現代蒙古語文法簡說

Size: px

Start display at page:

Download "現代蒙古語文法簡說"

决黄
5 years ago
Views:

1 現代蒙古語文法簡說一字母息里爾蒙文 (Cyrillic Mongolian) 1946 年起在蒙古國正式使用, 共有 35 個字母, 其中元音字母 12 個, 半元音字母 1 個, 輔音字母 20 個, 硬音符號和軟音符號各一個 1. 元音字母 :а, э. и, о, ѳ, у, ү, е, ё, я, ю, ы 2. 長短元音 :а-aa, э-ээ. и-ий, о-оо, ѳ-ѳѳ, у-уу, ү-үү (ы 是長元音, 但沒有相對的短元音 ) 3. 半元音字母 :й ( 不能單獨使用, 與其他字母組成長元音或複合元音, 如 ий, ай, эй, ой, уй, үй) 4. 輔音字母中,к, ф, щ 只出現在外來借詞中 5. 硬音符號 ъ 和軟音符號 ь: 本身不發音, 出現在動詞第一人稱祈使式中起隔音作用軟音符號除了具有隔音作用, 還有使輔音顎化 (palatalized) 或元音前化的作用二名詞蒙古語句子中的名詞性詞組 (Nominal phrases), 如名詞代名詞等需要加上格位 (case) 標記, 來標示名詞或代名詞在句子中的語法角色名詞的格位有些名詞數詞和代詞有帶 н 與不帶 н 兩種形式, 這些詞在變成領屬格與位格和從比格時使用帶 н 形式格位名稱說明 Cyrillic Mongolian 主格 Nominative 賓格 Accusative 標記主語 subject 標記直接賓語 direct object 無標記 ; 名詞使用不帶 н 的形式 1. -г 接綴在長元音複合元音以及 /n/ 結尾的詞上 2. -ыг/-йиг:-ыг 接綴在輔音結尾的陽性詞上 (ж, ч, ш, б, г, и 除外 ); -йиг 接綴在 /n/ 以外輔音結尾陰性詞以及以 ж, ч, ш, б, г, и 結尾的陽性詞上 1

2 格位名稱說明 Cyrillic Mongolian 領屬格 Genitive 與位格 Dative- Locative 從比格 ( 奪格 ) Ablative 標記擁有者 possessor 標記間接賓語時間處所 indirect object; location; time 表示時間空間的起點比較原因理由 from, than 1. -ы/-ий 分別接綴在以 /n/ 結尾的陽性 / 陰性詞上 2. -ын/-ийн :-ын 接綴在以 /n/ 之外的輔音或短元音結尾的陽性詞上 (ж, ч, ш, б, г, и 除外 );-ийн 接綴在以 /n/ 之外的輔音或短元音結尾的陰性詞以及以 ж, ч, ш, б, г, и 結尾的陽性詞上如果名詞詞尾是長元音或以舌根 н (ng) 結尾, 先加輔音 г, 再接綴 -ийн 3. -н 接綴在以複合元音結尾的名詞上名詞使用帶 н 的形式 1. -т 接綴在 в, с, г, р 結尾的詞上 2. -д 其他情況 -аас/-ээс/-оос/-ѳѳс 1. 輔音或短元音結尾的詞之後, 直接依據元音和諧律加接 -аас/-ээс/- оос/-ѳѳс 2. 長元音或複合元音結尾的詞之後, 先插入 г 再加接 -аас/-ээс/- оос/-ѳѳс 3. 帶隱形 -н 結尾的名詞, 需使用帶 - н 的形式, 再加接 -аас/-ээс/-оос/- ѳѳс 共同格 Comitative 工具格 Instrumental 標記同伴 with, together 標記工具方法 means 1. 主要表示完成某行為所用的廣義的工具或材料, 也表示行為的方式標準狀態 -тай/тэй/той ( 所有詞綴 -тай, -тэй, -той: 跟共同格同一個形式, 意思是有某種特性屬性 ) 名詞使用帶 н 的形式 -аар/ээр/оор/ѳѳр 依據元音和諧接綴接綴在長元音複合元音和 /n/ 結尾的名詞時, 先加 г 2

3 格位名稱說明 Cyrillic Mongolian 等 2. 動詞詞典形式 + 工具格可以表示行為的目的 3. 形容詞 + 工具格常常表示行為的性狀, 具有副詞的功能方向格 Directional 呼格 Vocative 標記方向當面稱呼 1. руу/рүү( 跟名詞分開寫 ), 如果前面的名詞結尾是 р, 則為 луу/лүү 2. -аад/ээд/оод/ѳѳд ( 口語用得多 ) 使用助詞 аа/ээ/оо/ѳѳ, 加在稱謂後 ( 跟名詞分開寫 ) аав аа! 爸爸!ээж ээ! 媽媽!ѳвѳѳ ѳѳ! 爺爺!эмээ ээ! 奶奶! 人稱代名詞人稱主格賓格領屬格與位格我 (1sg) би намайг миний надад 你 (2sg) чи чамайг чиний чамд 您 (2sg.Polite) та таныг таны танд 他 / 她 / 它 (3sg) тэр түүнийг түүний түүнд 我們 (1pl) бид Биднийг маныг бидний бидэнд 你們 (2pl) та таны та нар та нарыг та нарын та нарт 他們 / 她們 / 它們 (3pl) тэд тэднийг тэдний тэдэнд 註 : 人稱所有代名詞 : 名詞的領屬格 + -х 反身領屬標記 : 蒙古語中的人稱反身領屬標記有 минь, мань, маань ( 第一人稱 ), чинь, тань ( 第二人稱 ), нь( 第三人稱 ) 等六個主要作用有二 : 一是表示反身領屬, 二是標示主語 3

4 疑問詞主格 Nom 領屬格 Gen 誰 хэн хэний 什麼 юу юуны 何時 хэзээ хэдийд 哪裡 хаа 哪個 аль 什麼 ямар 數詞基數詞做形容詞使用的時候, 使用帶 н 的形式序數詞由基數詞加上 -дугаар/-дүгээр 或 дахь/дэх 基數詞序數詞 (1) 序數詞 (2) 0 тэг 1 нэг/нэгэн нэгдүгээр нэг дэх 2 хоёр хоёрдугаар хоёр дахь 3 гурав/гурван гуравдугаар гурав дахь 4 дѳрѳв/дѳрвѳн дѳрѳвдүгээр дѳрѳв дэх 5 тав/таван тавдугаар тав дахь 6 зургаа/зургаан зургаадугаар зургаа дахь 7 долоо/долоон долоодугаар долоо дахь 8 найм/найман наймдугаар найм дахь 9 ес/есѳн есдүгээр ес дэх 10 арав/арван аравдугаар арав дахь 11 арван нэгэн арван нэгдүгээр арван нэг дэх 12 арван хоёр арван хоёрдугаар арван хоёр дахь 20 хорь/хорин 30 гуч/гучин 40 дѳч/дѳчин 50 тавь/тавин 60 жар/жаран 70 дал/далан 80 ная/наян 90 ер/ерэн 100 нэг зуу/нэг зуун 200 хоёр зуу/хоёр зуун 300 гурван зуу/гурван зуун 400 дѳрвѳн зуу/дѳрвѳн зуун 4

5 基數詞序數詞 (1) 序數詞 (2) 500 таван зуу/таван зуун 600 зургаан зуу/зургаан зуун 700 долоон зуу/долоон зуун 800 найман зуу/найман зуун 900 есѳн зуу/есѳн зуун 999 есѳн зуун ерэн ес 1000 нэг мянга 10,000 арван мянга/нэг түм 100,000 нэг зуун мянга/арван түм 時 : 數字 + цаг 分 : 數字 + минут 時 / 分的數字說法 1 нэг, 2 хоёр, 3 гурван, 4 дѳрвѳн, 5 таван, 6 зургаан, 7 долоон, 8 найман, 9 есѳн 10 арван, 11 арван нэгэн, 12 арван хоёр, 13 арван гурван, 14 арван дѳрвѳн, 15 арван таван, 16 арван зургаан, 17 арван долоон, 18 арван найман, 19 арван есѳн 20 хорин, 21 хорин нэгэн, 22 хорин хоёр, 23 хорин гурван, 24 хорин дѳрвѳн, 25 хорин таван, 26 хорин зургаан, 27 хорин долоон, 28 хорин найман, 29 хорин есѳн 30 гучин, 31 гучин нэгэн, 32 гучин хоёр, 33 гучин гурван, 34 гучин дѳрвѳн, 35 гучин таван, 36 гучин зургаан, 37 гучин долоон, 38 гучин найман, 39 гучин есѳн 40 дѳчин, 41 дѳчин нэгэн, 42 дѳчин хоёр, 43 дѳчин гурван, 44 дѳчин дѳрвѳн, 45 дѳчин таван, 46 дѳчин зургаан, 47 дѳчин долоон, 48 дѳчин найман, 49 дѳчин есѳн 50 тавин, 51 тавин нэгэн, 52 тавин хоёр, 53 тавин гурван, 54 тавин дѳрвѳн, 55 тавин таван, 56 тавин зургаан, 57 тавин долоон, 58 тавин найман, 59 тавин есѳн 30 分之前 : 5

6 X цаг Y минут болж байна 30 分 : 1:30 нэг цаг хагас; нэг гуч; нэг цаг гучин минут 30 分之後 ( 例如 : X 點 Y 分 = 到 X+1 點還差 60-Y 分 ) (X+1) цагт (60-Y) минут дутуу байна 1:40 хоёр цагт хорин минут дутуу байна * 跟 30 分以前說法相同也可以 X цаг Y минут болж байна 月 (Month): 數字 ( 不帶 н 的形式 ) + -дугаар/-дүгээр 蒙古語對一年十二個月稱呼有兩種方法 : 一種是序數詞加月字, 另一種是基數詞加月字, 如下表一月 January: Нэгдүгээр сар нэг Нэг сар 二月 February: Хоёрдугаар сар хоёр Хоёр сар 三月 March: Гуравдугаар сар Гурван сар гурав гурван 四月 April: Дѳрѳвдүгээр сар Дѳрвѳн сар дѳрѳв дѳрвѳн 五月 May: Тавдугаар сар Таван сар тав таван 六月 June: Зургадугаар сар Зургаан сар зургаа зургаан 七月 July: Долоодугаар сар Долоон сар долоо долоон 八月 August: Наймдугаар сар Найман сар найм найман 九月 September: Есдүгээр сар Есѳн сар ес есѳн 十月 October: Аравдугаар сар арав 6

7 十一月 November: 十二月 December: Арван сар Арван нэгдүгээр сар Арван нэгэн сар Арван хоёрдугаар сар Арван хоёр сар арван арван нэг арван нэгэн aрван хоёр 星期有兩種說法, 一種是序數詞加 ѳдѳр, 另一種是用日月加五行來表示星期一 / 月曜日 Нэг дэх ѳдѳр Даваа гариг 星期二 / 火曜日 Хоёр дахь ѳдѳр Мягмар гариг 星期三 / 水曜日 Гурав дахь ѳдѳр Лхагва гариг 星期四 / 木曜日 Дѳрѳв дэх ѳдѳр Пүрэв гариг 星期五 / 金曜日 Тав дахь ѳдѳр Баасан гариг 星期六 / 土曜日 Хагас сайн ѳдѳр Бямба гариг 星期日 / 日曜日 Бүтэн сайн ѳдѳр Ням гариг 蒙古語表示日期也有兩種 : 口語常用基數詞帶 н 的形式, 比較正式的說法是基數詞帶 н 形式 + 領屬格 ы(ий) + ѳдѳр Аравдугаар сар 十月 Mon. Tue. Wed. Thur. Fri. Sat. Sun. 1 нэгэн 8 найман 15 арван таван 22 хорин хоёр 29 хорин есѳн 2 хоёр 9 есѳн 16 арван зургаан 23 хорин гурван 30 гучин 3 гурван 10 арван 17 арван долоон 24 хорин дѳрвѳн 31 гучин нэгэн 4 дѳрвѳн 11 арван нэгэн 18 арван найман 25 хорин таван 5 таван 12 арван хоёр 19 арван есѳн 26 хорин зургаан 6 зургаан 13 арван гурван 20 хорин 27 хорин долоон 7 долоон 14 арван дѳрвѳн 21 хорин нэгэн 28 хорин найман 7

8 =Хоёр мянган арван найман оны аравдугаар сарын хорин гурван 1. 分數 : 分母數字的領屬格 + 分子數字 ½= хоёрны нэг; 3/5 = тавны гурав 2. 集合數詞 : 數詞 + -уул/-үүл 3. 分配數 : 數詞重複 Та нар хоёр хоёроор орж ирээрэй. 請你們兩個兩個一起進來 Гурав гурван дэвтэр авсан. 三冊三冊拿了三動詞蒙古語句子中的動詞有陳述式 (indicative), 祈願式 (optative/imperative), 形動詞 (gerunds), 副動詞 (converb) 等形式 ( 一 ) 動詞陳述式的詞綴時制 Tense 說明 Cyrillic Mongolian 現在未來時 Non-past 過去時 Past 靜態動詞現在時 ; 動作動詞未來時動詞過去式 -на/нэ/но/нѳ, 一般現在式或未來式現代蒙古語用在肯定陳述句疑問句不用在否定陳述與疑問 ( 否定句動詞使用形動詞非完整貌 (Impfv) 形式 ) 1. -в, 一般過去式現代蒙古語只用在書面肯定陳述句書面以及口語肯定疑問句不用在否定陳述與疑問以及口語陳述句 ( 使用形動詞完整貌 (Pfv) 形式 ) 2. -лаа-/лээ/лоо/лѳѳ 親見 ; 動作行為的發生時間接近說話時間, 也可表示未來 ( 動作即將發生 ) 3.-чээ/жээ : -чээ 接綴在以輔音 в,с,г,р 結尾的動詞上動作行為的發生時間在未知的遙遠時間 ; 未親見聽說 8

9 ( 二 ) 動詞祈願式的詞綴人稱說明 Cyrillic Mongolian 第一人稱第二人稱第三人稱及客觀環境表示說話者的意願命令號召希望意願要求請求允許祝願希望顧慮 1. я, -е 或 ё: 動詞詞幹如果是元音或軟音符號結尾, 就按照元音和諧律直接加 я, -е 或 ё 動詞詞幹如果是輔音結尾, 陽性詞先加硬音符號 ъ, 陰性詞先加軟音符號 ь, 然後才按照元音和諧律加 я, -е 或 ё 2. сугай/сүгэй 根據說話者說話語氣或者對第二人稱表示敬意程度的不同, 有三種表示方法 (1) 直接使用詞幹表示命令希望或請求這種語氣顯得較不客氣, 多用於同輩和晚輩 (2) 根據元音和諧律在動詞詞幹上加 аарай, -ээрэй, - оорой, -өөрөй ( 或者 -аач, -ээч, -ooч) 這種用法比較客氣 (3) 根據元音和諧律在動詞詞幹上加 гтун 或 гтүн 文言, 這種形式表示號召或呼籲, 常用在標語口號 (1) 在動詞詞幹上加 г, 表示對第三人稱的允許 (2) 根據元音和諧律在動詞詞幹上加 тугай 或 түгэй, 表示對第三人稱的祝願 ( 三 ) 蒙古語形動詞 ( 動名詞 ) 習慣貌 (Habitual) -даг/-дэг/-дог/-дѳг, 動名詞, 可以加格位, 和完整貌 (Perfective) 一樣可以做陳述式詞尾使用名稱功能 Cyrillic Mongolian 完整貌 Perfective (Pfv) 表示時間 : 過去時 -сан/сэн/сон/сѳн 非完整貌 Imperfective (Impfv) 表示時間 : 現在未來時 ( 詞典形式 ) 1. х байх: 動詞詞典形式 -x 加上存在動詞 байх, 表示預期推測該動作行為將發生 -х 習慣貌 Habitual (Hab) 表示習慣 (cf. 英語的簡單現 -даг/дэг/дог/дѳг 9

10 名稱功能 Cyrillic Mongolian 在式 ) 持續貌 Durative (Dur) 發生在過去的動作, 持續到 -аа/ээ/оо/ѳѳ 現在 (cf. 英語的現在完成式 ) 行為主體標示動作者 -гч 目的表示前一個動作是後一個動 -маар/мээр/моор/мѳѳр 作的目的 1. маар/-мээр/-моор/-мѳѳр байна 表示希望 / 想要 ; 2. 其否定為 -мааргүй/- мээргүй/-мооргүй/- мѳѳргүй байна ( 四 ) 副動詞兩個以上動詞子句的連接 :-ж 或 -аад/-ээд/-оод/-ѳѳд Хурдан босож, нүүрээ угааж, цайгаа уугаарай. 請快點起來洗臉喝茶! Ѳнѳѳдѳр би морь унаад, хѳдѳѳ явсан. 今天我騎馬去了草原名稱說明 Cyrillic Mongolian 並列副動詞 1. 動作同時或先後發生 -ч: 接綴在以輔音 в,с,г,р 結 Converbum Imperfecti 2. -ж/ч байна. 現在進行陳述尾的動詞詞幹上句 -ж: 其他情況 3. -ж/ч байна уу? -ж/ч байна вэ? 現在進行疑問句 4. -ж/ч болох 可以 ;-ж/ч болох уу? ( 可以嗎?) 請求許可先行副動詞 1. 動作先後發生 -аад/ээд/оод/ѳѳд Converbum Perfecti 2. 若後加 Be 動詞, 表示動作 10

11 名稱說明 Cyrillic Mongolian 完了之後反覆繼續聯合副動詞 Converbum Modale 立刻副動詞 Converbum Contemporale 假定副動詞 Converbum Conditionale 讓步副動詞 Converbum Concessivum 界限副動詞 Converbum Terminale 延續副動詞 Converbum Abtemporale 順便副動詞 Converbum 修飾後面動詞, 表示 manner -н: 元音結尾直接加 ; 輔音結尾先加上一個連接元音再加綴 ; 若詞尾為軟音符號, 先改為 и 再加綴剛就 -магц/мэгц/могц/мѳгц 假如就 -бал/бэл/бол/бѳл: 以 в, л, м 結尾的動詞詞幹 -вал/вэл/вол/вѳл: 其他情況即使也要 -вч 一直到 -тал/тэл/тол/тѳл 一直著 -саар/сээр/соор/сѳѳр 一就 -нгуут/нгүүт -нгаа/нгээ/нгоо/нгѳѳ Consequentium 四句式 ( 一 ) 祈願句 ( 祈使句 ): 表達祈求希望或者命令 ( 二 ) 陳述句 : 對於事物或事件的一般陳述或說明 ( 三 ) 疑問句 : 疑問或懷疑語氣未來時的疑問形式 : 動詞詞典形式 + 疑問助詞 ( 現在未來時 -на/-нэ/-но/-нѳ + 疑問助詞表示客氣的請求 ) 蒙古語的疑問助詞 :бэ, вэ, уу, үү, юу 和 юү бэ, вэ 用於疑問詞問句 11

12 (Wh-questions),уу, үү, юу 和 юү 用於是非問句 (Yes-no questions) 1. бэ : 以 н, м, в 結尾的詞之後例如 : Энэ xэн бэ? 這是誰呢? Тэр ямар ном бэ? 那是什麼書呢? 2. вэ : 上述情形之外的詞之後例如 : Энэ юу вэ? 這是什麼呢? Энэ ямар зураг вэ? 這是什麼畫呢? Тэр хэний цаас вэ? 那是誰的紙呢? 3. уу/үү : 以輔音或短元音結尾的詞之後例如 : Та Бат уу? 您是巴圖嗎? Энэ том уу? 這個大嗎? Тэр гэр үү? 那是蒙古包嗎? Энэ уул уу? 這是山嗎? 4. юу/юү: 以長元音或複合元音結尾的詞之後例如 : Тэр харандаа юу? 那是鉛筆嗎? Энэ Энхээ юу? 這是恩和嗎? ( 四 ) 感嘆句 : 表示驚訝讚歎憂傷等強烈感情常用程度副詞 яасан, юутай, ямар 和形容詞再加上疑問助詞 бэ, вэ 共同構成五否定陳述與疑問 1. 各種形動詞形式 + 否定詞綴 -гүй + ( 疑問助詞 ) a. 未來時的否定 : 動詞詞幹 + -х(impfv)+ 否定後綴 -гүй b. 過去時的否定 : 動詞詞幹 + -сан/-сэн/-сон/-сѳн (Pfv) + 否定後綴 -гүй c. 習慣貌的否定 : 動詞詞幹 + -даг/-дэг/-дог/-дѳг (Hab) + 否定後綴 -гүй d. 持續貌的否定 ( 現在進行, 否定 ): 動詞詞幹 + -аа/-ээ/-оо/-ѳѳ (Dur) + 否定後綴 -гүй 2. 否定詞 биш ( 不是 ); үгүй ( 沒有 ) 12

13 六蒙古語動詞的語氣 (Voice) 態說明 Cyrillic Mongolian 主動 Active 使動 Causative (CAUS) 動作由行為主體 ( 主語 ) 進行動作由主語使別人進行蒙古語使動往往有被動語意無特別標記 4. -уул/-үүл 接綴在輔音或短元音結尾的動詞詞幹上 5. лга/-лгэ/-лго/-лгѳ 接綴在長元音或複合元音結尾的動詞詞幹上 6. -га/-гэ/-го/-гѳ 接綴在某些以輔音 л,р,с,д,т 結尾的詞上接綴時詞尾的 д 變為 т 7. -аа/-ээ/-оо/-ѳѳ 接綴在某些以輔音或短元音結尾的詞被動 Passive (PASS) 互動 Reciprocal (RCPL) 同動 Cooperative (COOP) 眾動 Participatory (PRTC) 主語是動作的承受者動作是雙向的, 雙方同時發出動作並作用於雙方眾人一起動作動作對象為眾人 1. -гд 在以元音結尾的詞上直接接綴, 以輔音結尾的詞需先加一個連綴元音再加綴 2. -д; -т 只接綴在少數幾個以輔音 в, с, г, р 結尾的詞上 -лд -лц 例如 Сайхан танилцлаа. -цгаа-/цгээ/цгоо/цгѳѳ Сайн байцгаана уу? 13

14 附錄 ( 一 ) 人稱代詞單數變格表人稱第二人稱第三人稱第一人稱格普通用語客氣用法遠指近指主格 Nom би чи та тэр хүн энэ хүн 領屬格 Gen миний чиний таны тэр хүний энэ хүний 與位格 Dat/Loc надад чамд танд тэр хүнд энэ хүнд 賓格 Acc намайг чамайг таныг тэр хүнийг энэ хүнийг 從比格 Abl надаас чамаас танаас тэр хүнээс энэ хүнээс 工具格 Ins надаар чамаар танаар тэр хүнээр энэ хүнээр 共同格 Com надтай чамтай тантай тэр хүнтэй энэ хүнтэй ( 二 ) 人稱代詞複數變格表人稱第一人稱格第二人稱主格 Nom бид та нар 領屬格 Gen 與位格 Dat/Loc 賓格 Acc 從比格 Abl 工具格 Ins 共同格 Com бидний (манай) бидэнд (манд) биднийг (маныг) биднээс (манаас) биднээр (манаар) бидэнтэй (мантай) 遠指 тэд (тэд нар) 第三人稱近指 эд (эд нар) та нарын тэдний эдний та нарт тэдэнд эдэнд та нарыг тэднийг эднийг та нараас тэднээс эднээс та нараар тэднээр эднээр та нартай тэдэнтэй эдэнтэй 14

15 ( 三 ) 人稱代詞單數反身變格表人稱第二人稱第三人稱第一人稱格普通用語客氣用法遠指近指主格 Nom би чи та тэр хүн энэ хүн 領屬格 Gen минийхээ чинийхээ таныхаа тэр хүнийхээ энэ хүнийхээ 與位格 Dat/Loc наддаа чамдаа тандаа тэр хүндээ энэ хүндээ 賓格 Acc намайгаа чамайгаа таныгаа тэр хүнийгээ энэ хүнийгээ 從比格 Abl надаасаа чамаасаа танаасaa тэр хүнээсээ энэ хүнээсээ 工具格 Ins надаараа чамаараа танаарaa тэр хүнээрээ энэ хүнээрээ 共同格 Com надтайгаа чамтайгаа тантайгаа тэр хүнтэйгээ энэ хүнтэйгээ ( 四 ) 人稱代詞複數反身變格表人稱第一人稱格第二人稱遠指第三人稱近指主格 Nom бид та нар тэд эд 領屬格 Gen 與位格 Dat/Loc 賓格 Acc 從比格 Abl 工具格 Ins 共同格 Com биднийхээ (манайхаа) бидэндээ (мандаа) биднийгээ (маныгаа) биднээсээ (манаасаа) биднээрээ (манаараа) бидэнтэйгээ (мантайгаа) та нарынхаа тэднийхээ эднийхээ та нартаа тэдэндээ эдэндээ та нарыгаа тэднийгээ эднийгээ та нараасаа тэднээсээ эднээсээ та нараараа тэднээрээ эднээрээ та нартайгаа тэдэнтэйгээ эдэнтэйгээ ( 五 ) 數詞變格表 ( 一 ) 格基數序數集合數主格 Nom нэг (1); хоёр (2); дѳч (40) нэгдүгээр ; хоёрдугаар ; дѳчдүгээр наймуул (8) ; хоёул ; дѳчүүл 15

16 格基數序數集合數 нэгийн ; нэгдүгээрийн ; наймуулны ; 領屬格 Gen хоёрын ; хоёрдугаарын ; хоёулны ; дѳчийн дѳчдүгээрийн дѳчүүлний 與位格 Dat/Loc 賓格 Acc 從比格 Abl 工具格 Ins 共同格 Com нэгд ; хоёрт ; дѳчид нэгийг ; хоёрыг ; дѳчийг нэгээс ; хоёроос ; дѳчѳѳс нэгээр ; хоёроор ; дѳчѳѳр нэгтэй ; хоёртой ; дѳчтэй нэгдүгээрт ; хоёрдугаарт ; дѳчдүгээрт нэгдүгээрийг ; хоёрдугаарыг ; дѳчдүгээрийг нэгдүгээрээс ; хоёрдугаараас ; дѳчдүгээрээс нэгдүгээрээр ; хоёрдугаараар ; дѳчдүгээрээр нэгдүгээртэй ; хоёрдугаартай ; дѳчдүгээртэй наймууланд ; хоёуланд ; дѳчүүлэнд наймууланг ; хоёуланг ; дѳчүүлэнг наймуулангаас ; хоёулангаас ; дѳчүүлэнгээс наймуулангаар ; хоёулангаар ; дѳчүүлэнгээр наймуулантай ; хоёулантай ; дѳчүүлэнтэй ( 六 ) 數詞變格表 ( 二 ) 格分數概數分配數主格 Nom гуравны нэг (1/3) ; дѳчний тав (5/40) хориод (20); дѳчѳѳд (40) нижгээд (1); хошоод (2); 領屬格 Gen 與位格 Dat/Loc 賓格 Acc 從比格 Abl 工具格 Ins 共同格 Com гуравны нэгийн ; дѳчний тавын гуравны нэгд ; дѳчний тавд гуравны нэгийг ; дѳчний тавыг гуравны нэгээс ; дѳчний таваас гуравны нэгээр ; дѳчний таваар гуравны нэгтэй ; дѳчний тавтай хориодын ; дѳчѳѳдийн хориодод ; дѳчѳѳдѳд хориодыг ; дѳчѳѳдийг хориодоос ; дѳчѳѳдѳѳс хориодоор ; дѳчѳѳдѳѳр хориодтой ; дѳчѳѳдтэй гурав гурав (3) нижгээдийн ; хошоодын ; гурав гурвын нижгээдэд ; хошоодод ; гурав гуравт нижгээдийг ; хошоодыг ; гурав гурвыг нижгээдээс ; хошоодоос ; нэг нэгээс нижгээдээр ; хошоодоор ; нэг нэгээр нижгээдтэй ; хошоодтой ; нэг нэгтэй 16

17 ( 七 ) 指示代詞變格表 ( 一 ) 格這個那個這樣那樣主格 Nom энэ тэр ийм тийм 領屬格 Gen энэний үүний тэрний түүний иймийн тиймийн 與位格 Dat/Loc энэнд үүнд тэрэнд түүнд иймд тиймд 賓格 Acc энэнийг үүнийг тэрийг түүнийг иймийг тиймийг 從比格 Abl энэнээс үүнээс тэрнээс түүнээс иймээс тиймээс 工具格 Ins энээр үүгээр тэрнээр түүгээр иймээр тиймээр 共同格 Com энэнтэй үүнтэй тэрэнтэй түүнтэй иймтэй тиймтэй ( 八 ) 指示代詞變格表 ( 二 ) 格這些那些這些樣那些樣主格 Nom эдгээр тэдгээр ѳдий тѳдий 領屬格 Gen эдгээрийн тэдгээрийн ѳдийнийн тѳдийнийн 與位格 Dat/Loc эдгээрт тэдгээрт ѳдийд тѳдийд 賓格 Acc эдгээрийг тэдгээрийг ѳдийг тѳдийг 從比格 Abl эдгээрээс тэдгээрээс ѳдийгѳѳс тѳдийгѳѳс 工具格 Ins эдгээрээр тэдгээрээр ѳдийгѳѳр тѳдийгѳѳр 共同格 Com эдгээртэй тэдгээртэй ѳдийтэй тѳдийтэй 17

18 ( 九 ) 疑問代詞變格表 ( 一 ) 格 who what (N.) which what (Adj.) how many 主格 Nom хэн юу аль ямар хэд 領屬格 Gen хэний юуны алины ямрын 與位格 Dat/Loc хэнд юунд алинд ямарт 賓格 Acc хэнийг юуг алиныг ямрыг 從比格 Abl хэнээс юунаас алинаас ямраас 工具格 Ins хэнээр юугаар алинаар ямраар хэдийн ; хэдний хэдэд ; хэдэнд хэдийг ; хэднийг хэдээс ; хэднээс хэдээр ; хэднээр 共同格 Com хэнтэй юутай алинтай ямартай хэдтэй ( 十 ) 疑問代詞變格表 ( 二 ) how many how much 格 how many when where 什麼程度怎麼樣主格 Nom хичнээн хэзээ хэдий аль хир хаа 領屬格 Gen хичнээний хэзээний хэдийний аль хирийн - 與位格 Dat/Loc хичнээнд хэзээд хэдийд аль хирд хаана хичнээнийг хэзээг хэдийг аль хирийг xааг ; 賓格 Acc хааныг 從比格 Abl хичнээнээс хэзээнээс хэдийнээс аль хирээс хаанаас 工具格 Ins хичнээнээр хэзээнээр хэдийгээр аль хирээр хаагуур 共同格 Com хичнээнтэй хэзээтэй хэдийтэй аль хиртэй - ( 十一 ) 單數自身代詞 ѳѳрѳѳ 變格表格簡單變格無人稱反身變格人稱反身變格主格 Nom (ѳѳр) ѳѳрѳѳ 領屬格 Gen ѳѳрийн ѳѳрийнхѳѳ ѳѳрийн нь 與位格 Dat/Loc 賓格 Acc ѳѳрт ѳѳртѳѳ ѳѳрт нь ; ѳѳрт минь ; ѳѳрт чинь ѳѳрийг ѳѳрийгѳѳ ѳѳрийг нь ; ѳѳрийг минь ; ѳѳрийг чинь 18

19 格簡單變格無人稱反身變格人稱反身變格 ѳѳрѳѳс ѳѳрѳѳсѳѳ ѳѳрѳѳс нь ; 從比格 Abl ѳѳрѳѳс минь ; ѳѳрѳѳс чинь ѳѳрѳѳр ѳѳрѳѳрѳѳ ѳѳрѳѳр нь ; 工具格 Ins ѳѳрѳѳр минь ; ѳѳрѳѳр чинь ѳѳртэй ѳѳртэйгѳѳ ѳѳртэй нь ; 共同格 Com ѳѳртэй минь ; ѳѳртэй чинь ( 十二 ) 複數自身代詞 ѳѳрсѳд 變格表格簡單變格無人稱反身變格人稱反身變格主格 Nom ѳѳрсѳд ѳѳрсдѳѳ ѳѳрсѳд нь ; ѳѳрсѳд минь ; ѳѳрсѳд чинь 領屬格 Gen ѳѳрсдийн ѳѳрсдийнхѳѳ ѳѳрсдийн нь ; ѳѳрсдийн минь ; ѳѳрсдийн чинь 與位格 Dat/Loc ѳѳрсдѳд ѳѳрсдѳдѳѳ ѳѳрсдѳд нь ; ѳѳрсдѳд минь ; ѳѳрсдѳд чинь 賓格 Acc ѳѳрсдийг ѳѳрсдийгѳѳ ѳѳрсдийг нь ; ѳѳрсдийг минь ; ѳѳрсдийг чинь 從比格 Abl ѳѳрсдѳѳс ѳѳрсдѳѳсѳѳ ѳѳрсдѳѳс нь ; ѳѳрсдѳѳс минь ; ѳѳрсдѳѳс чинь 工具格 Ins ѳѳрсдѳѳр ѳѳрсдѳѳрѳѳ ѳѳрсдѳѳр нь ; ѳѳрсдѳѳр минь ; ѳѳрсдѳѳр чинь 共同格 Com ѳѳрсѳдтэй ѳѳрсѳдтэйгѳѳ ѳѳрсѳдтэй нь ; ѳѳрсѳдтэй минь ; ѳѳрсѳдтэй чинь 全文完 19

Lesson 13

Lesson 13 13. ЦАГ АГААР( 天氣 ) Dialogue 1: A: Өнѳѳдѳр их халуун байна шүү! B: Харин тийм ээ, их халуун байна. A: Маргааш ямар байх вэ? B: Маргааш харин бороо орно гэсэн. Dialogue 2: A: Сайн уу? B: Сайн, сайн уу?