如果水泥取代石板做成了屋瓦洪國勝高雄市臺灣山地文化研究會創會長屏東縣瑪家鄉排灣村現居地在笠頂山東南方山腳下牛角灣 mapailat地帶包含排灣paiyuan與射鹿caljisi 高燕tulinau等三部落排灣paiyuan部落原居地在鱈葉根山tjanavakung東北方標高約一千公尺

Size: px

Start display at page:

Download "如果水泥取代石板做成了屋瓦洪國勝高雄市臺灣山地文化研究會創會長屏東縣瑪家鄉排灣村現居地在笠頂山東南方山腳下牛角灣 mapailat地帶包含排灣paiyuan與射鹿caljisi 高燕tulinau等三部落排灣paiyuan部落原居地在鱈葉根山tjanavakung東北方標高約一千公尺"

表化赵
5 years ago
Views:

1 北大武山之巔 i cingur i tjagaraus 排灣族新詩讓阿淥達入拉雅之著

2 如果水泥取代石板做成了屋瓦洪國勝高雄市臺灣山地文化研究會創會長屏東縣瑪家鄉排灣村現居地在笠頂山東南方山腳下牛角灣 mapailat地帶包含排灣paiyuan與射鹿caljisi 高燕tulinau等三部落排灣paiyuan部落原居地在鱈葉根山tjanavakung東北方標高約一千公尺處隔着南隘寮溪的對岸幾乎等高度的山坡上就是射鹿caljisi部落由此向北方約四百公尺處就是高燕tulinau部落射鹿caljisi與高燕tulinau二部落由旗鹽山cekecekes東北側的kalicekuan移出而原始居住地在旗鹽山北方懸崖上稱為 kapadainan 也就是padain族群的發詳地 padain是排灣族最古老部落傳說是創世女神saljavan降臨之聖地在此創造族民亦是眾神聚集與祭儀發源地至今排灣族與魯凱族的搖籃曲仍然保留ti saljavan i padain 而祭師在祭儀中所唸之祭詞也會提到padain或kapadainan 可是因在僻遠山區自荷據以來一向被疏忽相關文獻記載殊少射鹿caljisi與高燕tulinau二部落由kalicekuan分出分出的兩代前因婚姻關係大頭目kazangiljan liyuz入贅於taruljayaz家頭目 vavauni 於是padain族群遂轉由taruljayaz家治理延續padain正統香火本詩集作者為taruljayaz後裔rangalu 讓阿淥達入拉雅之自幼跟隨在父親cegav身邊父親cegav是padain頭目是鼻笛嘴笛口簧琴口琴的演奏家是木板石板雕刻家是獵人是農夫是部落歷史典故傳承者是傳統歌謠演唱者是石板屋築建者精於製刀造槍從小就是孤兒的父親cegav集所有能力於一身經常為族民解決大小事情到其他部落談事或到山上生活 rangalu詩深受傳統意識薰陶尤其在母語對談與應 2 北大武山之巔排灣族新詩 i cingur i tjagaraus

3 用上, 在同儕中的確是佼佼者去年五月的一場車禍, 父親 cegav 不幸仙逝, 母親 sauniau 迄今仍然處於昏迷狀態 ; 去年八八大雨, 辛勤重建中的射鹿 caljisi 部落, 除了頭目家的石板屋之外, 皆消失於土石流中 rangalu 強忍着悲傷, 將盤旋在腦際已久的影像, 透過敏銳的思潮, 用筆尖以流暢的母語傾訴 ; 至於翻成中文,rangalu 不咬文嚼字, 也不用華麗辭句, 以樸素的字眼, 輕輕鬆鬆一筆帶過字裡行間, 諸多神話故事成為可朗誦的詩, 自然流落對外祖父母父母親石板屋部落與周遭族民的懷念與不捨, 一篇篇都值得慢慢品味細細品味也許有一天, 讀者你會親臨現今排灣村的 padain 部落, 分享濃濃人情味, 然後翻山越嶺到古老的 padain 部落, 陶醉在詩集的意境裡在此, 引出 rangalu 詩中兩句 : 如果水泥取代石板做成了屋瓦, 那麼, 我們的呼吸是否會順暢? 要往天堂的路該怎麼走? 是否可以回到我心的天堂!, 身繫 padain 族群與 taruljayaz 家族的榮耀,rangalu 在懷念與不捨之外, 最憂心傳統的維護與如何接承, 如果讀者你有所感動, 一起來為 padain 努力吧! 推薦序 3

4 承先啟後繼往開來與讓阿淥共勉王春智頭目賜名langpav 高市社區大學自然生態社指導老師 2003年高市社大古道生態原住民學分班轉型成立自然生態社透過長期研究原住民文化的洪國勝老師引薦認識了李正頭目也開啟了生態社學員們數年多來一波波一群群猶如鮭魚返鄉潮或獨行或相邀地前往巴達因caljisi 射鹿部落我們心中共同認定山上的家巴達因caljisi 射鹿部落位於屏東縣瑪家鄉群峰峻嶺深山叢林間車行至舊筏灣部落後所有上山要用到的吃的穿的睡的以及影像器材等都要裝填進背包內然後步行兩個多鐘頭才能到達對於許多新學員尤其是部分沒有登山經驗甚至連重裝都沒揹過的夥伴而言這一段山路真正考驗著他們的體力毅力與決心也因此每個學期初都會安排上山除了是團隊戶外生活的體驗外最主要是大夥們愛上了巴達因思念著頭目和伊娜李正頭目和伊娜以及幾位族人回歸巴達因傳統領域用祖先農耕與狩獵的方式生活蒼穹為幕山林為伍大地承載其間悠遊自在怡然自得頭目待人親切誠懇自然言談舉止間皆呈現著頭目的風範在缺乏電器化設備的山上夜晚是不會寂寞的除了四季不同變換的滿天星斗與豐富精采的夜間生態觀察頭目幽默風趣才華洋溢單管口簫雙管鼻簫和口琴樂曲吹奏一一精通餘音繞樑娓娓動珥間奏時頭目會清唱古調聲音時而低沉時而高昂轉換音時情感自然流露雖不明瞭箇中之意但悽涼悲愴充塞其間淪肌浹髓聞者莫不動容頭目還有著說不完的神話故事撒拉萬創世女神花豬退洪水眼睛會殺人的巴 4 北大武山之巔排灣族新詩 i cingur i tjagaraus

5 力腳踏射鹿溪兩岸的巨人小鳥啣來三顆巨石 2009 年 5 月, 頭目在排灣村的家附近遭酒駕者撞擊, 急救不及而身故, 伊娜當場昏迷, 意識不清至今還在醫院中療養, 巴達因家族遭逢劇變痛失大家長 8 月的莫拉克颱風重創台灣南部, 山上的 caljisi 也土石橫流, 幸得頭目親手建造的石板屋還完好存在, 只是通往山區的道路坍塌多處, 至今未通天災地變噩禍橫至, 巴達因眾親友無不擔心文化斷層, 與傳統之無以為繼欣聞頭目的么兒讓阿淥, 整理近幾年的詩作即將出版成書詳閱其文稿, 著實令人感動 ; 文意間生動醒目活靈再現, 彷彿又回到山上與頭目在一起的生活歲月, 尋常且安詳, 頗有乃父之風感動之餘, 誠為排灣族古老文化發祥地之巴達因部落, 傳承有人後繼可期, 額手稱慶歡喜喝采推薦序 5

6 kasegadjuan a na mangtez a caucau rangalu taruljayaz maljimalji a ta kavuvuan a tua ta vuvu anga. sini patjuqulj iten tuluan iten tua aicu a namanguaq aravac a ljavaran. a tyav a tjaisangas ata kinaizuanan i gadju i kavulungan katutazua a i kacuwan na maseqet a ta sipatjatjevelavela a ta ljavaran a kinacalisian. a qinaljan kaizuanan i gadju. ta sipatatulutulu tua ta kakudan itua ta sikacu. na mayatazua a namanguaq a ta inatjevetjeveljan. siayanga na seman djalan iten i tua qaciljaciljay i tua ljaviyaviya atua cacevacevan a djalan a mana na sedjaljep tanuiten a i gadju a caucau. patetucu tara i namaya iten a mapuljat a kamayan a ta singelitjan tua ta pinakazuanan a sicuayan a na igadjugadju a nan katutazua. ljakua izua a mimaulavan a satakudain a ta sepi a malaing aya anga nu qivu uta. piqadjav anga kamayan a qadjaw a tevutja kemasi kacedjas kamayan a gadjugadju a tja inasaljingan. ljakua nakuya ini a masalu tu mapavalivalit anga a ta kakudjan a kacalisian. tapiliqen a talja kaqulidjan i tanuiten a mare a inamacidicidiljan a kaimadjuan niten. atua titen kasegadjuan a na mangtez a caucau. a cinalivatjan nua zikang masavid iten a ljinakeljakev nua cemas nua ta kavuvuan i tanuiten i kacalisian neka numakaya itukudja. kemasi tua ta inalivuan itua ta kaqinaljan i gadju sate iziu a malauz i ljakinakinain ta djangdjangen a semapay sata tinuqutuqulj a kemacu a vaik a matua vaquan a uri ta kaizuanan aicu a ta pinakazuanan a ta likisi a titen a kacalisian cinepuan tua luseq tua djamuq ljakua aicu a ta sipasa nanguaqan a ta sivaikan mavan a na makaya iten a na suljivat a temavelak tua aicu a ta sepi.minljepuljeput a nan a djamuq itua ta pungka a ljavaran kemeljakeljang a nan a ta kakudjan itua 6 北大武山之巔排灣族新詩 i cingur i tjagaraus

7 感謝我們的祖靈和祖先, 他們傳承給我們如此美好和教導我們這麼重要的語言文化 ; 從前我們所居住的大武山世界, 族人的語言通行流利, 部落原本就居住在高山上, 我們在生活中相互的學習技能, 相處的環境是何等融洽, 更何況我們族人融入天然開闢山林行走在芒草間的碎石路和懸崖斷的古道上, 直到如今或許我們都一樣仍舊還依戀著山中篳路藍縷的痕跡 ; 或者寧願裝作已經忘記和感嘆著說這是我們的命啊! 每天旭日依舊從東邊升起, 我們仍嚮往著山脈的稜線, 但是我們不得不去面對在淺移默化之中, 原住民的習慣一直在改變我們應該要選擇最適當針對族人最貼切的屬性, 去面對我們的未來, 只因為我們原本就是從山裡來的人時間的流逝, 在族群裡面我們任何一個人都缺一不可從我們的原始部落裡移居來到山腳下, 族人篳路藍縷承先啟後的開闢我們的新天地原住民所經歷的是淚和血的交織, 但是我們樂天知命的態度, 還是欣然的承受了這命運的安排 ; 我們的語言血脈還在跳動著, 我們的傳統習俗還有些知覺, 即使洪水沖走了家園, 我們依然還記得走過碎石路, 那一段可以在一起努力相互扶持和將盼望寄託於日月星辰時所走過的山中歲月 ; 更值得慶幸的, 直到現在我們還能夠繼續的在使用我們的語言來作交談本著作書名北大武山之巔排灣族新詩, 即是以精簡的詩句來描述作者自幼於山中的生活寫照, 和在射鹿部落的成長經歷, 以及下山前往都市就業工作之後對部落的感念所寫成的新詩對於過去的歷程, 作者跟許多人是一樣的, 渴望著急於去學習保留我們原住民的習俗文化, 因此有感而發的創作, 而最主要的目的, 無非是希望我們祖先從遠古所流傳至今的原住民語言能作者序 7

8 ta inatjevetjeveljan na mapuqenet a nan azua ta vinaikan tua zua qaciljaciljayan a djalan ta inacyucyuran a isamulja a ta inamare a papusalasaladjan katutazua a cavilj. sa na peleva namakaya a nan iten a matjatevelavela tua ta ljavaran patetucu. aicu a qinacuvung anga sinan sunat "i cingur i tjagaraus nua paiwan zuku a vaquan a senai"nuaya avan a temaucykecykel a remikirikitjan a seman senai itua sinljavakan itua inameqacan a qinaljan i gadju i caljisi katutjazua a na puvecik sa masi qaqunuan sa mekurar anga sasav au mamaza i lizuak a ipusengsengan au cinalivatjan anga nua zikan sini isusingelingelitjan tua pinivarung a qinaljan sa zinuluzulu a venecik a saman senai namaya tanuiten uta mapuljat namakelekele a na maqusav a iljaljungu a itulu tua niten a kakudjan a kinacalisian.sa penaula a sivecik anga. au a talja pinaka pazangalan anga mavan aicu a tja ljavaran a tjinuqutjuqulj nua ta kavuvuan anga kemasi mamiling au patetucu ulja na patepalalaut sata si isamulja aicu a ta kakudjan a makaya na sepulinget aya azua vinarungan a na saljinga. a vilivililjan imaza a en a ipu djavadjavai a ipu maljimalji pitua aicu a u inalangan a sunat.turuvu a na kiljivak a na papupicul saka na makaya na maqacuvung aicu a inipusalimanan. atua timun a mapuljat a namaya isamuljamulja tua ta kinacalisiyanan a pakatua ljavaran. mamamav a ta vinarungan. ulja na makaya nu izua tua zua qadjaw anga ulja na makaya masualap a qerepus saka mapacun a qadjaw i taiqayav ulja na madjumak iten tua tjalja kaqulidjan pitanuiten. 8 北大武山之巔排灣族新詩 i cingur i tjagaraus

9 繼續傳揚我在這裡要感謝在這本書的製作過程中, 有許多貴人的關心和扶持, 才得以在最後階段完成此作品感謝洪國勝 (ljaljiarav) 會長波宏明 (puljaljuyan kalevuan) 主任王春智 (langpav) 老師祖母 (tuku tauquculj) 外祖母(sdjam rupavatjes) 石美花 (pailis pacekelj) 阿姨曾琴妹 (luan patjaljinuk) 阿姨巫福妹 (kerker pacekelj) 阿姨及吳美姬 (kaljalju) 和李月花 (eleng taruljayaz) 兩位姊姊, 也祝福所有正在努力的關心原住民族語言的族人朋友們, 我相信我們都有著共同的心願, 就是期望著有一天可以撥雲見日, 找回我們最真實的自己作者序 9

10 目錄 Contents 推薦序如果水泥取代石板做成了屋瓦洪國勝 002 推薦序承先啟後繼往開來與讓阿淥共勉王春智 004 作者序從山裡來的人李國光 006 卷一外祖父母的哀歌一. 外祖父的哀歌 ( 一 ) sicangicangid a senai ni vuvu( 一 ) 014 二. 外祖父你的祖父是什麼樣的祖父 vuvu namakudja a su vuvu 016 三. 外祖父的加持 ni vuvu a papuqimang 018 四. 你們說的是誰 tima aza nu syayaya 020 五. 拉哩阿勞的故事 milimilingan tai sa ljaljiarav 022 六. 外祖父的哀歌 ( 二 ) sicangicangid a senai ni vuvu( 二 ) 024 七. 外祖母的哀歌 ( 三 ) sicangicangid a senai ni vuvu( 三 ) 026 卷二雨中河一. 再一次的翻越過山脊就可以看見天堂 atu intjalj anga a si ilipi tua gadjugadju i mapacun a i kalevelevan 030 二. 放心不下的人 ini a ma'a taula itua vinarungan 034 三. 月幕 qiljasan 036 四. 走夜 remaqezemetjan a vaik 040 五. 祖靈雕刻 vincykan nua kavuvuan 042 六. 雨中的石板屋 itua qudjaqudjaljan a qinaciljay a umaq 044 七. 回家的路 sisa tjumaq a djalan 048 八. 找尋夏日微笑 kemim tua deli ni alja zalangzangan 052 九. 雨中河 a qudjalj i pana 054 十. 霧頭山的霧 qerepus i parasidjan 058 十一. 大鐵盆 rangi(sasavelan) 060 十二. 煤油燈 tinaki 064 十三. 迷霧森林 qerepurepusan a cemecemel 066 十四. 黎明之路 aljian i djalan 068 十五. 姑婆芋 qainguay 070 卷三巴達因頌一. 巴達因頌 zemenger a si senai tua i padain 074 二. 原來 manu 076

11 三. 布拉冷安之路 pudjalan ni sa pulalengan 080 四. 晨光 cemedjas 084 五. 霧頭山的故事 milimilingan ni parasidjan 086 六. 北大武山之巔 i cingur i tjagaraus 088 七. 原本最初的吸吮 kaserepan 092 八. 馬勒夫勒夫 maljeveljev 094 卷四獵人詩篇一. 父親的手 ni kama lima 098 二. 獵人詩篇 ( 一 ) parutjavak nua qemaljuqaljup a caucau( 一 ) 102 三. 獵人詩篇 ( 二 ) parutjavak nua qemaljuqaljup a caucau( 二 ) 104 四. 母親的地瓜園 puvurasian ni kina 106 五. 笛聲 nua pakulalu a ljingav 108 六. 獵人詩篇 ( 三 ) parutjavak nua qemaljuqaljup a caucau( 三 ) 110 七. 獵人詩篇 ( 四 ) parutjavak nua qemaljuqaljup a caucau( 四 ) 112 八. 狩獵 qemaljup 114 卷五思鄉吟一. 秋愁 na petjalizamu itua alja iuragan 120 二. 野百合唱 senai nua kavaluan 122 三. 在我心裡抹上一抹大武山的淨土 sidjuasan a qipu i kavulungan a pitjalad tua u varung 124 四. 心的天堂 a pinivarung a kalevelevan 126 五. 思鄉吟 sisenai a singelitjan tua i qinaljan 130 卷六射鹿人說詩一. 拖延時間 gemula tua zikan 134 二. 門之外 isasav tua paljing 136 三.1984 那一年射鹿人在夜裡說詩 katutjazua salilim a senai itua 1984 a cavilj nua i caljisi a caucau 140 四. 山中談話 ljavaran i gadju 144 附錄排灣語語音符號對照表 148

13 卷一外祖父母的哀歌

14 sicangicangid a senai ni vuvu na tengelay ti vuvu 1 tua sevalitjan nu pacun tanuamen qivu sakamaya a mayatucu lja vuvu amin anga en a nu vuvu ri nu pacun tua sevalitjan a vuvu sazuain sa tjapuljui tua melavalava saka suregiregi a lima tavelaken a mudjingan nua vuvu pitjaiqayav a pacun kelju u sangutjav aya semangut selizen a djaqis nua sevalitjan a vuvu vuvu amin anga en a nu vuvu ai~í na mapaula en aravac kemeljang mun vuvu vuvu vuvu 14 北大武山之巔排灣族新詩 i cingur i tjagaraus

15 外祖父母的哀歌卷一 15

1 na tarivak sun? na tarivak sun, sinsi? ui, na tarivak aken. saka na tarivak sun, uta? ui, na tarivak aken, uta. masalu! 2 situ aken situ sun? ui, si

1 na tarivak sun? na tarivak sun, sinsi? ui, na tarivak aken. saka na tarivak sun, uta? ui, na tarivak aken, uta. masalu! 2 situ aken situ sun? ui, situ aken. situ timadju uta? ini, ini ka situ timadju.