈﺮي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﺑﺴﻂ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭼﻨﺪراﺳﺘﺎﯾﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ. آﺧﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻣﻬﻢ ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﭼﯿﻦ در ژوﯾﯿﻪي 1862 ﺑﺎ ﻋﻨﻮان»ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﯿﻦ«ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮ ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﻮد. دو دﻫﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺗﺮﯾﺎك ﺷﺶ ﺷﻮرش ﻫﻢزﻣﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد. اوﻟﯿﻦ ﺷﻮرش و ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ آنﻫﺎ در ﺟﻨﻮب ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓﻫﺎ ﺷﺪ. ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓﻫﺎ ﮐﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻣﻨﭽﻮ ﺑﻮد رﯾﺸﻪ در ﻓﻘﺮ ﻣﺮدم داﺷﺖ. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ در ﭼﯿﻦ ﺑﻮد. ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺎﯾﭙﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻋﺎدﻻﻧﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﺑﺮادري و ﺑﺮاﺑﺮي زن و ﻣﺮد

101 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 101 آﻏﺎز ﺷﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﻢراه ﺳﺎزد و در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﺪ. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ در ﺳﺎل 1853 ﻧﺎﻧﮑﻦ و ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺟﻨﻮب ﭼﯿﻦ را ﺗﺼﺮف ﮐﺮد و ﺑﺮاي ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ را داﺷﺖ : اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ اﻓﮑﺎر ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﺮدم اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﺪه و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺎﻣﻞ آنﻫﺎ از ﺷﻮرش رﻫﺒﺮي ﻗﺪرتﻣﻨﺪ و اﻧﺪﯾﺶﻣﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﺻﻼﺣﯽ ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ. ﺗﻼشﻫﺎي زﯾﺎدي ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ﮐﺸﺎورزان ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﺗﺮﯾﺎك و رﺷﻮهﺧﻮاري و اﯾﺠﺎد ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺟﺪﯾﺪ و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ادﺑﯿﺎت ﻣﺤﻠﯽ )ﺳﻨﺘﯽ( در دوران ﻗﺪرت ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎدر رﻫﺒﺮي ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ ﻣﻘﺮر ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﮐﺎﻣﻞ»ﺣﮑﻮﻣﺖ آﺳﻤﺎﻧﯽ«ازدواج و ﮐﺸﯿﺪن ﺗﺮﯾﺎك ﺑﻪﮐﻠﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺣﻮزهي ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ ﻣﻤﻨﻮع ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل آنﻫﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در روﯾﮑﺮد اﻧﻘﻼﺑﯽﺷﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪاش اﯾﻦ روﺣﯿﻪي اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﺑﺎ روﺣﯿﻪي ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪي اروﭘﺎﯾﯽﻫﺎ در دﻫﻪي 1850 ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺷﮑﺴﺖ اﻧﻘﻼبﻫﺎي 1848 ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻟﺤﻦ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﻮر و ﺷﻮق اوﻟﯿﻪاش ﺑﺮاي ﺷﻮرﺷﯿﺎن ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ ﻏﻢاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ. ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ آﻧﺎن ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﻧﻔﺮتاﻧﮕﯿﺰي وﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪﺑﺎر آوردهاﻧﺪ ﻫﺮ ﺷﻬﺮي را ﮐﻪ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽزدﻧﺪ و زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان را ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﻣﯽدادﻧﺪ و ﻣﺮدﻣﺎن ﻋﺎدي را اﻋﺪام ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ را ﭘﻮچ ﻣﯽداﻧﺪ زﯾﺮا ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺷﻮرﺷﯿﺎن ﻧﻪ اﯾﺪهﻫﺎي رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻨﮓواره اﺳﺖ 20. در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺗﻨﮕﻨﺎﯾﯽ روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻪ آن ﺑﻪوﯾﮋه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻫﻨﺪ و روﺳﯿﻪ ﻣﯽﭘﺮدازد : ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر و ﺷﻮرشﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ ﻧﻈﻢ ﮐﻬﻦ را ﺑﻪﻟﺮزه در ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﻫﯿﭻ ﺑﺪﯾﻞ اﯾﺠﺎﺑﯽ و رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ در اﻓﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺤﻮل ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭼﻪ ﻣﺴﯿﺮي را ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﻃﻐﯿﺎن ﺳﭙﻮيﻫﺎ در 1857 ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺷﻮرش ﺑﺰرگ ﻫﻨﺪ در ﺳﺎل ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮاه ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ اﺗﺨﺎذ ﻣﻮاﺿﻊ ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎريﺗﺮ اﺳﺖ )ﭼﻪ ﺳﺎﻟﯽ : ﺳﺎل ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪن ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎن ﺟﻨﮓ دوم ﺗﺮﯾﺎك و ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓ!(. ﻋﻠﺖ ﺷﻮرش ﺳﭙﻮيﻫﺎ ﯾﺎ ﺷﻮرش ﺳﺮﺑﺎزان ﻫﻨﺪي در ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از رواج اﯾﻦ ﺷﺎﯾﻌﻪ ﮐﻪ روﻏﻦ ﻣﻮردﻣﺼﺮف ﻧﻮار ﻓﺸﻨﮓ ﺗﻔﻨﮓﻫﺎ از ﭼﺮﺑﯽ ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺎو و ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮك اﺳﺖ ﮔﺮوﻫﯽ از ﺳﺮﺑﺎزان ﺷﻮرﯾﺪﻧﺪ و اﻓﺴﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ را ﮐﺸﺘﻨﺪ. ﺷﻮرش ﺑﻪ دﻫﻠﯽ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮ ﺳﺮاﯾﺖ ﮐﺮد و ﺷﮑﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ اﻫﺪاف ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﯾﮏدﺳﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮﺗﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﺗﺴﻠﯿﺤﺎﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺳﺮﮐﻮب اﯾﻦ ﺷﻮرش دو ﺳﺎل

102 102 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ 21. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن اﺧﺒﺎر ﺷﻮرش ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻔﺼﻠﯽ درﺑﺎرهي آن ﺑﺮاي ﺗﺮﯾﺒﻮن ﻧﻮﺷﺖ : ﻣﺎرﮐﺲ 21 ﻣﻘﺎﻟﻪ و اﻧﮕﻠﺲ ده ﻣﻘﺎﻟﻪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻘﺎﻻت 1853 اﯾﻦﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي را ﺟﻠﺐ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ و ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﻋﻤﺪهاي را از ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺸﺮوط ﻣﺎرﮐﺲ از اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺗﻔﺮﻗﻪﺑﯿﺎﻧﺪاز و ﺣﮑﻮﻣﺖﮐﻦ اﻧﮕﻠﯿﺲ در ﻫﻨﺪ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﻣﯿﺎن ﻧﮋادﻫﺎ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﮐﺎﺳﺖﻫﺎ و ﻣﺮامﻫﺎ اﺻﻞ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﺳﺖ. ﺳﭙﺲ ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎ و ﺗﻀﺎدﻫﺎي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ اﯾﺠﺎد ارﺗﺸﯽ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﺑﺎ دوﯾﺴﺖﻫﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﻫﻨﺪي را ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر آﮔﺎﻫﯽ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ ﻫﻨﺪ ﻣﺘﺤﺪ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻌﺪياش از ﺗﺪاوم ﺷﻮرش ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺪاري ﻃﻮﻻﻧﯽﻣﺪت آن ﻧﺪارد. اﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ رﯾﺸﻪﻫﺎي ﺷﻮرش و ﻧﻔﺮت از ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻋﻤﯿﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ آن ﺣﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﯿﺎم ﻣﻠﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ 22. در ﻣﻘﺎﻟﻪي دﯾﮕﺮي ﻗﺘﻞﻋﺎمﻫﺎي ﺷﻮرﺷﯿﺎن را ﺑﺎزﺗﺎب رﻓﺘﺎر ﺧﻮد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﯽداﻧﺪ و آن را ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ اروﭘﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت اروﭘﺎ در آﺳﯿﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ 23. در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺷﻮرش ﻫﻨﺪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﻨﺪي را ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻀﺎد ﻋﻤﯿﻘﯽ درون دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻣﯽداﻧﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : در ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺴﺎن ﭼﯿﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﯿﻔﺮ وﺟﻮد دارد و اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﯿﻔﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺰارﻫﺎياش را ﻧﻪ ﺳﺘﻢدﯾﺪه ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد ﺳﺘﻢﮐﺎر ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورد. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺿﺮﺑﻪاي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺎه ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺧﻮرد از ﻧﺠﯿﺐزادﮔﺎن ﺑﻮد و ﻧﻪ از دﻫﻘﺎﻧﺎن. ﺷﻮرش ﻫﻨﺪيﻫﺎ ﺑﺎ رﻋﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﯽآﺑﺮو و ﻋﺮﯾﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ آﻏﺎز ﻧﺸﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﭙﻮيﻫﺎﯾﯽ ﺷﺮوع ﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ 24 ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻟﺒﺎس و ﻏﺬا داده و در ﻧﺎز و ﺗﻨﻌﻢ و راﺣﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﺸﺎن ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﯿﺶرﻓﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﮔﻮرﮐﻨﺎن ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورد. اﯾﻦ ﭼﺮﺧﺶ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ در ﻣﻮرد آﺳﯿﺎ در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ و ﺑﺨﺶ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي 1853 درﺑﺎرهي ﻫﻨﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد. 25 ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ ﺷﻮرﺷﯿﺎن و ﺳﻘﻮط دﻫﻠﯽ در 1857 ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ دﻻﯾﻞ ﺷﮑﺴﺖ ﺷﻮرش ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و در ﻧﺎﻣﻪي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ ﻗﯿﺎم در ﻫﻨﺪ را از ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮان اروﭘﺎﯾﯽ ﺟﺪا ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻨﺪ را ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﺤﺪ ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﻏﺮب داﻧﺴﺖ و اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ»ﻫﻨﺪ اﮐﻨﻮن ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﺎﺳﺖ«26 آنﻫﻢ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻏﺮب روﺑﻪﭘﯿﺶ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد.

103 ﻣﺎرﮐﺲ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮋاد و ﻗﻮﻣﯿﺖ 103 ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ در 1848 ﻣﺪﻟﯽ ﻧﻈﺮي از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﻀﺎدﻫﺎي آن را ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ. آﻧﺎن در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ از ﻣﺴﺎﻟﻪي ﭘﯿﺶرﻓﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اراﺋﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد در ﻣﻮرد ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﯿﺸﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﯿﺰ ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﮐﻪ آﻧﺎن ﺑﺎ اﺻﻄﻼح ﻗﻮمﻣﺪاراﻧﻪ»ﺑﺮﺑﺮ«ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻻت ﺳﺎل 1853 ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﺗﺮﯾﺒﻮن اﯾﻦ ﻧﻈﺮات را ﺑﻪ ﻫﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭼﯿﻦ ﺑﺴﻂ داد و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺗﺮﻗﯽﺧﻮاﻫﺎﻧﻪي اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻨﺪ»ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮ«ﺳﺘﻮد. اﻣﺎ درﺳﺖ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﮐﺲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد و دﻗﯿﻖﺗﺮ و دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﺷﺪ. ﻫﻨﺪ ﺷﻮرﺷﯽ راﻫﯽ ﺑﺮاي ﺧﺮوج از اﺳﺘﻌﻤﺎر اﯾﻦﺑﺎر»ﺑﺮﺑﺮ«و ﻧﻪ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ و ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﯿﻮﻧﺪي ﻋﻤﯿﻖ ﺑﯿﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻣﺒﺎرزات اﺳﺘﻘﻼلﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮد. ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻈﺮات در ﺳﺎلﻫﺎي در ﻣﻮرد ﭼﯿﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ ﺷﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺮدم ﭼﯿﻦ و ﺷﻮرش ﺗﺎﯾﭙﯿﻨﮓﻫﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﭘﯿﻮﻧﺪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮان ﻏﺮب ﻋﻠﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺣﻤﺎﯾﺖ ﭘﺮﺷﻮري ﮐﺮد. در اداﻣﻪي ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻮل ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي روﺳﯿﻪ و ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ. ﯾﺎدداﺷﺖ.1 ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﺟﻠﺴﺎت آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺆﺳﺴﻪي ﭘﺮﺳﺶ در ﺗﻬﺮان ﺑﻪﺻﻮرت ﺷﻔﺎﻫﯽ در درسﮔﻔﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد و اﮐﻨﻮن ﻫﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﺑﺮاي اﻃﻼع ﻋﻤﻮم در اﺧﺘﯿﺎر ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. ﻻزم ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ درونﻣﺎﯾﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻻت ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﮐﺘﺎب ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. De l Espirt des Lois, I, p ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﺸﺮ ژرف ﺗﻬﺮان 1390 ص.24..۴ ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﭘﺲ از 150 ﺳﺎل ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ ﮐﺎﻟﯿﻦ ﻟﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي اﻧﺘﺸﺎرات آﮔﺎه ﺗﻬﺮان ) 1386 (1380 ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ﻫﯿﭻ ﻓﺎﺗﺤﯽ ﺑﻪاﻧﺪازهي اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻫﻨﺪ را وﯾﺮان ﻧﮑﺮد ﭼﺮاﮐﻪ»ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺑﺮﺑﺮ در ﺷﺮق ﺧﻮاه ﻣﻐﻮﻟﯽﻫﺎ اﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ و ﻋﺮبﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﯽﺷﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و اﺟﺮاي اﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﺎورزي ﻻزم

104 104 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﺑﻮد ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ«ﺣﺎلآنﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺑﻪ وﯾﺮاﻧﯽ ﮐﺸﺎورزي ﺳﻨﺘﯽ ﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ )ﮔﺰﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ از رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ﺑﻪﮐﻮﺷﺶ ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ و ﮐﻮﯾﻦ ب. آﻧﺪرﺳﻦ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﺸﺮ ﻧﯿﮑﺎ ﺗﻬﺮان 1386 ص.( ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﯽ ص ﺑﺮﺧﻼف اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﻧﻈﺮ رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرك اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻤﻮﻧﺘﻪﻫﺎي دﻫﮑﺪهﻫﺎي ﻫﻨﺪي ﭘﯿﺶ از ﻓﺘﺢ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي وي»اﯾﻦ ﺑﻮي ﻣﺮگ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اروﭘﺎﯾﯽ ﺻﺮﻓﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺿﻤﺤﻼل ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوي ﺑﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﻤﯽآﻣﺪ. ﻧﻄﻔﻪﻫﺎي اﯾﻦ اﺿﻤﺤﻼل درون ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﻮد «. ﮔﺰﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ از رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﺗﺒﺎرﻫﺎي دوﻟﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 12 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 15 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 15 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 15 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 14 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 19 ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 15 ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 40 ص.357.

105 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 105 از ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ * ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﺑﻪﺟﺎ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﻋﻠﯽ ﺗﺪﯾﻦ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﻣﯿﺎن ﻋﻤﻮم داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﯿﺎن داﻧﺸﻮران رﺷﺘﻪي ﮐﺎر ﻣﻮﺟﯽ از ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﮐﺎرل ﭘﻮﻻﻧﯽ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺟﺎي ﺷﮕﻔﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﺮاﮐﻪ ﺧﻮد ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﺧﻄﺮات آنﭼﻪ»ﻣﺮام ﻟﯿﺒﺮال«ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ زﻧﻬﺎر داده ﺑﻮد ـ ﺑﺎور ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪاي ﺟﺰ ﻓﻼﮐﺖ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﺒﺎﻫﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮاي ﺗﻤﺪن ﻣﺪرن درﺑﺮﻧﺪارد. دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﮐﻪ در 1944 ﺑﻪ رﺷﺘﻪي ﺗﺤﺮﯾﺮ درآﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﺼﻮﯾﺮي از ﻇﻬﻮر ﺑﺎزار ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ـ راﺑﻄﻪي ﻣﯿﺎن اﯾﺪه و اﺟﺮاي اﯾﺪهي ﺑﺎزار ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ـ از اواﺧﺮ ﺳﺪهي ﻫﺠﺪﻫﻢ و در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎي ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺖﮔﺮا ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ و ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﻧﯿﻮدﯾﻞ ) (New Deal را ﺑﻪارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد و اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﻢ را ﻧﯿﺰ. واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺎزار ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﺣﺖ ﺧﻮد اﯾﻦ ﺑﻼ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﭘﻮﻻﻧﯽ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎور رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺸﺮﯾﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﯿﺰي دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ زد. ﺣﺎلآنﮐﻪ اﻣﺮوز دوﺑﺎره ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪاي روﺑﻪرو ﮔﺸﺘﻪاﯾﻢ. ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻫﻢﭼﻮن ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎزار را در ﮐﻨﺎر ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ آن ﺑﺒﯿﻨﺪ. در واﻗﻊ ﭘﮋواك ﭘﺮﻃﻨﯿﻦ ﺻﺪاي ﻣﺎرﮐﺲ را ﻣﯽﺗﻮان از ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺷﻨﯿﺪ ـ ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي 1 اوﻟﯿﻪي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﭘﻮل و ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺮ آن ﻣﺒﻨﺎ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺑﯽﺣﺴﺎبوﮐﺘﺎب را اﺧﻼﻗﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺎن ﻧﻈﺮات ﻣﺎرﮐﺲ و ﭘﻮﻻﻧﯽ وﺟﻮد دارد. ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎرﻫﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯽ را ﺑﻪ ﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﭘﻮﯾﺶﺷﻨﺎﺳﯽ ]=دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ[ ﻗﺎﻧﻮنوار ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪن اﯾﻦ ﺷﯿﻮهﻫﺎ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺪ. اﻧﺘﻘﺎد ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻣﺤﻮري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر **. ﻓﺼﻞ 13 دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ درﺑﺮدارﻧﺪهي ﯾﮏ ﺟﺪل ﻣﺪاوم ﻋﻠﯿﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎرﮐﺴﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻋﻤﻼ در ﺟﺮﯾﺎن اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻢرﻧﮓ

106 106 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺷﺪه و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ آن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﮑﺎندﻫﻨﺪه را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﭘﻮﻻﻧﯽ آنﭼﻪ در ﭘﺲ دﻋﻮاﻫﺎي اروﭘﺎي ﺳﺪهي ﻧﻮزده ﻗﺮار دارد ﻧﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺒﺎﻫﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺒﺐاش ﺑﺎزار اﺳﺖ. در ﻓﺮﻣﻮلﺑﻨﺪي ﭘﻮﻻﻧﯽ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ زﻣﯿﻦ ﭘﻮل و ﮐﺎر ـ اﺻﻄﻼﺣﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮﻫﻮم ـ»ﺟﺎﻣﻌﻪ«را ﺷﺎﻟﻮدهي ﺗﻌﺮﯾﻒﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺑﺸﺮﯾﺖ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ وﯾﺮاﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻮﻟﺪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺟﺎﻣﻌﻪ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻃﺒﻘﺎت ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﺛﺮﮔﺬاري ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻧﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﻣﻨﻔﻌﺖ ﮐﻠﯽ ) (universal interest ﺻﯿﺎﻧﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ از اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﺎزار و از ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﭘﻮﻻﻧﯽ در ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد دﭼﺎر ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ : ﻧﺨﺴﺖ اﯾﻦﮐﻪ آنﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﻗﺪرت اﯾﺪهﻫﺎ ﺑﺎور داﺷﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺑﯽآﺑﺮوي ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺎزار دﯾﮕﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﺳﯿﺎرهي ﻣﺎ ﺳﯿﻄﺮه ﯾﺎﺑﺪ. دوم اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮔﻨﮓ و ﻧﺎﭘﺮداﺧﺘﻪ از ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺪﯾﻬﯽ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﮔﻨﮓ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪزﻋﻢ ﺧﻮد ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوي دﻓﺎﻋﯽاش را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﻠﻪي ﺑﯽاﻣﺎن ﺑﺎزار ﺑﻪﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺳﻮم اﯾﻦﮐﻪ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖاش ﺑﺎ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ درﺳﺖآﯾﯿﻦ ]=ارﺗﺪوﮐﺲ[ ـ ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻣﺤﻮرﯾﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ـ اﺳﺘﻠﺰاﻣﺎت اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ را ﮐﻪ دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ اﺣﯿﺎي ﺑﺎزار اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ دور ﻣﯽداﺷﺖ. ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦﮐﻪ در ﺗﺄﮐﯿﺪش ﺑﺮ ﺑﺎزار و ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ آن ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺮوﻣﯽﮐﺎﺳﺖ و از ﺑﺮﻫﻢﮐﻨﺶ ﭘﯿﭽﯿﺪهي اﯾﻦ دو ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽورزﯾﺪ. در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﯿﺮ ﮐﺎر ﮐﻪ از اﯾﺪهﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﺑﺎزار ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ را ﻓﺮض ﺑﺪﯾﻬﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ دل ﺧﻮش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎز اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﺑﻪﺟﺎ اﻧﻌﮑﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ. ازﻫﻤﯿﻦرو ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ـ دو ﺧﻮاﻧﺶ از ﭘﻮﻻﻧﯽ. ﺑﺨﺶ اول ﻧﻘﺪي اﺳﺖ ﺑﺮ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ از ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻃﻠﺐ و ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﻋﻠﯿﻪ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺎزارﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﮐﻪ ﮔﺮاﯾﺶ ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ دارﻧﺪ آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺳﭙﺲ ﻧﮕﺎه ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮي ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن روﺑﻪاﻓﻮل ﮐﺘﺎﺑﯽ از آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﺰه ﻫﻢ ﺑ ﺮده ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ. ﻏﺮض از ﺑﺨﺶ دوم اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اراﺋﻪي ﯾﮏ ﺧﻮاﻧﺶ ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧﻪﺗﺮ ﺑﺪﯾﻞ از ﭘﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮﻫﻮم در ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻃﺒﻊ ﺧﺎص ﺑﺎزاريﮐﺮدن زﻣﺎﻧﻪي ﺣﺎﺿﺮ را ﺑﻔﻬﻤﻢ و ﺳﭙﺲ اﻣﮑﺎن ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺑﻪوﯾﮋه ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺑﺎ ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﮐﺎر را ﺑﻪﭼﺎﻟﺶ ﺑﮑﺸﻢ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﯿﺮو ﻣﻘﺎﻻت درﺧﺸﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ

107 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 107 ﺷﻤﺎرهي ﻣﺠﻠﻪي ﮐﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ راه اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﭼﯿﻦ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ. ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﻧﺎﺑﻪﺟﺎ ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﮐﺴﯽ ﺑﻬﺘﺮ از ﭘﯿﺘﺮ اﯾﻮاﻧﺰ را ﺳﺮاغ ﻧﺪارم ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺣﯿﺎت ﺣﺮﻓﻪاياش ﺑﺎ ﮐﺎرل ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺳﺮوﮐﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. او در ﺑﯿﺶﺗﺮ ﮐﺎرﻫﺎياش وﺿﻌﯿﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ـ اول ﺑﺮرﺳﯽ اﺗﺤﺎد ﺳﻪﺟﺎﻧﺒﻪي دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﻠﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﺑﺮزﯾﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﮐﺮهي ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﺑﺮزﯾﻞ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ دوﻟﺖ»ﺗﻮﺳﻌﻪاي«ﯾﻌﻨﯽ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ ﺣﮏﺷﺪه در اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ و درﻋﯿﻦﺣﺎل ارادهاي ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻗﺘﺼﺎد دارد. اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻋﻘﯿﺪهي ﭘﻮﻻﻧﯽ درﺑﺎرهي ﺑﺎزار اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ وي ﺑﺎزار ﭘﺮوژهاي ﺳﯿﺎﺳﯽﺳﺖ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﻮد. اﯾﻮاﻧﺰ وﻗﺘﯽ از ﺳﻮد ﻧﺎﻣﻮزون ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﭘﯿﺶﺗﺮ ﻣﺪاﻓﻊ آن ﺑﻮد ﺑﺮآﺷﻔﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﻪﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﻨﺪ. او ﺑ ﻌﺪ دوم ﭘﻮﻻﻧﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ـ اﺻﻄﻼﺣﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻀﺎﻋﻒ را ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎزار 3. در اﯾﻦﺟﺎ اﯾﻮاﻧﺰ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد ﮐﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﻄﻮح ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﻠﯽ ﻓﺮاﺗﺮ رود و ﺑﻪ ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮﺳﺪ ـ ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ـ ﺗﺎ آنﭼﻪ را ﮐﻪ»ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ«ﻣﯽﺧﻮاﻧ ﺪ ﭘﺪﯾﺪ آورد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻮاﻧﺰ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي آن ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ»ﻣﺘﺮﻗﯽ«اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻓﺮار وي از ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﯽ را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ ـ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺘﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي زﻧﺎن و ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي اﻣﺎ روﺷﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﯾﮏ»ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ«ﺑﺪﯾﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ اﺻﻼ»ﺿﺪ «ﭼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮاﻣﻠﯽ را ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺆﺛﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻮاﻧﺰ دوﻟﺖ را وارد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ آن در ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﻣﺒﺎرزات ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪي ﻣﻠﯽ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻧﺘﯿﺠﻪاش ﻣﯽﺷﻮد ﯾﮏ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن»ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ«ﮐﻪ دﺳﺖاش ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ. اﺻﻼ ﺑﻮد و ﻧﺒﻮدش ﻓﺮق ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻮاﻧﺰ رويﺷﺎن اﻧﮕﺸﺖ ﻣﯽﮔﺬارد ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﺣﯿﻄﻪ و ﻣﺤﺪودهﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﻫﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪاي دال ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ

108 108 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي»دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ «*** اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏﺷﺎن ﭼﯿﺰي ﺑﯿﺶ از ﺳﺎزﮔﺎري و اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ در زﻣﯿﻨﻪي اﺳﺘﯿﻔﺎي ﺣﻘﻮق ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻬﻢاﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن روﺑﻪاﻓﺰاﯾﺶاﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ )و ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ( ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂاﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻘﻄﻌﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در»ﻧﺸﺴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ«) World (Social Forum ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﯽآﯾﻨﺪ. ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎيﺷﺎن ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎﯾﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎ ﺑﻪﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ»دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ«ي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺳﺪي ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽاﻧﺪ. ﺑﯿﻮ رﻟﯽ ﺳﯿﻠﻮ ر ﺑﺮﻋﮑﺲ اﯾﻮاﻧﺰ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮي و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﮔﺴﺘﺮهي ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ 5. ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﻮﻋﯽ از»دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ«ﻧﻤﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮﻓﻨﺪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﮔﺰارش ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺳﯿﻠﻮر از ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺎر از 1870 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎﺳﺘﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎر رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮐﺸﺪ. اﻣﺘﯿﺎزات در ﭘﯽ ﺳﻮد ﻣﯽآﯾﺪ اﻣﺎ ﺳﭙﺲ ﺳﻮد را ﺑﻪﺧﻄﺮ ﻣﯽاﻧﺪازد. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﯿﻦ ﺑﺤﺮان ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ و ﺑﺤﺮان ﺳﻮدآوري ﻧﻮﺳﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ»ﻣﺴﮑ ﻦ«ﻫﺎﯾﯽ ﺛﺒﺎت و ﺗﺴﮑﯿﻦ ﻣﯽدﻫﺪ : ﻣﺴﮑ ﻦ ﻣﮑﺎﻧﯽ )ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ارزان وﺟﻮد دارد( ﻣﺴﮑ ﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪي )ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ( ﻣﺴﮑ ﻦ ﻓﺮآوردهاي )روآوردن ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل و ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ ﺑﺪوا ﺳﻮد ﺑﯿﺶﺗﺮي در آن اﺳﺖ( و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺴﮑ ﻦ ﻣﺎﻟﯽ )ﮐﻪ در آن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﻔﺮﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد(. ﺳﯿﻠﻮر ﺟﻨﺒﺶ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ و ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻈﻬﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﺳﺪهي 19 دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدروﺳﺎزي را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻈﻬﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﺳﺪهي 20 و اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام ﺻﻨﻌﺖ در ﺳﺪهي 21 ﻣﻈﻬﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺳﯿﻠﻮر اذﻋﺎن دارد ﮐﻪ ﮐﺎر ﻫﻢواره ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖاش ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖاش دارد ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﺪارك دو ﻧﻮع از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت ـ ﻗﺪرت ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻗﺪرت ﻧﺎﺷﯽ از ﻫﻢﮐﺎري و ﻫﻢراﻫﯽ. ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺳﯿﻠﻮر ﻫﻢ آنﺟﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪﺑﯿﺎن ﺧﻮد ﺳﯿﻠﻮر ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﻣﺎرﮐﺲ - ﮔﻮﻧﻪ و اﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﭘﻮﻻﻧﯽ - ﮔﻮﻧﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎر اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﯿﻠﻮر در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺧﻮد ﻣﻘﻮﻟﻪي ﻣﺒﺎرزات ﭘﻮﻻﻧﯽ - ﮔﻮﻧﻪ را ﺑﺪونﺑﺮرﺳﯽ رﻫﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﯽاي ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺎرﮐﺲ دارد ﻫﻢ در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻫﻢ ﻧﻈﺮﯾﻪاش درﺑﺎرهي ﺗﺠﺮﺑﻪ ]ي ﻣﺤﻮري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﻌﻨﯽ

109 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 109 ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ[ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوتاش ﺑﺮاي ﺳﺘﯿﺰ ﺑﺎ آنﭼﻪ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺳﺨﻨﯽ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ. ﮐﺘﺎب ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻮﺷﺘﻪي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﭼﯿﻨﮓ ﮐﻮان ﻟﯽ درﺑﺎرهي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﺪﯾﻢ و ﺟﺪﯾﺪ ﭼﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺳﯿﻠﻮر را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ 6. او وزن ﯾﮏﺳﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزات ﻣﺎرﮐﺲ - ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻠﯿﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺎن ﺗﺎزهﮐﺎري ﮐﻪ در ﺻﻨﺎﯾﻊ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﺳﺎنﺑﻠﺖ ﭼﯿﻦ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺒﺎرزات ﭘﻮﻻﻧﯽ - ﮔﻮﻧﻪي ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﯽﮐﺎران و ﻧﯿﻤﻪﺑﯽﮐﺎران در راﺳﺖﺑﻠﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﻟﯽ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﻈﺮياي ﮐﻪ در ﺑﻨﯿﺎن ﻣﺒﺎرزات ﻣﺎرﮐﺴﯽ و ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ دو ﻣﺘﻔﮑﺮ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و آﯾﻨﺪهاش ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو را ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﻟﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﺳﺎنﺑﻠﺖ را ﺑﺎ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﻧﺎﻗﺺ زﻣﯿﻦ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ اﻣﻼك ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﻧﻮاﺣﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽزﻧﺪ و اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ در ﻣﺴﯿﺮ ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ اﺗﺤﺎد ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺎزار ﮔﺎم ﻣﯽﮔﺬارد اﻣﺎ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼﺷﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺘﻢﮐﺸﯿﺪهي دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﻨﺪ. در واﻗﻊ»اﻗﺘﺪارﮔﺮاﯾﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﺎﻣﺘﻤﺮﮐﺰ «ﻣﺒﺎرزات را در ﻣﺮزﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺤﺒﻮس ﮐﺮده و ازاﯾﻦرو ﻣﺒﺎرزان ﭼﯿﻨﯽ ﺣﺘﺎ ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻠﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﭼﻪرﺳﺪ ﺑﻪ اﺗﺤﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ. اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔ ﯽ ﺳﯿﺪﻣﻦ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. او در ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﺮﯾﻢﻫﺎي ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهي ﻓﺮاﻣﻠ ﯽ اﻣﮑﺎن اﯾﺠﺎد ﯾﮏ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ ﺑﯿﺎنﮔﺮ وﺿﻊ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ را زﯾﺮﺳﻮال ﻣﯽﺑﺮد 7. در ﻋﻮض ﺳﯿﺪﻣﻦ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﮐﺮدن دوﻟﺖﻣﻠﺖﻫﺎ و ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﮐﺎر ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﯿﺪﻣﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﯿﺶﺑﺮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮ دوﻟﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮوي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻫﻢﭼﻮن ﭘﻮﻻﻧﯽ راﺑﻄﻪي دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﻤﯽآزﻣﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﭼﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ دوﻟﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺎرﮔﺮان ﺣﻤﺎﯾﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﭼﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺎرﮔﺮان اﻗﺪام ﻣﯽﮐﻨﺪ 8. ﺳﯿﺪﻣﻦ از اﺻﻞ ﻧﯿﺮواﻧﺎ ﭘﯿﺮوي ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ آن ﺻ ﺮف ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﯾﮏ راهﺣﻞ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺴﺘﻦ راهﺣﻞ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ اﺳﺖ 9. اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪاﯾﻦﺧﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻫﻢ ﻏﯿﺮﻋﻤﻠﯽ و ﻫﻢ ﻣﺴﺎﻟﻪﺳﺎز اﺳﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮔﻔﺖ ﺗﺄﮐﯿﺪ روي دوﻟﺖ راهﺣﻞ ﺑﻬﺘﺮي اﺳﺖ. در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﻬﺮه ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﯿﺮ از ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺳﯿﺪﻣﻦ ﺑﺮ ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠﯽ دﻓﺎع ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻓﺎرغ از اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﻨﯿﻔﺮ ﭼﻮن ) (Chun در

110 110 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﮐﺮهي ﺟﻨﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺣﺘﺎ ﺗﺼﻮر آن را دﺷﻮار ﻣﯽداﻧﺪ و ﺑﺮ آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺒﺎرزات ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ دوﻟﺖ و ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي اوﻟﻮﯾﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ 10. ﺷﮑﻞ ﺟﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮي از اﯾﻦ درونﻣﺎﯾﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ روﺑﯿﻦ رودرﯾﮕﺰ روي ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻓﺮاﻣﻠ ﯽ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ 11. اﯾﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ ﮐﻪ واﺳﻄﻪﻫﺎياش ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ دادوﺳﺘﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. دراﯾﻦﺣﺎل ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ) Migrante (International ﮐﻪ ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻬﺎﺟﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻓﺮاﻣﻠ ﯽ ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽورزد ـ اﻣﺎ ﻧﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻠﮑﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻓﺸﺎر روي دوﻟﺖ ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻦ. اﯾﻦﺟﺎاﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻗﺎﻋﺪه را اﺛﺒﺎت ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦﺑﺎر ﻫﻢ دوﻟﺖ ﭼﺎرﭼﻮب و ﻣﺤﺪودهي ﻣﺒﺎرزات را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ و ﺑﺴﯿﺎري ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑ ﻌﺪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازيﻧﺸﺪه در ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ ـ ﮔﺮاﯾﺶاش ﺑﻪ ﻓﺮوﮐﺎﺳﺘﻦ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ـ و اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﯾﮏ راﺑﻄﻪي ﺑﻪﻫﻢواﺑﺴﺘﻪ و ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﺎ اﻣﮑﺎن ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮاﻣﻠ ﯽ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن روﺑﻪاﻓﻮل ﯾﮑﯽ از ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎري ﮐﻪ اﺧﯿﺮا ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺟﺎﻟﺐ از ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪن ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭘﻮﻻﻧﯽ و اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﻣﺎرﮐﺲ دارد ﮐﺘﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن روﺑﻪاﻓﻮل ﻧﻮﺷﺘﻪي ادوارد وﺑﺴﺘﺮ راب ﻟﻤﺒﺮت و اﻧﺪرﯾﺲ ﺑﺰوﯾﺪ نﻫﻮت )ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر و. ل. ب( اﺳﺖ ﮐﻪ واﮐﻨﺶﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮان را در ﺳﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﯽ ﯾﻌﻨﯽ الﺟﯽ در ﮐﺮهي ﺟﻨﻮﺑﯽ )در ﺷﻬﺮ ﭼﺎﻧﮕﻮون (Changwon اﻟﮑﺘﺮوﻟﻮﮐﺲ در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ )در ﺷﻬﺮ اورﻧﺞ (Orange و د ﻓﯽ در آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ )در ﺷﻬﺮ ا زاﺧ ﻨﯽ (Ezakheni ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ 12. اﻫﻤﯿﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در ﺗﻤﺮﮐﺰش روي ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﺮاﺳﻮي ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر و دﯾﺪن اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت در ﯾﮏ زﻣﯿﻨﻪي ﮐﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ) (societal دارد ﻣﺤﻞ ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي ﻣﯿﺎن ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽﺷﺎن ـ ﻣﺎرﮐﺴﯽ و ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ ـ ﺷﺎﻫﺪ اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﺮاﯾﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽﺷﺎن ﺑﺮ ﺗﺤﻠﯿﻞﺷﺎن ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺮاﺑﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ ﺧﯿﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻏﺮض ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﮐﺘﺎب ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻓﻮل ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن را ﻧﻘﺾ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

111 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 111 ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺴﯿﺎر ﻧﻮﯾﺪﺑﺨﺸﯽ ﺑﺎ»ﻣﺴﺎﻟﻪي ﭘﻮﻻﻧﯽ و ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﻻﻧﯽ«آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﻨﺞ ﭘﺮﺳﺶ درﺑﺎرهي ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮐﺸﺪ (1 : اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﺟﻮش از ﺧﻮدش در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎزار دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﯿﺴﺖ (2 اﯾﻦ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﭼﻪ ﻃﺒﯿﻌﺘﯽ دارد ﭼﻪ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﺗﺤﺖ ﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ (3 آﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺮان در آن ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ دارﻧﺪ اﮔﺮ آري ﭼﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ (4 ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺪرت را ﺑﺮاي ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺘﺼﻮر ﺷﻮﯾﻢ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ از ﮐﺪام ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮد (5 ﺑﺎﯾﺪ در ﭼﻪ ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ ـ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻠﯽ ﯾﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﻮم ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن روﺑﻪاﻓﻮل اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻃﺮح اوﻟﯿﻪي ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﻫﻢﭼﻮن ﺣﻔﺎري در دل ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺰﻧﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪي واﻗﻌﯽ و زﯾﺴﺘﻪي ﺣﺲ ﻋﺪمآﺳﺎﯾﺶ و ﻋﺪمﺗﺄﻣﯿﻦ را ﺑﮑﺎود. در واﻗﻊ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ در ﻣﺴﯿﺮي ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺨﺶ اول : ﺑﺎزارﻫﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺨﺶ دوم : ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﻮم : آﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺑﺨﺶ اول اﻧﮕﺎر ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن از ﺣﯿﺚ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي واﻗﻌﯽ اﻣﺎ ﻣﺘﻔﺎوتاش روﺑﻪروﯾﯿﻢ ـ در ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﮐﺮهي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﮐﺎري در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و در آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺑﻪ راهﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. در ﺑﺨﺶ دوم ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪاي ذﯾﻞ را در ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ : در ﭼﺎﻧﮕﻮون ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪ از»ﻓﺪراﺳﯿﻮن ﻣﻠﯽ ﮐﺎر«) (KCTU و اﯾﺠﺎد»ﻣﺮﮐﺰ ﺣﻮادث«ﮐﺎرﮔﺮان در اورﻧﺞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻠﯿﻪ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ اﺗﺤﺎد ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺸﺎورزان ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻧﺎﻣﺰد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﯾﮏ ﺗﻼش ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﺑﺮاي ﭘﯿﻮﻧﺪ دادن اﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺗﯽ آﺳﯿﺐدﯾﺪه از ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻤﯿﺘﻪﻫﺎي اﻗﺪاﻣﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻟﻮﮐﺲ ﺷﺪ در ازاﺧﻨﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺪﻋﯽ وﺟﻮد ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺗﺤﺎدﯾﻪﮔﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮐﺎر ﭘﯿﻮﻧﺪ داده اﺳﺖ ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎز ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﯽ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪرﺳﻤﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت. ﺟﺪول :1 ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي دو دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ دوﻣﯿﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ

112 112 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺷﻤﺎل : ﺑﺎزاريﺳﺎزي و ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺟﻨﻮب : اﺷﻐﺎل اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﺧﻠﻊﯾﺪ ﺑﻮﻣﯿﺎن از زﻣﯿﻦﻫﺎ ﺷﻤﺎل : آزادﺳﺎزي ]ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺰه ﮐﺮدن[ ﺳﺮﯾﻊ ﺟﻨﻮب : ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺷﻤﺎل : اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﺎزار در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ﺟﻨﻮب : اﺳﺘﺒﺪاد و ﺧﻮدﮐﺎﻣﮕﯽ ﻧﻈﺎم ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﺷﻤﺎل : ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪﺳﻤﺖ اﺳﺘﺒﺪاد ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﺟﻨﻮب : اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﺎزار ﺷﻤﺎل : ﻇﻬﻮر ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر و ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب : ﺑﺴﺘﻪﺷﺪن ﻧﻄﻔﻪي ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن دوﻟﺖ رﻓﺎه ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ در دورهي ﺟﻨﻮب : ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي آزاديﺧﻮاﻫﯽ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﭘﺴﺎﺳﯿﺎﺗﻞ ـ ﻧﺸﺴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺗﺤﺎدﯾﻪﮔﺮاﯾﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺻﻨﻒﮔﺮاﯾﯽ ]=ﮐﻮرﭘﻮراﺗﯿﺴﻢ[ دوﻟﺘﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﻣﻨﺒﻊ : ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺪاول 3,1 و ) 3,2 ﺻﻔﺤﺎت 53 و (55 در وﺑﺴﺘﺮ ﻟﻤﺒﺮت و ﺑﺰوﯾﺪنﻫﻮت ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن روﺑﻪاﻓﻮل اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺸﺎن از ﺑﯿﻨﺶ ﻋﻤﯿﻘﯽ درﺑﺎرهي ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد ـ ﻣﻌﻨﺎياش اﻧﻌﻄﺎفاش دﻓﺎعاش ارﺗﺒﺎطاش ﺑﺎ دوﻟﺖ اﻣﺎ اﯾﻦﻫﻤﻪ را ﻣﺎ در ﻓﺼﻞ ﺳﻮم» آﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ «ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﯿﻢ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﺟﺪول 1 در ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮوري دوﻣﯿﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ و آن را در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺰارش ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﺪهﻫﺎي 19 و 20 زﯾﺮ ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ. اﯾﻦﺟﺎ ﻫﻢ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻄﻔﻪﺑﺴﺘﻪ را ﻓﺮض ﺑﺪﯾﻬﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﻢ اﻣﺎ ﭼﻪ ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮ وﺟﻮد آن دارﯾﻢ دﮔﺮﺑﺎر ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮﺟﺎمﺷﻨﺎﺳﯽ ﭘﻮﻻﻧﯽوار روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ : ﮔﺬﺷﺘﻪي ﺗﻠﺦ ﻧﺨﺴﺖ ﯾﮏدﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ آﯾﻨﺪهاي درﺧﺸﺎن ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﯾﮏدﺳﺖﺳﺎزي ﻧﺎﺑﻪﺟﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺣﺘﺎ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ )ﺗﻔﮑﯿﮏ دوﮔﺎﻧﻪي ﺷﻤﺎل - ﺟﻨﻮب( ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺧﯿﺎل اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي و ﺟﺎﻣﻌﻪي آرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪﺳﺮ آدم ﺑﺰﻧﺪ ـ ﯾﮑﯽ روﯾﺎﯾﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯽ اﺳﺖ و دﯾﮕﺮي روﯾﺎﯾﯽ ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ. ﺑﻪ وﻗﺖاش ﺳﺮاغ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺧﻮاﻫﯿﻢ رﻓﺖ. و. ل. ب دو ﺷﮑﻞ از اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻗﺪﯾﻤﯽ و اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﺟﺪﯾﺪ. در ﯾﮏ ﺳﻮ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻤﯽ ﮐﺎرﮔﺮي وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ

113 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 113 ﺑﻮروﮐﺮاتﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪاي اداره ﻣﯽﺷﺪ و از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي دﯾﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯿﮏ در آن ﻣﺤﺪود ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ روي ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر و اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﮑﯿﻪ داﺷﺖ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺮد ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺖ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﻣﺮوزه ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﯾﮏ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﺟﺪﯾﺪ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﻓﻌﺎﻻن ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪاي ﻧﺎﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ در ارﺗﺒﺎطاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺎز و آزاد درﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺞ و ﺗﺠﻬﯿﺰ و ﻣﺒﺎرزه ﮔﺮاﯾﺶ دارﻧﺪ ﺗﮑﯿﻪﺷﺎن روي ﺷﮑﻞدﻫﯽ اﺋﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺮدمﻧﻬﺎد و ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ از آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ آﺳﯿﺎ و آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺷﺎﻟﻮدهﻫﺎي اﯾﻦ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﺟﺪﯾﺪ ﭼﯿﺴﺘﻨﺪ ﯾﮏﺳﺮي ﻣﺎﻧﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ روي س. ي. گ. ت. و. ر )اﻗﺪام ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن و ﺣﻘﻮق اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي Southern (Initiative on Globalization and Trade Union Rights SIGTUR اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﺳﯿﮕﺘﻮر ﭼﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ازاﺧﻨﯽ و اورﻧﺞ و ﭼﺎﻧﮕﻮون دارد اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ ﻗﻄﻌﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﮐﺎر در اﯾﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را ﺑﻪدﻗﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ )ﮐﻪ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﺘﺎب ﻫﻢ ﭼﯿﺰ زﯾﺎدي درﺑﺎرهاش دﺳﺘﮕﯿﺮﻣﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮد( ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﮐﺎري ﺑﻪدﻗﺖ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪﻫﻢواﺑﺴﺘﮕﯽ )ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻘﺶ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻮاد و ﻟﻮازم از ﺑﯿﺮون از ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎري دﯾﮕﺮ( و ﻫﻢ رواﺑﻂ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ )ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺒﺎرزات ﻣﻌﻤﻮل ﮐﺎرﮔﺮي ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ( را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮهي ﮐﺎﻻ و ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒاش ﺑﻨﮕﺮﯾﻢ و ﺣﺘﺎ ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﮐﻪ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻫﻢ ﻧﺪارﻧﺪ ﻧﻈﺮي اﻓﮑﻨﯿﻢ. اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ درك ﻋﻤﯿﻖﺗﺮي از ﺗﺠﺮﺑﻪي واﻗﻌﯽ و زﯾﺴﺘﻪي ﻋﺪمآﺳﺎﯾﺶ و ﻋﺪمﺗﺄﻣﯿﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﭘﺮﺳﺶ و ﺑﺎزﭘﺮﺳﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺒﺴﻮطﺗﺮي از ﻃﺒﯿﻌﺖ»ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ«ﻻزم دارﯾﻢ. ﻻزم اﺳﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در ﭘﺲ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﯽ ﺷﮑﻞ ﺟﻬﺎﻧﯽ دارﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻣﻮاﻧﻌﯽ را ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎزﺳﺎزيﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖﻣﺤﻮر ]ﮐﺎرﮔﺮان[ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ. آري ﺷﺎﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻨﻮز از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﮐﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ واﺣﺪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ]ﮐﺎرﮔﺮان[ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﭼﻪ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ آﯾﺎ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب راه درﺳﺘﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ و. ل. ب در ﺣﺮﮐﺖ ﻋﻤﻮدي ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ و واﮐﻨﺶ ﺑﻪ آن را در ﺑﺎﻓﺘﺎر ]=ﮐﺎﻧﺘﮑﺴﺖ[ ﻣﻠﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا

114 114 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺑﻪﻧﻈﺮﺷﺎن اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﺼﺎري ﭘﻮﻻدﯾﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎرﮔﺮان در داﺧﻞ ﻣﺮزﻫﺎي ﯾﮏ ﮐﺸﻮر را ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻪرﺳﺪ ﺑﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮاﻣﺮزي. آﯾﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺳﯿﺪﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻠﯽ ﮐﻪ اﻣﯿﺪ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﺷﺎن ﻫﺴﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ ﻣﺜﻼ در آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺧﻮد وﺑﺴﺘﺮ و ﻫﻢﮐﺎراناش ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ اﺗﺤﺎدﯾﻪاي ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ دارد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ را ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ و ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﻣﯽﺑﺎزد در ﻣﻮﺿﻊ دﻓﺎﻋﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. آﯾﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي دﺳﺖﻣﺰد ﮐﺎرﮔﺮاناﻧﺪ ]در واﻗﻊ[ ﻃﺒﻘﻪاي ﻣﻤﺘﺎز از ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻪ روﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ در دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزﻧﺪ ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽﻫﺎي ﻓﺮاﮔﯿﺮﺗﺮي را ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ در آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ آﯾﺎ ﻓﻠﺰﮐﺎران ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻓﮑﺮ دﻻﻻن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﮐﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎر ﻣﻠﯽ را اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﯾﺎري ﮐﻨﻨﺪ ﺟﺪا از اﯾﻦﮐﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن روﺑﻪاﻓﻮل وﺻﻒ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺷﺪﯾﺪا در دام ﻣﺤﻠﯽﮔﺮاﯾﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻧﺪ. اﮔﺮ روﯾﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯽ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ در ﺗﺼﺎدم ﺑﺎ ﺻﺨﺮهي ﻣﺤﻠﯽﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺮ ﺑﺎد رﻓﺘﻪ ﭼﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﺑﺮاي ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ رﻗﻢ ﻣﯽﺧﻮرد اﯾﻦﺟﺎ و. ل. ب. ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺟﺪﯾﺪي از ﻃﺒﯿﻌﺖ از ﮐﺎر از ﺷﺮﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﻗﺒﺎل ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻮول ﻣﯽداﻧﺪ از ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻓﻌﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ از ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺗﺠﺎري ﺟﺪﯾﺪ ﻋﺎدﻻﻧﻪ و از ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺎزه اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﯾﻦ ﮐﺘﺎب وﻗﺘﯽ ﺗﺼﻮﯾﺮي از دﻧﯿﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽدﻫﺪ دﯾﮕﺮ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در زﻣﺎﻧﻪي ﻧﺎاﻣﻨﯽ و ﻋﺪمﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﺪارد دﺳﺖﮐﻢ ﻓﺼﻮل ﯾﺎدﺷﺪه ﮔﻮاه ﺑﺮ اﯾﻦاﻧﺪ. ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯿﺎن دو ﺟﻬﺎن ﺑﺪﯾﻞ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ اﺧﺘﻼﻓﯽ ﻧﺎﻣﮑﺸﻮف وﺟﻮد دارد. در ﯾﮏ ﺳﻮ ﭘﺮوژهي ﻣﺎرﮐﺴﯽ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﻃﺒﻘﺎت ﮐﺎرﮔﺮ را ﻓﺮاي ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﺤﻞﻫﺎ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﻣﺬﻫﺐﻫﺎ و دﻧﯿﺎ ﺑﻪﻫﻢ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ و از ﻃﺮﯾﻖ اﺷﺘﺮاكﺷﺎن در اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﺪن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﺤﺪﺷﺎن ﮐﻨﺪ. در ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻧﻘﺸﻪي ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ زﻣﯿﻦ ﭘﻮل و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽﺳﺎزد ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺑﺎزار اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺪام اﺳﺖ ـ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑﻪﻋﻨﻮان زﺣﻤﺖﮐﺸﺎن ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ وراي ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﯽآورد ﯾﺎ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزان ﺑﯽزﻣﯿﻦ و ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ آبوﺑﺮق در ﻣﺒﺎرزهاﻧﺪ را ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ

115 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 115 اﮔﺮ ﮐﺴﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ـ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﯾﺎ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ـ ﯾﮑﯽ از دو ﮔﺰﯾﻨﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ ﺑﻪ راهﺑﺮدي ﺣﮑﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﺮﯾﮏ از اﯾﻦ دو در ﺣﺮﮐﺖ روﺑﻪﺟﻠﻮ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ : اﯾﺠﺎد اﺗﺤﺎد ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮔﺮان وراي ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﯾﺎ اﯾﺠﺎد اﺗﺤﺎد ﻣﺤﻠﯽ ﻣﯿﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ در رﻧﺞاﻧﺪ. ﻫﺮ ﭘﺮوژهاي را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﯿﻢ ـ و ﻫﺮ دو ﻋﻤﯿﻘﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪدارﻧﺪ ـ ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻣﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺒﺎرزه اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻄﻔﻪﺑﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ. ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ درز و روزنﻫﺎي زره ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ ﻧﺨﺴﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ واﻗﻊﮔﺮاﯾﺎﻧﻪﺗﺮي از ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﺎزاريﮐﺮدن در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻻزم دارﯾﻢ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﯾﺎ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻫﻠﻬﻠﻪ ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﻮﻻﻧﯽ اﯾﻦ دوﻣﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻃﺮﺣﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ از ﺧﻮاﻧﺶ ﺗﺎزهاي از ﭘﻮﻻﻧﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽﻧﻬﺪ ـ ﯾﮏ ﮔﺰارش ﺗﺎرﯾﺨﯽﺷﺪه از ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎر ﭘﻮل ﻃﺒﯿﻌﺖ و رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن اﯾﻦﺳﻪ ﻣﯽﮔﺮدد. اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺠﺮﺑﻪي ﮐﻠﯿﺪي ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﻣﺎ و اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ درﺟﻪ از اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ]ﯾﻌﻨﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ 13 ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﺗﺠﺮﺑﻪي اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ[. ﻧﻘﻄﻪي ﻋﺰﯾﻤﺖ ﻣﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ دور ﺑﻌﺪي ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﺑﺎزار اﺳﺖ. او ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎزار ﺧﻮدﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ روزﮔﺎر ﻫﻤﻪ را ﺳﯿﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﺲ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي دﯾﮕﺮ ﺑﺎر رخ ﻧﻤﯽدﻫﺪ. اﻣﺎ او ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد. ﺑﺎ وﻗﻮع ﺑﺤﺮان ﻧﻔﺘﯽ در اواﯾﻞ دﻫﻪي 1970 ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﺎ ﻣﻮج دﯾﮕﺮي از ﺑﺎزاريﺳﺎزي روﺑﻪرو ﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﺗﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺣﻘﯿﻘﯽاي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﭼﺮا ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻣﻮج ﺑﻌﺪي ﺑﺎزاريﺳﺎزي را ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﮑﺮد اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻦ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ رد ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺧﻮد اﯾﺪهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﻪﻫﻢراه اﺳﺘﻠﺰاﻣﺎتاش ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﻮد ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ. ﻣﺴﺘﻘﺮ ﮐﺮدن ﺑﺎزارﻫﺎ در ﺷﻤﺎل در دورهي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﺷﺪ و ﺑﺎ 14 ﯾﻮرش ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﭘﻮل در ﻃﻠﺐ ﺳﻮد ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داد. ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﻣﺠﺪد ﻣﺸﮑﻼت ﺣﺎدي را ﺑﺮاي ﺗﺼﻮر ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد. ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪش ﺑﻮد ﻓﺮﺟﺎمﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮدش را داﺷﺖ. دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﯾﮏ ﮔﺰارش ﭘﯿﭽﯿﺪهي ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﭼﺮﺧﻪي ﻣﻨﻔﺮد ﻓﺮوﻣﯽﮐﺎﺳﺖ : وﯾﺮاﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎزار ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ و ﮐﺎﻻزداﯾﯽ ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪ را در ﭘﯽ داﺷﺖ. آن روز ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﺟﺎمﺷﻨﺎﺳﯽ درﺳﺖ ﮐﺎر ﻧﮑﻨﺪ آن روز

116 116 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﺮ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﻧﺘﻘﺎل ﺧﯿﺮ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﺟﻮاب ﻧﺪﻫﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺗﻮاﻟﯽ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺑﺰرگ و درﻫﻢﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهي ﺑﺎزاريﺳﺎزي و ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ دﯾﺪ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺪون ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از ﯾﮏ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻌﯿﻦ. ﺣﺘﺎ در ﺧﻮد ﻧﻈﺮﯾﻪي ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮان دﺳﺖﮐﻢ دو ﻣﻮج ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺑﺎزاريﺳﺎزي را دﯾﺪ و دو دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﺑﯿﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺪهي 18 و اواﺳﻂ ﺳﺪهي 20 را ﺗﺸﺨﯿﺺ داد. در رواﯾﺖ ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﻮج اول ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﭙﯿﻨﺎمﻟﻨﺪ ) (Speenhamland ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ از 1795 ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﯾﺎراﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻣﻘﺮري ﺑﻪﻫﻢراه اﻋﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﺪ. اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺪاﺧﻠﻪاي آﺷﮑﺎر در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺎل 1834 ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻬﯽدﺳﺘﺎن ورﭼﯿﺪه ﺷﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﮐﻤﮏ ﺑﯿﺮون از ﺑﺎزار را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﺮد. از آن ﭘﺲ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﮐﻨﺶﮔﺮي ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺷﺪ و ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺧﻮدش ﺟﻨﮕﯿﺪ. در آﻏﺎز ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺜﻞ ﭼﺎرﺗﯿﺴﻢ ) (Chartism ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ در ﭘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻧﯿﻤﻪي دوم ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر دﺳﺖ از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي رادﯾﮑﺎل ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﭘﺲ از دورهي رﮐﻮد ) 1873 ﺗﺎ (1876 اﻣﺘﯿﺎزاﺗﯽ ﻧﺼﯿﺐاش ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ ﺑﻮد ـ ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻦ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﺎﺳﺘﻦ ﻃﻮل ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﺣﻘﻮق ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﯽﮐﺎري و ﺣﺘﺎ آﻏﺎز اﻋﻄﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ. اﯾﻦ اوﻟﯿﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻮد. ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول ﻣﻮج دوم ﺑﺎزاريﺳﺎزي از راه ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪي ﭘﺎﯾﻪي ﻃﻼ و ﻫﻢراه ﺑﺎ ﯾﻮرش ﺗﺎزهاي ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ در اوﺿﺎع ﺟﻨﮓزدهي ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺷﻮرش ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪ. ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ اروﭘﺎ و آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ را در ﺳﺎلﻫﺎي دﻫﻪي 1930 و ﭘﺲ از آن ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ ﻧﺨﺴﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﻔﻆ واﺣﺪ ﭘﻮل ﻣﻠﯽ در ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ از ﭘﻮل ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد ﺳﭙﺲ ﭼﺘﺮ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را در ﺻﻮ ر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از رژﯾﻢﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ـ از ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﺗﺎ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﻢ از ﻧﯿﻮدﯾﻞ ﺗﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ. اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ دوم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎﻫﯽ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻧﻈﺎم ﭘﻮﻟﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺑﺮﺗﻮن وودز ) (Breton Woods ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺷﺪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ دﻧﺒﺎل ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺎزار ﺑﻮد. دورهي اﺳﺘﻌﻤﺎرزداﯾﯽ ﺑﻮد و در ﭘﯽاش دو ﻟﯽ در آﺳﯿﺎ و آﻓﺮﯾﻘﺎ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ را ﮐﺎرﮔﺮداﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. دورهي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺑﻼﻣﻨﺎزع دوﻟﺘﯽ در ﺷﻮروي اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﯽ و ﭼﯿﻦ ﺑﻮد. در ﻃﻮل اﯾﻦ دوره ﻫﻮاداران ﺑﺎزار در ﻣﻮﺿﻌﯽ دﻓﺎﻋﯽ و

117 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 117 ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮدﻧﺪ. ﻫﻤﮕﺎن اﯾﻦ ﻓﺮض را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزار ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﻮد. اﯾﻦ وﺿﻊ ﺗﺎ دﻫﻪي 1970 ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻮد دﻫﻪاي ﮐﻪ در آن ﯾﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهي ﺻﺪوﻫﺸﺘﺎددرﺟﻪاي روي داد ـ ﻧﻮشداروﻫﺎي ﺑﺎزار در اﻧﻘﻼبﻫﺎي اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺗﺎﭼﺮ و رﯾﮕﺎن رخ ﻧﻤﻮد در اﺟﻤﺎع واﺷﻨﮕﺘﻦ در اﺻﻼح ﺳﺎﺧﺘﺎري در اﺻﻼح ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ و ﻋﺎﻗﺒﺖ در ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﻈﯿﻢ دوﻟﺘﯽ ﺑﺎزار ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي در اوﯾﻞ دﻫﻪي 1970 در ﭘﯽ ﺑﺤﺮان ﻧﻔﺘﯽ داد. ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي و اﻣﮑﺎﻧﺎت دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﻮم ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﯾﻦ ﻣﺪل ﯾﺎﻓﺘﺎري ]=اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ[ ) (heuristic ﻫﺮ ﻣﻮج ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺗﺎزه از ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮﻫﻮم ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد. در ﻣﻮج اول ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ )و ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ( ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در درﺟﻪي اول اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ در ﻣﻮج دوم ﺷﺎﻫﺪ ﻓﺼﻞ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ از ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ )و ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ( ﮐﺎر و ﭘﻮل ﻫﺴﺘﯿﻢ و درﻋﯿﻦﺣﺎل ﭘﻮل اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻣﻮج ﺳﻮم ﻣﻔﺼﻞﺑﻨﺪياي ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ )و ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ( ﮐﺎر ﭘﻮل و ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ )و ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ( ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺗﺼﻮﯾﺮ 1 ﻧﻤﻮداري از اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﻮج را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻘﻄﻪﭼﯿﻦ ﮔﻤﺎﻧﻪزﻧﯽ درﺑﺎرهي آﯾﻨﺪهي ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ. ﺗﺎ اﯾﻦﺟﺎي ﮐﺎر ﻣﻮج ﺳﻮم ا ﺷﮑﺎل ﺟﺪﯾﺪ و ﺣﺎدي از ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﭘﻮل را ﭘﺪﯾﺪ آورده ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽاﺳﺖﺑﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺸﺘﻘﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي آﺗﯽ و ﺗﺒﺪﯾﻞ وامﻫﺎ ﺑﻪ اوراق ﺑﻬﺎدار و ﻋﻤﻠﯿﺎت از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ وراي ﮐﻨﺘﺮل دوﻟﺖﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻮج ﺑﺎزﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺗﺎزه و ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﮐﺎر را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ـ ﯾﮏ ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ از ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ـ و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ راﻧﺪن ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺨﺮﺑﯽ از ﮐﺎر ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ]از ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ ﺷﺪه ﭼﺮاﮐﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ راﻧﺪه و ﺑﺪﯾﻦﺻﻮرت ﮐﺎر را ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪه ﮐﺮده اﺳﺖ[. ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯽﮐﺎري و ﻧﯿﻤﻪﺑﯽﮐﺎري ]=اﺷﺘﻐﺎل ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ[ ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺟﻨﻮب و اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺷﻤﺎل اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﯾﻨﺪهاي ﻧﻪ ﻧﻘﻤﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. زوال ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ در 1989 و 1991 و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ در آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ و آﺳﯿﺎ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺎل 2008 ﺑﻪ ﺳﻮاﺣﻞ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﻢ رﺳﯿﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺜﺒﯿﺖﮐﻨﻨﺪهي ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺑﻮد ﻣﻮﺟﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن از ﺑﺴﯿﺎري ﺟﻬﺎت ﺑﺎ ﻣﻮج دوم ﺷﺒﺎﻫﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪواﻗﻊ ﺣﺘﺎ ﻣﯽﺗﻮان واﮐﻨﺶﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮج ﺳﻮم دﯾﺪ ﺣﺎل اﯾﻦ واﮐﻨﺶ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺣﯿﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﯾﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺗﻼشﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺎزار در ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و

118 118 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻃﺮحﻫﺎي رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دارد در اروﭘﺎ و ﺑﻪوﯾﮋه ﺣﻮاﺷﯽ آن ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺟﺎن ﻫﺮﯾﺲ در ﺷﻤﺎرهي ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺠﻠﻪي ﮐﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﯾﮏ»ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ«ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻪ از ﺑﺎﻻ و ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ 15 ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻪاي ﮐﻪ ﻣ ﻬﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي زده اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ژرف و ﺷﺪﯾﺪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﻌﻨﯽ زﻣﯿﻦ آب و ﻫﻮا اﺳﺖ. ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ از ﻣﺪتﻫﺎ ﭘﯿﺶ آﻏﺎز ﺷﺪه و ﺷﺘﺎﺑﺎن در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﯿﺶازﻫﻤﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺷﺒﻪﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﭼﻮن آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﭼﯿﻦ ﻫﻨﺪ و ﺑﺮزﯾﻞ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ. ﻣﺼﺎدرهي زﻣﯿﻦ در ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮب اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ اﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ در ﻫﯿﭻﮐﺠﺎ ﻫﻢﭼﻮن ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻬﺖآور ﻧﯿﺴﺖ. در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻣﻮج دوم ﺑﺎزاريﺳﺎزي در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺷﺎﻫﺪ ﯾﮏ دوره ﻣﺪرنﺳﺎزي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي دوﻟﺖ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ در آن ﻣﺼﺎدرهي زﻣﯿﻦ ﺑﺪون ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ )ﺑﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺪﻫﺎ( درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﻣﺼﺎدره ﺑﻪﻫﻢراه ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻈﻬﺮ آن»ﻣﻨﺎﻃﻖ وﯾﮋهي اﻗﺘﺼﺎدي«اﺳﺖ 16. در دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺜﻼ در دو ﮐﺸﻮر ﮐﺎﻣﻼ دور از ﻫﻢ

119 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 119 آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﺑﻮﻟﯿﻮي ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ آب و ﺑﺮق ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ اﻋﺘﺮاض ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﻫﻮا از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﺎرت ﮐﺮﺑﻦ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ را ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﻮم در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺪل ﮐﺮده اﺳﺖ. ﭼﻨﯿﻦ ا ﺷﮑﺎﻟﯽ از ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺛﺮ ﺷﮕﺮﻓﯽ ﺑﺮ ﺑﻘﺎ و ازاﯾﻦرو ﺑﺮ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎر دارد. ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي آب و زﻣﯿﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮي را ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﺎر ﻣﺰدي ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ درﻋﯿﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ و ﻓﺮﻣﺎنﺑﺮداري ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺑﯽﻣﻬﺎر ذﺧﺎﯾﺮ اﻧﺮژي را ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل دوﻟﺖ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪاش را در ﻋﻤﻞﮐﺮد»اﻧﺮون«) (Enron ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ. ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﭘﯿﺎﭘﯽ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﺑﺤﺮانﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﺑﻼﯾﺎي ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﺸﺄت ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ـ ﺗﻐﯿ ﺮات آبوﻫﻮاﯾﯽ ﺗﺴﻮﻧﺎﻣﯽﻫﺎ زﻟﺰﻟﻪﻫﺎ آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﺳﻮاﻧﺢ ﻫﺴﺘﻪاي زﺑﺎﻟﻪﻫﺎي ﺳﻤﯽ ـ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻫﻢ ﭘﯽآﻣﺪ ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﯽ دارﻧﺪ. ﻣﺪل ﯾﺎﻓﺘﺎري ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺑﺎﻻ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﻣﻮاج ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﻫﺮ ﺑﺎر ژرفﺗﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺷﮕﺮفﺗﺮي ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ا ﺷﮑﺎل ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮﻫﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻫﻢدﺳﺘﯽ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ. ﻧﻤﻮدار ﺑﺎﻻ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰد ﮐﻪ آﯾﺎ ﻋﻼوهﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﻮل و ﮐﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺪل ﺑﻪ ﮐﺎﻻي ﻣﻮﻫﻮم ﺷﻮﻧﺪ. آﯾﺎ داﻧﺶ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻻي ﻣﻮﻫﻮم ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ از ﻧﻈﺮ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﮐﺎﻻي ﻣﻮﻫﻮم ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺿﺮوري ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﮐﺎﻻﺷﺪن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽاش ﻣﺎﻫﯿﺖ ذاﺗﯽاش را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﺳﺎزد. ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﺎﻻي ﻣﻮﻫﻮم آن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺪل ﮐﺮدناش ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﯽء ﻗﺎﺑﻞﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽاش ) (use value از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود. زﻣﯿﻦ را ﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺪل ﮐﺮدن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ آن و از آن زﻧﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را ﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺪل ﮐﺮدن ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪياش را ﺗﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﻮل را ﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺪل ﮐﺮدن ﮐﺎراﯾﯽاش در ﻧﻘﺶ وﺳﯿﻠﻪي ﻣﺒﺎدﻟﻪ را زﯾﺮﺳﻮال ﻣﯽﺑﺮد. اﻣﺎ داﻧﺶ ﭼﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﺷﻮد ﭼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽاش ﻣﯽآﯾﺪ ﻗﻄﻊ ﯾﻘﯿﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ داﻧﺶ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪه ﺷﻮد ﺧﺮﯾﺪه و ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد دﯾﮕﺮ ﻓﺮاوردهاي ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻓﮑﺮي ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺖاش را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻓﮑﺮي ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ

120 120 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﺗﻤﻠ ﮏ آن را دارﻧﺪ اﻣﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ داﻧﺶ را دﺳﺖﺧﻮش ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺷﺎﯾﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎزار داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ را ﺑﻪ رواﺑﻂ ﻫﻢﮐﺎريﺟﻮﯾﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﻮق ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻣﻐﺎﯾﺮت ﺑﺎ ﻏﺎﯾﺖ اﺻﻠﯽ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎﺳﺖ اﻣﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ داﻧﺶ را ﺑﻪ ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﮐﺎﻻي ﻣﻮﻫﻮم ﺑﺪل 17 ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻃﺮﺣﯽ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ اﻣﻮاج ﺑﺎزاريﺳﺎزي در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش و ﺑﺮاي ﺟﻨﻮب ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎل دﮔﺮﮔﻮنﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ. ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﭼﻨﯿﻦ ادﻋﺎﯾﯽ ﮐﺮد ﺑﺎز ﻫﻢ اﯾﻦ ﻃﺮح ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮات ﻣﺘﻔﺎوت ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎزاريﺳﺎزياي را روي ﻧﻮاﺣﯽ ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﯿﮑﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﺪ. دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ در ﻣﻮرد ﻣﻮج اول ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺑﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺷﻮد در ﻣﻮج دوم ﺗﺤﻠﯿﻞاش را ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اروﭘﺎ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﻣﯽدﻫﺪ و اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﭼﺎرهاي ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ اﯾﻦﮐﻪ ﮐﻞ ﺳﯿﺎره را در ﻧﻈﺮ ﮔﯿﺮﯾﻢ و اﯾﻦ ﻣﺎ را واﻣﯽدارد ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﻮﻻﻧﯽ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و دوﻣﯿﻦ ﻣﻮج و ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻫﺮ ﯾﮏ را ﻫﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ. آنﮔﺎه ﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ اﺳﺘﻌﻤﺎر در آﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ را ﻧﻬﺎﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﺒﺎﻫﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﻣﯽداﻧﺪ در واﻗﻊ از ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ زﻣﯿﻦ ﮐﺎر و ﭘﻮل از ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ و از ﺷﮑﻞ ﺧﺎص ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و دوﻣﯿﻦ ﻣﻮج ﺑﺎزاريﺳﺎزي در ﺟﻬﺎن اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽورزد. در ﻣﻮج ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻣﯿﺎن ﻣﺮﮐﺰ و ﭘﯿﺮاﻣﻮن را ﺑﺎزﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺷﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺑﺨﺸﯽ از زﻣﯿﻦ و ﮐﺎر ﺑﻮد. وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻣﻮج دوم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در آن رواﺑﻂ ﻣﺮﮐﺰ و ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺣﻮل ﻣﺤﻮر دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺧﺎم اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ و ﻋﻼوهﺑﺮآن ﺑﺤﺮانﻫﺎي اﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﯿﺪ در ﻣﺮﮐﺰ دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮن را ﻧﯿﺰ اﻟﺰاﻣﯽ ﮐﺮد. ﺗﻨﻬﺎ آنﮔﺎه ﮐﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ در اروﭘﺎ و آﻣﺮﯾﮑﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل دوﻟﺖ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺎزار ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎنﻧﺴﺒﺖ ﺷﺎﻫﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎرزداﯾﯽ و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻣﻠﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ در ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺑﻮدﯾﻢ. ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﺎرت ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ. وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي را از ﻟﺤﺎظ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان داﻧﺴﺖ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﻋﺼﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ در آن ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﮐﺎر ﭘﻮل و ﻃﺒﯿﻌﺖ ـ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺗﺒﺎﻫﯽ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ـ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦﺑﺎر ﻣﺎﻫﯿﺘﯽ ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل دوﻟﺖﻫﺎﺳﺖ. اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي در ﭘﯽ دوﻣﯿﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻣﻬﺎر دوﻟﺘﯽ ﻣﺤﻮرﯾﺖ داد ﻣﯽآﯾﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪي ﻣﻠﯽ و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد. اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ

121 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ 121 ﺷﻮروي ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎزار را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎزاري ﻫﻢوار ﮐﺮد. ﺑﺎ اﻧﻬﺪام ﺑﯽروﯾﻪي دوﻟﺖ و اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﺷﺪه ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺴﻠﻂ ﻧﻮﭘﺎي روﺳﯿﻪ دل ﺧﻮش ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﻤﺎموﮐﻤﺎل ﺑﻪ ﯾﮏﺑﺎره از ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ دوﻟﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺳﺮ ﺑﺮآو ر د. اﻣﺎ آنﭼﻪ ﺳﺮﺑﺮآو ر د ﻧﻮع ﺧﺎﺻﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﮔﺴﺘﺮش ﺣﻮزهي ﻣﺒﺎدﻟﻪ و ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺑﯽﻣﻬﺎر ﭘﻮل اﻗﺘﺼﺎد ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﺑﻪ ﺑﺎد داد و ﮐﺎرﮔﺮان را واداﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺨﻮروﻧﻤﯿﺮ ﺑﺴﻨﺪه ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﻪ اﻧﻘﻼب و ﻧﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻠﮑﻪ درونﺗﺎﺑﯽ ﺑﻮد. اﯾﻦ را ﻣﯽﺷﻮد ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺴﺖ ﻗﻄﻌﺎ ﺷﺒﺎﻫﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﺪهي 19 و اروﭘﺎي ﺳﺪهي 20 ﻧﺪاﺷﺖ. ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽاي ﺑﻮد ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﭘﯿﺸﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ وﺻﻒ ﮐﺮده ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽاي از ﭘﻮل ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﭘﺎﯾﺎﭘﺎي ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ از ﮐﺎر ﻣﺰدي ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻣﻌﺎوﺿﻪﺑﻪﻣﺜﻞ ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ از ﻣﺰارع ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ دﻫﻘﺎﻧﯽ. در ﭼﯿﻦ ﺑﺮﺧﻼف روﺳﯿﻪ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﺑﺴﯿﺎر از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪ. ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدن دوﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻼش ﺷﺪ ﺑﺎزار در ﺧ ﻠ ﻞوﻓ ﺮ ج دوﻟﺖ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ. ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺴﻠﻂ ﭼﯿﻦ اﯾﻦ درس ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ را آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﺎزاري ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻨﻈﯿﻢ از ﺳﻮي دوﻟﺖ اﺳﺖ. ﺣﺮﮐﺖ ﭼﯿﻦ ﻫﻢ ﯾﻘﯿﻨﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻫﻢراه ﺑﻮده اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﺎ اﯾﻦﺟﺎي ﮐﺎر ﻫﺮ ﻣﻌﺘﺮض اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ»ﺳﻠﻮﻟﯽ«ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺆﺛﺮي از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﺟﺬب ﺷﺪه ﭼﺮاﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺑﺎزار ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮ 18 ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﭼﻪ اﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ دارد اﮔﺮ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮج ﻧﺨﺴﺖ از ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﯽ ﺷﺮوع ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ رﺳﯿﺪ و ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮج دوم از ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﺷﺮوع ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ رﺳﯿﺪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮج ﺳﻮم ﺑﺎﯾﺴﺖ از ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در اﯾﻦ ﺳﻄﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﺪ ﭼﻪرﺳﺪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ در ﭘﻨﺠﻪي دﺳﺎﯾﺲ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ ﭘﻨﺠﻪ دراﻓﮑﻨﺪ. ﮔﺮﭼﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﺗﺒﺎﻫﯽ ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﯾﮏﺳﺎن و ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮔﺮﯾﺒﺎن ﻫﻤﻪ را از ﻓﻘﯿﺮ و ﻏﻨﯽ از ﺟﻨﻮب و ﺷﻤﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮﺧﯽ از اﻗﺴﺎم ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت و ﺑﻘﺎي ﺑﺸﺮ ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺿﺮورت ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮاي ﻇﻬﻮر آن ﻧﯿﺴﺖ. ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻇﺮفﻫﺎي ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﯿﮑﯽ و ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻇﺮفﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﺑﺮ ﻗﯿﺪوﺑﻨﺪﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ ﭼﯿﺮه ﺷﻮد ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺑﻪ اﻓﻖﻫﺎي ﻓﮑﺮي ﻣﺤﺪود و ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﺗﺎ ﻧﻮك ﺑﯿﻨﯽدﯾﺪنﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزاريﺳﺎزي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﯿﺮه ﺷﻮد. اﮔﺮ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﻊ وﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻮمﺷﻨﺎﺧﺘﯽ

122 122 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي ﺷﻮد ﻻزﻣﻪاش ازﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﯽﻫﺎي ﻓﻮري در ﯾﮏ دورهي ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ دﺳﺖآوردي ﺟﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﺎﯾﺪ اﻓﻖ ﻓﮑﺮي درازﻣﺪت ﻓﻘﻂ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﺳﻮي ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻗﺘﺪار ﮔﺮا ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﻮد ـ ﮐﺎﺑﻮس ﭘﻮﻻﻧﯿﺎﯾﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ. ﺷﺎﯾﺪ ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻮﭼﮏ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد ﮐﻮﭼﮏ در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻫﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪي )ﻏﯿﺮ(ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮد را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻟﯽ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﺷﮑﻞ ﺑﺪﻫﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ. ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺪاوا از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺴﮑﻦ و آرامﺑﺨﺶ ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻊ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي آزﻣﻨﺪاﻧﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﻮد. دﯾﮕﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎيﻣﺎن ﺑﻪ»ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﯾﺎ ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ«ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﯾﺎ ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ ﯾﺎ ﻣﺮگ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺮوز ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺪﺑﯿﻨﯽ ﺗﻤﺎمﻋﯿﺎر روﺑﻪرو ﺷﻮد ﻧﻪ ﻫﻮﭼﯽﮔﺮي ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ دﻗﯿﻖ و ﺟﺰﯾﯽ از ﺷﯿﻮهاي ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﻮل و ﮐﺎر را ﺑﻪﻫﻢ ﻣﯽآﻣﯿﺰد و از اﯾﻦ رهﮔﺬر زﻣﯿﻨﻪي ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺿﺪ ﺟﻨﺒﺶ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ﻣﺎرﮐﺲ و ﭘﻮﻻﻧﯽ در ﺑﯿﺎنﺷﺎن از ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺧﯿﻠﯽ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت ﻧﺪارﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢواره روي ﻣﺮﻣﻮز ﺟﻠﻮهدادن اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزات ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮﻧﺪ را ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺬارد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎور دارد اﯾﻦ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺷﮑﻞ و ﺟﻬﺖ ﻣﯽدﻫﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﯿﺴﺖ. Peter Evans (2005) Counter-Hegemonic Globalization: Transnational Social.2 Movements in the Contemporary Global Political Economy, in T. Janoski, A. Hicks and M. Schwartz, Handbook of Political Sociology (pp ). New York: Cambridge University Press; and Peter Evans (2008) Is an Alternative Globalization.Possible?, Politics and Society 36 (2): Beverly Silver (2003) Forces of Labor: Workers Movements and Globalization.3 Since 1870.Cambridge: Cambridge University Press Ching Kwan Lee (2007) Against the Law: Labor Protests in China s Rustbelt and.4 Sunbelt. Berkeley and Los Angeles: University of California Press Gay Seidman (2007) Beyond the Boycott: Labor Rights, Human Rights, and.5 Transnational Activism, New York: Russell Sage Foundation

123 123 از ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ ﭘﻮﻻﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ. راﺑﻄﻪي دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪاﻧﺪازهي راﺑﻄﻪي ﺑﺎزار و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ.6 راﺑﻄﻪي ﺑﺎزار و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮاي راﺑﻄﻪي دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ : ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ. رﺟﻮع ﮐﻨﯿﻢ Michael Burawoy (2003) For a Sociological Marxism: The Complementary Convergence of Antonio Gramsci and Karl Polanyi, Politics and Society 31 (2): اﺻﻞ ﻧﯿﺮواﻧﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻼﺳﯿﮏ اﺻﻞ ذﻫﻨﯽ روسﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪي اﻗﺘﺼﺎد.7 ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﻧﻈﺎم ﺑﺎزار ﮐﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﺷﺪه ﻧﯿﺮواﻧﺎ ﺑﻪ ﺑﺮزﺧﯽ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. ﻧﯿﺮواﻧﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي دوﻟﺘﯽ را ﻣﺤﻮ ﮐﻨﯿﺪ. ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﮐﻪ ﻫﯿﭻ راه ﮔﺮﯾﺰي ﻧﺪارد Jennifer Chun (2009) Organizing at the Margins: The Symbolic Politics of Labor.8.in South Korea and the United States. Ithaca and London: Cornell University Press Robyn Rodriguez (2010) Migrants for Export: How the Philippine State Brokers.9.Labor to the World, Minneapolis: University of Minnesota Edward Webster, Rob Lambert, Andries Bezuidenhout (2008) Grounding.10.Globalization: Labour in the Age of Insecurity. Oxford: Blackwell : ﻣﺤﻮر ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻦ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﺑﻮد در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺮﻣﻮز ﺟﻠﻮه دادن اﺳﺘﺜﻤﺎر.11 Manufacturing Consent (Chicago: University of Chicago Press, 1979). اﻣﺎ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ از ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ و دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻮد : ﻣﺜﻼ ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ.12 David Harvey (2005) A Brief History of Neoliberalism Oxford: Oxford University Press. John Harriss (2010) Globalization(s) and Labour in China and India:.13.Introductory Reflections, Global Labour Journal 1(1): 9-10 ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ از اﯾﻦ از ﻣﺒﺎﺣﺜﺎتام ﺑﺎ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﻟ ﻮﯾﻦ ﺧﯿﻠﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪام در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ.14 : ﻣﻘﺎﻟﻪاش India s Double Movement: Polanyi and the National Alliance of People s Movements,Berkeley Journal of Sociology 51 (2007): V.K. Ramachandranand Vikas Rawal, Rohini دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﻫﻢ در ﻣﻘﺎﻻت وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﺷﻤﺎرهي ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺸﺮﯾﻪي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت Barbara Hariss-White و,Hensman : ﮐﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ

124 ﻣﺎﯾﮑﻞ ﺑﺮآو ي 124 Global Labour Journal 1.1 (January 2010). : ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﻪ.15 Ayşe Buğra and Kaan Ağartan (eds) (2007) Reading Karl Polanyi for the TwentyFirst Century: Market Economy as a Political Project. Part III. New York: Palgrave. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﮐﻪ در ﺷﻤﺎرهي ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺸﺮﯾﻪي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﯿﺰ.16 : ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ Xiao-Yuan Dong, Paul Bowles, and Honquin Chang, Managing Liberalization and Globalization in Rural China: Trends in Rural Labour Allocation, Income and Inequality (pp ); Marc Blecher, Globalization, Structural Reform, and Labour Politics in China (pp ); and Pun Ngai, ChrisKing Chi Chan and Jenny Chan, The Role of the State, Labour Policy and Migrant Workers Struggles in Globalized China (pp ). ﭘﻮﻟﯿﺎﻧﺎ اﺳﻢ ﯾﮏ رﻣﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ اﺳﺖ در اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮشﺑﯿﻨﯽ.*. م. ﻧﺎﺑﻪﺟﺎ دارد و در ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﭼﯿﺰ ﺧﻮب ﻣﯽﮔﺮدد اﻏﻠﺐ ﮐﺎﻻﯾﯽﮐﺮدن ﯾﺎ ﮐﺎﻻﺷﺪﮔﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ.commodification.** ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻌﺎدلﻫﺎ. ﯾﻌﻨﯽ»ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﯾﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي«دارد globalization ﻣﻌﺎدل واژهي ازاﯾﻦرو. درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ واژهي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﺮ دو ﻣﻌﻨﯽ را در ﺑﺮ دارد ﻓﺎﻋﻠﯽ و دﯾﮕﺮي ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ اﺳﺖ واژهي ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدي دارﯾﻮش آﺷﻮري ﯾﻌﻨﯽ»ﮐﺎﻻﯾﯿﺪﮔﯽ«اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻮن واژهي. م. اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﺘﻀﻤﻦ وﺟﻪ ﻓﺎﻋﻠﯽ و ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ. و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب ﭘﻮﻻﻧﯽ م اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻻﻧﯽ در ﻧﻈﺮ دارد.*** : ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪاي اﺳﺖ از Michael Burawoy, From Polanyi to Pollyanna: The False Optimism of Global Labor Studies, Global Labour Journal, Volume 1, Issue 2, 2010, pp

125 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﯿﺎن 125 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﭘﺮوﯾﺰ ﺻﺪاﻗﺖ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﺗﻮانﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. وي در اواﺧﺮ دﻫﻪي 1950 ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺎد ﺟﻮاﻧﯽ در داﻧﺸﮕﺎه ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ ﺑﻮد ﺑﻪ اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺳﻔﺮ ﮐﺮد ﺷﺎﻫﺪ ﭘﺎﯾﺎن اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮي اروﭘﺎ در ﻏﻨﺎ و ﮐﻨﯿﺎ ﺑﻮد و در آﮐﺮا ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻏﻨﺎ ﺑﺎ ﻓﺮاﻧﺘﺲ ﻓﺎﻧﻮن دﯾﺪار ﮐﺮد. در 1968 وﻗﺘﯽ داﻧﺸﮑﺪهي ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ ﺑﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن رادﯾﮑﺎل دوﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد ﻃﺮف داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن را ﮔﺮﻓﺖ. از دﻫﻪي 1970 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﻬﺮت واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺪرن در ﺳﺎل 1974 آﻏﺎز ﺷﺪ. در داﻧﺸﮕﺎه دوﻟﺘﯽ ﻧﯿﻮﯾﻮرك در ﺑﯿﻨﮓﻫﺎﻣﺘﻮن او ﺑﻪﻫﻢراه ﺗﺮﻧﺲ ﻫﺎﭘﮑﯿﻨﺰ و ﺟﻮواﻧﯽ ارﯾﮕﯽ ﭘﯿﺸﺘﺎزان روﯾﮑﺮدي در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ. در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪﺟﺎي ﺑﺮرﺳﯽ دوﻟﺖ - ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان واﺣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮدي ﮐﻪ»ﺳﻨﺘﯽ ﯾﺎ ﻣﺪرن«و»ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﯾﺎ درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ«ﻫﺴﺘﻨﺪ واﺣﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺤﻠﯿﻞ را ﺑﺮرﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎد و اﺟﺘﻤﺎع در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ. در اﯾﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ارﺗﺒﺎﻃﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻧﺤﻮهي درك ﻣﺎ از ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺪرن ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﮐﻮﭘﺮﻧﯿﮑﯽ در ﻧﺠﻮم در ﺑﺮاﺑﺮ درك ﮐﻬﻨﻪي ﺑﻄﻠﻤﯿﻮﺳﯽ از ﮐﯿﻬﺎن اﺳﺖ. واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ از ﺳﺎل 1994 ﺗﺎ 1998 رﯾﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻮد و اﮐﻨﻮن اﺳﺘﺎد ﭘﮋوﻫﺸﯽ ارﺷﺪ در داﻧﺸﮕﺎه ﯾﯿﻞ اﺳﺖ. ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎي وي ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪرن ﺟﻬﺎﻧﯽ : ﭘﯿﺮوزي ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﮐﺘﺎب اﻓﻮل ﻗﺪرت اﻣﺮﯾﮑﺎ اﺳﺖ. ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺣﺎﺿﺮ را ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﻫﻢﮐﺎر ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺧﺎور ﻧﺰدﯾﮏ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﯾﻨﺴﺘﻮن در ژاﻧﻮﯾﻪ 2013 ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ در ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ.

126 126 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﯿﺎن در ﭘﯽ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺗﻼش دوﻟﺖﻫﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻫﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪاي از ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدن ﺑﺤﺮان ﺟﻬﺎﻧﯽ 2008 ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد. در اروﭘﺎ و اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷﺎﻫﺪ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﮔﺮوه ﺑﺮﯾﮑﺲ ) BRICS ﺑﺮزﯾﻞ روﺳﯿﻪ ﻫﻨﺪ ﭼﯿﻦ و اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ( ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ اﻟﮕﻮﻫﺎي رﺷﺪ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺪرت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺑﺤﺮان ﺟﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎياش ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن را ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ اﺳﺘﺪﻻلام ﺑﻪاﺟﻤﺎل اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ درﮔﯿﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻮده و ﻃﯽ ﺑﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﻫﻢﭼﻨﺎن درﮔﯿﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد 1. ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﯾﮕﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ دوام ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺣﻘﯿﻘﯽ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﭼﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦاش ﺷﻮد. از آنﺟﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ دوﭘﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﯽآﻣﺪش دو ﺑﺪﯾﻞ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اوﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ و اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﻗﻄﺒﯽﺷﺪن را دارد. دﯾﮕﺮي ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻫﯿﭻﮔﺎه وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺮاﺑﺮيﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﺳﺖ. اﺻﻼ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﺮﺟﻤﻊ ﮐﺪام ﺑﺪﯾﻞ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺒﺎرزهي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻈﯿﻤﯽ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﻼش ﻫﻤﻪي ﻣﺎ واﺑﺴﺘﮕﯽ دارد. ﺑﺤﺮان ﺑﻪﻫﻢراه ﺧﻮد ﺧﯿﺰش اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺟﺪﯾﺪي را ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ و ﻧﺎﻫﻢآﻫﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ. آﯾﺎ در اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺼﻮري از»ﭼﭗ ﺟﻬﺎﻧﯽ«داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﺗﺮوﯾﺞ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﻪ ﻧﻮع اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎﯾﯽ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ ﭼﭗ ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ»ﭼﭗ«را ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻔﻬﻮم وﺳﯿﻊ ﮐﻠﻤﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ در ﻫﻤﻪﺟﺎ و ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ و ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد. اﻣﺎ آﮔﺎﻫﯽ ﻓﺰاﯾﻨﺪهاي در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻢ در ﻣﻮرد واﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﺑﺤﺮان ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺎ و ﻫﻢ در ﻣﻮرد اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ وﺟﻮد دارد. راهﺑﺮد اﺻﻠﯽ ﭼﭗ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ. در ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن دردﻫﺎ ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﯿﻢ ﻣﺜﻼ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﻋﻈﻪﻫﺎي رﯾﺎﺿﺘﯽ. در ﻣﯿﺎنﻣﺪت ﺑﺎﯾﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﻗﺎﻃﻊ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺑﺪﯾﻞ را ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺪﯾﻞ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﻢ

127 ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﯿﺎن 127 و اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎ را ﺑﻪ ﺑﻮﺗﻪي آزﻣﻮن ﺑﮕﺬارﯾﻢ. ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺎﯾﺪ ارزشﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪايﻣﺎن را ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ رﺷﺪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي آنﭼﻪ ﺿﺮورﺗﺎ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ و ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻧﻮﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ از ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺑﺪاع ﮐﻨﯿﻢ. در ﺑﺤﺮان ﺟﺎري ﺷﺎﯾﺪ دوران ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﺑﻪﭘﺎﯾﺎن ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. آﯾﺎ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ وﺟﻮد دارد و آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮﻧﺪ ﭼﻪ اﯾﺪهﻫﺎي ﻧﻮﯾﯽ از دل اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد واﻗﻌﺎ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ و در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮﻧﺪ در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ. ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﺎﻧﺐ ﻫﯿﭻ ﻃﺮﻓﯽ را ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد. ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﯿﻢ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﯿﺮوزي ﯾﺎ ﺷﮑﺴﺖ اﺳﺖ. ارزﯾﺎﺑﯽﺗﺎن از ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪي ﺑﻌﺪ از ﺑﻬﺎر ﻋﺮﺑﯽ ﭼﯿﺴﺖ آﯾﺎ ﻧﻔﻮذ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﯾﺎ دوﻟﺖﻫﺎ و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﺪﯾﺪ وﻟﻮ در ﭘﻮﺷﺶ اﺳﻼم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﮔﺮاﯾﺶ دارﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺰشﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺘﻤﺮار وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺣﺘﺎ در ﻣﻮرد دوﻟﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻗﺪرتﻣﻨﺪاﻧﻪاي از ﺳﻮي اﻋﺘﺮاضﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﺑﻠﻪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻔﻮذ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪﺷﺪت ﻫﻢ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ 2. ﺣﺘﺎ آن دوﻟﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺑﯿﺎن ﺷﻤﺎ»ﺑﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﮔﺮاﯾﺶ دارﻧﺪ«اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮي در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽﻫﻨﺪ. اﻣﺎ آنﭼﻪ اﺑﺪا در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ از ﺧﻼل اﯾﻦ ﺟﻨﮓﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ و اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ. ﺑﻬﺎر ﻋﺮﺑﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺷﻮد ﯾﺎ در زﻣﺴﺘﺎن ﺑﭙﮋﻣﺮد. ﺑﺎزﻫﻢ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺒﺎرزه رﻗﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد. اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ ـ ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﺟﻬﺎﻧﯽ ـ در ﻋﻤﻞ ﯾﮏدﯾﮕﺮ را ﺧﻨﺜﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. آنﭼﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ و ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ ارادهي ﺗﻮدهﻫﺎي ﻋﺮب واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ

128 128 ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﮐ ﻮان ﻫﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﯿﺎن.1 ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻔﺼﻞ اﯾﻦ ﺳﻮال ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان»ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري«در ﻧﯿﻮﻟﻔﺖ رﯾﻮﯾﻮ در ﺳﺎل 2010 و ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎيام ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﯾﻦ»رﯾﺎﺿﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ «و»آﺷﻮب ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﻣﯿﺎنﻣﺪت«ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ..2 ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺗﻔﺼﯿﻠﯽﺗﺮ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎﯾﻢ در ﻣﻮرد ﺑﻬﺎر ﻋﺮﺑﯽ ر. ك. The contradictions of the Arab Spring, Aljazeera, 14 Nov 2011

129 129 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪ در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺷﻬﺮ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده در ﻫﺎديآﺑﺎد ﻗﺰوﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪي ﺷﻬﺮي ﻗﺰوﯾﻦ از ﻣﻨﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ داراي ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد اﺳﺖ. ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﺷﺎهراه ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺷﺮق و ﻏﺮب و ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺘﯽ در ﮐﻨﺎر ﻧﺰدﯾﮑﯽ آن ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﺳﻮم ) ( و ﭼﻬﺎرم ) ( ﻫﻢزﻣﺎن و ﺑﻌﺪ از اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ و ﺷﺘﺎبﮔﯿﺮي ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪرﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن و ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎرﮔﺰاران اﻗﺘﺼﺎدي را ﺟﻠﺐ ﮐﺮد و ﻃﺮح اﺣﺪاث ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻬﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺸﻮر را در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺎﯾﻪرﯾﺰي ﺷﺪ. ﺷﻬﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻟﺒﺮز ﮐﻪ در 15 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﻗﺰوﯾﻦ در اواﺧﺮ دﻫﻪي 1340 ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و اﺣﺪاث ﺷﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ»ﺷﻬﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ«اﯾﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد : ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از 900 ﻫﮑﺘﺎر اراﺿﯽ ﻣﺮﻏﻮب زراﻋﯽ را ﺑﻪﺧﻮد ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺬب ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺪل ﻣﯽﺷﻮد 1. ﺗﻘﺎرن اﺣﺪاث اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺰرﮔﯽ از زارﻋﺎﻧﯽ را ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ دﻫﻘﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ )ﺧﻮشﻧﺸﯿﻦﻫﺎ( را ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮازﯾﺮ ﮐﺮد. اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻋﺪماﻧﺘﻔﺎع ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﻣﺰاﯾﺎي اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ و ﺑﯽﺑﻬﺮهﻣﺎﻧﺪن از ﺗﻤﻠﮏ درﺻﺪي ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﺎﭼﯿﺰ از زﻣﯿﻦﻫﺎي ﺗﻘﺴﯿﻢﺷﺪه ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪﻣﻮزات ﺗﮑﻤﯿﻞ اﺻﻼﺣﺎت ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺤﻮل ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان روﺳﺘﺎﯾﯽ را ﻃﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻗﺸﺮ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺎيﺑﻨﺪ زﻣﯿﻦ و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻧﺒﻮدﻧﺪ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺑﯿﻦ روﺳﺘﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺮﮐﺖ و در واﻗﻊ ﻫﺮﺟﺎ ﻫﺮ ﮐﺎري ﻣﯽﺑﻮد آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺣﻀﻮر ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ درﺧﺸﺶ ﮐﻮرﺳﻮﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﺷﺘﻐﺎل در ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺎزه ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪه آﻧﺎن ﻧﯿﺰ اﻧﺒﻮهوار ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و در ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﻬﺮي و ﺗﻮﻟﯿﺪي - ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﺪﯾﺪ آﯾﻨﺪهاي ﺗﺎزه را ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺮاﮐﺰ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺬب و اﺳﺘﺨﺪام ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي اوﻟﯿﻪي ﻣﻬﺎﺟﺮت اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و اﻣﮑﺎﻧﺎت

130 ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪ در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺷﻬﺮ 130 اﻧﺪك ﻣﺤﯿﻂ روﺳﺘﺎ» دﺳﺖ از ﭘﺎ درازﺗﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻦ«را ﻧﯿﺰ از آﻧﺎن ﺳﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ازاﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ در ﻣﻘﺎم»ارﺗﺶ ذﺧﯿﺮه«ي ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺷﺒﮑﻪي وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﺮد و ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎر روزﻣﺰدي دﺳﺖﻓﺮوﺷﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را اﯾﺠﺎد و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان ﺳﻌﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﯿﺮي و ﺑﻘﺎي ﺧﻮد در وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺎزه ﭘﺪﯾﺪار ﺳﺎزﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ»اﺳﮑﺎن«ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ»ﻣﺴﺎﻟﻪ«ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد. زﻣﯿﻦﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺷﻬﺮي ﮐﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻬﺮ ﻣﺪرن داراي ارزش اﻓﺰودهي ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را از ﺗﺄﻣﻞ در ﺳﮑﻮﻧﺖ در ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﻬﺮي ﺑﺎز ﻣﯽدارد و آﻧﺎن را دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎر»ﺗﺼﺮف«و»ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎزﻫﺎي ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ«در ﺣﻮﻣﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﯾﺎ ﺑﻪاﺻﻄﻼح در ﻣﻨﺎﻃﻖ»ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪوده«ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن ﺷﻬﺮ ﻗﺰوﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد ﺑﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺟﺒﻬﻪي ﺗﺼﺮف و ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎز و اﺳﮑﺎن ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺗﺤﻮل ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎز در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﺷﻬﺮ ﻗﺰوﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪي ﻓﺮاﺧﯽ از ﺗﺎﮐﺴﺘﺎنﻫﺎ و ﺑﺎﻏﺎت ﺑﺎدام ﺑﻮده اﺳﺖ از ﻧﯿﻤﻪي دﻫﻪي 1330 آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل در ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻧﯿﻤﻪي دوم دﻫﻪي ﭼﻬﻞ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﯿﻤﻪي ﻧﺨﺴﺖ دﻫﻪي ﭘﻨﺠﺎه ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﮐﺎﻟﺒﺪي ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪاﺗﻤﺎم ﻣﯽرﺳﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرﮔﯽ از ﭘﻼكﻫﺎي رﯾﺰداﻧﻪي ﺳﯽ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﻣﺘﺮي در ﮐﻮﭼﻪ و ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن و ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻي ﺟﻤﻌﯿﺖ را در ﺧﻮد ﮔﻨﺠﺎﻧﺪ. ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﺎديآﺑﺎد ﻣﺤﻼﺗﯽ ﻧﻈﯿﺮ»ﻧﻮروزﯾﺎن«و»آﺑﮕﯿﻠﮏ«ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻮﻟﯽ را ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻬﺮاﻧﯽ و ﮐﺮﺟﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖ ﺑﺮ ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد ﭘﯿﺶ از ﻫﺮﭼﯿﺰ ﺑﺮآﻣﺪه از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر وﯾﮋهي اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ اﺳﺖ. در واﻗﻊ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺗﺄﻣﻞﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ )ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺳﻪ ﭼﻬﺎرراه( ﺑﺎ ﯾﮑﯽ دو ﻣﺤﻠﻪي ﻗﺰوﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺛﺮوتﻣﻨﺪان ﻗﺰوﯾﻦ ﺷﻬﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻗﻄﺒﯽﮐﻨﻨﺪهي ﺗﺤﻮل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪي ﺷﻬﺮ ﺟﺪﯾﺪ را ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ. از ﻣﻨﻈﺮ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ و ﻣﺤﻼت ﻣﺘﻤﻮ ل ﻧﺰدﯾﮏ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﭘﯽ ﺑﺮد. ﻣﺜﻼ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺧﯿﺎم در ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻋﺎت روز ﻣﯽﺗﻮان اﻓﺮادي ﺑﺎ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺘﻔﺎوت در ﺣﺎل ﭘﺮﺳﻪزﻧﯽ ﺧﺮﯾﺪ و ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد در ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد ﺷﺎﻫﺪ ﯾﮏدﺳﺘﯽ ﮐﺎﻣﻞ رهﮔﺬران ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻮد

131 131 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﮐﻪ ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ و ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺎزار و ﺷﺒﮑﻪي اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺎص ﺧﻮد را اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ. ازاﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺎديآﺑﺎد اﻟﮕﻮي ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺑﺎﻻ - ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﺎﻟﺒﺪي را ﻧﻘﺾ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺨﺎﻃﺐ را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﺎﻻ - ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻓﺎرق از ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮي روي ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻧﻘﺸﻪ ﻗﺰوﯾﻦ ـ ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد ﺑﺎ ﮐﺎدر ﻣﺸﮑﯽ و ﻣﺤﻼت ﻣﺮﻓﻪﻧﺸﯿﻦ ﻫﻢﺟﻮار ﺑﺎ ﮐﺎدر ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ.

132 ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪ در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺷﻬﺮ 132 ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻏﻠﺐ ﺣﺎﺷﯿﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻧﺎم ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از آﺳﯿﺐﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارد. اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ»ﺑﺎ 33,503 ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺷﻬﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ را دارد. ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ 11,5 درﺻﺪ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻬﺮ را در ﺧﻮد ﺟﺎي داده اﺳﺖ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ 4 درﺻﺪ از ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ را اﺷﻐﺎل ﮐﺮده اﺳﺖ «. و ﻧﮑﺘﻪي ﻣﻬﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﯾﮏ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﻧﺸﺎن از آن دارد ﮐﻪ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮاﻧﻪ و ﺗﺮاﮐﻢ ﻣﺼﺮف و ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر را ﻧﯿﺰ در ﺧﻮد ﺟﺎي داده اﺳﺖ». ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻟﮕﻮي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﻦﭼﻨﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺎري ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺑﺮ دوش ﺑﻨﯿﻪي ﻧﺤﯿﻒ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪ ﺳﻮار ﺷﺪه و اﻫﻤﯿﺖ ﺣﻔﻆ ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﺣﺘﺎ اﺑﺪاع روشﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ را ﺑﺮاي ﻣﺤﻼت ﻫﻢﺟﻮار ﺿﺮوري ﻣﯽﮐﻨﺪ ). ﺗﺎﺟﺎﯾﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪن ﺻﺮﯾﺢ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﺤﻠﻪاي ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺧﻮد اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﻧﯿﺰ در زﻣﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در ﻣﺤﻼت ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ ﺗﻬﺮان ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﯽ ﻫﻮﯾﺖ از ﻣﺤﻼت ﺧﻮشﻧﺎم ﻗﺎﺑﻞﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ(.2 ﯾﮑﯽ از اﻫﺎﻟﯽ ﺳﺎﺑﻖ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻣﻨﻄﻘﻪي ﻃﺎرم اﺳﺖ درﺑﺎرهي ﻧﺤﻮهي ﻣﻮاﺟﻬﻪي ﺧﻮد ﺑﺎ ﻫﺎديآﺑﺎد ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﺲ از ﺗﺮك اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ :»اوﻟﯿﻦﺑﺎر ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم ﻫﻤﺴﺮم را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي آﺷﻨﺎﯾﯽ در ﻫﺎديآﺑﺎد ﺑﺒﺮم ) ﭼﻮن ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻓﻮت ﮐﺮده و وﻇﯿﻔﻪ در ﺣﻀﻮر ﺑﻮد( ﺣﺎلاش ﺑﻪﻫﻢ ﺧﻮرد و ﺑﺎﻻ آورد و ﻣﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮﻣﻨﺪه ﺑﻮدم از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﻮﭼﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﻮي ﻣﺘﻔﻌﻦ. اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺧﯿﺎلام ﻧﺒﻮد ﻣﻦ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ 4 ﺳﺎل در اﯾﻦ ﮐﻮﭼﻪ زﯾﺴﺘﻪ ﺑﻮدم و ﺧﺸﻦﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮهﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ و ﺣﯿﺎت را در آن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدم. ﻣﺮا ﺧﯿﺎﻟﯽ ﻧﺒﻮد از دﯾﺪن و ﺷﻨﯿﺪن آن ﺑﻮي ﻣﺘﻔﻌﻦ و ﺣﺎلﺑﻪﻫﻢزن. ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﻦ از ﻃﺎرم آﻣﺪه ﺑﻮدم! آري ﻫﺮﮐﺲ از ﻃﺎرم ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺎديآﺑﺎد آزارش ﻧﻤﯽدﻫﺪ ﭼﻮن ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺎديآﺑﺎد 3 ﺷﻬﺮ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﻃﺎرم دﻫﺎﺗﯽ ﺑﺲ وﯾﺮاﻧﻪﺗﺮ «. در ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻼت»دﯾﮕﺮ«اﺣﺴﺎس ﺷﺮم ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮد»اﺣﺴﺎس ﺷﺮم«در ﺣﺎﻟﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪاﺗﻔﺎق ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺮﯾﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻨﺎن از رهﮔﺬر دورهﮔﺮدي ﮐﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ و ﻓﺼﻠﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﯾﮑﯽ از وﺑﻼگﻧﻮﯾﺴﺎن ﻣﺤﻠﯽ ﻗﺰوﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺤﻠﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ :

133 133 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن»ﻫﺎديآﺑﺎد ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﯿﺎﺑﺎن آﺑﺸﺎر ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪ ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ را در ﭘﯿﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ داﺷﺖ و ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﺷﻬﯿﺪ را ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻤﻮد اﯾﻨﮏ ﭘﺲ از 30 ﺳﺎل ﻣﺤﺮومﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪي ﻗﺰوﯾﻦ اﺳﺖ! از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺎﺿﻼب ﺷﻬﺮي ﺳﻬﻤﯽ ﻧﺪارد از ﭘﺎرك و ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ ﺧﺒﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪ وﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺮا وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎﮐﺴﯽراﻧﯽ واﺗﻮﺑﻮسراﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﯿﺎﺑﺎن رﻓﺖوآﻣﺪ ﻧﺪارد و اﻣﺎ ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮﻧﺸﯿﻦ ﻋﺰﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﺮوﮐﻠﻪي ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﮐﺎﻧﺪﯾﺪا ﭘﯿﺪا ﻣﯽﺷﻮد در ﻋﺮوﺳﯽﻫﺎ ﺷﺎدﺑﺎش ]ﺷﺎﺑﺎش[ ﻣﯽدﻫﻨﺪ در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﺮﺣﯿﻢ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻔﺮات ﺗﺴﻠﯿﺖ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ و در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺎت اﯾﻦ ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﮔﺰارﻧﺪ و وﻋﺪهي ﺳﺮﺧﺮﻣﻦ ﻣﯽدﻫﻨﺪ واﻟﺦ ﻫﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ رأي و ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ﻫﺎديآﺑﺎد ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ آﻧﺎن را ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و آنﻫﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﺷﻮراي ﻓﻌﻠﯽ و ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻫﺎديآﺑﺎد ﻫﯿﭻ ﮐﺎري ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﻋﻤﻠﮑﺮدﺷﺎن در اﯾﻦ 4 ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ«. ﻃﯽ ﻫﻤﻪي ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﺴﻮوﻻن و ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺟﺮاﯾﯽ ﺷﻬﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺗﺄدﯾﺒﯽ - ﺗﻨﺒﯿﻬﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻮع روﯾﮑﺮد آنﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮرﻧﮓ ﺷﺪن ﺧﻄﻮط»ﺑﺰه«در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﻢواره از آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻌﻀﻞ ﺷﻬﺮ ﻗﺰوﯾﻦ ﯾﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داغﺷﺪن ﺗﻨﻮر»ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده«در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺷﻬﺮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮي ﻗﺰوﯾﻦ ﻧﯿﺰ در ﻓﮑﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻧﻮﺳﺎزي ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎﯾﯽ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ. ﺑﻪﻋﻨﻮانﻧﻤﻮﻧﻪ» ﺷﺮﮐﺖ ﻋﻤﺮان و ﻣﺴﮑﻦ اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ«ﭘﺲ از ﺗﻌﺮﯾﻒ»ﻧﻮﺳﺎزي«و ﺑﺮﺷﻤﺮدن ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﯾﮏ ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده و ﻣﺰاﯾﺎي ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎﯾﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻞ درك ﺷﺪن ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺧﻮد از ﻫﻤﺎن دال ﻫﺎديآﺑﺎد ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮد و اوﻟﻮﯾﺖ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﻠﻮت ﭼﻨﯿﻦ ﻃﺮﺣﯽ را 5 در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺬﮐﻮر»ﺑﯽارزش ﺑﻮدن اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺗﺠﺎري«را ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﺳﺖآوﯾﺰ ﺑﺮاي ورود ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖ و ﺗﺨﺮﯾﺐ و ﻧﻮﺳﺎزي آن ﻗﻠﻢداد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣﺸﺎور درﻫﻤﯿﻦﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ» : ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺎديآﺑﺎد اﺳﺖ! ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﻫﺎديآﺑﺎد از ﭼﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻗﺎﺑﻞﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ. ﻗﯿﻤﺖ زﻣﯿﻦ در آن ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﻣﺘﺮاژ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ و در ﺣﺪ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦﻫﺎ ﺳﺎﮐﻨﺎن آن ﻧﯿﺰ ﻫﻨﻮز ﺷﮑﻞ ﺧﺎﻧﻮادهي ﮔﺴﺘﺮده را در درون ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﺧﺎﻧﻮاده در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﺎديآﺑﺎد را ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺟﻬﺖ 6 ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪﺳﺎزي ﺑﺪاﻧﻢ «.

134 ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪ در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺷﻬﺮ 134 در واﻗﻊ ﺑﻪﻏﺎﯾﺖ ﺗﺎﺳﻒﺑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﺳﺎزان ﺗﺠﺪدﮔﺮا و ﺗﻮﺳﻌﻪﮔﺮا ﺑﺎ»ﻣﺤﻠﻪ«ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي اﺑﮋهي ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي دﯾﻮار و ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺤﻮهي اﻧﺪﯾﺸﯿﺪﻧﯽ ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ رد ﭘﺎﯾﯽ از ﻧﻮﻋﯽ ﻧﮕﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﻌﻀﻞ ﻓﻘﺮ و ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﻔﻬﻮم دﻗﯿﻖ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﭙﺮدازد ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮرد. ﻫﺎديآﺑﺎد ﻣﺤﻠﻪاي ﮐﺎرﮔﺮﻧﺸﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺳﺎﮐﻨﺎن آن ﺣﺘﺎ ﺗﻮان ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻪداري ﻫﻤﯿﻦ ﺳﻄﺢ از زﻧﺪﮔﯽ را ﻧﯿﺰ دارا ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﻫﻤﯿﻦ آﻟﻮﻧﮏﻫﺎ و زاﻏﻪﻫﺎي ﺳﯽﻣﺘﺮي در اﺟﺎرهي ﻓﺮودﺳﺖﺗﺮﯾﻦ ﻻﯾﻪي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻦ ﺷﻬﺮي اﺳﺖ. ﻧﺰدﯾﮑﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻼت ﻣﺘﻤﻮل ﺷﻬﺮ ﻗﺰوﯾﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ زاﺋﺪهي ﺷﻬﺮي ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ آن ﻫﻢﭼﻮن ﻟﻘﻤﻪي ﺣﺎﺿﺮ و آﻣﺎدهاي ﺑﺮاي»زﯾﺒﺎﺳﺎزي«و اﻓﺰودن ﺑﺮ ارزش اﻓﺰودهي زﻣﯿﻦﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻧﮕﺎه ﺷﻮد. ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮدهي ﺷﻬﺮي در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ رﻣﺰواژهاي ﺑﺮاي ﭘﺪﯾﺪهاي اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي»اﻧﺒﺎﺷﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ«ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده راﻧﺖﻫﺎي ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﮐﻪ ﺑﻮرژوازي ﻣﺴﺘﻐﻼت و ﺑﻮرژوازي دﯾﻮانﺳﺎﻻر ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮي ﺳﻮدﺑﺮﻧﺪﮔﺎن اﺻﻠﯽ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ. و در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮدهي ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻼﺗﯽ ﮐﻪ دﺳﺖﺧﻮش ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﻧﻮﺳﺎزي و ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ ﺑﻬﺮه را از ﻣﻮج راﻧﺖﻫﺎي اﯾﺠﺎدﺷﺪه ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﻧﻮﺳﺎزي و ﺑﻬﺴﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪ از ﺟﺎﯾﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ اﻏﻠﺐ از ﻧﻮﺳﺎزي و زﯾﺒﺎﺳﺎزي ﻣﺤﻠﻪاي ﮐﻪ ﮔﺎه ﺑﻪﻣﺪت ﭼﻨﺪﯾﻦ دﻫﻪ در آن ﺑﻪ دﺷﻮارﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻤﮑﻦ زﯾﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻬﺮهاي ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد. ﺗﺠﻤﯿﻊ ﭘﻼكﻫﺎي رﯾﺰداﻧﻪ و ﺗﺒﺪﯾﻞ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻣﺤﻼت ﻣﺘﻤﻮل ﺷﻬﺮ ﻫﯿﭻ اﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي اﺳﺘﻤﺮار ﺣﻀﻮر درازﻣﺪت ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻓﻌﻠﯽ در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ. ﻣﻬﻢ آنﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮدهي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺤﻼﺗﯽ را ﻫﻢﭼﻨﺎن ذﯾﻞ ﻣﻔﻬﻮم»ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻦ«ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. و اﻓﺰونﺑﺮاﯾﻦ»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﻣﻮﺟﻮد در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺤﻠﻪاي را ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﯾﻞ واﻗﻌﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻼء ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده اﺳﺖ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪ را ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻔﺮد در ﮔﻮﺷﻪﮔﻮﺷﻪي ﺣﺎﺷﯿﻪﻫﺎ و ﺣﻮﻣﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد.

135 135 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 درﺑﺎرهي ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺷﻬﺮك ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻟﺒﺮز ﻗﺰوﯾﻦ رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ : ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺑﺰﻫﮑﺎري در ﺳﮑﻮﻧﺖﮔﺎهﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﺷﻬﺮﻫﺎ : ﻃﺎرم ﺳﻔﻠﯽ و ﻫﺎديآﺑﺎد ﻗﺰوﯾﻦ : ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻧﺸﯿﻦ ﻫﺎديآﺑﺎد و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت : ﻫﺎديآﺑﺎد ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﺑﺮاي ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪﺳﺎزي اﺳﺖ :

136 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 136 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺘﺎب»ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺰد ﻣﺎرﮐﺲ«اﺛﺮ ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري اﻧﺘﻘﺎد ﻃﺮفداران ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﭼﭗ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ اﯾﻦ ﺑﻮده ﮐﻪ آنﻫﺎ ﯾﺎ از ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺗﻤﺎﻣﯿﺖﺧﻮاه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻮروي و ﭼﯿﻦ دﻓﺎع ﮐﺮدهاﻧﺪ ﯾﺎ در ﺻﻮرت ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺎمﻫﺎ ﺑﺪﯾﻠﯽ اﯾﺠﺎﺑﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اراﺋﻪ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ 1. ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮداز و ﮐﻨﺶﮔﺮ اﻧﺴﺎنﺑﺎور ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ و اﺳﺘﺎد ﻓﻠﺴﻔﻪ در داﻧﺸﮑﺪه اوﮐﺘﻮن در اﯾﺎﻟﺖ اﯾﻠﯿﻨﻮﯾﺰ آﻣﺮﯾﮑﺎ در اﺛﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻮد ﺳﻌﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ درك ﻣﺎرﮐﺲ را از ﺑﺪﯾﻠﯽ اﯾﺠﺎﺑﯽ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي او از ﺟﻮاﻧﯽ ﺗﺎ واﭘﺴﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽاش ﺑﯿﺮون ﮐﺸﺪ. روش ﻫﯿﻮدﯾﺲ روش ﻧﻮآوراﻧﻪاي اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻠﺴﻔﯽ 1844 ﯾﺎ ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ او ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ را از ﺳﺎل 1837 ﺗﺎ 1881 ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻣﯿﺘﯽ ﺣﺎوي ﺗﺪاوم و ﮔﺴﺴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ 2. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ادﻋﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪوﭘﺮداﺧﺘﻪ را در آن آﺛﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. او در ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﺳﺮﻧﺦ ﻫﺎي ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ و آﺷﮑﺎر در آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻏﯿﺮﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪه اﺳﺖ. اﺑﺘﺪا ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دو ﻧﺤﻠﻪي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ را در دو دﻫﻪي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ و ﺳﭙﺲ آنﻫﺎ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ او اﯾﻦ دو ﻧﺤﻠﻪ ﺳﻌﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ اﻫﻤﯿﺖ اﻣﺮوزﯾﻦ ﻧﻘﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﺸﻨﺪ. آنﭼﻪ او»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻋﯿﻨﯿﺖﺑﺎور«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﺳﺖآورد ﻣﺎرﮐﺲ را ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﭼﻮن ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ اراده و ا ﻋﻤﺎل ﺳﻮژهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ اﻧﻘﯿﺎد ﻣﯽﮐﺸﺪ. اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪ ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اوﻧﻮ ﺳﮑﯿﻦ آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن ﺑﺎك ﻫﺎوس ﭘﻮﺳﺘﻮن و ﮐﺮﯾﺲ ﺟﺎن آرﺗﻮر را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد. 3

137 137 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري آنﭼﻪ او»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﯿﻮﯾﺴﺖ«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﺳﺖآورد ﻣﺎرﮐﺲ را ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﻮژهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻟﻐﻮ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎن ﻫﺎﻟﻮوي آﻧﺘﻮﻧﯿﻮ ﻧﮕﺮي و ﻣﺎﯾﮑﻞ ﻫﺎرت اﺳﺖ. اوﻧﻮ ﺳﮑﯿﻦ و آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺎ ﺑﺎزار آزاد و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ راه ﭼﯿﺮﮔﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻟﻐﺎي ﺑﺎزار و اﯾﺠﺎد اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﺷﺪه اﺳﺖ. آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن دراﯾﻦﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﺷﻮروي ﻗﺪم ﺑﺰرﮔﯽ در راه ﺗﺤﻘﻖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺮداﺷﺖ. در ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد و در ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﻧﻪﭼﻨﺪان ﻣﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒام 4 ﮐﻪ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎﺷﺪ «. ﭘﻮﺳﺘﻮن و ﺑﺎك ﻫﺎوس ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزار آزاد و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﻮهي ﮐﺎر ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﯾﮏﻧﻮاﺧﺖ و ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ 5. آنﻫﺎ ﺷﻮروي و ﭼﯿﻦ ﻣﺎﺋﻮﺋﯿﺴﺖ را ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دوﻟﺘﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﮐﺮﯾﺲ ﺟﺎن آرﺗﻮر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﺎ ﺑﺎزار آزاد و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ را ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻧﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﯽداﻧﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ وﺟﻪاﺷﺘﺮاك اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻫﮕﻞ وﺧﺼﻮﺻﺎ ﻣﻔﻬﻮم اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻞ ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﺑﻪﻧﻈﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان» اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ«در اﻧﺪﯾﺸﻪي ﻫﮕﻞ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻔﻮق اﻣﺮ ﮐﻠﯽ ﺑﺮ دﮔﺮﺑﻮد و ﻣﺤﻮ ﺷﺪن ﻓﺮدﯾﺖ ﯾﺎ ﺳﻮژهﮔﯽ. ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ارزشاﻓﺰاﯾﯽ ارزش را ﺑﺮ ﻫﻤﻪي رواﺑﻂ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ ﻧﯿﺰ دﮔﺮﺑﻮد را ﻣﺤﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﯿﻮﯾﺴﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ»ﻋﺎﻣﻞ«از»ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻋﻤﻞ«ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻟﻐﺎي ﮐﺎر ﻣﯽداﻧﻨﺪ 6. آنﻫﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻧﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ واﮐﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺮد ﺳﻮژه ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮروي و ﭼﯿﻦ ﻣﺎﺋﻮﺋﯿﺴﺖ را ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دوﻟﺘﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ ﻣﯿﺎن ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪ وﺟﻮد دارد وﺟﻪ ﺗﺸﺎﺑﻪﺷﺎن اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺑﺮاي درك ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﺎ اراﺋﻪي ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺪﯾﻞ را در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮهي ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻓﺮﯾﺪ. آنﻫﺎ ﻧﻪﻓﻘﻂ اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻠﯽ را ﺳﻠﻄﻪﺟﻮ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﻼش ﺑﺮاي درك واﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي را ﺑﯽﻫﻮده ﻣﯽداﻧﻨﺪ.

138 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 138 اﻣﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ دو ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮداز ﺑﻪآﺳﺎﻧﯽ در ﻫﯿﭻﯾﮏ از اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪﻫﺎ ﻧﻤﯽﮔﻨﺠﻨﺪ : ﺗﻮﻧﯽ اﺳﻤﯿﺖ و راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ. ﺗﻮﻧﯽ اﺳﻤﯿﺖ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ از ﻧﺤﻠﻪي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﻋﯿﻨﯿﺖﺑﺎور ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻫﻢﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻫﮕﻞ ﻧﻤﯽداﻧﺪ. او ﻣﯽﭘﻨﺪارد ﮐﻪ»ﻫﮕﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻤﺎﻣﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻞ ﺳﻮژهﮔﯽ 7 ﻓﺮدﯾﺖ و ﺷﺨﺼﯿﺖ را ﻣﺤﻮ ﻧﮑﻨﺪ. اﯾﻦ اﺳﺖ آنﭼﻪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﺎم دارد «. راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ ) ( ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ اﻧﺴﺎنﺑﺎور و ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮداز ﺗﺰ ﺷﻮروي ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دوﻟﺘﯽ ) 8(1941 ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﯿﻮﯾﺴﺖ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﻪ واﮐﻨﺸﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﺎم ﺳﻮژهﻫﺎ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻧﻤﯽدﻫﺪ. او ﻣﯽﭘﻨﺪارد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ درﻋﯿﻦ دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻋﯿﻨﯽ ﻧﺒﺾ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﻧﯿﺰ ﺣﺲ و دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﻪﻧﻈﺮ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻫﮕﻞ ﻣﻨﻄﻖ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري اﺳﺖ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ وﺟﻮد ﻋﯿﻨﯿﺖ را ﻧﻔﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻫﮕﻞ ﺑﺎ دﮔﺮﺑﻮد و ﻋﯿﻨﯿﺖ رودررو ﻣﯽﺷﻮد و در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ادراك آن ﺗﺤﻮل ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﻏﻨﯽﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد. ازاﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ ﻣﻔﻬﻮم»ﻧﻔﯽدرﻧﻔﯽ«در»اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ«ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﮐﺘﺎب ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ را ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻧﻮﯾﻦ ﯾﺎ ﻓﺮاروي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ. 9 ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﭼﺮا ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﺤﻠﻪﻫﺎ و ﻣﺘﻔﮑﺮان ﻓﻮق را ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﺑﺤﺚ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺎرﮐﺲ و ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده. ﺑﯽﺷﮏ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺳﻮاﻻﺗﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪﻫﺎ و ﻣﺘﻔﮑﺮان ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻮاﻧﺒﯽ از آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ را روﺷﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻪﺣﺎل ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ از ﺳﺎل 1837 ﺗﺎ 1881 را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ درك او را از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري درﯾﺎﺑﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻦ ﺑﻪﺟﺎي اراﺋﻪي ﺧﻼﺻﻪاي از ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺘﺎب ﺳﻌﯽ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد ﺑﻪ ﭼﻬﺎر درونﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﺛﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﭙﺮدازم.1 : ارزش ﭼﯿﺴﺖ و از ﮐﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد.2 ﻓﺮاروي از ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ.3 ﻓﺮدﯾﺖ آزاد ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن ﻧﻪﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد.4 آﯾﺎ راﺑﻄﻪاي ﻣﯿﺎن دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻞ و ﻓﺮاروي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري وﺟﻮد دارد.1 ارزش ﭼﯿﺴﺖ و از ﮐﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد

139 139 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ در وﯾﺮاﺳﺖ دوم ﺟﻠﺪ اول ﮐﺘﺎب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1872 ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦﺑﺎر ﻣﯿﺎن ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪاي و ارزش ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي دﻗﯿﻖ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻗﺎﺋﻞ 10 ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﭼﺮا ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﺎر ﻣﺠﺮد ﯾﺎ اﻧﺘﺰاﻋﯽ را»ﺟﻮﻫﺮ ارزش«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ. ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪاي ﺷﮑﻞ ﭘﺪﯾﺪاري اﯾﻦ ﺟﻮﻫﺮ ارزش اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮدم ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺖ دوﮔﺎﻧﻪي ﮐﺎر ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﮐﺎﻻﻫﺎ را آﺷﮑﺎر و آن را ﺑﻪﻧﺤﻮ اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدم 11«. او ﻣﯿﺎن ﮐﺎر ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﺧﻼق و ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ را وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺷﯿﻮهي ﺧﺎﺻﯽ از ﮐﺎر ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻫﻤﮕﻦ ﮐﻪ در»ﻟﺨﺘﻪاي ﺑﯽﭘﯿﺮاﯾﻪ از ﮐﺎر ﻧﺎﻣﺘﻤﺎﯾﺰ 12 اﻧﺴﺎﻧﯽ«ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد. رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ ﭼﻮن در ﺳﻄﺢ ﭘﺪﯾﺪاري ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ رواﺑﻂ ﻣﺒﺎدﻟﻪاي آﻓﺮﯾﻨﻨﺪهي ارزش ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻣﺎ ﻣﺎرﮐﺲ»ﺑﺎ اﯾﻦ درك ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬارد«13 ﺑﻪوﯾﮋه رﯾﮑﺎردو ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪهي ارزش اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﮐﺎري ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻓﺼﻞ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان»ﺳﺮﺷﺖ ﺑﺖوارهاي ﮐﺎﻻ و راز آن«ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ : ﭼﺮا ارزش ﺧﺼﻠﺖ ذاﺗﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎر ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺳﭙﺲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدﻫﺪ 14 ﮐﻪ»ﺳﺮﺷﺖ ﺑﺖوارهي ﺟﻬﺎن ﮐﺎﻻ از ﺳﺮﺷﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﯾﮋهي ﮐﺎر ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد «. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎرﮐﺲ ﺷﯿﻮهي ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ در آن راﺑﻄﻪي ﺳﻮژه و اﺑﮋه 15 واروﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ واروﻧﮕﯽ در ﻗﻠﻢرو ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد. اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻗﻠﻢرو ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺷﯿﻮهي ﺧﺎﺻﯽ از ﮐﺎر را در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ارزش ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ اﻫﻤﯿﺖ ﻗﻠﻢرو ﮔﺮدش را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ» : ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﮔﺮدش اﯾﺠﺎد ﺷﻮد و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﮔﺮدش ﭘﺪﯾﺪ آﯾﺪ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻢ از ﮔﺮدش ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﮕﯿﺮد و ﻫﻢ ﻧﮕﯿﺮد 16«. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﺑﺪون وﺟﻮد ﺑﺎزار ﮐﺎر )و ﻧﻪﺻﺮﻓﺎ ﺑﺎزار ﮐﺎﻻﻫﺎ( ﮐﻪ در آن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را ﺧﺮﯾﺪاري ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ارزش اﺿﺎﻓﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ ﭘﻮل ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد. ﭘﺲ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﺎ ﺑﺎزار»آزاد«ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد در اﯾﻦﺟﺎ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي وﺟﻮد ﺑﺎزار ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر وﺟﻮد ﻃﺒﻘﻪاي از ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺟﺰﯾﯽ از وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺜﻞ ﺑﺮده و ﺳﺮف( و ﻧﻪ ﻣﺎﻟﮏ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻫﻘﺎﻧﺎن(. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦﺟﺎ ﻧﯿﺰ آنﭼﻪ ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﺑﺎزار ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ

140 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 140 ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ و وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﺎش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ وﺟﻮد ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪه. او ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ازاﯾﻦرو ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﻧﻘﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻪ ﺑﺎزار ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﮐﻪ رواﺑﻂ ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪهي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎزاري را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﯽآورد 17. در واﻗﻊ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﯿﺶ از ﻓﺮوش ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ. ﻓﺮوش ﮐﺎر او ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ او از ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻋﻠﺖ آن 18. رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺎزار ﻧﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮاﻧﻪ اﺳﺖ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻧﯿﺰ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺠﺴﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ : 19 ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺷﺊ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﮐﺎر ﻣﺮده ﺑﺮ ﮐﺎر زﻧﺪه. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﮔﻮاه اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﻟﻐﺎي ﺑﺎزار و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯽﻧﻈﻢ آن را راه ﮐﻠﯿﺪي ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻤﯽدﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ : او در ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﮐﺘﺎب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ»ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در دﺳﺘﺎن ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار واﺣﺪ ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري واﺣﺪ«20 در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻌﯿﻦ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽداﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻌﯿﻦ و ﻧﻪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﻘﺪان رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎزار آزاد اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. 21 ﺑﺤﺜﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻠﯿﺪي اﺳﺖ. ﻟﺬا ﻣﺎﯾﻞام ﺳﻪ ﻧﮑﺘﻪي ﻣﻨﺘﺞ از آن را ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﻨﻢ.1. ﺧﺼﻠﺖ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪهي ﮐﺎر در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻪ از ﻓﺮوش ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﺑﺎزار ﮐﺎر ﮐﻪ از ﺗﻔﻮق وﺳﺎﯾﻞ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد.2. ﺟﺪاﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از وﺳﺎﯾﻞ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﺮﻓﺎ ﯾﮏ راﺑﻄﻪي ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ اﻟﻐﺎي ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﻞ ﺷﻮد.3. از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻫﻢزﻣﺎﻧﯽ ﻇﻬﻮر اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻮﻟﯽ )ﭘﺲ از ﮐﺸﻒ ﻓﻠﺰات ﮔﺮانﺑﻬﺎ در ﻗﺎرهي آﻣﺮﯾﮑﺎ( رﺷﺪ ﺗﺠﺎرت درﯾﺎﯾﯽ و ﺟﺪاﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از وﺳﺎﯾﻞ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺳﺮﺷﺖﻧﺸﺎن ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺷﺊاي ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﺳﻠﻄﻪي ﮐﺎر ﻣﺮده ﺑﺮ ﮐﺎر زﻧﺪه اﺳﺖ. ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ راه ﻓﺮاروي از اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭼﯿﺴﺖ.2 ﻓﺮاروي از ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺎل 1844 ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي اﻧﺴﺎن اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ.1 ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻦ ﻓﺮدﯾﺖ ﺧﻮد ﻣﺎﻫﯿﺖ وﯾﮋه آن را ﻋﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ.2 ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻦ

141 141 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮم ﮐﻪ ﻧﯿﺎز دﯾﮕﺮي را از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﯿﻨﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖام ﺑﺮآورده ﻣﯽﮐﻨﻢ.3. ﻣﻦ دﯾﮕﺮي را ﻧﻪﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ رﻗﯿﺐ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﮑﻤﻞ ﻻزم ﺧﻮدم ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ».4. در ﺑﯿﺎن ﻓﺮدي زﻧﺪﮔﯽام ﻣﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﯿﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻮ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮدت را ﻣﯽآﻓﺮﯾﻨﻢ «. اﯾﻦ ﺑﺪانﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﺪاﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﺑﻬﺮهي ﺷﺨﺼﯽ و ﺑﻬﺮهي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﭼﯿﺮه ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ. ﮐﺎر ﻣﻦ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ 22 ﮐﺎر ﺗﻮ ﻧﻤﺎﯾﺎنﮔﺮ ﻧﻤﻮد آزاد زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮﺧﻼف اﻗﺘﺼﺎدﺳﯿﺎﺳﯽداﻧﺎن ﮐﻼﺳﯿﮏ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺎ»ﻟﺨﺘﻪاي از ﮐﺎر«ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻟﺨﺘﻪاي از ﻫﺮ ﻧﻮع ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻟﺨﺘﻪاي از ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ» 23. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﯿﺎن ﻧﻮﻋﯽ وﯾﮋه از ﮐﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاياش ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ اﺳﺖ اﻧﺘﺰاع از ﻫﺮ ﻫﺴﺘﯽ دﯾﮕﺮي«24. ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺻﺮﻓﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎر ﮐﺮدن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ»ﮐﺎري ﺗﮏﺳﺎﺣﺘﯽ و اﻧﺘﺰاﻋﯽ«25 ﮐﻪ ﺑﻪ»ﺣﺮﮐﺖ اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ«26 ﺗﻘﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻐﺎي ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﺰوﻣﺎ ﺑﻪ اﻟﻐﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻤﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺟﺪاﯾﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﮐﺎرﮔﺮ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ. اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺻﺮﻓﺎ وﺳﯿﻠﻪ اﺳﺖ و ﺗﻬﯽ از ﻟﺬت و ﺧﺮﺳﻨﺪي وﺟﻮد ﻃﺒﻘﻪاي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﮐﺎر اﺟﺒﺎري را از ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻨﺪ اﻟﺰامآور ﻣﯽﮐﻨﺪ 27. ازاﯾﻦرو او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ»ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺻﺮﻓﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ و ﭘﯽآﻣﺪ ﻻزم ﮐﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﯽآﻣﺪ ﺟﺪاﯾﯽ ﮐﺎرﮔﺮ از ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺧﻮد اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻨﯿﺎد و ﻋﻠﺖ ﮐﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ در واﻗﻊ ﻧﺘﯿﺠﻪي آن اﺳﺖ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺧﺪاﯾﺎن اﺳﺎﺳﺎ ﻋﻠﺖ اﻏﺘﺸﺎش 28 ذﻫﻨﯽ آدﻣﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﻠﻮل آن ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ «. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ» : ﻗﻠﺐ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ در ﺧﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺎر اﺳﺖ. ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ در درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﺴﺘﯿﻢ 29«. او ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ درك ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻘﺪ ﺑ ﺮﻧﺪهاي از رواﺑﻂ زن و ﻣﺮد در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ ﮐﻨﺪ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﻟﻐﺎي ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ رواﺑﻂ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را اﻟﻐﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ اﺷﺘﺮاﮐﯽﺷﺪن زﻧﺎن ﻧﯿﺰ زﻧﺎن را از رواﺑﻂ ﺳﻠﻄﻪﮔﺮاﻧﻪ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﺷﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﮋه رﻫﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎ ﻧﻘﺪ او ﺑﺮ ﭘﯿﺮ ﭘﺮودون ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﻮرﯾﮑﺎردوﯾﯽ ﭼﭗﮔﺮا ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ. ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1847 ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﯾﺪهﻫﺎي ﭘﺮودون را در ﮐﺘﺎب ﻧﻈﺎم ﺗﻀﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻓﻘﺮ ) (1846 ﺑﻪﻧﻘﺪ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ.

142 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 142 ﭘﺮودون در اﯾﻦ اﺛﺮ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ اﺻﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش ﺗﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﮐﺎر را ﮐﻪ ﺑﻪ رﯾﮑﺎردو ﺗﻌﻠﻖ دارد از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﯽﻧﻈﻢ ﻣﺒﺎدﻟﻪ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﺪا ﮐﻨﺪ. او ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺑﺪﯾﻞ ﮐﺎرﮔﺮان ارزش زﻣﺎن ﮐﺎرﺷﺎن را ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﻮﭘﻦﻫﺎﯾﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﺎنﮔﺮ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر اﻧﺠﺎمﺷﺪهي آنﻫﺎ در ﻫﻔﺘﻪ ﯾﺎ در ﻣﺎه ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﭘﺎﺳﺦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﮐﺎر اﺻﻞ ﻣﺮﮐﺰي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ. او ﭘﺮودون و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎن ﺑﺮي ﺗﻮﻣﺎس ﻫﺎﺟﺴﮑﯿﻦ وﯾﻠﯿﺎم ﺗﺎﻣﭙﺴﻮن ﺗﯽ. آر. ادﻣﻮﻧﺪز را ﻧﻮرﯾﮑﺎردوﯾﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻄﺎي ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ : ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺴﺘﻦ زﻣﺎن واﻗﻌﯽ ﮐﺎر ﺑﺎ آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ»زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﻣﯽداﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻣﻨﺸﺎء ارزش اﺳﺖ اﻣﺎ ارزش ﻧﻪ ﺑﯿﺎنﮔﺮ زﻣﺎن واﻗﻌﯽ ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﺑﯿﺎنﮔﺮ ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻻﺳﺖ 30. اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎر»ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن«31 و ﺑﺪون ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ 32 ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎيﺷﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع و ﻣﺘﻔﺎوت از ﻃﺮﯾﻖ»ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺷﺪﯾﺪ«33 ﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮي اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻓﺮوﮐﺎﻫﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ». اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺷﺎن ﻣﺤﻮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ 34«. و اﯾﻦ ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﯿﺎر ارزش ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري»زﻣﺎن ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ. او ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻻﺷﻪي زﻣﺎن اﺳﺖ. ﮐﯿﻔﯿﺖ دﯾﮕﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻧﺪارد. ﮐﻤﯿﺖ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﺳﺎﻋﺖﺑﻪﺳﺎﻋﺖ روزﺑﻪروز 35«. ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺷﯿﻮهي ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ارزش ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﭘﺮودون ﺑﻪﺷﯿﻮهي ﮐﺎري ﮐﻪ ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻤﯽﭘﺮدازد و ﺧﺼﻠﺖ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪي ﮐﺎر را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ. او ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽﭘﺮدازد. ﻣﺎرﮐﺲ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﯿﻮهي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ازاﯾﻦرو ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. او ﻣﯽﭘﻨﺪارد ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﻟﺬا ﻣﻌﯿﺎر آن ﻧﯿﺰ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ﻋﻮض زﻣﺎن ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎيﺷﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ ) ( ﻧﻘﺪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﭘﺮودون را ﺑﺴﻂ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﺎ ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪﺟﺎي ﭘﻮل ﮐﻮﭘﻦﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺎت زﻣﺎن ﮐﺎرﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد ارزش اﯾﻦ ﮐﻮﭘﻦﻫﺎ ﻫﻢواره ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﭼﻮن زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﻫﻢواره در

143 143 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﺣﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺪن اﺳﺖ و ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر آنﻫﺎ اﮔﺮ دو ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮده دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ آن ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺴﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ارزش ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر 36 آنﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ارزش ﮐﻮﭘﻦ آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﯾﮑﺎردو و ﭘﯿﺮوان او از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺮودون ﺗﻔﺎوت ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎ ارزش را درك ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. ارزش ﯾﮏ ﮐﺎﻻ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ آن ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ارزش ﮐﺎﻻ ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ زﻣﺎن واﻗﻌﯽ ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ زﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﻫﻢواره روﺑﻪﮐﺎﻫﺶ اﺳﺖ 37. اﻣﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪي ﻋﺮﺿﻪوﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎدي ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻢ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎﯾﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎديﺷﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ آنﭼﻪ او در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي» 1844 ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻧﻤﻮدﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ«ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ. او اذﻋﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦآوري ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﻣﺎدي ﺑﺮاي ﺷﯿﻮهي واﻻﺗﺮي از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽآﻓﺮﯾﻨﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ اﻟﻐﺎي ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد. او در ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ در ﺑﺤﺜﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮدﮐﺎرﺳﺎزي ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : راﺑﻄﻪي اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﻧﺎﻇﺮ و ﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽاﯾﺴﺘﺪ ﺑﻪﺟﺎي آنﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ آن ﺑﺎﺷﺪ 38«. ﻫﯿﻮدﯾﺲ در اﯾﻦﺟﺎ دو ﻧﮑﺘﻪ را ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ.1 : اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮﺳﺘﻮن و ﻧﮕﺮي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪهي ارزش در ﭼﺎرﭼﻮب ﺧﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻟﻐﺎ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ ﭼﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦآوري ﺷﺪت ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ.2. ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻟﻐﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪهي ارزش ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻮژه در ﻣﯿﺎن ﺳﻮژهﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ اﻟﻐﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﭘﺲ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﺧﺎﺗﻤﻪ داد آﯾﺎ ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎي ﻓﻮرﯾﻪ و اوﺋﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻮد و ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺣﻘﻮق درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﻗﺮار دارد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽداﻧﺴﺖ. او در آنﭼﻪ ﻣﺎ ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺖ» : ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ

144 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 144 ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﺧﻮد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«ﭼﻮن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ 39 ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ. آنﻫﺎ ﻫﻨﻮز»ﮐﺎر ﺧﻮد را ارزشاﻓﺰاﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ «. ﻫﯿﻮدﯾﺲ دراﯾﻦﺑﺎره ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ» : از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ ﺟﺰﯾﺮهﻫﺎﯾﯽ در ﯾﮏ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻗﺎﻧﻮن ارزش ﺷﻮﻧﺪ 40«ﻗﺎﻧﻮن ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢﻫﺎي آنﻫﺎ را در ﻣﻮرد ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪت و ﺷﮑﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. آﯾﺎ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﺧﺎﺗﻤﻪ داد ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ اوﻟﯿﻦ ﻗﯿﺎم در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﯾﮏ ﺷﻬﺮ ﺑﺰرگ را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻌﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را در ﺟﻬﺘﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در اﺛﺮ ﭘﺮآوازهي ﺧﻮد ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﯿﺎم در ﻋﻤﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺶ ﻫﻔﺘﻪاي ﺧﻮد ارﺗﺶ را ﺑﺮﭼﯿﺪ ﺟﺪاﯾﯽ دوﻟﺖ از ﻣﺬﻫﺐ را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎد ﻧﯿﺮوي ﭘﻠﯿﺲ را ﻟﻐﻮ ﮐﺮد از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻤﯿﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﻮزﯾﻊ آذوﻗﻪ و دﯾﮕﺮ اﻗﻼم را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد ﻣﻘﺎﻣﺎت را ﻣﻮﻇﻒ ﮐﺮد ﺗﺎ از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آزاد ﻣﻨﺼﻮب ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﻖ ﻋﺰل ﻓﻮري ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﯽﮐﻔﺎﯾﺖ را ﺑﻪ ﻣﺮدم داد. ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ را»ﺧﻮدﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن«41 ﯾﺎ»ﺷﮑﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮐﺸﻒ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ 42 رﻫﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺎر«ﻧﺎﻣﯿﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﻋﻤﯿﻖ را در اﻧﺪﯾﺸﻪي ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﻘﻮﻟﻪي دوﻟﺖ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ» : ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ از ﺑﺮﺗﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﭼﻨﮓ ﺑﻮرژوازي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدن ﺗﻤﺎم اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ در دﺳﺖ دوﻟﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﺒﻘﻪي ﺣﺎﮐﻢ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد 43«. اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : اﻣﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓﺎ دﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦ از ﭘﯿﺶ آﻣﺎدهﺷﺪهي دوﻟﺖ ﺑﯿﺎﻧﺪازد و آن را ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﺧﻮد ﺷﮑﻞ دﻫﺪ 44«. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲﻫﺎي اﯾﻦ اﺛﺮ دوﻟﺖ را»ﯾﮏ ﺷﯿﻄﺎن ﻣﺮگﺑﺎر«45 ﯾﺎ»ﻣﺎﺷﯿﻦ ﮐﺮﯾﻪ اﺳﺘﯿﻼي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ«46 ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﻧﻘﻼب اﺳﺖ. اﻣﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺧﻮدﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺳﻄﺢ ﯾﮏ ﺷﻬﺮ و ﻧﻪ ﻓﺮاروي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ. ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ در آن ﺳﻄﺢ ﻣﺤﺪود ﺷﻬﺮي و ﻃﯽ 6 ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﻓﺎﺋﻖ آﯾﺪ. او ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف»ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺳﻠﺴﻠﻪاي از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ را در ﻧﻮردﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ و

145 145 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري اﻧﺴﺎنﻫﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽﮐﻨﺪ 47«. او ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ»ﻫﻢآﻫﻨﮕﯽ ﻣﻠﯽ و ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ«48 اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﺗﺎ»ﯾﮏ دورهي ﮔﺬار ﺳﯿﺎﺳﯽ«ﺑﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﯾﺎ»دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ«ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﮑﻠﯽ ﻏﯿﺮدوﻟﺖﺳﺎﻻر آزاداﻧﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪه و ﺧﻮدﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ اﺳﺖ 49. ﻣﺎرﮐﺲ از رﻫﺒﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﺣﺰب ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻞ راﯾﺰﻧﯽ و ﺷﺮﮐﺖ ﺟﻤﻌﯽ در ﺗﺤﻮﻟﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻪ ﺑﯽﮐﺎران اﻗﻠﯿﺖﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﻗﻮﻣﯽ ﻧﮋادي زﻧﺎن ﺟﻮاﻧﺎن و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از رواﺑﻂ ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﻪ و ﮐﺎﻻﯾﯽ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﻧﻬﺎدﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ و در ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﺎﻧﻮاده ﯾﺎ رواﺑﻂ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﺗﺤﻮل اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﻬﯿﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد. ﻣﻌﯿﺎر دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﮐﺎر و رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻟﻐﺎي ﻗﺎﻧﻮن ارزش ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﯾﻦ ﻫﺪف ﺑﺪون ﻫﻢآﻫﻨﮕﯽ در ﺳﻄﺢ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪﮐﻤﮏ ﻫﯿﻮدﯾﺲ درك ﻋﻤﯿﻖﺗﺮي از دو اﺛﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ.1 : ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻓﺼﻞ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در وﯾﺮاﺳﺖ 1872 و ﭼﺎپ ﻓﺮاﻧﺴﻮي و.2 ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﺗﺎ ).(1875 در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻓﺼﻞ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﺲ از اﺷﺎره ﺑﻪ رواﺑﻂ ﭘﯿﺸﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در اروﭘﺎي ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺮاي ﺗﻨﻮع ﻫﻢ ﮐﻪ ﺷﺪه اﻧﺠﻤﻨﯽ از اﻧﺴﺎنﻫﺎي آزاد را ﺑﻪ ﺗﺼﻮر درآورﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻓﺮديﺷﺎن را آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻣﺸﺨﺺ در ﺣﮑﻢ ﯾﮏ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ 50«. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ.1 ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻤﻪي ﻣﺤﺼﻮﻻت را»اﺑﮋهﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺼﺮف ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ارزش ﻧﺪارﻧﺪ«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ.2. اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ آزاداﻧﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه و ﻧﻪﺑﻪاﺟﺒﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ رواﺑﻂ ﭘﯿﺸﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري.3. اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻮزﯾﻊ و ﻣﺼﺮف ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ. ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺻﺮف ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ اراﺋﻪي ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺑﯿﻤﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺨﺶ دﯾﮕﺮ آن ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﺴﺒﺖ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد. ﻣﺎرﮐﺲ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻫﺮﮐﺲ از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺗﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﮐﺎر او ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در اﯾﻦﺟﺎ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن»ﺷﻔﺎف«اﺳﺖ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ

146 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 146 ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻣﺎن ﮐﺎر واﻗﻌﯽ ﺧﻮد وﺳﺎﺑﻞ ﻣﻌﯿﺸﺖ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺮل آنﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻻزﻣﻪي اﯾﻦ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻖ و رﺷﺪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺪتاش ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل 51 ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﯾﮏ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﺗﺎ را ﻣﯽﺗﻮان»ﭘﯽﮔﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ و آﺷﮑﺎرﺗﺮﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري داﻧﺴﺖ 52«. اﯾﻦ اﺛﺮ ﻧﻘﺪي اﺳﺖ ﺑﺮ ﻃﺮفداران ﻣﺎرﮐﺲ از ﺟﻤﻠﻪ آﮔﻮﺳﺖ ﺑﺒﻞ و وﯾﻠﻬﻠﻢ ﻟﯿﺒﮑﻨﺨﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1875 ﺑﻪرﻏﻢ اﻧﺘﻘﺎدات ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺎرﮐﺲ از ﻓﺮدرﯾﮏ ﻻﺳﺎل ﺑﺎ ﻃﺮفداران ﻻﺳﺎل وﺣﺪت ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﺰب ﺳﻮﺳﯿﺎل دﻣﻮﮐﺮات آﻟﻤﺎن را ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ. ﺣﺰﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪﻧﺎم اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎل دوم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺪ در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪ ﭼﻮن ﺑﺮﺧﯽ از ﻃﺮفداران او در آﻟﻤﺎن ﺑﻪزﻧﺪان اﻓﮑﻨﺪه ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ در آن ﺷﺮاﯾﻂ آنﻫﺎ را ﻋﻠﻨﺎ ﺑﻪﻧﻘﺪ ﮐﺸﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در اﯾﻦ ﻧﻘﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻓﺼﻞ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارد ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦﺑﺎر ﺑﻪ»دو ﻣﺮﺣﻠﻪ«ي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ و ﺑﺎﻻﯾﯽ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻏﻠﺐ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ را ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش و ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﺎﻻﯾﯽ را ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ و ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻟﻐﺎي ارزش ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﺮ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ و اﻟﻐﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش و ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﮐﺎﻻﻫﺎ را ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽداﻧﺴﺖ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﻪاﯾﻦﺻﻮرت اﻟﻐﺎ ﻣﯽﺷﻮد» : از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪي آزاداﻧﻪي ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﮐﻪ در آن ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﯿﻮه ﺷﮑﻞ و ﻣﺤﺘﻮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ زﻣﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﯿﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺧﺮد ﻣﯽﺷﻮد 53«. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﺼﻠﺖ دوﮔﺎﻧﻪي ﮐﺎر ـ ﮐﺎر اﻧﻀﻤﺎﻣﯽ و ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ـ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﺮﺷﺖﻧﺸﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﻟﻐﻮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺎر اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﮐﻪ ﺟﻮﻫﺮ ارزش اﺳﺖ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ارزش وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎزار ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ.

147 147 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﯿﺰ ﭘﺲ از ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮدن ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس راﯾﺰﻧﯽ ﺧﻮد آﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ اراﺋﻪي ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺑﯿﻤﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه ﺑﺨﺶ دﯾﮕﺮ ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﯿﺸﺖ اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻣﺎن ﮐﺎر واﻗﻌﯽ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺮﺧﻼف ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﮐﺎر ﺧﺎﻧﮕﯽ را ﺑﯽاﺟﺮت ﻣﯽﮔﺬارد ﮐﺎر ﺷﺎﻣﻞ ﻧﮕﻪداري از ﮐﻮدﮐﺎن ﯾﺎ ﺳﺎلﻣﻨﺪان ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎران در ﻣﻨﺰل ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺤﺪود ﺑﻪ زﻧﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﺎري داﺋﻤﯽ ﯾﺎ ﺗﻤﺎموﻗﺖ ﺑﺮاي اﻓﺮاد اﻧﺠﺎمدﻫﻨﺪهي آن ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺻﺤﺒﺖ از»ﻣﺪت ﯾﺎ ﺷﺪت«54 ﮐﺎر ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻌﯿﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﻓﺮد از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮرش ﻧﻪ ﺷﺪت ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﯿﺰان ﺑﺎزده ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﯿﺰان اﻧﺮژي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﮐﺎرش ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﯾﮏﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﻌﻠﻢ ﮐﻮدﮐﺎن ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه ﮐﻪ اﻧﺮژي ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﺑﺮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ 55 ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دو ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﻮش ﻣﺘﺪاول درس ﻣﯽآﻣﻮزد. ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﺗﺎ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ و ﺑﺎﻻﯾﯽ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﺑﺮﺧﻮرد واﻗﻊﺑﯿﻨﺎﻧﻪي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺗﺤﻘﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ واﻗﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري زﯾﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮏﺷﺒﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ»از ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش و ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﯿﺎزش«رﺿﺎﯾﺖ دﻫﻨﺪ. و ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﭘﺎرش ﭼﺎﺗﻮﭘﺎدﻫﯿﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ ﻫﻨﺪي اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻧﻪ ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺷﺎره ﮐﺮده اﺳﺖ. او ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ 56 ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ اﺷﺎره ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻮﻻت ﺧﻄﯿﺮي اﺳﺖ : اﻓﺮاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﺎندادن ﺑﻪ ﻓﻘﺮ ﭘﺎﯾﺎن ﺟﺪاﯾﯽ ﮐﺎر ﻓﮑﺮي و ﯾﺪي ﯾﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﺗﺤﻘﻖ رﺷﺪ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﮐﺎر ﻧﻪﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﯾﮏ وﺳﯿﻠﻪي ﺻﺮف ﺑﺮاي اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﺧﻼق ﯾﺎ ﻧﯿﺎز اﺻﻠﯽ زﻧﺪﮔﯽ. ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻞ»از ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش و ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﯿﺎزش«ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﺮ دﯾﮕﺮ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را روﺷﻦﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ : آزادي واﻗﻌﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ زﻣﺎن ﮐﺎر ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي دﻗﯿﻖ ﮐﻠﻤﻪ ﯾﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎدي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﻮد. و ﻣﺴﻠﻤﺎ ﻫﺮﭼﻪ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻏﻨﯽﺗﺮ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎياش اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﺎﻻﯾﯽ اﻟﻐﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﺠﺎد ﻧﻮع ﮐﺎري اﺳﺖ

148 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 148 ﮐﻪ از ﺧﻮدﭘﻮﯾﯽ ﺧﻮدﺗﮑﺎﻣﻠﯽ و ﺧﻮد ﺗﺤﻘﻖﯾﺎﺑﯽ ﻓﺮد ﺗﻔﮑﯿﮏﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ اﯾﺠﺎﺑﯽ و رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ 57. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻣﻌﻨﺎي اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﻪ آزادي دﺳﺖ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ. ﭼﺮاﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر آزاداﻧﻪي ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﺸﺪه ﮐﺎر آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﺎنﮔﺮ آزادي اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮات ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﭼﻮن ﻫﺮﺑﺮت ﻣﺎرﮐﻮزه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻬﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻣﺎن ﮐﺎر واﻗﻌﯽ او ﻧﺎﻗﺾ آزادي او ﻧﯿﺴﺖ. در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺟﺮت ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺮﮐﺖ 58 آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ي ﺧﻮد آﻧﺎن در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ آزادي را از ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﮔﯿﺮد. ازاﯾﻦرو ﻧﻤﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ آزادي را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻟﻐﺎي ﮐﺎر ﻣﯽداﻧﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ درك ﻣﺎرﮐﺲ از آزادي در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﭙﺮدازﯾﻢ..3 ﻓﺮدﯾﺖ آزاد ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن ﻧﻪﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻪ ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد ﻣﺎرﮐﺲ در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي 1844 ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد ﻫﺪف ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن و ﺷﮑﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ 59«. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺠﯿﺐ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﺪف ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﮐﺮده ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ. ﻣﻨﻈﻮر او ﭼﯿﺴﺖ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺪف ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن»اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻏﻨﺎي وﺟﻮدش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻮد. اﻧﺴﺎن ﻏﻨﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﯿﻘﺎ از ﺗﻤﺎم ﺣﺲﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ» 60«. ﺗﺠﻠﯽ ﺗﻤﺎﻣﯿﺘﯽ از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي ﺣﺴﯽ ذاﺗﯽ و اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﯽاﻧﺘﻬﺎي ﺷﺪن اﺳﺖ 61«. ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﯽدﯾﮕﺮ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺎرﮐﺲ از آﯾﻨﺪه ﺷﺎﻣﻞ دو ﺳﻄﺢ ﻣﯽﺷﻮد.1 : اﯾﺪهي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﮐﻪ ﻫﺪفاش اﻟﻐﺎي ﮐﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪه و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ.2. ﺗﺤﻘﻖ اﯾﺪهي آزادي ﮐﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﺤﺪود ﭼﻮن ﻫﺪفاش ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺮاﺣﺴﺎس و داراي 62 ﺗﻤﺎﻣﯿﺘﯽ از ﺗﺠﻠﯽﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻪ ﯾﮏ ﺗﮑﺎﻣﻞﺑﺎور ﺗﮏراﺳﺘﺎاﻧﺪﯾﺶ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺪهي ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮاﺣﻞ ﻟﺰوﻣﺎ ﭘﯿﺶروﻧﺪه را ﻧﯿﺰ رد ﻣﯽﮐﻨﺪ. او در ﺧﺎﻧﻮادهي ﻣﻘﺪس ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﺮﮐﺖﻫﺎي ﻗﻬﻘﺮاﯾﯽ و د و راﻧﯽ ﻧﯿﺰ رخ ﻣﯽدﻫﻨﺪ 63. درﻋﯿﻦﺣﺎل اﻧﺴﺎن ﻏﻨﯽ و ﭘﺮ اﺣﺴﺎس از ﻧﻈﺮ او ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﺑﯽﻧﻘﺺ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺮﺧﻼف ﻟﺸﮏ ﮐﻮﻻﮐﻮﻓﺴﮑﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﭘﻨﺪارد ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ»ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﯽﻧﻘﺺ ﮐﻪ در آن ﮐﻠﯿﻪي آرزوﻫﺎ ﺑﺮآورده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﮐﻠﯿﻪي ارزشﻫﺎ ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«64 ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ

149 149 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري»ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯿﺘﯽ از ﺗﺠﻠﯽﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ«ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎري از درد ﺗﻀﺎد و رﻧﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺗﻠﻮﯾﺤﺎ ﻧﻮﻋﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ 65 اﯾﻦ رﻧﺞﻫﺎ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﭼﻮن دﯾﮕﺮ از ﺧﻮد ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ «. درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﯿﻠﺴﻮف ﭼﮏ ﮐﺎرل ﮐﻮﺳﯿﮏ در ﻧﻘﺪ وﯾﺮانﮔﺮش ﺑﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮده» : ﻓﺮد ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮر ﻣﯽﺷﻮد «. 66 ﻣﺎرﮐﺲ در ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺴﺎن را ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ 67: ﻣﺮﺣﻠﻪي اول ﯾﺎ ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﯿﺸﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ در آن رواﺑﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ )واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺷﺎه ﯾﺎ ارﺑﺎب ﻓﺌﻮدال(. ﺧﺮﺳﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪود و ﭘﺪرﺳﺎﻻراﻧﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه. ﮐﺎر ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ آزاد ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﺮﺣﻠﻪي دوم ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ در آن رواﺑﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎنﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺻﻮري آزادﻧﺪ اﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪي اﺷﯿﺎ و اﻧﺘﺰاﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزش ﻗﺮار دارﻧﺪ. ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﺷﺨﺼﯽ ﮔﺴﺴﺘﻪ و ﻣﺤﻮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﮐﺎر ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺳﻮم ﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﭘﺴﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ آن را»ﻓﺮدﯾﺖ آزاد ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل اﻓﺮاد«68 ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ. ﮐﺎر ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ آزاد اﺳﺖ و وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺷﺘﺮاﮐﯽاﻧﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺣﺘﺎ از واژهي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺳﻮم اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و آن را»ﻓﺮدﯾﺖ آزاد«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻓﺮدﯾﺖ آزادي ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ و ﻧﯿﺎزﻫﺎيﺷﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ در ﯾﮏ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ آزاد راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪ. از ﻣﻨﻈﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﻓﺮدﯾﺖ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬارد. در ﻋﻮض ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮ اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﻂ ﻣﯽﺷﻮد و آنﻫﺎ را ﺗﺤﺖ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ 69 اﻧﻘﯿﺎد ﻣﯽﮐﺸﺪ. ازاﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن را از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﯾﯽ واﻻﺗﺮ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﭼﻮن در اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺪف ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺧﻮب ﺑﻮدن و اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻮد درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و آنﻫﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺛﺮوت ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. در اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺑﻨﺪ ﭘﺮآوازهاي از ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ :»ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻨﮓ و ﻣﺤﺪود ﺑﻮرژواﯾﯽ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺛﺮوت ﭼﻪ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﺟﺰ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮﻟﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ ﻟﺬتﻫﺎ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻓﺮاد ﮐﻪ در ﻣﺒﺎدﻟﻪاي ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﭼﻪ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﺟﺰ ﺑﺴﻂ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﺧﻼﻗﺎﻧﻪي اﻧﺴﺎن ﺑﺪون ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ

150 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 150 ﭘﯿﺶﺷﺮﻃﯽ ﺟﺰ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ اﯾﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ را ـ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي دﻗﯿﻖ ﮐﻠﻤﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﻣﻼك و ﻣﻌﯿﺎر ﻣﺮﺳﻮﻣﯽ ﺳﻨﺠﺶﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ ـ ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﺟﺰ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ در آن آدﻣﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪﻫﯿﭻﺷﮑﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﺧﻮد را ﻣﯽآﻓﺮﯾﻨﺪ و در ﺟﺴﺖوﺟﻮي آن ﻧﯿﺴﺖ 70 ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺪان ﺷﮑﻞ داده ﺑﻠﮑﻪ در ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮاي ﺷﺪن اﺳﺖ در ﺑﻨﺪي از ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﺎرﮐﺲ»ﻗﻠﻢرو واﻗﻌﯽ آزادي«را»ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﭼﻮن ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد«ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ. 71 ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد» : ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻧﻮﯾﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ : رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺧﻮدﮐﻨﺸﯽ اﻓﺮاد ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺮ ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﺳﺖ ـ ﭼﻪ دوﻟﺖ و ﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﺧﻮد ﺑﺎزار ـ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ از آن ﺧﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و از ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ وﺳﯿﻠﻪي ﺻﺮف ﺑﺮاي ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ و رﺷﺪ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ واروﻧﮕﯽ ﺳﻮژه و اﺑﮋه ﻋﻠﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او ﺑﺎ ﮐﻠﯿﻪي ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش و ﻣﺒﻨﺎي درك او از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اﺳﺖ. او ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي ﻫﺪﻓﯽ دﯾﮕﺮ « آﯾﺎ راﺑﻄﻪاي ﻣﯿﺎن دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻞ و ﻓﺮاروي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ وﺟﻮد دارد ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ اﺛﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ادﻋﺎي اوﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺗﺤﻘﻖ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون درك ﻋﻤﯿﻘﯽ از ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻫﮕﻞ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺷﻮد. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ اﻧﺪﯾﺸﻪي ﻫﮕﻞ را ﺟﺬاب ﻣﯽداﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﻘﻮﻟﻪي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮐﺸﯿﺪه و در ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ذﻫﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻠﺴﻔﻪي ذﻫﻦ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﻧﻈﺮورزاﻧﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮاروي از اﯾﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﻘﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺣﻖ ﻫﮕﻞ ﺳﺎزش او ﺑﺎ دوﻟﺖ ﭘﺮوس و ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻓﺎﯾﺪهﺑﺎوري ﺗﻮﺳﻂ ﻫﮕﻞ را ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪﻧﻘﺪ ﻣﯽﮐﺸﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ» : ﻧﻘﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﻫﮕﻞ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﮕﻞ را ﺑﻪﻧﻘﺪ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﻮژه ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮده اﺳﺖ 73«. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﻧﻘﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮ ﻫﮕﻞ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ او ﺑﺮ روي ﺳﺮش اﯾﺴﺘﺎده و ﺑﺎﯾﺪ واروﻧﻪ ﺷﻮد. از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺧﻄﺎي اﺻﻠﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻫﮕﻞ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮژهي»دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ

151 151 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﻣﻨﻔﯿﺖ«او ﯾﮏ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﺻﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﻧﻪﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ اﻧﺴﺎن از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آزاداﻧﻪ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه و ﻫﺪفﻣﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ 74 ﺧﻮدآﮔﺎﻫﯽ از اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ»دﺳﺖآورد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﮕﻞ و ﭘﯽآﻣﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ آن ﯾﻌﻨﯽ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ ﺟﻨﺒﻨﺪه و زاﯾﻨﺪه ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻧﻤﻮدار ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﻫﮕﻞ ﺧﻮدآﻓﺮﯾﻨﯽ آدﻣﯽ را ﭼﻮن ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ درﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻋﯿﻨﯿﺖﯾﺎﻓﺘﮕﯽ را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي از دﺳﺖدادن ﻋﯿﻦ )اﺑﮋه( ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ و ﻓﺮارﻓﺘﻦ از اﯾﻦ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ درك ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ذات ﮐﺎر را درك ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﻧﺴﺎن ﻋﯿﻨﯽ )ﺣﻘﯿﻘﯽ ﭼﻮن واﻗﻌﯽ( را ﭘﯽآﻣﺪ ﮐﺎر ﺧﻮد آدﻣﯽ ﻣﯽﭘﻨﺪارد. راﺑﻄﻪي واﻗﻌﯽ و ﻓﻌﺎل آدﻣﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﻮﻋﯽ ﯾﺎ ﺗﺠﻠﯽاش ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻮﻋﯽ واﻗﻌﯽ )ﯾﻌﻨﯽ ﭼﻮن ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺴﺎﻧﯽ( ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﻮﻋﯽ از آن او ﻫﺴﺘﻨﺪ ) (species-powers اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ اﻣﺮي ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪيﺧﻮد ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ 75 ﮐﻮﺷﺶﻫﺎي ﻫﻢﯾﺎراﻧﻪي ﺗﻤﺎم ﻧﻮع ﺑﺸﺮ و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺗﺎرﯾﺦ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ «در ﺑﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﯾﺎ ﻓﺮاروي از ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ را راﺑﻄﻪي واﻗﻌﯽ و ﻓﻌﺎل آدﻣﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﻮﻋﯽ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺎرﯾﺦ و ﮐﻮﺷﺶﻫﺎي ﻫﻢﯾﺎراﻧﻪي ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﻫﻢواره ﺧﻮد را از ﻧﻮ ﻣﯽآﻓﺮﯾﻨﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﻫﺎﯾﯽ از ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ و ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ درﺑﺎرهي ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد دﯾﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﻮد آﻓﺮﯾﻨﯽ را»ذات ﮐﺎر«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ. ازاﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ او در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي 1844 ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ»اﻧﺴﺎن واﻗﻌﯽ و ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ«ﺳﻮژهي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻏﯿﺮﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪه را در اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﯾﺎﻓﺖ. در اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ او ﻓﻠﺴﻔﻪي ﺧﻮد را»ﻃﺒﯿﻌﺖﺑﺎوري ﺗﻤﺎمﻋﯿﺎر ﯾﺎ 77 اﻧﺴﺎنﺑﺎوري«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﮐﻪ وﺣﺪﺗﯽ اﺳﺖ از اﯾﺪهآﻟﯿﺴﻢ و ﻣﺎﺗﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ. 76 ﻫﯿﻮدﯾﺲ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﮕﻠﯽ ﺧﻮدﭘﻮﯾﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻔﯽدرﻧﻔﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﺤﻮل اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﻣﻨﻔﺮد ﻧﻔﯽ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﺮاﻧﺪازي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮرژوازي ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻧﺪﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﯾﮏ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢواره ﻣﻨﺘﻘﺪ از ﺧﻮد ﯾﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﻘﻼب 78 ﻣﺪاوم را ﺑﭙﺮوراﻧﺪ. ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺑﺮاي روﺷﻦﺗﺮﮐﺮدن اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺧﻮد را از ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮ»داﻧﺶ ﻣﻄﻠﻖ«ﻓﺼﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﺘﺎب ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ذﻫﻦ ﻫﮕﻞ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻪﺣﺎل ﺑﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪه

152 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 152 در ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺘﺎباش ﺿﻤﯿﻤﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ در اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻫﮕﻞ را از ﺳﻔﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ذﻫﻦ ﺑﻪ آن اﺧﺘﺼﺎص دارد ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. او ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ :»ﺣﺮﮐﺖ آﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺑﮋه در ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﺗﻌﯿﻨﺎت آن و از ﻣﻨﻈﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺗﻌﯿﻨﺎت راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ آﮔﺎﻫﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد و از ﻃﺮﯾﻖ راﺑﻄﻪاي ذﻫﻨﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ درك ﻣﯽﮐﻨﺪ «. 79 ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﭙﺲ درك ﻫﮕﻞ از ﻣﻔﻬﻮم داﻧﺶ ﻣﻄﻠﻖ را ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ» : آﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻧﺎب ﺣﺮﮐﺖ ﻓﺮاروي از ﺧﻮد. ﻣﻔﻬﻮم در ﻋﯿﻨﯿﺖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺟﻮﻫﺮ ﺑﻪ ﺳﻮژه. اﯾﻦ 80 ﺗﻌﻤﻖ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺧﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ذﻫﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ذﻫﻦ ﺧﻮدآﮔﺎه را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ «. در اﯾﻦﺟﺎ ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻓﺼﻠﯽ را ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ و درك ﺧﻮد از راﺑﻄﻪي ﻓﺮاروي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻞ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽداد ﭼﺮاﮐﻪ ﺳﻮاﻻت ﻣﺘﻌﺪدي در ﻣﻮرد راﺑﻄﻪي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﻫﮕﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﭘﺎﺳﺦ داد. روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﺤﻠﻪاي ﮐﻪ او»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ ﻋﯿﻨﯿﺖﺑﺎور«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻞ را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و آن را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺤﻮ ﮐﺮدن دﮔﺮﺑﻮد ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ. او ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﺤﻠﻪاي ﮐﻪ»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﯿﻮﯾﺴﺖ«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻞ را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻪﺟﻮﯾﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. او ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻧﯽ اﺳﻤﯿﺖ و راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ ﻫﻢﻋﻘﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻫﮕﻞ و ﺧﺼﻮﺻﺎ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻔﻬﻮم»اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ«ﻫﮕﻞ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ رﻫﺎﯾﯽ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازي از ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﺳﺖ. در ﻓﻘﺪان ﻓﺼﻠﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻻزم ﻣﯽداﻧﻢ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ادﻋﺎي ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻧﮕﺎﻫﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ درك ﻫﮕﻞ از ﻣﻔﻬﻮم»ﻣﻨﻔﯿﺖ ﻣﻄﻠﻖ«در ﺳﻪ اﺛﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي او ﭘﺪﯾﺪار ﺷﻨﺎﺳﯽ ذﻫﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻠﺴﻔﻪي ذﻫﻦ ﺑﯿﺎﻧﺪازم. اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪهي ﻫﻤﻪي وﺟﻮه ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ آﺛﺎر ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻓﺼﻞ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ آﺛﺎر را ﻣﺮور ﮐﻨﺪ. در ﻓﺼﻞ»داﻧﺶ ﻣﻄﻠﻖ«در ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ذﻫﻦ ﻫﮕﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺟﺪﯾﺪ از روح زﻣﺎﻧﻪ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ. در اﯾﻦﺟﺎ او ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ راه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎ درك ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﻪ درك و دروﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎزﺳﺎزي ﯾﺎ ﺟﻠﺠﺘﻪ )ﻣﺮگ و دوﺑﺎره زﻧﺪهﺷﺪن( داﻧﺶ اﺳﺖ. داﻧﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺎزﮔﻮﯾﯽ و ﻣﺮور ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺗﺰ و آﻧﺘﯽﺗﺰ 81 ﮐﻪ ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ اﯾﺪهي آزادي ﺑﻪﻋﻨﻮان اﯾﺪهاي ﻫﻢواره در ﺣﺎل ﺗﺤﻮل اﺳﺖ.

153 153 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري در ﻓﺼﻞ»اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ«در ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻫﺪف ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي اﯾﺪهي ﻋﻤﻠﯽ و اﯾﺪهي ﻧﻈﺮي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﮕﻞ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻣﯿﺎن ﻣﻨﻄﻖ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﮐﺎﻧﺖ و دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ»ﻧﻔﯽدرﻧﻔﯽ«ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﮐﺎﻧﺖ راﺑﻄﻪاي اﺑﺰاري ﺑﺎ اﺑﮋه ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮري ﺻﺮﻓﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه را ﺑﺮ واﻗﻌﯿﺖ ﻣﻬﺮ ﻣﯽزﻧﺪ. در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻔﯽدرﻧﻔﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻌﯿﻨﺎت اﺑﮋه را ﺑﺎ ﮐﻠﯿﻪي وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﺶ درك ﮐﻨﺪ و در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻏﻨﯽﺗﺮ و ﻣﺘﺤﻮلﺷﺪه و ﻧﻪﺻﺮﻓﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﯾﻦ ﺗﻌﯿﻨﺎت ﺑﺎ اﯾﺪهي آﻏﺎزﯾﻦ را ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﺪ. ﺑﻪﻋﺒﺎرﺗﯽدﯾﮕﺮ»درﻧﮕﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻀﺎد ﻣﺮﺣﻠﻪي اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ«82 و ﻓﺮاروي را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد. ازاﯾﻦروﺳﺖ 83 ﮐﻪ ﻫﮕﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : اﯾﺪهي ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺗﻀﺎد را درون ﺧﻮد دارد «. در ﻓﺼﻞ»ذﻫﻦ ﻣﻄﻠﻖ«در ﭘﺎﯾﺎن ﻓﻠﺴﻔﻪي ذﻫﻦ ﻫﮕﻞ ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﻤﻪﺧﺪااﻧﮕﺎري در ﻓﻠﺴﻔﻪي اﺳﭙﯿﻨﻮزا و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي او ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﻪﺧﺪااﻧﮕﺎري ﻧﯿﺴﺖ. اﮔﺮﭼﻪ او اﺳﭙﯿﻨﻮزا و ﻣﻮﻻﻧﺎ را ﻣﯽﺳﺘﺎﯾﺪ ﻫﺪف ﻓﻠﺴﻔﻪي او دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﻫﺮي ﻣﻄﻠﻖ ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﻘﻮﻟﻪي ﺟﻮﻫﺮ در ﻓﻠﺴﻔﻪي اﺳﭙﯿﻨﻮزا ﮔﻮﯾﺎي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﻨﺎت ﺑﯽﺷﻤﺎر دارد اﻣﺎ ﺧﻮد ﻣﻨﻔﯿﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ. ﻫﮕﻞ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﭘﺮوژهي ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺧﻮد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺪف او درك ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻪﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺟﻮﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﻮژه اﺳﺖ ) 84 اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت در ﻣﻘﺪﻣﻪي ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﯽ ذﻫﻦ ﻧﯿﺰ ذﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮد(. ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺟﻮﻫﺮ ﺑﺎ ﺳﻮژه در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮاي ﻫﮕﻞ ﻧﻪ ﯾﮏ اﯾﺪهي ﻣﻨﻔﯿﺖﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﮐﻪ اﯾﺪهاي ﺧﻮدﭘﻮ و در ﺣﺎل ﺗﺤﻮل اﺳﺖ. ذﻫﻦ ﻣﻄﻠﻖ در ﻧﻬﺎﯾﺖ»اﯾﺪهاي ﺧﻮداﻧﺪﯾﺶ«85 اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻄﻠﻘﯽ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻫﻢواره ﺣﺎﻣﻞ اﻧﮕﯿﺰهي ﺧﻮدﭘﻮﯾﯽ اﺳﺖ». اﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻣﺮ واﻗﻊ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ 86 ﮐﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺮﮐﺖ و ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﻤﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﺖ «. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞﻫﺎ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﺑﺘﻮان ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖﺧﻮاﻫﯽ و ﺳﻠﻄﻪﺟﻮﯾﯽ را ﺑﻪ زﯾﺮﺳﻮال ﮐﺸﯿﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﺪهي ﻫﮕﻠﯽ دﮔﺮﺑﻮد و ﻓﺮدﯾﺖ را ﻣﺤﻮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻢواره ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ آن را ﺑﺎ ﮐﻠﯿﻪي ﺗﻌﯿﻨﺎتاش درك ﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﺪهاي ﻏﻨﯽﺗﺮ و ﻣﺘﻌﯿﻦﺗﺮ را ﺑﯿﺎﻓﺮﯾﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل درك ﻫﮕﻞ از ﺳﻮژهي ﺧﻮدﭘﻮ و ﺧﻮداﻧﺪﯾﺶ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت در ﻗﻠﻢرو اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺎرﮐﺲ از ﻓﺮدﯾﺖ آزاد ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎن ﻧﻪﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻏﺎﯾﺘﯽ در ﺧﻮد ﺑﯽﺷﺒﺎﻫﺖ ﻧﯿﺴﺖ. در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ آﺛﺎر ﻫﮕﻞ رﺟﻮع ﮐﻨﻨﺪ و ادﻋﺎﻫﺎي ﻫﯿﻮدﯾﺲ را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي درﮐﯽ ﻋﻤﯿﻖ از اﯾﻦ آﺛﺎر ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺤﺚ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎز اﺳﺖ و ﺑﺴﯿﺎر ﺿﺮوريﺳﺖ.

154 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري 154 ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي اﺛﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ و ﺑﺎزاﻧﺪﯾﺸﯽ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ از ﺳﺎلﻫﺎي 1837 ﺗﺎ 1881 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﻪﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﭙﺮوراﻧﻨﺪ. ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻣﺎرﮐﺲ ژرف و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻋﯿﻨﯽ ذﻫﻨﯽ و ﻫﻢآﻫﻨﮕﯽﻫﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. درﻋﯿﻦﺣﺎل درك او از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻓﺮﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎ آن رژﯾﻢﻫﺎي ﺗﻤﺎﻣﯿﺖﺧﻮاﻫﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻣﺎرﮐﺲ در ﺷﻮروي و ﭼﯿﻦ و دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺣﮑﻢ ﻣﯽراﻧﺪﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﻌﯽ داﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاي وﺣﺪت ﺟﺪﯾﺪي ﺑﯿﻦ ﻋﯿﻨﯿﺖ و ذﻫﻨﯿﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ. او ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﭼﻮن ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻖ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر در ﮐﺘﺎب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪدﻗﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد و درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻫﻢواره ﺑﻪدﻧﺒﺎل آﻏﺎزﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺮدن ﭼﺸﻢاﻧﺪاز رﻫﺎﯾﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﺮد. ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﯾﺪهي آزادي ﻣﺴﺘﺘﺮ در اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮدﺟﻮش ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ او ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﻮﯾﯽ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺤﺪود ﮐﻨﺪ. او ﻫﻢواره در ﺣﺎل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺑﺎزاﻧﺪﯾﺸﯽ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻓﻠﺴﻔﻪ اراﺋﻪي ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻮ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﺗﺤﻮلﭘﺬﯾﺮ در ﻣﻮرد ﺣﺎل و آﯾﻨﺪه ﺑﻮد. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺤﺚ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﺛﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آﻏﺎز ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺗﻠﺦ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ Peter Hudis. Marx s Concept of the Alternative to Capitalism. Leiden: Brill, اﯾﻦ اﺛﺮ را اﮐﻨﻮن ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي در دﺳﺖ ﺗﺮﺟﻤﻪ دارد..2 ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﮐﻠﯿﻪي آﺛﺎر اﺻﻠﯽ ﻣﺎرﮐﺲ و ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻘﺎﻻت ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲﻫﺎ و ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوژهي MEGA ﺷﻤﺎرهي ) 2 ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ( ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ..3 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر در ﺗﻮﺻﯿﻒ روش ﺳﻪﺳﻄﺤﯽ اوﻧﻮ - ﺳﮑﯿﻦ - آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ»ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دوﻟﺖ و ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ«ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺧﺘﻼﻻﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ. او ﺑﻪ ﻧﻘﻞﻗﻮل ذﯾﻞ از دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﮑﻨﯽ در اﻗﺘﺼﺎد

155 155 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﻗﻠﻢ آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ» : ﻣﻨﻄﻖﻫﺎي ﺳﺴﺖﺗﺮ«ﯾﺎ»ﻣﻨﻄﻖﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ«در ﺳﻄﻮح ﻧﻈﺮﯾﻪي ﻣﺮاﺣﻞ و ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻨﻬﺎ داراي اﺳﺘﻘﻼل ﻧﺴﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوي ﻣﻨﻄﻖ دروﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ «. رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر» دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داري رﻓﺎه «در ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ 28. دﺳﺎﻣﺒﺮ.2012 ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ : Robert Albritton. How Dialectics Runs Aground: The Antinomies of Arthur s Dialectic of Capital. Historical Materialism. Vol 13:2 (2005), pp Robert Albritton. Theorizing Capital s Deep Structure and the Transformation of.4.capitalism in Historical Materialism. Vol 12:3(2004), p. 88 Moishe Postone. Time, Labor and Social Domination. CambridgeUniversity..5.Press, pp.27, , 161 John Holloway. Change the World Without Taking Power. London, Pluto Press, pp. 176, 144, 240 Tony Smith, Marx s Capital and Hegelian Dialectical Logic in Marx s Method.7 in Capital: A Reexamination. Edited by Fred Moseley. New Jersey: Humanities Press, p او ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ و ﻧﻘﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دوﻟﺘﯽ در ﭼﯿﻦ ﻣﺎﺋﻮﺋﯿﺴﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ..9 رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ. ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﻧﻘﻼب. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي و ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري. ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ ﺧﺠﺴﺘﻪ.1391 (83) :.10 ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ : ﻧﻘﺪي ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ. ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي. ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ آﮔﺎه.1386 ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻣﺎرﮐﺲ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ. ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻣﺎرﮐﺲ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ. ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ. ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص

156 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻣﺎرﮐﺲ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ. ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺻﺺ Karl Marx. Comments on James Mill ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ.25 ﻣﺎرﮐﺲ. دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻠﺴﻔﯽ.1844 ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي. ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ آﮔﺎه.1377 ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺻﺺ ﻣﺎرﮐﺲ. دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻠﺴﻔﯽ.1844 ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻣﺎرﮐﺲ در ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ» زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ» : در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم ﯾﺎ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ. زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺒﺎرتاﺳﺖاز زﻣﺎن ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﺮ ﻧﻮع ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻌﺎرف ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻌﯿﻦ و ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻣﻬﺎرت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و ﺷﺪت ﮐﺎر راﯾﺞ در آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻻزم اﺳﺖ. ﻣﺜﻼ ﭘﺲ از رواج ﻣﺎﺷﯿﻦﻫﺎي ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﺑﺨﺎر در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻧﺦ ﺑﻪ ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ. در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺎرﭼﻪي دﺳﺖﺑﺎف اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﮐﺎري ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﯿﺎز داﺷﺖ اﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻓﺮدياش ﺑﯿﺎنﮔﺮ ﻧﺼﻒ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ارزش آن ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ارزش ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ «. ص.69. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ از اﺻﻄﻼح»ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﮐﺎر«و در ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ از اﺻﻄﻼح»زﻣﺎن ﮐﺎر ﻓﻌﻼ ﻻزم«ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﻣﻔﻬﻮم»زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ..33 ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ. ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ. ﺗﺮﺟﻤﻪي آرﺗﯿﻦ آراﮐﻞ. ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ اﻫﻮرا 1384 Karl Marx. Poverty of Philosophy

157 157 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري.34 ﻫﻤﺎنﺟﺎ..35 ﻫﻤﺎنﺟﺎ..36 ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ : ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺎﻗﺮ ﭘﺮﻫﺎم و اﺣﻤﺪ ﺗﺪﯾﻦ. ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ آﮔﺎه ﺟﻠﺪ دوم. ﺻﺺ Karl Marx. Capital, Volume III, Translated by David Fernbach. New York:.39 Vintage, pp ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص.180. Karl Marx. Civil War in France ﻫﻤﺎنﺟﺎ..43 ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ». ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ«. در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﭘﺲ از 150 ﺳﺎل. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي و ﻣﺤﻤﻮد ﻋﺒﺎدﯾﺎن. ﺗﻬﺮان : ﻧﺸﺮ آﮔﺎه 1380 ص.301. Karl Marx. Civil War in France..44 Karl Marx. Drafts of the Civil War in France in Marx and Engels Collected.45 Works, Vol. 22. New York: International Publishers, p ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.486. Karl Marx. Civil War in France..47 Karl Marx. Drafts of Civil War in France. p ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ. ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ. ﻧﻘﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﮔﻮﺗﺎ و دو ﻧﺎﻣﻪ. ﻟﻨﺪن : ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ 1383 ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.200.

158 158 درك ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري.201. ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.58 Erich Fromm. Marx s Concept of Man. New York: Continuum, 1992(1961), p ﺻﺺ.1844 دﺳﺘﻨﻮﻧﺸﺘﻪ ﻫﺎي. ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.63 Leszek Kolakowski. Main Currents of Marxism: Its Rise, Growth and.64 Dissolution, Volume 3: The Breakdown,. Oxford: OxfordUniversity Press, p ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص.65 Karel Kosik. Dialectics of the Concrete: A Study on the Problems of Man and.66.(1964) World. Dordrech: D. Reidel, ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺻﺺ.67 ﻣﻦ از ﺗﺮﺟﻤﻪي.96. ص. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺎﻗﺮ ﭘﺮﻫﺎم و اﺣﻤﺪ ﺗﺪﯾﻦ. ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ. ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ.68 : اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ذﯾﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهام Karl Marx and Frederick Engels. Collected Works. Vol. 29. New York: International Publishers, p ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﺻﺺ.69 ﻣﻦ از ﺻﺺ. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺎﻗﺮ ﭘﺮﻫﺎم و اﺣﻤﺪ ﺗﺪﯾﻦ. ﮔﺮوﻧﺪرﯾﺴﻪ. ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ.70. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻓﺎرﺳﯽ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﻧﻘﻼب اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهام Karl Marx. Capital, Volume III. Translated by David Fernbach. New York,.71 Vintage, pp ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص.74 Erich Fromm, Op.cit., p ﺻﺺ 1844 دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ.77

159 ﻓﺮﯾﺪا آﻓﺎري ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص ﻫﯿﻮدﯾﺲ ص.80 G.W.F. Hegel. Phenomenology of Mind. Translated by J.B. Baillie. New York:.81 Humanities Press (1931). pp G.W.F Hegel. Science of Logic. Translated by A.V. Miller. New York:.82 Humanities Press, 1976 (1969). p ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.83 G.W.F. Hegel. Philosophy of Mind. Translated by William Wallace and A.V..84.Miller. Oxford: Clarendon Press, 1978 (71). p ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.86

160 160 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي دورهي ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ اروﭘﺎ ـ ﭼﻪ ﻏﺮب و ﭼﻪ ﺷﺮق ـ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎي اﺳﺘﺒﺪادي ﺑﺮ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ اروﭘﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺪﻧﺪ. اﯾﻦ دورهي ﺗﺎرﯾﺨﯽ از ﻟﺤﺎظ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻢوﺑﯿﺶ از اواﺧﺮ ﻓﺌﻮداﻟﯿﺴﻢ ﺗﺎ ﻇﻬﻮر و ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در اروﭘﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ از ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗﺎ ﺳﺪهي ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻣﯿﻼدي اداﻣﻪ داﺷﺖ و در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ : اﺳﺘﺒﺪاد اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ در اواﺧﺮ ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺰرگ ﺧﻮد در ﻫﻠﻨﺪ ﺷﺪ اﺳﺘﺒﺪاد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اواﺳﻂ ﺳﺪهي ﻫﻔﺪﻫﻢ از ﭘﺎي درآﻣﺪ اﺳﺘﺒﺪاد ﭘﺮوس ﺗﺎ اواﺧﺮ ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﺗﺪاوم داﺷﺖ اﻣﺎ اﺳﺘﺒﺪاد روﺳﯿﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺪهي ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪ. ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ دورهي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻋﻤﯿﻘﯽ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از ﺧﻮد ﺑﻪﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﺮوري اﺳﺖ. در واﻗﻊ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺪوي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻨﺒﺶ رﻓﺮﻣﺎﺳﯿﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن ﻫﻤﮕﯽ در اﯾﻦ دوره رخ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎي اﺳﺘﺒﺪادي در ﺷﺮق و ﻏﺮب اروﭘﺎ در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي دو ﻧﻈﺎم اﺳﺘﺒﺪادي در ﺷﺮق و ﻏﺮب اروﭘﺎ را ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎه ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﺎ دﺳﺖﮐﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻃﺮﺣﯽ ﮐﻠﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﺑﮕﺬارد. اﯾﻦ ﻃﺮح ﮐﻠﯽ ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ادﻋﺎي آن را ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺳﯿﺮ ﺗﮑﻮﯾﻨﯽ اﯾﻦ دورهي ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ. وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﭼﻨﯿﻦ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ در اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺳﻠﻄﻨﺖﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺘﺒﺪادي ارﺗﺶ ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ رﯾﺸﻪدار ﻣﺎﻟﯿﺎتﺑﻨﺪي ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪون اﯾﺠﺎد ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪي ﺑﺎزار ﯾﮏﭘﺎرﭼﻪ و ﭘﯽﮔﯿﺮي ﮔﺴﺘﺮدهي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺮﮐﺎﻧﺘﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﺳﺖ». ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي در ﻏﺮب دﺳﺘﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﻓﺌﻮدال در ﺑﺴﺘﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺷﻬﺮي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ آن را ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ آن ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﯽﺷﺪ 1«. ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي در ﺷﺮق اروﭘﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺮﮐﻮب ﻃﺒﻘﻪي ﻓﺌﻮدال ﺑﻮد ﮐﻪ»ﺗﺎزه از ﺷﺮ آزاديﻫﺎي ﺟﻤﻌﯽ و ﺳﻨﺘﯽ ﺗﻬﯽدﺳﺘﺎن ﺧﻼص ﺷﺪه ﺑﻮد و اﺑﺰاري ﺑﺮاي اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺳﺮفداري در ﺑﺴﺘﺮي ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ از زﻧﺪﮔﯽ ﯾﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ

161 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 161 ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﺷﻬﺮي در ﺳﺪهﻫﺎي ﻣﯿﺎﻧﻪ زدوده ﺷﺪه ﺑﻮد 2«. در واﻗﻊ اﺳﺘﺒﺪاد»ﻣﺪرن«در ﺷﺮق اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ»ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت دﻧﯿﺎي ﻣﺪرن از ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا اﺳﺘﻘﺮار ﯾﺎﺑﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ 3 ﺗﺰرﯾﻖﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻏﺮب ﺑﻮد «. وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺧﺎص اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﻗﯽ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺮﮐﻮب ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﭼﻪ ﺑﻮد دو وﯾﮋﮔﯽ ﮐﻠﯽ ﭘﺎﯾﻪاي و از ﻟﺤﺎظ دروﻧﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﻢ را ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد. ﯾﮑﻢ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن ﭼﺸﻢﮔﯿﺮﺗﺮ از ﻏﺮب ﺑﻮد و ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدي ﺑﻪﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ. در واﻗﻊ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺆﺛﺮي دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﯽ ﻧﻮﻇﻬﻮر را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﺣﺎﮐﻢ ﺗﻘﻠﯿﻞ داد و ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺎﺑﻊ اﻟﺰاﻣﺎت آن ﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺎرزارﻫﺎي ﺟﻨﮕﯽ روﺳﯿﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺋﺪيﻫﺎ ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽﻫﺎ ﺗﺎﺗﺎرﻫﺎ و ﺳﺎﯾﺮ دﺷﻤﻨﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﺗﺄﺛﯿﺮ آن ﺑﺮ ﮐﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪي روﺳﯿﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي آن اﯾﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻨﮕﯽ دوﻟﺘﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻟﮕﻮي اﺟﺎرهداري و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﺠﺒﺎ ﺑﻪ زاﺋﺪهي دﺳﺘﮕﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد». زﻣﯿﻦ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪاي اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﻮد و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻣﯿﻦداري ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪي ﻧﻈﺎم دﻓﺎع ﻣﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ«4 و ﻧﻤﻮﻧﻪي دﯾﮕﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﭘﺮوس اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ دوﻟﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﻪي ﻓﺮﻋﯽ ارﺗﺶ زاده ﺷﺪ و ﮐﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺪﻧﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺮﻓﺮﻣﺎندﻫﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﻨﮓ ﺷﺪه ﺑﻮد. دوﻣﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ راﺑﻄﻪي ﺗﺎﺑﻊ و ﻣﺘﺒﻮع ﻣﺎﻟﮑﺎن ﻓﺌﻮداﻟﯽ و ﺳﻠﻄﻨﺖﻫﺎي اﺳﺘﺒﺪادي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮق و ﻏﺮب در ﺷﯿﻮهي ﻣﺘﻔﺎوت ادﻏﺎم ﻧﺠﺒﺎ در ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻓﺮوش ﻣﻨﺎﺻﺐ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺗﺒﻌﺎت رﺷﺪ ﺑﻮرژوازي ﺗﺠﺎري در ﻏﺮب ﺑﻮد ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪي در ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎي اﺳﺘﺒﺪادي ﺷﺮق ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻧﺸﺪ». ﻋﻠﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ را در ﻏﺮب ﺑﺎﯾﺪ وﺟﻮد ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪي ﺗﺠﺎري ﻣﺤﻠﯽ و رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺗﺠﺎري و ﺗﻮﻟﯿﺪي داﻧﺴﺖ. ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺗﺠﺎري ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺎﺧﺼﯽ از راﺑﻄﻪي درونﻃﺒﻘﻪاي ﺑﯿﻦ اﺷﺮاﻓﯿﺖ ﺣﺎﮐﻢ و دوﻟﺖ آن ﺑﻮد. وﺣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺴﺎد ﺑﻮد و ﻧﻪ اﺟﺒﺎر ﻗﻬﺮ اﺳﺘﺒﺪادي ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ و ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪﺗﺮي را در ﻏﺮب ﺑﻪوﺟﻮد آورد 5«. اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽاﺳﺖﮐﻪ در ﺷﺮق ﺑﻮرژوازي ﺷﻬﺮي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎري ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي را ﻣﻼﯾﻢ ﻧﻤﯽﮐﺮد. ﺗﺰارﻫﺎ در روﺳﯿﻪ ﺗﺠﺎرت را از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﺧﻮد ﮐﻨﺘﺮل و ﺷﻬﺮﻫﺎ را اداره ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﻃﺒﻘﻪي اﺷﺮاف ﺷﺮﻗﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ در دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻨﮕﯽ و ادارهﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ و ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ آن ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ.»ﮔﺬار ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺧﻨﺜﯽﺑﻮدن ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺳﺮفﺳﺎزي دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺳﺮﺷﺖ وﯾﮋهي ﻧﺠﺒﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ را ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﻤﺎن ﻣﺴﯿﺮ ﻏﺮب

162 162 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي را در ﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮد. ﻃﺒﻘﻪي ﻧﺠﺒﺎ اﻧﻄﺒﺎق ﻃﻮﻻﻧﯽ و دﯾﺮﭘﺎ ﺑﺎ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﻨﻀﺒﻂ ﻓﺌﻮداﻟﯽ را ﺑﺮاي آﻣﺎدﮔﯽ ﺟﻬﺖ ادﻏﺎم در ﯾﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي اﺷﺮاﻓﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﮑﺮده ﺑﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻧﺠﺒﺎ ﺑﺎ ﺧﻄﺮات ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺘﯿﻼي ﺧﺎرﺟﯽ ﯾﺎ ﻓﺮارﻫﺎي دﻫﻘﺎﻧﯽ روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺑﺰاري داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ وﺣﺪﺗﯽ آﻫﻨﯿﻦ ﺑﺨﺸﺪ. ﻧﻮع ادﻏﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي روﺳﯿﻪ و ﭘﺮوس ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ اﻏﻠﺐ ﻣ ﻬﺮ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اوﻟﯿﻪ را ﺑﺮ ﺧﻮد داﺷﺖ دﻗﯿﻘﺎ اﺣﺪاث ﻋﻤﺎرت اﺳﺘﺒﺪاد»ﻣﺪرن«در ﺷﺮق ﺧﻠﻖ راﺑﻄﻪي ﺑﻨﺪﮔﯽ»ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ«را اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮﺷﺖﻧﺸﺎن ﻧﻈﺎم ﺗﯿﻮلداري ﻏﺮب ﺑﻮد. اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﺷﺮق ﺟﺪي ﻧﺒﻮد راﺑﻄﻪي ﺑﻨﺪﮔﯽ در ﻏﺮب ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪ 6 اﻣﺎ در ﺷﺮق ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺘﺒﺪاد ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪ «. روﺳﯿﻪ دژ ارﺗﺠﺎع روﺳﯿﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺑﺴﯿﺎر روﺷﻨﯽ از اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﻮﯾﻦ و ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي آن را ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﻢ. ﺷﺎﺧﻪاي ﺗﺮﮐﯽ از ﺳﭙﺎﻫﯿﺎن ﭼﻨﮕﯿﺰﺧﺎن ﺑﻪﻧﺎم اﯾﻞ ﻃﻼﯾﯽ در اواﯾﻞ ﻗﺮن ﺳﯿﺰدﻫﻢ در ﺟﻨﻮب روﺳﯿﻪ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ و ﭘﺲ از آن ﺑﻪﻣﺪت 150 ﺳﺎل ﯾﻮغ ﺧﺮاجﮔﺬاري را ﺑﺮ دوش روﺳﯿﻪ ﻧﻬﺎد. اﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢﻫﺎي ﺛﺎﺑﺘﯽ را ﺑﺮاي ﺑﺮدهﮐﺮدن ﻣﺮدم روﺳﯿﻪ از ﺷﺮق اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ در اواﺳﻂ ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ و ﺟﺬب ﺷﺪﻧﺪ. ﺻﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺗﺎﺗﺎرﻫﺎي ﮐﺮﯾﻤﻪ و ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ از ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﻗﻠﻢرو روﺳﯿﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﭙﺎول و اردوﮐﺸﯽﻫﺎي آﻧﺎن ﺑﺮاي ﺑﺮدهﺳﺎزي ﺑﺨﺶ ﺑﯿﺶﺗﺮ اوﮐﺮاﯾﻦ را ﺑﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺣﻤﻼت اﻧﮕﯿﺰهي ﺗﺸﮑﯿﻞ دوﻟﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ در دوكﻧﺸﯿﻦ ﻣﺴﮑﻮوي را اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻈﺎم ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ روﺳﯿﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي 1340 ﺗﺎ 1547 ﮐﻪ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺷﻬﺮ ﻣﺴﮑﻮ ﺑﻮد و ﻧﯿﺎي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺰاري روﺳﯿﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد را ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺑﺨﺸﯿﺪ. ﺑﻬﺒﻮد اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺎره در ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﯿﻨﯽ از اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﯽ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﻣﺴﮑﻮ در روﺳﯿﻪ ﭘﺲ از ﻇﻬﻮر ﺗﺰارﯾﺴﻢ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺗﺠﺎرت راه دور ﺑﺎ اروﭘﺎ و آﺳﯿﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ رﺷﺪ ﮐﺮد». در ﺳﺎل 1613 اﺷﺮاﻓﯿﺖ روﺳﯿﻪ ﺗﺎ آن ﺣﺪ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﯿﺨﺎﯾﯿﻞ روﻣﺎﻧﻒ ﺟﻮان را ﺑﻪ ﻣﻘﺎم اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ. ﻇﻬﻮر ﺧﺎﻧﺪان روﻣﺎﻧﻒ در واﻗﻊ اﺳﺘﻘﺮار دوﺑﺎره و ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي در روﺳﯿﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ 300 ﺳﺎل ﺗﻤﺎم رﯾﺸﻪﮐﻦ ﻧﺸﺪ 7«. ﺑﯽﮔﻤﺎن آن ﻣﺎﺷﯿﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺘﻮار ﺷﺪ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎر ﻋﻈﯿﻢ ﭘﺘﺮ اول ﯾﺎ ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﺑﻮد. در زﻣﺎن او ﭘﺪرﺳﺎﻻري ﻟﻐﻮ و ﮐﻠﯿﺴﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﺎﺑﻊ دوﻟﺖ ﺷﺪ. ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﻏﺮﺑﯽ در ﺳﻨﺖﭘﺘﺮزﺑﻮرگ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﻧﻈﺎم اداري ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﺶﺗﺮي ﯾﺎﻓﺖ. ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺪرن آﻫﻦ در اورال ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد روﺳﯿﻪ را ﺑﻪ

163 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 163 ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﻠﺰ آن ﻋﺼﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ. ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ﻧﻔﻮس ﺳﺮفﻫﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ. ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎي دﻫﻘﺎﻧﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي 1700 ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ 8. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي روﺳﯿﻪ از ﭘﯿﮑﺎر ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪي ﺟﻨﮓ ﺑﺰرگ ﺷﻤﺎل ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و در داﺧﻞ ﺷﻮرش ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺮﻗﺮاري دوﺑﺎرهي ﺳﺮفداري رﺳﻤﯽ و واﺑﺴﺘﮕﯽ دﻫﻘﺎﻧﺎن را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮد. ﻗﺪرت ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي روﺳﯿﻪ در ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽاش ﺑﻪزودي ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ. ﮐﺎﺗﺮﯾﻦ دوم ﭘﯿﺶﮔﺎم اﺻﻠﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪي ﻟﻬﺴﺘﺎن در 1795 ﺑﻮد. اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﺗﺰاري ﺣﺪود 200 ﻫﺰار ﻣﺎﯾﻞ ﻣﺮﺑﻊ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺖ. ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن در دﻫﻪي ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻗﻔﻘﺎز ﺿﻤﯿﻤﻪ ﺷﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ آزﻣﻮن ﺳﺘﺮگ اﯾﻦ ﻗﺪرت ﺟﻨﮓﻫﺎي ﻧﺎﭘﻠﺌﻮﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻠﻄﻪي ﺟﺪﯾﺪ اروﭘﺎﯾﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺰاري را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد. روﺳﯿﻪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي در ﺷﺮق ﺑﻮد ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻗﺎره ﺗﻨﻬﺎ رژﯾﻢ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﯾﺴﺘﺎد. در واﭘﺴﯿﻦ دﻫﻪي ﺳﺪهي ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎن روﺳﯿﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﺑﻪ اﻋﻤﺎق ﻏﺮب ـ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺳﻮﯾﯿﺲ و ﻫﻠﻨﺪ ـ رﺳﻮخ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎي اﻧﻘﻼب ﺑﻮرژواﯾﯽ را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻨﺪ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺗﻤﺎمﻋﯿﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ روﺳﯿﻪ آﻏﺎز ﮐﺮد ارﺗﺶ ﻋﻈﯿﻢ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ از ﺧﺮدﮐﺮدن ﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻟﺖ ﺗﺰاري ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ. ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﻪ در آﻏﺎز ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي ﻫﻢراه ﺑﻮد ﻇﺎﻫﺮا در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺑﺪي آبوﻫﻮا و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻟﺠﯿﺴﺘﯿﮑﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد. ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ از ﻣﺴﮑﻮ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻠﻄﻪي ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺎره ﺑﻮد : ﻃﯽ دو ﺳﺎل ﺳﭙﺎﻫﯿﺎن روﺳﯽ در ﭘﺎرﯾﺲ اردو زدﻧﺪ. ﺗﺰارﯾﺴﻢ در ﻣﻘﺎم ژاﻧﺪارم ﭘﯿﺮوز ﺿﺪ اﻧﻘﻼب اروﭘﺎﯾﯽ وارد ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﺷﺪ. ﮐﻨﮕﺮهي وﯾﻦ ﻣﻬﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﯿﺮوزي آن ﮐﻮﺑﯿﺪ. اﺗﺤﺎد ﻣﻘﺪس ﺳﻪ ﮐﺸﻮر اﺗﺮﯾﺶ ﭘﺮوس و روﺳﯿﻪ را ﺑﻪﻣﺪت ﺳﻪ دﻫﻪ از 1815 ﺗﺎ 1848 و ﺑﺎ 9 ﻫﺪف ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻃﻐﯿﺎنﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺘﺤﺪ ﮐﺮد. ﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻟﺖ ﺗﺰاري ﭘﺲ از ﭘﯿﻤﺎن وﯾﻦ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ اﺻﻼﺣﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺻﻼﺣﺎت اﺗﺮﯾﺶ و ﭘﺮوس روﺑﻪرو ﻧﺸﺪ. دوﻟﺖ روﺳﯿﻪ رﺳﻤﺎ ﺧﻮد را ﺧﻮدﮐﺎﻣﻪ اﻋﻼم ﮐﺮد : ﺗﺰار ﺷﺨﺼﺎ و ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪﺟﺎي ﮐﻞ ﻧﺠﺒﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد. ﺗﺤﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ وي ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻓﺌﻮداﻟﯽ در ﺗﺎروﭘﻮد ﺧﻮد ﻧﻈﺎم دوﻟﺘﯽ ﺗﻨﯿﺪه ﺷﺪ. ﺧﻮد دوﻟﺖ ﻣﺎﻟﮏ زﻣﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ 20 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﺮف ـ دوﭘﻨﺠﻢ از ﺟﻤﻌﯿﺖ دﻫﻘﺎﻧﺎن روﺳﯿﻪ ـ ﺑﻮد. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ دوﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﻋﻈﯿﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﻓﺌﻮداﻟﯽ در ﮐﺸﻮر ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ. ارﺗﺶ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺳﺮفﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﺠﺒﺎي ﻣﻮروﺛﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮﻣﺎندﻫﯽ آن در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ردهي ﺧﻮد ﺳﻠﻄﻪ داﺷﺘﻨﺪ. ﮐﻠﯿﺴﺎ ﺷﻌﺒﻪاي ﻓﺮﻋﯽ از دوﻟﺖ و ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺨﺶ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﻮد ﮐﻪ در رأس آن ﯾﮏ ﻣﻘﺎم ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﺗﺰار ﻗﺮار داﺷﺖ. دوﻟﺖ

164 164 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﺮد و رؤﺳﺎ و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ در اواﺳﻂ ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺰار و وزﯾﺮان او ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. دوﻟﺖ اﺳﺘﺒﺪادي روﺳﯿﻪ وزﯾﺮ داﺷﺖ اﻣﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﯿﺄتدوﻟﺖ ﺑﻮد. اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﺗﺰاري در اﯾﻦ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪي رﺳﻤﯽ دوﻟﺖ اﻋﻼن ﮔﺮدﯾﺪ : ﺧﻮدﮐﺎﻣﮕﯽ ارﺗﺪوﮐﺴﯽ و ﻣﻠﯿﺖ. ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ دوﻟﺖ ﺗﺰاري در ﻧﯿﻤﻪي ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺮن 10 ﻧﻮزدﻫﻢ در ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺒﯽ ﺧﺎرﺟﯽ و ﻣﺪاﺧﻠﻪﺟﻮﯾﯽ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد. ﻣﺎرﮐﺲ و روﺳﯿﻪ در ﻣﯿﺎن اﻧﻮاع ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎياش ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ روﺳﯿﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺑﻮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺣﺘﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادم و در اواﯾﻞ ﺳﺪهي ﻫﺠﺪﻫﻢ آﻏﺎز ﺷﺪه ﺑﻮد ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﯾﺖ رژﯾﻤﯽ ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ اﻗﺘﺪارﮔﺮا اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ آﺛﺎري ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺛﺮي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﻓﺸﺎﮔﺮيﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎرهي ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺳﺪهي ﻫﺠﺪﻫﻢ 11 ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﻪي ﺿﺪ روﺳﯽ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت آزاد در ﺳﺎل اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ. ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﺛﺮ ﺿﺪ روﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺳﺪهي ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺠﺎدﻟﻪﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ. اﯾﻦ اﺛﺮ از وﯾﺮاﺳﺖﻫﺎي روﺳﯽ و آﻟﻤﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ اﻟﺒﺘﻪ وﯾﺮاﺳﺘﺎران اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﭘﻨﺞ ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﻪﻧﻘﺪ»ارزﯾﺎﺑﯽ و داوري ﯾﮏﺟﺎﻧﺒﻪ«ي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﻪ اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ 12. ﺑﺨﺶ زﯾﺎدي از ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ دورهي ﺗﺰار ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ )ﺣﺪود ( ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﺨﻔﯿﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﺤﺪان درازﻣﺪت ﺳﻮﺋﺪي ﺧﻮد ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﮐﺎر را ﺑﺮاي ﮔﺸﻮدن ﺑﺎﻟﺘﯿﮏ ﺑﻪروي ﺗﺰار ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ روﺳﯿﻪ را ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه دادهاﻧﺪ». دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ اﺷﺮاﻓﯿﺖ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب 1688 ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﺑﻪدﻧﺒﺎل»ﻣﺘﺤﺪاﻧﯽ«ﺑﻮد ﮐﻪ آنﻫﺎ را در ﺗﺰارﻫﺎ و ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ 13«. ﻣﺎرﮐﺲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت داﺧﻠﯽ روﺳﯿﻪ ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻣﻐﻮلﻫﺎ را رويداد ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ روﺳﯿﻪ را از ﺑﻘﯿﻪي اروﭘﺎ ﺟﺪا ﮐﺮد. وي ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ : ﮔﻬﻮارهي ﻣﺴﮑﻮوي در ﻓﻀﻮﻻت ﺧﻮﻧﯿﻦ ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﻐﻮل ﻗﺮار دارد و روﺳﯿﻪي ﻣﺪرن ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اﺳﺘﺤﺎﻟﻪي ﻣﺴﮑﻮوي ﻧﯿﺴﺖ. ﯾﻮغ ﺗﺎﺗﺎرﻫﺎ از ﺳﺎل 1237 ﺗﺎ 1462 ﺑﯿﺶ از دو ﺳﺪه ﻃﻮل

165 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 165 ﮐﺸﯿﺪ ﯾﻮﻏﯽ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﮐﻤﺮﺷﮑﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺤﻘﯿﺮآﻣﯿﺰ ﻧﯿﺰ ﺑﻮد و ﺷﯿﺮازهي ﻣﺮدم را ﮐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ آن 14 ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽﻣﮑﯿﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺣﺎﮐﻤﺎن روﺳﯿﻪ را ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن آﻧﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻐﻮل ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﺮد. ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺣﺎﮐﻤﺎن روﺳﯿﻪ و ﻫﻢ ﻣﺮدم روﺳﯿﻪ ﻧﮕﺮش ﺑﺮدهداري ـ ﻫﻢ دوروﯾﯽ ﺑﺮده و ﻫﻢ ﻧﺨﻮت ﺧﻮارﮐﻨﻨﺪهي ارﺑﺎب ـ را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ 15. ﻣﺎرﮐﺲ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺪرﻧﯿﺰهﺷﺪن روﺳﯿﻪ در زﻣﺎن ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﻫﯿﭻ ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﺑﺎ دﺳﺖآوردﻫﺎي ﺗﺮﻗﯽﺧﻮاﻫﺎﻧﻪي اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮري ﺷﻬﺮي رﻓﺮﻣﺎﺳﯿﻮن ﯾﺎ رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻧﺪاﺷﺖ. ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﻈﻬﺮ ﭘﺪﯾﺪهي ﺟﺪﯾﺪي ﺑﻮد زﯾﺮا در اﻗﺪاﻣﺎت ﮐﻼناش ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺑﺎﻟﺘﯿﮏ و ﻣﻨﺎﻃﻖ دﯾﮕﺮ ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﻣﺎرﮐﺲ»روش رﺧﻨﻪي ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس ﺑﺮدهي ﻣﻐﻮل را ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶ ﺟﻬﺎنﮔﯿﺮاﻧﻪي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﻣﻐﻮل«16 ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﯽﮐﺮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﺠﺎد ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺟﺪﯾﺪ در ﮐﻨﺎر درﯾﺎي ﺑﺎﻟﺘﯿﮏ در ﺣﺎﺷﯿﻪي دوردﺳﺖ ﺷﻤﺎلﻏﺮﺑﯽ ﻓﻘﻂ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻏﺮب ﻧﺒﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻨﺖﭘﺘﺮزﺑﻮرگ در ﻣﺮﮐﺰ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻗﻠﻢروﯾﯽ ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ روﺳﯿﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﺴﺨﯿﺮ آن را داﺷﺖ! ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﭘﺘﺮ ﺗﻼش ﮐﺮد ﺗﺎ»روﺳﯿﻪ را ﻣﺘﻤﺪن ﮐﻨﺪ«17 اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺳﻄﺤﯽ اﯾﻦ اﻗﺪام را ﮐﺮد. آﻟﻤﺎﻧﯽﻫﺎي ﺑﺎﻟﺘﯿﮏ»ﻟﺸﮑﺮي از ﮐﺎرﻣﻨﺪان آﻣﻮزﮔﺎران و ﭼﮑﻤﻪﭘﻮﺷﺎﻧﯽ را ﺑﺮاي ﺗﺰار ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺑﺎ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺟﻼي ﺗﻤﺪن ﺑﻪ روسﻫﺎ آﻧﺎن را ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻨﯽ ﻣﻠﺖﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﺳﺎزﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﯽآنﮐﻪ آﻧﺎن را ﺑﺎ اﯾﺪهﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ آﺷﻨﺎ 18 ﺳﺎزﻧﺪ «. ﺳﺎلﻫﺎي ﺗﺎرﯾﮏ ﺳﺎل 1848 را در ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺎل ﻣﻬﻤﯽ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ. اﻧﻘﻼبﻫﺎي اﯾﻦ ﺳﺎل در اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﻢرو روﺳﯿﻪ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي آﯾﺰاﯾﺎ ﺑﺮﻟﯿﻦ»در ﺧﻮد ﺳﺎل 1848 ﺑﺮ ﺳﻄﺢ درﯾﺎي ﭘﻬﻨﺎور اﻣﭙﺮاﺗﻮري روﺳﯿﻪ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻮد ﺣﺘﺎ ﯾﮏ ﻣﻮج ﻫﻢ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﺪ 19«. ﮐﺴﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﻧﻘﻼب در روﺳﯿﻪ ﻧﺒﻮد. اﻧﻘﻼبﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﭘﺮوس و اﺗﺮﯾﺶ رخ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي روﺷﻦﻓﮑﺮان رادﯾﮑﺎل ﯾﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪ و ﻓﺮﺿﯿﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﮐﺎرﮔﺮان و دﻫﻘﺎﻧﺎن ﻧﺎراﺿﯽ رخ داده ﺑﻮد 20. در روﺳﯿﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻪ اﻧﺪك ﺷﺒﺎﻫﺘﯽ ﺑﺎ ﻏﺮب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﺑﻠﯿﻨﺴﮑﯽ ادﯾﺐ و ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺑﺰرگ روس»ﻣﺮدم اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺳﯿﺐزﻣﯿﻨﯽ را ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ را اﺑﺪا!«21 ﯾﺎ ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﭼﺮﻧﯿﺸﻔﺴﮑﯽ»ﻫﯿﭻ ﮐﺸﻮري در اروﭘﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ!«21 اﻣﺎ دﻗﯿﻘﺎ

166 166 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب 1848 در روﺳﯿﻪ رخ ﻧﺪاد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺨﻮرد ﻋﻄﺶ اﺻﻼﺣﺎت ﺷﻮر اﻧﻘﻼﺑﯽ و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻣﮑﺎن دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻧﺸﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻗﻮيﺗﺮ ﻫﻢ ﺷﺪ ﺑﺮﺧﻼف اروﭘﺎ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖ اﻧﻘﻼب ﻧﻮﻣﯿﺪي را در ﻣﯿﺎن دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ اﻧﻘﻼبﻫﺎي 1848 ﺳﺒﺐ ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﻓﺮاوان ﺗﺰار ﻧﯿﮑﻼي اول ﺷﺪ. ﺗﺰار روﺳﯿﻪ دوﯾﺴﺖ ﻫﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻪ اروﭘﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﮔﺴﯿﻞ ﮐﺮد ﺗﺎ اﻣﭙﺮاﺗﻮر اﺗﺮﯾﺶ - ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﻘﻼب ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن را در ﺳﺎل 1849 ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮد ﻧﻔﻮذ روﺳﯿﻪ در ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ اﻧﻘﻼب در ﺳﺎﯾﺮ اﯾﺎﻻت اﻣﭙﺮاﺗﻮري اﺗﺮﯾﺶ و ﭘﺮوس ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮي داﺷﺖ. ﻗﺪرت روﺳﯿﻪ در اروﭘﺎ و وﺣﺸﺖ و ﻧﻔﺮﺗﯽ ﮐﻪ در ﻫﻤﻪي آزاديﺧﻮاﻫﺎن ﺑﯿﺮون ﻗﻠﻢرو ﺗﺰار ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﺑﻪ اوج ﺧﻮدش رﺳﯿﺪه ﺑﻮد. روﺳﯿﻪ در ﻧﻈﺮ دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎي اﯾﻦ دوره ﺣﮑﻢ دوﻟﺖﻫﺎي ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ را داﺷﺖ ﻗﺪرﺗﯽ ﺑﺎ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن و ﺧﺒﺮﭼﯿﻨﺎن ﺑﯽﺷﻤﺎر ﮐﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﭘﻨﻬﺎن آنﻫﺎ در ﻫﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮐﺎر ﺑﻮد. ﻗﺪرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﺰارﯾﺴﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺰرگﺗﺮ از اﯾﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ. اﻣﺎ اﻧﻘﻼبﻫﺎي 1848 ﮐﺎر ﺧﻮد را ﮐﺮد. ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻃﺮحﻫﺎي اﺻﻼﺣﺎت ﮐﻨﺎر ﻧﻬﺎده ﺷﺪ. ﻧﻈﺎمﺳﺮفداري ﻣﻘﺪس ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮﺟﯽ از ﺳﺎﻧﺴﻮر و ارﻋﺎب ﻫﻤﻪي روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﺴﺘﻘﻞ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ. ﻫﺮ ﻧﻮع اﻧﺘﻘﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺧﻔﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺷﺎهزادهاي ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﺗﺰار ﻧﻮﺷﺖ و ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎي ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ آزادي ﺗﻔﮑﺮ ﻓﻠﺴﻔﯽ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي روﺳﯿﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺰار دﺳﺘﻮر اﺻﻼح ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻮل ﻣﺬﻫﺐ ارﺗﺪوﮐﺲ ﺑﺪﻫﺪ. 23 ﺳﺎلﻫﺎي 1848 ﺗﺎ 1855 ﺗﺎرﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﻪ در ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻢ اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ در دﻫﻪي 1850 روﺳﯿﻪ را ﻗﺪرﺗﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﺑﺮاز وﺟﻮد ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ اروﭘﺎﯾﯽ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻧﺒﻮد ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ روﺳﯿﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ. وي در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﮑﻞ اﺷﺘﺮاﮐﯽ دﻫﮑﺪهي روﺳﯿﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﺮﻗﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺘﺒﺪادي ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻊ را در دﻫﻪي 1870 ﺗﻐﯿﯿﺮ داد و ﻫﻤﯿﻦ دﻫﮑﺪهﻫﺎي اﺷﺘﺮاﮐﯽ روﺳﯿﻪ را ﻣﺮﮐﺰ اﻧﻘﻼب ﻣﯽداﻧﺴﺖ. ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن دﻫﻪي 1850 ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺒﻌﯿﺪيﻫﺎي روﺳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﮐﻮﻧﯿﻦ از اﯾﻦ اﯾﺪه دﻓﺎع ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺟﻨﮓ ﮐﺮﯾﻤﻪ و رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻮك ﺟﺪي ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي روﺳﯿﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﺤﻘﯿﺮآﻣﯿﺰ آن ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖﻫﺎي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﺟﻨﮓ ﮐﺮﯾﻤﻪ در ﺑﻮد. ﻧﯿﮑﻼي اول ﺑﺪونﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ

167 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 167 ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻗﺒﺎل اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎوﮔﺎن ﺧﻮد دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﻧﺎوﮔﺎن درﯾﺎﯾﯽ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ را در درﯾﺎي ﺳﯿﺎه ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﺪ ﺳﭙﺲ اﯾﺎﻟﺖﻫﺎي روﻣﺎﻧﯿﺎﯾﯽ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ را ﺗﺼﺮف ﮐﺮد. ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺳﻮم اﻣﭙﺮاﺗﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ و دوﻟﺖ ﻣﻠﮑﻪ وﯾﮑﺘﻮرﯾﺎي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺎ ﺳﻠﻄﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻫﻢدردي و ﻧﺎوﮔﺎن درﯾﺎﯾﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ درﯾﺎي ﺳﯿﺎه اﻋﺰام ﮐﺮدﻧﺪ. ﻧﺎوﮔﺎن درﯾﺎﯾﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ اﺑﺘﺪا در ﺳﻮاﺣﻞ رودﺧﺎﻧﻪ آﻟﻤﺎ ﺑﺮ ﻗﻮاي روﺳﯿﻪ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺷﻬﺮ ﺳﺒﺎﺳﺘﻮﭘﻮل را ﮐﻪ ﯾﮏ ﻗﻠﻌﻪي ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد در ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮه ﮐﺮﯾﻤﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از دو ﺳﺎل ﺑﻪدرازا اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻔﺖﺑﺎر اﻣﭙﺮاﺗﻮري روﺳﯿﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺖ و روﺳﯿﻪ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺷﺪ از ادﻋﺎﻫﺎي ارﺿﯽ ﺧﻮد ﺑﺮ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ دﺳﺖ ﺑﺮدارد. ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﺲ از آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﮐﺮﯾﻤﻪ آﺷﮑﺎرا از اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ و ﻣﺘﺤﺪاناش اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻋﻠﯿﻪ روﺳﯿﻪ ﻃﺮفداري ﻣﯽﮐﺮد. ﺗﺰ او اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ روﺳﯿﻪ ﻣﻠﺘﯽ اﺳﺘﯿﻼﮔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﻄﻪي ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﻘﻼب 1789 ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﯾﺪهﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ آن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. دو ﻗﺪرت در ﻗﺎرهي اروﭘﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دارﻧﺪ : روﺳﯿﻪ و ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﺒﺪادي و اﻧﻘﻼب و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ. اﮔﺮ روﺳﯿﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﻨﺪ ﻗﺪرت آن ﺑﯿﺶﺗﺮ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮﺗﺮ اروﭘﺎ ﺑﺪل ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻧﺒﻮد ﺧﻄﺮي واﻗﻌﯽ ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺤﺴﻮب 24 ﻧﻤﯽﺷﺪ. ﺷﮑﺴﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ از ﻏﺮب ﺑﻪ اﻟﻐﺎي ﺳﺮفداري ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﺎﯾﻪايﺗﺮﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﺮاي ﻣﺪرﻧﯿﺰهﮐﺮدن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ روﺳﯿﻪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. روﯾﻪﻫﺎي ﻗﻀﺎﯾﯽ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽﺗﺮ ﺷﺪ ﺷﻬﺮﻫﺎ از ﺷﻮراﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم ﻋﻤﻮﻣﯽ رواج ﯾﺎﻓﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﺰار ﺟﺪﯾﺪ اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر دوم ﺑﯿﺎﻧﯿﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ را در ﺳﺎل 1861 اﻧﺘﺸﺎر داد. اﻣﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪﺳﺒﮑﯽ اﺟﺮا ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﺷﺮاف درﺑﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻮد. ﺳﺮفﻫﺎ ﺑﻪازاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻏﺮاﻣﺘﯽ ﻧﻘﺪي ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎنﺷﺎن زﻣﯿﻨﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮد ﭘﯿﺶﺗﺮ در اﻣﻼك ﻧﺠﺒﺎ ﻣﯽﮐﺎﺷﺘﻨﺪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﺮدﻧﺪ. دوﻟﺖ ﺧﻮد ﻏﺮاﻣﺖ را ﺑﻪ اﺷﺮاﻓﯿﺖ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺳﭙﺲ آن را در ﯾﮏ دورهي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ از دﻫﻘﺎﻧﺎن در ﺷﮑﻞ»دﯾﻮن رﻫﺎﯾﯽ«ﺑﺎزﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ. در ﻫﻤﯿﻦ دوره ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ دﯾﺪﮔﺎهاش را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺳﯿﻪ در ﺳﺎل 1858 ﺗﻐﯿﯿﺮ داد ﯾﻌﻨﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺰار ﺟﺪﯾﺪ اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر دوم ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ ﺑﻮد و ﺟﺎﻣﻌﻪي روﺳﯿﻪ از ﺧﺴﺎرات ﻋﻈﯿﻢ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﮓ ﮐﺮﯾﻤﻪ در ﺗﺐوﺗﺎب ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ در 29 آورﯾﻞ 1858 ﺟﻨﺒﺶ رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ را در روﺳﯿﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي آﻏﺎز ﺗﺤﻮﻟﯽ دروﻧﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻨﺪ 25. اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺷﺎرهي ﻣﻬﻢ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻋﻤﺪهي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﯾﺎ اﻧﻘﻼﺑﯽ درون روﺳﯿﻪ اﺳﺖ.

168 168 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي دو ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺧﻮد را درﺑﺎرهي ﻣﺮدم روﺳﯿﻪ اراﺋﻪ ﮐﺮد. در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﻪ اﻣﮑﺎن»ﺟﻨﮓ ﺑﺮدﮔﯽ«ـ ﻗﯿﺎم ﺳﺮفﻫﺎ ـ در روﺳﯿﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ روﺳﯿﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ اﻧﻘﻼب را از ﻣﻨﺎﺑﻊ دروﻧﯽاش اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ و ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﻏﺮب ﺑﺮاي ﺳﻮقدادن روﺳﯿﻪ در آن ﺟﻬﺖ ﻻزم اﺳﺖ 26. اﻣﺎ ﻃﺮح اﻣﮑﺎن اﻧﻘﻼب روﺳﯿﻪ از ﺳﻮي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻟﻐﻮ ﺳﺮفداري در روﺳﯿﻪ را در ﻣﻘﺎﻟﻪاي در روزﻧﺎﻣﻪي ﺗﺮﯾﺒﻮن 19 ﻣﻮرخ اﮐﺘﺒﺮ 1858 ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد. در آنﺟﺎ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ اﺷﺮاﻓﯿﺖ زﻣﯿﻦدار ﻣﺸﺘﺎق ﻃﺮحﻫﺎي ﻟﻐﻮ ﺳﺮفداري اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر دوم ﻧﯿﺴﺖ. او ﺑﻪﯾﺎد ﻣﯽآورد ﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ در دوران ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺰار اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر اول ) ( و ﻧﯿﮑﻼي اول ) ( ﻣﻮﺿﻮع رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ»ﻧﻪﺑﻪدﻟﯿﻞ اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﺻﺮﻓﺎ دوﻟﺘﯽ«ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻧﯿﮑﻼي اول ﭼﻨﺎن از اﻧﻘﻼب در اروﭘﺎ وﺣﺸﺖزده ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ»ﺑﻪ ﻃﺮحﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺮاي رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ ﭘﺸﺖ ﮐﺮد و ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎري ﺑﺪل ﺷﺪ «. اﻣﺎ در اواﺧﺮ دﻫﻪي 1850 ﺗﺰار ﺟﺪﯾﺪ اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر دوم ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ روﺑﻪرو ﺑﻮد. ﺧﻔﺖوﺧﻮاري ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﮓ ﮐﺮﯾﻤﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽﻫﺎي ﻋﻈﯿﻤﯽ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻋﺎدي روﺳﯿﻪ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮد و ﻃﺒﻌﺎ ﺷﺮوع ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ و ﺧﻮاري و ﻧﻘﺾ وﻋﺪهﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ : دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﺼﻮراﺗﯽ اﻏﺮاقآﻣﯿﺰ از ﻗﺼﺪ ﺗﺰار ﺑﯽﻃﺎﻗﺖ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. آﺗﺶﺳﻮزيﻫﺎي اﻣﻼك ﮐﻪ در اﯾﺎﻻت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﺿﻄﺮاب و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ در روﺳﯿﻪي ﮐﺒﯿﺮ ﺷﻮرشﻫﺎي ﻓﺠﯿﻌﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر دوم در اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﻬﺎدي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﻧﺠﺒﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻠﺴﻪ دﻋﻮت ﮐﻨﺪ. اﮔﺮ ﻧﺠﺒﺎ رﻫﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد را ﭼﻮن ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ﺑﺮاي اﻋﻄﺎي اﻣﺘﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺰار 27 در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رﻫﺎﯾﯽ ﺳﺮفﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان»ﻣﺴﺎﻟﻪي رﻫﺎﯾﯽ«ﮐﻪ در 1859 اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺟﺰﯾﯿﺎت ﻣﻔﺼﻞﺗﺮي ﻫﻢ ﻣﺤﺘﻮاي ﻃﺮحﻫﺎي رﻫﺎﯾﯽ ﺗﺰار و ﻫﻢ وﺿﻌﯿﺖ ﺳﺮاﺳﺮي روﺳﯿﻪ را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺟﻮشوﺧﺮوش ﻓﮑﺮي روﺳﯿﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺻﺪ ﻣﺠﻠﻪي ادﺑﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎل 1859 اﻋﻼم ﺷﺪه ﺑﻮد اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻘﺾ وﻋﺪهﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺗﺰارﻫﺎ ﺑﺮاي آزادﮐﺮدن ﺳﺮفﻫﺎ ﺑﻪوﯾﮋه ﻧﯿﮑﻼي اول ﭘﺲ از 1848 ﻣﯽﭘﺮدازد. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ آن ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ

169 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 169 از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺮ ﯾﺎ اﺑﺸﭽﯿﻨﺎ ﮐﻤﻮن دﻫﮑﺪهي ﺳﻨﺘﯽ روﺳﯿﻪ را از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﮑﻞ ﻫﻨﻮز ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ»ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺟﻤﻌﯽ«ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ : دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺣﮑﻮﻣﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﯾﯽ و ﭘﻠﯿﺲ ﺟﻤﻌﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺧﻮدﮔﺮداﻧﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد ﭼﻪ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﻗﺪرﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﻤﻮﻧﺘﻪي دﻫﮑﺪهي روﺳﯽ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻈﺎﻣﯽ از ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﺪرﺳﺎﻻراﻧﻪ را ﺑﺮاي ارﺑﺎب ﻣﯽآﻓﺮﯾﻨﺪ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﭘﺮوس را در ﺳﺎلﻫﺎي 1808 و 1809 اﻟﮕﻮي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ دﻫﻘﺎﻧﺎن روﺳﯿﻪ ﮐﻪ ﮐﻞ ﺣﯿﺎت آن ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺠﺎﻣﻊ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻗﺮار دارد و ﻫﯿﭻ ﺗﺼﻮري از ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ زراﻋﯽ ﻓﺮدي ﻧﺪارﻧﺪ و آن ﻣﺠﺎﻣﻊ را ﻣﺎﻟﮏ زﻣﯿﻨﯽ 28 ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ»از 1842 ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﻮرش ﺳﺮفﻫﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺎﻟﮑﺎن و ﻣﺒﺎﺷﺮانﺷﺎن ﻫﻤﻪﮔﯿﺮ ﺷﺪه«و در ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻨﮓ ﮐﺮﯾﻤﻪ اﯾﻦ»ﺷﻮرشﻫﺎ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ«29. اﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ارﺟﺎع وي ﺑﻪ ﺷﻮرش دﻫﻘﺎﻧﺎن روﺳﯽ در دﻫﻪي 1840 و اواﺳﻂ دﻫﻪي 1850 اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ در ﻣﺘﻦﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎرﯾﺦ دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ ﭘﻨﻬﺎن اﺷﺎرهاي ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. در ﻋﻮض در آن زﻣﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ روﺳﯿﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺼﻮن اﺳﺖ. از آن ﻣﻬﻢﺗﺮ اﯾﻦ ﻓﺮاز ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺷﺎرهي او ﺑﻪ ﻣﯿﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه اﺳﺘﺒﺪاد روﺳﯿﻪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﺗﺰار»ﯾﻘﯿﻨﺎ «ﺑﯿﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎي وارد از دﻫﻘﺎﻧﺎن و ﻣﺎﻟﮑﺎن»ﻧﻮﺳﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ «. اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ»ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺳﺮفﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ«اﺣﺘﻤﺎل ﺑﯿﺶﺗﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪﭘﺎ ﺧﯿﺰﻧﺪ. ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ رادﯾﮑﺎلﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪي اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﺮفﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻈﯿﻢ ﺑﻪﭘﺎ ﺧﯿﺰﻧﺪ» روﺳﯿﻪي 1793 در دﺳﺖرس ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ وﺣﺸﺖ اﯾﻦ ﺳﺮفﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪآﺳﯿﺎﯾﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ دوﻣﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ در ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺗﻤﺪن واﻗﻌﯽ و ﻋﺎم را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﺗﻤﺪن ﻗﻼﺑﯽ و ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﺑﺎب ﮐﺮد«. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ روﺳﯿﻪ از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﻘﻼب ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﯾﮏ اﻣﮑﺎن واﻗﻌﯽ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ و»ﻣﺘﻤﺪن«ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ اﻣﺮي ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ 30 ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶ ﻣﺪرﻧﯿﺰهﮐﺮدن اﻗﺘﺪارﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺸﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ در 19 دﺳﺎﻣﺒﺮ 1859 اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎآراﻣﯽ در روﺳﯿﻪ ﻗﺪرت ﺟﺪﯾﺪي را ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺰارﻫﺎ از ﺳﺎل 1848 ﮐﺴﺐ ﺷﺪه ﺑﯽاﺛﺮ ﮐﺮده و ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ در روﺳﯿﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﺮ ﺟﺎي دﯾﮕﺮي در اروﭘﺎ ﭘﯿﺶرﻓﺖ

170 170 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهي دﯾﭙﻠﻤﺎﺳﯽ روﺳﯿﻪ در ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪوﯾﮋه ﭘﺲ از 1849 ﺻﺮﻓﺎ ﺑﯽاﺛﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﻧﻘﻼب ﺑﻌﺪي ﮐﻪ ﻓﺮا ﺑﺮﺳﺪ روﺳﯿﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺧﻮاﻫﺪ 31 ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد. ﺟﻨﺒﺶ رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺠﺰﯾﻪي اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻟﻬﺴﺘﺎن اﺳﺖ. ﺗﺎرﯾﺦ ﻗﺪرتﮔﯿﺮي ﯾﮏ ﻣﻠﺖ و ﺳﭙﺲ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ و ﺗﺠﺰﯾﻪﻫﺎي ﭘﯿﺎﭘﯽ ﺗﺎ آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺪت ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻗﺮن از ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻠﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد. ﺗﺎرﯾﺦ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﺳﺘﺒﺪادي را در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪ. در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﺎﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﭘﯿﺎﺳﺖ در ﺳﺪهي ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺑﻪ اوج ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧﻮد رﺳﯿﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺣﺎﮐﻢ آن ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪ. از اﺗﺤﺎد ﻟﻬﺴﺘﺎن ﮐﻮﭼﮏ و ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﺘﻮاﻧﯽ ﻗﺒﯿﻠﻪاي در ﮐﻨﺎر ﺑﺎﻟﺘﯿﮏ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽ - ﻟﯿﺘﻮاﻧﯿﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﺪهﻫﺎي ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺗﺎ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﺑﻪ اوج اﻗﺘﺪار ﺧﻮد رﺳﯿﺪ. اﯾﻦ اﻣﭙﺮاﺗﻮري ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ آن زﻣﺎن ﻣﺜﻞ ﺷﻮاﻟﯿﻪﻫﺎي ﺗﻮﯾﺘﻮﻧﯿﮏ روسﻫﺎ و ﺗﺮكﻫﺎي ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﺑﺮﺳﺪ. در ﺧﻮد ﻟﻬﺴﺘﺎن در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﺻﻌﻮد ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺷﺮاف ﺑﻪزﯾﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ و دﻫﻘﺎﻧﺎن ﻫﺴﺘﯿﻢ. دادن اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎي ﻣﮑﺮر از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﺎﻫﺎن ﺑﻪ اﺷﺮاف اﯾﺤﺎد ﻣﺠﻠﺴﯽ ﻣﻠﯽ در 1492 ﺳﺮفﺳﺎزي ﺣﻘﻮﻗﯽ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻪ روﻧﻖ اﺷﺮاف ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ در ﺳﺪهي ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و ﺛﺮوتﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻗﺪرت در ﺷﺮق ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ دوﻟﺖ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺖ. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻗﺪرت اﺷﺮاف و ﻋﺪمﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻢﺗﺮ از ﻫﺮ ﮐﺸﻮري آﺳﯿﺐ دﯾﺪه ﺑﻮد. وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺳﺒﺐ دوري آن از ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ درﮔﯿﺮي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ در ﺳﺪهي ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺷﺪ و درﺳﺖ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖﻫﺎي اﺳﺘﺒﺪادي در ﻫﻤﻪ ﺟﺎي ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎ در ﺣﺎل ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ در ﻧﺒﻮد ﻧﺎوﮔﺎن درﯾﺎﯾﯽ و ﻋﺪمﮐﻨﺘﺮل ﺳﻮاﺣﻞ ﺑﺎﻟﺘﯿﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﺪرت درﯾﺎﯾﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﺸﺪ. روﺳﯿﻪي ﺗﺰاري در ﺳﺎل 1767 ﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮد و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﺳﺎل 1772 رخ داد ﮐﻪ ﻃﯽ آن 30 درﺻﺪ ﻗﻠﻢرو و 35 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد. در 1792 ﺳﺮﺑﺎزان ﮐﺎﺗﺮﯾﻦ دوم روﺳﯿﻪ ﺑﺮاي دﻓﺎع از اﺷﺮاف ﻟﯿﺘﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و دوﻣﯿﻦ ﺗﺠﺰﯾﻪي آن ﮐﺸﻮر رخ داد. اﯾﻦﺑﺎر ﺳﻪﭘﻨﺠﻢ از ﻗﻠﻢرو ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺟﻤﻌﯿﺖ آن ﭼﻬﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم در 1795 ﺣﻤﻠﻪ روﺳﯿﻪي ﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺮاي ﺳﺮﮐﻮب ﻗﯿﺎم ﻣﻼﮐﺎن و ﺗﻮدهي ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﻘﺾ اﺳﺘﻘﻼل ﮐﺎﻣﻞ 32 ﻟﻬﺴﺘﺎن اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ.

171 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 171 ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﺪم اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﯽ و اﺷﻐﺎل ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﺪه ﻣﺒﺎرزهي ﻣﺮدم آن ﮐﺸﻮر ﺟﺰﯾﯽ از آرﻣﺎن ﻫﻤﻪي ﻣﺒﺎرزان دﻣﻮﮐﺮات و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﺪ. دﻓﺎع از ﻣﺒﺎرزهي ﻣﺮدم ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺮاي اﺣﯿﺎي اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﯽ رﮐﻦ اﺻﻠﯽ ﻣﺒﺎرزات دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﻮد. در واﻗﻊ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ روﺳﯿﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎرﮐﺲ و ﻧﺴﻞ او ﻣﻼك ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي ﺑﻮد ﮐﻪ آرﻣﺎن دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و اﻧﻘﻼﺑﯽ را از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ﺟﺪا ﻣﯽﮐﺮد. از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان آرﻣﺎن ﻟﻬﺴﺘﺎن را ﻫﻢﺗﺎي ﺳﺪهي ﻧﻮزدﻫﻤﯽ آرﻣﺎن و ﻣﺒﺎرزات ﻧﯿﻢ ﻗﺮن اﺧﯿﺮ ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ داﻧﺴﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺧﻮد ﺑﻪﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻮت و ﮐﺎراﯾﯽ ﻫﻤﻪي اﻧﻘﻼبﻫﺎي ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﮐﺒﯿﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ در 1789 را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺳﻨﺠﯿﺪ و ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن را دﻣﺎﺳﻨﺞ ﺧﺎرﺟﯽ آنﻫﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺖ 33. و ﻧﮑﺘﻪي دﯾﮕﺮ ﺣﺘﺎ در زﻣﺎن ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ اﮐﺜﺮ ﮐﺎرﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺷﺨﺺ او را ﺑﻪﭘﺎي دﻓﺎع از ﺟﻨﺒﺶ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ از آن ﺟﻬﺖ اﻫﻤﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﺳﺘﻘﻼلﻃﻠﺒﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻫﯿﭻ ﻣﺎﯾﻪاي از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﺗﻀﺎد ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺑﻪوﯾﮋه اﯾﻦﮐﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن در آن زﻣﺎن ﮐﺸﺎورزي ﺑﻮد. اﯾﻦ دﻓﺎع ﭘﺮﺷﻮر ﻣﺎرﮐﺲ از ﻟﻬﺴﺘﺎن دﺳﺖﮐﻢ در زﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ دوم ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﺷﮑﺎر رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻬﺴﺘﺎن 34 و ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻪﭼﻨﺪانﻗﻮي ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﺷﺪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ دوم ﺗﺎ ﺣﺪي از دﯾﺪه ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻟﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﺮوﻟﺘﺮي و ﺣﻖ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﻣﻠﺖﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮﮔﺸﺖ». اﻣﺎ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ در زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭘﺲ از ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻌﺮوف ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﻤﺎن رﺑﯿﻦﺗﺮوپ - ﻣﻮﻟﻮﺗﻒ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪآن ﻟﻬﺴﺘﺎن را ﺑﺎ ﻫﯿﺘﻠﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮده ﺑﻮد ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻄﻠﺒﯽ درﺑﺎرهي ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽﺧﻮرد و ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﻟﻬﺴﺘﺎن از وﯾﺮاﺳﺖﻫﺎي رﺳﻤﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎرش ﺣﺬف 35 ﮔﺮدﯾﺪ «. ﻣﺮدم ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﺳﺎلﻫﺎي دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﯿﺎم زده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﺑﺎر ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﻗﺪرتﻣﻨﺪش ﯾﻌﻨﯽ روﺳﯿﻪ ﭘﺮوس و اﺗﺮﯾﺶ آن را ﺳﺮﮐﻮب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﻫﺮ ﺳﺎل ﻧﯿﺰ ﻣﺮاﺳﻤﯽ ﺑﻪﯾﺎد اﯾﻦ ﺷﻮرشﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﺪ و از ﻃﯿﻒﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در آن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. در واﻗﻊ اﯾﻦ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﺠﻤﻊ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﺑﯿﺶﺗﺮ اﯾﻦ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻟﻨﺪن ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺨﻦراﻧﺎن ﺑﻮد. ﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن را از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻦ ﺳﺨﻦراﻧﯽﻫﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﻧﻮاﻣﺒﺮ 1847 در ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺷﻮرش 1830 ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽﻫﺎ اﯾﺮاد ﮔﺮدﯾﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن

172 172 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد و ﭼﻮن در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﻀﺎد ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ و ﺑﻮرژوازي ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﺗﻀﺎدي رﺷﺪ ﮐﺮده ﭘﯿﺮوزي ﭘﺮوﻟﺘﺮﻫﺎي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮاي ﭘﯿﺮوزي 36 ﻫﻤﻪي ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪون اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزي رﻫﺎﯾﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ. در 1848 ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ و ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠﯽ ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ آن اﺷﺎره و اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ»ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎ در ﻟﻬﺴﺘﺎن از ﺣﺰﺑﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب زراﻋﯽ را ﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎن ﺣﺰﺑﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1846 ﻗﯿﺎم ﮐﺮاﮐﻒ را ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮد 37«. ﺷﻮرش ﮐﺮاﮐﻒ در ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪا ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻢ. در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﺿﻤﻦ ﻧﻘﺪ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪ ﯾﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﻣﺎﻟﮑﺎن و ﺣﻤﺎﯾﺖ از»اﻧﻘﻼب زراﻋﯽ«ﮐﺎﻣﻼ روﺷﻦ از ﺷﻮرش ﻣﻠﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن در 1846 دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل 1848 در ﺳﺨﻦراﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺷﻮرش ﮐﺮاﮐﻒ وﯾﮋﮔﯽ آن را در اﯾﻦ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﺪون اﻧﻘﻼب زراﻋﯽ ﮐﻪ دﻫﻘﺎن واﺑﺴﺘﻪ را ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﻣﺪرن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ رادﯾﮑﺎﻟﯿﺴﻢ اﯾﻦ ﺷﻮرش ﺑﯿﺎنﮔﺮ درآﻣﯿﺨﺘﻦ آزادي دﻫﻘﺎﻧﺎن اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ و رﻫﺎﯾﯽ ﯾﻬﻮدﯾﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻣﻠﯽ ﺑﻮد. اﯾﻦ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻣﺎرﮐﺲ از ﺷﻮرش 1846 ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮ او و اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎرهي ﺷﻮرش 1830 ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ آن را اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ آن اﺷﺮاف ﺑﻪﺷﺪت ﺑﺎ ﻃﺮح ﺷﻌﺎر رﻫﺎﯾﯽ 38 ﯾﻬﻮدﯾﺎن و دﻫﻘﺎﻧﺎن و ﺑﺎزﺳﺎزي ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺮاﺳﺎس دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮدﻧﺪ. اﻧﮕﻠﺲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ را درﺑﺎرهي ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل 1848 ﭼﺎپ ﮐﺮد ﮐﻪ در آن ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻬﺴﺘﺎن از ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﺷﺮاف و اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ ﺟﺪاﯾﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ. ﺑﻪﻗﻮل او اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻠﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎن اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﮐﺸﺎورز ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻠﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻋﻠﻨﯽ ﮐﺮد. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ از ﻫﻤﺎن ﺳﺎل 1791 ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺠﺰﯾﻪي ﻟﻬﺴﺘﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﻼل آن از ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ زراﻋﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﺟﺪا ﻧﺒﻮد. ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ اﻧﻘﻼبﻫﺎي 1848 و ﺣﺎﮐﻢﺷﺪن ﺟﻮ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎري در دﻫﻪي 1850 ﺑﺮ اروﭘﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻢﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻟﻬﺴﺘﺎن اﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽداد. ﻓﻀﺎي ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ دوره ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ روﺣﯿﻪي ﺗﻮﻃﺌﻪﭼﯿﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و روﺳﯽ را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻠﯽ ﻣﺮدم ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. در ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﺪ ﻣﺘﺤﺪان رﺳﻤﯽ دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﮔﺮوهﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮات و ﭼﭗﮔﺮا در ﺟﺪاﻟﯽ داﺋﻤﯽ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ. ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺳﻮﻓﯿﻞ

173 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 173 اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪوﯾﮋه ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ آن ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮن از ﻣﻮﺿﻮع ﻟﻬﺴﺘﺎن و ﻧﯿﺰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺷﺪﯾﺪ روﺳﯿﻪ ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ دوﺑﺎره زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ ﻧﺎآراﻣﯽ ﺗﻮدهاي در 1863 در ورﺷﻮ آﻏﺎز ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﺪت ﺗﻮﺳﻂ روﺳﯿﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﮔﺮدﯾﺪ. اﯾﻦ ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎ در 1863 ﺑﻪ ﻗﯿﺎﻣﯽ ﺗﻤﺎمﻋﯿﺎر در ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮدﯾﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ارﺗﺶ ﭘﺮوس ﻧﯿﺰ ﺑﻪﮐﻤﮏ روﺳﯿﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺮدم ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺷﺘﺎﻓﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ دوران اﻧﻘﻼب در اروﭘﺎ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ 39. در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﯿﺎﻧﯿﻪاي را ﺑﻪﻧﺎم اﻧﺠﻤﻦ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﺒﻌﯿﺪي آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺖ و ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ آﻟﻤﺎن را دﻋﻮت ﮐﺮد ﺗﺎ ﻋﻠﯿﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﭘﺮوس و ﺳﺮﮐﻮب ﻟﻬﺴﺘﺎن دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺰﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ آﻟﻤﺎن را ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻃﺒﻘﻪي ﺣﺎﮐﻢ را ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﺮدهداران آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻋﻘﯿﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﺗﻨﺪ آﻧﺎن را ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار داد ﮐﻪ اﻧﻔﻌﺎل و ﺳﮑﻮتﺷﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن آنﻫﺎ را ﻫﻢدﺳﺖ 40 ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺪاﻧﻨﺪ. ﭘﺲ از ﺳﺮﮐﻮب ﺷﻮرش ﻓﻮق ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ اﯾﻦ ﻗﯿﺎم را ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻒ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﯽداﻧﺪ و اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻮرش ﻟﻬﺴﺘﺎن و اﻧﻀﻤﺎم ﻗﻔﻘﺎز دو رخداد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ از 1815 در اروﭘﺎ رخ داده اﺳﺖ. ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻣﯽداد ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دو ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻣﻠﯽ در دورﻧﻤﺎي ﻣﺎرﮐﺲ از ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺤﻮري ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد. ﺷﮑﺴﺖ ﺷﻮرش 1863 ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺧﻮد ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻬﻤﯽ را در ﺻﺤﻨﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﻫﻢراه داﺷﺖ. دوﻟﺖ ﺑﻨﺎﭘﺎرﺗﯿﺴﺘﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﻪ ادﻋﺎي ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻟﻬﺴﺘﺎن داﺷﺖ اﺟﺎزهي ﺑﺮﮔﺰاري ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﺮاي ﺑﺰرگداﺷﺖ اﯾﻦ ﺷﻮرش در ﻓﺮاﻧﺴﻪ داد. ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎ را ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎزﻣﺎن داده ﺑﻮدﻧﺪ و اﺟﺎزه داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻫﻢﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺗﻤﺎس ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻧﯿﺰ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮي را در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. در ژوﯾﯿﻪي 1863 ﯾﮏ ﻫﯿﺄت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﺟﺎزه ﯾﺎﻓﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺰاري ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽ ﻣﺸﺘﺮك درﺑﺎرهي ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﺑﺮود. در ﻫﻤﯿﻦ روزﻫﺎ رﻫﺒﺮان اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻟﻨﺪن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮي ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﻗﺎرهي اروﭘﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪ. ﭘﯽآﻣﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﺄﺳﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺮدان ﮐﺎرﮔﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ 1864 ﺑﻮد ﮐﻪ در آن ﮐﺎرﮔﺮان و روﺷﻦﻓﮑﺮان ﻃﺮفدار آرﻣﺎن ﻟﻬﺴﺘﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻘﺶﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي اﯾﻔﺎ ﮐﺮدﻧﺪ.

174 174 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي در»ﺧﻄﺎﺑﯿﻪي اﻓﺘﺘﺎﺣﯿﻪ«ي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﻮاﻣﺒﺮ 1864 ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي آن ﺑﺪل ﺷﺪ ﮐﺎﻧﻮن اﺻﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﮐﺎر اﺳﺖ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي در آﻏﺎز و ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻄﺎﺑﯿﻪ ﺑﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ رﺋﻮس ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ را ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻟﻬﺴﺘﺎن روﺳﯿﻪ و ﻗﻔﻘﺎز را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در آن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ. ﯾﮑﯽ از روﺷﻦﻓﮑﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﻓﺎﮐﺲ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺴﯽ را در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻟﻬﺴﺘﺎن اراﺋﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ از آن ﮐﺸﻮر ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎﯾﯽ را ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮد و در ﻣﺘﻨﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺟﺰﯾﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را از ﮔﺬﺷﺘﻪ درﺑﺎرهي روﺳﯿﻪ و ﻟﻬﺴﺘﺎن دﻧﺒﺎل ﮐﺮد. در اﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪي ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎي آن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را از ﺳﺪهي ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد. ﻧﺸﺎن داد اﮔﺮ ﻗﯿﺎم 1794 ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻧﺒﻮد ﭘﺮوس و اﺗﺮﯾﺶ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا ﺑﻪ ژاﮐﻮﺑﻦﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و در واﻗﻊ ﺧﻮن ﻣﺮدم ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺠﺎت اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻪﺟﺎي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻟﻬﺴﺘﺎن از آﻧﺎن ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮيﻫﺎ دﺳﺖدردﺳﺖ روﺳﯿﻪ ﭘﺮوس و اﺗﺮﯾﺶ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد : در ﺳﻪ دورهي ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﯾﻌﻨﯽ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻋﺼﺮ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن و اﻧﻘﻼب 1830 ژاﮐﻮﺑﻦﻫﺎ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﻟﻮﯾﯽﻓﯿﻠﯿﭗ ﻫﻤﻪ ﺑﻪرﻏﻢ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺳﺮﺑﺰﻧﮕﺎه ﺑﻪ آن ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮدﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﻮﺿﻊ ﺳﺎلﻫﺎي 1848 اوﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ آزادي ﻟﻬﺴﺘﺎن را ﭘﯽآﻣﺪ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺮي ﻣﯽداﻧﺴﺖ از آن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ آن را ﺷﺮط رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در آﻟﻤﺎن ﻣﯽداﻧﺪ. ﻋﻠﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﮑﻞ ﺣﺎدي ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻓﺮاﻧﺴﻪ و راﺑﻄﻪاش ﺑﺎ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﭘﺮداﺧﺖ دو ﭼﯿﺰ ﺑﻮد : ﯾﮑﻢ ﺗﻮﻫﻢزداﯾﯽ از ﭼﭗ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ و اﻋﻼم اﯾﻦﮐﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﺸﻮري اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ دوم ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺎ ﻋﺪمﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻣﺒﺎرزهي ﮐﺸﻮري ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺗﺤﺖﺳﺘﻢ ﺧﻮدﺷﺎن دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻼت و ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎي ﻣﻌﯿﻨﯽ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﺷﺪﻧﺪ و در ﯾﮏ ﮐﻼم ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزات دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزهي ﻣﻠﺖﻫﺎي ﺗﺤﺖﺳﺘﻢ ﮔﺮه ﺑﺨﻮرد ﻫﺮ دو ﻣﻠﺖ ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻫﺪاف ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮرد. در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻌﺪي ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﮑﺘﻪي ﻣﺸﺎﺑﻪاي را درﺑﺎرهي ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ و ﻣﺒﺎرزهي ﺳﯿﺎﻫﺎن و ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻣﺒﺎرزهي ﻣﺮدم اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ.

175 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب 175 ﺑﺮاﺳﺎس آنﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﺑﺎ دﻓﺎع از آرﻣﺎن ﻟﻬﺴﺘﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ درون ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ و در ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﺮاﻧﺴﻮيزﺑﺎنﻫﺎي ﻃﺮفدار ﭘﺮودون اﯾﻦ ﻧﻈﺮ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺧﻮد را در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ درﮔﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ. آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ وﯾﮋه از ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﺮاﯾﺶ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ رﯾﺎزاﻧﻒ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﭘﺮدوﻧﯿﺴﺖ ﻣﺎرﮐﺲ»ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻬﺴﺘﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ زﯾﺮا آن را ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ «. اﯾﻦ ﺟﺪال ﺑﺮ ﺳﺮ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﻃﺮفداران ﭘﺮودون در دوران ﺣﯿﺎت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ آن را اﻧﮕﻠﺲ داد. اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪاي در دﻓﺎع از ﻣﻮﺿﻊ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺎ دﻧﺒﺎلﮐﺮدن ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﺟﻨﺒﺶ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اروﭘﺎ ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را ﭘﯿﺶ ﻣﯽﺑﺮد و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : ﻫﺮﮔﺎه ﮐﺎرﮔﺮان در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ از ﻫﻤﺎن آﻏﺎز ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽﺷﺎن را در ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ» : اﺣﯿﺎي ﻟﻬﺴﺘﺎن«. ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد ﺟﻨﺒﺶ ﭼﺎرﺗﯿﺴﺘﯽ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﻢ در ﻣﻮرد ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﭘﯿﺶ از 1848 و ﻫﻢ در آن ﺳﺎل ﺑﻪﯾﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان در 15 ﻣﻪ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻠﯽ راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻓﺮﯾﺎد ﺳﺮ دادﻧﺪ»زﻧﺪهﺑﺎد ﻟﻬﺴﺘﺎن!«و ﻫﻢ در ﻣﻮرد آﻟﻤﺎن ﺻﺎدق اﺳﺖ ﮐﻪ در 1848 و 1849 ارﮔﺎنﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﺎ روﺳﯿﻪ و اﺣﯿﺎي ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺷﺪﻧﺪ. و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ 41 اﯾﻦ اﻣﺮ ﺻﺎدق اﺳﺖ. ﭘﺲ از 1867 ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪﻧﺪرت در ﻣﻮرد ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺎ رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن را در ﻣﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ و در ﯾﮏ ﺳﺨﻦراﻧﯽ در 1875 ﻧﮑﺘﻪي ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺪﯾﺪي را ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن در ﺷﻮرش ﺳﺎل 1848 ﮐﺮاﮐﻒ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺸﻮر اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺮﭼﻢ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺒﻮد ﭼﺮاﮐﻪ در 1880 ﻧﯿﺰ ﻗﯿﺎم 1846 ﻟﻬﺴﺘﺎن را ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﭼﺎرﺗﯿﺴﺘﯽ ﭘﯿﺶﻗﺮاول اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ. ﭼﺮﺧﺶ ﺳﺎل 1880 ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﺑﺎ واﭘﺴﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي روﺳﯿﻪ و اﻣﮑﺎن وﻗﻮع اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در روﺳﯿﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪي آﻏﺎز دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ در اروﭘﺎ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ﺗﺒﺎرﻫﺎي دوﻟﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﭘﺮي آﻧﺪرﺳﻮن ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﺸﺮ ﺛﺎﻟﺚ ﺗﻬﺮان 1390 ص.279.

176 176 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي.2 ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ. ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ﺻﺺ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ﺻﺺ ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﯾﺒﺎﭼﻪاي ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﻪ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺻﺎدﻗﯽ ﻧﺸﺮ اﺧﺘﺮان ﺗﻬﺮان 1384 ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ..12 ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﺸﺮ ژرف ﺗﻬﺮان 1390 ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص دﯾﺒﺎﭼﻪاي ﺑﺮ ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﻪ ص ) 33. ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات(..15 ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻣﺘﻔﮑﺮان روس آﯾﺰاﯾﺎ ﺑﺮﻟﯿﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻧﺠﻒ درﯾﺎﺑﻨﺪري اﻧﺘﺸﺎرات ﺧﻮارزﻣﯽ ﺗﻬﺮان 1361 ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ..23 ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 12 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 40 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 15 ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص.103.

177 راﺑﻄﻪي رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 16 ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ..30 ﻫﻤﺎنﺟﺎ..31 ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 40 ص ﺗﺒﺎرﻫﺎي دوﻟﺖ اﺳﺘﺒﺪادي ﺻﺺ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 40 ص ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺮات رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ر. ك. ﺑﻪ ﮐﺘﺎب درﺑﺎرهي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺎن ﻣﯿﺸﻞ ﻟﻮوي ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي اﻧﺘﺸﺎرات روﺷﻨﮕﺮان و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻧﺎن ﺗﻬﺮان 1376 ﺻﺺ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﭘﺲ از 150 ﺳﺎل ﻟﺌﻮ ﭘﺎﻧﯿﭻ و ﮐﺎﻟﯿﻦ ﻟﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي اﻧﺘﺸﺎرات آﮔﺎه ﺗﻬﺮان ) 1386 (1380 ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 19 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﯾﺪرﯾﺶ اﻧﮕﻠﺲ ﺟﻠﺪ 20 ص.152.

178 178 ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري ﺗﺤﺸﯿﻪاي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري در ﭘﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪي»دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه!«ﻧﻮﺷﺘﻪي ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه در ﯾﮑﯽ از ﭘﯽﻧﻮﯾﺲﻫﺎي ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻔﺼﻠﯽ اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ. آنﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﭘﺎﺳﺦ اوﺳﺖ. ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر را ﮔﻮﯾﺎ دﺳﺖ ﺧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺒﻮده و در ﺣﺎﺷﯿﻪ )ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ( ﻣﻘﺎﻟﻪ»دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه!«در ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺮا ﺳﺎدهاﻧﮕﺎر ﺟﺒﺮﮔﺮا و و ﻣﺼﺪاق ﺑﺎرز ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ. ﺿﻤﻦ ﺗﺤﺴﯿﻦ وي ﺑﺮاي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن اﯾﻦﻫﻤﻪ ﺣﮑﻢ و ﻧﺴﺒﺖ در ﯾﮏ ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ در ﺣﺪ ﺗﺤﺸﯿﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻣﯽﭘﺮدازم. ﻧﻪ در اﺳﺎس ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺪاوم ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺤﺜﯽ را ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺑﺪﯾﻞ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و رﻫﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎد و ﺟﺎﻣﻌﻪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )ﻣﻔﻬﻮم ﻋﯿﻨﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻣﻨﻄﻖ( ﻻزم ﻣﯽداﻧﻢ. ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﻧﺸﺮ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﺮار ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﺮﯾﻪي ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﮔﺸﺎﯾﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. در واﻗﻊ ﭼﻮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺗﻌﻬﺪي اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﺛﺒﺎﺗﯽ و ﻣﺴﺘﻘﻞ آﯾﻨﺪه. در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺣﺮوف ﮐﮋ ﻧﻘﻞﻗﻮل از ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر اﺳﺖ..1 در ﻣﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺪﭘﻮر اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﻣﯽآورد ﮐﻪ آن را ﻣﺒﻨﺎي ﺻﺪور اﺣﮑﺎم ﺧﻮد درﺑﺎرهي ﻣﻦ در ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ازﯾﻦرو ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺖ : ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﮐﺮدن ذات ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي آن و ﻧﯿﺰ ﻫﺸﺪار ﺟﺪي ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺑﻠﻌﯿﺪه ﺷﺪن ﺗﺎرﯾﺦ در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ و ﯾﺎ دﺳﺖﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ آن از دﺳﺖآوردﻫﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺖ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﻋﺮﯾﺎن در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﻫﻢ دوﺑﺎره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ»ﻫﺪاﯾﺖ و ﮐﻨﺘﺮل«ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )اﯾﻦﺑﺎر در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ( ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد ). ﭘﺮرﻧﮕﯽ ﺣﺮوف از ﻣﻦ اﺳﺖ(

179 ﺗﺤﺸﯿﻪاي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ 179 اﯾﻦ ﮔﺰاره ﺧﻮد را ﻣﻮﺟﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﻪﻗﻮل ﺧﻮد دوﺳﺘﺎن ﺣﺠﺎب آن را ﭘﺎره ﮐﻨﯿﻢ. اﺳﺪﭘﻮر ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب ﯾﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﮑﺲ )در ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ( ﮐﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ آراي اوﻧﻮ - ﺳﮑﯿﻦ - آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن ﻧﻘﺎط ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي ﻧﻈﺮﯾﻪي آنﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﻨﺪ : در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب ﺗﺒﻌﯿﺖ ﮐﺎر و ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ از ﯾﮏ ﻧﻈﺎم درﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪهي ﺑﺎزارﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ را ﺷﺎﻫﺪﯾﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﯿﭻ ﻧﯿﺮوي ﻓﺮااﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ )دوﻟﺖ اﻧﺤﺼﺎرات اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن( در ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﺑﺎزار ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪارد. وي در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞﻗﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﭼﻮن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب از ﻟﺤﺎظ ﺗﺠﺮﺑﯽ در ﻫﯿﭻ ﮐﺸﻮري ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﭘﺲ آﻏﺎز و ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻫﻢ در ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺮ آن ﻣﺘﺼﻮر ﻧﯿﺴﺖ. و آنﭼﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦﻫﻤﻪ اﻧﺘﺰاع و ﮔﺮﯾﺰ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ و ﻗﺒﻮل اﺳﺪﭘﻮر اﻓﺘﺎده اﯾﻦ اﺳﺖ : اﻣﺎ ﻗﻮت روﯾﮑﺮد اوﻧﻮ - ﺳﮑﯿﻦ - آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن و روش ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي آنﻫﺎ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ روﯾﮑﺮد ﻓﻠﺴﻔﯽ - ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺗﺨﺎذ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ ﮐﺎﻣﻞ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪوﯾﮋه در ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ ). ﺣﺮوف ﭘﺮرﻧﮓ از ﻣﻦ اﺳﺖ( و ﻣﻠﺨﺺ ﮐﻼم اﯾﻦﮐﻪ : از ﻧﻈﺮ آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن دﺳﺖآورد ﺑﺰرگ ﻣﺎرﮐﺲ درك او از ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ اﺳﺖ. آنﭼﻪ اﺳﺪﭘﻮر ﺑﺮاي دﻓﺎع از آن ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ روﯾﮑﺮد ﻓﻠﺴﻔﯽ - ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﺟﺎي روﯾﮑﺮد ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ آن و ﺑﺮﺗﺮي دادن ﺑﻪ اﻧﺘﺰاﻋﯿﺎت ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﺟﺎي»ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻫﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽﺷﺎن«1 اﺳﺖ. روﯾﮑﺮدي ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﺟﺎي ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎرﯾﺨﯽ آن ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ و ﺑﻪ اﺳﻢ ﭼﻨﺪﺳﻄﺤﯽ ﮐﺮدن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻬﯽ ﮐﺮده و آن را ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ ﺳﺎده و ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ از ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﻧﻮاع ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﻮده دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﺎرﮐﺴﯽ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﺎزاﯾﺴﺘﺎﻧﺪه و ﺑﻪ ﻫﮕﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻧﻘﺪ ﻓﻮﯾﺮﺑﺎخ دراﯾﻦﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ» : آنﮔﺎه ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﻤﻮده ﻣﯽﺷﻮد ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮدﺑﺴﻨﺪه واﺳﻄﻪي وﺟﻮدي ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ«2. ﯾﺎ در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ» : اﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺟﺪا از ﺗﺎرﯾﺦ واﻗﻌﯽ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻓﺎﻗﺪ ارزشاﻧﺪ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻫﻢﭼﻮن ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﺴﺨﻪ و ﻃﺮﺣﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﺮاي آراﯾﺶ ﺳﺎده وﺧﺎﻟﺺ 3 دورانﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ «. ﻫﻨﺮ آن ﺳﻪ ﺗﻦ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎبﮔﺮاﯾﯽﺷﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺤﯿﺮاﻟﻌﻘﻮﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺳﺮ»ﺳﻪ ﭼﺮﺧﻪي«اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﺮاﻧﻨﺪ. ﯾﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﺎبﮔﺮاﯾﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﺴﻢ را ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻫﮕﻞ ﭘﯿﻮﻧﺪ زﻧﻨﺪ و ﮐﺎري را ﮐﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرت ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ ﻣﺎرﮐﺲ

180 180 ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري و ﻟﻮﮐﺎچ آﻏﺎزﯾﺪه ﺑﻮد ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ. در واﻗﻊ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪن ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﺟﺎي ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﮕﻞ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ : ﻫﺮآنﭼﻪ واﻗﻌﯽ ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ و ﻫﺮآنﭼﻪ ﻣﻌﻘﻮل واﻗﻌﯽ. اﺳﺪﭘﻮر ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوي از اﮐﻮﻧﻮﻣﯿﺴﻢ اﻧﺘﺰاﻋﯽ آنﻫﺎ و»ﻧﻮﻣﯿﺪي رادﯾﮑﺎل«ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرﺗﯽﻫﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )ﻫﻢﭼﻮن روح ﻫﮕﻠﯽ ﺗﺎرﯾﺦ( ﺑﺮ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد ﻫﯿﭻﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ آﻏﺎز ﻧﻤﯽﺷﺪ. اﻟﺒﺘﻪ وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺮاﯾﺸﯽ در او ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺑﺎز ﺷﺪن ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب و ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﺑﺎوري ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮي ﺧﻮد ﺑﻪﻣﺪد ﻋﺸﻖ و ﺟﻨﮕﯿﺪن ﭘﺲ از ﻋﺮوج ﻓﺮدي ﻫﻢﭼﻮن ﻧﺌﻮ در ﻓﯿﻠﻢ ﻣﺎﺗﺮﯾﮑﺲ دلﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ..2 اﺳﺪﭘﻮر در ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﻘﻞ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرات از ﻣﻘﺎﻟﻪ»از ﻧﻔﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت آي«ﻣﻦ ﻧﻘﺪ ﺧﻮد را ﻋﻨﻮان ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ» : ﺣﺠﺎﺑﯽ را ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺨﺼﻮص در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺻﺪوﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﻫﻢ درﯾﺪ و اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﺒﺢ»ﺗﻔﺴﯿﺮ«ﻗﺪرتﻣﻨﺪ وي ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ. اﻣﺎ ﻫﻨﻮز اﯾﻦ ﻧﻈﺎم»ﺗﻐﯿﯿﺮ«ﻧﮑﺮده اﺳﺖ. آﯾﺎ ﺑﻪراﺳﺘﯽ ﺑﻘﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ازﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ»ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﻮرژواﯾﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻨﺴﻮخ ﻧﺸﺪﻧﯽ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي اﻧﺘﺰاﻋﯽ«اﺳﺖ «اﯾﻦ ﻧﻘﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﭼﻨﯿﻦ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ : ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﻨﻈﻮرش اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺟﻬﺎن ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮ آن اﺳﺖ. اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺟﻬﺎن و ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ آن را ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ از ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﻨﺎﺧﺖ را دﺳﺖﮐﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد. در ﺿﻤﻦ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪ اﺳﺖ زﯾﺮا ﻇﺎﻫﺮا ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ از واﻗﻌﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و دوﻟﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان دو ﺳﺎزوﮐﺎر اﺻﻠﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دو ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺪﯾﻞﺳﺎز در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ )ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﺧﺎور و ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﺴﻢ در ﺑﺎﺧﺘﺮ( را ﺑﻪ ﻫﻼﮐﺖ رﺳﺎﻧﺪ ). ﭘﺮرﻧﮕﯽ ﺣﺮوف از ﻣﻦ اﺳﺖ( در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ آﺗﺶﺑﺎر اﺑﺘﺪا ﻋﺒﺎرﺗﯽ از ﻣﺘﻦ»درﺑﺎرهي ﻣﺎ«را ﻣﯽآورم ﮐﻪ ﮐﺎرﭘﺎﯾﻪ ﺗﺎرﻧﻤﺎي ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ : ﻣﺮادﻣﺎن از ﻧﻘﺪ ﻧﻪ ﺳﻨﺠﺶ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻠﮑﻪ زدودن ﺧﺮاﻓﻪﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺟﺎﻣﻪي»ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد«ﺗﺮوﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﭘﯽ آﻧﯿﻢ ﺣﺠﺎﺑﯽ را ﭘﺎره ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ )ﭘﺮرﻧﮕﯽ ﺣﺮوف از ﻣﻦ اﺳﺖ(. ﭘﯿﺶ از ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﮐﻪ وي ﻧﻘﻞﻗﻮل ﮐﺮده اﺳﺖ در ﻧﻘﺪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم» : ﭼﻪﻃﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﺪف از

181 ﺗﺤﺸﯿﻪاي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ 181 اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺸﺮﯾﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان»ﻧﻘﺪ«ﮐﻪ ﻓﺮوﺗﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ»ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ آن«ﻧﯿﺰ ﺑﺴﻨﺪه ﮐﺮده ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﯿﺎر دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎي ﭘﺮﻋﯿﺎرﺗﺮ از ﺟﻬﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ «ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻔﺴﯿﺮﻫﺎي ﭘﺮﻋﯿﺎرﺗﺮ از ﺟﻬﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﻨﺠﺶ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎ و ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدم. ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﻋﺒﺎرات ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم» : ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ - داري را ﻧﻔﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖاش را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در دﻫﻪي 1970 ﻣﯿﻼدي ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﯿﻤﯽ از ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﻨﺴﻮخ ﮐﺮدن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺑﻘﯿﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺮدم ﺑﺴﯿﺎري ﭼﺸﻢﺑﻪراه آن ﺑﻮدﻧﺪ. در واﻗﻊ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺑﺸﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ»ﺗﻔﺴﯿﺮ«ﻧﺎدرﺳﺖ از اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻣﺮوزي آن( ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎنﺑﺎرﺗﺮ از ﭘﺮدهﻧﺸﯿﻨﯽ»ﻋﺠﻮزه«ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻔﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﻤﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ و اﯾﻦ»ﺧﺮاﻓﻪ«ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ واﻗﻌﯿﺖ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺒﻮد ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدن ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﻧﺎﺑﻪﮐﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ «. از اﯾﻦ ﻋﺒﺎرات روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ درﺳﺖ از اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺷﺎﯾﺴﺘﻪي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ )ﺑﺪﯾﻞ( در ﺗﺎرﻧﻤﺎي ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﺴﺘﻢ ﮐﻪ»درﺑﺎرهي ﻣﺎ«آن دوري ﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮد. ﻫﻤﺎنﻃﻮرﮐﻪ در اداﻣﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم» : ﺑﺪونﺷﮏ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ وﻇﯿﻔﻪاي ﻣﺒﺮم ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ و ﻧﺸﺮﮐﻨﻨﺪهي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯽ اﺳﺖ. ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﭼﻨﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد ﮐﻪ»ﻧﻪ ﺧﺎﻧﯽ آﻣﺪه و ﻧﻪ ﺧﺎﻧﯽ رﻓﺘﻪ«اﺳﺖ «اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎي دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﻦ ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻓﺎرﺳﯽﻧﻮﯾﺴﯽ ﺧﻮد ﺷﮏ ﮐﻨﻢ ﯾﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﻧﺎﻗﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﯿﺢام اوﻟﯽ اﺳﺖ. ﭘﺮواﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و دوﻟﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان دو ﺳﺎزوﮐﺎر اﺻﻠﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺑﻪﻫﻼﮐﺖرﺳﺎﻧﻨﺪهي ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺧﺎوري و ﺑﺎﺧﺘﺮي ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﺑﺮاي ﺑﺪﯾﻞﺳﺎزي ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. ﭼﻮن اﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳﺖ از آنﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﻧﻪ آنﭼﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﯾﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺎ از ﺳﺎدهاﻧﮕﺎري ﺑﻪدور ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﺑﺎ»اﺑﺪاع ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﻣﻤﮑﻦ«ﮐﻨﯿﻢ. اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺑﺮﺳﺮاﯾﺴﺘﺎدهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب را ﺑﺖواره ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ را ﻧﻪﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﻧﻪﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺎﺑﺪ..3 اﺳﺪﭘﻮر ﭼﻨﯿﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﺪ : در ﺿﻤﻦ ﺟﺒﺮﮔﺮاﯾﯽ ﺗﺪرﯾﺠﯽاﻧﮕﺎراﻧﻪاي ﮐﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻃﻬﺎري ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ اداﻣﻪي ﻫﻤﺎن روﯾﮑﺮد ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺳﺖ.

182 182 ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري در ﺟﻮاب اﺑﺘﺪا اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﺎرﮐﺲ را ﻣﯽآورم ﮐﻪ اول ﻣﻘﺎﻟﻪ»از ﻧﻔﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت آي«از»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ«ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدم» : ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي درﻣﺴﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﯾﺶ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ـ ﻫﺪف ﻏﺎﯾﯽ ﻣﺎ در اﯾﻦ اﺛﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻮﯾﻦ را ﮐﺸﻒ ﮐﻨﯿﻢ ـ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﺑﺠﻬﺪ و ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪي ﻓﺮﻣﺎن اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را زاﺋﻞ ﺳﺎزد. آنﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ درد زاﯾﻤﺎن را ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ و ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ ﮐﻨﺪ ) 4«. ﭘﺮرﻧﮕﯽ ﺣﺮوف از ﻣﻦ اﺳﺖ( ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت رادﯾﮑﺎلﺑﻮدن ﺧﻮد و»راﺳﺖ«ﻧﺸﺎن دادن دﯾﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ از ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺠﻬﻨﺪ و ﻫﻢ در اداﻣﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﺎب از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ. دﺳﺖآﺧﺮ ﻫﻢ»اﻧﻘﻼب«را ﺑﺎ»ﺟﻬﺶ«از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ )ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ از اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺗﺒﺮي ﺟﺴﺖ اﻧﻘﻼب ﺑﻮد(. ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ اﻧﻘﻼب ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺟﻬﺶ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺮ ﺑﺎل ﺧﯿﺎل. ﺗﺎزه اﮔﺮ ﻫﻢ ﺟﻬﺶ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻟﯿﺲ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻋﺠﺎﯾﺐ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺪام راه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﯾﺪ ﭼﺮا ﺣﺘﺎ ﭘﺮسوﺟﻮ را ﻫﻢ درﺑﺎرهي آن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ ﺗﺎ راﻫﯽ ﺑﺮاي آن ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ! در اﯾﻦ ﺟﻬﺎن آرزو ﮔﻢﮐﺮده راه ﺧﯿﺎل ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺒﻨﺪم اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭘﺮدرد و ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﺷﺪن زاﯾﻤﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺗﺨﯿﻠﯽ ﻫﺸﺪار ﺟﺪي دﻫﻢ..4 روﯾﮑﺮد ﭘﺮاﮐﺴﯿﺲﻣﺤﻮر اﻃﻬﺎري ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻪ ﯾﮏ ﺷﮑﺎف روﺷﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﮑﺎﻓﯽ واﻗﻌﯽ ﻣﯽاﻧﺪازد رازورزي ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺟﺎنﺳﺨﺘﯽ ﻣﻨﻄﻖ آن را ﺑﻪدرﺳﺘﯽ درك ﻧﮑﺮده اﺳﺖ. ﺑﺮاي آنﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻢ اﯾﻦ ﺧﻮد اﺳﺪﭘﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﻄﻮرهاي ﻧﻤﻮدن روﯾﮑﺮدي ﻧﺎبﮔﺮا و ﻓﻠﺴﻔﯽ در اﯾﻦ ﺷﮑﺎف درﻏﻠﺘﯿﺪه و ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺑﻪدرآﻣﺪن از ﻣﻐﺎك رازورزيﻫﺎياش در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ اﯾﻦ دو ﻓﺮاز از»ﮔﺎﻣﯽ در ﻧﻘﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻖ ﻫﮕﻞ«از ﻣﺎرﮐﺲ اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻢ : ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎﺳﺘﺎن ﭘﯿﺶ - ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد را در ﺗﺨﯿﻞ در اﺳﻄﻮره ﺳﯿﺮ ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﺎ آﻟﻤﺎﻧﯽﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺎرﯾﺦ آﯾﻨﺪهي ﺧﻮد را در اﻧﺪﯾﺸﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﯽﮔﺬراﻧﯿﻢ. ﻣﺎ ﻫﻢﻋﺼﺮان ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻋﺼﺮ 5 ﺣﺎﺿﺮﯾﻢ ﺑﯽآنﮐﻪ ﻫﻢ ﻋﺼﺮان ﺗﺎرﯾﺨﯽ آن ﺑﺎﺷﯿﻢ. ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻣﺎ از ﺑﺬرﻫﺎي واﻗﻌﯽ زﻧﺪﮔﯽ آﻏﺎز ﮐﻨﯿﻢ اﻣﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺬرﻫﺎي واﻗﻌﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻠﺖ آﻟﻤﺎن ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻓﻘﻂ در ﺟﻤﺠﻤﻪﻫﺎ ﺷﮑﻮﻓﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﯾﮏ ﮐﻼم ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ 6 ﺑﺪون واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ از آن ﻓﺮاﮔﺬرﯾﺪ.

183 ﺗﺤﺸﯿﻪاي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ اﺳﺪﭘﻮر اﺣﮑﺎم ﻧﻬﺎﯾﯽ را ﭼﻨﯿﻦ ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﺪ : ازﻫﻤﯿﻦرو ﻫﻢ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻈﺮي ﺧﻮد ﻓﺮاﺧﻮان ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻫﻢﭼﻮن ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻮرژوازي ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﻣﺘﺤﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽداﻧﺪ. در ﺗﻮﺻﯿﻒ وﺟﻪ رازآﻣﯿﺰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﮐﻪ اﻃﻬﺎري در ﻣﻘﺎﻟﻪاي»ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ«اﯾﺮان را ﺣﺎﻓﻆ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎﻟﻖ ﺛﺮوت و ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻄﻼح»ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ«در اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس و ﺑﺪون ﻫﯿﭻ دﺷﻮاري ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﮔﺮدن ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري. ﺳﺨﻨﺎن اﺳﺪﭘﻮر ﻣﺼﺪاق ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ»ﺧﺜﻦ و ﺧﺼﯿﻦ دﺧﺘﺮان ﻣﻌﺎوﯾﻪاﻧﺪ«اﺳﺖ : ﯾﮏ ﻣﻦ ﻫﯿﭻﮔﺎه از ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺳﺨﻨﯽ ﻧﮕﻔﺘﻪام. اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﺳﺨﻨﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ روﯾﮑﺮدﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. در ﻣﻘﺎﻟﻪ»از ﻧﻔﯽ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت آي«ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم» : ﻃﺮح راﺑﻄﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﻮرژوازي ﻣﻠﯽ در ﭼﺎرﭼﻮب ﯾﮏ ﺟﺒﻬﻪ ﻋﻤﻠﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﭘﺮاﮐﺴﯿﺲ( اﺳﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ»ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﺑﺠﻬﺪ و ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪي ﻓﺮﻣﺎن اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را زاﺋﻞ ﺳﺎزد. آنﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ درد زاﯾﻤﺎن را ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ و ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ ﮐﻨﺪ«. ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﺒﺎرزهي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺟﺒﻬﻪاي در اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب اﺳﺖ )ﺑﻪ ﺷﯿﻮهي دو ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ در اﻧﻘﻼب دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ( ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﻣﺠﺰاي ﻣﺒﺎرزهي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﮔﺮد آورد و ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺘﻦ»وﺟﻬﻪ ﻋﻠﻤﯽ«اﻗﺘﺼﺎد اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﻮرژواﯾﯽ و اﺑﺪاع ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﻣﻤﮑﻦ ﮐﺮد «. ﯾﻌﻨﯽ : ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺨﻦ از راﺑﻄﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﻮرژوازي ﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ اﺗﺤﺎد ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دوم راﺑﻄﻪ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت در ﭼﺎرﭼﻮب ﯾﮏ ﺟﺒﻬﻪ ﯾﻌﻨﯽ اﺋﺘﻼف ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﻪ اﺗﺤﺎد ﺳﻮم اﯾﻦﮐﻪ اﺑﺠﺪﺧﻮاﻧﺎن ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻫﻢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﺋﺘﻼف ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﻮرژوازي ﻣﻠﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪي اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻧﻘﻼب دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﯿﻨﺘﺮن ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و در ﭼﯿﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﮔﺸﺖ و ﺑﻪﺧﺼﻮص از ﻣﻮاﺿﻊ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﺒﻮد. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﻣﻮﺿﻊ رد اﺋﺘﻼف را در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﺖﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن»ر ي«) (Roy داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻫﻨﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﺋﺘﻼف ﺑﺎ ﮔﺎﻧﺪي و ﺣﺰب ﮐﻨﮕﺮه ﻫﻨﺪ )ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺑﻮرژوازي ﻫﻨﺪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻧﻬﺮو( ﻧﺸﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻫﻢ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﮔﺮوﯾﺪ. ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ اﮐﻨﻮن ﻣﯿﺮاثدار وي ﮐﺪام ﺟﺮﯾﺎن ﻓﮑﺮي اﺳﺖ. دو ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻄﻼح ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ در اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس و ﺑﺪون ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ دﺷﻮاري ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ ﺗﻘﺼﯿﺮ ﻣﺎرﮐﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﻣﻦ ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮔﺮدن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد!

184 184 ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري ﻣﺎرﮐﺲﺧﻮاﻧﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ وي در ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎي ﺧﻮد از ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﺎرﻫﺎ اﯾﻦ اﺻﻄﻼح را ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﯿﺎس ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ. اﻣﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاز از ﻣﺎرﮐﺲ در»ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺑﺮوﻣﺮ ﻟﻮﺋﯽ ﺑﻨﺎﭘﺎرت«دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ» : اﻣﺎ اﮔﺮ ﺧﻮد وي ]ﻟﻮﯾﯽ ﺑﻨﺎﭘﺎرت[ ﺑﻪ ﻗﺪرﺗﯽ رﺳﯿﺪه ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﻔﻮذ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ را درﻫﻢﺑﺸﮑﻨﺪ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻫﺮ روز درﻫﻢﻣﯽﺷﮑﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ وي ]درواﻗﻊ[ ﻧﻘﺶ رﻗﯿﺐ ﻧﯿﺮوي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ادﺑﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﺎزي ﻣﯽﮐﻨﺪ «. ﺳﻪ آنﭼﻪ اﺳﺪﭘﻮر از ﻣﻦ درﺑﺎرهي ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ اﯾﺮان ﻧﻘﻞﻗﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﯾﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ وﯾﺮاﯾﺶ ﻣﺮا ﻧﯿﺰ ﻧﺪارد. ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد وي ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺎﻣﻞ از وﺟﻪ رازآﻣﯿﺰي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ از ﻣﻦ ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻧﯿﺰ ﺑﻮرژوازي اﯾﺮان در ﺳﺎﯾﺖ اﻟﺒﺮز ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم رﺟﻮع ﻣﯽﮐﺮد. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﻣﻦ ﭘﺎي ﺣﺮف ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻢ : ﯾﮑﻢ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﮔﺮ از ﻣﻦ درﺑﺎرهي ﻧﺎﺑﻮدي در ﺣﺎل وﻗﻮع ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﯾﺮان ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ و ﻣﻦ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎي ﺧﻮد از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪي اﻓﺴﺮان دورهي اﺣﺘﯿﺎط )ﻣﻨﻘﻀﯽ 1355 و (1356 در ﺟﺒﻬﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻌﺘﺮفاﻧﺪ ﻧﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻣﻄﻠﻖ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺸﻮر. ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻢ ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن اﺳﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮﻫﺎدي را ﻣﯽزﻧﻢ. دوم ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﯾﺮان ﺣﺎﻓﻆ ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺛﺮوت در اﯾﺮان )ﺑﻪوﯾﮋه از وﺟﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ( ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ. ﺑﻪراﺳﺘﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ در اﯾﺮان را ﺑﻮرژوازي ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و ﭘﺮورﯾﺪه ﯾﺎ دوﻟﺖ ﯾﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﺑﻨﺎﺑﻪﻗﻮل ﻣﺎرﮐﺲ و ﺣﺘﺎ ﻟﻨﯿﻦ آﮔﺎﻫﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ از ﺑﯿﺮون و در اﺳﺎس از درون ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ داده ﻣﯽﺷﻮد. اﺳﺪﭘﻮر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ و ﺗﺤﺮﯾﺮﯾﻪي ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﮐﺪام ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن اﺳﺪﭘﻮر ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ»ﻓﺮاﻓﮑﻨﯽ«و ﻧﻮﻣﯿﺪي ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﺎخ ﺑﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ را در ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﯾﺮان ﺑﺮﻧﻤﯽﺗﺎﺑﻨﺪ ﻧﻘﺶ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ را در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و اﻧﻘﻼب اﯾﺮان در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ آﻟﻤﺎن واﯾﺘﺎﻟﯿﺎ در ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ و ﻓﺠﺎﯾﻊ آن داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﯿﺰ روﯾﮕﺮداﻧﯽ ﭼﭗرواﻧﻪ و ﻓﺎﺟﻌﻪﺑﺎر ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را از اﺋﺘﻼﻓﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﮔﻮشزد ﮐﺮد..6 ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺨﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر را رادﯾﮑﺎل ﻣﯽداﻧﻢ و ﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ ﻣﺠﺒﻮرم وي را از روي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯾﺶ ﻧﻪ ﭼﭗ رادﯾﮑﺎل ﺑﻠﮑﻪ از زﻣﺮهي ﻧﻮﻣﯿﺪان رادﯾﮑﺎل )ﻟﻘﺐ ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬاران ﻣﮑﺘﺐ ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرت( ﺑﺨﻮاﻧﻢ. اﻟﺒﺘﻪ در زﻣﺎﻧﻪاي ﮐﻪ رادﯾﮑﺎﻟﯿﺴﻢ در ﺣﻮزهي اﻧﺪﯾﺸﻪ در اﺛﺮ ﺳﺮﮐﻮب از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﻏﻠﺒﻪي ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ از ﭼﺸﻢ

185 ﺗﺤﺸﯿﻪاي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺎﺷﯿﻪ 185 اﻓﺘﺎده اﯾﻦ ﺧﻮد ﻏﻨﯿﻤﺖ و ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ. ﻗﺼﺪ ﻣﻦ از ﻧﻮﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﺗﺤﺸﯿﻪ ﮔﺸﻮدن و ﺑﺎز ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﺑﺎب ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن راه آﯾﻨﺪه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ ﻧﻮﻣﯿﺪي و اﮐﺘﻔﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ از ﺟﻬﺎن ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ. اﻣﯿﺪوارم ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮد. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﺎرل ﻟﻮدوﯾﮓ ﻓﻮﯾﺮﺑﺎخ و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي آﻟﻤﺎﻧﯽ )ﺗﺮﺟﻤﻪي ﭘﺮوﯾﺰ ﺑﺎﺑﺎﯾﯽ( ﻧﺸﺮ ﭼﺸﻤﻪ 1379 ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ..4 ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﺎرل دﯾﺒﺎﭼﻪي ﭼﺎپ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در : ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )ﺟﻠﺪ اول( ﺗﺮﺟﻤﻪي اﻟﻒ. اﻟﻒ )اﯾﺮج اﺳﮑﻨﺪري( ﺑﯽﻧﺎ ص.52.5 ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﺎرل ﮔﺎﻣﯽ در ﻧﻘﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻖ ﻫﮕﻞ )ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻣﺤﯿﻂ( ﻧﺸﺮ اﺧﺘﺮان 1381 ص.60.6 ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.61

186 186 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ در ﺧﻼل ﮐﺸﺎﮐﺶﻫﺎي ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﻨﻮع از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از روﻧﺪ روﺑﻪوﺧﺎﻣﺖ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺻﺤﻨﻪي داﺧﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﯾﺮان ﻣﯽﺗﻮان ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و درﻫﻢﺗﻨﯿﺪهي ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ را از ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮐﺮد. اوﻟﯿﻦ ﺳﻄﺢ از ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﺑﯽﻫﯿﭻ ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟﻮد. ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺻﻮلﮔﺮا ﺑﺎ دوﻟﺖ دﻫﻢ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺗﻤﺎﻣﯽ در ﻫﻤﯿﻦ اوﻟﯿﻦ ﺳﻄﺢ از ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﮐﺮد. دوﻣﯿﻦ ﺳﻄﺢ از ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ و ﻣﻨﺸﺄ ﻗﺪرت و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ و اﺻﻼح ﯾﺎ ﮐﻨﺎرﮔﺬاري ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮدﮐﺎﻣﻪ را ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ. ﺗﻘﺎﺑﻞ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺐ و ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﺒﺰ ﺑﺎ دوﻟﺖ دﻫﻢ و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻗﺘﺪارﮔﺮا ﻃﯽ دورهي ﭘﺲ از ﺑﯿﺴﺖودوم ﺧﺮداد 1388 را ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﯽﺗﻮان در ﻫﻤﯿﻦ دوﻣﯿﻦ ﺳﻄﺢ از ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺳﻄﺢ از ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺿﺮورت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽورزد اﻣﺎ در اﺛﺮ ﻓﺮادﺳﺘﯽ ﮔﻔﺘﺎر ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﮐﻤﺎﮐﺎن از ﺑﻪﭼﺎﻟﺶﮐﺸﯿﺪن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﻪﺗﻤﺎﻣﯽ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺳﻄﺢ از ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ اﺳﺎﺳﺎ ﻧﺰاع ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ در ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺑﻠﮑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري را ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ. اﯾﻦ ﺳﻄﺢ از ﻧﺰاع را ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻧﺎﻣﺘﺸﮑﻞ و ﻧﺎﻫﻢراه و ﻧﺎﻫﻢدل و ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﯽ از ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻠﯿﺪي ﮐﻪ اﻣﺮوز ﭘﯿﺸﺎروي ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﺮار دارد درﺑﺎرهي ﻧﺤﻮهي ﺟﺎﯾﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻫﻤﯿﻦ ﺳﻄﻮح ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ از ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ. آﯾﺎ ﯾﺎريرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ ﺻ ﺮف در ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺪون اﻓﻘﯽ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ و ﺑﯽﻫﯿﭻ ﭼﺸﻢاﻧﺪازي ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي

187 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 187 ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي ﻓﻌﺎﻻن ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺑﺮاي اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺮﯾﺐﺑﻪاﺗﻔﺎق ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي ﭘﯿﺶ رو ﭼﻨﺪان ﻣﺤﻠﯽ از اﻋﺮاب ﻧﺪارد و ﭘﺎﺳﺦ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ. اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ اﺗﺨﺎذ ﻣﻮﺿﻊ در ﻗﺒﺎل ﻧﺤﻮهي ﺟﺎﯾﺎﺑﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در ﺳﻄﻮح دوم و ﺳﻮم ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﺎري ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. آﯾﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در ﺟﻬﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺑﺪون اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺻﻼ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﺳﺖ در ﺧﻼل ﻃﺮح اﺳﺘﺪﻻلام در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻬﺎﯾﺘ ﺎ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﺧﻮاﻫﻢ داد. ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻢ ﺣﺘﺎ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ در دوران اﺻﻼﺣﺎت در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ دورهي ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ دوﻟﺖﻫﺎي ﻧﻬﻢ و دﻫﻢ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد ﺑﺎز ﻫﻢ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﺑﺎزﻧﺪهي ﺗﺤﻮﻻت اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺎ ارﺋﻪي ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮﺳﺸﯽ اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ آﻣﻮزه رﻫﻨﻤﻮن ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ آن ﻧﻮع ﺳﻮﮔﯿﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎﻻن ﭘﯿﺶ رو ﮐﺎرﮔﺮي در ﻫﻢﺳﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﻄﺤﯽ از ﻣﻨﺎزﻋﻪي ﺟﺎري در ﺻﺤﻨﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ اﯾﺮان ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ آﻣﻮزه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽ دﯾﮕﺮي را ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻣﯽآورد : آﯾﺎ ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺮﻗﯽ اﻣﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺪه و ﻧﺎﻣﺘﺸﮑﻞ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﻄﺢ ﻧﺰاع را ﺑﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ارﺗﻘﺎ داد ﮐﻪ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺑﻠﮑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري را ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﺮآوردي ﮐﻪ از ﺗﻮان ﮐﻠﯿﺖ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﺮﻗﯽ در اﯾﺮان اﻣﺮوز دارم ﻣﻌﺘﻘﺪم ﭘﺎﺳﺦ در ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﻢ راﻫﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮونرﻓﺖ از ﻫﻤﯿﻦ ﺑﻦﺑﺴﺖ ﺑﻪدﺳﺖ دﻫﻢ. ﭼﺮا اﺳﻔﻨﺪ 1380 اﺳﺘﺪﻻلام را ﻣﺸﺨﺼﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در اﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎل 1380 ﻣﯽﭘﺮوراﻧﻢ. ﭼﺮا اﺳﻔﻨﺪ 1380 اﯾﻦ ﻣﺎه از اﯾﻦ ﺳﺎل را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﻟﯿﻞ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهام. از اوﻟﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﮕﻮﯾﻢ. واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ درﺑﺎرهي ﺷﺪت و ﮐﺜﺮت و ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺳﺎﯾﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻫﯿﭻ ﻧﻮع آﻣﺎر رﺳﻤﯽ در اﯾﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻦﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از دادهﻫﺎ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻬﺎدي ﮐﻪ ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﺗﻬﯿﻪي دادهﻫﺎ و ﮔﺰارشﻫﺎ درﺑﺎرهي ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد وزارتﺧﺎﻧﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﺎل 1390 ﺗﺎﮐﻨﻮن»وزارت ﺗﻌﺎون ﮐﺎر و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪروي ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺎز ﻧﺸﻮد ﺗﺼﻮﯾﺮ دﻗﯿﻘﯽ از ﺳﯿﺮ و ﮐﻢ و ﮐﯿﻒ ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در ﺳﺎﻟﯿﺎن ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﯿﻢ آورد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺎزﮔﯽﻫﺎ در ﻣﻬﺮﻣﺎه 1391 ﮔﺰارﺷﯽ ﺗﺤﺖ

188 188 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻋﻨﻮان»آﻣﺎر ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه 1380 و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي آن ﺑﺎ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه«در»ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪي ﻣﺮﮐﺰي وزارت ﺗﻌﺎون ﮐﺎر و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«در دﺳﺖرس ﻋﻤﻮم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ 1. ﮔﺰارش ﺑﯿﺴﺖوﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪاي اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه 1380 در وزارتﺧﺎﻧﻪاي ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ در آن زﻣﺎن»وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪ. اﯾﻦ اوﻟﯿﻦ دﻟﯿﻞام اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب اﺳﻔﻨﺪ 1380 اﺣﺘﻤﺎﻻ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﻘﻄﻌﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﻪ دﻫﻪي اﺧﯿﺮ ﮐﻪ دادهﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘ ﺎ دﻗﯿﻘﯽ درﺑﺎرهي ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي از ﺧﻮد ﺑﺮ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. دﻟﯿﻞ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ در ﺑﯿﻦ ﻫﺴﺖ. اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﻣﺎه ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺻﻼ ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﮐﻼن اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﯽ دورهي ﺷﺎﻧﺰدهﺳﺎﻟﻪي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻣﺎ دﻟﯿﻞ ﺳﻮم : اﺳﻔﻨﺪ 1380 آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺎه از ﻫﻤﺎن ﺳﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﯿﺲ دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﺗﺮدﯾﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﺰدي در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري داﺷﺖ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ آﻣﺪ و دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﺻﻼﺣﯽاش را ﭼﻬﺎر ﺳﺎل دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻤﺮار ﺑﺨﺸﯿﺪ. ﻧﻬﺎﯾﺘ ﺎ دﻟﯿﻞ ﭼﻬﺎرم : اﺳﻔﻨﺪ 1380 آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺎه از اوﻟﯿﻦ ﺳﺎل از دﻫﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ دﻫﻪي ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﻠﻢداد ﻣﯽﺷﻮد و ازاﯾﻦرو ﻋﻠﯽاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻧﻪ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﻫﻨﻮز ﭼﻨﺪان در ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري. ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﻫﻤﯿﻦ دﻻﯾﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺘﺪﻻلام را ﻧﯿﺰ ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺳﺘﺪﻻل اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﻧﺸﺎن داد اﻋﺘﺮاضﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺳﻮﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﮐﻼناﻗﺘﺼﺎدي در وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻗﺮار داﺷﺖ و ازاﯾﻦرو اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي از وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﻪاﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ و از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﻫﻤﺎن ﻣﯿﺰان از ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﻧﯿﺰ ﻧﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﻓﻌﺎﻻن ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻠﮑﻪ ﯾﺎ ﺧﻮدﺟﻮش ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻼحدﯾﺪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﻘﺒﻮل ﻃﺒﻘﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ دراﯾﻦﺻﻮرت ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮﻗﺮاري ﯾﺎ اﺣﯿﺎي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ در دوران اﺻﻼﺣﺎت ﺑﻪاﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺪون ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺿﺮورﺗﺎ در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﺮار ﻧﺪارد. ﺑﻬﺒﻮد ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﯾﻘﯿﻨﺎ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﻫﺮﭼﻪ وﺧﯿﻢﺗﺮﺷﺪن اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺷﺮط ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺷﺮط ﮐﺎﻓﯽ ﻋﺒﺎرتاﺳﺘﺎز ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري. ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﺸﻢ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ - آﻓﺮﯾﻨﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺮﻗﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ در اﯾﺮان اﻣﺮوز ﻫﻨﻮز ﻣﺘﺸﮑﻞ و ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ. ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﯾﺪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪﻧﺤﻮهي ﺟﺎﯾﺎﺑﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در ﻣﻨﺎزﻋﻪاي ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ

189 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 189 ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﮐﺮد. اﮔﺮ ﯾﺎريرﺳﺎﻧﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﺎزﻋﻪاي ﮐﻪ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪيﺧﻮد ﺑﻪ اﻣﺮ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺷﺮاﯾﻂ ﭼﻪﺑﺴﺎ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪﺳﻮي ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﯿﺎورد. ﺑﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺣﮑﻢراﻧﯽ»ﺧﻮب«ﺑﺮ ﻃﺒﻖ دادهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ»وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﺑﻪدﺳﺖ داده اﺳﺖ ﻃﯽ ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه و اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺳﺎل 1380 در واﺣﺪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﺸﻮر ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ 48 و 43 ﺗﺤﺮك ﮐﺎرﮔﺮي رخ داده ﺑﻮد 2. درﺑﺎرهي ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه ﺑﻪ ﺟﺰﯾﯿﺎت ﺑﯿﺶﺗﺮي اﺷﺎره ﻧﺸﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﮐﺸﻮري در ﺳﺎل 1380 در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﯾﮏ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 3. ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮐﺮج و اﺳﺘﺎنﻫﺎي اﺻﻔﻬﺎن و ﺗﻬﺮان و ﺑﻮﺷﻬﺮ از ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ. ﻧﻤﻮدار :1 ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در اﺳﻔﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﻌﺪاد ﻣﺮﮐﺰي ﻣﺎزﻧﺪران ﻟﺮﺳﺘﺎن ﮔﯿﻼن ﮔﻠﺴﺘﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮐﺮج ﻗﺰوﯾﻦ ﻗﻢ ﻓﺎرس ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن زﻧﺠﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻮﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﮐﻼناﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎل 1380 ﺳﺮﺟﻤﻊ از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺴﺎﻋﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي دو از رﺷﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻃﯽ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎلﻫﺎي

190 190 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ 1377 ﺗﺎ 1383 ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ در ﺳﺎل 1380 ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ 4323 ﻫﺰار رﯾﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻤﻮدار :2 درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎل ) 1376 ﻫﺰار 2000 رﯾﺎل( ﺳﺎل درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ارزش اﻓﺰودهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻃﯽ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ 1383 ﻧﯿﺰ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﺳﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ.5 ﺳﺎل 1380 ﯾﮑﯽ از ﺳﺎلﻫﺎي روﺑﻪروﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﻦ دوره ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻤﻮدار :3 درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎل ﺳﺎل ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﭼﻬﺎر ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﺑﻬﺎي ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي و ﻧﯿﺰ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ 1383 اﺳﺖ.6 ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﻃﯽ اﯾﻦ دوره در ﺳﺎل 1380 ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ 11,4 درﺻﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ.

191 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 191 ﻧﻤﻮدار :4 ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﺑﻬﺎي ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﺑﻬﺎي ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت 100 ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي )ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪ ( ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺳﺎل ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﭘﻨﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺧﺎﻟﺺ و اﺟﺰاي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪهاش ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ )ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪي (1376 ﻃﯽ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ 1383 ﻫﻢواره روﺑﻪاﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ.7 ﮐﻞ ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺧﺎﻟﺺ در ﺳﺎل 1380 ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﯿﻠﯿﺎرد رﯾﺎل ﻧﻤﻮدار :5 ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎل ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎل ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎل 1376 ﺳﺎل اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﺷﺶ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﺷﺮاﯾﻂ روﺑﻪروﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﺎل 1380 زﻣﯿﻨﻪي ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺤﺴﻮس در ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري را دﺳﺖﮐﻢ ﺗﺎ ﺧﻮد ﺳﺎل 1380 ﻓﺮاﻫﻢ

192 192 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﯿﺎورده ﺑﻮد ﮐﻤﺎاﯾﻦﮐﻪ اوج ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري ﻃﯽ ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎﻟﯿﺎن 1376 ﺗﺎ 1383 در ﺳﺎلﻫﺎي 1379 و ﺳﭙﺲ 1380 ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻤﻮدار :6 ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري ﺳﺎل ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن در ﺳﺎل 1380 ﺑﺎ ﺳﺎلﻫﺎي ﻗﺒﻞﺗﺮ رويﻫﻢرﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽﻫﺪ ﮔﺮﭼﻪ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي روﺑﻪروﻧﻖ ﺑﻮد اﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ روﻧﻘﯽ ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﻢﺳﻮﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ آﺷﮑﺎرﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﺧﺎرج ﺷﻮﯾﻢ و ﻣﺸﺨﺼﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮐﺸﻮر را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي واﺟﺪ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ دادهﻫﺎي ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﮐﺸﻮر درﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﻫﻢ در ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1380 روﺑﻪروﻧﻖ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﺳﺖ و ﻫﻢ در ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در وﺿﻌﯿﺖ رﮐﻮد ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ. ﺑﺎ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﻦ ﯾﺎ آن اﺳﺘﺎن ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﯾﺎ در وﺿﻌﯿﺖ روﻧﻖ ﯾﺎ رو ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ روﻧﻖ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در 18 اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺗﻌﺪادي از ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺮان ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮ«واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن ﮐﻪ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺖ و داراي 2000 ﮐﺎرﮔﺮ و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪهي ﺗﺮاﻧﺲﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﻮد ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﺎﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﻗﺮاردادي ﺑﺎ ﻃﺮح ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻌﯽ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ 9. از وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺮان ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮ ﻣﺸﺨﺼﺎ در ﺳﺎل 1380 اﻃﻼﻋﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ روﻧﺪ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﻗﯽ در اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379

193 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 193 ﺗﺎ 1383 ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﻫﻔﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 10 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن در ﺳﺎل 1380 رويﻫﻢرﻓﺘﻪ در وﺿﻌﯿﺖ روﻧﻖ ﻗﺮار داﺷﺖ. ﻧﻤﻮدار :7 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﻗﯽ در اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺮﻗﯽ ﺳﺎل ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺗﻌﺪادي از ﮐﺎرﮔﺮان»ﻣﻌﺪن ﮐﺎرﻣﺰد«واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﮐﻪ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖ ذﻏﺎلﺳﻨﮓ اﻟﺒﺮز ﻣﺮﮐﺰي و داراي 1200 ﮐﺎرﮔﺮ و در زﻣﯿﻨﻪي اﺳﺘﺨﺮاج ذﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻓﻌﺎل ﺑﻮد ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺣﻘﻮق ديﻣﺎه و ﮐﻞ ﺣﻘﻮق ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه ﺳﺎل 1380 ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﻟﻔﻈﯽ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ 11. از وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي»ﻣﻌﺪن ﮐﺎرﻣﺰد«ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص و»ﺷﺮﮐﺖ ذﻏﺎلﺳﻨﮓ اﻟﺒﺮز ﻣﺮﮐﺰي«ﺑﻪﻃﻮر ﻋﺎم ﻣﺸﺨﺼﺎ در ﺳﺎل 1380 اﻃﻼﻋﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ روﻧﺪ ارزش اﻓﺰودهي ﻣﻌﺎدن در اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ 1383 ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي ﻫﺸﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 12. ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران در ﺳﺎل 1380 روﺑﻪروﻧﻖ ﺑﻮد.

194 194 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :8 ارزش اﻓﺰودهي ﻣﻌﺎدن در اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﻣﻌﺎدن ﺳﺎل ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ در ﮔﺰارش وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ در ﻫﺸﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺗﻌﺪادي از ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﮔﭻ ﻟﺮﺳﺘﺎن ﮐﻪ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و داراي 56 ﮐﺎرﮔﺮ و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪهي ﮔﭻ ﺑﻮد ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎي ﻣﺎهﻫﺎي دي و ﺑﻬﻤﻦ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻌﯽ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ 13. از وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﮔﭻ ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻣﺸﺨﺼﺎ در ﺳﺎل 1380 اﻃﻼﻋﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ روﻧﺪ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮﻓﻠﺰي در اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ 1383 ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 9 ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 14 ﺑﺮ اﯾﻦ دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﻃﯽ ﺳﺎل 1380 در وﺿﻌﯿﺖ روﻧﻖ ﻗﺮار داﺷﺖ. ﻧﻤﻮدار :9 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎﻧﯽ ﻏﯿﺮﻓﻠﺰي در اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎﻧﯽ ﻏﯿﺮﻓﻠﺰي ﺳﺎل

195 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 195 ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻫﻔﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺗﻌﺪادي از ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻤﺎ راه«واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﮐﻪ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و داراي 200 ﮐﺎرﮔﺮ و در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﺳﺎزي ﻓﻌﺎل ﺑﻮد ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻮﻗﻪي ﭘﻨﺞ ﻣﺎﻫﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ 15. از وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي»ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻤﺎ راه«ﻣﺸﺨﺼﺎ در ﺳﺎل 1380 اﻃﻼﻋﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ روﻧﺪ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺴﮑﻮﻧﯽ در اﺳﺘﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ 1383 ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 10 ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 16 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن در ﺳﺎل 1380 روﺑﻪروﻧﻖ ﺑﻮد. ﻧﻤﻮدار :10 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺴﮑﻮﻧﯽ در اﺳﺘﺎن ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺳﺎل ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 11 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﯿﺎس اﺳﺖ روﻧﺪ روﺑﻪروﻧﻖ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﻃﯽ ﻫﻤﯿﻦ دوره در اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ 17 ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎوﺷﮕﺮان ﺧﺎرگ«در دوم اﺳﻔﻨﺪ و»ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎﻣﻮن«در ﯾﺎزدﻫﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻫﺮ دو در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﺳﺎزي اوﻟﯽ ﺑﺎ 24 ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﻋﯿﺪي و ﭘﺎداش و دوﻣﯽ ﺑﺎ 340 ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻣﺒﺎدرت 18 ﮐﺮدﻧﺪ.

196 196 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :11 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺴﮑﻮﻧﯽ در اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺳﺎل در ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﻣﻮارد ﮔﺮﭼﻪ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در زﻣﯿﻨﻪي ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﻪ در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎﻧﯽ روﺑﻪروﻧﻖ ﺑﻮد ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ذيرﺑﻂ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﭼﻮن ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻮﻗﻪ و ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎيﺷﺎن روﺑﻪرو ﺑﻮدﻧﺪ. در ﻣﻮاردي ﻧﯿﺰ ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در زﻣﯿﻨﻪي ﻣﻮرد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎن روﺑﻪرﮐﻮد داﺷﺖ ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺻﺎدق اﺳﺖ. ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد را از ﺑﺎب ﻧﻤﻮﻧﻪ ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در روزﻫﺎي ﯾﮑﻢ و ﺷﺸﻢ اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺗﻌﺪادي از ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎزﻧﺦ«واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﮐﻪ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و در زﻣﯿﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﻮاع ﻧﺦ ﻓﻌﺎل ﺑﻮد ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﺼﺎب ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ 19. روﻧﺪ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ 1383 ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 12 ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 20 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﯾﻦ ﻧﻮع از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن در ﺳﺎل 1380 در ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻗﺮار داﺷﺖ. ﻣﺸﺨﺼﺎ»ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎزﻧﺦ«از ﺳﺎل 1374 در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ واﮔﺬار ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻃﯽ دﻫﻪي ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎﻟﯿﺎن 1374 ﺗﺎ

197 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان از 1200 ﺑﻪ 400 ﻧﻔﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ. اﯾﻦ دو ﻓﻘﺮه اﻋﺘﺼﺎب ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺤﺮﮐﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﻪدﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪهي ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎزﻧﺦ ﺳﺎﻣﺎن داده ﺷﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮج ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزيﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي دوران اﺻﻼﺣﺎت ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﻣﺪ. وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ درﺑﺎرهي ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاردي ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ذﯾﻼ ﺑﺮﻣﯽﺷﻤﺮم ﺻﺎدق ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻤﻮدار :12 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺳﺎل ﺑﻪ ﻗﺮاري ﮐﻪ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺷﻤﺎرهي 13 ﺗﺎ 17 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ 21 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ و اﺻﻔﻬﺎن ﻧﯿﺰ در ﺳﺎل 1380 ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي وﺿﻊ رﮐﻮد در اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﻄﻮح اﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎن ﻗﺰوﯾﻦ.

198 198 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :13 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺳﺎل در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ ﺻﻨﺎﯾﻊ رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ و ﻓﺮش ﻏﺮب«در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺖ و ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮش و ﻧﺦ در روزﻫﺎي ﻫﺸﺘﻢ و ﺳﯿﺰدﻫﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎي ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه و ﺑﺨﺸﯽ از ديﻣﺎه ﺑﻪ اﻋﺘﺼﺎب روي آوردﻧﺪ و ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺸﻤﺒﺎﻓﯽ ﮐﺸﻤﯿﺮ«در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺎرﭼﻪي ﻓﺎﺳﺘﻮﻧﯽ در روز 26 اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎي ﻣﺎهﻫﺎي ﺷﻬﺮﯾﻮر و دي و ﺑﻬﻤﻦ و اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﻟﻔﻈﯽ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ. ﻧﻤﻮدار :14 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺳﺎل

199 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 199 در اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ ﮐﺎرﮔﺮان»رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ اﻋﺘﻤﺎدﯾﻪ«در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺘﻘﺎل در ﻫﻔﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﻌﻮﻗﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ 24 اﻋﺘﺮاﺿﯽ روي آوردﻧﺪ. ﻧﻤﻮدار :15 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺳﺎل در آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﮐﺎرﮔﺮان»ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺨﺘﺎب ﻓﯿﺮوزان«و»ﺷﺮﮐﺖ ﺣﻮﻟﻪي ﻻﻟﻪ«)ﺑﺮق ﻻﻣﻊ ﺳﺎﺑﻖ( ﻫﺮ دو در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ اوﻟﯽ ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺦ ﺑﺎ 285 ﮐﺎرﮔﺮ و دوﻣﯽ ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي اﻧﻮاع ﺣﻮﻟﻪ ﺑﺎ 212 ﮐﺎرﮔﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ زدﻧﺪ ﮐﺎرﮔﺮان اوﻟﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمدرﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه و ﻋﯿﺪي ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل و ﮐﺎرﮔﺮان دوﻣﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻏﯿﺒﺖ ﻣﺪﯾﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺎﻟﮑﯿﺘﯽ و ﺗﻌﻮﯾﻖ ﺣﻘﻮق ﯾﮏ ﻣﺎه و 25 ﻋﯿﺪي و ﭘﺎداش ﺳﺎل 1380 و ﻧﯿﺰ ﻋﺪمﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ ﺑﯿﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ.

200 200 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :16 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺳﺎل در اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن اﻣﺎ اﺑﻌﺎد اﻋﺘﺮاضﻫﺎ در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺧﯿﻠﯽ وﺳﯿﻊﺗﺮ ﺑﻮد. ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺶ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﻓﻌﺎل در زﻣﯿﻨﻪي رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ اﻋﺘﺮاﺿﯽ روي آوردﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺪاﺟﺪا و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﻢ». رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﭘﺮوﯾﻦ«)در روزﻫﺎي 14 و 21 و 22 و 23 و 27 اﺳﻔﻨﺪ( و»ﺷﺮﮐﺖ رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐﺎﺷﺎن«)در روزﻫﺎي ﯾﮑﻢ و ﺑﯿﺴﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪ( و»رﺣﯿﻢزاده«)در روزﻫﺎي 7 و 14 و 15 و 18 و 22 و 25 اﺳﻔﻨﺪ( ﻫﺮ ﺳﻪ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ 650 و 6200 و 760 ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎي ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ»رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﻣﻬﯿﻦﺑﺎﻓﺖ«)در روز 13 اﺳﻔﻨﺪ( و»ﺑﺎرش«)در روزﻫﺎي ﺷﺸﻢ ﺗﺎ ﻫﺸﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪ( ﮐﻪ ﻫﺮ دو در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﻨﯿﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ 550 و 1300 ﮐﺎرﮔﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ». ﺑﺎﻓﻨﺎز«ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﯿﺮﯾﻪي ﻫﻤﺪاﻧﯿﺎن ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ و از 1300 ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد در روزﻫﺎي 14 و 18 و 20 اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪمﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت 350 ﻧﻔﺮ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ 26 ﺗﺠﻤﻊ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ.

201 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 201 ﻧﻤﻮدار :17 ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1379 ﺗﺎ ارزش اﻓﺰودهي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت ﺳﺎل در ﻫﻤﻪي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺷﻤﺮده ﺷﺪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﯾﻦﮐﻪ ﺷﺎﺧﻪاي از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮوز ﺗﺤﺮك ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻮده در وﺿﻌﯿﺖ روﻧﻖ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ در وﺿﻌﯿﺖ رﮐﻮد ﮔﺮﭼﻪ ﮐﻠﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻃﯽ ﺳﺎل 1380 روﺑﻪروﻧﻖ داﺷﺖ و از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺻﻮﻻ ﻣﺴﺎﻋﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﺪ اﻣﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺷﺪﻧﺪ در ﺗﺤﻘﻖ اﺑﺘﺪاﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ. اﯾﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﺠﺪدا ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎز ﻫﻢ آﺷﮑﺎرﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﺪازهي ﺑﻨﮕﺎه ﺑﻨﮕﺮﯾﻢ. ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي واﺟﺪ ﺗﺤﺮك ﮐﺎرﮔﺮي در اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮانﺷﺎن در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 18 ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﭘﺎﮐﯿﺰان در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﻮازم آزاﯾﺸﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﮐﺮج ﺑﺎ 22 ﮐﺎرﮔﺮ. ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑﻨﮕﺎه ﻧﯿﺰ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﺷﺮﮐﺖ رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐﺎﺷﺎن در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و 27 ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ در اﺳﺘﺎن اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎ 6200 ﮐﺎرﮔﺮ.

202 202 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :18 ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي واﺟﺪ ﺗﺤﺮك ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮانﺷﺎن در اﺳﻔﻨﺪ 6200 ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺮﮐﺖ رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐﺎﺷﺎن ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺮان ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮ ﺷﺮﮐﺖ ﻻﺳﺘﯿﮏ دﻧﺎ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻠﻮچ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﯿﺖ ري ﻣﺨﺎﺑﺮات راه دور ﺑﺎﻓﻨﺎز ﺑﺎرش ﻣﻌﺪن ﮐﺎرﻣﺰد ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎزﻧﺦ ﭼﮑﻤﻪ ﻣﻠﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﻬﺎن رﺣﯿﻢ زاده ﻗﻄﻌﺎت ﻓﻮﻻدي اﯾﺮان رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﭘﺮوﯾﻦ رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ ﻣﻬﯿﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﮐﻔﺶ ﺟﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻔﺶ ﺷﺎداﻧﭙﻮر ﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎﻓﯽ ﻗﺎﺋﻤﺸﻬﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎﻣﻮن 340 ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺒﻠﯿﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎﻣﺮاد ﺷﺮﮐﺖ ﭼﯿﻨﯽ ﮔﯿﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺨﺘﺎب ﻓﯿﺮوزان ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎﺷﯽ ﮔﯿﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺣﻮﻟﻪ ﻻﻟﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻤﺎراه رﯾﺴﻨﺪﮔﯽ و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ اﻋﺘﻤﺎدﯾﻪ ﺟﻬﺎد ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﭼﺮاﻏﺴﺎزي ﻣﻼرد ﺷﺮﮐﺖ ﭼﻮﺑﮑﺎر ﻧﻮﺷﻬﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﺗﻮﺑﻮﺳﺮاﻧﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮔﭻ ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺷﺮﮐﺖ داﻧﻪ ﭘﺮداز ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎوﺷﮕﺮان ﺧﺎرگ ﭘﺎﮐﯿﺰان

203 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 203 ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 19 ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در اﺳﻔﻨﺪ 1380 را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ 28. ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺎ اﻧﺪازهي ﺑﻨﮕﺎه راﺑﻄﻪي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽﭘﯿﻮﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ داﺷﺘﻨﺪ. ﻧﻤﻮدار :19 ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ در اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺑﯿﺶ از ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻧﻔﺮ 16 ﺻﺪ و ﯾﮏ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻧﻔﺮ 13 ﺳﯽ و ﺷﺶ ﺗﺎ ﺻﺪ ﻧﻔﺮ 5 2 ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي 20 ده ﺗﺎ ﺳﯽ و ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ زﯾﺮ ده ﻧﻔﺮ ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 20 ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ 29 ﻫﻢ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ اﺷﺘﻐﺎل و ﻫﻢ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ داراي ﺑﯿﺶ از ﺻﺪ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ در ﺳﺎل 1380 ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﺎلﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﻪ در ﺳﺎل 1380 ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ رﻗﻢ را در ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ 1383 داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.

204 204 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :20 ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﮐﻞ اﺷﺘﻐﺎل و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ داراي ﺑﯿﺶ از ﺻﺪ ﮐﺎرﮐﻦ ﻃﯽ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ 1383 ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺰرگ 200 ﺻﻨﻌﺘﯽ )ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪ ( ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ )ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪ (1376 ﺳﺎل ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺸﺨﺼﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي واﺣﺪﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻮد. وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎنﺷﺎن در اﺳﻔﻨﺪ 1380 ﺑﻪ ﺗﺤﺮك ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 21 آﻣﺪه اﺳﺖ 30. اﮐﺜﺮﯾﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ. ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺘﯽ در ردهي دوم و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي ﻣﻮازي ﺑﺎ دوﻟﺖ )ﻣﺸﺨﺼﺎ ﺑﻨﯿﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و ﺑﻨﯿﺎد ﺟﺎﻧﺒﺎزان( در ردهي ﺳﻮم ﺑﻮدﻧﺪ. ﻧﻤﻮدار :21 ﺗﻌﺪاد ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي داراي ﺗﺤﺮك ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ در اﺳﻔﻨﺪ ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي ﻣﻮازي ﺑﺎ دوﻟﺖ دوﻟﺘﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ 0

205 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 205 در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﮐﺮد ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺴﺎﻋﺪ از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﯾﻤﻦ ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺧﻮب ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺗﺤﻘﻖ وﻟﻮ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ ﻧﯿﺴﺖ. ﻃﯽ دورهي ﻫﺸﺖﺳﺎﻟﻪي ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت ﮐﻪ در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎي ﻧﻬﻢ و دﻫﻢ ﯾﻘﯿﻨﺎ ﺳﻄﺢ ﮐﺎراﺗﺮي از ﺣﮑﻢراﻧﯽ را ﺑﻪاﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﺮﭼﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ از ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ روﺑﻪﺟﻬﺶ داﺷﺖ اﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻗﺪرت ﺑﻪزﯾﺎن ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮودﺳﺖﺗﺮ و ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻃﺒﻘﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮادﺳﺖﺗﺮ از ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎي دﺳﺘﻪي اول ﺑﻪوﻓﻮر ﺑﺎزﻧﺪﮔﺎﻧﯽ را در ﺗﺤﻮﻻت اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر رﻗﻢ زده ﺑﻮد. ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﯾﻘﯿﻨﺎ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮودﺳﺖﺗﺮ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺷﺮط ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺷﺮط ﮐﺎﻓﯽ را ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﻮان اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﺴﺖ. ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي اﺣﻘﺎق ﺣﻘﻮق ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﮐﺎراﺗﺮي از ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﭼﻪﺑﺴﺎ ﺣﺘﺎ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻫﺮﭼﻪ وﺧﯿﻢﺗﺮ ﺷﺪن وﺿﻌﯿﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﯿﺎورد. در ﺧﻼل ﺑﺮرﺳﯽ»ﮔﺰارش وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«درﺑﺎرهي ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه 1380 ﻣﯽﺗﻮان از ﺗﻮان»ﺻﻨﻔﯽ «ﮐﺎرﮔﺮان در آن دوره وﻟﻮ اﺟﻤﺎﻻ ﻧﻮﻋﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪدﺳﺖ داد. ﺗﻮانﺳﻨﺠﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻋﻠﻞ ﺑﺮوز ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﻃﯽ ﻣﺎهﻫﺎي ﺑﻬﻤﻦ و اﺳﻔﻨﺪ 1380 در ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 22 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ 31 اﺻﻠﯽﺗﺮﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺮوز ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻋﺪمﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎ. ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﻦ دو ﻣﺎه ﺳﺮﺷﺘﯽ ﻋﻤﯿﻘﺎ ﺗﺪاﻓﻌﯽ داﺷﺖ ﯾﻌﻨﯽ در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻘﻂ در ﭘﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻮﻗﻪ ﯾﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ ﺣﺪاﻗﻠﯽ از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻮد ﻧﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﻨﯿﺎديﺗﺮي ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﯽ و ﮐﺎري ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑﻪﻃﻮر رﯾﺸﻪاي دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎزد.

206 206 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :22 ﻋﻠﻞ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﻬﻤﻦ و اﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد 1 درﺧﻮاﺳﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﻘﻮق ﻗﻄﻊ ﺑﺮق 1 1 ﺳﻮء ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ 2 ﻋﻠﻞ ﺗﺤﺮﮐﺎت و ﻣﺰاﯾﺎ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﯿﻤﻪ ﺑﯿﮑﺎري 0 ﯾﺎ اﺗﻤﺎم آن 1 0 ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﻬﻤﻦ 1380 اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ واﺣﺪ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ ﺑﯿﻤﻪ ﯾﺎ 0 ﻋﺪم ﺗﻤﺪﯾﺪ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺑﯿﻤﻪ 1 1 ﻋﻠﻞ ﺗﺤﺮﮐﺎت 4 ﮐﺎرﮔﺮي در ﻃﺮح ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺸﺎﻏﻞ ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ 0 اﺳﻔﻨﺪ ﮐﻤﺒﻮد ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و رﮐﻮد اﺧﺮاج ﺑﺎزار ﻓﺮوش ﻋﺪم درﯾﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎ ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 23 ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﻬﻤﻦ و اﺳﻔﻨﺪ 1380 را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎزد 32 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺗﺪاﻓﻌﯽ و ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ ﭘﯿﮕﯿﺮي ﻣﯽﺷﺪ. ﺗﺠﻤﻊ از ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮواﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و اﻋﺘﺼﺎب و درﮔﯿﺮي و اﻋﺘﺮاض ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ در ردهﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.

207 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 207 ﻧﻤﻮدار :23 ﺷﮑﻞ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﻬﻤﻦ و اﺳﻔﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در ﺑﻬﻤﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗﺤﺮﮐﺎت 5 5 ﮐﺎرﮔﺮي در اﺳﻔﻨﺪ اﯾﻦ دادهﻫﺎ ﮐﻪ از ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺎ ﺳﺮﺷﺖ و ﺷﮑﻠﯽ ﻋﻤﯿﻘﺎ ﺗﺪاﻓﻌﯽ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺆﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ در ﺳﺎل 1380 ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﺑﺲ ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮ از دورهي ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ دوﻟﺖﻫﺎي ﻧﻬﻢ و دﻫﻢ ﺑﻪاﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﻮان ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺗﺤﺮﮐﺎت ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻋﻤﻼ ﺑﺎزﻧﺪﮔﺎﻧﯽ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺤﻮﻻت اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد. در اﺑﺘﺪاي دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻫﻨﻮز ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﻨﺶﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺒﺐ ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﻃﯽ ﻫﻤﯿﻦ دﻫﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﻧﯿﺎﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻣﺼﻮب ﺳﺎل 1369 ﻣﺜﻞ اﻣﺮوز ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان. ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎرهي 24 ﺗﻌﺪاد اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻫﻮﯾﺖ ﮐﺎرﮔﺮي 33 ﻣﺠﺎز را در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 1380 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ.

208 208 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻧﻤﻮدار :24 ﺗﻌﺪاد ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان در ﺳﺎل 1380 اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﺷﻮراﻫﺎي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻌﺪاد درﻋﯿﻦﺣﺎل در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ ﺑﯽﮐﺎران ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺑﺰرگ دوﻟﺘﯽ و ﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ. ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ

209 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 209 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ ﮐﺎر ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺻﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﮐﺎرﮔﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻋﻤﯿﻘﺎ ﻫﻢ زﯾﺮ ﻧﻔﻮذ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎن ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻢ زﯾﺮ 34 ﺳﯿﻄﺮهي دوﻟﺖ. واﻧﮕﻬﯽ اﻣﺮوز ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ دﻫﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪاي ﮐﻪ از ﻋﺮوج ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در آﻏﺎز دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻣﯽﮔﺬرد ﻫﻢ ﻣﻮاﻧﻊ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ راه را ﺑﺮ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﻫﻢ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻗﺪرت ﻋﻤﻼ. اﮔﺮ ﮔﺮاﯾﺶ دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت ﺑﻪ اﺧﺬ رﺿﺎﯾﺖ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎر ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺶﺷﺮطﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﺑﺮاي ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ وﻟﻮ در ﺟﻮ ي از ارﻋﺎب و ﺗﻬﺪﯾﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮد ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي ﺣﻮادث ﺳﯿﺎﺳﯽ در دورهي ﭘﺲ از ﺑﯿﺴﺖودوم ﺧﺮداد ﮐﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺷﺪﯾﺪا زﯾﺮ ﺿﺮب ﻗﺮار ﻣﯽداده ﻃﯽ دورهي ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﭼﻬﺎرﺳﺎﻟﻪي اﺧﯿﺮ ﻋﻤﻼ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﻓﺘﮕﯽ و ازاﯾﻦرو درﺟﻪي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﻢ اﻣﺮوز در اوﻟﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي دﻫﻪي ﻧﻮد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻪﻧﺤﻮي از اﻧﺤﺎ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ آﺳﺘﺎﻧﻪي دﻫﻪي ﻫﺸﺘﺎد ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻤﺎﮐﺎن ﻋﻤﯿﻘﺎ ﻧﺎﻣﺘﺸﮑﻞ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ ﻫﻢ ﮐﺎرﮔﺮان و ﻫﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن و ﭘﺮاﮐﻨﺪهي ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﺮﻗﯽ در اﯾﺮان اﻣﺮوز. ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي : راهﻫﺎي ﭘﯿﺸﺎرو ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻧﺎﻣﺘﺸﮑﻞ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺳﻤﺖوﺳﻮي ﺗﻐﯿﯿﺮ درﻫﺮﺣﺎل ﭼﻪ ﺐ ﮐﻢﺗﺮ و ﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪزﯾﺎن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻣﻌﯿﺎر ﻧﺤﻮهي ﺟﺎﯾﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳ ﻓﻌﺎﻻن ﭘﯿﺶ رو ﮐﺎرﮔﺮي در ﺳﻄﻮح ﺳﻪﮔﺎﻧﻪي ﻧﺰاع ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﺎري ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪي اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺷﯿﻮهي ﺟﺎﯾﺎﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻤﻬﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﮐﻠﯿﺖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻃﻠﺒﺎن از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ ﻧﻮﻋﯽ ﻋﺪم ﺗﻮازن ﻗﻮا ﺑﻪﻧﻔﻊ اوﻟﯽﻫﺎ و ﺑﻪزﯾﺎن دوﻣﯽﻫﺎ در ﺻﺤﻨﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ اﯾﺮان ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ و ﻧﻪ ﻫﻮاداران دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻫﯿﭻﯾﮏ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺻﺮﻓﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﻗﻮي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎزﻋﻪ را ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺟﻠﻮ ﺑﺒﺮﻧﺪ. اﯾﻦ دو ﮔﺮوه ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺑﻪ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎزي دوﺳﻮﯾﻪ دارﻧﺪ. ﯾﮑﯽ ﺑﺮاي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺣﺬف ﺗﻤﺎمﻋﯿﺎر ﺧﻮﯾﺶ از ﺻﺤﻨﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ اﯾﺮان ﺑﻪ ﯾﺎرﮔﯿﺮي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ در ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن در ﻧﻘﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﺎزﻋﻪ

210 210 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ وارد ﻧﺸﺪهاﻧﺪ دﯾﮕﺮي ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻟﺠﺴﺘﯿﮏ در زﻣﯿﻨﻪي ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و رﺳﺎﻧﻪاي و ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞﻫﺎي ﺧﻮد را از ﻗﻮه ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي ﭘﯿﺶ رو ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺮاي ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪﺳﻮي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻣﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﻣﻨﺎزﻋﻪاي ﮐﻪ ﻃﺮفداران ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﯿﺎورﻧﺪ. اﮔﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﺑﻪﺳﻮد ﻃﺮفداران ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي ﺣﮑﻢراﻧﯽ رﻗﻢ ﺑﺨﻮرد ﺗﻔﺎوت ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ در اﻧﺘﻬﺎي اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ زاده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ در اﺑﺘﺪاي اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻨﺎزﻋﻪاي وارد ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮهي اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ در درﺟﻪي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﻓﺘﮕﯽاش ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻫﻤﯿﻦ ﻋﺎﻣﻞ درﺟﻪي ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﻓﺘﮕﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﯾﺎ ﺷﮑﺴﺖ در ﭘﺮوژهي ﺗﺤﻘﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ را ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ» آﻣﺎر ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه 1380 و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي آن ﺑﺎ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه «ﺑﯽﺗﺎ ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪي ﻣﺮﮐﺰي وزارت ﺗﻌﺎون ﮐﺎر و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ..2 ﻫﻤﺎن ص.2.3 اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه از ﺻﻔﺤﺎت 5 ﺗﺎ 21 ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺒﻠﯽ.».4 درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ و درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪي ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري و ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎل «1376 ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان..5 ﻫﻤﺎن.».6 ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻬﺎي ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي اﯾﺮان «ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان..7 ادارهي ﺣﺴﺎبﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي» ﻣﻮﺟﻮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ) «( )ﺗﻬﺮان : ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ادارهي ﺣﺴﺎبﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮداد (1388 ﺻﻔﺤﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن.».8 ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري «ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..9 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص.9».10 ﺟﺪول زﻧﺠﺎن : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..11 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص.20

211 ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان 211».12 ﺟﺪول ﻣﺎزﻧﺪران : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..13 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص.19».14 ﺟﺪول ﻟﺮﺳﺘﺎن : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..15 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص.16».16 ﺟﺪول ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﻮﯾﺮاﺣﻤﺪ : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان.».17 ﺟﺪول ﺑﻮﺷﻬﺮ : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..18 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص.7.19 ﻫﻤﺎن ص.7».20 ﺟﺪول ﻗﺰوﯾﻦ : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان.».21 ﺟﺪول ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « »ﺟﺪول ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « »ﺟﺪول ﺑﻮﺷﻬﺮ : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « »ﺟﺪول آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « و»ﺟﺪول اﺻﻔﻬﺎن : ارزش اﻓﺰوده ﻣﺼﺮف واﺳﻄﻪ و ﺳﺘﺎﻧﺪهي رﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺟﺎري در دورهي « ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..22 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص ﻫﻤﺎن ص ﻫﻤﺎن ص.7.25 ﻫﻤﺎن ص.5.26 ﻫﻤﺎن ص.6.27 اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه از ﺻﻔﺤﺎت 5 ﺗﺎ 21 ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺒﻞ.

212 212 ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ.28 ﻫﻤﺎن.».29 ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ اﺷﺘﻐﺎل و ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺳﺎلﻫﺎي 1376 ﺗﺎ «1383 ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان..30 اﺳﺘﺨﺮاجﺷﺪه از ﺻﻔﺤﺎت 5 ﺗﺎ 21 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ..31 وزارت ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ص.4.32 ﻫﻤﺎن ص.3.33 ﻣﻌﺎوﻧﺖ رواﺑﻂ ﮐﺎر ادارهي ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ» ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺑﺎزرﺳﯽﻫﺎي ﺑﻪﻋﻤﻞآﻣﺪه از ﻧﺤﻮهي ﻋﻤﻠﮑﺮد ادارات ﮐﻞ اﺟﺮاﯾﯽ اﺳﺘﺎنﻫﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ در ﺳﺎل :1380 ﻧﺸﺮﯾﻪي ﺷﻤﺎرهي «6 ﺧﺮداد 1381 ﺻﺺ 10 و ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ» ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺸﮑﻞﯾﺎﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان «ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ دوازدﻫﻢ ژاﻧﻮﯾﻪي.2013

213 ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن و ﮐﺎرﮔﺮان 213 ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن و ﮐﺎرﮔﺮان اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ و اﺳﺎﺳﯽ»اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ«وارﺳﯿﺪن ﺗﻀﺎد و ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﯿﻦ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ. آنﭼﻪ در اﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮐﻠ ﯽ ﺧﻄﺎﺳﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﮐﻨﯿﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﯾﺎ ﮐﺎر در اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎي ﯾﮕﺎﻧﻪ و ﻓﺎﻗﺪﺗﻨﺎﻗﺾ و ﺗﻀﺎدﻫﺎي دروﻧﯽاﻧﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺎه ﮐﻤﯽ زﯾﺎدي ﺑﻪ وارﺳﯽ ﺗﻀﺎد اﯾﻦ دو ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ و از ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻀﺎدﻫﺎي دروﻧﯽﺷﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻣﯽﻣﺎﻧﯿﻢ. اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺗﻀﺎد درون ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد وﻟﯽ ﻏﺮضام در اﯾﻦ ﯾﺎدداﺷﺖ وارﺳﯿﺪن ﺗﻀﺎدﻫﺎي دروﻧﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ. ﻣﻨﺸﺎء اﯾﻦ ﺗﻀﺎدﻫﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻀﺎد ﺑﯿﻦ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ رﺑﻂ ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﻧﮋاد ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ و از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد. در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ ﮐﺎر و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت و ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت دروﻧﯽ ﮐﺎر داﻣﻦ ﺑﺰﻧﺪ و ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮهي ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت دروﻧﯽ داﻣﻦ زده اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎياش اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن در ﻫﯿﭻ دورهاي ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺛﺮوت و ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ وﻟﯽ در ﻫﯿﭻ دورهاي ﻫﻢ ﻓﻘﺮ و ﻧﺪاري و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮔﺴﺘﺮده و ﻫﻤﻪﺟﺎﮔﯿﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎزاد ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪ وﻟﯽ ﺗﻮزﯾﻊ درآﻣﺪ و ﺛﺮوت ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﻫﻤﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﺣﺘﺎ ﺑﯿﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﺗﺮ ﮔﺸﺖ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎزاد ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ ـ ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ـ وﻟﯽ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺳﻮدآور ﮐﻢﺗﺮ و ﮐﻢﺗﺮ ﺷﺪ. اﮔﺮ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﺑﻪﺧﺼﻮص در اﻓﺮﯾﻘﺎ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ وﺿﻊ از ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﯿﺰﺗﺮ ﺷﺪ درﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﺮوﭘﻞ ﻧﯿﺰ ﻧﻪ ﺑﻪ آن وﺧﺎﻣﺖ وﻟﯽ وﺿﻊ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﻧﺪاﺷﺖ. وﻗﺘﯽ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻗﻮل ﺧﺎﻧﻢ ﺗﺎﭼﺮ ﭼﯿﺰي ﺑﻪاﺳﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮردي ﺟﺎﻣﻊ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد و ﺣﺘﺎ راهﺣﻞﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮي ﻫﻢ اﺻﻮﻻ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﺷﺎﻫﺪي ﮐﻪ وﺟﻮد دارد اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﻫﻤﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻤﺪهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺳﻬﻢ ﻣﺰد از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺳﻘﻮط ﮐﺮده اﺳﺖ. در اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺳﻬﻢ ﻣﺰد از

214 214 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ در 1973 ﺑﯿﺶ از %65 ﺑﻮد ﮐﻪ در 2008 ﺑﻪ ﮐﻢﺗﺮ از %53 ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ. در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺳﻬﻢ ﻣﺰد از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ در 1990 ﺑﯿﺶ از %63 ﺑﻮد ﮐﻪ در 2011 اﯾﻦ رﻗﻢ ﺑﻪ %58 ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ اﺗﻔﺎق ﻧﻤﯽاﻓﺘﺎد ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان دراﻣﺮﯾﮑﺎ ﺳﺎﻟﯽ 500 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﯿﺶﺗﺮ درآﻣﺪ ﺑﺮاي ﻫﺰﯾﻨﻪﮐﺮدن داﺷﺘﻨﺪ. در ﻓﺎﺻﻠﻪي 1995 ﺗﺎ 2011 ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻬﻢ ﻣﺰد درﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ در آﻟﻤﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ %4 و در ژاﭘﻦ و اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﻫﻢ %6 ﺑﻮد 2. از ﭼﯿﻦ ﻫﻢ ﺧﺒﺮ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﺰد در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﮐﻪ در 1998 ﻣﻌﺎدل %53 ﺑﻮد در 2005 ﺑﻪ %41,4 ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ 3. آنﭼﻪ ﮐﻪ از اﯾﻦ آﻣﺎرﻫﺎ روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﯿﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﯽ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ـ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در اﻣﺮﯾﮑﺎ و اﻧﮕﻠﯿﺲ و آﻟﻤﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ـ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺑﯿﺶﺗﺮ در ﺗﻮزﯾﻊ درآﻣﺪ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﻨﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻦﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ در ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ ﺧﺎﻧﻢ ﺗﺎﭼﺮ و آﻗﺎي رﯾﮕﺎن ﻗﺮار ﺑﻮد ﻧﮕﺮش ﭘﻮلﺑﺎوراﻧﻪ ﻋﻤﺪه و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ـ و ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺶﮔﺰارهﻫﺎي اﯾﻦ ﻧﮕﺮش ﻫﻢ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮانﻣﺜﺎل ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﻋﺮﺿﻪي ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر ـ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ دراﻧﮕﻠﯿﺲ و در اﻣﺮﯾﮑﺎ» ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر«ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺷﺪ. ﯾﺎ اﮔﺮ ﺻﺮﯾﺢﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ از ﭘﻮلﺑﺎوري ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرﺗﯽ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﯽﺷﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ از ﺳﺎلﻫﺎي دﻫﻪي 1970 ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ رﺷﺪ ﺑﺪﻫﯽ و اﻋﺘﺒﺎر در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺑﻮدهاﯾﻢ و ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ دﻗﺖ و وارﺳﯽ ﮐﻢﺗﺮي وام ﻣﯽدادﻧﺪ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي و وزراي داراﯾﯽ ﻫﻢ دراﯾﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪواﻗﻊ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را زﯾﺮﺳﺒﯿﻠﯽ در ﮐﺮدﻧﺪ. 1 ﭼﺮا اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻦ درﮐﻞ اﯾﻦ ﻗﻀﺎﯾﺎ ﻧﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪاي ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ و ﻧﻪ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ»ﺑﺪﺟﻨﺴﯽ«و»ﺑﺪذاﺗﯽ«آنﭼﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد در ذات ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ. ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺧﺼﻠﺖ دوﮔﺎﻧﻪي ﮐﺎر را درﺑﺮاﺑﺮ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﻣﯽﻧﻬﺪ. ﻣﻨﻈﻮرم از اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ دوﮔﺎﻧﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺮ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ او دوﺳﺖ دارد ﻣﺰد ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪ او ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد وﻟﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ. در دورهاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ و در اﻏﻠﺐ ﺟﻮاﻣﻊ ﻫﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻏﯿﺮﻋﻀﻮ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﻋﻀﻮ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي

215 ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن و ﮐﺎرﮔﺮان 215 ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ادﻋﺎ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻻﺳﺖ دﻟﯿﻞاش اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻋﻀﻮ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺑﯿﺶﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﻣﯽآﯾﺪ. اﻣﺮوز ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن ﻣﺮدم را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ. ﻗﺒﻞ از اداﻣﻪي ﺑﺤﺚ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﺑﮑﻨﻢ. اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﯿﻢﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪي ﺟﻬﺎن ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻪ در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﻧﻔﻮذ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ در ﻫﻤﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺻﻮرت ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺤﻮل اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ دراﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ. ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اوﻟﯿﻦ ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﮐﻪ در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن»ﺟﻬﺎﻧﯽ«ﮐﺮدﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ. در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﺪونﺷﮏ ﺑﺎزﻧﺪهي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﯾﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽﺷﺎن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽرود و ﺑﯽﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در اﯾﻦ دﯾﻮاﻧﻪﺧﺎﻧﻪي اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﯽﮐﺎري ﻧﺸﻮﻧﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﺰد را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ. در ﺑﻘﯿﻪي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻏﺮب ﮐﺎرﮔﺮان اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎرﺷﺪه و ﯾﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﻫﻢدردي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه از اﯾﻦ ﺗﺤﻮل و ﺗﺤﺮك ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ. ﭼﻮن اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺰد و دﯾﮕﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮي دارﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت درﺑﺎزار ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﺘﺎ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻣﺸﮑﻞ از آنﺟﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦﺟﺎ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد. در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﻌﺪ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ را ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞﺳﺎزي ﺑﺎزﻧﺪهي اﺻﻠﯽ اﯾﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﯾﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽﺷﺎن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽرود و ﺑﯽﮐﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺰد ﮐﻢﺗﺮ و ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ ﺑﻘﯿﻪي ﮐﺎرﮔﺮان از اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺷﮑﺎﯾﺘﯽ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﭼﻮن اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ از اﻧﮕﻠﯿﺲ ﯾﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﭼﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺣﺘﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. اﮔﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎص ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي آن ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺷﺪ وﻟﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﺧﺒﺮ دارﯾﻢ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻢ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺴﺎبداري ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺣﺘﺎ ﻃﺮحرﯾﺰي و اﻧﯿﻤﯿﺸﻦ ﻫﻢ ﻣﺸﻤﻮل ﻫﻤﯿﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﺳﺎس ﻣﺎﻟﯽ دوﻟﺖﻫﺎ در اﯾﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ دﺳﺖاﻧﺪاز ﻣﯽاﻓﺘﺪ. ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﺎن را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ از ﯾﮏ ﺳﻮ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ

216 216 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ درآﻣﺪ ﻧﻤﯽﭘﺮدازﻧﺪ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ در ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارﻧﺪ ـ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ ـ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي رﻓﺎﻫﯽ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ و ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺪﻫﯽ دوﻟﺖﻫﺎ در اﯾﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را دراﻓﺰاﯾﺶ اﯾﻦ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ اﯾﻔﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻢ»ﺟﻬﺎﻧﯽ«ﺷﺪه اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﺷﻤﺎ اﻣﺮوزه ﮐﻢﺗﺮ دوﻟﺘﯽ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺪﻫﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را در ﭘﯿﺶ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻢ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺮدن ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر اﺻﻠﯽاش ﻫﻢ ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ وارد ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ را دارﻧﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت دروﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢ داﻣﻦ زده اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺎ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺪاﻓﻊ اﯾﻦ ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎلﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ اﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻃﺒﯿﻌﺘﺎ از اﯾﻦ ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎلﻫﺎ ﻣﺘﻀﺮر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻪﻋﻨﻮانﻧﻤﻮﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ. از ﯾﮏ ﻃﺮف ﮐﺴﺮي ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري اﻣﺮﯾﮑﺎ روﺑﻪاﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ارزش ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ دﻻر ﺑﻪ ﻣﯿﺰاﻧﯽ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺳﻘﻮط ﻧﮑﺮده اﺳﺖ. در ﮔﺬﺷﺘﻪاي ﻧﻪﭼﻨﺪان دور ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺘﯽ در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺴﺮي ﺗﺮاز ﺗﺠﺎري ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ارزش دﻻر ـ ﭼﻮن ﻋﺎﻣﻞ اول ﻓﺸﺎري ﺑﻮد ﺑﺮ روي اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎزار داﺧﻠﯽ داﺷﺖ و ﻋﺎﻣﻞ دوم ﻫﻢ ﺗﻮان رﻗﺎﺑﺘﯽاش را در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽداد. وﻟﯽ اﻣﺮوزه اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﻠﯽ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﻮاﺿﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪواﻗﻊ ﻣﺪاﻓﻊ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد در آنﻫﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ اﺳﺖ ـ ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﭼﯿﻦ ـ و ﺑﻌﺪ ورود ﻫﻤﺎن ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺳﻮد ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪ ﺟﯿﺐ ﻣﯽزﻧﻨﺪ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﯿﺶﺗﺮي در ﺑﺎزارﻫﺎي داﺧﻠﯽ دارﻧﺪ. ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎﻻﻣﺎﻧﺪن ارزش دﻻر ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ واردات از ﭼﯿﻦ و ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ دﻻر ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﺷﺎن در ﺑﺎزارﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺒﺎدرت ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ از ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ارزش دﻻر ﻣﺘﻀﺮر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮان رﻗﺎﺑﺘﯽﺷﺎن ﭼﻪ در داﺧﻞ اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﭼﻪ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻘﯿﻪي ﺟﻬﺎن ﮐﻢﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد. اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت درﻋﺮﺻﻪي ﻧﻈﺮي ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﺪه»ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك«دارﻧﺪ و ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮ و ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪه

217 ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن و ﮐﺎرﮔﺮان 217»ﻣﺘﺤﺪ«ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﻫﻢراﻫﯽ ﻧﺪارم. ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ آنﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺒﻠﯿﻎ ﺷﻮد ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ اﺳﺖ و ﺗﮑﺮار اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪي ﺑﺪﯾﻬﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن ـ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ارزانﺗﺮ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﭼﻮن ﭼﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ـ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار و ﻣﻮﻗﺘﯽ اﺳﺖ. وﺣﺪت ﺑﺎ آن ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮوراﻧﺪن ﻣﺎر در آﺳﺘﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اوﻟﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖ دﻗﯿﻘﺎ ﻫﻤﺎن ﮐﺎري را ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﻏﻮلﭘﯿﮕﺮ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﻧﻘﻞواﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد در آنﻫﺎ ﮐﻢﺗﺮ اﺳﺖ و ﮐﺎرﮔﺮان در آن ﮐﺸﻮررﻫﺎ ﺣﻖوﺣﻘﻮق ﮐﻢﺗﺮي دارﻧﺪ. ﺑﻪﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮﮔﺮدﯾﻢ ﺑﻪ آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ درﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ» : ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﻬﺎن ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮﯾﺪ«. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ Stewart Lansley: Unfair to Middling, Trade Union Congress, 2009, p Peter Orszag: As Kaldor s Facts Fall, Occupy Wall Street Rises,.2 in Ho-Fung Hung: Sinomania: Global Crisis, China s Crisis, in, The Crisis and the.3 Left, Socialist Register, Edited by Leo Panitch, Greg Albo and Vivek Chibber, 2012, p. 22.

218 218 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﭘﯽﻧﻮﯾﺲ ﻣﻘﺎﻟﻪي»دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري رﻓﺎه!«ﮐﻪ اﺷﺎرهي اﻧﺘﻘﺎدي ﮔﺬراﯾﯽ ﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻘﺎﻟﻪي»از ﻧﻘﺪ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت آي«ﻧﻮﺷﺘﻪي ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري داﺷﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اراﺋﻪي ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ از وي ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي ﻣﻄﺮحﺷﺪه ﮔﺮدﯾﺪ. اﯾﻦ ﭘﺎﺳﺦ را ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻨﻈﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻧﻘﺪ ﮐﺮد. ﻣﺜﻼ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯽ داﺷﺘﻪ اﻣﺎ ﺑﻪﮔﻤﺎنام اوﻟﻮﯾﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﮑﻮﺷﻢ ﯾﮑﯽ از ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎﺧﺘﯽ روﯾﮑﺮدم ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯽ را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺪﻓﻬﻤﯽﻫﺎ از اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺑﻪﺗﺒﻊ آن ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﭘﯿﺶ روي ﺑﻪﺳﻮي ﺑﺪﯾﻞ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ. ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﮐﻢ ﯾﺎ ﺑﯿﺶ ﻋﺎم ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ در اﯾﺮان ﻓﺎﻗﺪ ﺳﻨﺖ ﻣﺎرﮐﺲﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻫﮕﻞﺷﻨﺎﺳﯽ )و اﺻﻮﻻ ﺳﻨﺖ ﺟﺪي آﻣﻮزش ﻋﻠﻤﯽ - ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﻧﺪﯾﺸﻪورزي ﺑﻪ روﺷﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﻨﻄﻘﯽ( ﻫﺴﺘﯿﻢ. اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻣﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ - ﻓﻠﺴﻔﯽ را ﻣﻌﻤﻮﻻ از راه ﺗﺮﺟﻤﻪي اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮان ﺑﻪزﺑﺎن ﺧﻮدﻣﺎن ﻓﺮاﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ و ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ و ﺑﻪﻃﺮز دردﻧﺎﮐﯽ ﻣﺠﺮد راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﯿﻢ. ﻫﻨﻮز ﺣﺘﺎ ﺑﺮاي ﺑﺴﯿﺎري از واژهﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺟﺰ آن ﻣﺘﺮادفﻫﺎي ﺟﺎاﻓﺘﺎدهي راﯾﺠﯽ ﻧﺪارﯾﻢ. ﺣﺎلﮐﻪ در ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ دﺳﺖﮐﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺶ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪﺗﺮ از ﺧﻮدﻣﺎن را ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﺑﺎ آنﻫﺎ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﻪﻫﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﻢ در وﻫﻠﻪي ﻧﺨﺴﺖ آنﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ ﺳﭙﺲ ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ آﻣﻮﺧﺘﻪﻫﺎيﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﯿﻢ و اﮔﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ آنﻫﺎ در ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي و ﺗﻐﯿﯿﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻼﮐﺖﺑﺎر ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﭙﺮدازﯾﻢ. ﻣﻦ ﻣﺪﻋﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﻧﺪارم. ﻣﯿﺎﻧﺠﯽاي ﻫﺴﺘﻢ ﺑﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮏ وﻟﯽ ﭘﺮاﻫﻤﯿﺘﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ دﺳﺖآوردﻫﺎي اﯾﻦﺳﻮ و ﺟﺎﻣﻌﻪي زﺑﺎﻧﯽ ﺧﻮدم. اﻣﯿﺪوارم از اﯾﻦ راه ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪوﯾﮋه ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪﺳﻤﺖ اﻫﻤﯿﺖ

219 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 219 اﻧﺪﯾﺸﻪورزي ﺟﺪي ﺳﺨﺖ و ﭘﺮزﺣﻤﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﺟﻠﺐ ﮐﻨﻢ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در ﻫﺮ ﻋﺼﺮي واﺟﺪ اﻫﻤﯿﺖ 1 ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﻦ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﭘﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻓﺎرﺳﯽزﺑﺎن ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻢ ﮐﻪ در ﭘﺮﺗﻮ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ و در ﺗﻼش ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد اﻧﺴﺠﺎم ﺑﯿﺶﺗﺮ در اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻪﻧﻈﺮم درﺳﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﮐﻪ دﻏﺪﻏﻪي اﻧﺪﯾﺸﻪي ﻣﻨﺴﺠﻢ اﻧﺘﻘﺎدي دارﯾﻢ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ آﺛﺎر اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن دﺳﺖﮐﻢ ﻗﺪري ﮐﻨﺞﮐﺎوي ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﯿﻢ و ﺳﭙﺲ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﻘﺪﺷﺎن ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﻪﺟﺰ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ آﺛﺎري ﺣﺎوي ﻧﻘﺪ ﺧﺮدﮐﻨﻨﺪهاي از ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت واروﻧﻪي ﻏﯿﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎ ﺻﻮرﺗﮏ اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺷﻤﺎل و ﻏﺮب اروﭘﺎ )و دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ از»دوﻟﺖ رﻓﺎه«را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ( ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه ﺑﻮد. واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺼﻮري از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارﯾﻢ و ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪهاي را ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ و در ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ واروﻧﻪاش ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ )ﻋﻠﺖ رﺷﺪ 2 ﻗﺎرچﮔﻮﻧﻪي رﻓﺮﻣﯿﺴﻢ و ﺣﺘﺎ آﻧﺎرﺷﯿﺴﻢ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺣﺪودي ازاﯾﻦرو اﺳﺖ(. ﺑﻪﺑﯿﺎن راﺑﺮت آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن در اﺛﺮ ﺳﯿﺼﺪ ﺳﺎل ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﮐﻢ ﯾﺎ ﺑﯿﺶ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت آن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﯿﻢ. اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﮐﻢ ﯾﺎ ﺑﯿﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻠﻄﻪي ﻣﺠﺮد ﻗﺎﻧﻮن ارزش و ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺷﺪﮔﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﭼﻨﺎن ﺧﻮ ﮐﺮدهاﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪزداﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮدﻣﺎن را از راه آﻣﻮزش داﺋﻤﯽ )ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ( ﻫﺸﯿﺎر ﻧﮕﻪ دارﯾﻢ ﺗﺎ از ﻗﺪرت ﺗﺨﺪﯾﺮ آن ﺑﮑﺎﻫﯿﻢ. در ﺳﻄﺢ ﻧﻈﺮﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺰ )ﻋﻼوهﺑﺮ آنﭼﻪ در زﻣﯿﻨﻪي ﻫﻨﺮ ﻣﺜﻼ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد( روشﻫﺎي ﻧﻮﺷﺘﺎري وﯾﮋهاي ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺪاع ﺷﻮد از آن دﺳﺖ ﮐﻪ در آﺛﺎر ﺗﻮﻧﯽ اﺳﻤﯿﺖ ﮐﺮﯾﺴﺘﻮﻓﺮ آرﺗﻮر و راﺑﺮت آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن و دﯾﮕﺮان ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ﺗﺎ از دﯾﺪار ﺧﻮﯾﺸﺘﻦﻣﺎن زﯾﺮ اﯾﻦ ﺳﻠﻄﻪ )در ﺷﮑﻞ اﻣﺘﺪادﯾﺎﻓﺘﻪي ﻧﺎباش ﯾﺎ ﺑﻪﺟﺰ آن( ﺑﻪ ﺣﯿﺮت ﺑﯿﻔﺘﯿﻢ. اﮔﺮﭼﻪ ﺳﻨﺖﻫﺎي ﻧﻈﺮي دﯾﮕﺮي ﻣﺜﻼ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرت و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﻫﻢ ﺑﺎ ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮﮐﺸﯿﺪن ﺳﻠﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺮ ﻫﺴﺘﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ و ﻣﺴﺦﺷﺪﮔﯽ را ﭼﻨﺎن ﭼﯿﺮه ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﯿﺼﺎل و ﻧﻮﻣﯿﺪي ﺑﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﺮد. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﺤﻠﻪ - ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ ﻣﻦ ﺳﻌﯽ در ﻣﻌﺮﻓﯽﺷﺎن دارم ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺗﻀﺎدﻫﺎي دروﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎ راه ﺑﺮاي ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ و ﻋﺎﻣﻠﯿﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎز اﺳﺖ. آنﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺳﻮﺑﮋﮐﺘﯿﻮﯾﺘﯽ ﻃﺒﻘﺎت و ﮔﺮوهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮدن ﻏﻠﺒﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻫﺴﺘﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﮔﺬار ﻋﻘﻼﻧﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.

220 220 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﻣﺮوز ﺑﺎ روﯾﮑﺮدي ﻧﻮ ﺑﻪﻧﺎم دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ 3 ﯾﺎ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻫﮕﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ»ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ«و روشﺷﻨﺎسﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺗﺠﺮﯾﺪﻫﺎي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ـ ﭘﺲ از اﯾﻦﮐﻪ دورهاي ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻓﻀﺎي ﺿﺪ ﻫﮕﻠﯽ در ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ )ﻣﺜﻼ ﻟﻮﭼﻮ ﮐﻠﺘﯽ و ﻟﻮﯾﯽ آﻟﺘﻮﺳﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺮي آن( ﺑﻪﻣﺤﺎق رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ـ ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋهاي ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪﻋﻼوه اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺎرﮐﺲ و ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺗﻔﺴﯿﺮ آن را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻫﮕﻞ در ﻧﻈﺮ دارد. ﻫﺪف اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪ)ﻫﺎ(ي ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮي - روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﻟﻬﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻫﮕﻞ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰﺷﺪن ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﭘﺪﯾﺪهاي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻧﺪﯾﺸﻪورزي درﺑﺎرهي رواﺑﻂ دروﻧﯽ و ﺿﺮوري آن )دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي آن ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻓﮑﺮ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ( و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪ دادن آن ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺳﭙﻬﺮﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﭙﻬﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻧﺤﻠﻪي ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮي - روشﺷﻨﺎﺧﺘﯽ واژه - ﻣﻔﻬﻮم 4 ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري ﺑﻪ آن ﻧﻘﺪ دارد. واژه - ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻨﻄﻖ ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن در ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﻮﺷﺘﻪي ﮐﻤﺎل اﻃﻬﺎري ﮐﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺷﺎرهي اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش درآﻣﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ :»آنﭼﻪ اﺳﺪﭘﻮر ﺑﺮاي دﻓﺎع از آن ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ روﯾﮑﺮد ﻓﻠﺴﻔﯽ - ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﺟﺎي روﯾﮑﺮد ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ آن و ﺑﺮﺗﺮي دادن ﺑﻪ اﻧﺘﺰاﻋﯿﺎت ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﺟﺎي»ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻫﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽﺷﺎن«اﺳﺖ ). اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ از ﻣﻦ اﺳﺖ( روﯾﮑﺮدي ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺑﻪﺟﺎي ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎرﯾﺨﯽ آن ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ و ﺑﻪاﺳﻢ ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺤﯽ ﮐﺮدن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻬﯽ ﮐﺮده و آن را ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﺎﺑﯽ ﺳﺎده و ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ از ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﻧﻮاع ﺷﺊايﺷﺪﮔﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﻮده دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﺎرﮐﺴﯽ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﺎزاﯾﺴﺘﺎﻧﺪه و ﺑﻪ ﻫﮕﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ ). ﺗﺎﮐﯿﺪ و اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ از ﻣﻦ اﺳﺖ(. او ﮐﻤﯽ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﯿﺰ درﺑﺎرهي ﺿﺮورت» ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺑﺪﯾﻞ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و رﻫﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎد و ﺟﺎﻣﻌﻪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺴﺎن از ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ )ﻣﻔﻬﻮم ﻋﯿﻨﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻣﻨﻄﻖ(«)ﺗﺎﮐﯿﺪ و اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ از ﻣﻦ اﺳﺖ( ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد واژه - ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮش اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ اﺳﺖ ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﻮد.

221 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 221 ﺷﺎﯾﺪ اﻃﻬﺎري ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪزﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ و ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺗﺪﻗﯿﻖ ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ﻧﯿﺴﺖ. اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪي ﺑﺎﻻ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﺜﻼ ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﻣﻨﻈﻮر او از ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ )ﮐﻪ از ﻣﺎرﮐﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ(»ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻫﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽﺷﺎن«در اﯾﻦﺟﺎ ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ در آن ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ»اﻧﺘﺰاﻋﯿﺎت«ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻣﻨﻮال ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﭼﺮا ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﻠﻢ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و واژه - ﻣﻔﻬﻮمﻫﺎي ﻣﻨﻄﻖ و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ در ﯾﮏ راﺑﻄﻪي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ درك ﺷﻮﻧﺪ ﺗﻘﺎﺑﻞﻫﺎي ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻣﻦ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي او را ﺗﺠﻠﯽ ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ»ﯾﺎ اﯾﻦ ﯾﺎ آن«ﻣﯽﻓﻬﻤﻢ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻏﯿﺮدﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ. از دﯾﺪﮔﺎه او ﻣﻨﻄﻖ واژه - ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﻓﻠﺴﻔﯽ و اﻧﺘﺰاﻋﯽ وﻟﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ واژه - ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ و اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ واژهاي ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻋﯿﻨﯽ )ﻋﯿﻨﯽ واژهاي ﻏﯿﺮﻓﻠﺴﻔﯽ و ﻏﯿﺮاﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ ( اﺳﺖ. ﻣﻦ ﺗﺮدﯾﺪ دارم ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪاي ﮐﻪ اﻃﻬﺎري ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﯿﺶ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ واﻗﻌﯿﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭘﺲ اﻟﻒ. اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ راﺑﻄﻪي ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ را ﺑﻪ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ ب. ﺳﭙﺲ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت و ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻋﻠﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭼﯿﺴﺖ و واژه - ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺎﻧﻮن در اﯾﻦ دو ﻗﻠﻢرو ﭼﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖ و ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ دارد و اﺻﻮﻻ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و»ﻗﺎﻧﻮن«ﻣﻨﺪيﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ روﺷﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺷﻮد و پ. درﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ اﺻﻄﻼح»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ«را ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﯿﻢ. ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺖ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺤﺜﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن راﺑﻄﻪي ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ )ي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ( ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ دو در ﭘﯿﻮﻧﺪي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﯾﻌﻨﯽ»ﻫﻢ اﯾﻦ و ﻫﻢ آن«ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻫﺮ دو ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ داﻧﺶﻧﺎﻣﻪي ﻫﮕﻞ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ او ﺣﺎوي ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري درﺑﺎرهي ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﻓﯿﺰﯾﮏ رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن اﺳﺖ. ﻫﮕﻞ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﯾﻦ ﻋﻠﻮم را ﺑﺮ اﺳﺎس روشﺷﻨﺎﺳﯽاي ﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻘﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻧﻘﺪ رﺷﺪ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻣﺜﻼ در داﻧﺶﻧﺎﻣﻪ درﺑﺎرهي رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﻪ اﻧﺘﺰاﻋﯿﺎت ﻋﺪد و ﻣﮑﺎن ﻣﯽﭘﺮدازد اﻣﺎ اﯾﻦﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﭼﯿﺰﻫﺎي ﻣﺤﺴﻮس ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻮ ﺑﻪﺷﯿﻮهاي اﻧﺘﺰاﻋﯽ «5. ﯾﺎ در ﻧﻘﺪ روش ﮐﻤ ﯽﮐﺮدن ﻫﻤﻪي ﻣﻘﻮﻻت زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﺎن ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ»ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد«ﺣﺘﺎ در ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢ راﯾﺞ اﺳﺖ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﮔﺮ داﻧﺶ دﻗﯿﻖ را رد ﮐﻨﯿﻢ و رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺪﻫﯿﻢ ﮐﻪ اﺑﮋهﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آزادي ﻗﺎﻧﻮن زﻧﺪﮔﯽ اﺧﻼﻗﯽ

222 222 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر و ﺣﺘﺎ ﺧﻮد ﺧﺪا را ﭼﻮن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﻢ ﺻﺮﻓﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﺒﻬﻢﺷﺎن ﺷﺮح دﻫﯿﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﺧﻮشآﯾﻨﺪي 6 ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد«. دﺳﺖﮐﻢ ﺗﻮاﻓﻖ دارﯾﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻫﻤﺎن روش ﮐﻤﯿﺖﮔﺮاﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ»ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد«را در ﭼﻨﺒﺮهي ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن را ﺑﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﯾﮏﺳﻮﯾﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﮐﻤﯿﺖﮔﺮاﯾﯽ رﯾﺸﻪ در ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دارد». ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد«در ﺷﮑﻞ راﯾﺞ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﻪ داﻧﺸﯽ ﻏﯿﺮاﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺑﺰاراﻧﮕﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻤﯿﻘﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺴﺖ». ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد«ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﺴﺘﻪ از ﺑﺤﺮانﻫﺎي داﺋﻤﯽ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮب ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﻨﻨﺪ. اﻣﺎ ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﻢ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪيﺧﻮد از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و روشﻫﺎي آنﻫﺎ رﺷﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪي آن ﻧﯿﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻠﺴﻔﯽ و دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ را ﺑﺎ روﺷﻨﯽ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. اﻣﺎ ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎرز از»ﻫﻢﻧﻬﺎدﺳﺎزي«ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ را در ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺮاغ ﮔﺮﻓﺖ )ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ دﺷﻮاريﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي آﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﯿﺮاث ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻢ( ﮐﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ را در ﭘﺮﺗﻮ روﺷﯽ ﮐﻪ از ﻫﮕﻞ ﺑﻪوام ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻘﺪ ﮐﺮد ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي دروﻧﯽ آن را ﻧﺸﺎن داد و در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از آن ﻓﺮاروي ﮐﺮد. ﻫﮕﻞ درﺑﺎرهي ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﯿﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﻠﻢ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﺪﯾﻮن اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي آنﻫﺎ اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ آزادي اﻧﺪﯾﺸﻪ )ﯾﻌﻨﯽ ﺷﮑﻞ اﻣﺮ ﭘﯿﺸﯿﻨﯽ( را ﻣﯽدﻫﺪ و ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺟﺎي ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﮔﻮاﻫﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎيﺷﺎن و اﻣﺮ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺎﺷﯽ از ﺿﺮورت را در اﺧﺘﯿﺎر اﯾﻦ 7 ﻣﺤﺘﻮا ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ«. ﺑﻪﺑﯿﺎن روي ﺑﺎﺳﮑﺎر 8 ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻮم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻫﺴﺘﯽ ﻋﯿﻨﯽ ﯾﻌﻨﯽ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﭘﺪﯾﺪهي ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶﺷﺎن ﯾﻌﻨﯽ در ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪيﻫﺎي آن ﻣﯽﮐﺎوﻧﺪ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ او آن را ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ و ﻓﻠﺴﻔﻪ در روش و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ رﺷﺪﯾﺎﻓﺘﻪ از ﺳﻮي اﯾﻦ ﻋﻠﻮم ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از آنﻫﺎ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎ و ﻻﯾﻪﻣﻨﺪي ﺟﻬﺎن و ﻧﯿﺰ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﺑﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎ و ﻻﯾﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را رﺷﺪ ﻣﯽدﻫﺪ. از آنﺟﺎ ﮐﻪ دﺳﺖآوردﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه و ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪي ﺧﺎص آن ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ ﭘﺲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ )ﺗﻮﺗﺎﻟﯿﺘﯽ( واﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ از ﻋﻬﺪهي اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮﻣﯽآﯾﺪ. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮاي ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﻮم ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ

223 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 223 و در ﺷﮑﻞ ﭘﺴﯿﻨﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ رﺷﺪﯾﺎﻓﺘﻪ از ﺳﻮي آنﻫﺎ را درﺑﺎرهي ﺟﻬﺎن ﻻﯾﻪﻣﻨﺪيﻫﺎي آن و راﺑﻄﻪي اﯾﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎيﺷﺎن را وﺿﻮح ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻪرﻏﻢ درﺑﺮﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﻋﻠﻮم روش و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ آنﻫﺎ را ﻧﻘﺪ ﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﮕﻞ دراﯾﻦﺑﺎره ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ راﺑﻄﻪي ﻋﻠﻢ ﻧﻈﺮوراﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻠﻮم ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ : ﻋﻠﻢ ﻧﻈﺮوراﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻠﻮم را ﮐﻨﺎر ﻧﻤﯽﮔﺬارد ﺑﻠﮑﻪ آن را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻧﺤﻮ اﻣﺮ ﮐﻠﯽ اﯾﺠﺎدﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﻋﻠﻮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎ و ﻏﯿﺮه را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺤﺘﻮاي ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﻮﻻت دﯾﮕﺮي را در اﯾﻦ ﮐﻠﯽﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد و ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ «9. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪي ﻣﺤﺾ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ ﻋﻠﻢ ﺗﻮﺟﻪاش را ﺑﻪﺳﻮي ﭘﺮاﺗﯿﮏ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺮﻧﻤﯽﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻼﻗﻪاش در واﻗﻊ ﻣﻌﻄﻮف اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺗﻠﻮﯾﺤﺎ ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﺮاﺗﯿﮏ ﻋﻠﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاي داﻧﺸﻤﻨﺪان وﺿﻮحﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﻫﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارد. ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﺳﮑﺎر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ داراي ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﺟﺪﻟﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺮاﺗﯿﮏﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ آنﻫﺎ روﺷﻨﯽ ﺑﯿﻨﺪازد. اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﮕﻞ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﻠﻮم و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد. او ﺑﻪ آنﻫﺎ ﯾﺎدآوري ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ از ﺗﺮس»ﻣﺘﺎﻓﯿﺰﯾﮏ«در ﺣﺮف ﺑﻪ اﺗﻢﺑﺎوري روي آوردهاﻧﺪ اﻣﺎ در ﭘﺮاﺗﯿﮏ ﻋﻠﻤﯽﺷﺎن واﻗﻌﺎ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ. ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻫﺸﺪار ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد»ﻣﺘﺎﻓﯿﺰﯾﮏ«ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻧﺒﻮد درك ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي درك ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺑﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﻦ ﺗﻌﯿﻦﻫﺎي ﯾﮏﺳﻮﯾﻪي ﻓﺎﻫﻤﻪ 10 ارﺗﺒﺎﻃﯽ دروﻧﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ 11. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻀﺎد دروﻧﯽ ﺑﯿﻦ ﺑﺎورﻫﺎ و ﭘﺮاﺗﯿﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﺧﺼﻠﺖ اﻧﺘﻘﺎدي ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ. ﺑﻪﺑﯿﺎن ﺑﺎﺳﮑﺎر ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺷﺮط اﺣﺘﻤﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ اﻟﻒ و ب اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎي س و ش ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﯾﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮐﺪام ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ در آن ﻻﯾﻪﻫﺎ ﻓﻌﺎلاﻧﺪ. ﺑﺮاي روﺷﻦﺷﺪن ﻣﻌﻨﺎي اﯾﻦ ﮔﺰاره ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻣﯽزﻧﻢ : ﺑﻪ ﺑﺎور راﯾﺞ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻓﻨﺎوري و ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻓﯿﺰﯾﮏ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺟﺒﺮﮔﺮاﯾﯽ ﻓﻦآوراﻧﻪ و»ﻃﺒﯿﻌﯽﺑﻮدن«ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻓﻦآوري داﻣﻦ زده ﻣﯽﺷﻮد. در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻋﺪهاي از ﭘﺴﺎﻣﺪرنﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﻏﺮب ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻔﻮذ ﻋﻠﻢ آن ﺧﻼص ﺷﺪ و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ درﺑﺎرهي»ﻋﻠﻢ ﺑﻮﻣﯽ«ﺑﺤﺚ ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ روﯾﮑﺮدﻫﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﻃﺒﯿﻌﯽ را ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪي ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻦآوري ﻓﺮا ﻣﯽﮐﺸﺪ و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﺼﻠﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻌﯿﻦ آن را ﻣﻨﮑﺮ ﻣﯽﺷﻮد. و دﯾﮕﺮي ﺑﺎ اﻧﮑﺎر وﺟﻮد اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل

224 224 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪي ﻣﻌﯿﻨﯽ را ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪي ﻓﻦآوراﻧﻪي آن ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻋﻠﻢ ﯾﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ درك ﻓﻠﺴﻔﯽ - دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺎ دو ﺳﻄﺢ ﯾﺎ دو ﻻﯾﻪ از واﻗﻌﯿﺖ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻋﻤﻮدي ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. از ﯾﮏﺳﻮ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﻃﺒﯿﻌﯽ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﮔﯿﺮي و اﺳﺘﻘﺮار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻋﻠﻤﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻣﻬﯿﺐ و ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﺧﺎص در ﺗﻮﻟﯿﺪ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪي و ﻏﯿﺮ آن ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﻣﺎ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻌﯿﻦ اﻗﺘﺼﺎدي - اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪرﻏﻢ ﺗﺎﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮي ﺧﻮد از اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻓﻦآوراﻧﻪ و ﻧﻮآوريﻫﺎي آن در وﻫﻠﻪي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﺎﻻ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي»ﺧﻨﺜﯽ«و ﻋﻠﻢ»ﺧﻨﺜﯽ«وﺟﻮد ﻧﺪارد و در ﺿﻤﻦ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮلاﻧﺪ و ﭼﯿﺰي ﺑﻪﻧﺎم»ﻋﻠﻢ ﺑﻮﻣﯽ«ﻫﻢ وﺟﻮد ﻧﺪارد. در ﺿﻤﻦ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻌﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ»در وﻫﻠﻪي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه - ي«ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻓﻦآوري اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮑﺘﻪاي را ﺑﺮ ﻧﮑﺎت ﺑﺎﻻ ﺑﯿﻔﺰاﯾﻢ آنﻫﻢ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام ﻧﻮع ﻓﻦآوري ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﺜﻼ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﻻزم اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻓﻦآوري اﺻﻮﻻ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻮد زﯾﺮاﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺑﺪﯾﻞ در اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ آﮔﺎه ﻧﯿﺴﺖ. از ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ اﮔﺮ ﭘﺪﯾﺪارﻫﺎي ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯿﺖ آن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ دراﯾﻦﺻﻮرت ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﯽﺑﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﺗﻼش ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪي ﺑﺮاي درك ﻻﯾﻪﻣﻨﺪي ﺟﻬﺎن و ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﻄﺢ ﭘﺪﯾﺪارﻫﺎ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﻪﻫﻢﭘﯿﻮﺳﺘﻦ اﯾﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎ در ﻗﻠﻢرو اﻧﺪﯾﺸﻪي اﻧﻀﻤﺎﻣﯽ و ﻣﻔﻬﻮمﭘﺮدازي آنﻫﺎ ﮐﺎر اﻧﺪﯾﺸﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﻠﺴﻔﯽ - دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ دارد 12. اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻢ ﻋﻠﻢ و ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﺮ دوي آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﻢواره ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻌﺮض ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ و ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد. اﻣﯿﺪوارم ﺗﺎﺣﺪودي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﯽﭘﺎﯾﮕﯽ ﺗﻘﺎﺑﻞ دوﮔﺎﻧﻪي ﻓﻠﺴﻔﻪ - ﻋﻠﻢ را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﺪﻫﻢ و ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ دو در ﭘﯿﻮﻧﺪي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و ﺑﻪﻫﻢ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ. ﺣﺎﻻ ﭘﺲ از ﺑﺤﺚ ﭘﯿﺮاﻣﻮن درﻫﻢﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻮﺑﺖ آن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ اﺻﻮﻻ ﮐﺸﻒ ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪي ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﺳﭙﻬﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺳﭙﻬﺮ اﺟﺘﻤﺎع ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد و در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﻌﺪي ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﯿﻌﯽ و»ﻗﺎﻧﻮن«ﻣﻨﺪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﻧﺎﺑﺴﻨﺪﮔﯽ اﺻﻄﻼح»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ«را.

225 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 225 ﮐﺸﻒ»ﻗﺎﻧﻮن«در ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺳﮑﺎر روﯾﮑﺮد ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻧﺎﺗﻮراﻟﯿﺴﻢ اﻧﺘﻘﺎدي 13 ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ. واژهي ﻧﺎﺗﻮراﻟﯿﺴﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ وﺣﺪت روشﺷﻨﺎﺳﯽ در ﻫﺮ دو ﺳﭙﻬﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎور دارد. زﯾﺮاﮐﻪ از اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻨﺎﺧﺖ در ﻫﺮ دو ﺳﭙﻬﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﻣﻮردﻧﻈﺮ و ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎر اﺳﺖ. واژهي اﻧﺘﻘﺎدي در اﯾﻦ اﺻﻄﻼح دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارد. ﺑﻪاﯾﻦ - ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺻﻄﻼح ﻧﺎﺗﻮراﻟﯿﺴﻢ اﻧﺘﻘﺎدي ﻫﻢ ﺷﺒﺎﻫﺖ و ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﺟﻬﺎن را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ دو ﺟﻬﺎن از ﭘﻮزﯾﺘﯿﻮﯾﺴﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ اﯾﻦﻫﻤﺎﻧﯽ روش در ﻫﺮ دو ﻗﻠﻢرو ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﺷﺒﺎﻫﺖ آنﻫﺎ از ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﺤﺾ اﯾﻦ دو ﺑﺎور دارد. اﻣﺎ اﺑﺘﺪا از ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ. ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻢ ﺑﯿﻦ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺘﻮارﻧﺪ و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ از ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ. ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦﮐﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻫﺴﺘﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﮐﻨﺶﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎدار و ﺧﻮدادراﮐﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. و اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ درك اﯾﻦ ﮐﻨﺶﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎ ﻧﯿﺰ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎري دارد )درﺑﺮﮔﯿﺮي ﻋﻨﺼﺮ ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮏ در ﮐﺎر ﭘﮋوﻫﺸﯽ(. اﻣﺎ ﻋﻠﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺧﻼف روﯾﮑﺮد ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮏ ﻣﺸﻐﻠﻪاش ﻓﻘﻂ ﮐﻨﺶﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎي اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺸﻐﻠﻪاش ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﻦ ﮐﻨﺶﻫﺎ و آن زﻣﯿﻨﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﺶﻫﺎ در آن ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﻨﺎﻫﺎ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺟﺪا از ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﺮاﺗﯿﮏ ﻣﺎدي اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. در ﺿﻤﻦ از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﮐﻨﺶ و ادراك اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺑﮋهﻫﺎي ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺼﻠﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮ از اﺑﮋهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ و وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻌﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻣﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﻦﺟﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ دو از ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ داراي دوام و ﺛﺒﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪوﯾﮋه در ﻗﻠﻢرو ﻃﺒﯿﻌﺖ اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎ ﻓﺮاﺗﺎرﯾﺨﯽاﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺪتﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺪﯾﺪي دوام ﻣﯽآورﻧﺪ( و ﻫﻤﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮاﺗﯿﮏ ﻋﻠﻤﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺖ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد. اﯾﻦ اﻣﺮ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻧﻈﻢ اﺳﺖ ﻋﻠﻢ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزد و ﺑﻪ داﻧﺶ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﺧﺼﻮﺻﯿﯿﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ. اﻣﺎ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ را در ﻗﻠﻢرو ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﻢ

226 226 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر اﺑﺘﺪا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را. ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. و ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪي رﯾﺸﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎ ﺑﻪﺑﯿﺎن ﺑﺎﺳﮑﺎر ذات ﭼﯿﺰﻫﺎ دارد. ﻣﺜﻼ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻢ ﻫﯿﺪورژن و ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻢ اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﮐﯿﺐ دو اﺗﻢ از اوﻟﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از دوﻣﯽ ﺑﻪﻧﺤﻮي ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪ ﻣﻮﻟﮑﻮل آب را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ. اﻣﺎ ﭼﻪﻃﻮر ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﯿﺰﻫﺎ و ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آنﻫﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد در ﻗﻠﻢرو ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از راه ﺗﺮﺗﯿﺐ دادن ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪي آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ در ﻣﺤﯿﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺮﮐﻪي ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮ و ﻫﻤﺎن ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪﺑﯿﺎن ﻫﯿﻮم درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ اﻟﻒ آنﮔﺎه ب و اﯾﻦ ﺗﻮاﻟﯽ رويدادﻫﺎ را ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪي ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺳﮑﺎر آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ ازاﯾﻦرو ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﯿﺮوﻧﯽ در ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺎز ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﺮوز ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ آنﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻮاس ﻣﺎ ﻣﯽﺷﻮد. اﻣﺎ وﻗﺘﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ آنﻫﺎ را در ﻧﻈﺎم ﯾﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺴﺘﻪي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﯾﺰوﻟﻪ ﮐﻨﺪ اﻣﮑﺎن ﮐﺸﻒﺷﺎن ﻫﺴﺖ. ﻧﻈﺎم ﺑﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺮون از آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ارﺟﺎع ﻣﯽدﻫﺪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮرد و در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎ و رويدادﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن را ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎ ﺑﯿﺮون از ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺴﺘﻪي آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﻫﻢ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﻪﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺟﻬﺖ ﻧﯿﺰ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺴﺘﻪي آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آنﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻧﺤﻮهي ﻋﻤﻞ آنﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﻢ. زﯾﺮا ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﺎزوﮐﺎر ﻣﻮردﻧﻈﺮ در ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺮون ﯾﺎ در ﻧﻈﺎم ﺑﺎز ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي دﯾﮕﺮ درآﻣﯿﺨﺘﻪ اﺳﺖ و اﻣﮑﺎن اﯾﺰوﻟﻪ ﮐﺮدن و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آن ﺑﻪراﺣﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ. او در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي واﻗﻌﯽ در ﺑﯿﺮون از آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻟﮕﻮي واﻗﻌﯽ رويدادﻫﺎ )درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ اﻟﻒ آنﮔﺎه ب( و ﺣﺘﺎ ﮔﺎﻫﯽ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺎﺳﮑﺎر در اداﻣﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎيﺷﺎن ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و داراي ﻗﻮه / ﻧﯿﺮو. اﻣﺎ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻋﻤﺎل ﺑﺸﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﺸﻮﻧﺪ. در ﺿﻤﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﻠﯿﺘﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﯿﺰﻫﺎ را در ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺑﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺮاﯾﺶﮔﻮﻧﻪ درك ﮐﺮد. ﮐﻠﻤﻪي»ﻗﻮه / ﻧﯿﺮو«ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻗﺪرتﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﻧﺸﺪه ﻣﻌﻄﻮف ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﮐﻠﻤﻪي»ﮔﺮاﯾﺶ«ﺑﻪ وﺟﻮد ﻗﺪرتﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺷﺪه دﻻﻟﺖ دارد ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﻮﻧﺪ ﺑﯽاﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﯽاﯾﻦﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺧﺎﺻﯽ ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﯾﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﺑﯽاﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎ دركﺷﺎن ﮐﻨﯿﻢ. ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهي ﺗﺠﻠﯽ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ

227 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 227 در ﺣﺎل اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدن اﺳﺖ ﻓﺎرغ از اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ آن را ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﻧﺒﯿﻨﯿﻢ. آنﻫﺎ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻄﺤﯽ از واﻗﻌﯿﺖ ﻓﺮاﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ در آن ﭼﯿﺰﻫﺎ واﻗﻌﺎ در ﺣﺎل اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻓﺎرغ از ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﺑﺎﻟﻔﻌﻞﺷﺎن. ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺑﺎز وﺟﻮد دارﻧﺪ اﻣﺎ اﻟﺰاﻣﺎ ﻫﻤﻪي آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ و ﻓﻌﻠﯿﺖ دﺳﺖ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﻨﺪ و درﺟﻪ و ﻣﯿﺰان ﻗﺪرت و ﺗﺄﺛﯿﺮ آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﯾﮏﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ. اﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ وﺟﻮد ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞﮐﻨﻨﺪه ﯾﺎ ﺿﺪ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ و ﻋﻠﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﻗﺎﺑﻞﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﻣﺎ آﯾﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪيﻫﺎي آنﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﺷﮑﻞ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ در ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﯽواﺳﻄﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ. و ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻮﺷﺖ» : در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﮑﻞﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻪ ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮپ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽآﯾﺪ و ﻧﻪ ﻣﻌﺮفﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ]. ﻗﺪرت ﺗﺠﺮﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻫﺮ دو ﺷﻮد[ ﻓﯿﺰﯾﮏدان ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ را در ﺟﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﻮد رخ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺨﺘﻞﮐﻨﻨﺪه ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ را در آن دارﻧﺪ ﯾﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﯽزﻧﺪ ﮐﻪ ]از ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎب ﺧﻮد )ﺗﺄﮐﯿﺪ از ﻣﻦ اﺳﺖ([ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﺪ«14. ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮان دﯾﺪ ﮐﻪ در ﻗﻠﻢرو اﺟﺘﻤﺎع ﺗﺠﺮﯾﺪ ﺑﻪﺟﺎي ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮپ و ﻣﻌﺮفﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﺪ. آﯾﺎ از آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺑﺎﻻ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر او از ﺗﺠﺮﯾﺪ ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺎم ﺑﺴﺘﻪي آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺴﺖ روش ﺗﺠﺮﯾﺪ در ذﻫﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ - ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻣﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﻨﻄﻖ )ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪي( ﻣﻌﯿﻨﯽ را در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺮﺿﻪداﺷﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺟﺪا از ﻫﻤﻪي دﯾﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﯿﺮوﻫﺎ و ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ»ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺨﺘﻞﮐﻨﻨﺪه«ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎزﺳﺎزي واﻗﻌﯿﺖ در ﻓﮑﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎب ﺧﻮد ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ آﯾﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ آنﭼﻪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺎم ﺑﺴﺘﻪ و ﻧﻈﺎم ﺑﺎز ﮔﻔﺘﯿﻢ ﻣﻨﻄﻖ )ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪيﻫﺎي( ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺻﻠﯽ آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﻌﻨﯽ در ﻧﻈﺎم ﺑﺎز ﺧﻮد را ﺑﯽﻫﯿﭻ ﺟﺮحوﺗﻌﺪﯾﻠﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺑﺤﺜﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدﯾﻢ ﺧﻮد را در ﺷﮑﻞ ﮔﺮاﯾﺶ و ﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﮔﺮاﯾﺶ ﻧﺰوﻟﯽ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارد. اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺳﻮد در ﺳﻄﺢ ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﺎ ﻣﻨﻄﻖ آن ﯾﻌﻨﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎب ﺧﻮد ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﺳﭙﻬﺮ ﺑﺎز ﺗﺎرﯾﺦ ﮔﺮاﯾﺸﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺿﺪ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي دﯾﮕﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﻮد. اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ ﮐﯽ و ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را از ﭘﺎ ﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺪاﺧﺖ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﻫﻢ ﻣﺮگ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را از اﯾﻦ

228 228 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر راه اﻧﺘﻈﺎر ﮐﺸﯿﺪن ﻧﻪ روش ﻓﻌﺎل ﮐﻪ روش ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪي اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ. در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ اﺷﺎرهاي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﺪف دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﺴﯿﻦﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي آناﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺎرﮐﺲ را ﮐﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﯽواﺳﻄﻪاي ﺑﯿﻦ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﺘﺒﺎدر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻢﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪﺟﺎي آنﻫﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎزﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﯽﺗﻮان از ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪي ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎم ﺑﺮد و در ﺣﺎﻟﺖ دوم ﻣﻨﻄﻖ. ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو اﺻﻄﻼح ازآنرو اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﺴﺐ ﻣﯽﺑﺮد ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺳﺮﺳﺨﺖ و ﺗﺨﻄﯽﻧﺎﭘﺬﯾﺮي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ در دﻧﯿﺎي ﺑﺎز ﺑﯿﺮون از آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺣﻀﻮر ﻧﯿﺮوﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﺟﺮحوﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﻮﻧﺪ. اﻣﺎ واژه - ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ارﺟﺎع ﻣﯽدﻫﺪ و ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎر ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻗﺎﺑﻞﺗﻐﯿﯿﺮ از ﺳﻮي ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺣﺎﻻ در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ اﻃﻬﺎري اﻧﺘﻘﺎد ﮐﻨﻢ ﮐﻪ اﺻﻄﻼح»ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎرﯾﺨﯽ«را ﺑﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﺳﺖ. زﯾﺮا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آنﭼﻪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﻈﺎم ﺑﺎز ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ در آن اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺗﻌﺎﻣﻞ و ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﺒﻮد وﺟﻮد ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺑﺴﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﻪ در آن ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻠﯿﺘﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﺟﺪا از دﯾﮕﺮ ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺳﺮﺳﺨﺖ و اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﯾﺮ. زﯾﺮاﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎ و ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻧﺒﺮدﻫﺎي ﺣﺎد ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاريﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺖﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﺎﺻﯽ را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ )ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺗﺄﻣﻞﺷﺪهي ﺧﻮدﻣﺎن( ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻗﺪرتﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ و ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﻌﺎﺻﺮ در ﻃﻮل ﺳﯿﺼﺪواﻧﺪي ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون اﺧﺘﻼل و ﻣﺰاﺣﻤﺖ ارادهي ﺧﻮد را ﻣﺘﺤﻘﻖ ﮐﻨﺪ. ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺗﺎرﯾﺦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﺷﺊﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎﺑﻪﺣﺎل در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺧﻢ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ و ﺣﺘﺎ اﻧﺤﺮاف آن از ﻣﺴﯿﺮش و ﯾﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ ﻣﻮﻗﺖ آن ﺑﺎ ﻧﻈﺎمﻫﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﯾﻢ آن را ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ.

229 ﻫﻢ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ 229 در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي اوﻧﻮ - ﺳﮑﯿﻦ - آﻟﺒﺮﯾﺘﻮن و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دﯾﮕﺮي ﻣﯽﭘﺮدازم ﮐﻪ اﻃﻬﺎري ﻓﻘﻂ ﺑﻪ آنﻫﺎ اﺷﺎرهاي ﮔﺬرا ﮐﺮده اﺳﺖ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ».1 ﻧﺴﻞ ﺳﺎلﺧﻮردهﺗﺮ ﯾﻘﯿﻨﺎ اﻣﯿﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﮔﺮه زده اﺳﺖ زﯾﺮا ﻗﺮار اﺳﺖ آﻧﺎن ﺳﺒﺐ ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﺟﻬﺎن و ﻋﻠﻢ ﺷﻮﻧﺪ. اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ اﻣﯿﺪي ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﮐﺎر ﭘﺮﻋﺬاب و ﺗﻠﺦ روح را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺰدﻟﯽ ﻣﺎﻧﻊ دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ از ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ. ذﻫﻦ ﺗﻨﺒﻞ ﺧﯿﻠﯽ زود ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ»ﺧﯿﻠﯽ ﻫﻢ در ﻣﻮرد ﻓﻠﺴﻔﻪﭘﺮدازي ﺟﺪي ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ. اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽروﯾﻢ و درسﮔﻔﺘﺎرﻫﺎي ﻣﻨﻄﻖ را ﻣﯽﺷﻨﻮﯾﻢ اﻣﺎ اﯾﻦﻫﺎ ﻣﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ «. ﻣﯽﺗﻮان اﻧﻮاع ﻣﻬﺎرتﻫﺎ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ و از ﻃﺮق ﺑﺴﯿﺎري ﺑﻪ آدم ﻣﻄﻠﻌﯽ ﺑﺪل ﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﻓﺎﺿﻠﯽ ﺑﺪل ﺷﺪ و ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ در ﺳﺮ دارﯾﻢ آﻣﻮزش دﯾﺪ. اﻣﺎ ﭘﺮورش ذﻫﻦ ﺑﺮاي ﭼﯿﺰﻫﺎي واﻻﺗﺮ و ﺗﻼش و ﻣﺸﻘﺖ در اﯾﻦ راه ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي اﺳﺖ. ﻣﯽﺗﻮان اﻣﯿﺪوار ﺑﻮد ﮐﻪ در زﻣﺎﻧﻪي ﻣﺎ ﻣﯿﻞ و اﺷﺘﯿﺎق ﺑﺮاي اﻣﺮي ﺑﻬﺘﺮ در ﺟﻮاﻧﺎن ﺳﺮﺑﺮآورد و آﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺮ ﮐﺎﻫﯽ از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻇﺎﻫﺮي اﮐﺘﻔﺎ ﻧﮑﻨﻨﺪ ) «. گ. ﻫﮕﻞ : داﻧﺶﻧﺎﻣﻪ. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻣﻨﺸﺘﺮﻧﺸﺪه(. Robert Albritton, Dialectics and deconstruction in political economy The New Dialectic, Systematic Dialectic.3.4 واژه - ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از داﻧﺶﻧﺎﻣﻪي ﻫﮕﻞ ﺑﻪوام ﮔﺮﻓﺘﻪام. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺣﺎوي ﻓﺮاﮔﯿﺮي ﺳﻄﺢ و ﻋﻤﻖ زﺑﺎن و ﻓﮑﺮ اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺪﯾﺪهي ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد و آن را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ..5 گ. ﻫﮕﻞ : داﻧﺶﻧﺎﻣﻪي ﻓﻠﺴﻔﯽ..6 ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ..7 ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ. Roy Bhaskar: A Realist Theory of Science, روي ﺑﺎﺳﮑﺎر ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻋﻠﻢ ﻫﻨﺪي - ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺛﺎر ﺑﺴﯿﺎري در زﻣﯿﻨﻪي ﻓﻠﺴﻔﻪي ﻋﻠﻢ ﺗﻔﺎوت ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺟﻬﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ و روشﺷﻨﺎﺳﯽﻫﺎي راﯾﺞ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ و ﻧﻘﺪ آنﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ. او ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﻪﺳﺰاﯾﯽ ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎري از رﺷﺘﻪﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ و روشﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ آنﻫﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﮑﺘﺐ او ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪﻧﺎم رﺋﺎﻟﯿﺴﻢ اﻧﺘﻘﺎدي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺘﺎبﻫﺎي او ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪي زﯾﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد :

230 230 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر Scientific realism and human emancipation, 1986 Dialectic, the pulse of freedom, 1993 From east to west, odyssey of a soul, 2000 Interdisciplinarity and climate change, transforming knowledge and practice for our global future, 2010 Philosophy and the idea of freedom, ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ. Understanding.10».11 درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﻮﺗﻮن آﺷﮑﺎرا ﻫﺸﺪار داده ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﯿﺰﯾﮏ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺘﺎﻓﯿﺰﯾﮏ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺿﻤﻦ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻧﯿﻮﺗﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد او ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺸﺪار ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮد«. داﻧﺶﻧﺎﻣﻪ.».12 ﮐﺎر ﻋﻠﻢ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎﺳﺖ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺑﻪ ﯾﮏ ﭼﯿﺰ ﯾﺎ رويداد ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻗﺎﻧﻮن ارﺟﺎع ﻣﯽدﻫﺪ ﯾﺎ درﺑﺎرهي ﭼﯿﺰي ﮐﻪ وﺟﻮد دارد اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آن ﭼﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦﻫﻤﻪ را ﺑﺎ روﯾﻪﻫﺎ و ﺗﻮﺻﯿﻔﺎﺗﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و اﯾﺪهﻫﺎ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﺑﮑﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮد اﻣﺎ وﻇﯿﻔﻪي ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﺘﻮاي اﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺳﺖ«. )ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻌﺮﻓﯽ رﺋﺎﻟﯿﺴﻢ اﻧﺘﻘﺎدي ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻗﻠﻢ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ(. Roy Bhaskar: The possibility of naturalism, a philosophical critique of the.13 contemporary human sciences, ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ : ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ ص 30. ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي.

231 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 231 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ ﺑﯿﻨﺶ ﻫﺎﻧﺮي ﻟﻮﻓ ﺒﻮر دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﭘﺮوﯾﺰ ﺻﺪاﻗﺖ در ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﯿﺎﻧﯽ دﻫﻪي 1970 در ﭘﺎرﯾﺲ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻮﺳﺘﺮي ﯾﺎﻓﺘﻢ ﮐﻪ اﮐﻮﻟﻮژﯾﺴﺖﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ آﻧﺎن ﺟﻨﺒﺶ رادﯾﮑﺎل ﻓﻌﺎﻟﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪن دﯾﺪﮔﺎه ﺑﺪﯾﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺧﻮد را وﻗﻒ ﺧﻠﻖ ﺷﯿﻮهي زﯾﺴﺘﯽ در ﺷﻬﺮ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. آن ﭘﻮﺳﺘﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺤﺸﺮي از ﭘﺎرﯾﺲ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ در ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ ﺟﺎﻧﯽ دوﺑﺎره ﺑﻪ آن داده ﺑﻮد : ﮔﻞﻫﺎﯾﯽ در ﻣﻬﺘﺎﺑﯽﻫﺎ ﻣﯿﺪانﻫﺎﯾﯽ ﭘﺮ از آدمﻫﺎ و ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻐﺎزهﻫﺎ و ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ درﻫﺎيﺷﺎن ﺑﻪروي ﺟﻬﺎن ﺑﺎز ﺑﻮد اﻧﺒﻮه ﮐﺎﻓﻪﻫﺎ ﭼﺸﻤﻪﻫﺎي روان آدمﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﺣﻞ رودﺧﺎﻧﻪ ﺻﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﯾﻦﺟﺎ و آنﺟﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ )اﯾﻦ ﺷﺎﯾﺪ زادهي ذﻫﻦام ﺑﺎﺷﺪ( زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮس ﺑﺮاي ﻟﺬت از ﮔﭗزدن ﯾﺎ ﮐﺸﯿﺪن ﭘﯿﭗ )ﻋﺎدﺗﯽ ﮐﻪ آن ﻣﻮﻗﻊ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﺒﻮد ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺧﻮدم ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪي ﻣﺤﻠﯽ اﮐﻮﻟﻮژﯾﺴﺖﻫﺎ در اﺗﺎﻗﯽ ﻣﻤﻠﻮ از دود ﺳﯿﮕﺎر رﻓﺘﻢ(. ﻋﺎﺷﻖ آن ﭘﻮﺳﺘﺮ ﺑﻮدم اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎلﻫﺎ ﭼﻨﺎن ﮐﻬﻨﻪ و ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﯿﻞ ﺑﺎﻃﻨﯽام دورش اﻧﺪاﺧﺘﻢ. ﺣﯿﻒ ﺷﺪ! ﮐﺴﯽ ﺑﺎﯾﺪ دوﺑﺎره ﭼﺎپاش ﮐﻨﺪ. 1 ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﭘﺎرﯾﺲ ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﺷﺪ و ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﭘﺎرﯾﺲ ﮐﻬﻨﻪ را ﺑﺒﻠﻌﺪ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻮد. ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ»ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮ«در اﻃﺮاف ﭘﻼس دﯾﺘﺎﻟﯽ 2 ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻗﺪﯾﻢ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ و دﺳﺘﺎن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻔﺘﻀﺢ ﺗﻮر ﻣﺎﻧﭙﺎرﻧﺎس 3 ﺑﺮ ﮔﻠﻮي ﺷﻬﺮ ﻗﻔﻞ ﺷﻮد. ﺑﺰرگراﻫﯽ ﮐﻪ در رﯾﻮﮔ ﺸﻪ 4 ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﺷﺪه ﺑﻮد اﺳﮑﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﯽروح در ﻣﻨﻄﻘﻪي ﺳﯿﺰدﻫﻢ و در ﺣﻮﻣﻪﻫﺎ ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن اﻧﺤﺼﺎري ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﮐﺎﻣﻞ آنﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮﺟﻨﺐوﺟﻮش ﻣﺤﻠ ﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭘﯿﺸﻪوري در ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎ در ﻣﺎره 5 ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻓﺮﺗﻮت ﺑﻠﻮﯾﻞ 6 و ﻣﻌﻤﺎري ﺣﯿﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﭘﻼس د و ژ 7 را ﻣﯽﺑﻠﻌﯿﺪﻧﺪ. ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮر دﯾﮕﺮي )اﺛﺮ ﺑﺎﺗﻠﯿﻪ (8 ﭘﯿﺪا ﮐﺮدم ﮐﻪ ﮐﻤﺒﺎﯾﻨﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي ﭘﺎرﯾﺲ ﻗﺪﯾﻤﯽ را ﺧﺮد ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﺑﻠﻌﯿﺪ و ﺑﻪﺟﺎي آنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺴﮑﻦﻫﺎي

232 232 دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮﺟﺎ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ در ردﯾﻒ ﻣﺮﺗﺒﯽ در ﻣﺴﯿﺮش ﺳﺮ از زﻣﯿﻦ ﺑﺮ ﻣﯽآوردﻧﺪ. در ﮐﺘﺎب وﺿﻌﯿﺖ ﭘﺴﺎﻣﺪرﻧﯿﺘﻪ 9 از آن ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮر ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎي اﺻﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدم. ﭘﺎرﯾﺲ از اواﯾﻞ دﻫﻪي 1960 ﺑﻪﺗﻤﺎﻣﯽ در ﮐﺸﺎﮐﺶ ﯾﮏ ﺑﺤﺮان وﺟﻮدي ﺑﻮد. ﮐﻬﻨﻪ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻧﻮ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ وﺣﺸﺖﻧﺎك ﺑﯽروح و ﺗﻬﯽ از ﺗﺄﻣﻞ ﺑﻮد. ﻓﯿﻠﻢ 1967 ژان ﻟﻮك ﮔ ﺪار 10 ﺑﺎ ﻧﺎم دو ﯾﺎ ﺳﻪ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ درﺑﺎرهي او ﻣﯽداﻧﻢ ﺣﺲ اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪ را ﺑﻪزﯾﺒﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎدران ﻣﺘﺄﻫﻠﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﮐﻪ ﮐﺎر روزاﻧﻪﺷﺎن روﺳﭙﯽﮔﺮي ﺑﻮد آﻧﺎن ﻫﻤﺎنﻗﺪر ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﻣﺎﻟﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﻣﻼﻟﺖ روﺣﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ در ﭘﺲزﻣﯿﻨﻪي ﻓﯿﻠﻢ ﻫﺠﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﭘﺎرﯾﺲ ﺟﻨﮓ در وﯾﺘﻨﺎم )ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد و آن روز ﻣﺴﺎﻟﻪي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﺷﺪ( روﻧﻖ ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎز ﺑﺰرگراهﻫﺎ و ﺑﺮجﻫﺎ و ورود ﻣﺼﺮفﮔﺮاﯾﯽ ﻓﺎﻗﺪﻋﻘﻼﻧﯿﺖ در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﺑﻮد. اﻣﺎ در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﻨﻈﻮرم 11 ﺑﺮداﺷﺖ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﮔﺪار ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﭘﯿﺶﮔﻮﯾﯽ ﻏﺮﯾﺐ و ﺧﯿﺎلﭘﺮدازاﻧﻪ و وﯾﺘﮕﻨﺸﺘﺎﯾﻨﯽ ﭘﺴﺎﻣﺪرﻧﯿﺴﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ در آن اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻫﯿﭻﭼﯿﺰ در ﮐ ﻨﻪ ﺧﻮد ﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺑﺎور داﺷﺖ. در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل 1967 ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺎﻧﺮي ﻟﻮﻓﺒﻮر رﺳﺎﻟﻪي ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬارش درﺑﺎرهي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ را ﻧﻮﺷﺖ. وي ﮔﻔﺖ اﯾﻦ ﺣﻖ ﯾﮏ ﻓﺮﯾﺎد و ﯾﮏ درﺧﻮاﺳﺖ 12 اﺳﺖ. ﻓﺮﯾﺎد ﺑﻪدﻟﯿﻞ آنﮐﻪ واﮐﻨﺸﯽ ﺑﻪ درد وﺟﻮدي ﺑﺤﺮان ﻏﻢﺑﺎر زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﺑﻮد. درﺧﻮاﺳﺖ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺑﻪدﻗﺖ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺴﺎزﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﻢﺗﺮ ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻣﻌﻨﺎدارﺗﺮ و ﺳﺮزﻧﺪهﺗﺮ و ﻫﻢﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﻧﺰد ﻟﻮﻓﺒﻮر ﭘﺮﺗﻌﺎرض و دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ دﺳﺖﺧﻮش ﺻﯿﺮورت دﺳﺖﺧﻮش روﯾﺎروﯾﯽ )ﻫﺮاسﻧﺎك و ﻧﯿﺰ ﻟﺬتﺑﺨﺶ( و دﺳﺖﺧﻮش ﭘﯽﮔﯿﺮي ﺟﺎوداﻧﻪي ﺗﺎزﮔﯽ 13 دركﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽﻫﺎ در ﺑﺎزﺳﺎزي ﺗﺒﺎر اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ اﺳﺘﺎدﯾﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻟﻮﻓﺒﻮر در اﯾﻦ دوره را ﺑﺮدارﯾﻢ و ﯾﮏ ﮐﻤﯽ از ﻫﺎﯾﺪﮔﺮ 14 در اﯾﻦﺟﺎ ﻧﯿﭽﻪ 15 در آنﺟﺎ ﻓﻮرﯾﻪ 16 در ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﻘﺪﻫﺎي ﺿﻤﻨﯽ آﻟﺘﻮﺳﺮ 17 و ﻓﻮﮐﻮ 18 و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮي از ﻣﺎرﮐﺲ را از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻨﯿﻢ. اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺗﺠﻠﯿﻞ از ﺻﺪﻣﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد اﻧﺘﺸﺎر ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ درﺧﻮر ﯾﺎدآوري اﺳﺖ زﯾﺮا ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ دارد. اﻣﺎ آنﭼﻪ ﻣﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن اﻏﻠﺐ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي دوروﺑﺮﻣﺎن اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﺲ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺣﺴﺮﺗﯽ ﮐﻪ وﯾﺮاﻧﯽﻫﺎ ﭘﺪﯾﺪ آورده وﻗﺘﯽ ﮐﻞ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎﯾﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﯿﺎﻟﻪ( دﺳﺖﺧﻮش ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﻣﯽﺷﻮد ﯾﺎ ﻏﻮلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﮔﻮﯾﯽ از ﻧﺎﮐﺠﺎ

233 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 233 ﺳﺮ ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺷﻮر ﯾﺎ ﯾﺄﺳﯽ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﻣﺴﺎﻟﻪ در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و اﻣﯿﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺧﻔﺎ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﺷﻮد وﻗﺘﯽ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻬﺎﺟﺮ زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮداﻧﻨﺪ )آن اﻧﺒﻮه رﺳﺘﻮرانﻫﺎي وﯾﺘﻨﺎﻣﯽ در ﻧﺎﺣﯿﻪي ﺳﯿﺰدﻫﻢ در ﻣﯿﺎن ﺑﺮجﻫﺎي ﻣﺴﮑﻦﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ( ﯾﺎ ﯾﺄس ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﻮﻣﯿﺪي ﺧﺸﻢﮔﯿﻨﺎﻧﻪي ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﺎن ﺳﺮﮐﻮبﻫﺎي ﭘﻠﯿﺲ و ﺟﻮاﻧﯽ از دﺳﺖرﻓﺘﻪ در ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻣﻼﻟﺖﺑﺎر ﺑﯽﮐﺎري و ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﻓﺰاﯾﻨﺪه در ﺣﻮﻣﻪﻫﺎي ﺑﯽروﺣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺻﺤﻨﻪي ﻧﺎآراﻣﯽﻫﺎي ﭘﺮآﺷﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﻘﯿﻦ دارم ﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻋﻤﯿﻘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪي اﯾﻦﻫﺎ ﺣﺴﺎس ﺑﻮد ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪدﻟﯿﻞ آنﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺷﯿﻔﺘﻪي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﮔﺮاﯾﺎن 20 و ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﻧﻈﺮي آنﻫﺎ ﺑﺎ اﯾﺪهي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي رواﻧﯽ ﺷﻬﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪي رﺷﺪ ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺷﻬﺮ ﭘﺎرﯾﺲ و ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﻮد. ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮد درب آﭘﺎرﺗﻤﺎناش را در رو راﻣﺒﺎﺗﻮ 21 ﺑﺎز ﮐﻨﺪ و در ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻗﺪم ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎتاش ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﻮد. ﺑﻪاﯾﻦدﻟﯿﻞ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﭘﯿﺶ از»ﻓ ﻮ ران«ﻣﻪ ) 1968 ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺑﻌﺪا آن را ﻧﺎﻣﯿﺪ( ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ. رﺳﺎﻟﻪي وي وﺿﻌﯿﺘﯽ را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آن ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻮراﻧﯽ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﮐﻪ ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ اﺳﺖ )و ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻧﻘﺶ ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮدش را درﻧﺎﻧﺘﻪ 22 در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي آن اﯾﻔﺎ ﮐﺮد(. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل در ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﯾﻦ رخداد رﯾﺸﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺟﻨﺒﺶ 68 ﻣﻀﻤﻮﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻧﺎدﯾﺪه اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ. ﻣﻦ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻤﺎنام ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﮐﻪ آن ﻫﻨﮕﺎم وﺟﻮد داﺷﺖ ـ ﻣﺜﻼ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﮐﻮﻟﻮژﯾﺴﺖﻫﺎ ـ در آن ﺷﻮرش ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ آن وﻟﻮ ﺑﻪ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﻬﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﯾﺎري ﮐﺮدﻧﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮﭼﻨﺪ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮاياش ﻧﺪارم ﺑﻪﮔﻤﺎنام دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي ﮐﻪ ﺑﻌﺪا رخ داد ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻋﺮﯾﺎن ﮐﻪ ﭼﻬﺮهي ﺧﻮد را در ﻧﻘﺎب ﺑﺖوارﮔﯽ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ وﯾﮋه 23 و ﻣﺼﺮفﮔﺮاﯾﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ در ﺧﻤﻮد ﺑﻌﺪ از 68 ﻧﻘﺸﯽ ﻧﻪﭼﻨﺪان ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﻪ اﯾﻔﺎ ﮐﺮد )ﻣﺜﻼ روزﻧﺎﻣﻪي ﻟﯿﺒﺮاﺳﯿﻮن ﮐﻪ ژان ﭘﻞ ﺳﺎرﺗﺮ و دﯾﮕﺮان ﭘﺎﯾﻪاش را ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ در اواﯾﻞ دﻫﻪي 1970 ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ رادﯾﮑﺎل و ﻓﺮدﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﮔﺮ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ﺑﺎ ﭼﭗ ﺟﺪ ي و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﻤﻊﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﺳﺮ ﺳﺘﯿﺰ داﺷﺖ ﻣﯿﺎﻧﻪرو ﺑﻮد (. اﯾﻦ ﻧﮑﺎت را از آن رو ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮدم ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﺪهي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ دﺳﺖﺧﻮش ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺣﯿﺎت ﺷﺪه ﭼﻨﺎنﮐﻪ در دﻫﻪي اﺧﯿﺮ رخ داده اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﯿﺮاث ﻓﮑﺮي ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﻮزاﯾﯽ ﺑﻪ آن رو آورﯾﻢ )ﻫﺮﭼﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﯿﺮاث ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ(. آنﭼﻪ در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ در ﺑﻄﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻬﺮي رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢﺗﺮ اﺳﺖ. و ﻟﻮﻓﺒﻮر

234 234 دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﺴﯿﻦ ﺑﺰرگ و ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪونﺗﺮدﯾﺪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﯽﺑﻮد. ﻣﺜﻼ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﮐﻪ ﺗﻼﻗﯽ ﻏﺮﯾﺐ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮالﺳﺎزي و دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏﺳﺎزي ﺑﺮزﯾﻞ در دﻫﻪي 1990 ﺑﻨﺪﻫﺎﯾﯽ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮزﯾﻞ در 2001 در زﻣﯿﻨﻪي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﭘﺪﯾﺪ آورد ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻗﺪرت و اﻫﻤﯿﺖ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻬﺮي ﺑﻪوﯾﮋه در ﺣﻮزهي ﻣﺴﮑﻦ در ﭘﯿﺶﺑﺮد دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏﺳﺎزي داﻧﺴﺖ. اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻗﺪام ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﮑﯿﻢ و ﭘﯿﺶﺑﺮد اﺣﺴﺎس ﻓﻌﺎل»ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺷﻮرشﮔﺮاﻧﻪ«)ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺟﯿﻤﺰ ﻫﻠﺴﺘﻮن 24 آن را ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ( ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻪ ﻣﯿﺮاث ﻟﻮﻓﺒﻮر ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧﻪي ﺷﻬﺮي را رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ 25. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﭼﯿﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ»ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ«ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻋﺎدي ﺷﻬﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺳﻬﻢﻫﺎ در ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮداري ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺳﺒﻌﺎﻧﻪاي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﻣﯽﺷﻮد و از اواﯾﻞ دﻫﻪي 1990 ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺨﺮباش را ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ﮐﻪ در ﭘﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺟﺎي ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻣﺪل در ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﺑﺮزﯾﻞ ﻣﮑﺎن ﻣﺮﮐﺰي»ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ«ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎﻟﯽ دﯾﮕﺮ وﻗﺘﯽ در ژوﺋﻦ 2007 اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در آﺗﻼﻧﺘﺎ ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ اﺋﺘﻼف ﻣﻠﯽ ﺑﺮاي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ )ﺑﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﯽ در ﺷﻬﺮﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﻮﯾﻮرك و ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ( ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ ﺗﺎﺣﺪودي ﻣﻠﻬﻢ از دﺳﺖآوردﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻬﺮي در ﺑﺮزﯾﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺪونآنﮐﻪ اﮐﺜﺮ آنﻫﺎ ﻧﺎم ﻟﻮﻓﺒﻮر را ﺷﻨﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻓﺮدﻓﺮد آﻧﺎن ﺑﻌﺪ از ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن )ﺑﯽﺧﺎﻧﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎزﺳﺎزيﻫﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﺗﻤﺎﯾﺰ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن( ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺒﺎرزات ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﻬﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ. آﻧﺎن ﻓﮑﺮ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪﻫﻢراه ﯾﮏدﯾﮕﺮ آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ آنﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﮐﻪ ﺳﻨﺨﯿﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪاي دارﻧﺪ ﺑﺘﻮان در ﺟﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد اﯾﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﻫﻢﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﯾﺪهﻫﺎي ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ دﻗﯿﻘﺎ ازآنروﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺪهﻫﺎي ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺪهﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺎﺳﺎ از ﮐﻒ ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽ اﺧﯿﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ )ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ 26 ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت( در ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ.

235 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 235 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﮕﺬار ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﻨﯿﻢ : اﯾﺪهي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻣﺪﻫﺎ و ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺷﻦﻓﮑﺮي ﻧﯿﺴﺖ )ﻫﺮﭼﻨﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ وﺟﻮد دارد(. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ از ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ و از ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻓﺮﯾﺎدي ﺑﺮاي ﯾﺎري و ﻣﻌﺎش ﻣﺮدم ﺳﺮﮐﻮبﺷﺪه در اﯾﻦ روزﮔﺎر ﻧﻮﻣﯿﺪي ﺑﻪﭘﺎ ﺧﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ. ﭘﺲ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن و روﺷﻦﻓﮑﺮان )ارﮔﺎﻧﯿﮏ و ﺳﻨﺘﯽ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﮔﺮاﻣﺸﯽ ﺑﺮ آن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد( ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﯾﺎد و درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ در اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺤﻮهي ﭘﺎﺳﺦ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ـ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻃﺮحﻫﺎي ازﭘﯿﺶآﻣﺎدهاي ﻣﻬﯿﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ )وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎ دﻫﻪي 1960 ﻓﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي ﺑﻤﺒﺌﯽ ﻟﻮسآﻧﺠﻠﺲ ﺳﺎﺋﻮﭘﺎﺋﻮﻟﻮ و ژوﻫﺎﻧﺴﺒﻮرگ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎ ﭘﺎرﯾﺲ ﻓﺮق دارﻧﺪ( ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮن روش دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ وي در زﻣﯿﻨﻪي ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺘﻘﺎدي داﺋﻤﯽ ﺑﺮاي ﻧﺤﻮهي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﯾﺎد و درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻟﮕﻮي اﻟﻬﺎمﺑﺨﺸﯽ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﻌﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﮐﻪ در 1965 ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ )اﺛﺮي ﮐﻪ ﺗﺎﺣﺪودي ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺗﺰﻫﺎي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﮔﺮاﯾﺎن درﺑﺎرهي اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻮد( درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ اﮔﺮ ﻧﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺳﺎﺣﺘﯽ ﺷﻬﺮي ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﯽدرﻧﮓ وي را را در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎي ﺷﺎﻏﻞ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺮوي ﭘﯿﺶآﻫﻨﮓ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ. ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪاي درﺑﺎرهي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ در ﺑﺰرگداﺷﺖ ﯾﮏﺻﺪﻣﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد اﻧﺘﺸﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻗﺼﺪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ را داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ در راهﺑﺮد اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺪاده ﺑﻮد وﻟﻮ آنﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي رخدادي ﮐﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﻄﻮرهﭘﺮدازي ﻣﯽﺷﺪ. ﻟﻮﻓﺒﻮر در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻣﺘﻦاش در اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ»ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ«ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﮐﺎرﮔﺰار ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺮﮐﺐ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﻬﺮي اﺳﺖ ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ. وي ﺑﻌﺪا درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از آراﯾﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ : ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﺷﺪه و ﺑﺨﺶﺑﺨﺶ داراي اﻫﺪاف و ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﯿﺎر ﺳﺎزﻣﺎنﻧﺎﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺳﯿ ﺎل ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻨﺠﻤﺪ در ﯾﮏﺟﺎ. اﯾﻦ ﺗﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻢواره ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدم )ﺣﺘﺎ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر را ﺑﺨﻮاﻧﻢ( و ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮي )از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ آﺛﺎر ﯾﮑﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺳﺎﺑﻖ اﻣﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﮐﺎﺳﺘﻠﺰ (27 ﺑﺮ اﯾﻦ اﯾﺪه ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮد. اﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﺎن اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﭼﭗ ﺳﻨﺘﯽ در اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﻬﺮي ﻣﺸﮑﻞ دارد. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻮﺷﺶﻫﺎي ﺻﺮﻓﺎ

236 236 دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺨﺺ )ﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ( ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ و ﻧﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺻﯿﻞ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﺟﺪل ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﮐﺎر آن دﺳﺘﻪ از ﻣﺎ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ﭘﯽ آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ را از ﻣﻨﻈﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﻪ اﺻﻼحﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻨﯿﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪي وﺟﻮد دارد. ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻟﻮﻓﺒﻮر در زﻣﺎﻧﻪي ﻣﺎ اﻫﻤﯿﺘﯽ دوﭼﻨﺪان ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪه و ﯾﺎ ﭼﻨﺎن ﺗﻘﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻼﺳﯿﮏ را ﮐﺎﻣﻼ ﮐﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ. ﮐﺎر ﭘﺮاﻫﻤﯿﺖ و داﺋﻤﺎ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺎﺧﺖ و اﺳﺘﻤﺮار زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي ﺑﻪﻧﺤﻮ روزاﻓﺰوﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻓﺎﻗﺪ اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ اﻏﻠﺐ ﭘﺎرهوﻗﺖ ﺑﺎ دﺳﺖﻣﺰد ﻧﺎﭼﯿﺰ و ﺳﺎزﻣﺎنﻧﺎﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪاﺻﻄﻼح»ﭘﺮﯾﮑﺎرﯾﺎ«28 ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ»ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ«ي ﺳﻨﺘﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺟﻨﺒﺸﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ در زﻣﺎﻧﻪي ﻣﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺖﮐﻢ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺟﻬﺎن )ﺑﺮﺧﻼف ﭼﯿﻦ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن اﺳﺖ( ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ»ﭘﺮﯾﮑﺎرﯾﺎ«ي ﺑﺤﺚﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ و ﺳﺎزﻣﺎنﻧﺎﯾﺎﻓﺘﻪ اﺗﮑﺎ ﮐﺮد. ﺳﻮال ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻤﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي را ﻣﯽﺗﻮان در ﯾﮏ ﻧﯿﺮوي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻮدﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﮐﺮد. ﺑﺨﺸﯽ از وﻇﯿﻔﻪي ﻣﺎ درك ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ و ﺳﺮﺷﺖ ﻓﺮﯾﺎدﻫﺎ و درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي آﻧﺎن اﺳﺖ. ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺑﻪ رؤﯾﺎي ﭘﻮﺳﺘﺮ اﮐﻮﻟﻮژﯾﺴﺖﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺑﺎزﯾﮕﻮﺷﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﭼﻬﺮهاش ﻟﺒﺨﻨﺪي ﻣﯽآورد اﻣﺎ ﺗﺰ وي در ﻣﻮرد ﺷﻬﺮ از ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﺎ ﮐﺘﺎباش درﺑﺎرهي اﻧﻘﻼب ﺷﻬﺮي ) (1970 ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ وي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻧﻮﺳﺘﺎﻟﮋي اﯾﻦ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮔﺎه وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. زﯾﺮا ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻟﻮﻓﺒﻮر ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدم اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﻬﺮي ﮐﻪ ﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺗﺼﻮر ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ زود ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪ و ﻧﻤﯽﺗﻮان از ﻧﻮ ﺳﺎﺧﺖاش. ﻣﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻣﻮاﻓﻖام و ﺣﺘﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﺮ آن دارم زﯾﺮا ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺷﺮاﯾﻂ ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪي زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻮدهﻫﺎ در ﺑﺮﺧﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﻮردﻋﻼﻗﻪاش در ﮔﺬﺷﺘﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻬﺮﻫﺎي رﻧﺴﺎﻧﺲ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ در ﺗﻮﺳﮑﺎﻧﯽ( را ﺷﺮح ﻧﺪاد. وي در ﻣﻮرد اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﭼﯿﺰي ﻧﻨﻮﺷﺖ ﮐﻪ در 1945 ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﭘﺎرﯾﺴﯽﻫﺎ ﺑﺪون آب ﻟﻮﻟﻪﮐﺸﯽ در وﺿﻌﯿﺖ وﺧﺎﻣﺖﺑﺎر ﻣﺴﮑﻦ )ﮐﻪ در زﻣﺴﺘﺎنﻫﺎ ﯾﺦ ﻣﯽزدﻧﺪ و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎنﻫﺎ از ﮔﺮﻣﺎ ﻣﯽﭘﺨﺘﻨﺪ( در ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي روﺑﻪزوال زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ دﺳﺖﮐﻢ در دﻫﻪي 1960 ﺑﺮاي اﺻﻼح آن اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر دﯾﻮانﺳﺎﻻراﻧﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻧﺠﺎم داد ﺑﺪون ذرهاي درونداد دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﯾﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻔﮑﺮ

237 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 237 ﻧﺸﺎطآور و ﺻﺮﻓﺎ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎري ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﻤﺘﺎز ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺳﻠﻄﻪ در ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺷﻬﺮ ﺑﻮد. ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ راﺑﻄﻪي ﺷﻬﺮي و روﺳﺘﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﭼﻨﺎنﮐﻪ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺷﻬﺮ و ده ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺑﻨﯿﺎدي دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ. او درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺳﻨﺘﯽ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺷﻬﺮي ﻣﯽﺷﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪﻧﺤﻮيﮐﻪ روﯾﮑﺮد ﻣﺼﺮفﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي ﺟﺪﯾﺪي در ﻗﺒﺎل ﻃﺒﯿﻌﺖ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﺮد )از ﺗﻌﻄﯿﻼت آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ و آﺳﺎﯾﺶ در روﺳﺘﺎ ﺗﺎ ﺣﻮﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮﺳﺒﺰ و آﻻﯾﻨﺪه و روﯾﮑﺮدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪي ﮐﺎﻻﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺷﻬﺮي رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﮐﺸﺎورزي ﺧﻮدﺑﺴﻨﺪهي زارﻋﺎن ﺑﻮد(. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ وي ﭘﯿﺶﮔﻮﯾﺎﻧﻪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ»ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد«و در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ )ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي اﻣﺮي ﻣﺸﺨﺺ ﯾﺎ ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﺎﯾﺴﺖ راه را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺒﻬﻢﺗﺮي در ﻣﻮرد ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪا در ﺗﻔﮑﺮ وي در ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻋﺎمﺗﺮ ﺣﻖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻀﺎ ) (1974 ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ. ﮐﻢرﻧﮓﺷﺪن ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﺷﻬﺮي - روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭘﯿﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن ﻣﺴﯿﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد. ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﺳﺮآﺳﯿﻤﻪي ﭼﯿﻦ ﻫﻢاﮐﻨﻮن در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎﺳﺖ درﺻﺪ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻧﻮاﺣﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ از 74 درﺻﺪ در 1990 ﺑﻪ ﺣﺪود 50 درﺻﺪ در 2010 ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ و ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭼﺎﻧﮓ ﮐﯿﻨﮏ ﻃﯽ ﻧﯿﻢ ﻗﺮن اﺧﯿﺮ ﺗﺎ 30 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﮑﻮﻧﺘﯽ در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ در آنﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﮑﻤﯿﻞﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮدهي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪﻧﺤﻮ روزاﻓﺰوﻧﯽ در ﭼﺎرﭼﻮب اﺿﻄﺮابﻫﺎ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮيﺷﺪه ﺟﺬب ﺷﺪهاﻧﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد : ادﻋﺎي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ادﻋﺎي ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد )اﮔﺮ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎ ﻫﯿﭻﮔﺎه وﺟﻮد ﻣﯽداﺷﺖ(. ﺑﻪﻋﻼوه ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﯾﮏ دال ﺗﻬﯽ اﺳﺖ. ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﺪﻟﻮﻟﯽ در آن ﻗﺮار داده ﺷﻮد. ﻓﻌﺎﻻن ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎزﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪﻋﯽ آن ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺷﺎن اﺳﺖ. اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﯽﺧﺎﻧﻤﺎنﻫﺎ و ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻋﻤﺎل ﺣﻖ ﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺎ ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﻘﻮق ﭼﻪﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ و درﻋﯿﻦﺣﺎل ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺮ آن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ»ﻗﺪرت ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ را رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ«: ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﻖ ﺧﻮد ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺒﺎرزه اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻮر ﻣﺎد ي آن ﺑﻪﭘﯿﺶ ﺑﺮود. ﺷﻬﺮ ﺳﻨﺘﯽ را ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺣﺎﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ

238 238 دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﺷﻬﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﯿﺎز ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻟﻪي اﺿﺎﻓﻪاﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺟﻬﺖ رﺷﺪ ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن و ﻣﺎرﭘﯿﭽﯽ ﺷﻬﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ آن. ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﯾﮏ وﻇﯿﻔﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺗﺨﯿﻞ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻮع ﺑﻪﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺷﻬﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺷﻔﺘﮕﯽ اﻧﺰﺟﺎرآور ﺟﻨﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺷﻬﺮي ﻣﯽﺷﻮد. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﺪون ﺧﻠﻖ ﺟﻨﺒﺶ ﻗﺪرتﻣﻨﺪ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﺑﺮ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧﻪي ﺷﻬﺮي ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻫﺪف ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﺪ. ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﯾﺎ در ﻫﻤﯿﻦ ارﺗﺒﺎط آﻧﺎرﺷﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﺷﻬﺮ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ 29. ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺎده واﮐﻨﺶ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﻮرژواﯾﯽ ﻣﺤﺎﺻﺮهي ﺷﻬﺮ ﻗﻄﻊ ﺧﻄﻮط ﻋﺮﺿﻪ و ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪناش اﺳﺖ اﮔﺮ ﺗﺠﺎوز ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﻫﻤﻪي آﻧﺎن را ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻧﮑﻨﻨﺪ )ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ در 1871 در ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ رخ داد(. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﺪانﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺷﻬﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻣﺤﻞ ﭘﺮورش اﯾﺪهﻫﺎ آرﻣﺎنﻫﺎ و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ روﮔﺮدان ﺷﻮﯾﻢ. ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺮﮐﺰي ﮐﺎر ﮐﻪ ﺿﺮﺑﺎن اﻧﻘﻼب از آن ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮد ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﺗﻮان دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ رادﯾﮑﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي را دارﻧﺪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ درﯾﺎﻓﺘﻪ ﺷﻮد آﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮي را ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﺳﺘﻤﺮار ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪ ﻣﺪﻋﯿﺎن اﺻﻠﯽ آنﭼﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﯾﮑﯽ از ادﻋﺎﻫﺎي آﻧﺎن ﺣﻘﯽ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﻧﺎﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﯽ ﺷﻬﺮي ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻤﺎﯾﻼت ﻗﻠﺒﯽﺷﺎن اﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺷﻬﺮي ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎدار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ»ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻬﺮ ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ«اﻣﺎ»زﻧﺪهﺑﺎد ﺷﻬﺮ!«ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ آﯾﺎ ﭘﯽﮔﯿﺮي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﭘﯽﮔﯿﺮي ﯾﮏ رؤﯾﺎ اﺳﺖ ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﮐﺎﻟﺒﺪي ﻣﺤﺾ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﻣﺒﺎرزات ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻤﺎنﻗﺪر ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶﻫﺎ ﺟﺎن ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﮔﺮوهﻫﺎي ﻋﻀﻮ اﺋﺘﻼف ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺮﮐﺐ از ﻣﺴﺘﺄﺟﺮان ﮐﻢدرآﻣﺪ از ﻣﯿﺎن ﺟﻤﺎﻋﺖﻫﺎي رﻧﮕﯿﻦﭘﻮﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي آن ﻧﻮع ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻼت و ﻧﯿﺎزﻫﺎﯾﺸﺎن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﯽﺧﺎﻧﻤﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻖﺷﺎن در ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻣﺴﮑﻦ و ﺧﺪﻣﺎت اوﻟﯿﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺟﻮاﻧﺎن دﮔﺮﺑﺎش ﮐﺎرﮔﺮان رﻧﮕﯿﻦﭘﻮﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﻖﺷﺎن در ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻓﻀﺎﻫﺎي اﻣﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در ﭘﻼﺗﻔﺮم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ اﺋﺘﻼف در ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﺷﻔﺎفﺗﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از ﻋﻤﻮم ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ دﺳﺖرﺳﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوهﺑﺮآن ﻗﺪرت ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك

239 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 239 ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺳﺎزي و اﻗﺪام ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻠﻖ ﮐﻨﻨﺪ. اﺻﻄﻼح»ﺷﻬﺮ«ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﻤﺎﯾﻞوار و ﻧﻤﺎدﯾﻦ دارد ﮐﻪ ﻋﻤﯿﻘﺎ در ﭘﯽﮔﯿﺮي ﻣﻌﻨﺎﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﯽﺷﻮد. ﺷﻬﺮ ﺧﺪا 30 ﺷﻬﺮ ﺑﺮ ﻓﺮاز 31 راﺑﻄﻪي ﺑﯿﻦ ﺷﻬﺮ و ﺷﻬﺮوﻧﺪي ـ ﺷﻬﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي اﺑﮋهي ﺗﻤﺎﯾﻞ آرﻣﺎنﺷﻬﺮي ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻓﻀﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺗﻌﻠﻖ درون ﻧﻈﻢ ﻓﻀﺎﯾﯽ ـ زﻣﺎﻧﯽ داﺋﻤﺎ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ـ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﺨﯿﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻗﺪرتﻣﻨﺪي را ﺑﺴﯿﺞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪي ﻟﻮﻓﺒﻮر ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد اﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﺮﻫﻮن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﮔﺮاﯾﺎن ﮐﻪ ﻫﻢراه آﻧﺎن ﺑﻮد آناﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﭘﺮاﺗﯿﮏﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي درون ﺷﻬﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺳﺮﺷﺎر و آﮐﻨﺪه از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺪﯾﻞ اﺳﺖ. ﻣﻔﻬﻮم دﮔﺮﺷﻬﺮ 32 در ﻧﺰد ﻟﻮﻓﺒﻮر )ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت رﯾﺸﻪاي ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺰد ﻓﻮﮐﻮ دارد( ﺗﺼﻮﯾﺮﮔﺮ آﺳﺘﺎﻧﻪي ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن»اﻣﺮي ﻣﺘﻔﺎوت«ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﮐﻪ ﺷﺎﻟﻮدهاي ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ»اﻣﺮ ﻣﺘﻔﺎوت«ﺿﺮورﺗﺎ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻃﻮر اﺧﺺ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮهﺷﺎن ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪ ﻋﻤﻞ و اﺣﺴﺎس و دركﺷﺎن آن را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورﻧﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎي دﮔﺮﺷﻬﺮي را در ﻫﻤﻪي ﻓﻀﺎﻫﺎ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد. ﻧﺒﺎﯾﺪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺰرگ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ را ﭘﺪﯾﺪ آورد. ﻧﻈﺮﯾﻪي ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻧﻈﻤﯽ واروﻧﻪ اﺳﺖ : ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﮕﯽ در ﻟﺤﻈﻪي»ﻓﻮران«ﺧﻠﻖ ﻣﯽﺷﻮد وﻗﺘﯽ ﮔﺮوهﻫﺎي دﮔﺮﺷﻬﺮﮔﺮاي ﺟﺪا از ﻫﻢ ﻧﺎﮔﻬﺎن وﻟﻮ ﺑﺮاي ﻟﺤﻈﻪاي ﮔﺬرا اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻋﻤﻞ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﭼﯿﺰي ﺑﻪﻃﻮر رﯾﺸﻪاي ﻣﺘﻔﺎوت را درك ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﮔﺮدﻫﻢآﻣﺪن در ﻧﺰد ﻟﻮﻓﺒﻮر ﺑﺎ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺮﮐﺰ ﺳﻨﺘﯽ ﺷﻬﺮ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺎ اﻧﮕﯿﺰه و اﺷﺘﯿﺎﻗﯽ ﺑﺮاي اﻋﺎدهاش وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ اﺧﯿﺮا در ﻣﯿﺪانﻫﺎي ﻗﺎﻫﺮه ﻣﺎدرﯾﺪ آﺗﻦ ﺑﺎرﺳﻠﻮن و ﺣﺘﺎ ﻣﺪﯾﺴﻮن وﯾﺴﮑﺎﻧﺴﯿﻦ و اﮐﻨﻮن ﭘﺎرك زاﮐﻮﺗﯽ ﻧﯿﻮﯾﻮرك دﯾﺪهاﯾﻢ. دﯾﮕﺮ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ و دﯾﮕﺮ ﮐﺠﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮔﺮد ﻫﻢ آﯾﯿﻢ ﺗﺎ ﻓﺮﯾﺎدﻫﺎ و درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎيﻣﺎن را ﺑﻪزﺑﺎن آورﯾﻢ اﻣﺎ در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ رﻣﺎﻧﺘﯿﺴﯿﺴﻢ اﻧﻘﻼﺑﯽﮔﺮي ﺷﻬﺮي ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري اﮐﻨﻮن آن را ﺑﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر ﻣﻨﺴﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و وي را دلﺑﺎﺧﺘﻪاش ﻣﯽداﻧﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺘﺮﮔﯽ درك وي از واﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻗﺪرت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ درﻫﻢ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ. ﻟﺤﻈﻪﻫﺎي رؤﯾﺎﯾﯽ ﺑﺪﯾﻞ ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺘﺎﺑﺎن در ﮔﺬرﻧﺪ و اﮔﺮ از ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﺴﺪود ﻧﺸﻮد ﺑﺪونﺗﺮدﯾﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ )ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻟﻮﻓﺒﻮر در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي ﭘﺎرﯾﺲ 68 ﺷﺎﻫﺪ ﺑﯽواﺳﻄﻪي آن ﺑﻮد(. ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ در ﻣﻮرد ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت دﮔﺮﺷﻬﺮ ﺻﺎدق اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺴﺘﻌﺪي ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ. در اﻧﻘﻼب ﺷﻬﺮي وي

240 240 دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﺑﻪ اﯾﺪهي دﮔﺮﺷﻬﺮ )ﭘﺮاﮐﺘﯿﺲﻫﺎي ﺷﻬﺮي( وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪ. اﯾﻦ اﯾﺪه ﻧﻪ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺮ ﺗﮏﺳﻄﺤﯽ )اﯾﺰوﺗﻮﭘﯽ( )ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻧﻈﻢ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﮑﻤﯿﻞﺷﺪه و ﻋﻘﻼﻧﯿﺖﯾﺎﻓﺘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و دوﻟﺖ( ﮐﻪ در ﺟﺪال ﺑﺎ آن و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ آرﻣﺎنﺷﻬﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﯾﮏ آرزوي ﺗﺒﯿﯿﻦﮔﺮ اﺳﺖ. وي ﻣﯽﮔﻔﺖ»»ﺗﻔﺎوت ﺗﮏﺳﻄﺢ - دﮔﺮﺳﻄﺢ«33 را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﻮﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي آﻧﻮﻣﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎي دﮔﺮﺳﻄﺢ را ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺮاﮐﺴﯿﺲ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ آن ﺳﻠﻄﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ «. ﻟﻮﻓﺒﻮر از ﺗﻮانﻣﻨﺪي و ﻗﺪرت روشﻫﺎي ﻣﺴﻠﻂ آنﻗﺪر آﮔﺎه ﺑﻮد ﮐﻪ درﯾﺎﺑﺪ وﻇﯿﻔﻪي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺤﻮ اﯾﻦ روشﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ. ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻧﺒﺎﺷﺖ داﺋﻤﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻫﻢراه ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻬﺮهﮐﺸﺎﻧﻪ و ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮد و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺳﺎﺧﺖ. ادﻋﺎي ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﯾﮏ راه ـ ﯾﮏ اﯾﺴﺘﮕﺎه در ﻣﺴﯿﺮ آن ﻫﺪف اﺳﺖ. ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻫﺪﻓﯽ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪﺷﮑﻞ روزاﻓﺰوﻧﯽ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﯾﻢ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ Ecologistes.1 Place d Italie.2 از ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ ﭘﺎرﯾﺲ Tour Montparnasse.3 آﺳﻤﺎنﺧﺮاش 210 ﻣﺘﺮي در ﻣﺤﻠﻪي ﭘﻼس دﯾﺘﺎﻟﯽ Left Bank.4 ﺳﺎﺣﻞ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺳﻦ در ﭘﺎرﯾﺲ ﮐﻪ ﭘﺎﺗﻮق ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﺑﻠﻮ ﭘﯿﮑﺎﺳﻮ آرﺗﻮر رﻣﺒﻮ ﭘﻞ واﻟﺮي ﻫﺎﻧﺮي ﻣﺎﺗﯿﺲ ژان ﭘﻞ ﺳﺎرﺗﺮ و ﺑﺴﯿﺎري دﯾﮕﺮ ﺑﻮد. Marais.5 ﻣﺤﻠﻪاي ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﭘﺎرﯾﺲ Belleville.6 ﻣﺤﻠﻪاي ﻗﺪﯾﻤﯽ در ﭘﺎرﯾﺲ Place des Vosges.7 ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﯿﺪان ﻃﺮاﺣﯽﺷﺪهي ﭘﺎرﯾﺲ در ﻣﺤﻠﻪي ﻣﺎره Jean-François Batellier.8 ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮرﯾﺴﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻮي )زادهي ( دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ) (1390 وﺿﻌﯿﺖ ﭘﺴﺎﻣﺪرﻧﯿﺘﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺎرف اﻗﻮاﻣﯽ ﻣﻘﺪم ﻧﺸﺮ ﭘﮋواك. Jean-Luc Godard.10 ﮐﺎرﮔﺮدان ﻣﻮج ﻧﻮي ﻓﺮاﻧﺴﻪ )زادهي (1937 ( ) Ludwig Wittgenstein.11 a cry and a demand.12 Henri Lefebvre, La Proclamation de Ia Commune, Paris: Gallimard, 1965; Le.13 Droit a Ia Ville, Paris: Anthropos, 1968; L rruption, de Nanterre au Sommet, Paris:

241 ﻟﻮﻓﺒﻮر و ﺷﻬﺮ ﺷﻮرﺷﯽ 241 Anthropos, 1 968; La Revolution Urbaine, Paris: Gallimard, 1970; Espace et Politi que (Le Droit a Ia Ville, II), Paris: Anthropos, 1973; La Production de l Espace, Paris: Anthropos, ( ) Martin Heidegger.14 ( ) Friedrich Wilhelm Nietzsche.15 ( ) François Marie Charles Fourier.16 ( ) Louis Pierre Althusser.17 ( ) Michel Foucault.18 Les Hailes ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﮔﺮاﯾﺎن )اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎل ﺳﯿﺘﻮاﺳﯿﻮﻧﯿﺴﺖ( ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ از اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن ﺑﻮد ﮐﻪ در 1957 ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ و در اﻋﺘﺮاضﻫﺎي ﻣﻪ 1968 ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ اوج ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد رﺳﯿﺪ. اﯾﺪهﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه رﯾﺸﻪ در ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان آواﻧﮕﺎرد اروﭘﺎﯾﯽ ﺳﺪهي ﺑﯿﺴﺘﻢ داﺷﺖ. آﻧﺎن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺑﺪﯾﻞ زﻧﺪﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻤﺎﯾﻼت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮآورده ﺷﻮد. ﺑﺪﯾﻦﻣﻨﻈﻮر آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر»ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎ«ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻤﺎﯾﻼﺗﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي و اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﺑﺪﯾﻞ ﺷﻬﺮي ﺑﺴﯿﺎر اﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽدادﻧﺪ. ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺎﻓﺬ ﻓﮑﺮي ر. ك. ﮔﯽ دوﺑﻮر ) (1382 ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﻬﺮوز ﺻﻔﺪري ﻧﺸﺮ آﮔﻪ. Rue Rambuteau.21 ﻣﺤﻠﻪاي در ﭘﺎرﯾﺲ Nanterre.22 ﻣﺤﻠﻪاي در ﺣﻮﻣﻪي ﻏﺮﺑﯽ ﭘﺎرﯾﺲ niche marketing.23 ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ وﯾﮋه ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺧﺎﺻﯽ از ﺑﺎزار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮاي آن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. James Holston.24 اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎس و اﺳﺘﺎد ﺑﺮﮐﻠﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي ﮐﺘﺎب ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺷﻮرﺷﯽ James Holston, Insurgent Citizenship, Princeton: Princeton University Press, Sugranyes and Charlotte Mathivet, eds., Cities for All: Proposals and.26 Experiences Towards the Right to the City, Santiago, Chile: Habitat International Coalition, 2010; Neil Brenner, Peter Marcuse and Margit Mayer, eds., Cities for People, and Not for Profit: Critical Urban Theory and the Right to the City, New York: Routledge, 2011.

242 242 دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي Manuel Castells.27 ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎس اﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي ﮐﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺷﺒﮑﻪاي ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ر. ك. ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﮐﺎﺳﺘﻠﺰ ) (1380 ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺮﺟﻤﻪي اﺣﺪ ﻋﻠﯿﻘﻠﯿﺎن و اﻓﺸﯿﻦ ﺧﺎﮐﺒﺎز ﻧﺸﺮ ﻃﺮح ﻧﻮ..28 ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از واژهي precarity ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺗﺰﻟﺰل و ﺑﻪ ﻗﯿﺎس واژهي ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎرﮔﺮان دﭼﺎر ﻋﺪماﻣﻨﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﮐﺎر ﭘﺎرهوﻗﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ. Henri Lefebvre, La Proclamation de Ia Commune, Paris: Gallimard, 1965; Le.29 Droit a Ia Ville, Paris: Anthropos, 1968; L lrruption, de Nanterre au Sommet, Paris: Anthropos, 1968; La Revolution Urbaine, Paris: Gallimard, 1970; Espace et Politique (Le Droit a Ia Ville, II), Paris: Anthropos, 1973; La Production de l Espace,.Paris: Anthropos, ﻧﺎم ﮐﺘﺎب ﺳﻨﺖ اﮔﻮﺳﺘﯿﻦ.31 ﺷﻬﺮ ﺑﺮﻓﺮاز اﺳﺘﻌﺎرهاي از ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﻄﺒﻪي ﻋﯿﺴﯽ ﻣﺴﯿﺢ ﺑﺮ روي ﮐﻮه در اﻧﺠﯿﻞ ﻣﺘﯽ اﺳﺖ. heterotopia.32 isotopy-heterotopy.33 ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺨﺶ آﻏﺎزﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻮرﺷﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪي دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﮐﺎﻣﻞ آن را ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺘﺮﺟﻢ در دﺳﺖ دارد.

243 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي 243 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ در ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ اﺧﯿﺮا ﺑﺎ ﻋﻨﻮان»ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﺮان«در»ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ«ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺤﻮهي ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻧﺰدﯾﮑﯽ دارد : اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﭼﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺗﺨﺎذ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ درازﻣﺪتاش ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي دﺳﺘﻪﺑﻨﺪياي ﮐﻪ ﻣﺎﻟﺠﻮ در اﺑﺘﺪاي ﻣﻘﺎﻟﻪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪهي وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﻄﻠﺐ راهﮐﺎر ﻣﻌﻘﻮل ﭘﯿﺶ روي ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ را ﻫﻢراﻫﯽ ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪ اﺳﺘﺒﺪادي ﻃﯿﻒﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﺎن دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ در ﺷﯿﻮهﻫﺎي زﻣﺎمداري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﯽآنﮐﻪ ﺑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﻨﯿﺎدي ـ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ـ در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻈﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )و ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع از ﺗﺤﻮلﺧﻮاﻫﯽ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت اﺻﻼحﻃﻠﺐ داﺧﻠﯽ اﺳﺖ(. در ﺣﻮزهي ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺮاي ﭘﺮاﺗﯿﮏ ﺳﯿﺎﺳﯽ / اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ در ﻣﯿﺎن ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان و ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي در ﻓﻀﺎي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺎرﺳﯽزﺑﺎن ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺎ دو دﯾﺪﮔﺎه ﻗﻄﺒﯽﺷﺪه ﻣﻮاﺣﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ : ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ اﺻﻞ ﺧﺪﺷﻪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪي ﭘﯿﺶ روي ﮐﺎرﮔﺮان )و ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎرﮔﺮي( را ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﻃﺮح ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪن ﺣﻮل اﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ و ﺗﻼش ﺑﺮاي اﺣﯿﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﻫﺎ و رﺳﻤﯿﺖﯾﺎﻓﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺣﻖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎ و ﺣﻖ اﻋﺘﺼﺎب ﺑﺮاي ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﯽداﻧﺪ. ازاﯾﻦﻣﻨﻈﺮ درﮔﯿﺮﺷﺪن ﮐﺎرﮔﺮان در ﭘﯿﮑﺎرﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺿﺮورﺗﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻀﻌﯿﻒ و ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ آنﻫﺎ و دور ﺷﺪن ﮐﺎرﮔﺮان از اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽﺷﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻓﺮاوان ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ - ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺻﻨﻔﯽ و ﺣﻖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎ و ﺣﻖ اﻋﺘﺼﺎب در ﺑﻄﻦ ﺧﻮد ﻣﺎﻫﯿﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ دارد ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

244 244 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري دﺳﺘﻪي دﯾﮕﺮ ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺳﻨﺪﯾﮑﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺳﻨﺪﯾﮑﺎ را ﺑﺪون ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ )در راﺳﺘﺎي ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﯾﺎ اﻓﻖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ( ﻧﺎرﺳﺎ و در ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ در ﺣﺮﮐﺖﻫﺎ و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎ رﻧﮓوﺑﻮي ﮐﺎرﮔﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﺪﻫﺪ ﻣﺮدود ﻣﯽﺷﻤﺎرﻧﺪ. ﻗﺎﺋﻠﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﺮﻫﻤﯿﻦﻣﺒﻨﺎ در ﺧﺼﻮص رويدادﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺎل 1388 ﻣﻮﺿﻌﯽ اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ )و ﮔﺎه ﻧﻔﯽآﻣﯿﺰ( اﺗﺨﺎذ ﮐﺮدﻧﺪ و آن را ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﻠﻢداد ﮐﺮدﻧﺪ. آنﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ ﺟﻨﺎحﻫﺎي اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﺴﺎاﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ را ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺻﺤﺖ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺧﻮد ﻗﻠﻢداد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻼن ﮐﺸﻮر ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻧﺤﻮهي ﻣﻮازﻧﻪي ﻗﻮا ﻣﯿﺎن ﺟﻨﺎحﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻢﭼﻨﺎن واﺟﺪ ﻫﻤﺎن اﻧﺴﺪادﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﺘﻬﺎبﻫﺎي ﺳﺎل 1388 اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ازاﯾﻦرو ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﭘﯿﺶ رو و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آﺑﺴﺘﻦ رويدادﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻤﺖوﺳﻮي آن ﺑﺮاي ﺣﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي آﺗﯽ ﻣﺮدم ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪوﯾﮋه اﯾﻦﮐﻪ ﻃﯽ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﯿﺶ روي ﺣﺎدﺗﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺗﺎزه اي را ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﻘﺎﻟﻪي اﺧﯿﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﯾﯽ از وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد )و ﭘﯿﺶ رو( اﺗﺨﺎذ راهﮐﺎري ﺑﺪﯾﻞ ﺑﺮاي دﺧﺎﻟﺖﮔﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ در روﻧﺪﻫﺎ و ﺗﺤﻮﻻت ﺳﯿﺎﺳﯽ آﺗﯽ را ﺿﺮوري ﻣﯽﺷﻤﺎرد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل از دﯾﺪ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻣﻘﺎﻟﻪي ﯾﺎدﺷﺪه واﺟﺪ ﺑﺮﺧﯽ اﺑﻬﺎﻣﺎت ﺟﺪي درﺑﺎرهي ﻧﺤﻮهي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ )ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي( ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﺤﻮلﺧﻮاﻫﺎﻧﻪي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي درﮔﯿﺮ در آن اﺳﺖ. روﺷﻦ ﻧﮑﺮدن اﯾﻦ اﺑﻬﺎﻣﺎت )ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه آن را ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ دﯾﮕﺮي واﮔﺬار ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار ﺑﺪﯾﻬﯿﺎﺗﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎزادي ﺳﯿﺎﺳﯽ / راهﺑﺮدي ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﯿﺴﺖ )ﮔﺰارهﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ( و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار و ﺗﺄﯾﯿﺪ راهﮐﺎري ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ ﮐﻪ از ﻗﻀﺎ در ﻓﻀﺎي ﭘﺴﺎاﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻫﻢ از ﺳﻮي ﻃﯿﻒﻫﺎﯾﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺎﻣﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ دﻧﺒﺎل و ﺗﺮوﯾﺞ ﺷﺪ ﺑﯽآنﮐﻪ در ﻋﻤﻞ ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺟﻨﺒﺶ و ﯾﺎ ﺣﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد )روﯾﮑﺮد ﯾﺎدﺷﺪه را ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻼﺷﯽ ﻏﯿﺮدﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻫﻢﻧﻬﺎدي از ﻣﯿﺎن دو ﺳﺮ ﻗﻄﺐﺑﻨﺪي راهﺑﺮدي ﯾﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ داﻧﺴﺖ(.

245 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي 245 ﻣﺸﺨﺼﺎ ﻣﺎﻟﺠﻮ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ )ﮐﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪه آن را ﻣﻄﻠﺒﯽ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ( روﺷﻦ ﻧﻤﯽﺳﺎزد ﮐﻪ در روﻧﺪ ﺗﻌﺎﻣﻞ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺤﻮلﺧﻮاﻫﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهﻫﺎي زﻣﺎمداري( ﻓﺎﻋﯿﻠﺖ ﮐﺎرﮔﺮان در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ از ﭼﻪ ﺟﻨﺴﯽ اﺳﺖ : آﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻫﻮﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺧﻮد در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺣﻀﻮر ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﯾﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺗﻮدهاي ﺑﯽﺷﮑﻞ ﻣﺘﺤﺪان ﺳﯿﺎﺳﯽ آن دﺳﺘﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزهي ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺑﻪدﺳﺖ دارﻧﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻄﺮح ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺮاﻧﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻧﯿﺰ اﻧﺴﺠﺎم ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﺑﺮاي ﺣﻀﻮري ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﮐﻼن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در رد اﯾﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آﻣﺎر ﺑﺎﻻي اﻋﺘﺮاﺿﺎت و ﺗﺠﻤﻌﺎت ﮐﺎرﮔﺮي در دﻫﻪي اﺧﯿﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﻪرﻏﻢ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺑﺎزدارﻧﺪه ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و از ﻗﻀﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪي اﺧﯿﺮ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﻫﻢ ﺑﺮ آن ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد و ﺑﺨﺸﯽ از آن را ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ اﻧﻌﮑﺎس ﻣﯽدﻫﺪ. واﻧﮕﻬﯽ ﭘﯿﺶ ﻧﻬﺎدن ﻫﺮ راهﮐﺎر دﺧﺎﻟﺖﮔﺮاﻧﻪاي ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي وﺿﻌﯿﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﻦ ﭘﯿﺶﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎﻟﯽ در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه داراي ﺣﺪي از اﻣﮑﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬاري ﺑﺮ ﺑﺪﻧﻪي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ازاﯾﻦرو ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﮐﻼن ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ )ﺿﻤﻦاﯾﻦﮐﻪ ﯾﮑﯽ از اﻫﺪف ﺿﻤﻨﯽ ﻫﺮ ﭘﻼﺗﻔﺮم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ رﺷﺪ اﻧﺴﺠﺎم و ﺗﺤﺮك ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﻫﻢﮔﺮاﯾﯽ ﺣﻮل آن ﭘﻼﺗﻔﺮم اﺳﺖ(. ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ روﯾﻪاي ﺟﺰ دﺧﺎﻟﺖﮔﺮي ﻫﺸﯿﺎراﻧﻪ ﺑﺎ ﺻﻒﺑﻨﺪي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ اﻣﯿﺪ ﻓﺮداﯾﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮﮐﺖ ﻣﻮاﻫﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ آن ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﻨﯿﺎديﺗﺮ و دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳﺎزﻧﺪ( دراﯾﻦﺻﻮرت اﯾﻦ ﻫﻤﺎن روﯾﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزه )ﭘﺲ از ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ( از ﺳﻮي ﻃﯿﻒﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﻫﻢ دﻧﺒﺎل ﻣﯽﺷﻮد : ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮﺳﺎزي ﯾﮏ ﮔﻔﺘﻤﺎن»ﻣﻬﻨﺪﺳﯽﺷﺪه«ي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ از ﯾﮏﺳﻮ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻫﺪاﯾﺖ»ﻣﻄﻠﻮب«آن در ﻣﻨﺎزﻋﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺳﺎزد و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﭘﺮورش ﭼﻬﺮهﻫﺎ و ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﺷﺎﺧﺼﯽ در ﺑﻄﻦ اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎن اﻣﮑﺎن ﻣﻬﺎر ﺳﻮﮔﯿﺮيﻫﺎي رادﯾﮑﺎل در ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ آﺗﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ. در ﻫﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ از ﻣﺪﺗﯽ ﭘﯿﺶ اﻏﻠﺐ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﯿﻒﻫﺎ و ﻧﯿﺰ ﺣﺎﻣﯿﺎن رﺳﺎﻧﻪاي آﻧﺎن در ﺟﺮﯾﺎن اﺻﻠﯽ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺎرﺳﯽزﺑﺎن ﻣﺒﺎﺣﺚ ﮐﺎرﮔﺮي را ﺑﻪ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮد اﻓﺰودهاﻧﺪ. ﻓﻬﻢ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ دﺷﻮار ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ آنﭼﻪ اﯾﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺳﺎزي ﮐﺎرﮔﺮي ﺧﻮد ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ در اداﻣﻪي ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺣﺎﮐﻢ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﺑﺮ اﯾﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖزداﯾﯽ از ﻋﺮﺻﻪي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺎرﮔﺮي و ﭘﯿﻮﻧﺪ دادن اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑﺎ اﺑﺮﮔﻔﺘﻤﺎن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮي اﺳﺖ. ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﺰدﯾﮏ ﻫﻢ ﻣﯽداﻧﯿﻢ

246 246 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوﺑﻠﻤﺎﺗﯿﮏﺷﺪن ﺑﺮﺧﯽ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ زﯾﺴﺖ ﺟﻤﻌﯽ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي اﻧﺒﻮه ﻣﺮدم ﭘﯿﻮﻧﺪ دارﻧﺪ ﮔﻔﺘﻤﺎنﻫﺎي ﻗﺪرتﻣﺪار ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺬب و ادﻏﺎم اﯾﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞﻫﺎ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻋﻘﯿﻢ و ﺗﺤﺮﯾﻒﺷﺪهاي از آن را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﻣﮑﺎن ﺑﺴﯿﺞ ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪي ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﻮل آن ﺷﮑﺎفﻫﺎي ﻣﻌﯿﻦ را ﺑﻪ اﻣﮑﺎن ﺑﺴﯿﺞ ﺗﻮدهﻫﺎ ﺣﻮل رواﯾﺖ ﺧﻮد از آن ﺷﮑﺎفﻫﺎ ﺑﺪل ﮐﻨﻨﺪ. در ﺳﺎل 1376 ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺣﻮل ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺪﻧﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺲﮔﯿﺮي ﺳﺎﺣﺖ ﻗﺪرت ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﯽآنﮐﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﯾﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎ و ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﺮك ﺣﻮل اﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﮐﻪ ﻫﻢراﻫﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﺤﻮلﻃﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ زﻣﺎمداري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﻧﻈﺮ دارد ﮐﻪ در ﭘﺲ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻧﺼﯿﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آن دﻗﯿﻖﺗﺮ ﻧﮕﺎه ﮐﺮد : ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻌﻘﻮل ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن را در دورهي ﻫﺸﺖﺳﺎﻟﻪاي ﮐﻪ ﻗﻮاي اﺟﺮاﯾﯽ و ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎزﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﻢ. دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ آناﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪرﻏﻢ ﺑﺎزهي زﻣﺎﻧﯽ ﺳﭙﺮيﺷﺪه و رويدادﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوران ﭘﺴﺎاﺻﻼﺣﺎت ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺟﻨﺎحﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد )ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮآﻣﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﯿﻨﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن( ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪاي در ﺑﺮآﯾﻨﺪ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﺎن رخ داده ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺰ اﯾﻦﮐﻪ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ و ﺑﺎور ﺑﻪ ﺿﺮورت ادﻏﺎم در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در آﻧﺎن ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﻪﯾﺎد ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ در زﻣﺎن اﺟﺮاي ﻃﺮح ﺣﺬف ﯾﺎراﻧﻪﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎد رﻫﺒﺮان اﺻﻼحﻃﻠﺐ ﻧﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ اﯾﻦ ﻃﺮح ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮهي اﺟﺮاي آن و اﻣﮑﺎن ﺗﺨﻠﻔﺎت دوﻟﺘﯽ در ﭘﯿﺶﺑﺮد آن ﺑﻮد(. در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ دورهي اﺻﻼﺣﺎت ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﭘﺮوژهي اﺻﻼحﻃﻠﺒﯽاي ﮐﻪ در ﺑﻨﯿﺎد ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻠﺰوﻣﺎت اﺻﻼﺣﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺎيﺑﻨﺪ ﻧﺒﻮد و ﻓﺎﻗﺪاﻧﮕﯿﺰه و ﺟﺴﺎرت و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﯿﺪان دادن ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺪﻧﻪي ﻣﺮدﻣﯽ ﺧﻮد ﺑﻮد دﺳﺖآوردي ﺟﺰ ﺳﺮﺧﻮردﮔﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺘﻌﺪد زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز ﻗﺪرتﯾﺎﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﭘﻮﭘﻮﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد. ذﮐﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻫﻢ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ آنﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ـ ﺑﻪﺷﮑﻞ اﻏﺮاقآﻣﯿﺰ ـ در زﻣﯿﻨﻪي رﺷﺪ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ و ﺷﻬﺮوﻧﺪﻣﺪاري ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ دورهي اﺻﻼﺣﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﯿﺶ از آنﮐﻪ از ﺳﻮي دﺳﺘﮕﺎه

247 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي 247 ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻋﻄﺎ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪاي ﺑﻮد از دﯾﻨﺎﻣﯿﺰم ﺗﺤﻮﻻت دروﻧﯽ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺟﻮان و در ﻣﻌﺮض ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت و ارزشﻫﺎي دﻧﯿﺎي»ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪه«ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻣﯿﺮاﺛﯽ ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ از ﻣﺒﺎرزات آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﺗﮑﯿﻪ داﺷﺖ. از ﻗﻀﺎ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﮑﺸﺎف ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﺮوژهي اﺻﻼﺣﺎت )در ﺳﺎل (1376 اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪي اﻗﺘﺼﺎدي دورهي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ»اﺻﻼﺣﺎت«ﻣﺎﻟﺠﻮ ﺧﻮد ﯾﮑﯽ از ﻣﺪونﺗﺮﯾﻦ ﮔﺰارش ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪ را دراﯾﻦﺑﺎره ﮔﺮدآورده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ آﻏﺎز ﺷﺪه در دوران»ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ«ﺑﺎ ﺷﺪت و ﺣﺪت ﺑﯿﺶﺗﺮي در دورهي اﺻﻼﺣﺎت ﭘﯽﮔﯿﺮي ﺷﺪ و زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻻزم در ﺟﻬﺖ ﺧﻠﻊﯾﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﺑﯽﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﺰدي» آزادﺳﺎزي ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر«ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺷﺮط آزادي ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪﺳﻤﺖ»آزادي«ﺑﺎزار ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺎﻟﺠﻮ ﺑﻪﻫﯿﭻرو ﺗﺼﺮﯾﺢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻃﯿﻒ دوم از ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﺤﻮلﺧﻮاه )در دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪي وي( اﺳﺎﺳﺎ اﻧﮕﯿﺰهاي ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﺳﺎﺣﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد. اﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رواﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﺠﻮ در ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ دﯾﮕﺮ از ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪي اﻗﺘﺼﺎدي دوران اﺻﻼﺣﺎت اراﺋﻪ داده اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﮔﺮاﯾﺶ اﺻﻮﻟﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺮوي از اﻟﮕﻮي اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ )ﮐﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎدي ﺗﻔﻮق ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺮاﯾﺸﯽ را ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ آنﻫﺎ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎري ﺟﺴﺖوﺟﻮ ﮐﺮد( ﻣﺎﻧﻊ از آن ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺤﻮلﻃﻠﺒﯽ دﺳﺘﻪي دوم ـ ﺗﺤﺖ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت اﺻﻼحﻃﻠﺐ ـ اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖﮔﯿﺮي ﺑﻪﺳﻮي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺟﺴﺖوﺟﻮ و ﺗﺪارك اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮﻋﻬﺪهي ﻧﯿﺮوﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ و ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل و ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﺮﺻﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎﺟﺮا دﻗﯿﻘﺎ در ﻫﻤﯿﻦﺟﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎ در ﭘﯽ ﺗﺪاوم ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ»ﻓﺮﺻﺖ«را در اﺧﺘﯿﺎر ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ )ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺗﻨﻬﺎ در ﺧﻼل ﻋﻤﻞ ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪ و ﻫﺪفﻣﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(. اﻣﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻣﻨﻄﻘﯽ اﯾﻦ ﮔﺰاره ـ در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ـ اﺑﺪا اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻻﺟﺮم ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﻧﺪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ»ﻏﯿﺮﺧﻮدي«ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ در ﭘﯽ اﺋﺘﻼفﻫﺎ و ﻫﻢﺳﺎزيﻫﺎي ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ

248 248 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﺑﺮﻋﮑﺲ از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي روﻧﺪﻫﺎي ﮐﻼن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﺳﻮﻧﻮﺷﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺖ دﺧﺎﻟﺖﮔﺮي در آنﻫﺎ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎ )و ﺑﻪوﯾﮋه( ﻣﻘﻮﻟﻪي آزاديﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ )ﮐﻪ ﺑﻪﺷﯿﻮهي زﻣﺎمداري ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ( ﻧﯿﺎز ﺑﯽواﺳﻄﻪي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ـ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﻗﺸﺮ و ﻃﺒﻘﻪاي ـ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺒﺎرزاتاش را ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻼﮐﺖﺑﺎر ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﺪ. اﻣﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﯾﺎد ﺑﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرت اﺗﺨﺎذ اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ روﻧﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﺎص را ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪي ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺧﻮد ﺑﺪل و ﻣﻬﺮ و ﻧﺸﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮ آن ﺣﮏ ﮐﻨﺪ. دراﯾﻦﺻﻮرت ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺑﻨﯿﺎدي اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ و ﻫﻮﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي در ﻫﻢراﻫﯽ آن ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺤﻮلﺟﻮﯾﺎﻧﻪ و آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﭼﯿﺴﺖ ﻧﺨﺴﺖ آنﮐﻪ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺠﺮﺑﻪي ﯾﮏ اﺋﺘﻼف ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﻗﺮار ﮔﻔﺘﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي اﯾﻦ اﺋﺘﻼف در ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺻﺮف داﺷﺘﻦ ﻫﺪف ﻣﻘﻄﻌﯽ ﻣﺸﺘﺮك ﺗﻀﻤﯿﻦﮐﻨﻨﺪهي ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﭼﻨﯿﻦ اﺋﺘﻼﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ. اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺧﻮاه ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻇﺮفﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﯿﺮوي ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﺧﻮاه ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪه در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻗﺪرت و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺎﻟﯽ و رﺳﺎﻧﻪاي ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﺣﺪاﻗﻞﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮي ﺑﺎ ﻃﯿﻒﻫﺎي اﺻﻼحﻃﻠﺐ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ اذﻋﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻗﻄﺐ ﺑﺎزﻧﺪهي اﯾﻦ اﺋﺘﻼف اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮔﺮاﻣﺸﯽ از ﻣﻔﻬﻮم»ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ«ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ـ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﻮرژوازي ـ ﺑﯿﺶوﮐﻢ ﻋﺮﺻﻪي ﭘﯿﮑﺎرﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ اﺳﺖ. در ﻣﻮرد اﯾﺮان از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻨﺎﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺘﻌﺪد ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎزل و ﻓﺮودﺳﺖ در ﭘﻬﻨﻪي اﯾﻦ ﭘﯿﮑﺎرﻫﺎ دارد ﻋﻤﻼ ﺑﺎ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ ﺗﺜﺒﯿﺖﺷﺪهي ﺑﻮرژوازي ﻣﻮاﺟﻪاﯾﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ ﻓﺮودﺳﺘﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻮرژوازي )ارزشﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺴﻠﻂ( از ﻃﺮﯾﻖ دروﻧﯽﺷﺪن آن در ﺳﺎﯾﺮ ﻃﺒﻘﺎت و ﺑﻪوﯾﮋه در ﺑﺪﻧﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد ﺿﺎﻣﻦ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻈﺎم ﺑﻮرژوازي اﺳﺖ. ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺿﺮورت ﺗﺪارك ﭘﯿﮑﺎرﻫﺎي ﺿﺪ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ را ﭘﯿﺶ روي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. از ﻗﻀﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ ﭘﺮوﻟﺘﺮﯾﺰهﺷﺪن ﻓﺰاﯾﻨﺪهي ﺟﺎﻣﻌﻪ )و از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﺮودﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ( ﻣﯿﺪان اﺻﻠﯽ ﭘﯿﮑﺎرﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ آﯾﻨﺪه ﻧﺒﺮد ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﮑﻞدادن ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي آﮔﺎﻫﯽ و ذﻫﻨﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ»ﮐﺎرﮔﺮ - ﺷﻬﺮوﻧﺪان«ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ازاﯾﻦﻣﻨﻈﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺎزاد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎﻟﻘﻮهاي ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻃﯽ دﻫﻪي ﭘﺮ ﺗﻼﻃﻢ اﺧﯿﺮ ﭘﺲ از ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪن دﺷﻮاريﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ

249 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي 249 ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ و ﭘﺲ از ﺗﺠﻤﻊﻫﺎي اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﭘﺮﺷﻤﺎر و ﺑﯽﺳﺮاﻧﺠﺎم و ﻣﺒﺎرزات ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻌﺎﻻن و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﺎﺑﻞﺗﺼﻮر اﺳﺖ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺣﺪي از ارﺗﻘﺎي ﻫﻮﯾﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ آن اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺧﺮج ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ در ﺟﻬﺖ ﭼﻨﺪﺷﻘﻪﮐﺮدن ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪ و ﺑﺎ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏﺳﺎزي ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪ در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻫﻮﯾﺖﯾﺎﺑﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑﻪﻃﻮر ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﻣﺨﺘﻞ )ﯾﺎ ﻧﺎﺑﻮد( ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ. ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺟﻨﺎح اﺻﻼحﻃﻠﺐ در ﺻﻮرت ﺑﺮآﻣﺪن دوﺑﺎره در ﺳﺎﺣﺖ ﻗﺪرت ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺧﻮد در ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻌﺎل رواﺑﻂ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري )ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﺮوز آن( ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪ. ﻻزﻣﻪي اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﺪاوم ﭘﯽﮔﯿﺮ ﻫﻤﺎن روﻧﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزي و ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎزي ﺣﻘﻮﻗﯽ / ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ دورهي ﻫﺸﺖﺳﺎﻟﻪي اﺻﻼﺣﺎت ﺷﺎﻫﺪ آن ﺑﻮدﯾﻢ : روﻧﺪي ﮐﻪ از ﯾﮏﺳﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﻋﯿﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﻣﻄﯿﻊ ﺑﻮد و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ آزاديﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺪﻧﯽ ﻧﺴﺒﯽ و ﻣﺤﺪود را ﻧﯿﺰ در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺶﺑﺮد ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ )ﺑﺎ ﻫﺪف ﮔﺴﺘﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال( ﻗﺮار داده ﺑﻮد ) 1 ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن آزادي ﻧﺴﺒﯽ رﺳﺎﻧﻪاي ﮐﻪ در ﻣﻘﻄﻌﯽ از دوران اﺻﻼﺣﺎت ﺷﺎﻫﺪ آن ﺑﻮدﯾﻢ ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﭘﺮورش ﻧﺴﻞ ﺗﺎزهاي از ژورﻧﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ و روﺷﻦﻓﮑﺮان ﺟﻮان اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ وﺟﻪﻣﺸﺘﺮك آنﻫﺎ ﺑﺪﯾﻬﯽاﻧﮕﺎري ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال و ﺑﺎور ﺑﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ذاﺗﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺑﺎراز آزاد ﺑﻮده اﺳﺖ(. ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهﻫﺎي زﻣﺎمداري ﺑﻪﺷﯿﻮهي ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد ﭘﺲ از ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﻓﻀﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪه از ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﭘﯿﺶﺑﺮد ﻃﺮحﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﺧﻮد ـ ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ـ ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد. ﺑﺎ اﯾﻦ اوﺻﺎف ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪاﺧﺘﺼﺎر ﻣﺴﺎﻟﻪ را اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي ﮐﺮد : ﻫﻢ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از ﺑﻮرژوازي دور از ﻗﺪرت )ﺗﺤﺖ ﻫﮋﻣﻮﻧﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن( و ﻫﻢ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي اﻫﺪاﻓﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺷﯿﻮهﻫﺎي زﻣﺎمداري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪي آن ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ در ﺟﻬﺖ ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ )اوﻟﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎزآراﯾﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﻗﻮاي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪي ﻗﺪرت ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﯾﻦ ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ و دوﻣﯽ ﺑﺮاي زﻣﯿﻨﻪﺳﺎزي ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮدهاي ﺧﻮد در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﺣﻘﻮق ﭘﺎﯾﻤﺎل ﺷﺪه و ﻧﯿﺰ ﺑﺴﺘﺮﺳﺎزي ﻣﺒﺎرزات درازﻣﺪت ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي(. در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﭼﻪ راﻫﯽ ﭘﯿﺶ روي ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ روي ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﯿﺎزﻫﺎ و اﻫﺪاف ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ آن اﺳﺖ

250 250 اﻣﯿﻦ ﺣﺼﻮري ﺑﯽﮔﻤﺎن ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮازﻧﻪي ﻗﻮا در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺿﺮورت ﻧﻮﻋﯽ ﻫﻢﺳﺎزي ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺮوﻫﺎي داراي اﻫﺪاف ﻣﻘﻄﻌﯽ ﻣﺸﺘﺮك را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ درﮐﯽ ﺳﺎده و ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ از اﺻﻞ ﻣﻮازﻧﻪي ﻗﻮا را ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﯾﻌﻨﯽ وﺿﯿﻌﯿﺖ ﺗﻮازن ﻧﯿﺮوﻫﺎ در ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪهي اﯾﻦ ﻫﻢﺳﺎزي و ﻧﯿﺰ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي آﺗﯽ آنﻫﺎ را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ ﻫﻢﺳﺎزي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻃﺮف ﻓﺮادﺳﺖ اﯾﻦ ﻫﻢﺳﺎزي را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﺎرﮔﺮي را در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﺗﺎزهاي ﻗﺮار دﻫﺪ. در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ اﺻﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﻣﻐﻔﻮلﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎزﮔﺸﺖ : اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي آزاديﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اوﻟﻮﯾﺘﯽ اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺆﯾﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ رﺷﺪ آزاديﻫﺎي ﺷﻬﺮوﻧﺪي و ﮔﺸﺎﯾﺶ ﻓﻀﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻢواره راﺑﻄﻪاي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺳﻤﺖوﺳﻮ و ﻣﯿﺰان ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )و در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﯾﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﯿﺰ ﺿﺮﺑﺎت ﻫﻮﻟﻨﺎك ﻓﻘﺪان آزاديﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ ﺑﺮ ﺣﯿﺎت ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺪاﻓﻊ آن وارد ﺷﺪه اﺳﺖ(. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ داراي ﭼﻨﺎن وزن و ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان از آن اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ در روﻧﺪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﯿﺶ رو در ﺟﻬﺘﯽ ﻣﻌﯿﻦ دﺧﺎﻟﺖﮔﺮي ﻓﻌﺎل ﮐﻨﺪ ﭘﺲ ﻋﻠﯽاﻻﺻﻮل ﻣﯽﺗﻮان از ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﺎرﮔﺮي اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺧﻮد ﻣﻄﺎﻟﺒﻪي ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺣﯿﺎﺗﯽ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺰﻧﺪ و آن را در ﺻﺪر ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ و اﻫﺪاف ﺑﻼﻓﺼﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ. دراﯾﻦﺻﻮرت ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﻢﭘﯿﻮﻧﺪي دروﻧﯽ آزادي و ﺑﺮاﺑﺮي اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﻫﺴﺖ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﭘﺮﭼﻢدار ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﮔﺮدد و وزن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﻈﯿﻢ ﺧﻮد را ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪي اﯾﻦ ﺳﯿﺮ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ ﻧﻪآنﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﺻﺮﻓﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪرو ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ آزاديﺧﻮاﻫﯽ ﺑﻪﻧﺎدرﺳﺖ ﮐﺎروﯾﮋهي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻗﻠﻢرو اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ آنﻫﺎ ﻗﻠﻢداد ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﺿﯽ اﮔﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺰ در ﭘﺮوژهي ﺗﺤﻮلﺧﻮاﻫﯽ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺧﻮد )ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﻮهي زﻣﺎمداري ﺳﯿﺎﺳﯽ( ﻣﺼﻤﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﻄﻌﺎ ﺗﺤﺮﮐﺎت آنﻫﺎ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎ ﭘﻮﯾﺶ آزاديﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽﻫﺎ و ﻫﻢﺳﺎزيﻫﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ وزن ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻬﺖ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﻓﻀﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﻣﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻢ در اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪي ﻧﯿﺮوﻫﺎي رﻗﯿﺐ ادﻏﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﻬﺖ ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏﺳﺎزي ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺧﻮد و ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺧﻮد در ﺗﺤﻮﻻت آﺗﯽ ﮔﺎم ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺮدارد.

251 ﺗﺄﻣﻠﯽ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي 251 ازاﯾﻦﻣﻨﻈﺮ ﺑﺨﺶ ﻓﻌﺎل ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاي آﯾﻨﺪهي ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻣﺆﺛﺮي از آن ﺧﻮد ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎرد : ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻻزم و ﻣﻠﺰوم ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﻣﯽداﻧﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ر. ك. ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر روﺷﻦﻓﮑﺮان و ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻫﮋﻣﻮﻧﯿﮏ )ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ آراي ﻫﺎﯾﮏ و ﻧﻮﻟﯿﺒﺮالﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ(

252 252 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﯿﻨﺰ و ﺑﺤﺮان ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻌﯿﺎري اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن را ﻣﺤﮏ ﺑﺰﻧﯿﺪ ﺣﺎل و روزش ﺧﻮش ﻧﯿﺴﺖ. درﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ اﮔﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﮔﺮﻓﺘﺎر رﮐﻮد و ﺑﺪﻫﯽ و ﺑﺤﺮان ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ آن ﺳﻤﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﻮﻧﺎن و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر رﮐﻮد و ﺑﺤﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺸﺪﯾﺪ و ﺗﻌﻤﯿﻖ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﯿﻢ. اﮔﺮﭼﻪ رواﯾﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺷﻨﯿﺪهاﯾﻢ وﻟﯽ ﺑﻨﺎﺑﻪ رواﯾﺘﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯽ از ﺑﺤﺮان ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺰول ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ رواﯾﺖ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد اﺣﯿﺎ ﺷﻮد و رﺷﺪ ﭘﺎﯾﺪار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. دﯾﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺮﯾﺎن اﺻﻠﯽ ـ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ـ اﮔﺮﭼﻪ در ﺳﻪ ﯾﺎ ﭼﻬﺎر دﻫﻪي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد و اﮔﺮﭼﻪ در دورهي روﻧﻖ و رﻓﺎه ﺑﻠﺒﻞزﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد وﻟﯽ ﺑﺮاي ﺗﺨﻔﯿﻒ ﺑﺤﺮان و رﮐﻮد در ﭼﻨﺘﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﯽ ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ آن ﭘﻮﺷﺶ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ آزادي ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن اﺳﺖ ﺗﺎ»دﺳﺖﻫﺎي ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ«آدام اﺳﻤﯿﺖ ـ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎ ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺖﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ـ ﻫﻢ ﺑﯽ ﮐﺎري را ﭼﺎره ﮐﻨﺪ و ﻫﻢ ﺗﻮرم را و ﻫﻢ ﻫﺰار و ﯾﮏ ﻣﺼﯿﺒﺖ اﻗﺘﺼﺎدي دﯾﮕﺮ را. در دو ﺳﻪ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﻫﻢ اﮔﺮﭼﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ وﻟﯽ ﺗﺎﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي آن ﮐﺎر ﻧﺪارﻧﺪ ﻓﻌﻼ ﺣﻀﺮات»اﻣﯿﺪ«ﻣﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ ﺗﺎ»اﻧﺸﺎءاﷲ«در آﯾﻨﺪهاي ﮐﻪ ﮐﺴﯽ از آن ﺧﺒﺮ ﻧﺪارد ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﻪ روال ﻋﺎدي و ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﮔﺮدد. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﮐﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن و ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان و ﺑﯽﮐﺎري و رﮐﻮد ﺧﻮاﻫﺎن اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﯿﻨﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ. وﻟﯽ آﯾﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺤﺮان و رﮐﻮد ﭘﺎﯾﺎن داد در آنﭼﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮال ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﻢ. ﺑﺎ ﺷﻮاﻫﺪي ﮐﻪ دارﯾﻢ دﻟﯿﻞ ﻋﻤﺪهي ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪي دوﻟﺖ در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ در اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ. ادﻋﺎ ﺑﺮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﮔﺮ دوﻟﺖ ﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ و

253 اﻗﺘﺼﺎد ﮐﯿﻨﺰ و ﺑﺤﺮان ﮐﻨﻮﻧﯽ 253 ﺷﯿﻮهﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ را در اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ رﮐﻮد را ﺑﺮﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ﻫﻤﯿﻦﺟﺎ ﭘﺲ اﺷﺎره ﮐﻨﻢ وﻗﺘﯽ از ﻣﺪاﺧﻼت ﮐﯿﻨﺰي ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﺪاﺧﻼت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺨﺶ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاﯾﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ـ و ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ. ﺣﺘﺎ ﺷﻤﺎري ﻫﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﺑﺮونرﻓﺖ از ﺷﺮاﯾﻂ رﮐﻮدي ﮐﻨﻮﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺟﻨﮓ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و ﺣﺘﺎ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ اﺷﺎره دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺪارك ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري داﺷﺘﻪ و ازاﯾﻦﻣﻨﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ. در ﮐﻨﺎر ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاﯾﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺪاﺧﻠﻪي دوﻟﺖ در ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ و ﻣﻦ در اﯾﻦ وﺟﯿﺰه از ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ. اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺪاﺧﻠﻪﮔﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﻮرت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪاﺷﺎره ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﺪاﺧﻠﻪي دوﻟﺖ درﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻪ در ﺟﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش راهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪي ﺑﯿﺶﺗﺮ در آﻣﻮزش و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﯾﺎ در ﺧﺎﻧﻪﺳﺎزي و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻨﺎدر. ﺷﯿﻮهي دﯾﮕﺮ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ درآﻣﺪ درﺑﯿﺎﯾﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري دراﻗﺘﺼﺎد. اﯾﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدن ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ از ﺳﻬﻢ ﮐﺎر. اﻟﺒﺘﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ را از ﺳﻬﻢ ﮐﺎر ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ در واﻗﻊ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﮐﯿﻨﺰ و ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻤﯽﺷﻮد. اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﯿﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ درآﻣﺪﻫﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ. اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﻣﺪاﻓﻊ ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﺎ ﺣﺘﺎ ﺑﻪﺻﻮرت اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺰد درﺑﯿﺎﯾﺪ. ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻋﺪمﮐﻔﺎﯾﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه ﺑﻪﻓﺮوش ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺰد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮاﯾﻂ را ﺑﺮاي ﻓﺮوش اﯾﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ روي دﺳﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎد ﮐﺮده ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺰد ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢ از ﻓﺮوش ﮐﺎﻻي ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد. وﻟﯽ ﺗﺎﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺟﺎ : ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه و ﺑﻪﻓﺮوش ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪﻓﺮوش ﻣﯽرﺳﺪ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺑﯽﮐﺎري ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ دﻟﯿﻠﯽ ﻧﺪارد ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﺎزهاي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﻣﯿﺰان ﺑﯽﮐﺎري ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

254 254 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﭘﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﺮﺧﻼف ادﻋﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﯽﮐﺎري را ﮐﺎﻫﺶ داد و ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺪ. ﺑﺮاي روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺰان و ﻧﺮخ ﺳﻮد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ. ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺎﻻي ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه ﺑﻪﻓﺮوش ﻧﺮﺳﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار زﯾﺎن ﺧﻮاﻫﺪ دﯾﺪ وﻟﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮد ﯾﮏ ﭘﯿﺶﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ. ﮔﺮﻓﺘﺎري اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در آناﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺶﺗﺮ در ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﯽﺷﻮد. ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺰد ﮐﺎرﮔﺮان را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ. وﻟﯽ ﭘﯿﺶ از آن ﺑﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﯾﺎدآوري ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ ﺳﻮد دراﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﻌﻨﯽ : ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ ﺳﻮد = ارزش ﻣﺎزاد ﺑﺨﺶ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪاﺿﺎﻓﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺛﺎﺑﺖ ﯾﻌﻨﯽ آنﭼﻪ ﺻﺮف ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت و ﻓﻦآوري ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﻢ ﺑﻪواﻗﻊ آنﭼﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺮف ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺰد ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﮔﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد ﭘﺮداﺧﺘﯽ در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺷﻮد در راﺑﻄﻪي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻣﺨﺮج ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد ﻫﻢﭼﻨﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﻣﺰد ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻣﺼﺮف را ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاﻫﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻤﺎناﻧﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻣﺼﺮف ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاﻫﺎ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺰد اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺼﺮف اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد وﻟﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺼﺮف ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ دﯾﺪهاﯾﻢ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺰد ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. در ﻋﺼﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽﮐﺮدن ﯾﮑﯽ از اﺣﺘﻤﺎﻻت اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ در ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ـ وﻗﺘﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ـ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮاي واردات در آﯾﺪ و ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺴﺮي ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺗﺮاز ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ را ﺑﻪدﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ اﮔﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺰد ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺎزاد و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﺷﺪن در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ﺑﻪﺳﺨﻦدﯾﮕﺮ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺤﺮاﻧﯽ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﯿﻨﺰي ـ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺑﺤﺮان را ﭼﺎره ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﭘﺲ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان واﻗﻌﯽ ﻣﺰد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ راهﮔﺸﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾﻦﻃﻮر ﻧﯿﺴﺖ. ﭼﻮن اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ

255 اﻗﺘﺼﺎد ﮐﯿﻨﺰ و ﺑﺤﺮان ﮐﻨﻮﻧﯽ 255 اﺳﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺰد ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺷﻮد وﻟﯽ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﭼﻮن ﻣﯿﺰان ﻣﺰد ﺑﯿﺎنﮔﺮ ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎرﮔﺮان اﺳﺖ ﮐﺎﻫﺶ در آن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻧﺮود و ارزش ﻣﺎزاد ﻣﺴﺘﺘﺮ در آن ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺸﻮد. در اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ آنﭼﻪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪ ـ و اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از ﺳﻘﻮط ﻣﺎﻟﯽ 2008 ﺷﺎﻫﺪ آن اﺳﺖ ـ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎزاد ﺑﻪﺟﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﺷﺪن در ﺑﺨﺶ ﻣﻮﻟﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮ از ﺑﺨﺶ راﻧﺖﺳﺎﻻر اﻗﺘﺼﺎد ـ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزي درﻣﯽآورد. و اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﻪواﻗﻊ ﺧﺮاب ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎر از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش در اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ ﯾﮏ اﺣﺘﻤﺎل دﯾﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد و آن اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺎزاد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺷﻮد. و اﯾﻦ ﻫﻢ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺪش ﺑﻮدهاﯾﻢ. در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﮐﺸﻮري ﻣﯽرود ﮐﻪ در آن ﻣﯿﺰان ﻣﺰد ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ و درآنﺻﻮرت اﮔﺮﭼﻪ ﯾﮏ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺗﺎﺣﺪودي ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ـ ﺳﯿﺮ ﻧﺰوﻟﯽ ﻧﺮخ ﺳﻮد اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮد ـ وﻟﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺑﺰرگﺗﺮ ـ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺤﻘﻖ ارزش ﻣﺴﺘﺘﺮ در ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎر ارزان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﭘﺮدازان ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﺪﻋﺖ دﯾﮕﺮي ﻫﻢ ﮐﺮدهاﻧﺪ و آنﻫﻢ اﻓﺰاﯾﺶ اﻓﺴﺎرﮔﺴﯿﺨﺘﻪي ﺣﺠﻢ ﭘﻮل در اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان Quantitative Easing ﯾﺎ»اﺳﻬﺎل ﭘﻮﻟﯽ«ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد. اﺳﺘﺪﻻل ﻫﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﭼﻮن ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ ﺑﺤﺮان را ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮدن ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺣﺠﻢ ﭘﻮل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد را ﺟﺒﺮان ﮐﻨﺪ. اﯾﺮاد اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ارزش ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﺑﯿﺎن ارزش در اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽاﻓﺰاﯾﯿﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﯿﻦ ارزش ﻣﺎزاد و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﭘﻮل و اﻋﺘﺒﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد و اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ ﺑﺤﺮان رﻓﻊ ﻧﻤﯽﺷﻮد. در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺤﺮان ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻓﺘﺪ. ﯾﻌﻨﯽ اﻓﺰودن ﺑﺮ ﺑﺪﻫﯽ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ دارد ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ آن ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺤﺮان ﻫﻢ از ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد. اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﮐﻪ اﻣﺮوزه در اﻏﻠﺐ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻫﻢ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﺮد. اوﻻ در ﻫﻤﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺪﻫﯽ دوﻟﺖ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺑﺮاي ﺗﺨﻔﯿﻒ ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﺑﺪﻫﯽ از ﺳﻮﯾﯽ از ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﮐﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺰان ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎ را ﺑﻪﺷﮑﻞ و ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﻓﺰاﯾﺶ دادهاﻧﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﻪاﯾﻦﺻﻮرت درآﻣﺪه اﺳﺖ :

256 256 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ در اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺪاوم ﻧﺮخ ﻧﺰوﻟﯽ ﺳﻮد در اﻗﺘﺼﺎد در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻏﺮب ﮐﻪ ﻧﻈﺎم رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارﻧﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﯿﻤﻪي ﺑﯽﮐﺎري و ﻣﺴﺎﻋﺪتﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ دﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد ﻧﺘﯿﺠﻪي اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻪاﯾﻦﺻﻮرت درآﻣﺪه اﺳﺖ : ﮐﺎﻫﺶ درآﻣﺪ دوﻟﺖ از ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺎﻟﯿﺎت اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ـ ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺗﺪاوم ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ و ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪﻫﯽ دوﻟﺖ دوﻟﺖﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎرﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻓﺮوش اوراق ﻗﺮﺿﻪ از ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ وام ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ﺷﻤﺎري از اﯾﻦ ﺟﻮاﻣﻊ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﺴﺮي را ﮐﻢﺗﺮ ﺑﮑﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )در اﯾﻦﺟﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﯾﻮﻧﺎن و ﺣﺘﺎ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺴﯿﺎر روﺷﻨﮕﺮﻧﺪ(. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ در وﺟﻪ ﻋﻤﺪهي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﻟﺪ دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ )ﻫﺰﯾﻨﻪي آﻣﻮزش و ﭘﺮورش و ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ( و ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪي اﻗﺘﺼﺎدي درﮐﻠﯿﺖ ﺧﻮد اﮔﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺎﺑﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ.

257 ﺗﻮﻧﺲ ﺑﺮ ﻟﺒﻪي ﺗﯿﻎ 257 ﺗﻮﻧﺲ ﺑﺮ ﻟﺒﻪي ﺗﯿﻎ ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﻓﺮزاﻧﻪ راﺟﯽ ﺷﺸﻢ ﻓﻮرﯾﻪ روز رﺳﻮاﯾﯽ ﺗﺮور ﺟﺒﻮﻧﺎﻧﻪي»ﺷﮑﺮي ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺗﻮﻧﺲ را ﺑﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺧﻮد ﭘﺲ از ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﯾﻢ ﺑﻦﻋﻠﯽ در 2011 ﺳﻮق داد. ﺷﮑﺮي ﺑﻠﻌﯿﺪ از ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮي و رﻫﺒﺮان ﭼﭗﮔﺮاي ﮐﺸﻮر ﺻﺒﺢ روز ﺷﺸﻢ ﻓﻮرﯾﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮك ﺧﺎﻧﻪ ﻇﺎﻫﺮا ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮا ﻣﻮرد اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. وي ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ دﻓﺎع از ﻣﻌﺪنﭼﯿﺎن ﻓﺴﻔﺎت»ﻗﻔﺼﻪ«در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﮐﻮب دوﻟﺖ ﺑﻌﺪ از اﻋﺘﺼﺎبﺷﺎن در ﺳﺎل 2008 در رژﯾﻢ ﺳﺎﺑﻖ ﺷﻬﺮت ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد. ﺑﻠﻌﯿﺪ ﯾﮑﯽ از اﻋﻀﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي ﭼﭗ ﺳﮑﻮﻻر در دﻫﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد. او ﻫﻢواره ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ و ﯾﮑﯽ از رﻫﺒﺮان»ﺟﺒﻬﻪي ﻣﻠﯽ«ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺰرﮔﯽ از ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﭼﭗﮔﺮا و ﺳﮑﻮﻻر ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻠﻌﯿﺪ ﺳﺎلﻫﺎي زﯾﺎدي را در رژﯾﻢ ﺳﺎﺑﻖ در ﺣﺒﺲ ﺑﻮد از ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي ﺑﻪ ﻣﺮگ ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺮﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ. ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺘﻮاي ﻋﻠﻨﯽ ﺑﺮاي ﺗﺮور او از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺮﺧﯽ از واﻋﻈﺎن ﻫﻢراه ﻣﯽﺷﺪ. ﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻠﻌﯿﺪ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮاي اﻋﺘﺮاض در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﻧﺲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ وزارت ﮐﺸﻮر )ﭘﻠﯿﺲ( ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﺪﻧﺪ. در ﻣﯿﺎن زﺣﻤﺖﮐﺸﺎن واﮐﻨﺶ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻮد ﺗﺎ ﮐﻼﻣﯽ. ﺗﻈﺎﻫﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻫﻢﭼﻮن»ﻗﻔﺼﻪ ﮐﺎف«و»ﺳﯿﺪي ﺑﻮزﯾﺪ«دﻓﺎﺗﺮ ﺣﺰب ﺣﺎﮐﻢ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«را ﺑﻪآﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ. آﺧﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب 2011 از آن ﺷﺮوع ﺷﺪ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦﮐﻪ دﺳﺖﻓﺮوﺷﯽ ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪﻧﺎم»ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮﻋﺰﯾﺰي«در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﭘﻠﯿﺲ و ﺳﺮﮐﻮب اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد را در آﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﺪ. رﻫﺒﺮي ارﺷﺪ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﻣﺪﻋﯽ اﻋﺘﺪال ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪارا و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺳﺖ وﻟﻮ اﯾﻦﮐﻪ اﯾﻦ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻬﺎت ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي و ﭼﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪاي دارد. اﻣﺎ ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎن و ﺳﮑﻮﻻرﻫﺎ آنﻫﺎ را ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽﺷﺎن از ﺣﻤﻼت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ اﺳﻼمﮔﺮاﯾﺎن اﻓﺮاﻃﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ دودوزهﺑﺎزي ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس آنﭼﻪ رژﯾﻢ ادﻋﺎ دارد اﯾﻦ ﺣﻤﻼت

258 258 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ وﺣﺸﯿﺎﻧﻪ از ﻃﺮف ﺳﻠﻔﯽﻫﺎي اﻓﺮاﻃﯽ ﺧﺎرج از ﺣﺰب»اﻟﻨﻬﻀﻪ«اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ ﭼﭗﮔﺮاﻫﺎ و ﺳﮑﻮﻻرﻫﺎ ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻋﺎﻣﻼن اﯾﻦ ﺣﻤﻼت دﺳﺖﮔﯿﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ اﻇﻬﺎر ﻣﯽدارﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«اﺣﺘﻤﺎﻻ از ﺳﻠﻔﯽﻫﺎ ﺑﺮاي ﮐﺎر ﮐﺜﯿﻒاش ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﻪﺣﺎﺷﯿﻪراﻧﺪن رﻗﺒﺎياش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ ). ﯾﮏ اﺳﺘﻨﺜﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﻀﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺑﺨﺸﻮدﮔﯽ ﻣﺮﺗﮑﺒﯿﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﺷﮑﺎر ﺷﺪن رد ﭘﺎي ﺳﻠﻔﯿﺴﺖﻫﺎ در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ روي داد و ﻋﻠﺖ آن ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺸﺎر زﯾﺎدي ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ وارد ﺷﺪ (. ﺑﻠﻌﯿﺪ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎن از اﯾﻦ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻨﺪ و»اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﺣﺎﻣﯽ اﻧﻘﻼب«ﮔﺮوﻫﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«را ﮐﻪ ﺑﻪواﻗﻊ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺪاوم ﺑﺴﯿﺎري از ﺣﻤﻼت و ﺗﻬﺪﯾﺪات ﺑﻪ ﺳﮑﻮﻻرﻫﺎ و ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺘﻬﻢ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﻧﯿﺰ ﺧﻮد در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺗﺮور ﺑﻠﻌﯿﺪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻓﺮاﺧﻮان»ﺣﻤﺎدي ﺟﺒﺎﻟﯽ«ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺗﻤﺎﻣﯽ وزرا و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﮐﺮاتﻫﺎي ﺧﻨﺜﯽ ﺗﺎ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪن و ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ دﭼﺎر ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ»ﺟﺒﺎﻟﯽ«در»اﻟﻨﻬﻀﻪ«در اﻗﻠﯿﺖ ﻗﺮار دارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎري از رﻫﺒﺮان اﯾﻦ ﺣﺰب ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﻫﺎياش را رد ﮐﺮدﻧﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«اﮐﺜﺮﯾﺖ ﮐﺮﺳﯽﻫﺎ را در ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺋﺘﻼﻓﯽ در ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻨﺘﺮل دارد ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ. ﻫﺸﺖ ﻓﻮرﯾﻪ : ﺳﻮگواري و ﻣﺠﻠﺲ ﯾﺎدﺑﻮد ﺷﮑﺮي ﺑﻠﻌﯿﺪ اﻋﺘﺮاﺿﺎت و ﺳﻮگواري ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮور»ﺑﻠﻌﯿﺪ«در ﺟﻤﻌﻪ 8 ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﺎ اﻋﺘﺼﺎب ﺳﺮاﺳﺮي و ﺷﺮﮐﺖ ﮔﺴﺘﺮدهي ﻣﺮدم در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺪﻓﯿﻦ در ﺗﻮﻧﺲ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ. ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻮﻧﺴﯽ ﮐﻪ»ﺑﻠﻌﯿﺪ«را دوﺳﺖ و ﺣﺎﻣﯽ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻓﺮاﺧﻮان»اﺗﺤﺎدﯾﻪي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻮﻧﺲ«) (UGTT ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده دﺳﺖ ﺑﻪ اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﮏروزه زدﻧﺪ. اﯾﻦ اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ دﺑﯿﺮﮐﻞ اﺗﺤﺎدﯾﻪ» ﺣﺴﯿﻦ ﻋﺒﺎﺳﯽ«ﻧﯿﺰ ﺑﻌﺪ از ﺗﺮور»ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﻣﺮﺗﺒﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻋﺘﺼﺎب ﯾﺎدﺷﺪه ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ ﻣﺪارس ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎ ﺗﺮاﻣﻮاﻫﺎ و دﻓﺎﺗﺮ دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ. اﯾﻦ اﻋﺘﺼﺎب ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻌﺪ از ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺿﺪ رﯾﺎﺿﺖﮐﺸﯽ در ﺳﺎل 1978 ﺑﻮد و از اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻤﻮﻣﯽ دوﺳﺎﻋﺘﻪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﯿﻦ اﺗﺤﺎدﯾﻪ در اﻧﻘﻼب 2011 ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﭼﺸﻢﮔﯿﺮﺗﺮ ﺑﻮد.

259 ﺗﻮﻧﺲ ﺑﺮ ﻟﺒﻪي ﺗﯿﻎ 259 ﺑﯿﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﺗﻦ از ﻣﺮدم در ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎي ﺗﻮﻧﺲ ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺰاري ﺳﻮگواري»ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺳﺮﻣﺎ و ﺑﺎران را ﺑﻪﻣﺼﺎف ﻃﻠﺒﯿﺪﻧﺪ. ﺷﻌﺎرﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ»ﻧﺎن آب اﻣﺎ اﻟﻨﻬﻀﻪ ﻧﻪ«ﯾﺎ»ﻏﻨﻮﺷﯽ آدمﮐﺶ«اﺷﺎره ﺑﻪ رﺷﯿﺪ ﻏﻨﻮﺷﯽ دﺑﯿﺮﮐﻞ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«و ﺣﺘﺎ»ﻣﺮدم اﻧﻘﻼﺑﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ«ﺑﻮد. ﺟﻤﻌﯿﺖ از ﺻﺒﺢ زود در ﻣﺤﻞ اﺻﻠﯽ راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﺧﺎﻧﻪي»ﺟﺒﻞ ﺟﻠﻮد«ﻫﻢﺳﺎﯾﻪي ﺗﻬﯽدﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻠﻌﯿﺪ در ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ. ﺗﺸﯿﯿﻊﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻨﺎزه در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎ اﺟﺮاي ﺳﺮودﻫﺎي ﻋﺰا ﺗﻮﺳﻂ زﻧﺎن ﮐﻪ در ﺷﻤﺎر زﯾﺎدي در اﯾﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻢراﻫﯽ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ). راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﻪﺷﺪت ﺗﻮﺳﻂ ارﺗﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮواز ﻫﻠﯽﮐﻮﭘﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮﻓﺮاز ﺳﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﯽﺷﺪ. اﯾﻦ ﺑﺮاي ﻓﺮﻣﺎندﻫﯽ ارﺗﺸﯽ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﻣﺼﺮ ﭼﻨﺪان ﺷﯿﻔﺘﻪي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮا ﻧﯿﺴﺖ ژﺳﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻧﺒﻮد. دﺳﺖﮐﻢ ﺷﮑﻠﯽ از ﻓﺸﺎر ﺑﺮ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮد را ﺑﻪﻧﻔﻊ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﺟﺒﺎﻟﯽ ﺑﺮاي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﮑﻨﻮﮐﺮاتﻫﺎ واﮔﺬارد (. ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺤﻼت ﻓﻘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ اﻃﺮاف در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﻮد را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪﻃﺮف ﭘﻠﯿﺲ ﺳﻨﮓﭘﺮاﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﭘﻠﯿﺲ ﺑﻪﺳﻮي ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮔﺎز اﺷﮏآور ﺷﻠﯿﮏ ﮐﻨﺪ. اﻣﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﻧﺒﻮه ﺑﺪون ﺗﺰﻟﺰل ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﺮاﺳﻢ در ﻣﺤﻞ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ. رﻓﯿﻖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻠﻌﯿﺪ» ﺣﺎﻣﻪ ﺣﻤﺎﻣﯽ«در ﺧﻄﺎﺑﻪي ﺳﻮگواري او ﯾﮏ ﺷﻌﺎر ﺣﺰﺑﯽ ﺑﺮاي آﯾﻨﺪه ﺻﺎدر ﮐﺮد» : ﺗﻮﻧﺴﯽﻫﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮﯾﺪ. اﻧﻘﻼب اداﻣﻪ دارد «. ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ اﻣﺎ ﻣﻬﻤﯽ در ﺷﻬﺮﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻫﻢﭼﻮن»ﻗﻔﺼﻪ«و»ﺳﯿﺪي ﺑﻮزﯾﺪ«ﻧﯿﺰ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺗﻦ از راهﭘﯿﻤﺎﯾﺎن ﺷﻌﺎر ﻣﯽدادﻧﺪ» : ﺷﮑﺮي ﺑﺨﻮاب ﻣﺒﺎرزهات را اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ «. روز ﺑﻌﺪ اﻋﻀﺎي»اﻟﻨﻬﻀﻪ«و ﺳﻠﻔﯽﻫﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻗﺮاردادن ﻓﺮاﻧﺴﻮيﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮوي ﺣﺎﻣﯽ ﺳﮑﻮﻻرﯾﺴﺖﻫﺎ و ﭼﭗﮔﺮاﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ روز ﻗﺒﻞ راهﭘﯿﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ در ﺗﻮﻧﺲ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮدﻧﺪ. ﯾﮑﯽ از ﺗﻈﺎﻫﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻇﻬﺎر داﺷﺖ» : ﻣﺎ اﺗﺤﺎد ﺑﯿﻦ ﭼﭗ رژﯾﻢ ﺳﺎﺑﻖ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﯾﻢ «. اﻣﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات آﻧﺎن ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﺗﻦ از ﻣﺮدم را ﺑﻪﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﺮد. اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶ ﺑﯿﻦ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن و ﭼﭗ دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب 2011 ﺑﺤﺮانﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ ﺣﺪود 18 درﺻﺪ ﺑﯽﮐﺎري ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮخ 13 درﺻﺪي ﻗﺒﻞ از آن و ﻧﺮخ ﺑﯽﮐﺎري ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﻔﺮﻗﻪي ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﯿﻦ رﻫﺒﺮي ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮا و ﻃﺒﻘﺎت زﺣﻤﺖﮐﺶ و ﺗﻬﯽدﺳﺘﺎن ﺷﻬﺮي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ»ﺟﺎن ﮐﻮل«ﻣﺤﻘﻖ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ ﻧﻮﺷﺖ» : ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪي

260 260 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻮﻧﺲ ﻓﺮاﺧﻮان اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻤﻮﻣﯽ داد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺰب ﻣﺬﻫﺒﯽ راﺳﺖ ﺣﺎﮐﻢ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«از ﻫﻨﮕﺎم اﻧﻘﻼب ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎرت ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻮﻧﺲ اﺋﺘﻼف ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﻢدﻟﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده و ﮔﺎه اﻋﺘﺼﺎﺑﺎت و ﺗﺤﺮﮐﺎت آﻧﺎن را ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮده اﺳﺖ ) «. ﭼﺮا ﺑﻬﺎر ﻋﺮب ﺗﻮﻧﺲ در آﺷﻔﺘﮕﯽ اﺳﺖ ﯾﺎدداﺷﺖ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ 9 ﻓﻮرﯾﻪ (2013 از زاوﯾﻪاي ﻣﺜﺒﺖ ﭘﯿﺶرﻓﺖﻫﺎ از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب آﻏﺎز ﺷﺪ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم زﺣﻤﺖﮐﺶ و روﺷﻦﻓﮑﺮان اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ دوي آﻧﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در 18 اﮐﺘﺒﺮ در»ﺗﻄﺎوﯾﻦ«ﺗﻈﺎﻫﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ از»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪاي از ﺣﺰب ﺳﮑﻮﻻر - ﻟﯿﺒﺮال»ﻧﺪاي ﺗﻮﻧﺲ«ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﮐﺘﮏزدن»ﻟﻄﻔﯽ ﻧﺎﻗﺪ«رﻫﺒﺮ اﯾﻦ ﺣﺰب ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﻣﺮگ ﺑﻮد. ﺑﻌﺪ از آن ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﺧﻮاﺳﺘﺎر آزادي دﺳﺖﮔﯿﺮﺷﺪﮔﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ارازﻟﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ»ﻧﺎﻗﺪ«ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ راﺷﺪ اﻟﻐﻨﻮﺷﯽ دﺑﯿﺮﮐﻞ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي ﻧﺴﺒﯽ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد و ﺣﺪاﻗﻞ در ﻣﻌﺮض ﻋﻤﻮم ﺣﺎﻟﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺴﯿﺎري ﺑﺎ دﯾﺪن وﯾﺪﺋﻮﯾﯽ از ﻣﻼﻗﺎت ﺧﺼﻮﺻﯽ وي ﺑﺎ ﺳﻠﻔﯽﻫﺎ در ﻣﺎه اﮐﺘﺒﺮ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺣﯿﺮتآوري ﺑﺎ ﺳﻠﻔﯽﻫﺎ ﻫﻢدﻟﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽداد آﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. رﻫﺒﺮ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺘﻌﺼﺐ و ﺳﺎﺑﻖ»اﻟﻨﻬﻀﻪ ﺻﺎدق ﺷﻮرو«ﺑﻪﺳﻬﻢﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﻨﺪي ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﺠﺎزات ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺳﮑﻮﻻرﻫﺎﯾﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن در ﺷﻬﺮ»ﺗﻄﺎوﯾﻦ«درﮔﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ. در ﻣﺎه ﻧﻮاﻣﺒﺮ در ﺷﻬﺮ»ﺳﻠﯿﺎﻧﻪ«ﺷﻬﺮي ﮐﺸﺎورزي ﺟﺮﻗﻪي اﻏﺘﺸﺎش ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﻓﻘﺮ زده ﺷﺪ و ﻧﺎاﻣﯿﺪي ﺷﻬﺮ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ. اﺧﺮاج اﺳﺘﺎﻧﺪار»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﯾﮑﯽ از ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺗﻈﺎﻫﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺪرتﻣﻨﺪ»اﺗﺤﺎدﯾﻪي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻮﻧﺲ«ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪار» اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﺑﻌﺪ از ﭘﻨﺞ روز درﮔﯿﺮي ﮐﻪ در آن ﺑﯿﺶ از 300 ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ اﺧﺮاج ﺷﺪ. در ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ ﭘﻠﯿﺲ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﮐﺮدن ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن و ﺳﮑﻮﻻرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﯾﺎدﺑﻮد ﺗﺮور» 1952 ﻓﺮﺣﺎت ﺣﺸﺎد«رﻫﺒﺮ ﻣﻬﻢ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و ﻣﺒﺎرز ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ارﺗﺶ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ وارد ﻋﻤﻞ ﺷﻮد. درﻃﯽ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﮑﻮﻻر روﺷﻦﻓﮑﺮان و ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن ﺑﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎ و ﺣﻤﻠﻪﻫﺎي ﻓﺰاﯾﻨﺪهي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺮگ روﺑﻪرو ﺑﻮدهاﻧﺪ.

261 ﺗﻮﻧﺲ ﺑﺮ ﻟﺒﻪي ﺗﯿﻎ 261 ﯾﮑﯽ از ﻣﺜﺎلﻫﺎ در روزﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﻣﻮرد ﺧﻮد»ﺑﻠﻌﯿﺪ«اﺳﺖ. در دوم ﻓﻮرﯾﻪ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽ را ﮐﻪ در ﺷﻬﺮ»ﮐﺎف«ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن ﺑﻪﻫﻢ زدﻧﺪ و او ﻋﻠﻨﺎ آﻧﺎن را ﻣﺘﻬﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ از اﻋﻀﺎي»اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻟﻨﻬﻀﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻧﻘﻼب«ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ آﺧﺮﯾﻦ ﻧﻄﻖ»ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﻗﺒﻞ از ﺗﺮورش ﺑﻮد. ﺷﮑﺮي ﺑﻠﻌﯿﺪ : ﻓﺮزﻧﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﻮﻧﺲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺨﺼﯽ»ﺷﮑﺮي ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﻧﻤﻮﻧﻪاي اﺳﺖ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮐﻞ ﻧﺴﻞ اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن ﺗﻮﻧﺲ. در ﺳﺎل 1964 در ﺧﺎﻧﻪي ﻫﻢﺳﺎﯾﻪي ﻓﻘﯿﺮش» ﺟﺒﻞ ﺟﻠﻮد«ﺑﻪدﻧﯿﺎ آﻣﺪ. در دﻫﻪي 1980 ﺑﻪﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ و ﺳﺨﻦران داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ و ﭘﺎنﻋﺮﺑﯿﺴﺘﯽ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد. در ﺳﺎل 1987 ﺑﻪﻣﺪت ﺷﺶﻣﺎه ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎد. ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﻋﻀﻮ ﯾﮏ ﺣﺰب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ - ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﺘﯽ ﯾﻌﻨﯽ»ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺗﻮﻧﺲ«ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺳﺎل 2011 ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻋﻼم ﺷﺪ. ﮔﺮوه ﺑﻌﺪ از آن دﭼﺎر ﺗﺤﻮﻻت ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻤﯽ ﺷﺪ. در ﻃﯽ اﻧﻘﻼب 2011 ﻧﯿﺰ»ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺑﻪﻫﻢراه رﻓﯿﻖ ﺳﯿﺎﺳﯽاش»ﺣﺎﻣﻪ ﺣﻤﺎﻣﯽ«ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهﺗﺮﯾﻦ رﻫﺒﺮ»ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ«اﺳﺖ در ﻣﺮﮐﺰ و ﻣﺤﻮر ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﻮد». ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻧﺘﻘﺎد از ﻟﯿﺒﺮالدﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن دﺷﻤﻨﺎن زﯾﺎدي ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﺮاﺷﯿﺪ اﻣﺎ درﻋﯿﻦﺣﺎل اﺣﺘﺮام ﻋﻤﻮﻣﯽ زﯾﺎدي ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺳﺨﻦوري و ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺧﻮد ﺑﻪدﺳﺖ آورد». ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺎح ارﺗﺠﺎﻋﯽ»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﮐﻪ آنﻫﺎ را ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺟﻮ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ارﻋﺎب ﻋﻠﯿﻪ ﺳﮑﻮﻻرﻫﺎ و ﭼﭗﻫﺎ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻤﯽآﻣﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎﯾﯽ آﺷﮑﺎر از واﻋﻈﺎن ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮا و ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري در ﺻﻔﺤﺎت ﻓﯿﺲﺑﻮك درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎي ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ از ﻃﺮف وزﯾﺮ ﮐﺸﻮر»ﻋﻠﯽ ﻋﺮﯾﺾ«ﯾﮑﯽ از اﻋﻀﺎي»اﻟﻨﻬﻀﻪ«ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻠﻨﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ»ﺑﻠﻌﯿﺪ«را در ﺷﻬﺮ»ﺳﻠﯿﺎﻧﻪ«ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮد. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ وﯾﺪﯾﻮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﮐﺸﺘﻦ»ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺎهﻫﺎ دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽﮔﺸﺖ. اﻣﯿﺪ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻣﺼﺮ در ﭼﻨﺪﻣﺎه اﺧﯿﺮ در ﺗﻮﻧﺲ ﻧﯿﺰ ﻧﻪ ﺑﯿﺶ از آن ﺷﮑﺎف ﺑﯿﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﮑﻮﻻر و ﭼﭗ ﺑﺎ ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﻗﻄﻌﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞﺑﺮﮔﺸﺖ اﺳﺖ. ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮ اﺧﯿﺮا در ﺗﻮﻧﺲ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺳﮑﻮﻻر و ﭼﭗ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دارﻧﺪ ﻗﺪرت ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ زﯾﺮا ﺣﻀﻮر ﺑﻨﯿﺎدﮔﺮاﯾﺎن در ﻗﺪرت از اﻧﻘﻼب 2011 ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﺗﻮﻫﻢ ﺑﺴﯿﺎري از ﺣﺎﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﯾﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ آنﻫﺎ را ﺑﻬﺘﺮ از رژﯾﻢ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ ﯾﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ

262 262 ﮐﻮﯾﻦ آﻧﺪرﺳﻦ آنﻫﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ داد. درﻋﯿﻦﺣﺎل در ﺗﻮﻧﺲ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﭼﭗ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪﺗﺮ و ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮيﺗﺮ از ﻣﺼﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﺳﮑﻮﻻر در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ اﺳﺖ. اﯾﻦ اﻣﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺮاژدي ﺗﺮور»ﺑﻠﻌﯿﺪ«ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ رﻫﻨﻤﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ او زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آنﻫﺎ ﻓﺪا ﮐﺮد. اﮔﺮ واﻗﻌﺎ اﯾﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ آﯾﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺗﻮﻧﺲ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺳﺎل 2011 اﻧﺠﺎم داد ﭘﯿﺶآﻫﻨﮓ اﻧﻘﻼب ﻋﺮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد

263 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 263 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﻓﯿﺮوزه ﻣﻬﺎﺟﺮ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﺮدﯾﺪ و دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻣﺪام آﻏﺎز ﮐﺮدن از اﻣﺮ ﺧﺎص ﯾﺎريﺑﺨﺶ اﺳﺖ. ﻧﻘﻄﻪي آﻏﺎز ﺑﺤﺚ ﻣﻦ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﯿﺮﯾﺰا 1 اﺋﺘﻼف ﭼﭗ رادﯾﮑﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ رﯾﺎﺿﺖ دارد و در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﯾﻮﻧﺎن ﺑﻪ ﺣﺰب ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺮاي ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺻﺪاي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ و اﺳﺘﯿﺼﺎل ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﭘﯿﺮوزياي را رﻗﻢ زده ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان از آن درس ﮔﺮﻓﺖ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﯾﻊ ﺣﻤﺎﯾﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ از ﺳﯿﺮﯾﺰا ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ﭼﻬﺎر درﺻﺪ آراي ﻣﻠﯽ در 2009 ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﻣﺘﻨﺎع از ﭘﺬﯾﺮش ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ و ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد در ژوﺋﻦ 2012 ﺑﻪ 27 درﺻﺪ رﺳﯿﺪ ﺑﻠﮑﻪ از اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﻫﻢ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽاي ﮐﻪ ﺳﯿﺮﯾﺰا از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ آنﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ وﻋﺪهي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﻗﺪرت ﺑﺨﺸﯿﺪهاﻧﺪ. ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﯿﺮﯾﺰا ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﯾﮑﯽ از 71 ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي آن در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻋﻀﻮ ﺳﺎﺑﻖ ﺣﺰب ﭘﺎزوك 2 و رﻫﺒﺮ اﺗﺤﺎدﯾﻪي ﮐﺎرﮔﺮي دﯾﻤﺘﺮﯾﺲ ﺳﻮﮐﺎﻻس 3 ﻫﺸﺪار ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ»رايﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻦ ﺷﺒﯿﻪاﻧﺪ«4. ﺑﺎدﻫﺎي ﺗﻬﺪﯾﺪﮔﺮ ﻣﺪام ﺧﻮاﻫﻨﺪ وزﯾﺪ از ﺳﻤﺖ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎﺳﺎزي ﮐﻪ ﻣﺘﺮﺻﺪ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪاي از اﺧﺘﻼفاﻧﺪ از ﺳﻤﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن داﺧﻠﯽ و اروﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﻮي از ﻫﺮاس ﻋﻠﯿﻪ ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎن اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از ﺳﻤﺖ ﯾﮏ ﺣﺰب ﺧﺸﻦ ﻓﺎﺷﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ 7 درﺻﺪ آرا را در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪدﺳﺖ آورده اﺳﺖ از ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﻫﺮاﺳﺎﻧﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﯿﺰاﻧﯽ از ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﯿﺮﯾﺰا اﻟﮕﻮﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد ﯾﮏ ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در دﺳﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺗﺄﻣﻞ در ﭘﯿﺶرﻓﺖ آنﮐﻪ ﺑﻪﻣﻮازات ﮐﺎﻫﺶ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﭘﺎزوك )از ﺣﺪود 40 درﺻﺪ آرا در 2009 ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ 13 درﺻﺪ در (2012 ﺳﺮدرﮔﻤﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﭼﭗ را ﺑﻪﺧﺼﻮص در اروﭘﺎ ﺑﻪروﺷﻨﯽ آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺄﻣﻠﯽ در ﺿﻤﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎي ﺗﺎزهاي درﺑﺎرهي آن ﺷﮑﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ راهﻫﺎي ﺑﺮونرﻓﺖ

264 264 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﯾﺎريﺑﺨﺶ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﺮدرﮔﻤﯽ در اﯾﻦﺟﺎ اﺳﺖ. از ﯾﮏ ﺳﻮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺣﺰبﻫﺎي ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات از اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ رﯾﺎﺿﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮدهﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان راهﺣﻞ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﺣﺘﺎ در ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ ﺟﺪي ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺣﺰاب ﺑﻪﻣﯿﺰان ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺧﻮد را از زﯾﺮﺳﻮال ﺑﺮدن ﭘﺮوژهي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﮐﻪ آﺷﮑﺎرا ﺑﯽاﻋﺘﺒﺎر ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. واﻧﮕﻬﯽ زوال دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺰﺑﯽ درآﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﻮامﮔﺮﻓﺘﻦ ذﻫﻨﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎزارﻣﺤﻮر ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات ﻧﯿﺮوﻫﺎي آﻣﺎدهي ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ ﯾﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﯾﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒاﻧﺪ. از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﭗ رادﯾﮑﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﻬﻤﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ در 2008 ﻗﺮار دارﻧﺪ. واﻧﮕﻬﯽ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪﺷﺪت ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. رﺷﺪ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺑﺪﯾﻞﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂﻧﺪ و ﺑﺴﯿﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺴﺨﯿﺮ آﺑﺮوي ﮐﻞ اﻧﻮاع ﻧﻈﺎﻣﯽ را ﮐﻪ دﯾﮕﺮ اﻋﺘﻤﺎدي ﺑﻪ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦﮐﻪ آنﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺪام ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ و اﺑﺰار ﮐﻨﺶﮔﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﭘﺎﯾﺪاري را ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻮاﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺤﺚ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ و ﮔﺴﺘﺮدهاي درﺑﺎرهي آن ﺟﺮﯾﺎن دارد. ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ راﺳﺖ در ﻫﯿﺄت ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ در ﺳﺎل 1989 آﻣﺎدهي ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺑﻠﻮك ﺷﻮروي ﺑﻮد. در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﭗ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺷﻤﺎل در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ـ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آن ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺗﻀﻤﯿﻦﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ـ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺧﻮد ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻗﺎدر ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ راهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﭘﻮﯾﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮي ﮐﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ارزشﻫﺎ و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺑﺪﯾﻞ ﺧﻮدش ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ. ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺷﮑﻞ ﮐﻨﻮﻧﯽاش در ﮐﻮرهي ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎي رﯾﺎﺿﺘﯽ ﮔﺪاﺧﺘﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﯿﺮﯾﺰا در آﯾﻨﺪه ﻫﻢ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮدش ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ از ﯾﮏ اﺋﺘﻼف اﺣﺰاب و ﮔﺮوهﻫﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﺰﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد و ﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن در داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﯾﻮﻧﺎن وارد ﻣﯽآﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺴﯿﺎري روﺑﻪرو ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ ﭘﺲ از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻃﯿﻒ ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﮐﻨﺶﮔﺮان و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ و ﮔﺰارشﻫﺎي دﯾﮕﺮان اﯾﻤﺎن راﺳﺦ دارم ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ دراز و دﺷﻮار ﺷﮑﻞدادن ﺑﻪ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎزاﻧﺪﯾﺸﯽ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﺮاﺳﻮي ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ و ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﯾﺴﻢ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﯿﻔﯽ ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺑﻪﺑﺎر ﻣﯽآورد. ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ واﮐﻨﺶ ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺪرويﻫﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺷﮑﻞ دادﻧﺪ و آن را ﺑﻪﺳﻤﺖ ﻣﻮﺿﻌﯽ رﻫﻨﻤﻮن ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﺮزي ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ ـ اﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﺸﺮوط ـ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد

265 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 265 ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻋﻈﯿﻤﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﯾﻮﻧﺎن اﺳﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪي آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺑﺴﯿﺎر از آزﻣﻮنﻫﺎ و ﺧﻄﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺣﺰاب رادﯾﮑﺎل در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اروﭘﺎﺳﺖ. ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯾﺎري رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺗﺪاوم دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ داﻧﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﺮاﻣﻠﯽ در ﺟﺒﻬﻪي ﭼﭗ اﺳﺖ. ﻗﺼﺪ دارم ﺑﺎ ﺗﻌﻤﯿﻢ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺳﯿﺮﯾﺰا و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺮور درسﻫﺎﯾﯽ از ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﻃﯽ آن اﺣﺰاﺑﯽ ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازيﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻧﺸﺪﻧﺪ روﯾﮑﺮدﻫﺎﯾﯽ را درﺑﺎرهي ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﭼﻪﺑﺴﺎ ﺑﻪ ﺳﺮدرﮔﻤﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﭼﭗ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﺪ. ﺑﺤﺚ ﻣﻦ درﺑﺎرهي اﯾﻦ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪي دﮔﺮﮔﻮنﺳﺎﺧﺘﻦ دوﻟﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺳﯿﺮﯾﺰا ﮐﻪ درﮔﯿﺮ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻓﺎﺳﺪ و ﺿﺪ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ آﻣﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﺪهاي اﺳﺖ. ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﮐﻪ اﻋﻀﺎي ﺳﯿﻨﺎﺳﭙﯿﺴﻤﻮس 5 ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺣﺰب در اﺋﺘﻼف ﺳﯿﺮﯾﺰا در 2009 ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮدﻧﺪ»ﺗﺠﺪﯾﺪﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻟﺖ«ﺑﻮد. ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻦ در ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻣﻬﻢ آناﺳﺖﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از دوﻟﺖ درﺻﺪد اﯾﺠﺎد اﻣﮑﺎﻧﺎت دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽداﻧﻢ. ﺑ ﻌﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ. ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﮔﺮ در رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ از ﺟﻤﻠﻪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺮﻗﺪر ﻫﻢ ﮐﻪ ﻧﯿﻤﻪ و ﻧﺼﻔﻪ و ﻣﺤﺪود ﺷﺎﻟﻮده ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻊ روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﻮد. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻌﺎرﺿﯽ در داﺧﻞ دوﻟﺖ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ آن از ﺑﯿﺮون ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ اﺳﺖ. ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﻮردي ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﯿﺮوﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ رﯾﺸﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ آنﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺪون ﯾﮏ اﺳﺘﺮاﺗﮋي از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﻫﺮﮔﺎه ﻻزم ﺷﺪ در ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻗﺪرت دوﻟﺖ ﻣﺒﺎرزات ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﮑﺮر ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺿﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻣﯽﻟﻐﺰﻧﺪ و ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﺮدم ﭘﯽ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد. ﺑﺮاي ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪﺧﺼﻮص از ﺗﺠﺮﺑﻪي ﭼﭗ رادﯾﮑﺎل ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ در ادارهي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ در ﻓﺎﺻﻠﻪي 1982 ﺗﺎ 1986 و از ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮزﯾﻞ ) (PT در رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ درﺑﺎرهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺟﺪﯾﺪ ﺷﻬﺮداري روي ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدﻣﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﻬﺮ ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه از 1989 ﺗﺎ 2004 ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮔﯿﺮم. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﻮاردي آﺷﻨﺎﺳﺖ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ از آنﻫﺎ درس ﮔﺮﻓﺖ. ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﻣﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ دﺳﺖآوردﻫﺎي آنﻫﺎ ـ ﺑﺎ

266 266 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﺮدوي اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮔﻮﻧﻪاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﻗﺪرت و اﻣﮑﺎﻧﺎت از ﺛﺮوتﻣﻨﺪان و ﻗﺪرتﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻓﻘﺮا و ﺑﻪﺣﺎﺷﯿﻪراﻧﺪهﺷﺪهﻫﺎ ﺑﻮد ـ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﻨﺎﺑﻊ را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻗﺪرت دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و در آن ﺳﻬﯿﻢﺷﺎن ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ آنﻫﺎ اﺑﺘﮑﺎرات ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ از درون را ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت رادﯾﮑﺎلﺗﺮ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ در ﺑﯿﺮون ﺗﻠﻔﯿﻖ ﮐﺮدﻧﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻬﺖﮔﯿﺮي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮑﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ را در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﻫﻢ در ﺑﺮزﯾﻞ وﻗﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي دوﮔﺎﻧﻪاي را اﺗﺨﺎذ ﻧﮑﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺣﺪ و ﺣﺪود ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻟﻮﻻ را در ﺑﺮآورده ﮐﺮدن اﻧﺘﻈﺎرﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ رﯾﺸﻪاي ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﺪ. در ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ) (GLC و ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ از وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وراي ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي آنﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﺮد ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ و در ﻋﻮض ﭼﺎﻟﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ. آنﻫﺎ ﺑﻪ روﺣﯿﻪاي ﺗﺒﻠﻮر ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان در ﻣﺒﺎرزات ﭘﺮداﻣﻨﻪي ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن آن ﻋﻠﯿﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي دﯾﺪ ﻣﺒﺎرزهاي ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻧﺤﻮهي ﺳﺮوﺳﺎﻣﺎندادن ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﻮل ﻫﻤﮕﺎن اﺳﺖ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ. ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ و ﻧﻪ ﻣﻮﮐﻮل ﮐﺮدنﺷﺎن ﺑﻪ»ﺑﻌﺪ از ﮐﺴﺐ ﻗﺪرت«ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ درسﻫﺎي اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪد ﻗﺪرت ﺧﻮاﻫﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزاﻧﺪﯾﺸﯽ ﺿﺮوري درﺑﺎرهي اﯾﻦﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎري رﺳﺎﻧﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ درسﻫﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺒﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﺶﺗﺮي در راه اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ در دوﻟﺖ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪدوﻟﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ وﺟﻮد دارد. ﺑﺮاي درك ﻣﻌﻨﺎي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺒﺎرزهي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن درون دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﯽ را ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﯿﺮون ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ دو ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺪرت ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﯾﻢ. اﯾﻦ دو از ﯾﮏ ﺳﻮ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻇﺮﻓﯿﺖ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻠﻄﻪ ـ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻋﺪم ﺗﻘﺎرﻧﯽ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد داراي ﻗﺪرت و اﻓﺮادي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮ آﻧﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ

267 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 267 ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات ﺗﻮدهاي ﺣﻮل ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﺧﯿﺮﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ از ﻣﻔﻬﻮم دوم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي آنﻫﺎ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺑﺮﻧﺪهﺷﺪن در ﻗﺪرت و اﺳﺘﻔﺎدهي ﭘﺪرﻣﻨﺸﺎﻧﻪ از آن در ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ آنﭼﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺮدم ﻣﯽﺷﻤﺎرﻧﺪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺷﻮراي ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ در اواﯾﻞ دﻫﻪي 1980 و ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان در دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﯽ در دﻫﻪي 1990 ﻫﺮدو ﺗﻼشﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ دوﻟﺖ از اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺳﻠﻄﻪ و ﺣﺬف و ﺗﺒﺪﯾﻞ آن ﺑﻪ اﺑﺰاري ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ از ﻃﺮﯾﻖ وارد ﺷﺪن در ﻣﺒﺎرزات اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻤﺮﮐﺰزداﯾﯽ و ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد ﻗﺪرت ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزي. ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺤﺚ ﻣﻦ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ در ﻋﻤﻞ ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺳﻌﯽ دارد ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را در ﺳﻄﺤﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﻪاﺟﺮا درآورد. ﺳﯿﺮﯾﺰا و ﭘﻮﯾﺶﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺮﺧﻼف اﺣﺰاب ﺳﻨﺘﯽ ﭼﭗ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮد را ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻼ درﮔﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﺳﺖ. ﺷﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ آن ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ در ﯾﺎريرﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪ اوﻟﻮﯾﺘﯽ ﻣﻬﻢ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ اﻧﺪره اس ﮐﺎرﯾﺘﺰﯾﺲ 6 ﯾﮑﯽ از ﻫﻢآﻫﻨﮓﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي ﺳﯿﺮﯾﺰا ﻋﻨﻮان ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﻫﻔﺘﻪﻫﺎي ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎب 71 ﻋﻀﻮ ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎن در ژوﺋﻦ 2012 رﻫﺒﺮان آن ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺤﻮري اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي»ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺼﻮر ﻣﺮدم درﺑﺎرهي اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮑﻨﻨﺪ و ﺑﻪﻫﻢراه آن دركﺷﺎن را از ﻇﺮﻓﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ دارﻧﺪ ﺷﮑﻞ ﺑﺪﻫﻨﺪ«ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﮐﺎرﯾﺘﺰﯾﺲ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺣﺰب ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺿﺮوري اﺳﺖ روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ»آنﭼﻪ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﯿﺶ از ﮐﺴﺐ ﻗﺪرت اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﺪ. ﻫﺸﺘﺎد درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ 7 اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﯾﻖ دوﻟﺖ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد «. اﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﺣﺮف ﻧﯿﺴﺖ. اﯾﻦ ﺑﺮداﺷﺖ از اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﺧﻮاﻫﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﻧﺤﻮهي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻘﺪار ﮐﻼﻧﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽاش در ﭘﺎرﻟﻤﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد. ﺣﺰب ﻫﺸﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﯾﻮرو )ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺳﻪﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﺟﻪي ﻓﻌﻠﯽ ﺧﻮد( ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻫﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهاي ﭘﻨﺞ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﻋﻀﻮ ﭘﺎرﻟﻤﺎن در اﺧﺘﯿﺎر دارد. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺑﻮدﺟﻪي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﯾﺎﺑﺪ ـ ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام اﻓﺮاد ﺑﺮاي اداﻣﻪ دادن ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﮔﺴﺘﺮش روﯾﮑﺮدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزي ارﺗﺒﺎط اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ و ﭼﻬﺮهﺑﻪﭼﻬﺮه ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎﯾﯽ

268 268 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺮف ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺣﺰب در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﺰرگﺗﺮي ﺑﻪ ﮐﺎر ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺑﻨﺎ ﮐﺮدن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﺮاﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺧﺘﺼﺎص ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ. از ﭘﻨﺞ ﮐﺎرﻣﻨﺪي ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر ﻫﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻗﺮار دارد دو ﻧﻔﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﺮاي او ﮐﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد. ﯾﮑﯽ ﺑﺮاي ﮐﻤﯿﺴﯿﻮنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاري ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺪﻧﯽ را ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺗﻤﺎس ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و دو ﻧﻔﺮ در ﺧﺪﻣﺖ ﺣﺰب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ. در ﭘﺸﺖ اﯾﻦ اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ آﻣﻮزﺷﯽ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء آن آﺳﯿﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺰاب ﭼﭗ در دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ : اﺣﺰاب ﯾﺎدﺷﺪه اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻣﺘﯿﺎزاتﺷﺎن آنﻫﺎ را از ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺻﺪاي ﺳﯿﺎﺳﯽﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ دور ﮐﻨﻨﺪ. ﺳﯿﺮﯾﺰا از ﻫﻤﺎن آﻏﺎز در 2004 و اوج ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي دﮔﺮﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي )ﮐﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻗﻮي ﺑﺮ ﯾﻮﻧﺎن داﺷﺖ( دﺳﺖﮐﻢ ﻫﻤﺎنﻗﺪر دﻏﺪﻏﻪي ﯾﺎري رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺑﻨﺎي ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ را داﺷﺖ ﮐﻪ دﻏﺪﻏﻪي ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ را. درﻋﯿﻦﺣﺎل از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اروﭘﺎ و ﺳﭙﺲ ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﻮﻧﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪي آﻣﻮزﺷﯽ را از ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﯿﺮﯾﺰا دﯾﺪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ روﺷﻨﯽ از ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻗﺪرت دوﻟﺖ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻓﺸﺎري آﮔﺎﻫﺎﻧﻪاي ﺑﺮ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎي ﺗﮑﺜﺮﮔﺮاﯾﯽ اﺣﺘﺮام ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و آﻣﺎدﮔﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ راهﻫﺎي ﻧﻮﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﺧﻮد و ﺑﺪﯾﻞﻫﺎ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﯾﻮﻧﺎن ) (KKE ﯾﮑﯽ از آﺧﺮﯾﻦ اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ارﺗﺪوﮐﺲ در اروﭘﺎ ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ در ﻗﺒﺎل اﻧﺰواي ﺧﻮدﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻧﮕﺮان از آﻟﻮدهﺷﺪن ﺑﻪ»ﻏﯿﺮارﺗﺪﮐﺴﯽ«ﺑﺮاي ﺳﯿﺮﯾﺰا ﯾﺎدآور داﺋﻢ روش ﺳﯿﺎﺳﯽاي ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ از آن دوري ﮔﺰﯾﻨﻨﺪ. ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺮﻋﮑﺲ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎز ﻣﺘﮑﺜﺮ آﻣﻮﺧﺘﻦ از ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اروﭘﺎ ﻣﺮوج آن ﺑﻮد ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻨﺪ و ﯾﮑﯽ از اﻫﺪافﺷﺎن آﺷﮑﺎرا اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺋﺘﻼف ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺠﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺎﺛﯿﺮات اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪوﺿﻮح در ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺎ ﺷﻮرش ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺲ از ﺗﯿﺮاﻧﺪازي ﭘﻠﯿﺲ ﺑﻪ اﻟﮑﺴﺎﻧﺪروس ﮔﺮﯾﮕﻮروﭘﻮﻟﺲ 8 در 2008 ﺑﺪونآنﮐﻪ ﺧﻄﯽ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﯾﺎ ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل آﻧﺎن را ﺑﻪدﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﭘﯿﺪاﺳﺖ. ﺳﯿﺮﯾﺰا در 2011 ﻧﯿﺰ در ﻃﻮل اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﯿﺪان ﺳﯿﻨﺘﺎﮔﻤﺎ 9 و ﺑﻌﺪ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻧﺤﻮ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد. ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺮﯾﺰا در اﺻﻮل ﺧﻮد اﺷﺘﺮاك دارﻧﺪ ـ ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﺷﻌﺎر دادن ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻬﺎﺟﺮان ـ و اﯾﻦ اﺻﻮل را ﻫﻢراه ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻣﺜﻼ آﻧﺎرﺷﯿﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ راهﺣﻠﯽ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮﺳﻨﺪ.

269 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 269 ﺷﺎﺧﻪي ﺟﻮاﻧﺎن ﺳﯿﻨﺎﺳﭙﯿﺴﻤﻮس 10 در آﻏﺎز اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﯿﺪان ﺳﯿﻨﺘﺎﮔﻤﺎ ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﮐﺮد ﺗﺎ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻏﯿﺮاﺑﺰاري و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ اﺻﻮل را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﺪ و ﺑﻪﺑﺤﺚ ﮔﺬارد. ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺿﻤﻦ از ﻫﻢﮔﺮاﯾﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﺴﻞﻫﺎ و ﺳﻨﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ اﺋﺘﻼف را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﺴﻞ ﺟﻮانﺗﺮ ﮐﻪ اﯾﻨﮏ در اواﺧﺮ دﻫﻪي 20 و اواﯾﻞ دﻫﻪي 30 ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﺮ ﺑﺪﯾﻞ»واﻗﻌﺎ ﻣﻮﺟﻮد«ﺑﻪ ﭼﭗ روي آوردﻧﺪ. رﻫﺒﺮان ﺳﺎلﺧﻮردهﺗﺮ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري در اواﺧﺮ دﻫﻪي 60 و ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ دﻫﻪي 70 ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن در دﻫﻪي 1980 ﺑﻪ اوروﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖﻫﺎي ﭼﭗﮔﺮا 11 ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ. اﯾﻦ ﻫﺮدو ﻧﺴﻞ در ﺟﻨﺒﺶ دﮔﺮﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي و ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ داﺷﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺟﻤﻌﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ و ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻫﻢ داﺧﻞ ﯾﻮﻧﺎن و ﻫﻢ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن در دﻫﻪي 1990 در رﺷﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺮﯾﺰا ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه داﺷﺖ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻋﺮﺻﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در آن»دﺧﺎﻟﺖ«ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻠﯽ را ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪاﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ. اﺻﺮار ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﻄﻮح ﺑﺮ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻦ از اﻋﺘﺮاض و ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدﻣﯽ را ﮐﻪ از دوﻟﺖ ﻓﺎﺳﺪ ﯾﻮﻧﺎن و»ﺗﺮوﯾﮑﺎ«12 ي اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل و ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ ﻧﺎراﺿﯽاﻧﺪ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﺑﺘﮑﺎر ﻋﻤﻞﻫﺎﯾﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ در ﻋﻮض ﭼﺸﻢ اﻧﺘﻈﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﯿﻞ دوﻟﺖ ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎﻻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻓﻮري اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﻮدﺟﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ ﭘﺰﺷﮑﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎران در ﺳﯿﺮﯾﺰا ﻫﻢراه ﺑﺎ دﯾﮕﺮان در اﯾﺠﺎد ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻋﺎﺟﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارﻧﺪ و ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ آن ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل درﻣﺎن راﯾﮕﺎن در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽاﻧﺪ. ﺳﯿﺮﯾﺰا ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺟﻠﺴﺎﺗﯽ ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﻫﻮادار و ﻣﺒﺎرز و ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اوﻟﯿﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي زﻣﯿﻨﻪﭼﯿﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ را در ﺳﺎزﻣﺎن وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ در ﻗﺒﺎل ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺦﮔﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺳﺮﮐﻮبﺷﺪهي ﮐﺎرﮐﻨﺎن دوﻟﺖ را ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﺪﻣﺖ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ دارﻧﺪ آزاد ﺳﺎزد. در ﺿﻤﻦ ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺣﺎل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي اﻗﺘﺼﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺟﻤﻌﯽ در ﮐﺸﻮر اﺳﺖ ﺗﺎ درﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر ﻣﯽﺗﻮان ﻫﻤﯿﻦ اﮐﻨﻮن از آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺮد و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺳﯿﺮﯾﺰا ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺣﺰب ﺑﻪ دوﻟﺖ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ از آن ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد. ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﺣﺰب در اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺪام ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺧﻮد

270 270 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪي اﻗﺘﺼﺎد ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽ در ﻫﻨﮕﺎﻣﻪي ﺑﺤﺮان ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮد در اﯾﺠﺎد ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺪﯾﻞ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﺎدآور ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﻧﺪره ﮔ ﺮﺗﺲ 13 ﺑﻮد : وي در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻄﻮط ﮐﻠﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ اﺻﻼﺣﺎت ﻏﯿﺮاﺻﻼحﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ در اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ»ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﻧﻪﻫﻢﭼﻮن ﭼﯿﺰي ﻓﺮاﺳﻮي ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻢﭼﻮن ﻫﺪف ﻣﺸﻬﻮد ﻋﻤﻞ درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ«ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد. وﻗﺘﯽ اﻟﮑﺴﯿﺲ ﺳﯿﭙﺮاس 14 اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺰب ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي رد ﺑﯽﭼﻮنوﭼﺮاي ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ دوﻟﺖ آﻣﺎده اﺳﺖ اذﻫﺎن و اﻧﻀﺒﺎط ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻓﻌﺎﻻن ﺳﯿﺮﯾﺰا را ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮد. ﺳﺒﮏ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻨﺒﺸﯽ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن راه را ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزهاي ﯾﮏﺻﺪا ﻫﻢ وار ﮐﺮد ﮐﻪ در آن وﻓﺎداري ﺑﻪ اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﮔﺮوه ﯾﺎ ﮔﺮاﯾﺶ در اﺋﺘﻼف ﺳﯿﺮﯾﺰا رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ و ﻫﻢدﻟﯽ ﺗﺎزهاي ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ. اﻣﺎ در ﺿﻤﻦ ﺷﮑﺎﯾﺖﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎرهي ﻧﻮﻋﯽ ﻋﺪمﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﻣﻮرد اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﮐﺠﺎ و ﮐﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮ آنﻫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ ﻧﯿﺰ ﭘﺪﯾﺪار و ﺗﺮسﻫﺎﯾﯽ اﺑﺮاز ﺷﺪ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﮔﺮوه ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺰرگ اﮔﺮ زﯾﺎدي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﺪمﺷﻔﺎﻓﯿﺖ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﺧﻄﺮ ﻫﻢ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﯿﭙﺮاس ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺘﺎرهي ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﺑﺪل ﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﻨﺪهي ﺣﺰب را در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ درون ﺣﺰب را ﺗﻀﻌﯿﻒ و ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺖوﮔﻮﻫﺎ را ﺑﯽﻣﺎﯾﻪ ﮐﻨﺪ ـ ﯾﺎدآور ﻟﻮﻻ در ﺑﺮزﯾﻞ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﯾﺎدآور اﻧﺪر ﺋﺎس ﭘﺎﭘﻨﺪرﯾﻮ 15 در.1981 ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﺋﺘﻼف درﺑﺎرهي اﻫﻤﯿﺖ ادﻋﺎياش در ﻣﻮرد دوﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪ اﺳﺖ اﻓﮑﺎر ﺑﺴﯿﺎري ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ رﻫﺒﺮي را ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺣﺰب و ﻓﻌﺎﻻن ﺟﻨﺒﺶ را اداﻣﻪ داد ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺤﺚ و ﻣﻨﺎﻇﺮهي اﻧﺘﻘﺎدي ﺳﯿﺎﺳﯽﺷﺪه اﻋﺘﺮاض و ﻣﺒﺎرزهﺟﻮﯾﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ را زﻧﺪه ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ از ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ»ﭘﺎزوك«)ﺣﺰب ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات ﯾﻮﻧﺎن( دﯾﮕﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﮐﺮد. ﺑﺎزاﻧﺪﯾﺸﯽ در ﺣﻖ رأي : از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ذرهوار ﺗﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺗﻤﺮﮐﺰي ﻋﻤﻠﯽ روي ﺑﺤﺚﻫﺎي اﺧﯿﺮ در ﺟﻨﺒﺶ دﮔﺮﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي درﺑﺎرهي اﯾﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽﻫﺎي ﻟﯿﺒﺮال وارد ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﺪ و ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ آن ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮد ﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ـ و ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ از آن آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﺑﯿﺶ از اﻫﺪاف ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ زﯾﺮ ﺑﺎر ﭘﺬﯾﺮش ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ رﻓﺖ و اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﺪام ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ. ﮐﺎر ﺳﯿﺮﯾﺰا در ﺗﻠﻔﯿﻖ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪي ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎر ﻫﻢﺑﺴﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﻪي اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺳﺘﯿﺰي

271 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 271 و ﺟﺰ آن ـ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺳﻮال را ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ رأي ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﻨﺒﻌﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﻣﻨﺸﺎء اﺑﺪي ﯾﺄس و ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ اﺳﺖ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ آﯾﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ در ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزهي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﺮاي ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ـ ﻗﺪرت ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﻪ ﺟﻤﻠﮕﯽ درﻫﻢﺗﻨﯿﺪه ﺑﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﻣﻮرد وﺛﻮق آنﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ـ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪﺷﺪت ﻣﺸﺮوط ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ. ﺑﻪﻃﻮر ﻋﺎم اﯾﻦ ﺷﺮط ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي درﮐﯽ از ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﻗﺮار دارد ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ. در ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوزي ﮐﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎ ﺑﯽداد ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﯽ درﮔﯿﺮي ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ اﺳﺖ و درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﻪﺷﺪت وﺿﻌﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه ﺑﻪﭼﺎﻟﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد : ﺑﺮاﺑﺮي اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﺻﻮري در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﮐﻪ از ﺑﻨﯿﺎد ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎري ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﯽﻣﺎل و ﺛﺮوت و ﻣﺘﺤﺪان آﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻖ رأي ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮدن ﺑﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي و رواﺑﻂ اﺳﺘﺜﻤﺎري در ذات ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﺑﺮاي ﭼﺎرﺗﯿﺴﺖﻫﺎ و ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺣﻖ رأي رأيﮔﯿﺮي ﮔﺸﺎﯾﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺟﺪﯾﺪي در اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزهي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮد ﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺛﺎﺑﺖ و ﭼﺴﺒﯿﺪن ﺑﻪ آن. ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي اﺑﺰار»ﺣﻀﻮر«در ﻣﺒﺎرزات ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮد 16. ﻣﻬﺎرت ﻣﻘﺎﻣﺎت رﻫﺒﺮي ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ در دوﻟﺖ و ﭘﺎرﻟﻤﺎن و در اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺗﺒﺎﻧﯽ ﭘﻨﻬﺎن و آﺷﮑﺎر در ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن اﯾﻦ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪي دﻗﯿﻖ ﻣﺴﺘﻨﺪي از ﭘﺪﯾﺪهي ﻣﺮﺳﻮم ﻣﯿﺎن اﻧﻮاع ﺷﮑﻞﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺳﺖ 17. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از رواﺑﻂ ﺗﺜﺒﯿﺖﺷﺪهي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺮده ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﻃﺮﯾﻘﯽ ﮐﺎﻣﻼ اﺗﻨﺰاﻋﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدن ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎ دارد ﺗﺎ اﻓﺸﺎي آن و ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ آنﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﮕﯿﺮد. اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ را ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ زﯾﺮﺳﻮال ﺑﺮدهاﻧﺪ. آنﻫﺎ در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻏﺸﺎي ﻣﺤﺎﻓﻆ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ و ﮔﺸﻮدن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻮازن ﻗﺪرت را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﻪﺳﺮاغ اﻫﺪاف دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ رادﯾﮑﺎل ﭘﯿﺶروان رﻓﺘﻪاﻧﺪ. دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺑﺮاي آﻣﻮﺧﺘﻦ از دو ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رادﯾﮑﺎل ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﺗﻮﺳﻂ

272 272 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ و ادارهي ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان وﺟﻮد دارد. رﻫﺒﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﻋﻤﻼ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﭘﯿﺎده ﮐﺮدن وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ رادﯾﮑﺎل ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻗﺪرت ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺑﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺣﻮل ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮاﺑﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﻣﺪاران ﺷﻬﺮداري ﮐﺎرﺷﺎن را از ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷﺮوع ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آنﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ ـ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي در ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﮋادي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ و ﻏﯿﺮه ـ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت و داﻧﺸﯽ ﺑﯿﺶ از آنﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ. در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻣﯽﻃﻠﺒﯿﺪ ﮐﻪ از ﻣﺼﺎﻟﺤﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻠﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺤﻠﯽ درس ﺑﮕﯿﺮد و ﺻﺮﻓﺎ آنﻫﺎ را ﺗﮑﺮار ﻧﮑﻨﺪ. در ﻣﻮرد ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ رﻫﺒﺮي ﭼﭗﮔﺮاي ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻟﻨﺪن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪاي ﺷﺪﯾﺪ در ﺣﺰب در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﺳﺎلﻫﺎي دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮي در اﺟﺮاي وﻋﺪهﻫﺎي رادﯾﮑﺎل اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﻗﻮي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺤﻠﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﺖ اﺗﺤﺎدﯾﻪاي و ﺿﺪ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻧﮋادي ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آن ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﺎوران آﺗﯽ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﻫﺪافﺷﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده اﺷﺘﺮاك داﺷﺘﻨﺪ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و آن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ را درﮔﯿﺮ ﺗﻬﯿﻪي ﺑﯿﺎﻧﯿﻪاي ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﭘﺲ از اﯾﻦﮐﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮﻧﺪهي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ در 1981 ﺷﺪ اﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ وﻋﺪهﻫﺎي ﻻزماﻻﺟﺮاي دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪي ارﺟﺎﻋﯽ ﮐﻠﯿﺪي در ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺷﺪ ﻫﻢ در ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ و ﻫﻢ در آنﺳﻮي رودﺧﺎﻧﻪ در وﺳﺖﻣﯿﻨﺴﺘﺮ و دوﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﺎﭼﺮ ـ و ﻣﻨﺸﺎء ﺣﻘﺎﻧﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺮاي رادﯾﮑﺎﻟﯿﺴﻢ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﺑﻮد. در ﻣﻮرد ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﺷﯿﻮهي ﺑﺪﯾﻬﯽ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪهي ادارهي ﺷﻬﺮداري ﻧﺨﺒﮕﺎن اﺣﺰاب ﻣﺤﻠﯽ را درﮔﯿﺮ دﺳﺖ زدن ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﺑﺎ ﺳﻮد ﺑﺮاي ﻫﺮ دوﻃﺮف و ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺴﺎدي ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﭘﻨﻬﺎنﮐﺎرياي ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ ﺑﻮد ﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﺷﻮرا ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺆﺛﺮ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺣﺪود 15 ﺧﺎﻧﻮاده ﯾﺎ ﺷﻤﺎري ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎم زﻣﯿﻦدار ﯾﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺤﻠﯽ ﺳﻠﻄﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﯾﺎ دﺳﺖﮐﻢ ﻣﺨﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آنﻫﺎ ﻧﺸﻮد. ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﻌﻬﺪش ﺑﻪ اﺻﻼح ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﻋﻈﯿﻢ در ﻋﺮﺻﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮزﯾﻞ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ وﺿﻊ ﺑﻮد. اﯾﻦ ﺣﺰب ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي ا ﻟﯿﻮﯾﻮ دوﺗﺮا 18 ﺧﻮد را ﻣﻮﻇﻒ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﮐﺮدن آنﻫﺎ از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﻮدﺟﻪاي روﯾﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ و ﻗﺮاردادي ﻫﻢﮐﺎري ﮐﻨﺪ.

273 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 273 در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي آنﻫﺎ در ﮐﺴﺐ ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ اﻫﺪاف ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد ـ آنﻗﺪر ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و در ﭼﺎرﭼﻮب ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﯿﺰان ﻣﺆﺛﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ زدﻧﺪ. اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ و ﺑﻪﺧﺼﻮص رواﺑﻂ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﯿﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ و دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻮد. ﻫﻢ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ و ﻫﻢ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮزﯾﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و روﺷﻦﻓﮑﺮان ﭘﯿﺶ رو ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺎرﯾﺨﯽﺷﺎن و اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي آنﻫﺎ در ﻣﻮرد ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺑﺮ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺸﻘﯽ از ﺑﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري اراﺋﻪ دﻫﺪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﮔﺴﺘﺮش ﺣﻘﻮق و ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎرﮔﺮان در ﯾﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻨﯿﺎن ﻧﻬﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ از ﺗﻘﺴﯿﻤﯽ ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﻣﻘﺪس ﺑﯿﻦ ﺻﻨﻌﺖ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﻮزهي اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ و ﺣﻮزهي ﺣﺰب ﺷﺮوع ﮐﺮد. ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺴﯿﺎر داﺷﺖ در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﯾﻦ»اﺗﺤﺎد ﺑﺤﺚاﻧﮕﯿﺰ«ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ. در دﻫﻪي 1950 اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ واﮔﺬاري ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه و ﮐﺎﻣﻞ ﺳﯿﺎﺳﺖ از ﺳﻮي اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر روزاﻓﺰوﻧﯽ ﺗﻠﻘﯽاش از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺠﺎز ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ در ﻣﺤﺪودهي ﺗﻨﮓ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ روي ﻣﯽداد. اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻻﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﻄﻊﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺎوي ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ درﺑﺎرهي اﯾﻦﮐﻪ دوﻟﺖﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﻨﻨﺪ. اﻣﺎ از دﯾﺪ آنﻫﺎ اﻗﺪام ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ درﺑﺎرهي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده از ﺣﺪود وﻇﺎﯾﻒﺷﺎن ﺧﺎرج ﺑﻮد. ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻟﻨﺪن در 1981 ﺳﺮﺷﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت داﺷﺖ. اﯾﻦ ﺣﺰب ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺒﺎرزهﺟﻮﯾﯽ ﻗﺪرتﻣﻨﺪاﻧﻪاي ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺗﻌﺪﯾﻞﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ )از دﯾﺪ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ( ﺑﻪﻃﺮزي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻪ درﻫﻢﺷﮑﺴﺘﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ دوﻟﺖ ﻣﺮﺗﺠﻊ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ روﺣﯿﻪي ﺷﻮرﺷﯽ آنﭼﻪ در آن زﻣﺎن ﯾﮑﯽ از ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪاي در اروﭘﺎ ﺑﻮد ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﺪ. ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ اواﯾﻞ دﻫﻪي 1970 در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺼﺎﻟﺤﻪي دوﻟﺖ وﯾﻠﺴﻮن ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ داﺷﺖ و رادﯾﮑﺎﻟﯿﺰه ﻣﯽﺷﺪ. ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﯿﺮون از رﻫﺒﺮي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ درﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪروي ﻧﻔﻮذ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ و ﺑﺨﺸﯽ از رﻫﺒﺮان اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﮔﺸﻮد. ﺑﯿﺎﻧﯿﻪاي رادﯾﮑﺎل ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻋﻠﻨﯽ و ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوهﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﻔﻮﯾﺾ اﺧﺘﯿﺎر ﺑﻪ

274 274 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪاي در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ﻧﯿﺰ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺻﻒ در دوﻟﺖ و زﯾﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺎﻟﯽ ﻟﻨﺪن ﮐﻪ در اﺛﺮ اﻗﺪاﻣﺎت اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪﺳﻤﺖ ﻣﻘﺮراتزداﯾﯽ ﻣﺎﻟﯽ و ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل رﻫﺒﺮان ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ دربﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻨﺪ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺒﺎرزهاي ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ دﻋﻮاﯾﯽ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮد ﺳﺮﺷﺖ 19 ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺷﺪ. در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزه ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪي ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﺎ اواﺳﻂ دﻫﻪي 1980 ﭼﭗﮔﺮاﯾﺎن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ و ﺑﻪﻫﻢراه آن ﺳﺮﺷﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﺎﺧﺘﻨﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﭼﭗ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در 1980 ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺰب ﺑﺮ ﻟﻨﺪن را ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪدﺳﺖ آورد و ﺣﻔﻆ ﮐﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي ﺧﻮد در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﮐﻨﺘﺮل روي ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ را ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪاي ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﮐﺴﺐ ﮐﺮد. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ دوﻟﺖ ﺗﺎﭼﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﮑﻪﭘﺎره ﮐﺮدن آنﻫﺎ زﯾﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﺧﻮد ﮐﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖ و اراده و ﻣﺘﺤﺪان و ﻣﻘﺪاري ﻗﺪرت ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي رادﯾﮑﺎل داﺷﺖ. ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪﻣﺤﺾ اﯾﻦﮐﻪ در ﺗﺎﻻر ﺷﻬﺮ ﺟﺎ ﺧﻮش ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺒﺎرزات و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎريﺷﺎن در آنﻫﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ و در واﻗﻊ ﺑﺮاي دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎﯾﯽ ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن» ﻣﻘﺎﻣﺎت«دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﯽ 20 ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﻬﺮوﻧﺪان )ازﺟﻤﻠﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ( و اﮐﺜﺮﯾﺖ اﻫﺎﻟﯽ ﻟﻨﺪن را دﮔﺮﮔﻮن ﮐﺮد. ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎه اﯾﻦ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان در ﺑﺮزﯾﻞ ﮐﻪ 6000 ﻣﺎﯾﻞ آن ﻃﺮفﺗﺮ ﺑﻮد رﻓﺘﺎر ﮐﺮد. وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان دﺳﺖﮐﻢ از ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺸﮑﯿﻞ آن در 1980 ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪي ) 1990 و اﻫﻤﯿﺖ آن ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ ﻣﺎ درﺑﺎرهي ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪ آن دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ( اﻗﺪام ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺪفﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ـ ﺑﺮاﺑﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎرت ﻣﺮدم ـ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﺪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺷﺎﻟﻮدهﻫﺎي رﺳﻤﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ـ ﺣﻖ ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺟﻬﺎﻧﯽ آزادي ﺑﯿﺎن آزادي اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت آزاد ﺗﮑﺜﺮﮔﺮاﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن ـ از ﺳﻮي ﻧﻬﺎدﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ ﻣﺮدم ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﺷﺪ. اﯾﻦ درﺳﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﺰب ﻋﻼوهﺑﺮ آﻣﻮﺧﺘﻦ آن در ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺑﻪ زﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪن دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري از ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﺮزﯾﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ادﻋﺎﻫﺎي ﺻﺮﻓﺎ ﺣﻘﻮﻗﯽ را درﺑﺎرهي ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮدن از ﻏﺎﻟﺐ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﺑﺮاﺑﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺣﺘﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ اﺳﺒﺎب ﺧﻨﺪه ﮐﺮد. ﺟﻮﻫﺮهي اﯾﻦ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺑﻪﻃﻮر رادﯾﮑﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺗﺎ ﺣﺪي

275 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 275 ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽاي ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان از آنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪوﯾﮋه اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﻣﺒﺎرز ﮐﺎرﮔﺮي و ﺟﻨﺒﺶ ﺑﯽزﻣﯿﻦﻫﺎ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد. اﯾﻦ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺟﻤﻌﯽ آزﻣﻮنوﺧﻄﺎ در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺧﻮد ﺑﻮدﺟﻪي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ در ﭼﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﻋﻤﺪه ﻋﻼوهﺑﺮ ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ. ﻓﺮﻫﻨﮓ و ذﻫﻨﯿﺖ روﯾﮑﺮد ﺣﺰب ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد. اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺳﻨﺖﻫﺎي آﻣﻮزش ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ از ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ در دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎي ﭘﺎﺋﻮﻟﻮ ﻓﺮﯾﺮه 21 در واﻗﻊ ﺷﮑﻠﯽ از ارﺗﻘﺎي آﮔﺎﻫﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي اﺻﻞ ﺗﻮانﻣﻨﺪﺳﺎزي ﻣﺮدم در ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎيﺷﺎن ﺑﻮد. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺰﺑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﻣﺮدم ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﺗﺎ از ﻃﺮﯾﻖ آنﻫﺎ ﻗﺪرت را ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﻣﺮدم در اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﺪ. ﺑﺴﯿﺎري از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺎزﺗﺎبﻫﺎي ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﭘﮋواﮐﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ ﯾﮏ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺑﯿﻦ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﻗﺪرت ﺑﺮاي ﺳﻠﻄﻪﮔﺮي ﺑﺮﮔﺮدﯾﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد رﻫﺒﺮي ﺳﯿﺎﺳﯽ رادﯾﮑﺎل ﮐﻮﺷﯿﺪ ﻗﺪرتﻫﺎي اﻋﻤﺎل ﺳﻠﻄﻪي دوﻟﺖ ـ ﺑﻪﺧﺼﻮص روي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﯽ و زﻣﯿﻦ ـ را ﻫﻢﭼﻮن ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﺑﺮاي اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﺮدم ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﯿﺮد. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ در ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه و دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺮزﯾﻞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺷﮑﻞ دادﻧﺪ ﺣﺰب ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوز ﺷﺪن در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻬﺮداريﻫﺎ و دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ روي ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻼ اﺧﺘﯿﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاريﻫﺎ و اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ را ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰزداﯾﯽ ﻫﻢآﻫﻨﮓ در ﺑﻮدﺟﻪي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ واﮔﺬار ﮐﺮد. ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ آن ﮔﺮوﻫﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻤﺮﮐﺰزداﯾﯽ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﺸﺴﺖﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﻃﺮحﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﻣﯽﺷﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻓﻨﯽ و ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﻃﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﭘﺮ ﻃﻮل و ﺗﻔﺼﯿﻞ اﻣﺎ ﺷﻔﺎف و ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻋﺪهي ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي و ﻣﺬاﮐﺮهي اﻓﻘﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﺷﺪ و ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻤﯿﺘﻪاي ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ و ﺟﻠﺴﻪﻫﺎي ﺗﮏﻣﻮﺿﻮﻋﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺷﻬﺮدار ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﺪ. ﭘﯿﺶرﻓﺖ در اﺟﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ دﻓﺘﺮ ﺑﻮدﺟﻪي ﺷﻬﺮدار ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ. در ﻣﻮرد ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ از اﻗﺪامﻫﺎي ﺷﻮرا وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ از ﻗﺪرت ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد در راه ﺗﻔﻮﯾﺾ ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻫﺎﻟﯽ ﻟﻨﺪن ﯾﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺮ و ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ

276 276 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ زﻧﺪﮔﯽ آنﻫﺎ ﺷﮑﻞ دﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ از ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺧﺮﯾﺪ زﻣﯿﻦ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺴﺎزوﺑﻔﺮوشﻫﺎ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻪي داﺧﻞ ﺷﻬﺮ را ﺧﺮاب ﮐﻨﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﺳﭙﺲ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آن زﻣﯿﻦ را ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻣﺤﻠﻪ ﺳﭙﺮد ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺴﺎزوﺑﻔﺮوشﻫﺎ ﻧﻘﺸﻪي ﺧﻮدش را ﺑﺮاي آن ﻣﮑﺎن آﻣﺎده ﮐﺮده ﺑﻮد. ﺷﻮرا ﯾﮏ ﻫﯿﺄت ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻨﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺠﺎت ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد اﻣﺎ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در آن ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ درﺑﺎرهي اﯾﻦﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﮐﺠﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺪي ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﯾﮏ دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰي ﻫﻢ در داﺧﻞ ﺧﻮد ﺷﻮرا درﺳﺖ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺣﻖ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮهي اﺟﺮاي وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ در ﺳﺎﯾﺮ ادارات از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺟﺬب ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻫﻤﮕﺎن. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﻗﺪرت ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮاي ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﺤﻮهي اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﯿﻦ و ﺟﺰ آن ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﺗﻤﺮﮐﺰزداﯾﯽ و ﺗﻔﻮﯾﺾ اﺧﺘﯿﺎر ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ درآﻣﺪ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي درﺑﺎرهي اﯾﻦﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮي ﺗﺨﺼﯿﺺ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺟﺪي دﯾﮕﺮ ﻫﻢ درﺑﺎرهي ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﻤﻖ ﮐﺮد و ﻫﻢ درﺑﺎرهي اﻫﺪاف و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎ. اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯿﺎن ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻟﯿﺒﺮال ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺴﺐ و ﺣﻔﻆ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ در دوﻟﺖ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه و آن ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﯽرﯾﺰي ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺮدم روي دوﻟﺖ ﻻزم ﺑﻮد ﺑﻪﺷﺪت روﺷﻦ ﮐﺮد. ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺟﻬﺖ ﻫﺪف دوم در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪﺳﺎزي در ﻣﺤﻠﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ. ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪاي اﻏﻠﺐ ﺑﻪﻣﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﺷﻮاري ﮐﻪ در ﻋﻤﻞ در رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ اﺣﺰاب و اﺑﺘﮑﺎرات و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﻣﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻫﻢ ﻋﻠﻨﺎ ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ و ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ. در ﻣﻮرد ﺷﻮراي ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﺗﺄﮐﯿﺪ روي ﮐﺎر ﮐﺮدن ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪاي و ﻣﺪﻧﯽ را ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺤﺪود ﻗﺪرتﻫﺎي رﺳﻤﯽ ﺧﻮد آن ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﺗﻌﻬﺪات ﺑﯿﺎﻧﯿﻪي رادﯾﮑﺎل ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﺮد. ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻋﻤﻠﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ راﺑﻄﻪي ﺑﯿﻦ ﺷﻮرا و اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﺎمﻫﺎي ﻣﺴﻮول ﺷﻮرا )ﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ آنﻫﺎ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪاي در ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ داﺷﺘﻨﺪ( و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺘﺸﮑﻞ از اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد. ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻓﺮاﺗﺮ از راﺑﻄﻪي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺟﺰو ﻋﺎدتﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺰبﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد. اﯾﻦ وﺿﻊ در اواﺧﺮ دﻫﻪي 1970

277 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 277 و اواﯾﻞ دﻫﻪي 1980 ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد و ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﺰبﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺤﻠﯽ و اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﻫﻢراه ﺑﺎ دﯾﮕﺮان در اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﮐﺎر در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر از ﺟﻤﻠﻪ در ﻟﻨﺪن ﺑﺮاي اﻋﺘﺼﺎب ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻌﺪن در ﺳﺎزﻣﺎن دادﻧﺪ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزهي ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻗﺪرﮐﺎﻓﯽ ﺗﺤﮑﯿﻢ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺗﺎﭼﺮ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺤﻼل ﺧﻮد ﺷﻮراي ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻟﻨﺪﻧﯽ ﺑﻮد ﺗﺎب ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺖ. در ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﮐﻪ رواﺑﻂ ﺧﯿﻠﯽ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﻣﯿﺎن ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﻫﻢﭘﻮﺷﯽ ﺑﺴﯿﺎر در ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮد ﻣﺸﮑﻞ ﻋﻤﺪه اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎﭼﻪﺣﺪ ﮐﻨﺶﮔﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﻫﺮدوي اﯾﻦﻫﺎ ﺟﺬب ﺷﻐﻞ ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻢ ﺣﺰب ﺑﯿﺮون از دوﻟﺖ را ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را 22. ﻣﺸﮑﻞ دوم ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر در ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻓﻌﺎل و رﺷﺪ اﻋﺘﻤﺎدﺑﻪﻧﻔﺲ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﯿﻦ ﻓﻘﺮا زﻧﺎن و ﺳﯿﺎﻫﺎن اﺷﺎره دارد درﺑﺎرهي ﻣﯿﺰاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻣﮑﺎن ﻃﺮح و اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪي ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ ﺟﺪي ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪ. ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖ در ﺟﺪا ﺑﻮدن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ از ﺳﯿﺎﺳﺖﺳﺎزي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷﻬﺮي ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ. وﻗﺘﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﺮﺳﺮ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺪدي روﺑﻪرو ﺷﺪ و ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻋﺘﻤﺎد و آﮔﺎﻫﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻨﺶﮔﺮان از ﺟﻤﻠﻪ در ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﻘﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻓﺸﺎر آوردﻧﺪ. اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﮐﺎﻣﻼ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﺸﺪ. ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪهﮐﻨﻨﺪه - ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻮﺿﯿﺢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ دارﻧﺪ. ﯾﮑﯽ اﯾﻦﮐﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان در ﺷﻬﺮداري ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد ﻧﻈﺎرت ﻣﺘﻤﺮﮐﺰي روي رﻓﺘﺎر ادارهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ آرزوي ﻣﺸﺎرﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن را در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﻮدﺟﻪ اﺟﺮا ﮐﻨﺪ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺑﻪوﯾﮋه از ﻣﻨﺎﻓﻊ ادارهﻫﺎي ﺧﻮد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺳﺮﺟﻮ ﺑﺎﯾﯿﺮﻟﻪ 23 ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ در ﺿﻤﻦ ﺣﺎﮐﯽ از ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ»ﮐﺎدر ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ«در ﺑﯿﻦ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻮد ﮐﻪ از ﮐﻨﺶﮔﺮان ﺟﺎﻣﻌﻪ دور ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎ 24 ﻣﻮﺿﻊ ﭘﺪرﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻣﺸﮑﻞ ﺳﻮم ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﻓﻘﺪان ﺧﻄﻮط راهﻧﻤﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﻋﻤﻮﻣﯽ و در ﺗﻮاﻓﻖﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺗﺎﻻر ﺷﻬﺮداري و ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اراﺋﻪي ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﮕﻪداري از

278 278 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﮐﻮدﮐﺎن و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﻓﻘﺪان ﭘﺎﻓﺸﺎري روي ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﮐﺎراﯾﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ـ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﺎرز در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي اراﺋﻪي ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ـ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻤﺮﮐﺰزداﯾﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺤﺖ رﻫﺒﺮي ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻌﺪي راه ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﻫﺪف ﻣﻌﻤﻮلاش 25 ﺷﮑﻠﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي ﺑﻮد آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮد. ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ در ﻟﻨﺪن و ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﻟﺰوﻣﺎ ﺣﻞﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ. ﻫﺮ دو ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﻮﺳﺎزي از ﻃﺮﯾﻖ آزﻣﻮنوﺧﻄﺎ را ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. اﻣﺎ در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزارﻣﺤﻮر ﻓﻀﺎ ﺑﺮاي رﺷﺪ آﺗﯽ اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺤﻮر ﺑﻪﻧﻔﻊ اﺻﻼﺣﺎت ﺗﺤﺖ ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺎزار ﻣﺴﺪود ﺷﺪ. در ﻣﻮرد ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﺑﺮﭼﯿﺪن آن در ﻃﻮل دورهاي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ راﺳﺖ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال در اوج ﭘﯿﺮوزي ﺧﻮد ﺑﻮد. واﻧﮕﻬﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﭼﭗ از ﺟﻤﻠﻪ آنﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﺼﻮراتﺷﺎن از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﮔﺮه ﺧﻮرده ﺑﻮد )ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻧﯽ ﺑﻠﺮ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻮري از ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ( ﮐﺎﻣﻼ در ﻣﻮﺿﻊ ﺗﺪاﻓﻌﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎدهﻟﻮحﻫﺎي ﺑﺪل ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﮐﯿﺸﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺎراﯾﯽ و»ﻣﺪرنﺳﺎزي«ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﺎﻣﻼ در ﻣﻮﺿﻊ دﻓﺎﻋﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و ﮔﺎه ﺑﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﺪونﺗﺮدﯾﺪ آنﻫﺎ ﮐﻮﺷﯿﺪﻧﺪ ﺑﻪﺟﺎي درسآﻣﻮزي ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎيﺷﺎن را ﺑﺰداﯾﻨﺪ. در ﻣﻮرد ﭘﻮرﺗﻮ اﮔﺮه ﺷﮑﺴﺖ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان در 2004 ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻮد از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﻋﯽ از دﺳﺖ دادن ﺟﻬﺖﯾﺎﺑﯽ در ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺤﻠﯽ و ﯾﺄﺳﯽ ﮐﻪ در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪن ﻟﻮﻻ و ﺑﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪن او ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل دﺳﺖ داد. در ﺧﻮر اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺮي ﮐﻪ ﺳﯿﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﺑﺮ اﺣﺰاب ﮐﺎرﮔﺮي ﮔﺬاﺷﺖ رﺷﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﻫﺮ دو ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮد زﯾﺮا اﻫﻤﯿﺖﺷﺎن در اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ در ﻋﻤﻞ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزارﻣﺤﻮر ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ. اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮐﺎرش را از آﻏﺎزﯾﺪن ﺑﻪ ﺷﮑﻞدادن ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺪﯾﻞ ﻏﯿﺮﺑﺎزاري ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﺷﮑﺴﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ در ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﯿﺶ ﺑﺮد ﺿﻤﻦ آنﮐﻪ ﻫﻨﻮز اﻫﻤﯿﺖ دوﻟﺖ را در ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ ﺛﺮوت و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت اﺻﻠﯽ و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺖ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ روي آوردن از ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻪ ﭘﺎراداﯾﻢ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮔﺴﯿﺨﺘﻦ اﻓﺴﺎر ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻮد ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزي ﺑﺮاي اﺻﻼح ارﮔﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر روزﻣﺮﮔﯽ و ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان در اواﯾﻞ و ﭼﭗ رادﯾﮑﺎل در ﻟﻨﺪن )و ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ( ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎﯾﯽ از دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ

279 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 279 ﺧﻼﻗﯿﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﻣﯿﺎن ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم را ﻫﻢﭼﻮن ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻫﻤﮕﺎن آزاد ﮐﻨﺪ. ﺗﻼﺷﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺤﻤﯿﻞ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ دوﮔﺎﻧﻪي ﭼﭙﯽ ﺑﯽﺗﺤﺮك در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدﺳﺎزي اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ در واﻗﻊ اﺳﺘﻤﺮار ذﻫﻨﯿﺖﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﺗﺎ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ ﺑﻮد. ﺑﺪﯾﻞﻫﺎي ﭼﭗ دﻗﯿﻘﺎ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎي اﯾﻦ ﺷﯿﻮهي اﻣﺤﺎ رﺷﺪ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ. اﻣﺎ آنﮔﺎه ﮐﻪ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻨﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از دل آنﻫﺎ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ ﻣﻬﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﺪﯾﻞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺎﻣﻼ از ﺑﯿﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ در ﺑﺮزﯾﻞ اﮔﺮ ﻧﻪ در ﺧﻮد ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻪ در آن ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺑﻪﺷﺪت ﺳﯿﺎﺳﯽﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﯽزﻣﯿﻦﻫﺎ 26 دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺣﺘﺎ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻫﻢ در دل ﻣﺒﺎرزات ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪ ﻣﺜﻼ در ﻣﺒﺎرزهاي ﮐﻪ ﺑﺎ آﻣﯿﺰهاي از ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺧﻼق اﻗﺪام ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﭘﮋوﻫﺶ داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران و ﺧﺒﺮﭼﯿﻦﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﮕﯿﺮي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﯽ ﺗﺎﭼﺮ ﺑﺮاي ﮔﺮﯾﺰ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ را ﺷﮑﺴﺖ داد. در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪﺧﺼﻮص روي ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و اﺑﺘﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي را از اواﺳﻂ دﻫﻪي 1990 ﺑﻪﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺄﻣﻞ ﮐﻨﻢ. ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦﻫﺎ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ در دوﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮐﺎﻓﯽ از ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺣﺎﮐﯽ از آناﺳﺖﮐﻪ اﯾﻦﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﺎنﮔﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﻬﻢ ﻣﯿﺎن اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﺋﺘﻼفﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺑﻪوﯾﮋه در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﯽ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻠﯽ و ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽاﻧﺪ 27. اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﻋﻨﻮان ﺷﺪ ﺣﺎﮐﯽ از ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر ﺧﺎص ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮي ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﯿﻦ ﺟﻨﺒﺶ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ دلﻣﺸﻐﻮل رواﺑﻂ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺣﺰاﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻮول اﻣﻮر ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﺟﻤﻠﻪ دوﻟﺖ رﻓﺎه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. در اﯾﻦﺟﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ ﺑﺎ اﻣﺘﻨﺎع از ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎﻻﯾﯽﺷﺪن ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ و رﻓﺎﻫﯽ و ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ آن اﻋﻼم ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﺠﺪد و از ﺳﺮﮔﯿﺮي ﻫﺪف ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻔﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪﺟﺎي ﺳﻮد ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ در ﻣﻘﺎم ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﭼﯿﺰي را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ در ﺣﻮزهي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻗﺮار داﺷﺖ. ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﯽ آنﻫﺎ از رﺳﻢ ﭘﯿﺸﯿﻦ دوﻟﺖ در ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ و ﮐﺎﻻﯾﯽزداﯾﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ در ﺿﻤﻦ ﺗﺤﺮﮐﯽ ﺑﺮاي ﺗﺠﺪﯾﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ آن ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻏﯿﺮﺑﺎزاري ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورﻧﺪ.

280 280 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﭼﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﺳﻮي دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮوﻧﺪ و آﻏﺎزﮔﺮ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎ و ﻗﺪرتﻫﺎي ﺧﻼق ﮐﺎرﮔﺮان را آزاد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺤﻮل ﮐﻠﯿﺪي در اﯾﻦﺟﺎ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪي ﮐﺎرﮔﺮي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي ﮐﺎر ﻣﺸﺨﺺ و ﮐﻤﮏ ﮐﺎر اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪﺟﺎي اﯾﻦﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻ و ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﯿﻤﺖ و ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮ ﺳﺮ ارزشﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﯽ را آﻏﺎز ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ اﻋﻀﺎيﺷﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. در واﻗﻊ آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﯿﺮوزي در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد را از اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ و ﺑﺴﯿﺞ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ راﻫﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﺮاي اﺷﺎﻋﻪي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ اﯾﻦ داﻧﺶ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎﻻ ﮐﺎرﮔﺮان ـ و ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ـ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﺮاﮐﻨﺪه از ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﯾﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪدﺳﺖآوردن ﺑﯿﻨﺸﯽ ﮐﺎﻣﻞ از اﯾﻦﮐﻪ ﺧﺪﻣﺎت را ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ. آنﻫﺎ در واﻗﻊ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺳﺎز ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺒﺎرزهي ﺧﻮد در دﻓﺎع و ﻋﻼوهﺑﺮآن در ﺗﺤﻘﻖ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﺣﻮزهي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻋﺮﺿﻪي ﻏﯿﺮﮐﺎﻻﯾﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺟﻤﻠﮕﯽ ﮔﺬار از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮل دوﻟﺖ را ﺑﻪ درﮐﯽ از ﻗﺪرت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ. دوﻟﺖ ـ در اﯾﻦ ﻣﻮارد دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﯽ ـ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﻬﻢاﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ در ﻣﻘﺎم ﻣﺤﺮك اﺻﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرتﻫﺎﯾﯽ ﻣﻌﯿﻦ ـ ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽﮐﺮدن زﻣﯿﻦ و ﻣﺎﻟﯿﻪ و دﻓﺎع از ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ. اﯾﻦﻫﺎ ﻗﺪرتﻫﺎﯾﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺎﻣﯽ ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺧﻮدﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﻢ در راهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﮐﺎر روﻧﺪ و ﻫﻢ در راهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ و ﺣﻤﺎﯾﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻏﯿﺮﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﺻﻮرت»اﺷﺘﺮاﮐﯽ«ﺷﻮﻧﺪ. درﺑﺎرهي ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﺬار ﺑﺮاي ﺳﺮﺷﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا ﺑﻪ درون اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ و ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮﺳﺎز در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺎزﻣﺎن و ﻋﻤﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻓﮑﻨﺪﯾﻢ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﺪف از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﯾﺎ ﻣﺼﺪر ﮐﺎري در دوﻟﺖ ﺷﺪن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ. ﻣﻔﻬﻮم»ﺳﯿﺎﺳﯽ«در ﺣﺪود ﻃﯽ ﭼﻬﺎر دﻫﻪي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ دلﻣﺸﻐﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ رواﺑﻂ ﻗﺪرت در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎري از اﻗﺪامﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﻮاﻗﻊ روي ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰﻧﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ارزشﻫﺎي ذﻫﻨﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﯾﮏ ﺟﻨﺒﻪي اﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺷﯿﻮهي ﻣﺪام آﻓﺮﯾﺪن ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ

281 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 281 درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ آﯾﻨﺪهاي را ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي اﯾﺠﺎد ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ. از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﻣﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي ﻣﯿﺎن ﺗﻔﮑﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻧﻮآوراﻧﻪي آﻧﺪره ﮔﻮرﺗﺲ در ﻣﯿﺎﻧﻪي دﻫﻪي 1960 اﻧﺠﺎم دادﯾﻢ اﻣﺎ اﯾﻨﮏ ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﮔﺬار در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﯾﺎريﺑﺨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻌﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎرزه از زﻣﺎن ﮔﻮرﺗﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺨﺮب اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات رﯾﺸﻪاي در ﻓﻦآوري و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪآﻣﯿﺰ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ و ﺗﻔﺮﻗﻪ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ. در واﻗﻊ ﻣﺴﺎﻟﻪ ي اﺟﺮاي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮي ﮐﻪ در ذﻫﻦ دارﯾﻢ و ﺗﺤﺮﮐﯽ در ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ در آﯾﻨﺪه ﻫﻤﺎنﻗﺪر درﺑﺎرهي اﯾﺠﺎد ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺧﻮدﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮدﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرهي اﺻﻼﺣﺎت در درون دوﻟﺖ. در ﮐﺎرزارﻫﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺑﺪﯾﻞﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ روﯾﻪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﻢ. ﺷﺮح دادهاﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻫﺪف ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻣﺎﯾﺤﺘﺎج ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻦ آن از زﯾﺮ ﭼﻨﮓ ﺑﺎزار آﯾﻨﺪهاي ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﻪﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﻪﻧﺤﻮي ﮐﻪ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖﺷﺎن ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ واﻗﻌﺎ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ ﮐﺎرزارﻫﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ روي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺟﻨﺒﺶ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﮑﯿﻪ ﮐﻨﺪ. ﻧﻮآوري ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﺠﺎد ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آنﻫﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﯾﮏ ﮐﺎرﮔﺰار در ﻣﯿﺎن اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺎرﮔﺰارﻫﺎﺳﺖ و اﺣﺰاب ﮐﺎرﮔﺮي ﺳﻨﺘﯽ ﺻﺮﻓﺎ ﺣﻀﻮر ﺣﺪاﻗﻠﯽ دارﻧﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎ از اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ دﻓﺎﻋﯽ ﺑﻪ اﺑﺰاري ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ داﻧﺶ ﮐﺎرﮔﺮان را ﯾﮏﮐﺎﺳﻪ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺪﻣﺎت در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪام ﺑﺰﻧﺪ. اﯾﻦ آﻣﯿﺰهي ﺷﮑﻞﻫﺎي ﮐﻬﻨﻪ و ﻧﻮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ 28 و ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻟﮕﻮي ﻣﺘﺪاول ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺸﻪرﯾﺰي رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮔﺬار در ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ دو ﻣﺸﺨﺼﻪي دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ را در ﺑﺮ ﮔﯿﺮد. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ وﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد. ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻢواره ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪاي درﺑﺎرهي ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻧﯿﺰ درﺑﺎرهي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي و اﻧﻀﺒﺎط اﺳﺖ. ﻓﻦآوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺟﺪﯾﺪ اﯾﻨﮏ اﻣﮑﺎن ﺗﻨﻮع ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﮐﯿﻔﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮي در وﺳﺎﯾﻞ ﻫﻢﮐﺎري ﻣﯽدﻫﺪ. آنﻫﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﻫﻢآﻫﻨﮕﯽ ﺷﺒﮑﻪاي را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي

282 282 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ اﻫﺪاف و ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و درﻋﯿﻦﺣﺎل اﻧﻮاﻋﯽ از ﺗﺎﮐﺘﯿﮏﻫﺎ و ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰي واﺣﺪ ﻧﯿﺎز ﻧﺪارﻧﺪ. اﯾﻦ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺷﺒﮑﻪاي ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻓﻦآوريﻫﺎ ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪﯾﺪي در اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪيﺧﻮد ﺗﺨﯿﻼت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺎ را ﮔﺴﺘﺮش دادهاﻧﺪ و درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎزهاي اﯾﺠﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. دوﻣﯿﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد. داﻣﻨﻪي ﺷﮑﻞﻫﺎي ﭘﺮاﮐﻨﺪه و اﻏﻠﺐ درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻣﺮﺗﺒﻂ و ﻣﺪدﮐﺎر ﻫﻢ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﻣﺘﮑﺜﺮ از داﻧﺸﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ در دﻫﻪي 1970 در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن ﺷﮑﻞ دادﻧﺪ ﺑﻪوﯾﮋه ﺟﻨﺒﺶ زﻧﺎن و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪاي رادﯾﮑﺎل و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺳﻨﺖﻫﺎي آﻣﻮزش ﻣﺮدﻣﯽ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﺑﺎ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘﺎط ﺟﻨﻮب ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽآورد. ﭼﺮﺧﺶ از درﮐﯽ دوﻟﺖ ﻣﺤﻮر از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻪ درﮐﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ رﺷﺪ دادن ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات رﯾﺸﻪاي در ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﻣﺎ از داﻧﺶ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ. ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي دﻫﻪي 1970 در ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﺮ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﻼق و ﻫﻮشﻣﻨﺪي ﻣﺮدم ﺑﻪاﺻﻄﻼح»ﻋﺎدي«ﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ»ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻠﻤﯽ«ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪي ﻓﻮردﯾﺴﺘﯽ و ﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺶ ﺗﻤﺮﮐﺰﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻨﺤﺼﺮا ﺗﺨﺼﺼﯽ دوﻟﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻓﺎﺑﯿﺎﻧﯽ ﺗﺎﮐﯿﺪ داﺷﺘﻨﺪ. ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي آنﻫﺎ از اﻫﻤﯿﺖ داﻧﺶ ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮي ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﻠﻮﯾﺤﯽ و ﻫﻢ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه اﺳﺎس ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻧﺨﺴﺖ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن درﺑﺎرهي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ در اﯾﻦ دﻫﻪﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﻃﻐﯿﺎن و ﯾﮏ ﺑﻪاﺻﻄﻼح»ﻣﺎزاد دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ«ﺷﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﺑﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ رﺷﺪ اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎﯾﯽ ﺳﻮاي آنﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﻨﺘﯽ در اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺑﺪﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﻋﻤﻠﯽ در واﻗﻊ اﻏﻠﺐ ﻫﻢﭼﻮن ﺷﺎﻟﻮده ﺑﺮاي اﺻﻼﺣﺎﺗﯽ ﮐﻪ از دوﻟﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻞ زﻣﯿﻨﻪي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد. اﮐﻨﻮن وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺰب ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺑﯽﺷﻤﺎر ﮐﻨﺶﮔﺮان ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪاﺟﺮا در ﻣﯽآورﻧﺪ. ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن دﻗﯿﻖ ﺑﻪ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﯾﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻻزم اﺳﺖ اﻧﻮاع ﯾﺎ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ را از ﻫﻢ ﺗﻤﯿﺰ دﻫﯿﻢ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﻧﻮع ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ وﺣﺪت ﮐﻪ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﺒﺎرزهي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺒﮑﻪاي از ﻣﺮاﮐﺰ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ اﺋﺘﻼفﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ و اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ دوﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت و

283 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 283 ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻨﻮع ﻃﺒﻖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎزﯾﻢ. ﻋﻼوهﺑﺮآن ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﯿﭻ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺨﺸﯽ از ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﯿﺎﺳﯽ واﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ. اﻧﻮاع ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از راهﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك و ﺳﻬﯿﻢ ﺷﺪن در آنﻫﺎ وﺟﻮد دارد. ﺑﺮاي اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن در ﻣﻮرد ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي اﯾﻦ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻻزم اﺳﺖ اﻧﻮاع ﯾﺎ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺳﺎزﯾﻢ. ﻣﺜﻼ ﻧﻮع ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ وﺣﺪت ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﺎرزار اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺑﺮاي ﯾﺎري ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺒﮑﻪاي از ﮐﺎﻧﻮنﻫﺎ ﯾﺎ اﺋﺘﻼفﻫﺎي ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ ﻃﯽ آن اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ آنﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﻮعﺑﺨﺸﯽ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﯿﺎﺳﯽ واﺣﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺗﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮدهاي از روشﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در آن ارزشﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪدي ﺣﻞ ﻧﺎﺷﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ. ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﻣﺸﮑﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﺎ آن آﻏﺎز ﮐﺮدﯾﻢ : ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ در ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ و آراﯾﺶ ﻣﺠﺪد ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ. اﯾﻦ ﻫﺪﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ اﺳﺖ. ﺑﺮاي ﺷﮑﻞدادن ﺑﻪ آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﺮحوارهي ﻧﻈﺮي روﯾﮑﺮدي اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻪ اﺗﻢﻫﺎﯾﯽ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺮاﺑﺮي ﺻﻮري و اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زن اﻗﻠﯿﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﻧﺎﺗﻮان و ﺟﺰ آن در رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻠﻤﻮس و درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ. ﭼﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ و ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪﺑﻬﺘﺮﯾﻦوﺟﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺒﺎرزات ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎ و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎي اﺳﺘﺜﻤﺎر را»ﻣﻄﺮح«و ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورد دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻪﻃﻮر دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻋﻤﻼ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺴﺪاد و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎ در ﺛﺮوت و ﻗﺪرت دارد ﻣﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮد. اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺷﺪه در ﻧﺘﯿﺠﻪي واﮔﺬاري ﺣﻖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻫﯿﺄتﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪﺷﻔﺎﻓﯿﺖ و ﻏﯿﺮﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﻣﻠﯽ و ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻏﯿﺮﺳﯿﺎﺳﯽﺷﺪن اﮐﺜﺮ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﺤﻮري ﺑﺮ آﯾﻨﺪهي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﻧﻬﺪ. اﯾﻦ روﻧﺪ اﻏﻠﺐ ﻣﻼزم ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺪاوم ﻓﺮاﯾﻨﺪي راﯾﺞ در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺳﺖ : ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﯾﻨﺪهي ﻣﺤﺮوﻣﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖﻫﺎي ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺳﭙﺮدن ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﺗﺎرﯾﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪي ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ آﯾﻨﺪهي ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻓﺎو ﻻ 29 ﻫﺎ را در دﺳﺘﺎن

284 284 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي زﻣﯿﻦدار و ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن را در دﺳﺘﺎن ﺑﺴﺎزوﺑﻔﺮوشﻫﺎي ﺳﻮداﮔﺮ و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ را در دﺳﺘﺎن ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﻏﺎرتﮔﺮ ﻗﺮار دادﻧﺪ. وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ ﮐﻪ در ﻟﻨﺪن و ﭘﻮرﺗﻮ اﻟﮕﺮه ﺑﻪاﺟﺮا درآﻣﺪ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ ﺗﺸﺮﯾﮏ ﻣﺴﺎﻋﯽ ﺷﻬﺮداري ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻋﻠﯿﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ : ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﻘﺮا در ﻓﺎوﻻ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻮدﺟﻪي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ و ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪاﺧﻠﻪي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺗﺪوﯾﻦ و اﺟﺮاي ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺷﻮرا و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﻫﺎي آنﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺻﺎﺣﺒﺎن زﻣﯿﻦﻫﺎ و ﺑﺴﺎزوﺑﻔﺮوشﻫﺎ. ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ آنﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽﺷﺎن و ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ اﺟﺮاي آن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺮﺧﻮردار از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت داﻧﺶ و ﺿﺮورت ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ـ اﻣﺎ ﺑﺪون ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎﻓﯽ ـ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ. ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺮدهام ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ دو ﺑﺮداﺷﺖ و ﺷﮑﻞ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر آنﮐﻪ ﻣﺒﺎرزات در ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻋﻨﻮان ﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺎز ﻫﺴﺖ. اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪي ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ و ﮔﺴﺘﺮش دادن ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪاﺗﯽ ﮐﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺟﺎاﻓﺘﺎدهاي ﮐﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎ و ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ را ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات و وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ آنﻫﺎ را ﻧﺸﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺪﯾﻬﯽ و ﺧﺎرج از ﺣﻮزهي ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﺧﻮد ﻣﯽﺷﻤﺮﻧﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻧﻮع ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺪفاش اﺟﺮاي اﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺰ ﺗﻌﺎرضآﻣﯿﺰ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺒﺎرزهﻫﺎ و ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت و ﻧﯿﺎزﻫﺎيﺷﺎن را از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭘﯽﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ و ﺳﺨﺖﺗﺮ از»ﯾﮏﺻﺪا«ﺑﻮدن اﺳﺖ. اﮔﺮ اﺣﺰاب را آن ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺟﺎﯾﯽ در ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ اﯾﻦﺟﺎ درﺑﺎرهي ﯾﮏ ﺣﺰب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺮف ﻣﯽزﻧﯿﻢ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﯾﮏ ﺣﺰب ـ ﯾﺎ اﺣﺰاب ـ ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ )ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﯽ از آن دارﯾﻢ( اﺳﺖ. ﺑﺮاي آﻏﺎز ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺮﺷﻤﺮدن اﻧﻮاع ﺷﮑﻞﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ رﯾﺸﻪاي در ﻗﺒﻞ روﺷﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺧﺎرج از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﻢوﺑﯿﺶ آﺷﮑﺎرا در ارزشﻫﺎ واﻫﺪاف ﻣﺸﺘﺮك ﺳﻬﯿﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

285 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار 285 دوم اﯾﻦ اﻧﻮاع ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺰب ﻋﻤﻼ در ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻌﻬﺪي ﮐﻪ وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺑﺮ دوش آنﻫﺎ ﻧﻬﺎده و ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺷﮑﻞﻫﺎي ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺑﺮاي ﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺗﻌﻬﺪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﺼﺎﯾﺺ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺣﺰب ﻣﺤﻮري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺳﻮم ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺰب ﺑﺎ اﻋﻀﺎياش ﺑﻪﻧﺎﮔﺰﯾﺮ دووﺟﻬﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺷﺎﻣﻞ آﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ درﮔﯿﺮ ﮐﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽاﻧﺪ و آﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﺮاﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺳﯿﺮﯾﺰا و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دﯾﮕﺮ دﯾﺪﯾﻢ دﺧﺎﻟﺖ آنﻫﺎ ﺑﻪﺧﺼﻮص از ﺟﺎﯾﮕﺎه رﻫﺒﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﺳﺘﺎن ﮐﻨﺶﮔﺮ دﯾﮕﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت و داﻧﺶ ﺧﺎص ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﻘﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪي از ﺣﺰب ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺷﮑﺎل ﺧﺎص ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن را در ﺗﻠﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎياش ﺑﻪﺳﻤﺖ ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮔﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪازد. ﻣﺎ ﻫﻢ در ﻟﻨﺪن و ﺷﻮراي ﻟﻨﺪن ﺑﺰرگ و ﻫﻢ در ﺑﺮزﯾﻞ و ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻫﺮ دو ﺣﺰب در ﺗﺪاوم و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ دوﻟﺘﯽ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزهي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺿﻌﻒ )در ﻣﻮرد ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ( ﯾﺎ ﺗﻀﻌﯿﻒ )در ﻣﻮرد ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان( ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪي اﺣﺰاب ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ. درسﻫﺎﯾﯽ در اﯾﻦﺟﺎ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺮﯾﺰا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪذﻫﻦ ﺑﺴﭙﺎرد. اﺣﺰاب ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﺗﺎ ﺣﺪي ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﺷﮑﻞ دادهاﻧﺪ ﮐﻪ در ﺧﺎﺳﺘﮕﺎهﻫﺎيﺷﺎن ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮدهاﻧﺪ : در ﻣﻮرد ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺑﺮاﺑﺮي ﻋﻠﯿﻪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ و در ﻣﻮرد ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ ﻟﻨﺪن اواﯾﻞ دﻫﻪي 1980 رﺷﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اواﺧﺮ دﻫﻪي 1960 و دﻫﻪي.1970 اﺣﺰاب ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ از ﺳﻮي ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﻪ در آن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرﻧﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﺳﯿﺮﯾﺰا ﯾﮑﯽ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺣﺰاﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮا از ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻮﻟﯿﺒﺮال و ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﮔﺴﺴﺘﻪ از ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﺗﺌﺎﻧﻮ ﻓﻮﺗﯿﻮ 30 ﯾﮑﯽ از 20 زن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪهي ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﮐﻪ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﻫﻢ ﯾﮏﺳﻮم ﮔﺮوه ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﯿﺮﯾﺰا را ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﻫﺪف اﺻﻠﯽ را اﯾﻦ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﺰب ﻧﻮﯾﻦ ﯾﺎﯾﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﺑﺪ» : ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻢواره ﺑﺎ ﺣﺰب در 31 ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻋﻀﻮش ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ازش اﻧﺘﻘﺎد ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺗﺎزه ﺑﻪ ﺣﺰب ﺑﯿﺎورﻧﺪ«. آنﻫﺎ اﺋﺘﻼﻓﯽ ﭘﺪﯾﺪ آوردﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﻪرﻏﻢ ـ ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﻪدﻟﯿﻞ ـ ﺗﻼش راﺳﺦ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮدن ﺑﺮ ﺗﺮس ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ دو ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﺎ آن اﺣﺴﺎس ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺳﯿﺮﯾﺰا از ﻃﺮﯾﻖ

286 286 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ درس ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺴﯿﺎر از دوﺳﺘﺎن ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ و از ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ رﺳﯿﺪ. روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﺑﺮاي رد ﮐﺮدن رﯾﺎﺿﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و در ﭘﺸﺖ اﺻﻼﺣﺎت ﻏﯿﺮرﻓﺮﻣﯿﺴﺘﯽ اروﭘﺎﯾﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﯾﮏ دﻧﯿﺎ درس از آنﻫﺎ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ. ﺑﺎ ﺗﺸﮑﺮ ﻓﺮاوان از روي ﺑﺎﺳﮑﺎر وﯾﺸﻮاس ﺳﺎﺗﮕﺎر اﺳﺘﯿﻮ ﭘﻼت و ﺟﯿﻦ ﺷﺎﻟﯿﺲ 32 ﺑﺮاي ﺑﺤﺚﻫﺎ و ﭘﯿﺶﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﻔﯿﺪ در ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲﻫﺎي اوﻟﯿﻪي اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﻫﻢراﻫﺎن رد ﭘﭙﺮ 33 و اﻧﻨﺴﺘﯿﺘﻮ ﺗﺮاﻧﺴﻨﺸﻨﺎل 34 ﺑﺮاي ﻫﻢﮐﺎري ﻣﺪاوم اﻧﮕﯿﺰهﺑﺨﺶ و از ﻣﺎرﮐﻮ ﺑﺮﻟﯿﻨﮕﻮﺋﺮ 35 ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﮐﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﮕﺎرش ﮐﺘﺎب ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ داﺷﺘﻪاﯾﻢ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ آن ﻧﯿﺰ ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ Syriza.1 Pasok.2 Dimtris Tsoukalas.3.4 ﻣﺼﺎﺣﺒﻪي ﻧﮕﺎرﻧﺪه آﺗﻦ 9 ژوﯾﯿﻪ.2012 Synaspismos.5 Andreas Karitzis.6.7 ﻣﺼﺎﺣﺒﻪي ﻧﮕﺎرﻧﺪه آﺗﻦ 9 ژوﯾﯿﻪ.2012 Alexandros Grigoropoulos.8 Syntagma Square.9 Synaspismos.10 Left Eurocommunists.11 Troika.12 ﮐﻤﯿﺘﻪي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ رﯾﺎﺳﺖ اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ و ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ و ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ وامﻫﺎ ﺑﻪ دوﻟﺖﻫﺎي ﯾﻮﻧﺎن اﯾﺮﻟﻨﺪ و ﭘﺮﺗﻐﺎل را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ. م. Andre Gorz.13 Alexis Tsipras.14 Andreas Papendreòu.15

287 287 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار «ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ در ﻣﻮرد ﺗﻮان رادﯾﮑﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي»ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻦ.16. ك. ر Raymond Williams, Resources of Hope, London: Verso, Peter Gowan, The Origins of the Administrative Elite, New Left Review, (March/April), 1987, pp And on the role of Labour s leadership: Ralph Miliband, Parliamentary Socialism, London: Merlin, Olivio Dutra.18 Leo Panitch and Colin Leys, The End of Parliamentary Socialism: From New.19 Left to New Labour, London: Verso, ﻣﺪﯾﺮان ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻢآﻫﻨﮓ اﻟﮕﻮي اوﻟﯿﻪي ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ.20. اﺳﺖ officers در اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻣﻌﺎدل ﻣﻘﺎﻣﺎت. اﺳﺖ Paulo Freire.21 درﺻﺪ اﻋﻀﺎي ﻣﺤﻠﯽ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان 10 در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي دوﻟﺖ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺣﺪود.22 ﭘﺴﺖ اﻧﺘﺼﺎﺑﯽ دوﻟﺘﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ اﻟﮕﻮي 600 ﺷﻬﺮ ﭘﻮرﺗﻮ آﻟﮕﺮه. در ﺷﻬﺮداري اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ در دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮزﯾﻞ و ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آنﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮلاش را اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎص ﺧﻮدش را. ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽداد ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ. ك. ن. اﯾﺠﺎد ﮐﺮد Sérgio Baierle, The Porto Alegre Thermidor? Brazil s Participatory Budget at the Crossroad, The Socialist Register 2003, London: Merlin Press, Sergio Baierle.23 Baierle, The Porto Alegre Thermidor. Also see Hilary Wainwright, Reclaim the.24 State: Experiments in Popular Democracy, Updated Edition, London: Seagull Books, 2009, pp ك. ن.25 Evilina Dagnino, Citizenship in Latin America: An Introduction, Latin American Perspectives, 30(2), 2003, pp وي در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪ»ﺗﻼﻗﯽ اﻧﺤﺮافآﻣﯿﺰ«ﺑﯿﻦ از ﺳﻮي»ﭘﺮوژهي ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﻮل ﮔﺴﺘﺮش ﺷﻬﺮوﻧﺪي و ﺗﻌﻤﯿﻖ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﭘﺮوژهي دوﻟﺖ ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم. ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﻫﺎ ﮐﺮدن ﺗﺪرﯾﺤﯽ ﻧﻘﺶ آن ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺿﺎﻣﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﯽﺷﻮد Movemente Sans Terre.26. ك. ن.27

288 ﻫﯿﻼري و ﯾﻨﺮاﯾﺖ 288 D. Hall, E. Lobina and R. de La Motte, Public Resistance to Privatization in Water and Electricity, in D. Chavez, ed., Beyond the Market: The Future of Public Services,Amsterdam: Transnational Institute, 2005, pp ; M. Novelli, Globalisations, social movement unionism and new internationalisms: 158 SOCIALIST REGISTER 2013 The role of strategic learning in the transformation of the municipal workers union of EMCALI, Globalisation, Societies and Education, 2(2), 2004, ; S. Van Niekerk, Privatization: A Working Alternative, South Africa Labour Bulletin, 22(5), 1998, pp. 24-7; H. Wainwright, Transformative Resistance: The Role of Labour and Trade Union Alternatives to Privatisation, in David A. Macdonald and Greg Ruiters, eds., Alternatives to Privatisation: Public Options for Essential Services, London: Routledge, 2012; H. Wainwright and M. Little, Public Service Reform But Not As We Know It, Brighton: Picnic Publishers, ﻣﺎ اﯾﻦ را ﺑﺎ ﺳﯿﺮﯾﺰا در. ﻣﺎ در ﮐﺎرزارﻫﺎي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﻓﺮار ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدهاﯾﻢ.28 ﮐﺎرزارش ﻋﻠﯿﻪاش ﺗﺬﮐﺎرﯾﻪي ﺗﺮوﯾﮑﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدهاﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﯿﺎدﯾﻦ ﮐﺎرزار ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﻋﻠﯿﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽﺳﺎزي آب در اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺎر. را ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ دوﻟﺖ درﻣﯽآﻣﯿﺰد دﯾﮕﺮ آﻣﯿﺰهاي از ﻣﺒﺎرزان ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاي ﮐﺎرزار ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪوﯾﮋه ﻣﺤﻠﯽ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ روﺷﻦ اﺳﺖ در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ. ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮداري و ﺟﺰ آن اﺳﺖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ»ﺟﻬﺎن ﻣﺎ ﻓﺮوﺷﯽ ﻧﯿﺴﺖ«ﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ را در ﮐﺎرﮔﺰارﻫﺎي اﻓﺸﺎ و اﯾﻦ ﮐﺎرزار ﻣﺮﮐﺐ از آﻣﯿﺰهاي از. ﻣﺤﺪودﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎرﮐﺮد ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ و : ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮان در»اﻗﺘﺼﺎد ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﻗﺎرهاي و ﻫﻢﮔﺮاﯾﯽﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ. ﭘﮋوﻫﺶ رادﯾﮑﺎل و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺒﺎرز از ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ ﻣﻠﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و اﺑﺘﮑﺎرات ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻣﺠﻤﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ. ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺑﺎرورﺳﺎزي ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪي آﻣﯿﺰهاي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ. م. زورآﺑﺎد ﯾﺎ آﻟﻮﻧﮏﻧﺸﯿﻦ در ﺑﺮزﯾﻞ favela.29 Theano Fotiou ﺳﻪ ژوﯾﯿﻪي آﺗﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﻧﮕﺎرﻧﺪه.31 Greg Albo, Roy Bhaskar, Leo Panitch, Steve Platt, Vishwas Satgar, and Jane.32 Shallice Red pepper.33 Transnational Institute.34 Marco Berlinguer.35

289 289 ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ در ﮔﺬار : ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪاي اﺳﺖ از Hilary Wainwright, Transformative Power: Political Organization in Transition, Socialist Register 2013.

290 290 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳﻮده ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺎﻧﻌﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن از اواﺳﻂ دﻫﻪي 1330 و ﺑﺎ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻀﻮر ﺧﻮشﻧﺸﯿﻨﺎن روﺳﺘﺎﯾﯽ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﭘﺪﯾﺪهي ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ در ﺳﯿﻤﺎي ﺷﻬﺮي اﯾﺮان ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ. ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺤﻮﻻت اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ وﻟﯽ ﻧﺎﻣﺘﻮازن از ﻫﻤﯿﻦ دوره ﺗﻮازن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻬﺮ و ده را ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻣﺨﺘﻞ و ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ را ﺑﻪ ﻫﻢ ذات ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﺪرن ﺑﺪل ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﯽﺧﺎﻧﻤﺎﻧﯽ ﻓﻘﺮ و ﺑﺰه ﺳﺎﮐﻨﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺷﻬﺮ را ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ دوره ذﯾﻞ آنﭼﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﺮي ﺧﻨﺪقﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻣﻮرد ﻣﺪاﻗﻪ ﻗﺮار داد. در رواﯾﺖ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﺮي ﺧﻨﺪقﻧﺸﯿﻨﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻓﺎﻗﺪﻧﻘﺶ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮن دراوﯾﺶ ﺗﻦﻓﺮوشﻫﺎ ﻗﻠﻨﺪران ﻗﻤﺎرﺑﺎزان اﺷﺮار ﻟﺸﻮش و ﺑﺎجﺑﮕﯿﺮان در اﯾﻦ ﺧﻨﺪقﻫﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪدور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ روزﮔﺎر ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ. اﻣﺎ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﺎن اﻣﺮوزي ﺷﻬﺮﻫﺎي اﯾﺮان ﻏﺎﻟﺒﺎ دﺳﺘﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ روﺳﺘﺎﯾﯿﺎﻧﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﻣﻬﺎﺟﺮت اﯾﻦ دﺳﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺳﮑﻮﻧﺖﺷﺎن در ﺟﻨﺐ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﻣﯿﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺳﻬﯿﻢﺷﺪن در ﻋﺎﯾﺪي آن ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل 1351 ﻣﻮﺳﺴﻪي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ 91 درﺻﺪ از ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻦ در ﺗﻬﺮان روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ و از آن ﻣﯿﺎن 72 درﺻﺪ آﻧﺎن ﭘﯿﺶﺗﺮ دﻫﻘﺎن و 59 درﺻﺪ ﻧﯿﺰ ﺧﺮدهﻣﺎﻟﮏ ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺳﺎل 1345 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ 62 درﺻﺪ از ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﺎن 1 ﺗﻬﺮان ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺎده 12 درﺻﺪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﯿﻤﻪﻣﺎﻫﺮ و 14 درﺻﺪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺎﻫﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ. اﻣﺎ آنﭼﻪ ﺗﺄﻣﻞ در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺿﺮوري ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺼﻠﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧﻨﺪقﻧﺸﯿﻨﺎن در ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺒﻘﻪي ﻓﺮودﺳﺖ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻦ اﺳﺖ. ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺖوﮔﻮ درﺑﺎرهي

291 ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳﻮده 291 ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﺎن و ﻣﺤﻼت ﻓﻘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺗﻘﺪم آﺳﯿﺐﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ. ازﻫﻤﯿﻦروﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﺴﻮوﻻن و ﻣﺠﺮﯾﺎن ﺑﻬﺴﺎزي و ﻧﻮﺳﺎزي ﺷﻬﺮي ﺑﯿﺶ از آنﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻞ در ﻋﻠﺖﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ آﺳﯿﺐﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ دﺳﺖاﻧﺪرﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻃﺮحﻫﺎي ﺿﺮﺑﺘﯽ و ﻣﻘﻄﻌﯽ در ﮐﻢرﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻌﻠﻮلﻫﺎي آن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ آﻣﺎري ﯾﮏ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﺳﺎل 87 درﺑﺎرهي وﺿﻌﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ زﻧﺪاﻧﯿﺎن ﺳﺎﮐﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﻠﻄﺎنآﺑﺎد ﭼﻮﺑﯿﻨﺪر و ﺧﯿﺮآﺑﺎد ﻗﺰوﯾﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ 768 ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺎده 243 ﻧﻔﺮ ﮔﭻﮐﺎر 110 ﻧﻔﺮ ﻧﻘﺎش 211 ﻧﻔﺮ در ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻓﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮشﮐﺎري و 313 ﻧﻔﺮ در ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﺒﺎزي و ﻣﯿﻮهﻓﺮوﺷﯽ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪاري ﻣﺸﺎﻏﻞ درآﻣﺪ ﻧﺎﭼﯿﺰ و ﻋﺪمﺣﻤﺎﯾﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﺷﻐﻞ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ رواﻧﻪي ﺷﻬﺮي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺰوﯾﻦ ﺷﺪﻧﺪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺰهﮐﺎر ﺳﺮ 2 از زﻧﺪان درآورﻧﺪ. ﭘﯿﺶﺗﺮ در ﻣﻘﺎﻟﻪي»ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪ در ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺷﻬﺮ«ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﻓﺮاﯾﻨﺪي را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ ﻧﺸﺎن دادﯾﻢ. در ﻣﺘﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻮﺷﺶ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ دوﺑﺎره ﺑﺮ ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد و ﺑﻪاﺗﮑﺎي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯿﺪاﻧﯽ در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺧﻄﻮط ﮐﻠﯽ ﻣﻔﻬﻮم»ﻣﺸﺎرﮐﺖ واﻗﻌﯽ ﻣﺤﻠﯽ«3 ﺑﭙﺮدازم ﮐﻪ ﺑﻪﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﺟﺪيﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ در ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ اﺳﺖ. ﻻزم اﺳﺖ ﭘﯿﺶ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ را ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﻧﺒﻮد ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪي ﺛﺮوت و ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ دﭼﺎر ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﺑﺎﯾﺪ درك ﮐﺮد ﮐﻪ آﺳﯿﺐﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ ﻣﺤﻼت ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻫﻤﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ و ﺗﺒﻌﯿﺾآﻣﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﻧﻘﺶ ﺑﺮاﺑﺮ آنﻫﺎ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺛﺮوت ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻘﺶ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪاي ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي آنﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ. ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳﻮده وﺟﻪﻣﺸﺘﺮك اﻏﻠﺐ اﻃﻼﻋﯿﻪﻫﺎ و ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﺷﻬﺮداري ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺷﻬﺮﺳﺎز»ﻣﺸﺎرﮐﺖ«اﺳﺖ : ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻋﻤﺮان ﺷﻬﺮ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﺤﻠﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﻬﺮي ﭘﺮ ﻧﺸﺎط و ﯾﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم و زﯾﺒﺎ. ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ ﺣﻮزهي ﻧﻮﺳﺎزي درﺟﻬﺖ اذﻋﺎن ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪي ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان»ﻣﺸﺎرﮐﺖ«را ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺗﮑﺎي ﺧﻮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪي وﺟﻮدي ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و در ﺟﻬﺖ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ. اﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪي

292 292 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن اﯾﻦﻫﺎ ﺑﺎرﻫﺎ ﺟﻤﻼت ﺑﯽﭘﯿﺮاﯾﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ را از زﺑﺎن ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ ﯾﺎ ﺣﺎﺷﯿﻪاي ﺷﻨﯿﺪهام ﮐﻪ» : ﺷﻬﺮداري و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﭘﯿﻤﺎنﮐﺎر ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻧﻮﺳﺎزي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺳﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎيﺷﺎن ﻓﺮﺳﻮدهﺗﺮﻧﺪ «. ﺟﻤﻼﺗﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺣﺎﻣﻞ ﺑﺪﺑﯿﻨﯽ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻧﮕﺎه ﻃﺮاﺣﺎن و ﻣﺠﺮﯾﺎن ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده اﺳﺖ. ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮐﻪ در ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺴﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و آﯾﻨﺪهي ﺳﺎﮐﻨﺎن ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪي ﻓﺮﺳﻮده را ﻓﺮع ﺑﺮ ﺑﻨﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﺘﺮاژ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻠﮏ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ. ﺑﺎ اﺳﺘﻤﺪاد از ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻤﻼت ﻣﯽﺗﻮان ﻫﺎديآﺑﺎد را ﺑﺎﻓﺘﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﻫﻢﭼﻮن اﺛﺮات رﻃﻮﺑﺘﯽ ﻋﻤﯿﻖ در ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ذﻫﻦ و روان ﺳﺎﮐﻨﺎناش رﺳﻮخ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ دوﻟﺘﯽ ﺷﺒﻪاﺣﺰاب و ﺗﺸﮑﻞﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻫﻢواره در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﻏﺎﯾﺐ ﺑﻮدهاﻧﺪ و اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﻠﻪ و ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎزﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﻣﺴﻮوﻻن ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺿﺮورت ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﺮدم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮرژوازي اﻣﻼك و ﻣﺴﺘﻐﻼت ﻣﺴﺘﺄﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ. ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺷﻬﺮي و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ و ﺷﻬﺮﺳﺎزي و ﺑﻮرژوازي ﻣﺴﺘﻐﻼت در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ از ﺑﺮﮔﺰاري ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻠﺴﺎت ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ و ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ و ﻧﻮﯾﺪ ﻣﺤﻠﻪي زﯾﺒﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎﻧﺸﺎط و ﺷﻬﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﻮﺳﺎزي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ روي ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻌﯽ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺷﻬﺮي را ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﯾﮏ ﻧﻘﺶ ﺑﺮاي ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻫﺎديآﺑﺎد دروﻧﯽ ﺳﺎزﻧﺪ. اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﺳﻬﯿﻢ ﺷﺪن در ﻧﻮﺳﺎزي ﺷﻬﺮ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ اﻣﺘﺪاد ﺑﺰرگراهﻫﺎ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﻣﺪرن در ﺣﺎل اﺣﺎﻃﻪي ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻋﻤﯿﻘﺎ ﺳﻄﺤﯽ ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدﻫﺪ. ﺳﺎﮐﻨﯿﻨﯽ ﮐﻪ دﻫﻪﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﻣﺪار ﺣﻖ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺑﯿﺮون ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ اﮐﻨﻮن ﺧﻮد را در آﺳﺘﺎﻧﻪي ﺑﻠﻌﯿﺪه ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوي ﻓﺸﺎر ﺑﯿﺮوﻧﯽاي ﺑﻪﻧﺎم»ﻧﻮﺳﺎزي«ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ). ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺷﻬﺮداريﻫﺎ را در ورود ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻼت و اﺳﺘﻔﺎدهي ﺷﻌﺎري از ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻼن ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ اﻃﻼﻋﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺟﺒﺎر ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮيﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ»ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﻧﺎﻣﯿﺪ!( ﻃﯽ ﺳﺎل 1388 و از رهﮔﺬر داﯾﺮ ﺷﺪن ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺣﻮزهي ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﺎر و ﺧﯿﺎﺑﺎن ﺑﻪﺗﻨﺎوب ﺑﺎ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد وارد ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻣﯽﺷﺪم ﺗﺎ ﻧﻈﺮات آنﻫﺎ را ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﯿﺰان رﺿﺎﯾﺖ از ﻧﺤﻮهي ﻣﺪاﺧﻠﻪي ﺷﻬﺮداري و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﺎﻟﺒﺪي ﻣﺤﻠﻪ ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮم. ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از

293 ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳﻮده 293 ﺳﺎﮐﻨﺎن از وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻣﺤﻠﻪ و ﺳﻄﺢ ﻧﺎزل ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي اﺑﺮاز ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات آنﻫﺎ اﻫﻤﯿﺘﯽ داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. از ﻣﺠﻤﻮع 35 ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪاي ﮐﻪ از رهﮔﺬر ﺗﺠﻤﯿﻊ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﭘﺮ ﺷﺪ 73 درﺻﺪ از اﯾﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻫﺎديآﺑﺎد ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﮐﻨﻨﺪ. آﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ»ﻣﺠﺒﻮر«ﺑﻪ ﺗﺮك ﻣﺤﻠﻪ ﺷﻮﻧﺪ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻢﺗﺮ از 13 درﺻﺪ از ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد را در ﮔﺮو ﻧﻮﺳﺎزي و آﭘﺎرﺗﻤﺎنﺳﺎزي ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻫﺎديآﺑﺎد ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺤﻠﯽ در ﺳﺎﺧﺖوﺳﺎز ﻣﺤﻠﻪ ﺧﻮشﺑﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﻮدﺟﻮﯾﯽ»ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻠﮑﯽﻫﺎ«و»ﺑﺴﺎزوﺑﻔﺮوشﻫﺎ«و»آنﻫﺎ ﮐﻪ دﺳﺖﺷﺎن در ﮐﺎر اﺳﺖ«اﺑﺮاز ﺑﺪﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻨﺪ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻣﺤﻠﻪﻣﺎن را ﺑﺴﺎزﯾﻢ و از وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺪﻧﺎم ﻓﻌﻠﯽ ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ»ﺧﻮدﻣﺎن ﺧﺎﻧﻪي ﺧﻮدﻣﺎن را آﺑﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ«. ﯾﮑﯽ از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ» : رﻧﺞ ﮔﻞ ﺑﻠﺒﻞ ﮐﺸﯿﺪ و ﻓﯿﺾ ﮔﻞ را ﺑﺎد ﺑﺮد! ﻣﺎ ﻫﺰاري ﻫﻢ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﺧﺐ ﺳﺮآﺧﺮ آنﮐﻪ ﭘﻮل ﺣﺴﺎﺑﯽ دارد ﻫﻤﻪ را ﯾﮏﺟﺎ ﻣﯽﺧﺮد «. ﺑﻪوﺿﻮح ﻣﯽﺷﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪي زﯾﺴﺘﻪي ﺧﻮد ﺳﻮد ﻧﻬﺎﯾﯽ را ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ»ﻣﺴﺘﺤﻖ درﯾﺎﻓﺖ«آن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل در اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺎل ﺑﻪدرازا ﮐﺸﯿﺪ ﺑﻪوﺿﻮح ﺷﺎﻫﺪ آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﻣﺮدم ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ آﻣﻮزش و ﻣﯿﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﻮدﯾﻢ. ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻤﺎم ﺗﺼﻮرات راﯾﺞ از اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ اﻣﮑﺎن ﻣﺘﺸﮑﻞﺷﺪن ﻣﺮدم و اﺣﯿﺎي ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻠﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت واﻗﻌﯽ آنﻫﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮد را درﮔﯿﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ). ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﭼﻮن ﻃﯽ دﻫﻪﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺪفﻣﻨﺪي از ﺳﻮي ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺪﻧﯽ در اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد(. ﻫﺎديآﺑﺎد ﺗﺎﺑﻪاﻣﺮوز از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﻗﺮضاﻟﺤﺴﻨﻪ و ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي رواﺑﻂ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ و دوﺳﺘﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﯿﺮﯾﻪي ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮدي اﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻓﺮﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺧﻼء ﺳﺎزﻣﺎن و ﺷﻮراﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ ﭘﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي ﺧﻮدﺟﻮش ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺎب ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﺤﻠﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

294 294 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارم ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺠﺎرﺑﯽ از ﺟﻨﺲ ﺷﻮراﯾﺎريﻫﺎي ﻣﺤﻼت ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻮل اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﺸﺎرﮐﺖﻣﺤﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﺷﻮراﻫﺎ ﮐﻪ ﺧﻮد در ﺟﻨﺐ دﯾﻮانﺳﺎﻻري ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺑﻮرژوازي زﻣﯿﻦ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﯿﺶ و ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺪﺧﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﺠﻤﯿﻊ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﺤﻠﯽ و ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺗﻮان ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ - ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻼت ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺳﻌﯽ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﮑﻞﻫﺎﯾﯽ ﻣﺤﻠﯽ از ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﺎزﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ. در واﻗﻊ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اداري آنﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد در دوره ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪﺟﺎي ﺗﺸﺮﯾﮏ ﻣﺴﺎﻋﯽ و ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺮدن ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺮدم ﻣﺤﻼت ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ و رﻗﺎﺑﺖﻫﺎي ﺷﮑﺎفاﻧﺪاز داﻣﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ. زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﻮراﻫﺎ ذﯾﻞ ﻃﺮحﻫﺎي ﯾﮏﺳﺎنﺳﺎزيﺷﺪه و ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺤﻘﻖ ﻧﯿﺎت ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن ﻃﺮح ﺑﻪ ﻣﺤﻼت ﭘﺎي ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ از ا ﻋﻤﺎل ﻧﻈﺮات ﻣﺤﻠﯽ دور ﺷﺪه ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺰاران دوﻟﺘﯽ ﺑﺪل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﭼﻨﺎنﭼﻪ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺤﻼت ﺗﻬﺮان ﺷﺎﻫﺪ آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﻮراﯾﺎريﻫﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده آنﻫﻢ ذﯾﻞ ﺗﺎﮐﺘﯿﮏ ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ ﺳﺎﮐﻨﺎن اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﺸﺎن از ﻏﯿﺒﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺤﻮراﻧﻪ دارد. )اﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ از ﺳﻄﺢ»ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺻﻮري«ﮐﻪ آنﻫﻢ ﺣﻮل اراﺋﻪي ﺗﻀﻤﯿﻦﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﯽروﻧﺪ. ﭼﻨﺎنﭼﻪ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ و ﻧﯿﺰ دﻓﺎﺗﺮ ﻧﻮﺳﺎزي ﺷﻬﺮداري ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺑﺮﮔﺰاري ﮐﺎرﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺮﯾﺢ اﻫﻤﯿﺖ»ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ«ﺑﺮاي ﻣﺮدم اﻗﺪام ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺰاﯾﺎي ﺗﺠﻤﯿﻊ ﭘﻼكﻫﺎ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﮑﻦ را اﻟﻘﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎزه ﻫﻤﯿﻦ ﻫﻢ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺎ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ (. ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺤﻠﯽ در اﻣﺮ ﻣﺴﮑﻦ در ﻣﺤﻼت ﺣﺎﺷﯿﻪاي راﺑﻄﻪي ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﺮون از ﻣﺤﻠﻪ ﭘﺮﺗﻨﺶ اﺳﺖ. اﻓﺮاد ﺳﺎﮐﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻫﻮﯾﺘﯽ ﯾﮏﺳﺎن )ﺑﺎ ﻫﻤﻪي اﺧﺘﻼﻓﺎت و ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت دروﻧﯽ آن( ﺑﺮاي ﺧﻮد اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﯽ را ﺗﺎ ﺣﺪودي از ﯾﮏ ﻫﻢآﻫﻨﮕﯽ ﺣﺪاﻗﻠﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از آنﻫﺎ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﻮﻧﺪ راﺑﻄﻪي اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪي ﻓﺮدي ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﺪه ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ در ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﭘﺲ ﭘﻨﺠﺮهي دوﺟﺪارهي ﺧﺎﻧﻪي ﻧﻮﺳﺎز ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﺴﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻨﮕﺮد. ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﻟﺤﻈﻪاي ﮐﻠﯿﺪي در ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﻬﺮ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻬﺮ را ﺑﻪ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﯾﺎري ﮐﻨﺪ. آنﻫﻢ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽاي واﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﻬﺮوﻧﺪ و

295 ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳﻮده 295 ﺣﻖ را ﺑﻪ»ﺣﻖ راي ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ«ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺷﻮرا ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻧﻤﯽدﻫﺪ. ﺑﻠﮑﻪ آنﻫﺎ را در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺎرب زﯾﺴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺷﺎن ﺗﻮاﻧﺎ ﻣﯽﺳﺎزد. اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽاﺳﺖﮐﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي راﯾﺞ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﯾﮏ ﻧﯿﺮوي ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و ارادهي واﻗﻌﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺿﺮﺑﻪ وارد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ دﺳﺖ از ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺸﻮﯾﻨﺪ. در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و واﻗﻌﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎي ﺣﺎﺷﯿﻪاي ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻢ ﺗﺎ درك ﺑﻬﺘﺮي از ﻧﮑﺎت ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. در اداﻣﻪ از ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻫﺎديآﺑﺎد و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪي ﻣﺮدم و اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ وﺟﻮد دارد از ﯾﮏﺳﻮ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺣﺬﻓﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪي ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﻨﺎر زدن ﻣﺮدم اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از اﻧﺪوﻧﺰي و اﻟﺴﺎﻟﻮادور در اواﯾﻞ دﻫﻪي 1970 ﻃﺮﺣﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان kip در اﻧﺪوﻧﺰي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﯽ 30 ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﯿﺶ از 15 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ را ﭘﻮﺷﺶ داد. ﻃﯽ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻢراه ﺑﺎ ﺑﻬﺴﺎزي ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﯿﺎر وﯾﮋهاي ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺒﺬول ﺷﺪ و ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﺑﻮدن ﻃﺮح ﺑﻪ ﮐﺎمﯾﺎﺑﯽ و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ آب ﻣﺴﮑﻦ و ﺛﺒﺎت ﺑﺮاي ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﺎن ﺑﻮد ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪ. از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط اﯾﻦ ﻃﺮح اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮد را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺻﺎﺣﺒﺎن واﻗﻌﯽ ﭘﺮوژه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و دوﻟﺖ ﻧﻘﺶ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ اﯾﻔﺎ ﮐﺮد. ﭼﻨﺎنﮐﻪ»دوﻟﺖ اﻣﻨﯿﺖ ﺳﮑﻮﻧﺖ آنﻫﺎ را در ﻣﮑﺎنﺷﺎن ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﺮد و ﻫﯿﭻ ﺧﺎﻧﻪاي ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺎﻟﮑﯿﺘﯽ در ﺳﮑﻮﻧﺖﮔﺎهﻫﺎي ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺸﺪ. ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮي و ﻣﺮدم ﻫﺮ ﺳﮑﻮﻧﺖﮔﺎه ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ دو واﺣﺪ ﯾﮑﯽ ﺑﺎ 150 ﺧﺎﻧﻮاده و دﯾﮕﺮي ﺑﺎ 20 ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد. در ﻫﺮ واﺣﺪ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻧﯿﺪهي واﺣﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد. در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﺮدم ﻣﺤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﻣﮑﺎن ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮادهاي ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ 4 ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﺎزﻧﺪ «. در ﺷﻬﺮ ﺳﺎنﺳﺎﻟﻮادور )ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﻟﺴﺎﻟﻮادور( ﻋﻼوهﺑﺮ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﮐﺎر داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪﺟﺎي آوردهي ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻠﯿﻪي اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت اﺷﺘﺮاﮐﯽ در ﭘﺮوژه ﻫﻢﮐﺎري ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻬﺪ ﮐﻮدك و ﻣﺮاﮐﺰي ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺳﺎلﻣﻨﺪان در ﻣﺤﻞ اﺣﺪاث ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﻣﺮدم ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ و ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﻧﮕﻪداري و آﻣﻮزش در اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ و ﻧﯿﺰ اﻧﺒﺎرداري و ﺧﺮﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ اﻫﺎﻟﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد. از ﻧﮑﺎت ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﻃﺮح ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮان ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ ﻣﺤﻠﯽ 5 زﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻠﯽ در ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﯾﻔﺎي اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.

296 296 ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰﻧﻮﯾﺎن ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽﻫﺎ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻫﺎديآﺑﺎد و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﯾﺎد ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ در ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﮑﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آنﭼﻪ در ﺳﺎنﺳﺎﻟﻮادور ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﺤﺎظ ﮐﺮد. در اﯾﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻣﺴﮑﻦ ﻣﻬﺮ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪدار ﺷﺪن ﭘﯿﺶﺷﺮط ﺣﺪاﻗﻞ آوردهي ﻣﺎﻟﯽ را در ﻧﻈﺮ دارد ﺑﯽﺧﺎﻧﻤﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺧﻮد در ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﻓﻘﺪان ﺣﺪاﻗﻞ آوردهي ﻣﺎﻟﯽ را ﺟﺒﺮان ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻋﻤﻠﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺤﻠﻪي ﻫﺎديآﺑﺎد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎلﻫﺎ ﭘﯿﺶ و ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺴﮑﻨﯽ را ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺳﺎﻟﯿﺎن ﻣﺘﻤﺎدي در آن زﯾﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آن را دارﻧﺪ ﮐﻪ ازﻫﻤﯿﻦﻣﻨﻈﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺮاﺑﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﯾﮏﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﻧﻮﺳﺎزي و ﺑﻬﺴﺎزي ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد دﺳﺖﺑﻪﮐﺎر ﺷﻮﻧﺪ. در ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺧﺎﻧﻪي ﮐﻮدك در ﻫﺎديآﺑﺎد اﻫﺎﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮﺧﯿﺮﯾﻪاي آﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ازاي ﻣﺸﺎرﮐﺖ آﮔﺎﻫﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻧﻪ اﯾﻦﮐﻪ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ ﯾﺎ ﻣﺎﯾﺤﺘﺎج راﯾﮕﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪوﯾﮋه زﻧﺎن ﻣﺤﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ در ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺤﻠﯽ دارﻧﺪ و ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺎﺧﺖ را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از ﭼﻨﯿﻦ ﻃﺮحﻫﺎﯾﯽ در ﺣﺎﻟﯽ اﯾﺪهآﻟﯿﺴﺘﯽ و ﺧﺎماﻧﺪﯾﺸﺎﻧﻪ ﻟﻘﺐ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﺎ دهﻫﺎ ﻫﺰار ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﯿﺶ روي ﻣﺎ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﺧﻮد ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزار ﻣﺴﺠﺪ ﭘﺎرﮐﯿﻨﮓ و ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﻧﯿﺰ در آن ﺗﺪارك دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺗﺼﻮر ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﮐﺖ واﻗﻌﯽ و ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﺷﻬﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ آﯾﺎ ﺟﺰ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﻮد و ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش اﻓﺰوده از زﻣﯿﻦ و ﻣﺴﺘﻐﻼت ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺧﺎماﻧﺪﯾﺸﯽ را ﺑﺮ ﭼﻨﯿﻦ اﯾﺪهﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽزﻧﺪ و ﺣﺘﺎ ﮔﺎﻣﯽ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده و ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺰهﮐﺎر و آﺳﯿﺐزا را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻤﯽدﻫﺪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺣﺬف ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ»ﺻﺎﺣﺐ«ﻣﺤﻠﻪ و ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺴﺖ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ آنﭼﻪ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺮدم و ﺣﻖ آنﻫﺎ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻓﺮدي و ﺟﻤﻌﯽﺷﺎن اﺳﺖ و ﺗﮑﻪﺗﮑﻪ ﮐﺮدن دوﺑﺎرهي ﻫﻮﯾﺖ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﯾﮏدﯾﮕﺮ و در ﭘﯽ ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﻼش و زﺣﻤﺖ دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در واﻗﻊ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺒﺒﯿﻦ و ﺗﻌﺮﯾﻒ دوﺑﺎرهي ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎ ﻫﻢﭼﻮن»ﺣﻖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺣﻖ ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺣﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺣﻖ ﺧﻮدﺗﻌﯿﯿﻦﮔﺮي ﺣﻖ ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺑﻬﺴﺎزي ﺷﻬﺮ«و»ﺣﻖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ«ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﻌﻨﺎي اﯾﻦ واژهﻫﺎ را روﺷﻦ ﮐﻨﯿﻢ و ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي آنﻫﺎ را ﺑﻬﺘﺮ درك ﮐﻨﯿﻢ. ﺑﺎﯾﺪ درﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ

297 ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳﻮده 297 ﯾﮏ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ آن ﺣﻖ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪ آن ﺣﻖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد و ﺣﻖ ﺧﻮدﺗﻌﯿﯿﻦﮔﺮي اﺻﻮﻻ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ و ﮐﺪام ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﮐﺪام ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎ ﺗﻀﻤﯿﻦﮐﻨﻨﺪهي ﻣﺸﺎرﮐﺖ واﻗﻌﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺷﺎن اﺳﺖ و ﮐﺪام ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎ آنﻫﺎ را از اﯾﻦ ﺣﻖ ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺳﺨﻦ آﺧﺮ آنﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎ ﺣﺬف ﺑﺮاﺑﺮي در ﮐﺎر ﺑﺮاﺑﺮي در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ را اوﻟﻮﯾﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﻫﺪ. ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﮐﺎر و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺮﺗﻮي ﺗﺎزه ﺑﺮ ﭘﺪﯾﺪهي ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ اﻧﺪاﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ وﺟﻪ از ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪي ﺛﻤﺮات ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎر ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 آﻣﺎر ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻞ ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻨﯽ و راهﺣﻞ رﻓﻊ ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ اﺻﻮل ﺷﻬﺮﺳﺎزي content/uploads/2012/07/%d8%ad%d8%a7%d8%b4%db%8c%d9%87 %D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C.pdf.2 ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ و ﻋﻠﯽ ﻣﺴﮕﺮﯾﺎن آﺳﯿﺐ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻘﺎط ﺣﺎﺷﯿﻪﻧﺸﯿﻦ و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪي اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﻤﺎرهي 78 ﻣﻬﺮ در زﻣﯿﻨﻪي اﻧﻮاع ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺸﺎرﮐﺖﻣﺤﻮراﻧﻪ در ﻧﻮﺳﺎزي ﺷﻬﺮي رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ اﮐﺮم ﻫﺎدﯾﺎن ﺳﯿﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻬﺎدي داﻧﺸﻮر» ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮدهي ﺷﻬﺮي و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان«)ﻣﻘﺎﻟﻪي اراﺋﻪﺷﺪه در اوﻟﯿﻦ ﻫﻢآﯾﺶ ﺑﻬﺴﺎزي و ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮدهي ﺷﻬﺮي در ﻣﺸﻬﺪ..4 ﻣﺪﯾﺎ ﺣﮑﯿﻢ و ﻓﺎﻃﻤﻪ روﺷﻌﻠﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺠﺎرب ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻬﺴﺎزي و ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده در ﺟﻬﺎن از ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺨﺐ اوﻟﯿﻦ ﻫﻢآﯾﺶ ﺑﻬﺴﺎزي و ﻧﻮﺳﺎزي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮي..5 ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﻋﻠﻮي ﺗﺒﺎر ﺑﺮرﺳﯽ اﻟﮕﻮي ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در اداره اﻣﻮر ﺷﻬﺮﻫﺎ )ﺟﻠﺪ اول( ﺗﻬﺮان ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻬﺮداريﻫﺎي ﮐﺸﻮر ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي : ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﻣﺒﺎرزهي ﺷﻬﺮي دﯾﻮﯾﺪ ﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﺎ دﯾﻮﯾﺪ ﻫﺎروي ﺗﺮﺟﻤﻪي زﻫﺮه دوداﻧﮕﻪ.

298 298 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﭘﺲ از ﮐﺸﻒ آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺳﺎل 1492 ﻣﻮج ﻣﻬﺎﺟﺮت اروﭘﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﻪ آﻣﺮﯾﮑﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در اﯾﻦ ﻗﺎره ﺳﮑﻨﯽ ﮔﺰﯾﺪﻧﺪ. ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﺷﺮﻗﯽ ﻗﺎرهي آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮهي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻮد و ﺗﺠﺎر ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر راﯾﮕﺎن ﺑﺮدﮔﺎن ﻧﻈﺎم ﺗﺠﺎري ﭘﺮ ﺳﻮدي را اﯾﺠﺎد ﮐﺮدﻧﺪ. دوﻟﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺨﺎرج ﺟﻨﮓﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻗﺪرتﻫﺎي دﯾﮕﺮ اروﭘﺎﯾﯽ ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر و ﻣﺴﺘﻌﻤﺮهﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ داد. ﺗﺠﺎر و ﻣﺴﺘﻌﻤﺮهﻧﺸﯿﻦﻫﺎ ﮐﻪ از ﭘﺮداﺧﺖ اﯾﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﻠﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺷﻮرﯾﺪﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﻘﻼب آﻣﺮﯾﮑﺎ از 1775 ﺗﺎ 1783 ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل آن در 1781 اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ. ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري در 1860 و ﭘﯿﺮوزي آﺑﺮاﻫﺎم ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﯾﺎزده اﯾﺎﻟﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ اﯾﺎﻻت ﺑﺮدهدار در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت از اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و ﮐﻨﻔﺪراﺳﯿﻮن ﮐﺸﻮرﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﻧﺪ. ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺟﻨﮕﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﺎﻻت ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ درﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اداﻣﻪ داﺷﺖ و ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﮐﺸﺘﻪ داﺷﺖ. در ﻣﺎﻫﯿﺖ و رﯾﺸﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ اﺧﺘﻼفﻫﺎي ﺑﯽﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﻮرﺧﺎن وﺟﻮد دارد. ﺑﺤﺚ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺑﺮدهداري اﯾﺎﻟﺖﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ و اﻣﮑﺎن اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﺮﺗﺤﺮك و ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺐ ﺷﻤﺎل اﺳﺖ. در ﺷﻤﺎل ﻧﻈﺎم ﮐﺎر ﻣﺰدي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و در ﺟﻨﻮب ﻧﻈﺎم ﺑﺮدهداري وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﺷﺪ. ﺷﻤﺎل ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﭼﻨﺪاﻧﯽ از ﺟﻨﻮب ﻧﺪاﺷﺖ ﻧﺎﺣﯿﻪاي زراﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﺖزارﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺧﻮد درﮔﯿﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻢ ﻧﺒﻮد. ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺷﻤﺎل ﺑﻮد : زﻣﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺗﻮﻟﯿﺪ. ﺟﻨﻮب ﺑﻪواﻗﻊ ﻧﯿﻤﻪﻣﺴﺘﻌﻤﺮهي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻮد و ﭘﻨﺒﻪي ﺧﺎماش را ﺑﻪ آن ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﺮد. ﺟﻨﻮب ﻃﺮفدار ﺗﺠﺎرت آزاد ﺑﻮد درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻮد. ﺟﻨﻮب ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ ﺷﻤﺎل را از اراﺿﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺳﻮاﺣﻞ ﻏﺮﺑﯽ

299 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 299 دور و اﻣﺘﯿﺎزات آن را ﺧﻨﺜﯽ ﮐﻨﺪ. ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻧﺎﺣﯿﻪاي ﺗﺠﺎري ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻗﺒﻞ از دﯾﮕﺮان ﺑﻪ ﻏﺮب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﺑﺪ. اﻣﺘﯿﺎزات ﺟﻨﻮب ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮد و ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ در ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺮدﮔﯽ رﺳﻤﺎ رواج ﯾﺎﺑﺪ ﺑﺮ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎري ﺣﻘﻮق اﯾﺎﻻت در ﻣﻘﺎﺑﻞ دوﻟﺖ ﻓﺪرال ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﯽﮐﺮد و ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺒﺎﻧﻪ را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﺮد. ﮔﺴﺘﺮش رﺳﻤﯽ ﺑﺮدهداري ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎ و اﯾﺎﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﺟﻨﻮب ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮد و ﻣﻨﺎزﻋﺎت ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب در دﻫﻪي ﭘﯿﺶ از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻮد. ﺗﻨﻬﺎ راهﺣﻠﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﻮب داﺷﺖ ﺟﺪا ﺷﺪن از اﺗﺤﺎد ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب آﺑﺮاﻫﺎم ﻟﯿﻨﮑﻦ در رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺳﺎل 1860 ﺑﻬﺎﻧﻪ را داد. آﺗﺶ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل زﺑﺎﻧﻪ ﮐﺸﯿﺪ و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻠﻔﺎت و وﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ در اﯾﻦ دوره درﮔﯿﺮ ﺑﻮد. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﺪرن ارﺗﺶﻫﺎي ﺗﻮدهاي و درﮔﯿﺮي ﺗﻤﺎمﻋﯿﺎر ﺑﻮد. ﺑﺎﻻﺑﻮدن ﺗﻠﻔﺎت و ﻃﻮﻻﻧﯽﺷﺪن ﺟﻨﮓ ﺑﻪاﯾﻦﻋﻠﺖ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن ﻣﺤﺪود ﺷﻮد. ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ اﯾﺎﻟﺖﻫﺎي ﺑﺮدهدار ﻣﺮزي ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﻣﯿﺎﻧﻪرو ﮐﻪ در اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ دﻏﺪﻏﻪي اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرﻓﺖ. ﻧﻪ ﺑﺮدهﻫﺎ را آزاد ﻣﯽﮐﺮد و ﻧﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽداد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﺮﺑﺎز در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﺎﻟﺖﻫﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺑﺮﺗﺮي وﺳﯿﻊ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژيﺷﺎن ﭘﯿﺮوز ﺷﺪﻧﺪ 70. درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﯿﺶ از 80 درﺻﺪ ﻣﺮدان در ﺳﻦ ﻧﻈﺎم وﻇﯿﻔﻪ و ﺑﯿﺶ از 90 درﺻﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻨﺪ 1. ﭘﯿﺮوزي ﺷﻤﺎل ﭘﯿﺮوزي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري آﻣﺮﯾﮑﺎ و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮد. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮدهداري ﻟﻐﻮ ﺷﺪ ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن ﭘﯿﺮوز ﻧﺸﺪﻧﺪ. ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﺎزﺳﺎزي ﺟﻨﻮب ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﻨﻮﺑﯽﻫﺎي ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ درآﻣﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ارﯾﮏ ﻫﺎﺑﺴﺒﺎم»ﺟﻨﻮب زراﻋﯽ ﻓﻘﯿﺮ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪه و زﺧﻢﺧﻮرده ﻣﺎﻧﺪ : ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن از ﺷﮑﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ دلﮔﯿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن از ﺳﻠﺐ ﺣﻘﻮق و ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪاي ﮐﻪ ﺳﻔﯿﺪﻫﺎ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺮايﺷﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ 2«. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري آﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ رﺷﺪ آن را ﮐﻨﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد از ﯾﮏﺳﻮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﻗﺪرﺗﯽ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﯿﻮهي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺗﻬﯿﯿﺞ ﺑﺮاي ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در روز ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﯾﺎد از اﻗﯿﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ ﺗﺎ اﻗﯿﺎﻧﻮس آرام را درﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺮاﺳﺮي ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ. ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزات دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺟﺪﯾﺪ و رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ در دﻫﻪي 1860 اروﭘﺎ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻫﻤﯿﻦ دوره ﺟﻠﺪ ﯾﮑﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮد و در 1867 اﻧﺘﺸﺎر داد و ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﭘﯿﺶﻧﻮﯾﺲ ﺟﻠﺪﻫﺎي دوم و ﺳﻮم

300 300 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي آن اﺛﺮ و ﻧﯿﺰ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎي ارزش اﺿﺎﻓﯽ را ﺑﻪ رﺷﺘﻪي ﺗﺤﺮﯾﺮ درآورد. در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﯿﺲ و ﻫﺪاﯾﺖ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺮدان ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ در دﺳﺖرس اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺤﺚ زﯾﺎدي درﺑﺎرهي آن ﻧﺸﺪه ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ ﺗﻼﻗﯽ ﻃﺒﻘﻪ و ﻧﮋاد ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﻻت ﻗﺒﻠﯽ ﮔﻔﺘﻢ ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ را ﺧﺎرج از ﻋﻼﯾﻖ ﻣﺎرﮐﺲ ﯾﺎ ﺣﺘﺎ ﺧﺎرج از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ آن ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن در ﺳﻨﺖ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻣﺎرﮐﺲ از ﺷﻤﺎل ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺑﺰرگ ﺑﻮد ﻣﺴﺎﻟﻪ دارﻧﺪ. ﺗﻌﺪادي در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﻋﺪهاي در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﺟﺪﯾﺪي را ﺑﯿﻦ ﻃﺒﻘﻪ و ﻧﮋاد ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ و در دﻫﻪي 1960 ﻋﺪهاي ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻧﺤﺮاﻓﯽ از ﺑﻨﯿﺎد ﻏﯿﺮﻣﺎرﮐﺴﯽ ﺣﻤﻠﻪور ﺷﺪﻧﺪ و از»ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﺎرﮐﺲ اﻧﮕﻠﺲ و ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ داﻣﻦ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ«3 در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﮔﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﺑﻪﻧﻈﺮ آﻧﺎن»ﻧﻔﺮت ﺳﻮزان ﻣﺎرﮐﺲ از ﺑﺮدﮔﯽ و ﺗﻌﻬﺪش ﺑﻪ آرﻣﺎن اﺗﺤﺎدﯾﻪ در ﻗﻀﺎوتاش دﺧﺎﻟﺖ ﮐﺮد«4. در واﻗﻊ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺗﻘﻠﯿﻞﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي اﯾﻨﺎن از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﻮد و از اﯾﻦرو ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ. اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ را ﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﺑﺴﯿﺎري از آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و ﺑﺮﺧﻮرد»ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ«ﺷﺎﻫﺪﯾﻢ. ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻮردﻧﻈﺮ آنﻫﺎ از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﮑﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﺎرﮐﺲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻄﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در واﻗﻊ آنﻫﺎ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ را ﺑﺎ ﺻﺪاي ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ. ﺗﻘﺮﯾﯿﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ آﺛﺎري ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻣﺎرﮐﺲ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ دو ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻣﻬﻢ ﯾﻌﻨﯽ راﺑﻄﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﯿﺎه و ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﻔﯿﺪ در دوران ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ و ﺳﭙﺲ راﺑﻄﻪي آنﻫﺎ در دوران ﺑﺎزﺳﺎزي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﮔﺎﻫﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪي اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽﺑﻮدن آﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﯿﺶ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪآن ﻓﻘﺪان ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪﺳﺒﮏ اروﭘﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر وﯾﮋهاي ﺑﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه داده ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻮﻣﯽ و ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺧﺎرج ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻣﺎﻫﺮ و ﻧﺎﻣﺎﻫﺮ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﺮد 5. ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي دﯾﮕﺮي ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺪمﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪ از ﻣﺒﺎرزات ﺳﯿﺎﻫﺎن در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ دﺳﺖآوردﻫﺎي ﭘﯿﮑﺎري را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب دوم آﻣﺮﯾﮑﺎ ﯾﮑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ 6. ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ را»رﯾﺸﻪﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ«ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. او اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎياش درﺑﺎرهي ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﯾﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻧﻈﺮﯾﻪي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﻧﻘﻼب اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ

301 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 301 درﻫﻢﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﻧﮋاد و ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻢراه اﺳﺖ. و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﭼﻨﺎن ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺑﺎ ﺟﻠﺪ اول ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارد ﮐﻪ اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﻣﺎرﮐﺲ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺼﻠﯽ را درﺑﺎرهي ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاش اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﻪﺳﺮاغ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي ﺑﺮدﮔﯽ و ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻣﯽﭘﺮدازم. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻃﺮح ﺧﻮد درﺑﺎرهي ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﺑﺮدهداري ﻧﮑﺮد اﻣﺎ در دو ﺟﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ آﻧﻨﮑﻒ ) (1846 و ﮐﺎر ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ) (1849 ﺑﻪ راﺑﻄﻪي ﺑﺮدهداري و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ را ﺑﻪﻫﻤﺎناﻧﺪازهي ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت اﻋﺘﺒﺎر و ﻏﯿﺮه ﻣﺤﻮر ﮔﺮدش ﺻﻨﻌﺖ ﻣﯽداﻧﺪ. ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﺑﺪون ﺑﺮدﮔﯽ ﭘﻨﺒﻪ و ﺑﺪون ﭘﻨﺒﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺪرن در ﮐﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ارزش ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺮط ﻻزم ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ ﺑﺰرگ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد. در واﻗﻊ در اﯾﻦ دوران ﺑﺮدهداري را ﻣﻘﻮﻟﻪاي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽداﻧﺪ ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮع وﯾﮋه و ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﺑﺮدهداري در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در دﻫﻪي 1850 ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪ ﺑﺮدهداري رﺷﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﻮﺿﻊ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮ در ﻣﻮرد ﺑﺮدهداري ﭼﻨﺪان ﯾﮏدﺳﺖ ﻧﺒﻮد. ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﺮدهداري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﺶﺗﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ. ﺣﺘﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪي ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﺎزهﺗﺄﺳﯿﺴﯽ در ﻧﯿﻮﯾﻮرك ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻣﺎرﮐﺲ ژوزف وﯾﺪﻣﻪﯾﺮ رﻫﺒﺮياش را داﺷﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻟﻐﻮ ﺑﺮدهداري را ﻣﺴﺎﻟﻪي آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎي ﺗﺒﻌﯿﺪي آﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪﺗﺮ از رادﯾﮑﺎلﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮد. اﻣﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺣﻮادث ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﻤﺎﺷﺎت ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺖ. ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﻮاﻧﯿﻦ دﺳﺖﮔﯿﺮي ﺑﺮدهﻫﺎي ﻓﺮاري ﺑﻪ ﺷﻮرش و ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪي آن رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻌﺮوف ﯾﮏ ﺑﺮدهي ﻓﺮاري در ﺷﻬﺮ اﺑﺮﻟﯿﻦ اوﻫﺎﯾﻮ در 1858 ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﺮﯾﺎن آن را ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﺮاي روزﻧﺎﻣﻪي ﺗﺮﯾﺒﻮن ﻧﻮﺷﺖ. ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ ﺣﻤﻠﻪي ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪي ﺟﺎن ﺑﺮاون آزاديﺧﻮاه آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺮدهداري ﺑﻮد ﮐﻪ در 1859 ﺑﻪﻗﺼﺪ ﺗﺼﺮف زرادﺧﺎﻧﻪي ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﺪرال در وﯾﺮﺟﯿﻨﯿﺎ ﺑﻪ آن ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﺣﻤﻠﻪ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻧﻮﺷﺖ : ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻄﯿﺮﺗﺮﯾﻦ رويدادي ﮐﻪ در ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز رخ ﻣﯽدﻫﺪ از ﯾﮏ ﺳﻮ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮدﮔﺎن در آﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺑﺮاون آﻏﺎز ﺷﺪ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺮدﮔﺎن در روﺳﯿﻪ اﺳﺖ

302 302 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﺗﺎزه در ﺗﺮﯾﺒﻮن دﯾﺪم ﮐﻪ ﯾﮏ ﻗﯿﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮدﮔﺎن در ﻣﯿﺴﻮري رخ داده و ﻃﺒﻌﺎ ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺪه. اﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻋﻼﻣﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ. 7 ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ در 1861 و ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻓﺰاﯾﻨﺪه در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﮐﺎﻣﻼ ﺧﻮد را در ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮدهداري ﻏﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ. از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪاي ﺷﺮوع ﺣﻤﻼت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﮐﻔﻪي ﺗﺮازو ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺟﻨﻮب اﺳﺖ اﻣﺎ در ﭘﺎﯾﺎن ﭘﯿﺮوزي از آن ﺷﻤﺎل اﺳﺖ ﭼﻮن ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺮگ ﺑﺮﻧﺪهي ﺧﻮد ﯾﻌﻨﯽ اﻧﻘﻼب ﺑﺮدﮔﺎن را رو ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. اﺳﺘﺮاﺗﮋي وي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﺪمﻗﺎﻃﻌﯿﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﺎﻻت ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎن ﺳﯿﺎه ﯾﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ ﺷﻮرش ﺑﺮدﮔﺎن دﺳﺖﺑﻪﻋﻤﻞ ﺑﺰﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺘﻌﺪدي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﻤﺎل را ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻣﻬﺎﺟﺮﻧﺸﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻟﻤﺎﻧﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻪﻋﻼوهي ﮐﺸﺎورزاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺟﻨﻮب را ﮔﺮوه ﻧﺴﺒﺘﺎ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﯿﺼﺪ ﻫﺰار ﺑﺮدهدار در ﻣﯿﺎن ﭘﻨﺞ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺖ ﻣﯽداﻧﺪ. ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮي ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ در آن زﻣﺎن راﯾﺞ ﺑﻮد اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻮن ﺷﻤﺎل ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﺑﺮدهداري اﻋﻼم ﻧﮑﺮده ﭘﺲ ﺑﺮدهداري ﻋﻠﺖ ﺟﻨﮓ ﻧﯿﺴﺖ. در ﺑﺮرﺳﯽاش ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮدهداري ﺟﻨﻮب ﻧﻬﺎدي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ و ﮐﺴﺐ ﻗﻠﻢروﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاياش ﺿﺮورت دارد. ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺟﻨﻮب اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ واﻧﻤﻮد ﮐﻨﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﻠﯿﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮدهدار ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﻤﻌﯿﺖ وﺳﯿﻊ ﺳﻔﯿﺪﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﺑﻪ آﻧﺎن وﻋﺪه ﻣﯽداد ﮐﻪ روزي ﺑﺮدهدار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺸﻤﮑﺶ ﻓﺮﻗﻪاي ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﺮدهداري ﺑﻪﻃﺮﯾﻖ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﻔﯿﺪﻫﺎي ﺗﻬﯽدﺳﺖ از ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺴﻠﻂ ﺟﻨﻮب ﺑﺎزداﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ. در واﻗﻊ ﻫﺪف ﺟﻨﻮب ﻧﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪي ﺷﻤﺎل ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎزﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ آن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺮدهداري و ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل رﺳﻤﯽ اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ ﺑﺮدهداري ﺑﻮد. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﮑﻠﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺻﻮل ﻧﮋادي و ﻗﻮﻣﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﺳﯿﺎﻫﺎن در ﭘﺎﯾﻪي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ. ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻓﻘﻂ در ﺧﻮد آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷﮑﺎف اﯾﺠﺎد ﻧﮑﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧﯿﺰ دﭼﺎر ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪ. ﻃﺮفداران اﯾﺎﻻت ﺟﻨﻮﺑﯽ اﺷﺮاف ﺣﺎﻣﯽ ﻣﺎﻟﮑﺎن ﮐﺸﺖزارﻫﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﯿﺪوار ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻬﺎي ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺑﻪﺧﺼﻮص ﭘﻨﺒﻪي ارﺳﺎﻟﯽ از ﺟﻨﻮب ارزان ﺷﻮد. ﻟﯿﺒﺮالﻫﺎ در ﺟﻨﺎح ﻃﺮفدار ﺷﻤﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ را ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ.

303 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 303 دوﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮوي ﻋﻤﺪهي ﻃﺮفدار ﺷﻤﺎل ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮐﺎر آزاد ﺑﺮاياش ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮد. در اﺑﺘﺪا ﺟﻨﺎح ﻃﺮفدار ﺟﻨﻮب ﮐﻪ ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ وﻗﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻫﻢ ﺟﺰﯾﯽ از آنﻫﺎ ﺑﻮد ﺧﻮاﻫﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪي ﻣﺤﺎﺻﺮهي درﯾﺎﯾﯽ ﺟﻨﻮب ﺑﻮد. ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ در ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ در اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺤﻮﯾﻞ ﭘﻨﺒﻪي ﺧﺎم ﻣﯽﺷﺪ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﺷﺪ. ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﺣﻤﻠﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﭼﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري وﺳﯿﻌﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻤﺎل ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﺷﻤﺎل و ﻏﺮب اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻤﺪهي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮔﻨﺪم ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻗﻄﻌﻪاي راﺑﻄﻪي ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺟﻨﻮب ﺑﺮدهدار را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺟﺰاي ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻗﺘﺼﺎدي روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺪرن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮ دو ﻣﺤﻮر ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﻏﻮلآﺳﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﯾﮏ ﻣﺤﻮر ﺳﯿﺐزﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ وﺳﯿﻠﻪي ﺗﻐﺬﯾﻪي اﯾﺮﻟﻨﺪ و ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ. اﯾﻦ ﻣﺤﻮر ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﺳﯿﺐزﻣﯿﻨﯽ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ ﻓﺎﺟﻌﻪي اﯾﺮﻟﻨﺪ زدوده ﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪي ﺑﺰرگﺗﺮي ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻧﮕﻪداري ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ زﺣﻤﺖﮐﺶ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد. دوﻣﯿﻦ ﻣﺤﻮر ﺻﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭘﻨﺒﻪي ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺮدهﻫﺎ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ. ﺑﺤﺮان ﺟﺎري آﻣﺮﯾﮑﺎ آنﻫﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ داﻣﻨﻪي ﻋﺮﺿﻪي آن را ﺑﺰرگﺗﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﭘﻨﺒﻪ را از اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽﻫﺎي ﭘﺮورش ﺑﺮده و ﻣﺼﺮف ﺑﺮده رﻫﺎ ﺳﺎزﻧﺪ. ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﭘﻨﺒﻪي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪي ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺮدهﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺼﺪﯾﻖ ﮐﺮد ﮐﻪ آنﻫﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺑﺮدهداري دوﮔﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮدﮔﯽ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن در آنﺳﻮي 8 دﯾﮕﺮ آﺗﻼﻧﺘﯿﮏ. در ﻧﻘﻄﻪي ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪي ﮐﺎرﮔﺮان اروﭘﺎ از اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ. آﻧﺎن ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺿﺪ ﺑﺮدهداري ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪ ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻖ رأي دارﻧﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺎرﮐﺲ آرﻣﺎن اﯾﺎﻻت ﺷﻤﺎﻟﯽ را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزهي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاي دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و اﻧﻘﻼب ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽدﻫﺪ. ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﺮﺗﺒﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻓﺸﺎر ﻣﺮدم ﺣﺘﺎ ﯾﮏ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽ ﺑﻪ دﻓﺎع از ﺟﻨﮓ ﺑﺮﮔﺰار ﻧﺸﺪ. و اﯾﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي وﺣﺸﺖﻧﺎﮐﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﻮن ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻌﺎر دﺧﺎﻟﺖ از ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮهي اﯾﺎﻻت ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻤﺎل ﭘﺎﯾﺎن دﻫﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪﺷﺪت ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺲ را ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد.

304 304 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﺑ ﻌﺪ دﯾﮕﺮ ﻣﺎﺟﺮاي ﺟﻨﮓ ﺗﺰﻟﺰل و ﻋﺪمﻗﺎﻃﻌﯿﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ و ﺗﺮس او از ﺗﺴﻠﯿﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮدﮔﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻗﺪاﻣﯽ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﻮد. ﻋﻤﻼ در ﺳﺮﻓﺮﻣﺎندﻫﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﮐﻪ رواﺑﻂ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺑﺮدهداران داﺷﺘﻨﺪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺟﻨﻮب ﻣﯽﺷﺪ. ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮﻓﺮﻣﺎندﻫﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﺑﺎ رﻫﺒﺮان ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻗﺎﻃﻌﯽ ﻋﻮض ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﺟﻨﮓ را ﺑﻪﺟﺎي آنﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ در راﺳﺘﺎي ﺧﻄﻮط ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻧﺒﺮد ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ از ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ و در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﯿﺎه در ﻣﻨﺎﻃﻖ آزادﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮﻧﺪ. ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺳﺒﺐ ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺷﺪ. اﻧﮕﻠﺲ ﺗﺎ ﺣﺪي از وﺟﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ اﻣﻮر ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد و ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﻣﻘﻄﻌﯽ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺷﻤﺎل را ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺳﺴﺘﯽ و ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﻣﺮدم ﺷﻤﺎل ﻣﯽداﻧﺴﺖ. در واﻗﻊ ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ اﺗﺤﺎدﯾﻪ در اﺑﺮاز ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﺷﮑﺎر ﺑﺎ ﺑﺮدهداري و ﻋﺪمﻫﺪاﯾﺖ ﺟﻨﮓ در راﺳﺘﺎي ﺧﻄﻮط اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻧﮕﻠﺲ را ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎي آﻟﻤﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺑﯽﻋﻼﻗﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﺿﻤﻦ اراﺋﻪي اﻧﺘﻘﺎدات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از ﻏﻔﻠﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ در اﻟﻐﺎي ﺑﺮدهداري ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد اوﺿﺎع ﭼﺮﺧﺶ ﺟﺪﯾﺪي ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻣﺸﻬﻮر ﮐﻪ ﮔﺮداﻧﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﮐﺎﮐﺎﺳﯿﺎﻫﺎ اﻋﺼﺎب ﺟﻨﻮﺑﯽﻫﺎ را ﺑﺮﻫﻢ ﻣﯽرﯾﺰد ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺟﻨﮓ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد. در واﻗﻊ ﻟﺤﻦ ﮐﻠﯽ او ﺣﺎﮐﯽ از اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪ در درازﻣﺪت ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻫﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮد. ﺑﻪ ﻓﺸﺎر اﯾﺎﻟﺖﻫﺎي رادﯾﮑﺎل ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﻪﺷﯿﻮهي اﻧﻘﻼﺑﯽ و اﻟﻐﺎي ﺑﺮدهداري اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻟﻐﻮ ﺑﺮدهداري در ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ و وﯾﺮﺟﯿﻨﺎي ﻏﺮﺑﯽ و ﺑﻪرﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺟﻤﻬﻮريﻫﺎي ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺖ ﻫﺎﯾﯿﺘﯽ و ﻟﯿﺒﺮﯾﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﺎ ﺧﻮشﺣﺎﻟﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺳﯿﺎهﭘﻮﺳﺘﺎن آزادﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ و ﻋﻠﯿﻪ ﺟﻨﻮب اﻋﺰام ﺷﻮﻧﺪ. ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي رادﯾﮑﺎﻟﯿﺴﻢ در ﺧﻮد ﺻﻔﻮف اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ. ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﺑﻪﻧﺎم وﻧﺪل ﻓﯿﻠﯿﭙﺲ ﻋﻤﻼ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ و ﺳﺮان ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر ارﺗﺶ ﺷﻤﺎل را ﺑﻪ ﺳﺴﺘﯽ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. از اواﺧﺮ ﺳﺎل دوم ﺟﻨﮓ ﺣﻮادث ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽاﻓﺘﺪ. از ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ اﻧﺘﺸﺎر اﻋﻼﻣﯿﻪي آزادي ﺑﺮدﮔﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﻣﻮﺟﯽ از ﺷﺎدي را در اﯾﺎﻻت ﺷﻮرﺷﯽ ﻣﯿﺎن ﺳﯿﺎﻫﺎن ﺑﻪراه ﻣﯽاﻧﺪازد. ﭘﯿﺮوزي ﺷﻤﺎل در ﭼﻨﺪ ﻧﺒﺮد ﮐﻮﭼﮏ ورق را ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪاي درﺑﺎرهي ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺗﻠﻮﯾﺤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ وي ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر رويدادﻫﺎ و در ﺑﺴﺘﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏﺗﺮﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ در آن زﻣﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﯽرﺳﺪ. ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ : ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ در ﺳﺎلﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺦ ﯾﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ. ﻧﻪ اﺑﺘﮑﺎر ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻪ ﻓﺼﺎﺣﺖ ﮐﻼم آرﻣﺎنﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﺮاژدي و ﻧﻪ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ. او ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﻤﻞ را در ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ

305 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 305 ﻣﻤﮑﻦ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. دﯾﮕﺮان ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ وﺟﺐ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ»ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي اﯾﺪهﻫﺎ«ﺳﺖ. ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺣﺘﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﺪهﻫﺎ ﻣﯽﭘﺮدازد اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آنﻫﺎ»ﯾﮏ وﺟﺐ زﻣﯿﻦ«ﻫﺴﺘﻨﺪ. وﺣﺸﺖﻧﺎكﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎياش ﺧﻄﺎب ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ اﺳﺖ ﻫﻤﮕﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ اﺧﻄﺎرﯾﻪﻫﺎي ﭘﯿﺶﭘﺎاﻓﺘﺎدهاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﮐﯿﻠﯽ ﺑﺮاي وﮐﯿﻞ ﻣﺨﺎﻟﻒاش ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻗﺮار اﺳﺖ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻫﻢ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﯿﻪي او ـ اﻋﻼﻣﯿﻪي آزادي ﺑﺮدﮔﺎن ـ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺳﻨﺪ در ﺗﺎرﯾﺦ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﭘﺲ از ﺗﺄﺳﯿﺲ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ را ﭘﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ را دارد ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ از ﺗﺒﺎر اﻧﻘﻼب ﻣﺮدم ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎزي ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﻈﺎم اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ او را ﺑﻪ ﻗﻠﻪ رﺳﺎﻧﺪ ﺑﺪونآنﮐﻪ از وﻇﺎﯾﻒ ﺳﺘﺮﮔﯽ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪر ﺑﻮد ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ ـ ﯾﮏ آدم ﻋﺎﻣﯽ ﮐﻪ راه ﺧﻮد را از ﭼﻮبﺑﺮي ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺳﻨﺎﺗﻮري در اﯾﻠﯽﻧﻮﯾﺰ ﮔﺸﻮد ﻣﺮدي ﮐﻪ ﻧﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﻓﮑﺮي درﺧﺸﺎﻧﯽ دارد ﻧﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاي و ﻧﻪ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ ـ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﻌﺎرف و ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﮐﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﮐﻪ در دﻧﯿﺎي ﮐﻬﻦ ﮐﺎر ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن ﺑﻮد! ﻫﮕﻞ ﺟﺎﯾﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻤﺪي در واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﺮاژدي اﺳﺖ و ﺷﻮخﻃﺒﻌﯽ ﻋﻘﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﺄﺛﺮ و رﻗﺖ. اﮔﺮ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺗﺄﺛﺮ و رﻗﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﻨﺶ ﺗﺎرﯾﺨﯽ را ﻧﺪارد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﻮخﻃﺒﻌﯽ 9 آن را دارد. در ﻧﻮاﻣﺒﺮ 1864 ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﮐﺎرﮔﺮي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽﻫﺎي ﻃﺮفدار اﺗﺤﺎدﯾﻪ را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ و رﻫﺎﯾﯽ ﻟﻬﺴﺘﺎن ﺳﺎزﻣﺎن داده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﻗﺒﻠﯽ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي آن را ﺗﻮﺿﯿﺢ دادم. ﻣﺎرﮐﺲ در ﺧﻄﺎﺑﯿﻪي اﻓﺘﺘﺎﺣﯿﻪي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺗﺒﻪﮐﺎراﻧﻪي ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺮﮐﺖ اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ در ﺟﻨﮓ ﺑﺮاي ﺗﺪاوم ﺑﺮدهداري در آنﺳﻮي اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺷﺪ. از اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗﺒﺮﯾﮏ ﺑﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺪدش ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري در 1864 ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻣﻀﺎي 56 ﻋﻀﻮ رﻫﺒﺮي آن از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺮاي ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﯽﺷﻮد. در اﯾﻦ ﺧﻄﺎﺑﯿﻪ اوﻻ ﺑﻪ ﮐﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﮋاد و ﻃﺒﻘﻪ درون اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪ ﻣﯽﭘﺮدازد. ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﺳﯿﺎﺳﯽ راﺳﺘﯿﻦ ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺑﺮدهداري اﺟﺎزه ﻣﯽدادﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻬﻮريﺷﺎن را ﺑﯽﺣﺮﻣﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪون اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ اﻧﻘﯿﺎد درﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ و ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮدﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺖ را در اﯾﻦ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻓﺮوﺷﻨﺪهي ﺧﻮﯾﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻮد ارﺑﺎبﺷﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ

306 306 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ آزادي راﺳﺘﯿﻦ ﮐﺎر ﺑﺮﺳﻨﺪ ﯾﺎ از ﻣﺒﺎرزهي ﺑﺮادران اروﭘﺎﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاي رﻫﺎﯾﯽ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ درﯾﺎي ﺳﺮخ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﯿﺶرﻓﺖ را زدوده اﺳﺖ ﺳﭙﺲ در اداﻣﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﮐﻪ اﻧﻘﻼب دوم آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﯿﺰش ﻗﺮﯾﺐاﻟﻮﻗﻮع ﻃﺒﻘﺎت ﮐﺎرﮔﺮ اروﭘﺎ ﮔﺮه ﻣﯽزﻧﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : ﮐﺎرﮔﺮان اروﭘﺎ ﯾﻘﯿﻦ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺟﻨﮓ اﺳﺘﻘﻼل آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪي را ﺑﺮاي ﻋﺮوج ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ آﻏﺎز ﮐﺮد ﺟﻨﮓ ﺿﺪ ﺑﺮدهداري آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﺶ را ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﺎت ﮐﺎرﮔﺮ اﯾﻔﺎ 10 ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزي ﺷﻤﺎل و ﺷﮑﺴﺖ ارﺗﺶﻫﺎي ﺑﺮدهدار ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ و ﺗﺮور ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪي ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﭘﺲ از آن اﯾﻦ ﮔﻤﺎن را ﺑﻪوﺟﻮد آورد ﮐﻪ از ﺳﻮي ﺷﻤﺎل ﻣﺸﯽ رادﯾﮑﺎلﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﻣﺎرﮐﺲ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﻌﺪي ﯾﻌﻨﯽ ﺟﺎﻧﺴﻮن ﻗﺎﻃﻊﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ. اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎزﺳﺎزي ﺟﻨﻮب ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده اوﻻ ﻃﺒﻘﻪي ﺣﺎﮐﻢ ﺟﻨﻮب ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺑﺸﻮد اﻣﻼك آنﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺸﻮد و زﻣﯿﻦﻫﺎ ﻣﯿﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ آن را ﻣﯽﮐﺎرﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮدﮔﺎن رﻫﺎﺷﺪه و ﺳﻔﯿﺪﻫﺎي ﺗﻬﯽدﺳﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﺑﺮاﺑﺮي ﮐﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺳﯿﺎﻫﺎن ﮐﺴﺐ ﺷﻮد. اﻣﺎ ﻫﯿﭻﮐﺪام اﯾﻦ اﻋﻤﺎل اﻧﺠﺎم ﻧﺸﺪ و ﺟﺎﻧﺴﻮن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺨﺎﻟﻔﯽ را ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺮاي ﺟﺎﻧﺴﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮐﻪ ﺑﯽﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ. ﭘﺲ از آن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﺎﻣﻪاي ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﺮدم آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ. ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺻﺮﯾﺢ وﻗﻮع ﻣﺠﺎدﻻت ﻧﮋادي را در ﺻﻮرت ﺗﺪاوم ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﯿﺎﻫﺎن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ»ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻮن ﻣﺮدم ﺑﯿﺎﻻﯾﺪ «. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﯾﮑﯽ از ﻧﺒﺮدﻫﺎي ﻋﻤﺪهي ﻗﺮن ﺑﺮاي رﻫﺎﯾﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﻮد ﻧﺒﺮدي ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﻔﯿﺪ را ﭼﻪ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﭼﻪ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ وادار ﮐﺮد ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺮدهداري ﺑﺎﯾﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﭘﯿﺶﮔﻔﺘﺎر 1867 ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻃﻠﯿﻌﻪي اﻧﻘﻼﺑﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﺗﯽ اﺳﺖ. وي آن را اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﯿﺐﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد. ﺑﻪﻗﻮل ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﻤﺎل ﺳﺮاﻧﺠﺎم درك ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﻠﺪ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﻔﯿﺪ ﺧﻮد را رﻫﺎﯾﯽ ﺑﺨﺸﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﺟﻠﺪ ﭘﻮﺳﺖ ﺳﯿﺎه داغ ﺑﺮدﮔﯽ ﺧﻮرده اﺳﺖ.

307 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 307 اﯾﺮﻟﻨﺪ آﺧﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اوج درﻫﻢﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ و ﻗﻮﻣﯿﺖ اﺳﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪي اﯾﺮﻟﻨﺪ اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي دارد ﭼﻮن ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻤﯽ ﺗﺮﻗﯽﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﻈﻬﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮد. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻃﺒﻘﻪ و ﻗﻮﻣﯿﺖ اﺳﺖ. اﯾﺮﻟﻨﺪ از ﻗﺮن دوازدﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎنرواﯾﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮدم اﯾﺮﻟﻨﺪ 800 ﺳﺎل اداﻣﻪ داﺷﺖ. در ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺬﻫﺐ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺮد و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﯿﻔﺮي ﺳﺨﺘﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮏﻫﺎ وﺿﻊ ﺷﺪ. ﭘﺲ از آن ﮐﺸﻤﮑﺶ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ رﻧﮓ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ آنﺟﺎ ﮐﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ ﺣﺘﺎ از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم ﺷﺪﻧﺪ. دوﻟﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮان اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪي را در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺳﮑﻨﯽ داد و دو ﺟﺎﻣﻌﻪي در ﺣﺎل ﻧﺰاع را ﺑﻪوﺟﻮد آورد. در 1641 ﻣﻘﺎرن ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻧﻘﻼﺑﯽ در اﯾﺮﻟﻨﺪ رخ داد ﮐﻪ ﮐﺮاﻣﻮل ﺑﺎ ﻗﺴﺎوت آن را ﺳﺮﮐﻮب و اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ را ﻗﺘﻞﻋﺎم ﮐﺮد. در 1782 اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﯾﺮﻟﻨﺪ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﯿﻤﺎن وﺣﺪت اﯾﺮﻟﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در 1801 ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ. ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﺮدم ﻓﻘﯿﺮ در اﯾﺮﻟﻨﺪ در 1840 روي زﻣﯿﻦﻫﺎﯾﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ آنﻫﺎ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﺗﺒﺎر ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﺮدم اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﺖ ﺳﯿﺐزﻣﯿﻨﯽ اﻣﺮارﻣﻌﺎش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ آﻓﺎت در ﺳﺎلﻫﺎي 1845 و 1846 ﻣﺤﺼﻮل ﺳﯿﺐزﻣﯿﻨﯽ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏﻣﯿﻠﯿﻮنوﻧﯿﻢ ﻧﻔﺮ اﻧﺴﺎن در اﺛﺮ اﯾﻦ ﻗﺤﻄﯽ ﺑﺰرگ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ و و ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ از ﻫﺸﺖ ﻣﯿﻠﻮن ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺷﺪﻧﺪ. در آن ﺳﺎلﻫﺎ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺑﺮاي اﻟﻐﺎء اﺗﺤﺎد اﯾﺮﻟﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ آن را ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺣﺰب ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ زﻣﯿﻦداران ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮏ ﻣﯽداﻧﺴﺖ. دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ در آن دوره ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮ اﺗﺤﺎد ﮐﺎرﮔﺮان اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺷﺎﻏﻞ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﭼﺎرﺗﯿﺴﺖﻫﺎ ﺑﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ آزادي اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزي دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﻟﻪي 11 ژوﯾﯿﻪي 1853 ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺮﯾﺒﻮن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان»ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻫﻨﺪ ـ ﺣﻘﻮق اﺟﺎرهداران اﯾﺮﻟﻨﺪ«ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ روﺳﺘﺎﯾﯽ را ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد. در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﺎن ﻏﺎﯾﺐ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﻖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪي اﺟﺎرهﻫﺎ و ﺧﻠﻊﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهي ﻣﺰرﻋﻪداران ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ را داﺷﺘﻨﺪ. اﺟﺎرهداران ﺑﺮاي ﺑﻬﺴﺎزي ﻣﺰارع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻌﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ارﺑﺎﺑﺎن ﺟﺒﺮان ﻣﯽﺷﺪ. ارﺑﺎبﻫﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺟﺎره اﯾﻦ ﺳﻮد را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ. ﭘﺲ از ﻗﺤﻄﯽ ﺑﺰرگ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮدم اﯾﺮﻟﻨﺪ رﺷﺪ زﯾﺎدي ﯾﺎﻓﺖ اﻣﺎ ﺑﻪﻣﻮازات آن ﻧﻈﺎم ﮐﺸﺎورزي اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﻧﻈﺎم

308 308 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي اﺟﺎرهداران ﺧﺮد ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺟﺎرهداران ﺑﺰرگ داد و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺪرن ﺟﺎي زﻣﯿﻦداران ﭘﯿﺸﯿﻦ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖزداﯾﯽ از روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺑﻪوﯾﮋه در ﻏﺮب ﮐﺸﻮر ﺑﺎﯾﺮﺷﺪن ﻣﺮاﺗﻊ و ﺧﺎﻟﯽﺷﺪن روﺳﺘﺎﻫﺎ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﺑﻪﻗﻮل اﻧﮕﻠﺲ ﻫﻔﺖ ﻗﺮن ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن آن ﮐﺸﻮر را ﮐﺎﻣﻼ وﯾﺮان ﮐﺮد و اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻠﺘﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﻣﻨﮑﻮب ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ وﻇﯿﻔﻪاي ﮐﻪ ﺑﻪدوش ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ روﺳﭙﯽ ﮐﺎرﮔﺮ روزﻣﺰد ﻗﻮ اد دﻻل و ﻏﯿﺮه ﺑﺮاي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن آﻣﺮﯾﮑﺎ و اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺑﻮد. ﭘﺲ از ﻗﺤﻄﯽ 1846 ﺟﻨﺒﺸﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻣﺨﻔﯽ ﺑﻪﻧﺎم ﻓﺎﻧﯿﺎنﻫﺎ ﯾﺎ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮادري ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪ ﮐﻪ در 1858 در ﯾﮏ ﮔﺮدﻫﻢآﯾﯽ در دوﺑﻠﯿﻦ اﻋﻼم وﺟﻮد ﮐﺮدﻧﺪ. اﯾﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺤﻮﻻت اﯾﺮﻟﻨﺪ داﺷﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ در دﻫﻪﻫﺎي 1840 و 1850 ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ از رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ اراﺋﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮﺧﯽ از درونﻣﺎﯾﻪﻫﺎ در آنﻫﺎ آﺷﮑﺎر اﺳﺖ (1) : آندو درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ از ﻣﺒﺎرزهي ﻣﻠﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻋﻠﯿﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻃﻌﯽ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﻫﻢواره ﺑﻪ اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﯾﺶ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ درون ﺟﺎﻣﻌﻪي اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ. ﺑﻪوﯾﮋه ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﯿﺶﺗﺮي را ﺑﺮ ﺟﺪال ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ زراﻋﯽ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد و ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻃﺒﻘﻪي زﻣﯿﻦدار اﯾﺮﻟﻨﺪياﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮑﯽ ﻃﺒﻘﺎت ﭘﻮلدار ﺑﻮدﻧﺪ (2). ﺑﻪ اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ از ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮدهاي ﭼﺎرﺗﯿﺴﺘﯽ وﺣﺪت ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪ و اﺷﺎره ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﺎرﺗﯿﺴﺖﻫﺎ از اﻟﻐﺎي وﺣﺪت اﯾﺮﻟﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪ را ﺑﯿﺶ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ادﻏﺎم ﮐﺮده ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ از ﻫﻤﺘﺎﯾﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺧﻮد ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﻨﺪ (3). ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﮐﺎر ﻣﻬﺎﺟﺮان اﯾﺮﻟﻨﺪي در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ ﺳﺘﻢ ﺑﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪ در داﺧﻞ و ﻫﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻠﯽ در ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردن ﻣﺰد ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺗﺎﮐﯿﺪ داﺷﺖ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦ ﻣﻮارد در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻔﺼﻞﺗﺮﺷﺎن از رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽﮔﻨﺠﯿﺪ ﮐﻪ در آن ﮐﺎر ﻣﻬﺎﺟﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪي ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺎر ذﺧﯿﺮه ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻮد و ﺧﻮد اﯾﺮﻟﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﻬﺎﺟﺮﻧﺸﯿﻦ ﮐﺸﺎورزي ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺻﺎدرات ﻣﺎزاد ﮐﺸﺎورزياش ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد. ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻗﺒﻼ دﯾﺪﯾﻢ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻈﺮش در دﻫﻪي 1860 درﺑﺎرهي ﻫﻨﺪ و روﺳﯿﻪ از ﻣﺪرﻧﯿﺴﻤﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻪ ﻣﺪرﻧﯿﺴﻤﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ داﺧﻠﯽ

309 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 309 اﯾﻦ ﺟﻮاﻣﻊ را ﻧﯿﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ. در ﻣﻮرد اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻫﻢ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ دﺳﺖﺧﻮش دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺷﺪ. در اﯾﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﺎﻧﯿﺎن ﻫﻢ در اﯾﺮﻟﻨﺪ و ﻫﻢ ﻣﯿﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮان اﯾﺮﻟﻨﺪي در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻗﺪرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ. در ﺳﺎل 1865 روزﻧﺎﻣﻪي ﻓﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﻣﺮدم اﯾﺮﻟﻨﺪ از ﺷﻮرش روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﺎﯾﻪاي ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب ﻣﻠﯽ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﺮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ اول از ﻫﻤﺎن آﻏﺎز ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻓﺎﻧﯿﺎنﻫﺎ داﺷﺖ اﻣﺎ ﭼﻮن ﺟﺰﯾﯽ از ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮد اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻋﻠﻨﯽ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ. ﻓﺮار ﯾﮑﯽ از رﻫﺒﺮان ﻓﺎﻧﯿﺎن از زﻧﺪان ﺑﻪﮐﻤﮏ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﭼﺎپ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺘﻌﺪد از ﻫﻤﺴﺮان ﻓﺎﻧﯿﺎنﻫﺎي زﻧﺪاﻧﯽ و اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺘﻌﺪد درﺑﺎرهي اﯾﺮﻟﻨﺪ از آن ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ. در 1867 ﻣﺒﺎرزهي اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ ﺑﻪ اوج ﻣﯽرﺳﺪ و ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻗﯿﺎﻣﯽ دﻫﻘﺎﻧﯽ را ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻓﺎﻧﯿﺎنﻫﺎ درﻫﻢﻣﯽﺷﮑﻨﻨﺪ. در ﺣﻤﻠﻪي ﭘﻠﯿﺲ دهﻫﺎ ﻧﻔﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪي دﺳﺖﮔﯿﺮ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﻪ ﮐﺎرزارﻫﺎي وﺳﯿﻌﯽ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻋﺪام دﺳﺖ زد. ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﺎﻧﯿﺎن وارد ﺻﺤﻨﻪ ﺷﻮد اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮد. اﺗﺤﺎدﯾﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﺮدهداري راﺣﺖﺗﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﮐﻮب اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ دو روز ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ ﺣﺪود ﺑﯿﺴﺖﻫﺰارﺗﻦ در ﻟﻨﺪن ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺨﺸﺶ ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﺑﮑﻨﻨﺪ. ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از آن ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺑﻪدار آوﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. اﻋﺪام اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺒﺎرز اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﺑﺮ ﺷﮑﺎف ﺑﯿﻦ اﯾﺮﻟﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺬاﺷﺖ. اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻟﺤﻦ ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ دورهي ﺟﺪﯾﺪي در ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻦ اﯾﺮﻟﻨﺪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﺮوع ﺷﺪه. در ﺗﻌﺒﯿﺮي زﯾﺒﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ از 1855 ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺧﺮاب و ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان 1846 ﻓﺮارﺳﯿﺪه 11. در اﯾﻦ زﻣﺎن ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﻪ راهﮐﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﻢ را ﺑﺮاي اﯾﺮﻟﻨﺪ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﻣﯽدﻫﺪ : ﺧﻮدﮔﺮداﻧﯽ و اﺳﺘﻘﻼل از اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﻧﻘﻼب ارﺿﯽ و ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن. آﺷﮑﺎرا ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺘﻘﻼل اﯾﺮﻟﻨﺪ در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهي ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ در ﯾﮏ ﺳﺨﻦراﻧﯽ ﺑﻪﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻓﺎﻧﯿﺎن ﭘﺮداﺧﺖ. آنﻫﺎ را ﺟﻨﺒﺸﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽﺗﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ او ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺮاﻓﯿﺖ ﯾﺎ ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ و اﻏﻠﺐ روﺣﺎﻧﯿﻮن ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮏ رﻫﺒﺮي ﻣﯽﺷﺪهاﻧﺪ در ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم و اﻗﺸﺎر ﻓﺮودﺳﺖ رﯾﺸﻪ دواﻧﺪهاﻧﺪ. ﭘﺲ از ﺷﺮح ﻣﻔﺼﻠﯽ از ﻓﻼﮐﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ از ﺳﺪهي دوازدﻫﻢ ﺑﻪ دورهي ﭘﺲ از 1846 ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮگ و ﻣﻬﺎﺟﺮت اﻧﺒﻮه ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ»اﻧﻘﻼب

310 310 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي در ﻧﻈﺎم ﮐﺸﺎورزي ﻗﺪﯾﻤﯽ«را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪآن زﻣﯿﻦﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺤﮑﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ. وي ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ را ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ (1) : ﻟﻐﻮ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﻼت ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﮔﻨﺪم اﯾﺮﻟﻨﺪ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ )» (2 ﺑﺎزﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ«ﮐﺸﺎورزي در اﯾﺮﻟﻨﺪ»ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮري«از آن ﭼﯿﺰي ﺑﻮد ﮐﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن رخ داده ﺑﻮد ) (3 ﺗﻮدهﻫﺎي زﻧﺎن و ﻣﺮدان اﯾﺮﻟﻨﺪي»در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ روﺑﻪﻣﺮگ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ«ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺮﯾﺨﺘﻨﺪ و ) (4 ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺪﻫﯽ اﻣﻼك ﻣﺼﻮب 1853 ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ 12 ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺷﺪ. ﭘﺲ از روي ﮐﺎر آﻣﺪن ﻧﺨﺴﺖوزﯾﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﮔﻼدﺳﺘﻮن در اواﯾﻞ 1869 ﺗﻼش ﻃﺒﻘﻪي ﺣﺎﮐﻢ ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﻮد. ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﺒﻌﯿﺾﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ آﺷﮑﺎر ﺧﺎﺗﻤﻪ ﯾﺎﻓﺖ. ﻋﻔﻮ ﻣﺠﺪد ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺪاﻧﯿﺎن و ﭘﺎرهاي اﺻﻼﺣﺎت دﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺪرتﮔﯿﺮي ﺟﻨﺒﺶ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺑﺮاي آزادي ﻓﺎﻧﯿﺎنﻫﺎي زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﯽ ﺻﺪﻫﺰارﻧﻔﺮي در ﻟﻨﺪن ﮐﻪ ﮐﻞ ﺧﺎﻧﻮادهي ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﻢ در آن ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺖ. رﺷﺪ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺗﻮدهاي ﺑﻪﻧﻔﻊ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻣﻬﻤﯽ را در ﺧﻮد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ داﻣﻦ زد. ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺘﻘﻼل اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪي ﻧﻈﺮات وﯾﮋهﮔﺮاﯾﺎﻧﻪي ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺲ از ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﺤﺚ ﻗﻄﻊﻧﺎﻣﻪي ﻣﺎرﮐﺲ را ﺑﻪﻃﺮفداري از اﯾﺮﻟﻨﺪ از ﺳﻮي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﻬﻢ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﯿﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ و اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ داد. اﮐﻨﻮن ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﺮﻟﻨﺪ را در ﻣﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻗﺮار داده ﺑﻮد. ﺑﺤﺚﻫﺎي درون ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي رﯾﺸﻪﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ اﺷﺘﺮاﮐﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ دﯾﺪﮔﺎه ﺧﻮد ﻣﺎرﮐﺲ را درﺑﺎرهي اﯾﺮﻟﻨﺪ دﺳﺖﺧﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮي رﯾﺸﻪاي ﮐﺮد. از آن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﯾﺮﻟﻨﺪ زراﻋﯽ ﺑﻪﻧﻈﺮ وي ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮي ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪهاي در ﺟﺮﻗﻪزدن ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﺮد. در ﻧﺎﻣﻪي ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ده دﺳﺎﻣﺒﺮ 1869 ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ : ﺑﺮاي ﻣﺪتﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﯽ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻢ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ رژﯾﻢ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻔﻮق ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن وﺟﻮد دارد. اﮐﻨﻮن ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻤﯿﻖﺗﺮي ﻣﺮا ﻗﺎﻧﻊ ﮐﺮده ﮐﻪ ﻋﮑﺲ آن درﺳﺖ اﺳﺖ. ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ از اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺧﻼص ﺷﻮد ﮐﺎري ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. اﯾﻦ اﻫﺮم ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد. ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ 13 ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎري از ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان اﯾﻦ ﭼﺮﺧﺶ را ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﻣﯽداﻧﻨﺪ زﯾﺮا روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻫﺮم اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺮاي ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻨﺤﺼﺮا در ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ

311 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 311 ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ ﻫﺮﮔﺰ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﺧﻮد را ﮐﺎﻣﻼ از ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺟﺪا ﻧﮑﻨﺪ ﮐﺎري ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ :»آﻧﺎن ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ آرﻣﺎن ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﺎ ﺧﻮد اﺑﺘﮑﺎر ﻟﻐﻮ اﺗﺤﺎدي را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ در 1801 ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ و ﺑﻪﺟﺎي آن راﺑﻄﻪي ﻓﺪراﻟﯽ آزاد را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ ﻫﺮ ﺟﻨﺒﺶ در ﺧﻮد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﺑﺎ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ از 14 ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ را در ﺧﻮد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻓﻠﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ از ﺳﻮﯾﯽ ﮐﺸﻮر ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺪرن ﺑﺎ ﺑﻮرژوازي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻮد اﻣﺎ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ داراي ﻃﺒﻘﻪي زﻣﯿﻦدار اﺷﺮاﻓﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از اﻣﻼكﺷﺎن در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻗﺮار دارد. اﯾﻦ وﺿﻊ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺴﻠﻂ را در ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﯿﻪ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهي دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮي ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮد آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮي از درون ﺧﻮد اﯾﺮﻟﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﺮط اﺻﻠﯽ آزادي ـ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ زﻣﯿﻦدار اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ـ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞدﺳﺖرس اﺳﺖ زﯾﺮا : ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺴﺘﺤﮑﻢاش را در اﯾﺮﻟﻨﺪ در ﺗﺼﺎﺣﺐ دارد ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ آن ﯾﻮرش ﺑﺮد. اﻣﺎ در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺮدم ﺧﻮد اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺳﭙﺮده ﺷﻮد ﻗﻄﻌﺎ ﺳﺎدهﺗﺮ ﻣﯽﺗﻮان اﺷﺮاﻓﯿﺖ زﻣﯿﻦدار را ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻫﻤﺎن ارﺑﺎﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ زﯾﺮا در اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪي اﻗﺘﺼﺎدي در ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪي ﻣﻠﯽ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد زﯾﺮا 15 در آنﺟﺎ ﺑﺮﺧﻼف اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن زﻣﯿﻦداران ﺷﺪﯾﺪا ﻣﻨﻔﻮر ﻣﻠﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦﻫﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﺳﺘﺮﮔﯽ ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب اروﭘﺎ دارد زﯾﺮا ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري» ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را ﺑﺮاي رﻫﺎﯾﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﮐﻨﺶ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ وﯾﮋه ﺑﯿﻦ آﮔﺎﻫﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻣﻠﯽ در ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و اﯾﺮﻟﻨﺪ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻫﺮم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد. ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﺑﻮد : اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺸﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ در آن دﯾﮕﺮ دﻫﻘﺎﻧﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ارﺿﯽ در دﺳﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺸﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﮐﻞ اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺸﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻋﻈﯿﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ اﺳﺖ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽﻫﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎدي را ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارد. ﻓﻘﻂ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻮر

312 312 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭘﻨﺎهﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اروﭘﺎﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪاي ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن رﺳﻤﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺿﺮﺑﻪاي ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺨﻮرد اﯾﺮﻟﻨﺪ اﺳﺖ. 16 اﯾﻦ ﻧﻈﺮات ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﯾﺮﻟﻨﺪ در ﻧﺎﻣﻪاي ﺧﻄﺎب ﺑﻪ دو ﻋﻀﻮ آﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ در 1870 ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺴﻂ داده ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﺮﻟﻨﺪ را ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﺷﺮاﻓﯿﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻣﺎده اﺳﺖ. در ﺳﻄﺢ ﻋﯿﻨﯽ اﺑﺘﺪا ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻮرژوازي ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﺎ اﺷﺮاﻓﯿﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺗﺒﺪﯾﻞ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﻊزاري ﺳﺎده ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﺸﻢ ﺑﺎ ارزانﺗﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮاي ﺑﺎزار اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن دارد. اﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻬﻢﺗﺮ دﯾﮕﺮي در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻨﻮﻧﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ دارد. ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺗﺪرﯾﺠﺎ ﻓﺰاﯾﻨﺪهي زﻣﯿﻦ اﺟﺎرهاي اﯾﺮﻟﻨﺪ رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ ﻣﺎزاد ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﺎزار ﮐﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﯽﮔﺬارد و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﻣﺰدﻫﺎ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺎدي و اﺧﻼﻗﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآورد. در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي ﻋﺎﻣﻞ ذﻫﻨﯽ ﯾﻌﻨﯽ آن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ راﺑﻄﻪي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﯽﭘﺮدازد ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺗﻮانﻣﻨﺪي ﺑﺮاي ﮔﺴﺴﺖ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﺳﻮي ﻃﺒﻘﺎت ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ. ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺮاﮐﺰ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺗﺠﺎري در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﮐﻨﻮن ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮي دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دو اردوﮔﺎه ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﭘﺮوﻟﺘﺮﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و ﭘﺮوﻟﺘﺮﻫﺎي اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﮐﺎرﮔﺮ ﻋﺎدي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ از ﮐﺎرﮔﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺑﻪﻋﻨﻮان رﻗﯿﺒﯽ ﻣﯽﺗﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ را ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآورد. در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪي ﺧﻮد را ﻋﻀﻮ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﯽداﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﻮد را آﻟﺖ دﺳﺖ اﺷﺮاف و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداران ﻋﻠﯿﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﻠﻄﻪي آﻧﺎن را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻗﺪرتﻣﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽﺳﺎزد. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪيﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﯿﺶﺗﺮي اﻧﺘﻘﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ را ﻫﻢدﺳﺖ و اﺑﺰار ﺳﻠﻄﻪي 17 اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﺑﻪﮔﻔﺘﻪي ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﺗﻀﺎد راز ﺑﯽﻗﺪرﺗﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺎزﻣﺎناش اﺳﺖ. اﯾﻦ راز ﺣﻔﻆ ﻗﺪرت ﻃﺒﻘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار اﺳﺖ. ﺗﻀﺎد ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﯿﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و اﯾﺮﻟﻨﺪي ﻣﻬﺎﺟﺮ رﺷﺪ آﮔﺎﻫﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را در ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮐﺮد. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻧﺒﻮد. ﻣﺎرﮐﺲ در ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي از اﻫﺪافاش در ﺑﺤﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﺘﺸﮑﻞ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ : وﻇﯿﻔﻪي»ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ«ﻋﻤﺪهﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺪال ﺑﯿﻦ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و اﯾﺮﻟﻨﺪ در ﻫﻤﻪﺟﺎ و دﻓﺎع ﻋﻠﻨﯽ از اﯾﺮﻟﻨﺪ در ﻫﻤﻪﺟﺎﺳﺖ. وﻇﯿﻔﻪاش ﺑﯿﺪارﮐﺮدن آﮔﺎﻫﯽ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ رﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﯾﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ

313 ﻣﺎرﮐﺲ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و رﻫﺎﯾﯽ اﯾﺮﻟﻨﺪ 313 ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺮط رﻫﺎﯾﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد آنﻫﺎﺳﺖ. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎرﮐﺲ ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﯾﺮﻟﻨﺪ را ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ اروﭘﺎﯾﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽزد. اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻗﺮار ﺑﻮد ﻣﺤﻮر اﻧﻘﻼب ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﯾﺮﻟﻨﺪ»اﻫﺮم«ﻣﻬﻢ آن ﺑﺮاي رﺷﺪ آﮔﺎﻫﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ. ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﯾﺮﻟﻨﺪ در زﻣﺴﺘﺎن و ﺑﻬﺎر اﻧﺪﯾﺸﻪي او را درﺑﺎرهي ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻪي اﺻﻠﯽ آن را ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ روﺷﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪﻧﻈﺮ او ﻣﺒﺎرزات در ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﻗﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺪل ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ اﻧﻘﻼب ﮐﺎرﮔﺮان در ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﻮد. اﯾﻦ دو ﻧﻮع ﻣﺒﺎرزه در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻟﻐﺎي رادﯾﮑﺎل ﺧﻮد ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ. ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرهي اﯾﺮﻟﻨﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺟﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وي ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ.1 ﻋﺼﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ارﯾﮏ ﻫﺎﺑﺴﺒﺎم ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻣﻬﺪﯾﺎن اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺎ ﺗﻬﺮان 1374 ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ. Genvoese, Eugene [1968] 1971, Marxian Interpretations of the Slave South in.٣ In Red and Black: Marxian Exploration in Southern and Afro-American History, , New york: Pantheon, p ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.321. Wolfe, Bertram D Marx and America, New york: John Day, p Du Bois, W. E. B. [1935] 1973 Black Reconsruction in America: An Essay Toward.6 a History of the Part Which Black Folk Played in the Attempt to Reconstruct Democracy in America New York: Atheneum, p ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 41 ص.4..8 ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 19 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 41 ص ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺟﻠﺪ 20 ص ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﯿﺮﻏﺮﺑﯽ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ.

314 314 ﺣﺴﻦ ﻣﺮﺗﻀﻮي.15 ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص ﻫﻤﺎنﺟﺎ ص.257.

315 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ 315 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻓﺮزاﻧﻪ راﺟﯽ اﻓﻮل اﻣﺮوز اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺪيﺗﺮﯾﻦ رﮐﻮد ﺑﻌﺪ از دﻫﻪي 1930 اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ رﻧﺞﻫﺎي ﺑﯽﺷﻤﺎري ﺑﺮاي دهﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﻧﺴﺎن ﺷﺪه و ﻧﺸﺎﻧﻪاي از ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدن آن ﻧﯿﺴﺖ. ﻋﻤﻼ اﯾﻦ روﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد : ﮐﺴﺎدي ﮐﻤﺎﮐﺎن ﮔﻠﻮي اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻣﯽﻓﺸﺎرد ﺑﺤﺮان در ﺣﻮزهي ﯾﻮرو ﺗﺸﺪﯾﺪ و ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ رﺷﺪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢﭼﻮن ﭼﯿﻦ ﻫﻨﺪ و ﺑﺮزﯾﻞ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪرﻏﻢ ﺻﺮف ﻫﺰاران ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺤﺮك اﻗﺘﺼﺎدي و ﻧﺠﺎت ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﯽﮐﺎري در اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از اروﭘﺎ در ﺳﻄﻮح ﺷﺒﻪرﮐﻮدي اﺳﺖ. اﮐﺜﺮ دوﻟﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻏﺮب درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﺟﺰ درﺧﻮاﺳﺖ از ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻣﺤﮑﻢﺗﺮ ﺑﺴﺘﻦ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ اﻗﺪاﻣﺎت رﯾﺎﺿﺘﯽ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاي دﻫﻪﻫﺎي ﭘﯿﺶ رو ﭼﯿﺰي ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﻧﺪارﻧﺪ. در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻮﯾﺪﺑﺨﺶﺗﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﻫﻪﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ از اﻋﺘﺮاضﻫﺎي»ﺧﺸﻢ«1 در اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﺗﺎ اﻋﺘﺼﺎبﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮان و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در ﯾﻮﻧﺎن و ﺟﻨﺒﺶ»ﺗﺴﺨﯿﺮ والاﺳﺘﺮﯾﺖ«در اﻣﺮﯾﮑﺎ. اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ در اﻓﺸﺎي ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻓﺮاﮔﯿﺮ و ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺪرن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﺑﺴﯿﺎري در اﯾﻦ ﻣﺒﺎرزات در ﺟﺴﺖوﺟﻮي اﯾﺪهﻫﺎ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺎت را ﻗﺎﺑﻞﻓﻬﻢ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﯾﺎري ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎرزهي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮي ارﺗﻘﺎ دﻫﻨﺪ. ﻧﺒﺮد اﯾﺪهﻫﺎ درون اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ از ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﻈﺮﻫﺎ در ﺷﺮف آﻏﺎز اﺳﺖ. اﮐﻨﻮن درﺑﺎرهي ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎري دو ﺗﺒﯿﯿﻦ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ. ﺗﺒﯿﯿﻦ دﯾﮕﺮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻏﯿﺮﺿﺮوري و ﮔﺮﯾﺰﭘﺬﯾﺮ ﺑﯽﻟﯿﺎﻗﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﺮص و آز ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺖ.

316 316 ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪاي داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻧﯿﺴﺖ. اﮔﺮ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ رﯾﺸﻪ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ و اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎي ذﻫﻨﯽ ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد اﺳﺖ ﭘﺲ دﺷﻮار ﺑﺘﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﻣﻘﺼﺮ داﻧﺴﺖ. اﮔﺮ اﯾﻦﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ دﻟﯿﻠﯽ ﻋﯿﻨﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻃﺮح ﮐﻨﯿﻢ. اﮔﺮ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺎﺧﺘﺎري رﯾﺸﻪ در ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﻓﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ. آﺛﺎر ﭘﻞ ﮐﺮوﮔﻤﻦ اﻗﺘﺼﺎددان ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻫﻢراه ﺟﻮزف اﺳﺘﯿﮕﻠﯿﺘﺰ در ﺟﻨﺒﺶ ﺗﺴﺨﯿﺮ والاﺳﺘﺮﯾﺖ و دﯾﮕﺮ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ» : ﺑﺴﯿﺎري از ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺰرگ ﺳﺎﺧﺘﺎري دارد ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻓﻮري آن ﻣﯽﺷﻮد. اﻣﺎ ﻫﻤﻪي ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺷﺎره دارد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ و ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﻋﻼج ﺷﻮد. ﻧﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري واﻗﻌﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﻧﻔﻮذ اﻗﻠﯿﺘﯽ ﮐﻮﭼﮏ از ﺛﺮوتﻣﻨﺪان ﻣﻨﺤﺮف و ﻓﻠﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﻠﯿﺪ ﺑﻬﺒﻮد اﻗﺘﺼﺎد ﻧﯿﺰ ﯾﺎﻓﺘﻦ راﻫﯽ ﺑﺮاي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﻧﻔﻮذ ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎﻧﻪي اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ ﺑﺪﻧﺎم اﺳﺖ 2«. وي ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ» : واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﻬﺒﻮدي و ﺷﻔﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻣﻀﺤﮑﯽ آﺳﺎن اﺳﺖ : ﻫﻤﻪي آنﭼﻪ ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي رﯾﺎﺿﺘﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻮﻗﺖ 3 ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﺳﺖ «. ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺘﻔﮑﺮان ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎر دﺳﺖراﺳﺘﯽ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ. اﻣﺎ ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﺑﺪﻫﯽﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ. ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﯾﻮوال ﻟﻮﯾﻦ 4 در ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺟﺪﯾﺪش در وﯾﮑﻠﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد 5 ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ» : ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻈﻢ اﻗﺘﺼﺎدياي ﮐﻪ در ﻧﯿﻤﻪي ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ اﺳﺎﺳ ﺎ اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺪارد ـ و اﯾﻦﮐﻪ وارد دورهي ﺟﺪﯾﺪي ﺷﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼ آﻣﺎدهاش ﻧﺒﻮدهاﯾﻢ ﺑﻠﮑﻪ در اوج ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﻣﺎﻟﯽ و ﻧﻬﺎدي دوﻟﺖ رﻓﺎه ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ آﯾﻨﺪهي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ دوﻟﺖ ﮐﻪ ﻋﻼوهﺑﺮآن آﯾﻨﺪهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ 6«. اﯾﻦ رواﯾﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻣﻮاﺿﻊ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن ﻃﺮفدار راﻣﻨﯽ و دﻣﻮﮐﺮاتﻫﺎي ﻃﺮفدار اوﺑﺎﻣﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ـ اﺧﺘﻼفﻧﻈﺮ واﻗﻌﯽ آنﻫﺎ در ﻣﻮرد داﻣﻨﻪي رﯾﺎﺿﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻼف اﯾﻦ دو ﻣﻮﺿﻊ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺤﺮان اﻣﺮوز ﺻﺮﻓﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﯽﻟﯿﺎﻗﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﺣﺮص و آز ﻓﺮدي ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ رﯾﺸﻪ در ﺑﺤﺮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دارد. ﻓﺴﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﺮص و آز ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ دﻻﯾﻞ ﺑﺤﺮان ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﭘﯽآﻣﺪ ﺑﺤﺮان اﺳﺖ. ﺑﺤﺮان ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ

317 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ 317 ﺻﺮﻓﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﺑﺪﻫﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺤﺮان ﺳﻮدآوري و ﺗﺠﺪﯾﺪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ. ﺷﻮاﻫﺪ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﮐﺠﺎﺳﺖ ﻧﺨﺴﺖ اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺮوﮔﻤﻦ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﻪي آنﭼﻪ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺑﺤﺮان ﻻزم اﺳﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺪارد ﺧﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﻮرد ﺳﻮال ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪي ﻣﺤﺮك اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ ﺑﺎراك اوﺑﺎﻣﺎ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺳﺎل 2009 ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺑﻌﺪ از آﻏﺎز ﮐﺎر اراﺋﻪ ﮐﺮد ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺸﯽ در ﺑﯽﮐﺎري روزاﻓﺰون ﺷﻮد. اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ از ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ ﺳﺎل 2008 ﻣﺒﺎﻟﻐﯽ ﻧﺠﻮﻣﯽ ﻫﺰاران ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﻣﺮﯾﮑﺎ و ﺑﯿﺶ از ﯾﮏﻫﺰار ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺗﻮﺳﻂ اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﺪ. اﯾﻦ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ را از ﺳﻘﻮط ﺑﻪ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻧﺠﺎت داد اﻣﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭼﯿﺮه ﺷﺪن ﺑﺮ ﺧﻮد ﺑﺤﺮان ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﭼﺮا اﺳﺘﺪﻻلام اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﺑﺤﺮان ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﺷﺒﻪﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ 2008 ـ ﺳﻘﻮط ﻧﺮخﻫﺎي ﺳﻮد ﮐﻪ دﻫﻪﻫﺎﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﺑﻪﺳﺘﻮه آورده اﺳﺖ ـ اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ ﮐﯿﻨﺰي دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﺸﺎن داد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺎﺳﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺼﺮف ﻣﻮﻟﺪ رخ ﻣﯽدﻫﺪ ـ ازاﯾﻦﻃﺮﯾﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺰرگﺗﺮي از ﺛﺮوت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ارزش ﺑﺮ ﺣﺠﻢ آن اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد. ﮐﺎر زﻧﺪه ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ارزش و ﺳﻮد اﺳﺖ. اﻣﺎ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺑﻬﺮهوري و ﻧﻮآوريﻫﺎي ﻓﻦآوراﻧﻪ ﺳﻬﻢ ﮐﺎر زﻧﺪه ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮔﺮاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺳﻮد در ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ از ﻧﯿﻤﻪي دﻫﻪي 1970 ﺷﺪت ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ آنﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎري آن را»اﻗﺘﺼﺎد ﭘﺴﺎﺻﻨﻌﺘﯽ«ﻧﺎﻣﯿﺪهاﻧﺪ ـ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﮐﺎر زﻧﺪه در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎ ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻫﺮﭼﻪ ﺗﺎزهﺗﺮي ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﮐﺎر ـ دﻗﯿﻘﺎ ﻣﺴﻮول ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ در اﺛﺮش ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد. وﻗﺘﯽ ﻧﺮخﻫﺎي ﺳﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ ارزش از ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﻣﻨﺒﻊ ﺛﺮوت ﭘﻮﻟﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾﻪي ﺣﺮص ﺳﯿﺮيﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪي. اﯾﻦ ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ ارزش را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻋﺮﺻﻪي ﻓﯽﻧﻔﺴﻪي ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻪ ﺑﻪزﻋﻢ ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻋﺮﺻﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﺎﺑﻌﯽ و ﺛﺎﻧﻮي دارد

318 318 ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ اﺷﺘﺒﺎه ﮐﺮد. ﺑﻠﮑﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ )ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺳﻮد( دارد ﮐﻪ در ذات ﻣﻨﻄﻖ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ. اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻬﯿﺐ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي درآﻣﺪﻫﺎ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﺷﻐﺎل والاﺳﺘﺮﯾﺖ و اﻋﺘﺮاﺿﺎت اروﭘﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺘﯽ در اﻓﺸﺎي آن ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ ارزش از ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺑﺪﻫﯽ اروﭘﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ را ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ. ﭼﺮا ﯾﻮﻧﺎن در ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺗﻼﻗﯽ ﮔﯿﺮ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ دﻟﯿﻞاش اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﻮﻧﺎن دوﻟﺖ رﻓﺎﻫﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻏﯿﺮﻣﺘﻌﺎرﻓﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ )ﺑﻪ درﺻﺪ( در واﻗﻊ در آﻟﻤﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﯾﻮﻧﺎن اﺳﺖ. دﻟﯿﻞاش اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ )ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ادﻋﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ( ﮐﺎرﮔﺮان ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﮐﺎﻓﯽ ﺳﺨﺖ ﮐﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ در واﻗﻊ آﻟﻤﺎﻧﯽﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻋﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽﻫﺎ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. درﻋﻮض آنﭼﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع رﺑﻂ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ 2009 دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ در ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ از دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ در آﻟﻤﺎن و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ. ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي واﺣﺪ ﮐﺎر در آﻟﻤﺎن ازﺳﺎل 1999 زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﻮرو ﺑﻪﻋﻨﻮان واﺣﺪ ﭘﻮﻟﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ %7 ﺑﺎﻻ رﻓﺖ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎي ﯾﻮﻧﺎن %42 اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ %30 و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﺣﺪود %35 ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻨﺪ. ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﮐﺎر در آﻟﻤﺎن ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﯾﻮرو اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ از ﺳﺎل 1999 ﺣﺪود %15 و در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ %25 ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﮐﺎر آﻟﻤﺎن ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ زﯾﺮا در ﻃﯽ ﯾﮏ دﻫﻪي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي رﯾﺎﺿﺘﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺴﺘﺮدهاي را ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮد. ﯾﻮزف ﯾﻮﻓﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ»: ﺑﺎزﺳﺎزي ]در آﻟﻤﺎن[ ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﺳﻮدآوري ﺷﺪ و ﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز 17«. اﯾﻦ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ آﻟﻤﺎﻧﯽ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﮐﺎر ﻣﻮﻗﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻓﻘﻂ ﺳﻬﻤﯽ از آن ﭼﯿﺰي را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ آﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﻨﺘﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮد. اﯾﻦ آﻧﮕﻼ ﻣﺮﮐﻞ و ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎران ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦﺑﺎر اﯾﻦ ﺷﮑﻞ از رﯾﺎﺿﺖ دﺳﺖﻣﺰدي را وﺿﻊ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺮﻫﺎرد ﺷﺮودر ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮات ﺑﻮد. اﯾﻦ ﺣﺮﮐﺖ رﯾﺎﺿﺘﯽ ﮐﻪ در آﻟﻤﺎن ﭼﻨﺎن»ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ«از ﮐﺎر درآﻣﺪ در واﻗﻊ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ اﻧﮕﯿﺰه ﺑﺮاي ادﻏﺎم اروﭘﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮد. ﭘﯿﻤﺎن ﻣﺎﺳﺘﺮﯾﺨﺖ در ﺳﺎل 1992 ﮐﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﯾﻮرو ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﯾﻖ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺪ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ درﺻﺪ را ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﭘﯿﺶﻧﻬﺎد ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاي»آﻟﻤﺎﻧﯽﮐﺮدن«اروﭘﺎ از ﻃﺮﯾﻖ»اﻧﻀﺒﺎط ﻣﺎﻟﯽ«ﺑﻮد. ﻫﺪف از ﭘﺬﯾﺮش ﯾﻮرو ﭘﯿﺶﺑﺮد اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻮد. و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺷﺮﻃﯽ

319 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ 319 ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻮري ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﺣﻮزهي ﯾﻮرو ﺧﺎرج ﺷﻮد. اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ رﯾﺎﺿﺖ ﺑﮑﺸﻨﺪ آنﻫﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﺮوج از ﺣﻮزهي ﯾﻮرو را آﺳﺎن ﮐﻨﻨﺪ! ﭼﻨﺎنﮐﻪ رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺖ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎ دﯾﺮزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ»اﯾﻦ ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ذاﺗﯽ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ دورﺗﺮﯾﻦ ﻣﮑﺎنﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﻣﺎدي ﺑﻪﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ دﻫﺪ ﺑﻪﺗﺪرﯾﺞ آنﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﯾﮏدﯾﮕﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺎزوﮐﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺑﺪل ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﺪت در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮﻧﺪ«8 اﻣﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻦﻫﻤﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽ و ﺗﻼش ﺑﺮاي وﺣﺪت ﭘﻮﻟﯽ اروﭘﺎ را ﺑﺪاﻧﯿﻢ. ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻧﻈﺮات ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺘﻔﮑﺮان ﭼﭗﮔﺮا ﻣﺜﻞ ﯾﻮرﮔﻦ ﻫﺎﺑﺮﻣﺎس ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ اﯾﻦ ﺗﻼش ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ»ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ«دﯾﮕﺮ ﯾﺎ اروﭘﺎي»دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ«ﻧﺒﻮد. اﯾﻦ ﺗﻼش ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻤﯿﻞ رﯾﺎﺿﺘﯽ ﻗﺎرهاي ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺮﻃﯽ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل در اﯾﻦ ﻃﺮح ﯾﮏ ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻣﻬﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ ـ اﺗﺤﺎد ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﻣﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻫﻢراه ﻧﺒﻮد. اروﭘﺎ واﺣﺪ ﯾﮏﭘﺎرﭼﻪاي ﻧﯿﺴﺖ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ. اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ و اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺮخ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ ﺑﯿﺶ از آنﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎرش ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮوﻧﺪ و اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺳﺎزوﮐﺎري ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷﻮد. ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻼﺷﯽ ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ و دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻟﺰوم در ﺗﻤﺎﻣﯽ دﻗﺎﯾﻖ در اﻧﺠﺎم ﻫﺪف ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ رزا ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ ﯾﮏ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ ﮔﻔﺖ» : ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺷﯿﻮهي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺻﺮﻓﺎ»ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺎذﺑﻪ«ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺧﻄﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و در ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶﻫﺎﯾﯽ ﻣﺪاوم در ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ 9 ﺑﻪﭘﯿﺶ ﻣﯽروﻧﺪ «. درﻫﺮﺣﺎل ﺻﺪراﻋﻈﻢ ﻣﺮﮐﻞ اﮐﻨﻮن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻣﺎﻟﯽ اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ و اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي آﻟﻤﺎﻧﯽ را ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﺘﻤﺮﮐﺰﺗﺮ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﯾﺎﺿﺘﯽ را در ﺳﻄﺢ ﻗﺎره ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﯿﺰ اﺳﺖ : اﮔﺮ آﻟﻤﺎن از ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﻣﺘﻨﺎع ﮐﻨﺪ ﺷﺎﯾﺪ وﺿﻊ اﺳﭙﺎﻧﯿﺎ و اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﻮد و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪي ﯾﻮرو از ﻫﻢ ﺑﭙﺎﺷﺪ ـ و اﯾﻦ ﭘﯽآﻣﺪي ﺷﻮم ﺑﺮاي ﺧﻮد آﻟﻤﺎن اﺳﺖ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻫﻨﻮز ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در اروﭘﺎ ﻧﻬﺎدي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﺎﯾﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﺠﺎت ﭘﺎﯾﺪار ـ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ آﻟﻤﺎن ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪﺧﺮج دﻫﺪ ـ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﮐﻨﺎر آﯾﺪ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺎرﺗﯿﻦ و ﻟﻒ

320 320 ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ» : اﮔﺮ آنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮﺑﯽ دارﻧﺪ از ﺣﻤﺎﯾﺖ آﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺘﻨﺎع 10 ﮐﻨﻨﺪ وﻗﺘﯽ دوﻣﯽﻫﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪﯾﻘﯿﻦ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﺷﻮد «. ﺑﻌﺪش ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽداﻧﺪ. وﻗﺘﯽ ﻣﺮﮐﻞ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﯾﻦ»ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ«اﺳﺖ ﮐﻪ از آﻟﻤﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ اروﭘﺎ را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ آنﻫﺎ ﻧﻈﻢ را در ﮐﺸﻮرﺷﺎن رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﺮدﻧﺪ اﯾﻦ ﺣﺮف ﻣﺮﮐﻞ رﯾﺎﮐﺎري اﺳﺖ اﮔﺮ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﺎﻣﻼ ﻏﯿﺮﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﻪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺛﺮوتﻣﻨﺪﺗﺮ در اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎدي ﭘﻮل ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ ﺑﺨﺸﯿﺪهاﻧﺪ )ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ در ﺑﺎرﺳﻠﻮن ﺑﻮده و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪي آن را دﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي دﻻرﻫﺎي ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ آﻟﻤﺎن آن را ﺑﻨﺎ ﮐﺮده ﻣﯽداﻧﺪ از ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ (. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ دﻗﯿﻘﺎ ﻫﻤﯿﻦﺟﺎﺳﺖ : اﺗﺤﺎدﯾﻪي اروﭘﺎ ﻫﯿﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮاي ﺑﺨﺸﺶ ﭘﻮل ﻧﺪارد ﺑﻪﺷﺮﻃﯽﮐﻪ آن ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺴﺒﯽ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ و رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺻﺮف ﺷﻮد ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎاﯾﻦﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻟﺰوﻣﺎ ﺑﺪانﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از راهﺣﻞﻫﺎ ﺑﺮاي وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﯾﻮﻧﺎن ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺮك ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻮرو اﺳﺖ ـ اﮔﺮﭼﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎدي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﯾﻮﻧﺎن ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﮔﺰﯾﻨﻪي دﯾﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. اﮔﺮ ﯾﻮﻧﺎن ﯾﻮرو را رﻫﺎ ﮐﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدش ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪواﺳﻄﻪي ﺗﻨﺰل ﻧﺮخ ارز ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ارزانﺷﺪن ﺻﺎدراتاش ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻔﺲ ﮐﺸﯿﺪن ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﯾﻮﻧﺎن )ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻣﺜﻼ آرژاﻧﺘﯿﻦ ﮐﻪ ﻧﺮخ ارز ﺧﻮد را ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﺳﺎل 2001 ﮐﺎﻫﺶ داد( ﭼﯿﺰ زﯾﺎدي ﺑﺮاي ﺻﺎدرات ﻧﺪارد. ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ ﺻﺎدراتاش ﺑﺘﻮاﻧﺪ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺷﻮد دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ» : ﺗﻨﺰل ﻧﺮخ ارز ﺗﺎ ﺣﺪي ﮐﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎي ﯾﻮﻧﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻘﯿﻪي دﻧﯿﺎ ﺗﺎﺣﺪي ﺳﻘﻮط ﮐﻨﺪ و ﮐﺸﻮر درﺑﺎزارﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﯽ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺷﻮد. ارز ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﺨﻤﯿﻨﯽ %40 ﻧﻪ درﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏﺷﺒﻪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎنﻗﺪر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﻮﻧﺎن در ﺣﻮزهي ﯾﻮرو ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ 11«. ﯾﻮﻧﺎن در دوراﻫﻪاي ﮔﯿﺮ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ : اﮔﺮ ﯾﻮرو را ﻧﮕﻪ دارد ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ رﯾﺎﺿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد و اﮔﺮ آن را ﻧﮕﻪ ﻧﺪارد ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻫﻤﺎن اﺳﺖ. ﻣﻌﻨﺎياش اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮدهﻫﺎي ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺑﮕﺬرﯾﻢ از ﺗﻮدهﻫﺎي ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖﺷﺎن ﻋﻠﯿﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﯿﻞ رﯾﺎﺿﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه و ﻋﺒﺚ اﺳﺖ. اوﻻ ﻣﯿﺮاث ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪاوم ﺣﺘﺎ در ﮐﺸﻮري ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي در ﺗﺤﺮﯾﮏ

321 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ 321 ﺑﺴﯿﺞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﻘﯿﺎس ﺑﺰرگ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻤﻠﻪاي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﻮد. دوم آنﮐﻪ در ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ ﺧﺎص ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻗﻒ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﭼﭙﺎولﮔﺮاﻧﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺣﺪاﻗﻞ در ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺷﻮﻧﺪ. ﻧﺎآراﻣﯽ و ﺑﺴﯿﺞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺪرتﻫﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺛﺮوت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﻣﺼﺮف ﻓﺮدي ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ ـ وﻟﻮ آنﮐﻪ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻠﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻮرﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻮد در ﻟﺤﻈﺎت ﺧﺎص ﻫﻢﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل روﺷﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﯿﺮي ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺟﻬﺎﻧﯽ در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﻣﺎﻟﯽ ﺳﺎل 2008 ﭘﯿﻤﻮده اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻼﺷﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺬﺑﻮﺣﺎﻧﻪﺗﺮ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ ارزش از ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردن ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ و ﺗﺤﻤﯿﻞ رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﻗﺸﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ دﯾﮕﺮ اﻗﺪاﻣﯽ زودﮔﺬر ﻧﯿﺴﺖ و روﯾﮑﺮدي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺟﻨﺎح ﯾﺎ ﺑﺨﺶ از دﺳﺘﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺗﺨﺎذ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﮑﺮدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي اﺣﺰاب ﻣﻬﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ دارﻧﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﻫﻤﻪي اﯾﻦﻫﺎ ﺑﻪﮐﺠﺎ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﭘﺎﺳﺦ را ﻣﯽﺗﻮان در اﺛﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﯾﺎﻓﺖ. در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ او ﻧﻮﺷﺖ» : ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﯽﺷﻮد و در واﻗﻊ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﯾﮏﺳﺮه در دورهي زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮي ﺑﻪ اﻧﺠﺎم 12 ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد زﯾﺮا اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم را از ﺑﺎزي ﺧﺎرج ﻣﯽﮐﻨﺪ «. ﻧﮑﺘﻪي ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر زﻧﺪه ﮔﺮاﯾﺶ دارد ﺑﺎ»ﻣﻮاﻧﻊ ﻧﻬﺎدي«ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺤﻘﻖ ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺷﺪن ﻓﺰاﯾﻨﺪهي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻪﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ اﯾﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪ ذﻫﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﻪ اﯾﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﮔﺮاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﮐﺎر ارزشآﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦآﻻت ﺟﺪﯾﺪ در ﻧﻘﻄﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد. در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﺧﻄﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻗﺪاﻣﺎتاش از ﻃﺮﯾﻖ اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎرﮔﺮان ﻏﯿﺮﺗﻮﻟﯿﺪي در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎر ﮐﺎرﮔﺮان ارزشزا در ﻧﻘﻄﻪي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ»اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﺧﻮاﻫﺪ آورد«. اﯾﻦ اﻣﺮ رﺷﺪ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ را در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺪرن ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺪاوم درﺣﺎلﮐﺎﻫﺶ ﺳﻬﻢ ﮐﺎر زﻧﺪه ﺑﻪﻧﻔﻊ ﮐﺎر

322 322 ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ ﻣﺮده )ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ( اﺳﺖ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺣﺘﺎ اﺿﺎﻓﻪاﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎرﮔﺮان ﻏﯿﺮﻣﻮﻟﺪ را ﻣﻮرد ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪاﯾﻢ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﺗﻼشﻫﺎي ﻫﻢآﻫﻨﮓ ﺟﻨﺎحﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﺷﻤﺎر و ﻋﻼوهﺑﺮآن دﺳﺖﻣﺰد و ﻣﺰاﯾﺎي ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪوﯾﮋه از ﻃﺮﯾﻖ اﻗﺪامﻫﺎي رﯾﺎﺿﺘﯽ دﯾﺪهاﯾﻢ. آﯾﺎ از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﯾﻦ روﻧﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺿﺪ ﻣﻮﻟﺪ در ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ روزاﻓﺰوﻧﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ»اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورﻧﺪ«ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞاﺗﮑﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﻣﻔﻬﻮم»ﻗﺎﺑﻞاﺗﮑﺎ«زﯾﺮا ﭼﺸﻢ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ آﻧﺎرﺷﯿﺴﺖﻫﺎ و از ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازان اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﮑﺘﺐ ﻓﺮاﻧﮑﻔﻮرت ﺗﺎ ﻟﯿﺒﺮالﻫﺎي ﺟﻨﺎح ﭼﭗ اﯾﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮ رواﺑﻂ ﭘﺮﻫﺮجوﻣﺮج ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ»ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ«ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﯾﺰيﺷﺪه و ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد. آنﭼﻪ در اﯾﻦﺟﺎ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ رژﯾﻢﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري دوﻟﺘﯽ ﺷﮑﺴﺖﺧﻮرده در روﺳﯿﻪ ﭼﯿﻦ ﻣﺎﺋﻮ و ﮐﻮﺑﺎي ﮐﺎﺳﺘﺮو ﮐﻪ ﺧﻮد را»ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ«ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻫﻤﮕﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎ رواﺑﻂ ﻣﺒﺎدﻟﻪاي»ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ«ﺳﺎزﮔﺎري دارد. ﭼﻨﺎنﮐﻪ راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﻔﺴﮑﺎﯾﺎ 13 ﭘﯿﺶﺗﺮ در 1950 ﻧﻮﺷﺖ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ»ﺗﻀﺎد ﺗﻀﺎد ﺑﯿﻦ»ﻫﺮجوﻣﺮج«و»ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ«ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢواره ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي 14 ﮐﺎر ﻫﻢﺑﺴﺘﻪي آزاد ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻢﮐﺎري اﺳﺖ «. آنﭼﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺮاي اﺑﺪاع ﯾﮏ ﻧﯿﺮوي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭘﺎﯾﺪار و ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻠﯿﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺪودي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺟﺪﯾﺪ دارﻧﺪ. ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﺎن ﺑﻪﺟﺎي ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﮐﻪ ﭼﻪﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪي از رواﺑﻂ ﮐﺎر و رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻓﺎرغ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﻣﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪ اﻏﻠﺐ از ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﯾﺎ ﺷﮑﻞ دﯾﮕﺮي از ﮐﻨﺘﺮل ﯾﺎ ﻣﻬﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻃﺮفداري ﮐﺮدهاﻧﺪ. اﻣﺎ ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را ﺣﺘﺎ روﺷﻦﺑﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎن روﺷﻦﻓﮑﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖاش ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻬﺎر ﮐﻨﻨﺪ. وﻗﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﮑﻞ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﺷﻮد ﺣﯿﺎت ﺧﻮد را در ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد و رﻓﺘﺎر ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺮ اﺳﺎس ارادهي ﺧﻮد ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﺪ ـ ﺻﺮفﻧﻈﺮ و ﺑﻪرﻏﻢ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﮐﺮدن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد. در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻮژهي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪرن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ.

323 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ 323 ﺑﻪﻫﯿﭻوﺟﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺼﻮرﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ در ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺻﺮﻓﺎ وﯾﮋﮔﯽ ﻧﺨﺒﮕﺎن و اﻗﺘﺪارﮔﺮاﯾﺎن اﺳﺖ. ﺑﺮاي ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺑﺪﯾﻞ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﭼﯿﺰي ﺑﺲ ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻧﯿﺖ ﺧﻮب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ! اﯾﻦ را ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﯽﺗﻮان در اﺛﺮ ﻟﺌﻮن ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ دﯾﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﮐﺮد»ﻣﻌﯿﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪي ارزش و ﺗﻤﺎﻣﯽ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ آن«در ﯾﮏ 15»دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮي«ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ «. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﭘﺴﺎﻣﺎرﮐﺴﯽ در ﻧﻈﺮﯾﻪﭘﺮدازي ﺑﺪﯾﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞاﺗﮑﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﻣﺮوز ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر از ﮐﺠﺎ ﺑﺎﯾﺪ آﻏﺎز ﮐﻨﯿﻢ ﭘﺲ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ درك ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﺤﺮان ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﺛﺮ وي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﯿﺰ از آنﭼﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻻزم اﺳﺖ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﭼﻨﺎنﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﺟﺪﯾﺪم» ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري در ﻧﺰد ﻣﺎرﮐﺲ«ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻢ وي ﺻﺮﻓﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﻘﺪ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻧﻘﺪ او از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﻪدﻧﺒﺎل درﮐﯽ ﺧﺎص و ﻣﺸﺨﺺ از ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آن ﻻزم اﺳﺖ. ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻣﺮوزﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎرﮐﺲ از اوﻟﻮﯾﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ارزش ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل ﻣﺎﯾﻞام ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ آنﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در 1843 ﯾﺎ 1883 ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻘﻄﻪي ﮔﺴﺴﺖ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ. ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ آن ﭼﯿﺰي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ راﯾﺎ دوﻧﺎﯾﺎﻓﺴﮑﺎﯾﺎ در روﻧﺪي ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺑﺴﻂ اﻧﺴﺎنﺑﺎوري ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ درﺑﺎرهي ﮐﺎر ﻣﺎرﮐﺲ آﺷﮑﺎر ﮐﺮده اﺳﺖ. وي در ﻃﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎتاش در ﻣﻮرد ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖﻫﺎي ﭘﺴﺎﻣﺎرﮐﺴﯽ و دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﻨﻔﯽ ﻫﮕﻠﯽ ﮐﺸﻒ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻣﺎرﮐﺲ ﯾﮏ ﻧﻈﺮﯾﻪي ﻣﺤﺾ در ﻣﻮرد ﻣﺒﺎرزهي ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪاي از»اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم«اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮاي ﻣﺎرﮐﺲ روﻧﺪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﯾﮏ اﻗﺪام واﺣﺪ ﻧﺒﻮد. ﻧﻔﯽ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻧﻔﯽ ﺑﺎزار و ﻧﻔﯽ ﺑﻮرژوازي ﻫﻤﻪ ﺿﺮورياﻧﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎرﮐﺲ ﺿﺮوري ﺑﻮد اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮔﺎﻣﯽ در روﻧﺪ اﻧﻘﻼب ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در 1844 ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ» ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺳﺎدهاﻧﺪﯾﺶ«ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﻟﻐﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻧﻔﯽ. ﺑﺮاي دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ رﻫﺎﯾﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﮐﻪ او آن را»اﻧﺴﺎنﮔﺮاﯾﯽ اﯾﺠﺎﺑﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ«ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦﻫﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ـ ﻧﻔﯽ ﻧﻔﯽ. دوﻧﺎﯾﺎﻓﺴﮑﺎﯾﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻨﺒﺶ دروﻧﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻔﯽ ﺛﺎﻧﻮي ﺑﺮ ﮐﻞ ﺑﺪﻧﻪي ﮐﺎر ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻔﻮذ دارد. وي ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻔﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﮕﻞ ﺑﻪ آﺷﮑﺎر ﮐﺮدن»درازا و ژرﻓﺎ«ي ﻧﻘﺪ ﻣﺎرﮐﺲ از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﻮﺟﻮد و درك وي از آنﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ آن ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮد ﯾﺎري ﻣﯽدﻫﺪ.

324 ﭘﯿﺘﺮ ﻫﯿﻮدﯾﺲ 324 ﮐﺎري ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﯾﺎ ﺣﺘﺎ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن. اراﺋﻪي ﺑﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري وﻇﯿﻔﻪي دﺷﻮاري اﺳﺖ. ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﺒﺎﺣﺜﻪي ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ ﻣﺒﺎرزه اﯾﻦ ﯾﮏ ﮐﺎر ﻓﮑﺮي. اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ اﻣﯿﺪوارﮐﻨﻨﺪه از ﻇﻬﻮر ﺑﻪوﯾﮋه در اﻣﺮﯾﮑﺎ و اروﭘﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯾﯽ ﺿﺪ رﯾﺎﺿﺘﯽ ﺟﺎري ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﯾﻦ ﺗﻼشﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ. ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺑﺪﯾﻠﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري اﺳﺖ. زﯾﺎدي روﻧﺪ ﺣﻮادث در دﻫﻪﻫﺎي آﺗﯽ را رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ ﯾﺎدداﺷﺖﻫﺎ indignados.1 Paul Krugman, Plutocracy, Paralysis, Perplexity, The New York Times, May 4, , p. A23. Paul Krugman, How to End This Depression, The New York Review of Books,.3 May 24, Yuval Levin.4 Weekly Standard.5 : ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از.6 David Brooks, What Republicans Think, The New York Times, June 15, 2012, p. A33 Joseph Joffe, I Come to Praise Ms. Merkel Not to Bury Her, Financial Times,.7 June 20, 2012, p. 11. Rosa Luxemburg, Die industrielle Entwicklung Polens, in Gesammelte Werke,.8 Band 1/1 (Berlin: Dietz Verlag, 2007), p Luxemburg, Die industrielle Entwicklung Polens, p Martin Wolf, Panic Has Become All Too Rational, Financial Times, June 6, , p. 9. Jack Ewing, Facing a Teetering Greece, Europe Plans for the Worst, The New.11 York Times, May 25, 2012, p. A12. Karl Marx, Capital, Volume Three, translated by David Fernbach (New York:.12 Vintage Books, 1981), p Raya Dunayevskaya.13 Raya Dunayevskaya, Presentation on Form and Plan, in The Raya.14 Dunayevskaya Collection, No

325 325 از ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺎ ﻓﺮارﻓﺘﻦ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ. ك. ر.15 Leon Trotsky, The Revolution Betrayed (New York: Pioneer Publishers, 1945), p. 54. : ﻣﻘﺎﻟﻪي ﺑﺎﻻ ﺗﺮﺟﻤﻪاي اﺳﺖ از Peter Hudis, From the Economic Crisis to the Transcendence of Capital, The International Marxist Humanist.

326 326 ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ اﻟﮕﻮي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻫﻢﭼﻮن دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ رﯾﺸﻪ در ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي و ﺗﺤﻮﻻت ﭼﻨﺪ دﻫﻪي اﺧﯿﺮ ﻧﺪارد و ﭘﯿﺶ از آن ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺎ روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن و ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آن ﻫﻢﭼﻮن دﯾﮕﺮ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺑﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. آﺛﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﺑﺮ زﻧﺎن ﭘﯿﭽﯿﺪه و اﻏﻠﺐ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ. ﮔﺮوﻫﯽ از ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﺑﻌﺎد ﻣﺜﺒﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ زﻧﺎن ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﯿﺎر از اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻪدﺳﺖ آوردهاﻧﺪ. از دﯾﺪﮔﺎه آﻧﺎن اﮔﺮ ﭼﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي روﻧﺪ ﻗﻄﺒﯽﺷﺪن را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﮐﺮده اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﯾﻨﺪهاي ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ و اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ. از دﻫﻪي 1950 ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن دﻫﻪي 1990 ﻧﺴﺒﺖ زﻧﺎن ﺷﺎﻏﻞ ﺑﯿﻦ 20 ﺗﺎ 59 ﺳﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ از ﯾﮏﺳﻮم ﺑﻪ ﯾﮏ دوم اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ. در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮارد ﻧﺮخ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر زﻧﺎن ﻫﻢﮔﺎم ﺑﺎ ﻣﺮدان اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آﻣﺎر ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر زﻧﺎن در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ از 36 درﺻﺪ در ﺳﺎل 1960 ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از 40 درﺻﺪ در 1997 رﺳﯿﺪ. ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﺑﺎ ﺗﺴﺮﯾﻊ روﻧﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺬب ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر زﻧﺎن در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ و در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﯾﺎ درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺪ.(Razavi, 2001:23). از 1970 ﺑﺪﯾﻦﺳﻮ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و آﻣﻮزش ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﮑﺎفﻫﺎي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ (UNDP, 1999:3). ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺛﺒﺖﻧﺎم دﺧﺘﺮان در دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن از 36 درﺻﺪ در ﺳﺎل 1990 ﺑﻪ 61 درﺻﺪ در ﺳﺎل 1997 رﺳﯿﺪ ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻧﺮخ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي زﻧﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺳﺎلﻫﺎي 1990 ﺗﺎ 1997 از 34 درﺻﺪ ﺗﺎ 40 درﺻﺪ رﺷﺪ ﮐﺮد ).(UNDP, 1999:22 در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘﺎط دﻧﯿﺎ زﻧﺎن ﺑﯿﺶﺗﺮي وارد ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﯽ از دﻫﻪي 1970 ﺗﺎ 1990 ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﻠﯿﻮن ﻣﺮد ﺑﯽﮐﺎر ﺷﺪﻧﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻧﺎن ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ 13 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﺑﻪﻋﻼوه از ﺳﺎل 1978 ﺗﺎ 1988 ﻣﺘﻮﺳﻂ

327 اﻟﮕﻮي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن 327 دﺳﺖﻣﺰد ﮐﺎرﮔﺮان زن در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺷﻤﺎل از 43 درﺻﺪ دﺳﺖﻣﺰد ﻣﺮدان ﺗﺎ 54 درﺻﺪ آن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ).(Simai, 1995:12 اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي زﻧﺎن در ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﮑﺲﻫﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺑﯿﺶ از 6000 زن روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺑﺎ ﺣﺬف واﺳﻄﻪﻫﺎ و دﻻلﻫﺎ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ و زﻧﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﺶﺗﺮي از ﻓﺮوش ﺗﻮﻟﯿﺪات را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآوردﻧﺪ. ﻫﻢﭼﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎري از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺻﺎدرات ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﻫﻢراه ﺑﻮده اﺳﺖ زﯾﺮا ﺻﻨﻌﺘﯽﺷﺪن در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر زﻧﺎن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﺴﺎﺟﯽ در ﺑﻨﮕﻼدش از ﭼﻬﺎر ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ در 1978 ﺑﻪ 2400 ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ در 1995 ﺑﺎ 1/2 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﮐﺎرﮔﺮ رﺳﯿﺪه ﮐﻪ 90 درﺻﺪ آﻧﺎن را زﻧﺎن زﯾﺮ 20 ﺳﺎل ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ).(Sobhy, 2003 ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ آﺛﺎر ﻣﺜﺒﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي در زﻣﯿﻨﻪي ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ و ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﯽ زﻧﺎن ﺗﺄﮐﯿﺪ دارﻧﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ در دوران ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ آﻧﺎن در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻓﺰاﯾﺶ دﺳﺖرﺳﯽ زﻧﺎن ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢﭼﻮن آﻣﻮزش و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن و در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻬﺒﻮد ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﻪي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺠﺮﺑﯽ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺟﻮان درآﻣﺪ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﺎﻟﯽ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻗﺪرت اﻧﺘﺨﺎب آنﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﭘﯿﺶرﻓﺖﻫﺎ در زﻣﯿﻨﻪي ﺑﺮاﺑﺮيﻫﺎي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻫﻨﻮز ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺮايﻧﻤﻮﻧﻪ وﻗﺘﯽ ﭘﮋوﻫﺶﮔﺮان ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﻪي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮدﻧﺪ در ﻫﯿﭻﯾﮏ از 130 ﮐﺸﻮر ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ زﻧﺎن از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﺮدان ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدﻧﺪ ).(UNDP, 1995:2 ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﯿﻦ ﮔﺰارش در اﻏﻠﺐ ﮐﺸﻮرﻫﺎ زﻧﺎن ﺑﺮاي ﮐﺎر ﯾﮏﺳﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدان دﺳﺖﻣﺰد ﻣﺴﺎوي درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺳﺎﺑﻖ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ زﻧﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ـ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻣﻄﻠﻖ و ﻫﻢ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدان ـ از ﻧﻈﺮ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﺳﺘﺨﺪام ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ و اﻣﮑﺎﻧﺎت در دوران زاﯾﻤﺎن اﻓﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ.

328 328 ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ در دﻫﻪي 1990 ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ 70 درﺻﺪ ﻓﻘﺮاي دﻧﯿﺎ را زﻧﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ دادهاﻧﺪ و درﺻﺪ ﺑﺎﻻﯾﯽ از زﻧﺎن ﺟﻮان در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻨﻮب ﻫﻨﻮز ﺑﻪ آﻣﻮزش رﺳﻤﯽ دﺳﺖرﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ. زﻧﺎﻧﻪﺷﺪن ﻓﻘﺮ ﭘﯽآﻣﺪ ﻧﺎﮔﻮار دﺳﺖرﺳﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﯿﻦ ﮔﺰارش ﺷﻤﺎر زﻧﺎن روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻃﯽ دو دﻫﻪي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺰدﯾﮏ 50 درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﯾﻨﺪهاي ﻓﻘﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮي زﻧﺎﻧﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ )ﻫﻤﺎن.(36 ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ﺗﻮﺳﻌﻪي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺑﯿﻦ ﺳﺎلﻫﺎي 1975 ﺗﺎ 1995 ﻧﺮخ ﻣﺸﺎرﮐﺖ زﻧﺎن در ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺗﻨﻬﺎ 3/9 درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )ﻫﻤﺎن(. اﻣﺎ در زﻣﯿﻨﻪي ﻣﯿﺰان اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻢﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. در ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﮐﻢﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻦ ﮐﺎر ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ از 12 ﺳﺎل )و ﺣﺘﺎ ﮐﻢﺗﺮ از آن( در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد. ﻧﺮخ اﺷﺘﻐﺎل ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﺳﻦ 27 ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ اوج ﻣﯽرﺳﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺳﻦﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽآﯾﺪ. در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ زﻧﺎن ﺟﻮان ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮان ﺟﺴﻤﯽ ﺑﺎﻻ را ﺑﺎ دﺳﺖﻣﺰد ﮐﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ زﯾﺮا اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران ﻣﺘﻀﻤﻦ ارزش اﻓﺰودهي ﺑﯿﺶﺗﺮي اﺳﺖ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ از ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد. اﻣﺎ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪ ﺳﻦ اﺷﺘﻐﺎل از 18 ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد )در ﻣﻮارد ﮐﻢﯾﺎب از 16 ﺳﺎﻟﮕﯽ( و ﺗﺎ ﺳﻦ 50 ﺗﺎ 55 ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ زﯾﺮا در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ دﺳﺖﻣﺰد زﻧﺎن و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ﺟﺪي و ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﮑﺘﻪي ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮخ اﺷﺘﻐﺎل در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻫﻤﻪي ﺳﻨﯿﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻢﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ )رﯾﯿﺲداﻧﺎ.(452 :1383 در ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻘﻄﻌﯽاي ﮐﻪ»وﯾﻢ دﯾﺮﮐﺴﻦ«) (2000 درﺑﺎرهي راﺑﻄﻪي ﺑﯿﻦ درﺻﺪ ﺑﯽﮐﺎران ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻓﻌﺎل و ﻧﺴﺒﺖ دﺳﺖﻣﺰد زﻧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖﻣﺰد ﻣﺮدان در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ درﺻﺪ ﺑﯽﮐﺎران ﻣﺮد ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺴﺒﺖ دﺳﺖﻣﺰد زﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. از اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺗﺤﻮﻻت دو دﻫﻪي اﺧﯿﺮ و در دورهي ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺑﻪﺧﺼﻮص در ﺑﯿﻦ اﻗﻠﯿﺖﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ دوراﻓﺘﺎده ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي ﻏﯿﺮﺣﺮﻓﻪاي ﺑﺎ دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ و ﻃﺒﯿﻌﺘﺎ ﺑﻬﺮهﮐﺸﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ راﺑﻄﻪي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯽﮐﺎري ﻣﺮدان دارد ). ﻫﻤﺎن.(453 : ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻤﻮدار زﯾﺮ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﻨﺴﯿﺖ در آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻣﯿﺰان ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن اﻓﺰاﯾﺶ و ﺑﺮاي ﻣﺮدان ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

329 اﻟﮕﻮي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن 329 ﻣﺄﺧﺬ Borchers, Andrea T and M. Eric Gershwin (2012) : ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎري اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن را ﭘﺪﯾﺪهاي ﻣﺜﺒﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎي آﺷﮑﺎري در زﻣﯿﻨﻪي اﻟﮕﻮي اﺳﺘﺨﺪام ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر زﻧﺎن وﺟﻮد دارد. ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﻪ ﻃﯿﻒ ﮔﺴﺘﺮدهاي از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻮﻗﺖ ﯾﺎ زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ اﯾﺠﺎدﺷﺪه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ) (Gilbert, 1999:25 از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺑﺎرز اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ورود آﺳﺎن ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻬﺎرت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻓﻨﺎوري و روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﺎرﺑﺮ در آنﻫﺎﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺸﺎﻏﻞ رﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﺷﺎن در ﺟﻬﺖ ﺳﻮدآوري اﺳﺖ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از اﯾﻦرو ﺿﻤﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﺤﻞ ﺟﺬب آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮﺗﺮﯾﻦ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺷﯿﻮع اﻧﻮاع آﺳﯿﺐﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در زﻣﯿﻨﻪي ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ و ﺳﻬﻢ آن در اﺷﺘﻐﺎل ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﯽﻗﺎﻋﺪه و ﻣﺨﻔﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و دوﻟﺖﻫﺎ اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﺣﺘﯿﺎط ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد. ﺑﺎاﯾﻦﺣﺎل دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽﻫﺪ ﮐﻪ در ﺑﯿﺶﺗﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ در دﻫﻪﻫﺎي اﺧﯿﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺮآوردﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺳﻬﻢ ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﮐﺎر در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ از 16/9 درﺻﺪ در ﺳﺎل 1970 ﺑﻪ 19/3 در 1980 اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ و از 1980 ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻬﻢ ﻣﺸﺎﻏﻞ

330 330 ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﻪوﯾﮋه در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﯿﺶﺗﺮي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪﻃﻮريﮐﻪ ﺑﯿﻦ 1980 ﺗﺎ 1990 ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ در ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮي آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ از 25/6 درﺻﺪ ﺑﻪ 30 درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ ). ﻫﻤﺎن ( ﯾﺎ ﻃﯽ ﻫﻤﯿﻦ دوره در ﮐﺸﻮرﻫﺎي آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ ﺟﻨﻮب ﺻﺤﺮا 60 درﺻﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺷﻬﺮي در ﺳﺎل 1985 در ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﻓﻌﺎل ﺑﻮدهاﻧﺪ و در ﮐﻞ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﯿﻦ 36 ﺗﺎ 60 درﺻﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ﺣﺘﺎ 20 ﺗﺎ 40 درﺻﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ را ﺳﻬﻢ ﺷﺎﻏﻠﯿﻦ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﺮآورد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.(Colin and Others, 1998:115). ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮔﺴﺘﺮده در ﺑﺨﺶ ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﺎﻧﮕﯽ و ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﻨﺴﯽ ﺷﻐﻠﯽ وﺳﯿﻌﯽ ﺑﺮاي زﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل از ﺳﺎل 1988 ﺗﺎ 1992 ﺣﺪود 286 ﻫﺰار زن ﻓﯿﻠﯿﭙﯿﻨﯽ و 50 ﻫﺰار زن ﺗﺎﯾﻠﻨﺪي ﺑﻪﻋﻨﻮان»ﺳﺮﮔﺮمﮐﻨﻨﺪه«وارد ژاﭘﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ ).(Pettman, 1997:197 ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﺎﻧﮕﯽ زن ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻣﻮرد آزار ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎي ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮل ﮔﻤﺎرده ﺷﺪهاﻧﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﺎﮐﻨﻮن در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻧﺮﺳﯿﺪهاﻧﺪ. ﺳﯿﺪ رﺿﺎ ﻧﻘﯿﺐزاده ) (1381 در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ زﻧﺎن در دوران ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ 67 درﺻﺪ از ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ زﻧﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارد وﻟﯽ زﻧﺎن ﮐﻢﺗﺮ از ﯾﮏ درﺻﺪ از داراﯾﯽ ﺟﻬﺎن را در اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ. اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن از ﻟﺤﺎظ ﮐﻤ ﯽ و وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺎﮔﻮار ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺸﺎﻏﻞ و دﺳﺖﻣﺰدﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻣﺮدان اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻤﺎﯾﻞ ذاﺗﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ در اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎر ارزان ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ارزش اﺿﺎﻓﯽ داﻧﺴﺖ. در دوران اﺧﯿﺮ ﺑﺎ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ»رﯾﺎﺿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي«دوﻟﺖ از وﻇﺎﯾﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد در ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺑﺨﺸﯽ از رﻓﺎه و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ واﮔﺬاري ﺳﺎزوﮐﺎر اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﻈﺎم ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﺰل ﺳﻄﺢ ﻣﻌﯿﺸﺖ اﯾﻦ اﻗﺸﺎر و ﻃﺒﻘﺎت و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد اﻓﺮاد ﺑﯿﺶﺗﺮي از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده اﻟﺰام ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن را ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪي اﺟﺒﺎر ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺧﺎﻧﻮاده داﻧﺴﺖ. ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ»ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ را از ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺟﻮاﻣﻊ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ در آﻣﺎر رﺳﻤﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ و

331 اﻟﮕﻮي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن 331 ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﻋﻠﺖ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺗﺮاز ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺳﻮدآور ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺳﻮدآوري ﺑﺎ ﮐﺎر ﺑﯿﺶﺗﺮ زﻧﺎن ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد«)ﺑﻬﺮاﻣﯽ ﺗﺎش.(1389 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان اﺷﺘﻐﺎل در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺻﺮﻓﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪي اﻓﺰاﯾﺶ دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﻮانﻣﻨﺪيﻫﺎي آﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي اﻟﺰام ﺑﯿﺶﺗﺮ آنﻫﺎ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎر و ﻓﺮوش ﻧﯿﺮوي ﮐﺎرﺷﺎن اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻧﮑﺎر ﺣﻖ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ در دوران ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﮐﻪ در آن ﺑﻪﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺑﻪوﯾﮋه زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻮار ﺧﻼف آنﭼﻪ در ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت رﺳﻤﯽ اﻋﻼم ﻣﯽﺷﻮد ﺑﯿﺶ از آنﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻨﺰل ﺳﻄﺢ ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ ﺧﺎﻧﻮار و اﺟﺒﺎر ﺑﯿﺮوﻧﯽ آنﻫﺎ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎر اﺳﺖ. آﻣﺎرﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ اﺷﺘﻐﺎل ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﻣﯿﺰان دﺳﺖﻣﺰد و ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺗﺄﯾﯿﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺮي اﺳﺖ. در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻏﯿﺮ از اﺷﺘﻐﺎل ﻧﯿﺰ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﺑﯿﻦ ﻣﺮدان و زﻧﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از رواج ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه و ﺷﮑﻞ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮي ﺑﻪﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﻫﻤﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎ )ﺑﻪاﺳﺘﺜﻨﺎي ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر ﻣﻌﺪود ﻣﺜﻞ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺗﺮﮐﯿﻪ( اﮐﺜﺮﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎدهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ را ﻣﺮدان ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ).(Lake, 1994:10-11 در اواﺧﺮ دﻫﻪي 1990 زﻧﺎن در آﻣﺮﯾﮑﺎ 38 درﺻﺪ در ﺑﺮزﯾﻞ 25 درﺻﺪ در روﺳﯿﻪ 16 درﺻﺪ ودر ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ 4 درﺻﺪ اﺳﺘﻔﺎدهﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادهاﻧﺪ ).(UNDP, 1999:62 از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﻮاﻫﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ دﺳﺖﮐﻢ در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷﮑﺎف ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ در دﺳﺖرﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در ﺣﺎل از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ ).(Lekhi, 2000: زﻧﺎن ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮي ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺮدان ﻧﺮﺳﯿﺪهاﻧﺪ و اﮐﺜﺮ زﻧﺎن ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ﻣﺮداﻧﻪ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﻫﻮﯾﺘﯽ واروﻧﻪاي از ﺧﻮد ﺟﻠﻮه دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺴﺖﻫﺎﯾﺸﺎن را در ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺷﻐﺎل ﮐﻨﻨﺪ. زﻧﺎن در رﻫﺒﺮي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ وﺿﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪاي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ و دوﻟﺖﻫﺎيﺷﺎن دارﻧﺪ. ﺑﺮايﻣﺜﺎل در ﺳﺎل 1997 در ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﯽ ﭘﻮل 31 زن ﮐﻪ 10 درﺻﺪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادهاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺖ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ 593 زن 86 درﺻﺪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ).(IMF, 1998:101 ﺧﻼﺻﻪ آنﮐﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در ﮔﺰارشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد و ﻣﺒﺘﯽﺑﺮ روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻤ ﯽ و ﭘﻮزﯾﺘﯿﻮﯾﺴﺘﯽ اراﺋﻪ

332 332 ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﺷﺎﻫﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺑﺪونﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﯿﻔﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻫﺴﺘﯿﻢ. اﻣﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﺮ دوش زﻧﺎن وارد ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺐ دﺳﺖرﺳﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎ و ﻗﻠﻢروﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪن ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﯿﺶﺗﺮ زﻧﺎن ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﯽ دارﻧﺪ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎزﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮ زﻧﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ) ﺷﻮﻟﺖ.( : در دورهي اﺧﯿﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ورود زﻧﺎن در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدي اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺎ ورود زﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ )ﺑﻪ ﻣﯿﺰاﻧﯽ ﮐﻢﺗﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ( در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﯿﺮﺻﻨﻌﺘﯽ رخ داده اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ )ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﯽ ﮐﺎرﻫﺎي اداري ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺎل آنﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ زﻧﺎن در ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻢوﺑﯿﺶ ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ( و در ﺟﺎﯾﮕﺎهﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎ زﯾﺮدﺳﺖ در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ اﻗﺘﺪار واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ زﻧﺎن ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﺻﻠﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر درون ﮐﺎرﻣﺰدي ﻏﯿﺮﻣﻮﻟﺪﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد آﻧﺎن ﺑﺎ اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺘﻢ ﺟﻨﺴﯽ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎر در رواﺑﻂ اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﺳﻠﻄﻪي ﺳﯿﺎﺳﯽ - اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻧﻘﺶ ﺧﺎص ﺧﻮد را اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﺪﯾﺪهي ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻬﺎﺟﺮ از آن رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ )ﭘﻮﻻﻧﺰاس.(384 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺑﻪﺧﻮديﺧﻮد و ﺑﺪونﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﮐﻪ در آن اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﭘﺪﯾﺪهاي ﻣﺜﺒﺖ در راﺳﺘﺎي ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ و اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻘﻼلﭘﺬﯾﺮي ﺑﯿﺶﺗﺮ آﻧﺎن اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﺟﻮد و ﺷﺮاﯾﻂ و ﻋﻠﻞ آن را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدن آنﻫﻢ ﻣﺸﺎﻏﻠﯽ ﻏﯿﺮﺗﺨﺼﺼﯽ و ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﮐﺎري و دﺳﺖﻣﺰد ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﻔﻆ ﺑﻘﺎ و ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺣﺪاﻗﻠﯽ اﺳﺖ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺣﺐ رﺷﺪ و ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي زﻧﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ آنﻫﺎ و ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ از ﮐﺎر در ﻣﯿﺎن آنﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎر ﻣﺰدي زﻧﺎن ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ ﺷﺨﺼﯽ و ﻧﯿﺰ ﻗﺪرتﺷﺎن در ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از اﻧﺠﺎم ﺧﺪﻣﺎت درون ﻣﻨﺰل ﺑﺮ دوش زﻧﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﭘﯿﺶرﻓﺖ ﺷﻐﻠﯽ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪي زﯾﺎد ﻓﺸﺎر رواﻧﯽ و ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻫﻢراه اﺳﺖ. )اﺳﺘﻨﻔﻮرد (103 :1391 اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﯾﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺑﺎﯾﺪ از دﻗﺖ و ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ

333 اﻟﮕﻮي ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن 333 زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺣﻖ زﻧﺎن ﺑﺮاي اﺷﺘﻐﺎل و ﺣﻀﻮر ﭘﻮﯾﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮءﺗﻌﺒﯿﺮ ﺷﻮد. ﻣﻠﺨﺺ ﮐﻼم آنﮐﻪ»ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد«)و ﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ( ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي از روشﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺮﺳﻮم ﺧﻮد و اراﺋﻪي آﻣﺎري دال ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ اﺷﺘﻐﺎل زﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي ﻗﺪرت و ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ - اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯽﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ روﯾﮑﺮدي ﻏﯿﺮﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻏﯿﺮاﻧﻀﻤﺎﻣﯽ و ﻏﯿﺮاﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺎ اﺗﮑﺎ ﺑﻪ آﻣﺎر و ﻣﯿﺰان اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﻤ ﯽ آن ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮيﻫﺎي دلﺧﻮاه ﺧﻮد ﻧﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺘﻨﻔﻮرد ﺟﯿﻢ ).(1391 اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪزﺑﺎن ﺧﻮدﻣﺎن ) -2 ﺑﻨﯿﺎنﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري( ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻣﺮﯾﻢ ﺑﯿﺮﻣﯽ اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﮋواك. ﺑﻬﺮاﻣﯽ ﺗﺎش رﮐﺴﺎﻧﺎ ).(1389 ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯿﺴﻢ )ﺟﻨﺴﯿﺖ و ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي در آﺳﯿﺎي ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ( ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻏﻼمﺣﺴﯿﻦ ﻓﺘﺢاﻟﻪ ﻧﻮري اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ. ﭘﻮﻻﻧﺰاس ﻧﯿﮑﻮس ).(1390 ﻃﺒﻘﻪ در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻦ ﻓﺸﺎرﮐﯽ و ﻓﺮﻫﺎد ﻣﺠﻠﺴﯽﭘﻮر ﻧﺸﺮ رﺧﺪادﻧﻮ. رﯾﯿﺲداﻧﺎ ﻓﺮﯾﺒﺮز ).(1383 ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي ﻗﺘﻞ ﻋﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﺎپ اول ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﮕﺎه. ﺷﻮﻟﺖ ﯾﺎن آرت ).(1382 ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺪﻧﯽ و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪي ﭘﻮﯾﻪ ﻣﯿﺜﺎﻗﯽ ﻓﺼﻞﻧﺎﻣﻪي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺎل اول ﺷﻤﺎره ﺳﻮم ﺻﺺ ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ ﺧﺴﺮو )در دﺳﺖ اﻧﺘﺸﺎر(. ﺟﻬﺎﻧﯽﺳﺎزي و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻧﺸﺮ ﭘﺮﺳﺶ. ﻧﻘﯿﺐزاده ﺳﯿﺪرﺿﺎ ).(1381 وﺿﻌﯿﺖ زﻧﺎن در روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽﺷﺪن ﻓﺼﻞﻧﺎﻣﻪي ﮐﺘﺎب زﻧﺎن ﺷﻤﺎره.11 - Borchers, Andrea T and M. Eric Gershwin (2012). Sociological differences between women and men: Implications for autoimmunity, Autoimmunity Reviews, Volume 11, Issues Colin, C. Wiliams and Windebank (1998). Informal Employment in the Advanced Economies, Routledge Publication. - Gilbert. A (1999). The LatinAmericanCity, Latin American Bureau. - IMF (1998). Annual Report 1998, Washington Dc, IMF

334 ﺧﺴﺮو ﺻﺎدﻗﯽ ﺑﺮوﺟﻨﯽ Lake. H (1994). Wipeout in Cyberspace, Amnestry, Campaign Journal for Amnestry International British Section, No Pettman. J, J (1996). An international Political Economy of Sex?, In E. Kofman and G. Youngs (eds), Globalization: Theory and Practice. London: Pinter. pp Razavi, Shahra (2001). Globalization, Employment and women s Empowerment, - Simai, M (1995). The politics and Economics of Global Employment, Vo.1, London: Zed - Sobhy, Hoda (2003) «Women and Globalization», Paper presented to Fourth Annual Conference: Globalization and Equity. January 21, 2003, Cairo (Global Development Network), - UNDP (1999). Human Development Report 1990, New York: Oxford University Press.

335 ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ 335 ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺎرس روز ﺟﻬﺎﻧﯽ زن ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪهي ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ از ﻣﻘﻮﻟﻪي ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﻣﺎرﮐﺲ در دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي - ﻓﻠﺴﻔﯽ 1844 او ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهام. ﻧﻘﻄﻪي ﻗﻮت اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺳﺎز ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ذﻫﻨﯽ - ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮاودات ﺑﯿﻦاﻧﺴﺎﻧﯽ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ را ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﯿﺢ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺑﯿﺶﺗﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ و ﮔﺴﺘﺮش ﺣﯿﻄﻪي ﮐﺎرﺑﺮدش ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪدرﺟﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺷﺎﯾﺪ اﻣﺎ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي روﺣﯽ - ذﻫﻨﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦدﻟﯿﻞ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ را ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺗﻦﻓﺮوش و ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ در ﺷﮑﻠﯽ ﻋﺎم ﺑﻪﮐﺎر ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺗﻦﻓﺮوش ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ او ﺷﺮاﯾﻂ و ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ ﮐﺎرش را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ را ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺗﻦﻓﺮوش ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ. اﮔﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻢآﻏﻮﺷﯽ دو اﻧﺴﺎن را ﻟﺬت ﺟﻨﺴﯽ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﺗﻦﻓﺮوش ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺳﻬﻤﯽ از آن ﻧﺼﯿﺐ او ﻧﻤﯽﺷﻮد زﯾﺮاﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﯾﮏ راﺑﻄﻪي دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺮاﺑﺮ و داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ. ﺗﻦﻓﺮوش ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ زﯾﺮا در ﺣﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﻐﻞ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﻮد راﺑﻄﻪ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ﺑﻠﮑﻪ از ﺧﻮد دور ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪﺧﻮد ﭘﺸﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ زﯾﺮاﮐﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﺗﮑﺮاري و ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻌﻨﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ. زﯾﺮاﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻫﻤﻪي اﻧﺪامﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﻢﭼﻮن وﺳﯿﻠﻪاي ﻣﺤﺾ ﺑﺮاي راﺿﯽﮐﺮدن دﯾﮕﺮي و درﯾﺎﻓﺖ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪي آنﻫﺎ راﺑﻄﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد. در ﺿﻤﻦ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎي دوﮔﺎﻧﻪ از ﻫﻢﻧﻮع ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻫﻢ آنﮐﻪ ﺑﺎ او ﻫﻢآﻏﻮﺷﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻢ آن دﯾﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ او را ﻃﺮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺎ او ﮐﻪ از ﺗﻨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺑﺮد ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ زﯾﺮا ﮐﺸﺶ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﯾﺎ ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺘﯽ واﻗﻌﯽ اﯾﻦ دو را ﺑﻪﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻧﻤﯽدﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ اﺳﮑﻨﺎس ﺑﯽرﺣﻢ و ﺧﺸﮏ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﺖ

336 336 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر و در ﺿﻤﻦ دﯾﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ او را ﻃﺮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ او اﻇﻬﺎر ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ او ﭼﯿﺰي ﺑﺪاﻧﻨﺪ. اﮔﺮ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﺎن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻫﻤﺎن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ دراﯾﻦﺻﻮرت ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺴﺘﻘﺮ دﺳﺖﺧﻮش ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ از ﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﯾﮑﯽ از ﺗﮑﺎندﻫﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞﻫﺎي آن ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ و ﻣﺼﺮف آن اﺳﺖ. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦﺑﺎر ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ را ﻃﺮح ﮐﺮدم ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺘﻞﻫﺎي زﻧﺠﯿﺮهاي زﻧﺎن ﺗﻦﻓﺮوش در ﭼﻨﺪ ﺷﻬﺮ اﯾﺮان ﺑﻮدم. در واﻗﻊ ﺑﺎ ﻃﺮح اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻣﻮﺿﻮع زﻧﺎن ﺗﻦﻓﺮوش )و اﺻﻮﻻ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ( را از اﻧﺰواي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪه و آن را ﺑﻪﻧﺤﻮي ﻧﻈﺮي ﺑﺤﺚ ﮐﻨﻢ. ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻓﻘﺪان درك ﻧﻈﺮي اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮي درﺑﺎرهي آن و اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮيﻫﺎي درﺳﺖ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ﻫﻤﺎن ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﻮﺋﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻓﻤﯿﻨﯿﺴﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻗﺪرتﻣﻨﺪي دارد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را از ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮔﺬراﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﺧﺮﯾﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﻨﺴﯽ )و ﻧﻪ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ( ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﮐﻪ در داﻧﻤﺎرك ﺑﻪﻧﺤﻮ ﮔﻮشﺧﺮاﺷﯽ ﻓﻀﺎي ﺑﺤﺚ را ﭘﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﺗﺨﺎذ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻊ روﺷﻦ دراﯾﻦﺑﺎره ﻧﺒﻮدم ﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﺷﺪن اﯾﻦ ﺣﺮﻓﻪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺄﺳﯿﺲ اﺗﺤﺎدﯾﻪ از ﺳﻮي اﯾﻦ زﻧﺎن )و ﻣﺮدان ( و ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﻪ دوﻟﺖ دﻓﺎع ﮐﻨﻢ و آﻧﺎن را»ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﻨﺴﯽ«ﺑﻨﺎﻣﻢ ﯾﺎ اﯾﻦﮐﻪ اﻟﮕﻮي ﺳﻮﺋﺪ را ﺑﭙﺬﯾﺮم. در اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﮐﻪ از ﻃﺮف اﺣﺰاب ﭼﭗ داﻧﻤﺎرك ﺳﺎزﻣﺎن داده ﻣﯽﺷﺪ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎﻧﯽ از زﻧﺎن ﺗﻦﻓﺮوش ﻧﯿﺰ در آنﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدم و اﻣﺮوز ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻃﺮفدار اﻟﮕﻮي ﺳﻮﺋﺪ ﻫﺴﺘﻢ. ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ و ﺑﺪوناﺳﺘﺜﻨﺎ. اﻣﺎ ﻣﺒﻨﺎﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ. اﮔﺮ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻣﻘﻮﻟﻪي ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ»ﺷﺒﺎﻫﺖ«ﻫﺎي ﻇﺎﻫﺮي ﺑﯿﻦ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ و ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻢ اﻣﺮوز ﺑﺮ»ﺗﻔﺎوت«ﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﭘﺎيﻓﺸﺎري ﻣﯽﮐﻨﻢ. ﺑﻪﻧﻈﺮم ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﻫﻤﺎن ﮐﺎر ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي در ﻣﻌﻨﺎي راﯾﺞ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﯿﺴﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻦﻓﺮوش ﻧﯿﺰ ﺑﻪازاي»ﮐﺎري«ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و»ﺧﺪﻣﺘﯽ«ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﭘﻮﻟﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي»آزادي دوﮔﺎﻧﻪي«ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎي ﻣﺪرن ﻧﯿﺴﺖ ﯾﻌﻨﯽ رﻫﺎ ﺷﺪن از وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ در دﺳﺖرس ﻓﺮد اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪﻫﺮﺷﮑﻞ زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑﺎ آن ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد و آزادي ﺑﺮ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺧﻮد )ﻧﺒﻮد راﺑﻄﻪي رﻋﯿﺖ و ارﺑﺎﺑﯽ( و ﻓﺮوش آزاداﻧﻪي آن ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﺎي ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر او را ـ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺑﻪﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻌﯿﻦ اﺳﺖ ـ ﺑﺎ ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ

337 ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ 337 ﺿﺎﺑﻄﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﻧﯿﺰ اﯾﻦﺟﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﻧﯿﺴﺖ. ﻣﺎ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداراﻧﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﺧﺺ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ. ﭼﺮا ﺗﻦﻓﺮوش ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي راﯾﺞ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺜﻼ در ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪم» : ﮐﺎري ﮐﻪ ﯾﮏ ﻓﺎﺣﺸﻪ در وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﺪﻣﺖرﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺮدان ﯾﺎ زﻧﺎن دﯾﮕﺮ در ﺑﺎزار ﺧﻮد ﺗﻨﻈﯿﻢﮔﺮ ﮐﺎري ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد او ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﮕﺮي ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺮﯾﺰﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ را ﺟﺎرو ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺮي ﮐﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ دﺷﻮار ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ ارادهي آزاد ﻓﺮدي ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻮرژواﯾﯽ در آن ﺟﺎي ﻧﺪارد«. ﮔﺎه از ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﯿﻦ ﮐﺎر ﻣﺰدي و ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﺣﺮف زده ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﺎن اﺻﻞ ازﺧﻮدﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ )و ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﯾﯽ اﺻﻞ ﺑﻮرژواﯾﯽ ارادهي آزاد ﻓﺮد( ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪﯾﮏﺳﺎن ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ دو ﻣﻘﻮﻟﻪ اﯾﻦﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ رﻓﺘﮕﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ ﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ )ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻇﺎﻫﺮا ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ را در ﻣﻘﻮﻟﻪي ﮐﺎرﻫﺎي ﯾﺪي ﻧﺎﻣﺎﻫﺮ ﺟﺎي داده اﺳﺖ( ﻧﯿﺮوي ﮐﺎرش را )ﺧﻮاه ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﺮارداد ﻓﺮدي ﯾﺎ ﻗﺮاردادﻫﺎي دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ( ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﮐﺎر ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر و ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽ آن ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮد ﺗﻦﻓﺮوش ﻫﻤﻪي ﺗﻨﺶ ﯾﺎ اﺟﺰاي ﺧﺎﺻﯽ از آن را ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺖ ﯾﺎ ﺳﺎﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي واﻣﯽﮔﺬارد ﺗﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ. ﻣﺮز ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞﻋﺒﻮري ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﺎرﮔﺮ رﻓﺘﮕﺮ ﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارد و آن در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ ﺗﻦ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ ﺗﺎ آن را ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي او از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎرش ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺰﻧﺪ در اﯾﻦﺟﺎ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻦﻓﺮوش اﺧﺘﯿﺎري ﺑﺮ ﺗﻦ ﺧﻮد ﻧﺪارد. در اﯾﻦﺟﺎ ﺗﻦ او و ﻧﻪ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر او ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. و اﯾﻦ درﻫﻢﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﺼﻮﺻﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮزﻫﺎي ﯾﮏ اﻧﺴﺎن رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪي ﻋﺎم ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي و ﮐﺎرﮔﺮي ﻧﺪارد. زﯾﺮا اﺳﺎس»آزادي و اﺳﺘﺜﻤﺎر«ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داراﻧﻪ اﺻﻮﻻ ﺑﺮ آزادي واﮔﺬاري و ﻓﺮوش ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺪن اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻓﺮوش و واﮔﺬاري ﺧﻮد ﺗﻦ. ﺷﺎﯾﺪ ﮐﺴﯽ ﮔﻤﺎن ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ»ﺗﻤﺎﯾﺰات ﮐﻮﭼﮏ«اﻫﻤﯿﺘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ. درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﯿﻦ و ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻤﺎﯾﺰﻫﺎ و ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر اﻫﻤﯿﺖ دارد. درﻏﯿﺮاﯾﻦﺻﻮرت ﺷﻨﺎﺧﺖ واﻗﻌﯽ ﭘﺪﯾﺪهي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ﻣﻄﻠﺐ ﮐﻮﺗﺎه دﯾﮕﺮي ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪم» : در واﻗﻊ ﺗﻦﻓﺮوش ﻣﺤﺮوم از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺮاي زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪن ﺑﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻦ و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﺳﮑﺲ ﺧﻮد ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽﺷﻮد. درﺳﺖ ﻫﻤﺎنﮐﺎري ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻓﺮوش ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﺎ ﺟﺴﻢ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﭘﺲ ﭘﯿﺶ از آنﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻦﻓﺮوﺷﺎن ﻫﻢ ﮐﺎرﮔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﮔﺰاره ﺻﺎدق اﺳﺖ ﮐﻪ

338 338 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﻫﻤﻪي ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻦﻓﺮوشاﻧﺪ«. دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره ﮐﻨﻢ. ﭘﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺎدرﺳﺖ واژهي»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ«در اﯾﻦﺟﺎ اﺷﺎره ﮐﻨﻢ. اﮔﺮﭼﻪ در ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺮ ﺑﻮردﯾﻮ آن ﮐﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ اﯾﻦ واژه را در ﺷﮑﻠﯽ ﻋﺎم ﭘﺮاﺑﻬﺎم و ﺳﺨﺖ ﻧﺎدﻗﯿﻖ )ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪي ﻧﻤﺎدﯾﻦ و ﻧﻈﺎﯾﺮ آن( ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد اﻣﺎ ﺑﯿﺶﮔﺴﺘﺮي اﯾﻦ واژه و ﺗﻌﻤﯿﻢ آن ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﺗﻦ آدمﻫﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮم ﭘﺮﺷﻮر ﮐﺮدن ﻣﺎﺟﺮا اﺳﺖ. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ او»ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ«اش را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎر ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻦﻓﺮوش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪاش ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻧﮑﺘﻪي ﺑﻌﺪي اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ آﯾﺎ واﻗﻌﺎ ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي ﯾﺎد ﺷﺪه ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ آﯾﺎ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮ اﺧﺘﯿﺎر ﺗﻦاش را ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻣﯽﺳﭙﺎرد آﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار ﻫﺮ ﮐﺎري ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺴﻢ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺘﻌﺎرف اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ. اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺜﺎل ﺳﺎدهﺗﺮ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﺪﻫﻢ. در ﺑﺴﯿﺎري از ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﻬﺮداريﻫﺎ وﻇﯿﻔﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯽﮐﺎران را»ﻓﻌﺎل«ﮐﻨﻨﺪ و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎر ـ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﺮ ﮐﺎري ـ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ. آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان روزي را ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺷﻬﺮداريﻫﺎ ﻣﻘﻮﻟﻪي»ﻫﺮ ﮐﺎري«را ﺑﻪ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻌﻤﯿﻢ دﻫﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ زﻧﺎن ﯾﺎ ﻣﺮدان ﺑﯽﮐﺎر را ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﺎه ﯾﮏﺑﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻓﺮاﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﺑﯽﮐﺎر ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﺪﺗﯽ ﺑﯽﮐﺎر ﻣﺎﻧﺪهاي و ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ دوﻟﺘﯽ ﻣﺠﺒﻮري ﻫﺮ ﮐﺎري را ﮐﻪ در ﻧﺰدﯾﮏ و دور ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﯽ ﭘﺲ ﺗﻮ را ﺑﺮاي ﻣﺪت ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﻣﯽﮔﻤﺎرﯾﻢ و ﭘﺲ از آن ﺑﺎز ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ از ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺻﻨﺪوق ﺑﯽﮐﺎري ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮي اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را از ﻫﻤﻪي زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺟﻮاﻧﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺴﺎرﺗﯽ»اﻧﻘﻼﺑﯽ«ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ ﮐﻪ»ﻫﯿﭻ ﻓﺮﻗﯽ ﺑﯿﻦ ﮐﺎر ﺟﻨﺴﯽ و ﮐﺎر ﻏﯿﺮﺟﻨﺴﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد و از ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﻫﯿﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻫﻢ ﺑﯿﻦ اﻧﺪامﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد«. آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮان از داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي»ﭘﯿﺶداوريﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ و زﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺳﯽ«اش را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪﺟﺎي ﻣﺜﻼ ﻇﺮفﺷﻮﯾﯽ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺲ از داﻧﺸﮕﺎه ﯾﺎ ﭘﺲ از ﮐﻼسﻫﺎي زﺑﺎن ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ درآﻣﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ و ﻃﯽ آن»دﺳﺖ«ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ»واﮔﺬار ﻣﯽﮐﻨﺪ«)ﮐﻪ اﯾﻦﻃﻮر ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا ﻧﯿﺮوي ﻧﻬﻔﺘﻪ در دﺳﺖ و ﻧﻪ ﻇﺮف آن ﻧﯿﺮو واﮔﺬار ﻣﯽﺷﻮد( ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﻦﻓﺮوﺷﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﺪ و آنﺟﺎ ﻫﻤﻪي اﻧﺪامﻫﺎي ﺗﻦاش را ﮐﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ»دﺳﺖ«اش ﻧﺪارﻧﺪ در اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﮕﺬارد ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ ﭼﻪﮔﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اﻧﺪامﻫﺎ را ﻫﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ

339 ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ 339 ﺣﺮف ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ : ﮔﺎﻫﯽ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ درﺑﺎرهي ﻓﺠﺎﯾﻊ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﻋﺠﯿﺐوﻏﺮﯾﺐ ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﺑﻪﮐﺎر زد و ﺑﺮاي»ﺑﻪﻫﻨﺠﺎر«ﮐﺮدن و»ﻃﺒﯿﻌﯽ«ﺟﻠﻮه دادن اﯾﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺰار ﻣﺸﻘﺖ ﻧﻈﺮي و ﻋﻤﻠﯽ و ﺿﺪوﻧﻘﯿﺾﮔﻮﯾﯽ دﭼﺎر ﺷﺪ. ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده از ﺧﻮد ﭘﺮﺳﯿﺪ آﯾﺎ ﻣﻦ ﺧﻮدم ﺣﺎﺿﺮم در ﺻﻮرت ﺑﯽﮐﺎري و ﻓﻘﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ»ﺑﺮاﺑﺮي اﻧﺪامﻫﺎيام«ﺑﺎور ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﻐﻞ»ﺑﻪﻫﻨﺠﺎر«وارد ﺷﻮم آﯾﺎ زن ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ را دﯾﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاناش ﻫﻢ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﻐﻞ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ آﯾﺎ زﻧﺎن ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ را ﻫﻢ در اﯾﻦ ﺣﺮﻓﻪ دﯾﺪهاﯾﺪ ﺣﺘﺎ ﻫﻤﺎن ﮐﺎرﮔﺮ رﻓﺘﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ وارد اﯾﻦ ﺣﺮﻓﻪ ﺑﺸﻮد زﯾﺮا او ﻫﻢ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ در ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺷﻐﻠﯽ و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻗﺪرتﻣﻨﺪي ﻧﺎﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ ﭼﻪرﺳﺪ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺗﻦﻓﺮوش. دﻓﺎع ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﺣﻘﻮق اﯾﻦ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺟﺪي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از آنﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ آنﻫﺎ ﻫﯿﭻ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﻬﯿﺪ»ﭼﺮﺧﺶ زﺑﺎﻧﯽ«)اﻧﮑﺎر ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري و واﻗﻌﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ و ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي ﻣﺘﻌﺎرف و ﺗﺼﻮر اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﮑﺎر اﯾﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﮔﻔﺘﻤﺎن واﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ( ﻧﺪارد. و اﯾﻦ ﺑﺎور ﮐﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﯿﻦ»اﻧﻮاع ﺟﻨﺴﯽ و ﻏﯿﺮﺟﻨﺴﯽ ﮐﺎر«ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺸﮑﻞ ﺣﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎﻧﻪ اﺳﺖ. ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺮاﺗﯿﮏ رﯾﺎﮐﺎراﻧﻪي ﻋﻤﻮﻣﯽ )ﻃﺮد ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺗﻦﻓﺮوشﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻦ آنﻫﺎ( از اﯾﻦ راه ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ اردوﮔﺎه ﻟﯿﺒﺮالﻫﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪاﯾﻢ و ﻣﻨﻄﻖ اﺳﺘﺪﻻلﺷﺎن را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪاﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪﭼﯿﺰ را ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺮﺿﻪوﺗﻘﺎﺿﺎ واﮔﺬارد ﺗﺎ دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﺑﺎزار ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آﺳﯿﺐدﯾﺪهﺗﺮﯾﻦ اﻗﺸﺎر ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻓﺠﯿﻊ ﺷﮑﻞ دﻫﺪ. ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻧﻈﺮي و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪﺟﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﺳﯿﺐﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺳﺎز ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري راه ﭘﯿﺶروي آنﻫﺎ را ﻫﻢوارﺗﺮ ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ. ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻓﻼﮐﺖ روﺣﯽ ﺟﺴﻤﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺴﯿﺎري از اﯾﻦ زﻧﺎن و ﻣﺮدان را ﺑﺎ ﯾﮏ ﭼﺮﺧﺶ زﺑﺎن و ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻮ ﮐﺮد و ﺷﻐﻞ آﻧﺎن را ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺷﻐﻞﻫﺎي ﮐﻢارزش و ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮه در ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار داد. آﯾﺎ ﺗﺎﺑﻪﺣﺎل از ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل در اﯾﻦ ﺣﺮﻓﻪ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ از رﻧﺞﻫﺎي آﻧﺎن ﭼﻪ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪ درﺑﺎرهي اﻧﺪامﻫﺎي آنﻫﺎ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﺪ و ﺑﻪ ﺣﺮاجﺷﺎن ﻣﯽﮔﺬارﯾﺪ در ﺿﻤﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ از آن ﯾﺎد ﮐﺮدم و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺻﻠﯽ آن را ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻘﺪ ﮐﺮدم از ﺗﻦﻓﺮوش ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪي ﺳﻮژهي ﺷﻮرﺷﯽ ﻓﺮد ﺻﺎﺣﺐ اراده اﻧﺴﺎن داراي اﺧﺘﯿﺎر ﺑﺮ ﺗﻦ ﺧﻮد ﻓﺮدي داراي ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي و ﺟﺴﺎرت ﻧﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ»ﺣﺎﮐﻢ«)ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ اﯾﻦ

340 340 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺣﺎﮐﻢ واﻗﻌﺎ ﮐﯿﺴﺖ( و ﻧﻈﺎم ﻣﺮدﺳﺎﻻر ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻣﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻔﺎت زﺑﺎنﺑﺎزاﻧﻪ و اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎي ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ ﻫﻢ ﻣﺸﮑﻞ دارم. ﭼﺮا ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﯾﮏ ﺷﻮرش آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﺷﻮرش ﺧﻮدآﮔﺎه زن ﺑﺮ»ﺣﺎﮐﻢ«)ﮐﺪام ﺣﺎﮐﻢ ( ﯾﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺧﺘﯿﺎر ﺗﻦ ﺧﻮد از ﺳﻮي ﻓﺮد در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺳﺘﻢﮔﺮاﻧﻪي ﻣﺮدﺳﺎﻻري ﻧﯿﺴﺖ. ﯾﻌﻨﯽ در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ»ﺗﺼﻤﯿﻢ«ـ ﻣﺨﺎﻃﺮات آن ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ـ روﺑﻪرو ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ. در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﻫﻮﻟﻨﺎكﺗﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻫﻤﻪي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي وﯾﺮانﮔﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮي ﺗﺎ ﻣﺮدﺳﺎﻻري از رواﺑﻂ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺎ رواﺑﻂ ﭘﯿﺸﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ. در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮان از»ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺷﻮرشﮔﺮي ﺧﻮدآﮔﺎه«زن ﺗﻦﻓﺮوش ﺑﺤﺚ ﮐﺮد. اﮔﺮﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ او ﻫﻢ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﮐﺎﻻي»ﺧﺪﻣﺎت ﺟﻨﺴﯽ«ﺧﻮد را در ﺷﮑﻞ ﭘﻮل در ﺑﺎزار ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻪاﯾﻦﻣﻌﻨﺎ»ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ ﺑﻮرژواﯾﯽ«دارد. اﻣﺎ دﻓﺎع از اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﻪﻧﺎم»ﺳﻮژهي ﺷﻮرﺷﯽ«ﮐﻪ»دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب«زده اﺳﺖ و ﺗﻠﻘﯿﻦ اﯾﻦﮐﻪ ﭘﺲ ﭘﺸﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﻐﻠﯽ ﯾﮏ ارادهي ﺧﻮدآﮔﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﻬﺪم ﮐﺮدن ﺗﻦوﺟﺎن ﺧﻮﯾﺶ از»ﻣﺎدر ﺑﻮدن«ﺗﻦ ﻣﯽزﻧﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﻮﺧﯽ ﺗﻠﺦ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهي اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ اﯾﻦﮐﻪ از ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪهي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺷﮑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻈﺮي آن ﻓﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮد در دام اﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد. زﯾﺮاﮐﻪ در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﭘﺲ از آنﮐﻪ ﺗﻦﻓﺮوش را زﻧﯽ ﺷﻮرﯾﺪه ﺑﺮ ﺣﺎﮐﻢ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮدﺳﺎﻻري ﮐﻪ از زن و ﺗﻦ او اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﻌﯿﻨﯽ را دارﻧﺪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮد ﺑﻪﯾﺎد ﻣﯽآورد ﮐﻪ اﯾﻦ ﯾﺎﻏﯽ اﺳﺘﻘﻼلﯾﺎﻓﺘﻪ اﻣﺎ ﻫﻨﻮز در ﭼﻨﮓ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﮐﻮبﮔﺮ و ﺳﺘﻢﮔﺮ اﺳﯿﺮ اﺳﺖ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺰﯾﺮهاي ﺑﯿﺮون از ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺮار ﮐﻨﺪ. ﺑﺮاي ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ رويآوردن زن ﺑﻪ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺟﺬب دوﺑﺎرهي او از ﺳﻮي ﻧﻈﻢ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ از»ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﻦ ﯾﺎﻏﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه«و ﭘﯿﻮﻧﺪ دوﺑﺎرهي ﺳﻮژهي ﺷﻮرﺷﯽ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ راﯾﺞ و ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺘﻘﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦﺑﺎر ﺑﻪﺟﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﺬت ﻣﯽﭘﺮدازد. ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﯾﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﻮرش راﺳﺘﯿﻦ ﺧﻮدآﮔﺎه روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﯾﺎ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻫﻤﺎﺗﯽ روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ زاﯾﯿﺪهي ﺧﻮد ﻧﻈﻢ ﺣﺎﮐﻢاﻧﺪ ﭼﻪﻃﻮر ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ را ﺗﻮﺿﯿﺢ داد ﮐﻪ ﻓﺮد ﺷﻮرﺷﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻗﯿﺪوﺑﻨﺪﻫﺎي ﺧﻮد ﺣﺘﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﺑﮕﺴﻠﺪ و رﻫﺎ ﺷﻮد ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ رﻫﺎﯾﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ در داﻣﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺪﺗﺮ از ﭘﯿﺶ ﻣﯽاﻓﺘﺪ.

341 ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ 341 ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﺮﮔﺰ وﺿﻌﯿﺖ ﻃﺒﻘﻪي ﮐﺎرﮔﺮ را ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻬﯿﺐ ﺳﺎﺧﺘﺎري و ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪي دوﻟﺘﯽ ﻫﻤﻪي زﻧﺪﮔﯽاش ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﮐﺎر ﻣﺰدي ﻣﻨﻮط ﺑﻮد ﻫﻠﻬﻠﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﺮﮔﺰ از ﭘﺬﯾﺮش ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﮐﺎر ﻣﺰدي ﺑﻪﻋﻨﻮان»ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﺷﻮرﺷﯽ«در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺜﻼ ﺳﺘﻢ ارﺑﺎبﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ دوران ﻓﺌﻮداﻟﯿﺘﻪ ﯾﺎد ﻧﮑﺮد. ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺷﻮرش زن ﺗﻦﻓﺮوش ﺑﺮ ارﺑﺎب ﺧﺎﻧﮕﯽاش را ﻋﻤﻠﯽ ﺷﻮرشﮔﺮاﻧﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي درﺳﺖ آن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد. ﻣﺎرﮐﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﮐﻪ از»آزادي ﻣﺰدﺑﮕﯿﺮان«ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮد در ﻣﻌﻨﺎي دوﮔﺎﻧﻪاي از آن ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺷﻤﺮدم. ﯾﻌﻨﯽ ﺟﺒﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﯽداﻧﺴﺖ و ﺳﭙﻬﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﻮل و ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻮﺟﻮد در آن را ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺎﺟﺮا ﻣﯽداﻧﺴﺖ. ﯾﻌﻨﯽ واﻗﻌﯿﺘﯽ را ﮐﻪ در ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺟﺮﯾﺎن دارد ﺑﺎور ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﻇﺎﻫﺮي را ﺑﯿﺶﺗﺮ ﭘﮋوﻫﺶ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ واﻗﻌﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﺪام ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﭘﺸﺖ اﯾﻦ»ﻣﺒﺎدﻟﻪي ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎﻻﻫﺎ«ﻗﺮار دارﻧﺪ. دراﯾﻦﻣﻮرد ﻫﻢ ﺑﻪﺟﺎي ﻫﻢدﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﮐﻨﻮﻧﯽ درﺑﺎرهي ﻓﺮد ﺧﻮدآﮔﺎه و اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻦﻓﺮوش از روي آزادي اراده و ﻣﯿﻞ ﺷﺨﺼﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ زده اﺳﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ آن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ اﺷﺎره ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ»ارادهي آزاد«و»ﺗﺼﻤﯿﻢ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ«را ﺷﮑﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. در ﺿﻤﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﻮلﺳﺎزي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ارادهي آزاد و ﺷﻮرش ﺳﻮژهﻫﺎي ﻓﺮدي ﻧﺪارد. ﻗﺎﭼﺎق زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﺟﻮان از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﺟﻨﺴﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪن آﻧﺎن ﻫﯿﭻ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرتﭘﺮدازي درﺑﺎرهي ﻓﺎﻋﻠﯿﺖ و ﺷﻮرش و ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺪارد. ﻣﻮﺿﻮع دﯾﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮ اﯾﻦ زﻧﺎن )ﺣﺘﺎ آن دﺳﺘﻪ ﮐﻪ از ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و ﭘﻮل ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ( راﺑﻄﻪي واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻓﺮدي ﺑﻪ»ﻣﺮد«را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﯾﮏ راﺑﻄﻪي واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي راﯾﺞ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ. زﯾﺮا در ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﻮارد اﯾﻦ زﻧﺎن ﻫﻢﭼﻨﺎن در راﺑﻄﻪي واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﺮدﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ آنﻫﺎ را ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ از اﯾﺸﺎن ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺳﻬﻤﯽ از درآﻣﺪﺷﺎن را ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻠﯽ ﻫﻢ آزارﺷﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. ﻧﮑﺘﻪي دﯾﮕﺮ اﯾﻦﮐﻪ ﺗﻦﻓﺮوش ﻫﻤﺎن زﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده در ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺴﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺎز ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﮐﺎرﮐﺮد ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ اﻣﺎ ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﻮلزﻧﻨﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ دو ﭘﺪﯾﺪه ﮐﺎﻣﻼ ﯾﮏﺳﺎن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺻﺪور اﯾﻦ»دﺳﺘﻮر ﻋﻤﻞ«ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﻫﻤﺎن ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺴﺘﯿﺪ ﺑﻤﺎﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادن وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺪﺗﺮ

342 342 ﻓﺮوغ اﺳﺪﭘﻮر ﺷﺪن آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي دﻋﻮت ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪورزي ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ و ﯾﺎﻓﺘﻦ راهﮐﺎرﻫﺎي ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﻐﯿﯿﺮ رادﯾﮑﺎل وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و وﺿﻌﯿﺖ زﻧﺎن اﺳﺖ. ﺳﺨﻦ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ اﯾﻦﮐﻪ اراﺋﻪي ﺗﻌﺮﯾﻒﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد از اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ )ﺗﻦﻓﺮوﺷﯽ( ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا اﺻﻮﻻ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪهي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪرﻏﻢ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﯾﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ دارد ﺣﺎوي ﭼﻨﺎن ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت و ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﺒﯿﯿﻦ و دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي آن را ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪﻫﻤﯿﻦﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪرﻏﻢ ﺑﺮﺷﻤﺮدن ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي آن ﺑﺎ ﻫﻤﻪي ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺑﻨﯿﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ و ﺗﻤﺎﯾﺰﻫﺎي آن را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﺮﺑﺸﻤﺎرﯾﻢ. ﻓﺎرغ از اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻪ راهﺣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي آن اراﺋﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه رﯾﺎﮐﺎراﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﺑﯽرﺣﻤﺎﻧﻪﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي ﻧﻈﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري را ﺑﻪﻧﺤﻮي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. زﯾﺮا ﻫﻤﻪي ﺣﻮزهﻫﺎي»ﻣﺸﺮوع ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ«و»ﻣﺤﺘﺮم«ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺗﺎرﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮﺷﻪﻫﺎي ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﻪﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ.

343 ﻋﺪمﺗﻮازن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺣﺪاﻗﻞ دﺳﺖﻣﺰد 343 ﻋﺪمﺗﻮازن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺣﺪاﻗﻞ دﺳﺖﻣﺰد اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽ در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ در آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ : در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﻤﺎد اﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺑﯽﮐﺎري و رﮐﻮدي اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ روزﻫﺎ ﻫﻤﻪﺟﺎﮔﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. درﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر ﯾﺎ درﺣﺎلﺗﻮﺳﻌﻪ ـ ﻣﺜﻞ ﭼﯿﻦ و ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ـ ﻫﻢ ﻧﻤﻮد اﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ ﺑﻪﺻﻮرت اﻟﮕﻮي رﺷﺪ ﺻﺎدراتﺳﺎﻻر درآﻣﺪه اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ دراﻗﺘﺼﺎد ﭼﯿﻦ ﺑﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف ﺷﮑﺎﻓﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺎدرات ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮ ﺷﻮد. درﻫﻤﯿﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﮐﺎري ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭼﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﯾﻮآن اﺳﺖ و ﺣﺘﺎ ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﻧﺮخ ﺑﺮاﺑﺮي ﯾﻮآن درﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﯽ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ. در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﻧﯿﺰ اﻟﮕﻮﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮي»اﻗﺘﺼﺎد ﮐﯿﻨﺰي ﺧﺼﻮﺻﯽﺷﺪه«ﺑﻮد ﺑﻌﻨﯽ ﺑﺎ رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ اﯾﺠﺎد اﻋﺘﺒﺎر و ارزاﻧﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ وامﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﺼﺮف را در اﻗﺘﺼﺎد ﺧﻮﯾﺶ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ. ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﭘﺎﯾﺪاري ﻧﯿﺴﺖ و دﯾﺮ ﯾﺎ زود ﻓﺮوﻣﯽﭘﺎﺷﺪ. ﮐﻤﺎاﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﺷﺪن اوﻟﯿﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺤﺮان اﯾﻦ اﻟﮕﻮي رﺷﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در اﻣﺮﯾﮑﺎ و اﻗﺘﺼﺎد اروﭘﺎ ﺳﻘﻮط ﮐﺮده ﺑﻮد. درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺰ ﭘﯽآﻣﺪ ﺳﻘﻮط اﯾﻦ اﻟﮕﻮ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺶرﻓﺘﻪي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري و واﺑﺴﺘﮕﯽ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﭼﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﺎﻫﺶ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﻧﺮخ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ و در اﻗﺘﺼﺎد ﭼﯿﻦ درآﻣﺪه اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺪاوم اﯾﻦ اﻟﮕﻮ در ﺳﺎلﻫﺎي ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺼﺎﯾﺐ ﻋﺪﯾﺪهاي اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻃﺒﻘﻪي ﻣﺘﻮﺳﻂ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻮد. اﻣﺎ وﺟﻬﯽ از اﯾﻦ

344 344 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﺷﯿﻮهي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي درازﻣﺪت آن ﺑﻮد. ﺑﺮايﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺳﺎل 2007 ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن 2012 در ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎرت ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺴﺮي ﺗﺮاز اﻣﺮﯾﮑﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻢﺗﺮ از 4273 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﻮده اﺳﺖ )ﻣﺠﻤﻮع ﮐﺴﺮي 6 ﺳﺎل(. درﻃﻮل اﯾﻦ ﻣﺪت وﻟﯽ ﺑﺨﺶ ﺧﺪﻣﺎت در ﮐﻞ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻢﺗﺮ از 904 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﻣﺎزاد داﺷﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺴﺮي ﺗﺮازي ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻢﺗﺮ از 3370 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﻣﯽﺷﻮد. اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن دﺳﺖراﺳﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪي ﮐﺴﺮي ﮐﻢﺗﻮﺟﻬﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭼﻮن از ﻣﻨﻈﺮي ﮐﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻣﯽﻧﮕﺮﻧﺪ ﻣﺮدم اﻣﺮﯾﮑﺎ دلﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ و از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزار ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻣﺘﻌﺪد»اﻧﺘﻈﺎرات ﻋﻘﻼﺋﯽ«را ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎرﺷﺎن ﭼﻪ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮐﯿﻨﺰي و ﺑﻪاﺻﻄﻼح»ﭼﭗ«ﻣﻌﺘﺪل ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﺮي ﺗﺮاز ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﭼﯿﻦ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻫﺮ دو ﮐﺸﻮر اﺳﺖ. ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎي ارزانﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ و اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪازاياش دﻻر ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﭼﯿﻨﯽﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺻﺪور اﯾﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮاي ﻣﯿﻠﯿﻮنﻫﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ دﻻر ﻣﺎزاد ﺑﻪﺻﻮرت دﻻر ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي روز ﻣﺒﺎدا ﻣﻮﺟﺐ دلﮔﺮﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﮔﺮ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ درآنﺻﻮرت ﭼﯿﻨﯽﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﺻﺎدرات ﺧﻮﯾﺶ از ارزش ﯾﻮآن ﺑﮑﺎﻫﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺻﺎدرات ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﮐﺸﻮر ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﻣﺎ ﭼﺮا ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺨﺎﻟﻒام. ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻠﮑﻪ در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﮐﺸﻮري ﮐﻪ ﮐﺴﺮي اداﻣﻪدار و ﻣﺰﻣﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖﭘﺮدازان آﯾﻨﺪهي ﻣﺮدم ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﮔﺮو ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ. اﻣﺎ ﭼﺮا ﮐﺴﺮي ﻣﺰﻣﻦ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻔﯿﻒ آن ﺳﯿﺎﺳﺖﭘﺮدازي ﺷﻮد وﻟﯽ ﻗﺒﻞ از آن ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﮑﺘﻪاي در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ اﺷﺎره ﮐﻨﻢ. ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده ﺑﻮدم ﺷﻤﺎري از اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن راﺳﺖﮔﺮا ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺮده ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدم در ﺧﺎرج از اﯾﺮان ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻒام ﮐﻪ ﻣﺮدم اﯾﺮان ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﺎرﺟﯽ و وارداﺗﯽ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪ در ﺿﻤﻦ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪام ﮐﻪ ﮐﺎﺳﺘﻦ از واردات ﺑﺎﻋﺚ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﮐﻢﺑﻮد در ﺑﺎزارﻫﺎي اﯾﺮان ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﺮ از ﺗﻮرم ﮔﺴﺘﺮده در ﺧﻮاﻫﺪ آورد. ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻢ و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺪاﻓﻊ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ و ﯾﮏﺳﺮه و ﺑﺪون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي واردات ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻢﺑﻮد و ﺗﻮرم ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ. اﯾﻦ ﮐﺎر اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﺟﺮاﯾﯽ ﺷﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي و ﻫﺪف ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ ﺑﺮﮔﺮدم ﺑﻪ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرهي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﯽﮔﻔﺘﻢ )اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل درﺑﺎرهي دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ

345 ﻋﺪمﺗﻮازن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺣﺪاﻗﻞ دﺳﺖﻣﺰد 345 ﮐﺴﺮي ﻣﺰﻣﻦ دارﻧﺪ ﻫﻢ ﺻﺎدق اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺴﺮيﻫﺎ ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺧﻮاﻫﻢ رﺳﯿﺪ (. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺴﺮي ﻣﺰﻣﻦ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﭘﯽآﻣﺪﻫﺎي آن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﺷﺘﻐﺎل در اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﯽ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺘﺎ اﮔﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﭘﺮدازان اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮاي اﻓﺰودن ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ در اﻗﺘﺼﺎد دراﻣﺮﯾﮑﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪام ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪاش ﺿﺮورﺗﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﻐﻞ در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻮن ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از اﯾﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ واردات ﺑﺮآورد ﻣﯽﺷﻮد و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ ﻫﻢ در اﻗﺘﺼﺎد دﯾﮕﺮ اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﭘﺎﺳﺦ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن دﺳﺖراﺳﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻫﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﯿﺰان ﻣﺰد درﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺧﻮد را ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ ﺑﺮايﺷﺎن اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. اﺷﮑﺎل اﯾﻦ ادﻋﺎ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺮان اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻫﻢﺗﺎﯾﺎن ﭼﯿﻨﯽ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ رﻗﺎﺑﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺰدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺣﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آن در اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮان زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد. ﺷﻤﺎري از اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﮐﯿﻨﺰﮔﺮا ﻫﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ راه ﭼﺎرهي اﻓﺰودن ﺑﺮ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪي ﺑﯿﺶﺗﺮ و وامﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﺳﻮي ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ. از ﻣﻨﻈﺮ اﯾﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﭘﻮل ﻣﯽﺗﻮان اﯾﺠﺎد ﮐﺮد و ﯾﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان وام ﻣﯽﺗﻮان ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﻣﺎﻧﻌﯽ روﺑﻪرو ﻧﯿﺴﺖ و در ﺻﻮرت اﺟﺮاي اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻢﺑﻮدﻫﺎ و ﮐﺴﺮيﻫﺎ در ﻣﺮور زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ. اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ اﯾﺮادﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ دارد و آن اﯾﻦﮐﻪ ﮐﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪي اﻓﺴﺎرﮔﺴﯿﺨﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ وام ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﻮد ﺳﯿﺎﺳﺖﭘﺮدازي آﯾﻨﺪه را ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ روﺑﻪرو ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﻬﺮهاي ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ وامﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد ﺑﺎر اﺿﺎﻓﻪاي ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ دﺳﺖوﺑﺎل دوﻟﺖﻫﺎ را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺴﺖ. ﺑﻪوﯾﮋه ﮐﻪ درﺑﺎرهي اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ آنﭼﻪ دارد اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﭼﯿﻨﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪازاي ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﯽ ﺧﻮد دﻻر ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﻧﺪ اﯾﻦ دﻻرﻫﺎ را ﺻﺮف ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻗﺮﺿﻪي دوﻟﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻬﺮهاي ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد از اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪدر ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ. اﻣﺎ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺼﺮف ﺑﺎ وامﺳﺘﺎﻧﯽ از ﺳﻮي ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ ـ ﯾﺎ آنﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻦ از آن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان»ﮐﯿﻨﺰﮔﺮاﯾﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽﺷﺪه«ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮم ﻫﻢ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﺪ ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮏ ﺑﺤﺮان ﺟﺪي درﻣﯽآﯾﺪ. ﯾﻌﻨﯽ وامﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺼﺮف ﺑﺮاي وامﺳﺘﺎن ﺟﺮﯾﺎن درآﻣﺪي اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪﺻﻮرت وامﻫﺎي»ﭘﻮﻧﺰي«در ﻣﯽآﯾﺪ. اﮔﺮ ﺑﻪﺻﻮرت ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺧﻮد را ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﮐﻨﺪ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪﺻﻮرت اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف در آﯾﻨﺪه در ﻣﯽآﯾﺪ

346 346 اﺣﻤﺪ ﺳﯿﻒ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺼﺎﯾﺒﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ دراﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎ آن روﺑﻪرو ﻫﺴﺘﯿﻢ ـ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ. ﻧﮑﺘﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ روي آن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﮐﺴﺮي ﺗﺮاز ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ روي ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﮐﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻣﺨﺮﺑﯽ ﺑﺮ روي ﻋﺮﺿﻪ ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در ﯾﺎدداﺷﺖ دﯾﮕﺮي از ﺗﻌﻄﯿﻠﯽ ﺑﯿﺶ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪي 10 ﺳﺎل در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮔﺰارش داده ﺑﻮدم. ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺷﻤﺎري دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي دراﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺗﻌﻄﯿﻞ ﮐﺮده و ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺑﻪ ﭼﯿﻦ و ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و ﺑﻨﮕﻼدش و ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﻮن اﻣﺮﯾﮑﺎ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻮانﻣﻨﺪ ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺶﮔﺰارهﻫﺎي اﺻﻞ ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ در آن اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﺎدرات ﻣﺤﺼﻮﻻت اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان واردات را ﺑﺪون اﻓﺰودن ﺑﺮ ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺼﺎﯾﺐ آﺗﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﺮد. ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﭼﺎپ دﻻر ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ واردات ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪﺻﻮرﺗﯽ درﺑﯿﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﯽ آﻣﺪش ﯾﮏ ﺑﺤﺮان ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞﮐﻨﺘﺮل ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮاي ﺗﺨﻔﯿﻒ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﮐﻨﺘﺮل اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺨﻔﯿﻒ اﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮد اﻧﺠﺎم داد ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻧﻮﻋﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻈﻮرم اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻄﺢ درآﻣﺪي ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺰد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ﻧﺪارد وﻟﯽ آنﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ درﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اوﻻ اﯾﻦ اﯾﺪه ﻣﻮرد ﭘﺬﯾﺮش ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﺪون اﺟﺮاي آن ﺑﺤﺮان ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺮﻃﺮف ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در ﺿﻤﻦ در ﻫﺮ ﮐﺸﻮري ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺰان ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﺰد ـ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺰدي ﮐﻪ ﻧﯿﻤﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯿﺶﺗﺮ از آن و ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﻢﺗﺮ از آن ﻣﺰد درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ـ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﻪﻋﻨﻮان درﺻﺪي از اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﯿﺎﻧﯽ در آن ﮐﺸﻮر ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد. ﺣﺴﻦ اﯾﻦ ﺗﻮاﻓﻖ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ اوﻻ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺰد ﻣﯿﺎﻧﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و اﮔﺮ در ﻧﺘﯿﺠﻪي اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺎزدﻫﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﺰد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد ﻫﻢ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﺷﻮد ﭼﻮن ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد درﺻﺪ ﺛﺎﺑﺘﯽ از ﻣﯿﺰان ﻣﺰد ﻣﯿﺎﻧﯽ اﺳﺖ. دوﻣﯿﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺤﻠﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﮐﺸﻮري ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﯿﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد را ﺑﺎﻻﺗﺮ از درﺻﺪي از ﻣﯿﺰان

347 ﻋﺪمﺗﻮازن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺣﺪاﻗﻞ دﺳﺖﻣﺰد 347 ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﺰد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ در اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر اﺳﺖ. ﺣﺴﻦ اﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮش در ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻢﺑﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﭘﺬﯾﺮش ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺰد در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش ﺣﺪاﻗﻠﯽ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﮐﺎري در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﻪ در واﻗﻊ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞﻫﺎي ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪه و از اﯾﻦ راﺳﺘﺎ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﭘﯿﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﻧﮑﺘﻪاي ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ»ﺗﺠﺎرت آزاد«در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻬﺎﻧﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺎم ﭘﺎﯾﺪاري ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ.

348 348 اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﭘﺲ از ﭼﺎوز اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ ﭘﺮوﯾﺰ ﺻﺪاﻗﺖ ﻫﻮﮔﻮ ﭼﺎوز درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ. رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻬﺎن و اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺳﺮﺷﺎر از ارزﯾﺎﺑﯽ دﺳﺖآوردﻫﺎي اوﺳﺖ و داﻣﻨﻪي اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ از ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن ﺗﺎ ﻧﮑﻮﻫﺶ ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن را درﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎط ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﯾﺎ ﻧﮑﻮش وي ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ. ﺗﻨﻬﺎ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﻫﻮﮔﻮ ﭼﺎوز رﻫﺒﺮي ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ ﺑﻮد. رﻫﺒﺮ ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ ﭼﯿﺴﺖ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻓﺬ دﯾﺪﮔﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻢوﺑﯿﺶ روﺷﻦ و ﺟﻮﻫﺮهاي ﺳﺮﺷﺎر از اﻧﺮژي و اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ در دﻧﺒﺎلﮐﺮدن اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه دارد. رﻫﺒﺮان ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ در ﮐﺸﻮرﺷﺎن از ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻋﻈﯿﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. درﻋﯿﻦﺣﺎل ﻫﻤﺎن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎذﺑﻪي ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از آنﻫﺎ اﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﻧﯿﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖﺷﺎن ﺑﺴﯿﺞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺪونﺗﺮدﯾﺪ ﻫﻤﻪي اﯾﻦﻫﺎ در ﻣﻮرد ﭼﺎوز ﺻﺎدق اﺳﺖ. در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻬﺎن ﻓﻬﺮﺳﺖ رﻫﺒﺮان ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ ﭼﻨﺪان ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن و دوﮔﻞ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻟﯿﻨﮑﻠﻦ و ﻓﺮاﻧﮑﻠﯿﻦ روزوﻟﺖ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﭘﺘﺮ ﮐﺒﯿﺮ و ﻟﻨﯿﻦ در روﺳﯿﻪ ﮔﺎﻧﺪي در ﻫﻨﺪ ﻣﺎﺋﻮﺗﺴﻪدون در ﭼﯿﻦ ﻣﺎﻧﺪﻻ در اﻓﺮﯾﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﯿﻤﻮن ﺑﻮﻟﯿﻮار در اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ. وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭼﯿﺰ ﭘﯽ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ. اﯾﻨﺎن در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن ﻫﻤﮕﯽ رﻫﺒﺮاﻧﯽ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ ﺑﻮدﻧﺪ. ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽﻫﺎ و ﺧﻄﺎﻫﺎيﺷﺎن در ﻃﯽ دوران ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻫﯿﭻﮔﺎه از ﻣﻨﻈﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﻧﺸﺪﻧﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم آنﮐﻪ ﺑﻪﻫﯿﭻﻋﻨﻮان ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي ﯾﮏﺳﺎﻧﯽ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﯽﮐﺮدهاﻧﺪ. ﻣﺮگ ﯾﮏ رﻫﺒﺮ ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ ﻫﻢواره ﺧﻼءاي از ﺑﯽاﻃﻤﯿﻨﺎﻧﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﺎناش در ﺗﻼشاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻬﺎدﯾﻦ ﮐﺮدن ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي وي اﺳﺘﻤﺮار آن را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ اﯾﻦ را»ﻋﺎديﺳﺎزي ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎ«ﻧﺎﻣﯿﺪ. اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎ ﻋﺎدي ﺷﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯾﯽ در راﺳﺘﺎﻫﺎﯾﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآورد ﮐﻪ ﻫﻢواره دﺷﻮار ﻣﯽﺗﻮان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد. ﺑﺮاي ﺑﺮآورد آنﭼﻪ در آﯾﻨﺪهي ﻧﺰدﯾﮏ رخ ﻣﯽدﻫﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﻠﯿﻞ از دﺳﺖآرودﻫﺎي ﭼﺎوز آﻏﺎز

349 ﭘﺲ از ﭼﺎوز 349 ﮐﺮد. اﻣﺎ ﻋﻼوهﺑﺮآن ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮازن ﻗﻮاي داﺧﻠﯽ و ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺰرگﺗﺮي ﮐﻪ وﻧﺰوﺋﻼ و اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ اﻣﺮوز ﺧﻮد را در آن ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ دﺳﺖآوردﻫﺎي ﭼﺎوز روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ. وي ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﻘﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻣﺮدم وﻧﺰوﺋﻼ و ﮔﺴﺘﺮش دﺳﺖرﺳﯽ آﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و آﻣﻮزﺷﯽ از ﺛﺮوت ﻋﻈﯿﻢ ﻧﻔﺘﯽ وﻧﺰوﺋﻼ ﺑﻬﺮه ﺑﺮد و ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﮑﺎف ﻓﻘﺮا و ﺛﺮوتﻣﻨﺪان ﮐﺎﻣﻼ ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ اﺳﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ وي از ﺛﺮوت ﻋﻈﯿﻢ ﻧﻔﺘﯽ ﺑﺮاي ﯾﺎراﻧﻪدادن ﺑﻪ ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﮐﺜﯿﺮي از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﻨﻄﻘﻪي ﮐﺎراﯾﯿﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﯿﺎت ﺣﺪاﻗﻠﯽ اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ را اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ وي ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ داﺷﺖ ـ ﻧﻪﻓﻘﻂ آﻟﺒﺎ )اﺋﺘﻼف ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺑﻮﻟﯿﻮاري( ﺑﻠﮑﻪ اوﻧﺎﺳﻮر ) UNASUR ﮐﻨﻔﺪراﺳﯿﻮن ﻫﻤﻪي دوﻟﺖﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ( ﺳﻼك ) CELAC ﻫﻤﻪي دوﻟﺖﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺑﻪﺟﺰ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﮐﺎﻧﺎدا( و ﻣﺮﮐﻮﺳﻮر ) Mercosur ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻨﻔﺪارﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮزﯾﻞ و آرژاﻧﺘﯿﻦ ﻣﯽﺷﺪ و ﭼﺎوز ﺑﻪ آن ﭘﯿﻮﺳﺖ داﺷﺖ(. وي در اﯾﻦ ﺗﻼشﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮد اﻣﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ داﺷﺖ. اﯾﻦ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺮزﯾﺪﻧﺖ ﻟﻮﻻ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺮزﯾﻞ ﻫﻢواره آن را ﻣﯽﺳﺘﻮد. ﺣﻀﻮر اﻧﺒﻮه رؤﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮر در ﻣﺮاﺳﻢ ﭼﺎوز )ﺣﺪود 34 ﻧﻔﺮ( ﺑﯿﺶﺗﺮ از اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﮔﻮاﻫﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﻠﯿﻞ آنﻫﺎ از وي اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ وي در دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن ﭘﯽرﯾﺰي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻗﺪرتﻣﻨﺪ در اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﻧﻘﺸﯽ ﺿﺪ اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﺳﺎﺳﺎ ﻧﻘﺸﯽ ﺿﺪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﯾﻔﺎ ﮐﺮد و ازاﯾﻦروﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻼ در واﺷﻨﮕﺘﻦ از وي ﺗﺠﻠﯿﻞ ﻧﺸﺪ. ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪوﯾﮋه ﺑﻪ ﺳﺘﺎﯾﺶ رﯾﯿﺲﺟﻤﻬﻮر ﮐﺸﻮر ﻫﻤﺴﺎﯾﻪي وي ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ از ﭼﺎوز ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد. ﻋﻠﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺎوز در ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮي ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ ﮐﻠﻤﺒﯿﺎ و دﺷﻤﻦاش ﺟﻨﺒﺶ ﻗﺪﯾﻤﯽ ﭼﺮﯾﮑﯽ ﻓﺎرك اﯾﻔﺎ ﮐﺮد. ﭼﺎوز ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ و وي در ﭘﯽ راهﺣﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﺟﻨﮓاﻓﺮوزي ﺑﻮد. ﻣﺨﺎﻟﻔﺎناش وي را ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ رژﯾﻤﯽ ﻓﺎﺳﺪ رژﯾﻤﯽ اﻗﺘﺪارﮔﺮا و رژﯾﻤﯽ ﺑﻪﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﻻﯾﻖ ﭘﺪﯾﺪ آورد. ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺴﺎد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻢواره در ﻫﺮ رژﯾﻤﯽ ﮐﻪ ﭘﻮل ﻓﺮاوان ﻫﺴﺖ ﻓﺴﺎد ﻫﺴﺖ. اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ رﺳﻮاﯾﯽﻫﺎي ﻓﺴﺎدآﻣﯿﺰ ﻧﯿﻢﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﯾﺎ آﻟﻤﺎن ﯾﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﻮل ﺑﯿﺶﺗﺮي در آنﻫﺎ ﻫﺴﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل را ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺪي ﺑﮕﯿﺮم.

350 350 اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ واﻟﺮﺷﺘﺎﯾﻦ آﯾﺎ اﯾﻦ رژﯾﻢ اﻗﺘﺪارﮔﺮا ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﺗﺮدﯾﺪ. اﯾﻦ رژﯾﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻢﭼﻨﺎنﮐﻪ ﻣﯿﺎن رﻫﺒﺮان ﮐﺎرﯾﺰﻣﺎﺗﯿﮏ رواج دارد ﭼﺎوز ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻣﻬﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺗﺼﻔﯿﻪﻫﺎي ﺧﻮﻧﯿﻦ ﯾﺎ اردوﮔﺎهﻫﺎي اﺟﺒﺎري وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻧﺎﻇﺮان ﺧﺎرﺟﯽ آنﻫﺎ را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ )ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﯾﺎ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﯾﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ( و ﭼﺎوز 14 ﻣﻮرد از 15 اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺑﺮﻧﺪه ﺷﺪ. ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﮐﻪ وي ﺑﺎ ﺗﻼش ﺟﺪي ﺑﺮاي ﮐﻮدﺗﺎﯾﯽ روﺑﻪرو ﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه از آن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﺮد و وي ﺑﻪدﺷﻮاري آن را از ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﺪ. ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﺮدﻣﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ در ارﺗﺶ دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻤﺮار وي ﺑﻮد. در ﺧﺼﻮص ﺑﯽﮐﻔﺎﯾﺘﯽ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻠﻪ او اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﯽ داﺷﺖ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ درآﻣﺪ ﺟﺎري دوﻟﺖ وﻧﺰوﺋﻼ ﮐﻢﺗﺮ از ﻗﺒﻞ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ در رﮐﻮد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻫﻤﻪي دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ دﺷﻮار ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻮاﺟﻪاﻧﺪ و ﺑﻪدﻧﺒﺎل رﯾﺎﺿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﺻﻼ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ در دﺳﺘﺎن ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒاش ﻣﯽﺑﻮد در زﻣﯿﻨﻪي ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزي درآﻣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮد اﻣﺎ ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎزﺗﻮزﯾﻊ درآﻣﺪ در ﮐﺸﻮر ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻻﯾﻪﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ ﺑﺪﺗﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮد. ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻮزهاي ﮐﻪ وي ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﺮدم ﺑﻮﻣﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻃﺮات زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻧﯿﺰ ﺣﻘﻮقﺷﺎن در ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎراﻧﻪي ﻣﮑﺎن زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن ﺑﻮد. اﻣﺎ ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ وي دراﯾﻦزﻣﯿﻨﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ دوﻟﺖﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ از ﭼﭗ ﺗﺎ راﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ. اﮐﻨﻮن اﺣﺘﻤﺎﻻ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در ﻟﺤﻈﻪي ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻫﻢ ﭼﺎوﯾﺴﺖﻫﺎ و ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن دﺳﺖﮐﻢ در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﭘﯿﺶ رو ﺻﻔﻮف ﻣﺸﺨﺼﯽ در اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﻏﻠﺐ ﺗﺤﻠﯿﻞﮔﺮان ﺗﻮاﻓﻖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﮑﻼس ﻣﺎدورو ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﭼﺎوز ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﭘﯿﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻬﻢ اﯾﻦاﺳﺖﮐﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺻﻒﺑﻨﺪيﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﭼﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﯿﭻﮐﺪام از دو اردوﮔﺎه ﺑﺪون اﺧﺘﻼﻓﺎت دروﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﻪ ﮔﻤﺎنام ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ آراﯾﺶ در ﻫﺮ دو اردوﮔﺎه رخ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻃﯽ دورهاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ آراﯾﺶ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﻧﯿﺮوﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ. دﯾﺪﮔﺎه ﭼﺎوز در ﻣﻮرد آنﭼﻪ ﻻزم اﺳﺖ در وﻧﺰوﺋﻼ در اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ و در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن دﻧﺒﺎل ﮐﺮد ﯾﻌﻨﯽ»ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ«ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه دو واژه وﺟﻮد دارد. ﯾﮑﯽ»ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ«اﺳﺖ. ﭼﺎوز ﺗﻼش ﮐﺮد اﯾﻦ اﺻﻄﻼح را از دو رﺳﻮاﯾﯽ ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﺴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ واﻗﻌﺎ ﻣﻮﺟﻮد و ﺳﻮﺳﯿﺎلدﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺴﺎﻣﺎرﮐﺴﯽ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ.

351 ﭘﺲ از ﭼﺎوز 351 اﺻﻄﻼح دﯾﮕﺮ»ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖوﯾﮑﻢ«اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺻﻄﻼح اﻧﮑﺎر آﺷﮑﺎر ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎلﻫﺎي دوم و ﺳﻮم ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎوز و ﻓﺮاﺧﻮان وي ﺑﺮاي ﺑﺎزاﻧﺪﯾﺸﯽ در راهﺑﺮد اﺳﺖ. در اﯾﻦ دو ﮐﺎر ﭼﺎوز ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮد. اﻣﺎ وي ﻓﺮﯾﺎدي رﺳﺎ ﺑﻮد. ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻃﯽ اﯾﻦ ﺑﺤﺮان ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﺗﺎرﯾﺨﯽ و دوﮔﺎﻧﮕﯽ راهﺣﻞﻫﺎي ﻣﺤﺘﻤﻞ آﺷﻮب ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ آن ﺳﻘﻮط ﮐﺮده اﯾﻦ ﺗﻼش ﺑﺨﺸﯽ از وﻇﯿﻔﻪي ﺑﺰرگﺗﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪاﯾﻢ. ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺘﺮي ﮐﻪ ﻣﺎ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺎ در ﭘﯽ آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﯿﻢ. اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﯿﻢ در ﻣﻮرد آنﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﺮﻧﺪهي ﻧﺒﺮد ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در ﭘﯽ ﺧﻠﻖ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻏﯿﺮﺳﺮﻣﺎﯾﻪدارياﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪداري ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺮهﮐﺸﯽ و ﻗﻄﺒﯽﺷﺪن را ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

352

353 ﻧﻘﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ