Đại Việt Quốc Tổng Lãm Đồ (ĐVQTLD) 大越 國總覽圖 Trần Việt Bắc (Tiếp theo) Như đã trình bày trong phần trước theo như Việt Sử Toàn Thư của sử gia Phạm Văn Sơn đã ghi: - Là bản-đồ nước ta do hai Đại-tướng nhà Minh Chinh-nam tướng-quân kiêm Quốc-công Mộc- Thạnh và Tân-binh-hầu Trương-Phụ phác-họa trong niên-hiệu Vĩnh-Lạc (1403-1424) Nhà Minh xâm lăng Đại Việt thời Hồ ( Trung Hoa trong thời Vĩnh Lạc Minh Thành Tổ Chu Đệ) Trong sách "Đất nước Việt Nam qua các đời" của tác giả Đào Duy Anh có chương "Nước Đại Việt ở đời Trần và đời Hồ" với những tra cứu về địa danh có khá nhiều chi tiết người viết xin ghi lại những địa danh cuối thời Trần và đời nhà Hồ trên bản đồ ngày nay (vùng bình nguyên sông Hồng); với các đơn vị tỉnh và huyện (dù biết rằng có thể có sự sai lầm) để độc giả tiện việc tham khảo
Ha Hòa Ðai Tù Huu Lung Sông Công Ch Thao Giang Ât Ch Lang Giang Phú Bình Ma Khê Son Vi Ðông Tu Nông Yên Thê Na Ngan Thanh Ba Phong Châu Thái Nguyên Ðình Lâp Phù Ninh Luc Ngan Sông Thao Nguyên Lang Duong Phú Tho Lâp Phô Yên Thach Tam Duong S Thuong LÔ Ch Tam Ðói Tân Yên TAM GIANG Luc Phuong Son Na BAC GIANG VINH PHÚC Lang Giang Yên Lâp Phù Hiêp Hòa Long Phât Thê Yên Viêt Bác Yên Giang Ninh Luc Nam Viet Tri Viêt Yên Ch Bác Giang Bao Lôc Tam Thanh Vinh Sóc Son Tân Phúc Long Nhãn Luc Nam Son Ðông Ba Chê Tuòng Vinh Yên Cô Nông Yên LÔ BÁC GIANG Yên Lãng Lac Mê Linh Yên Phong Yên Cô Dung Quang Oai Lung Ch Ðà Giang Thanh Son Ðông Ngàn Vu Ninh Son Tây Ðông Anh Ch Vu Ninh Tr QUANG OAI Tù Son Qúê Võ Ðan Quê Duong Ba Vì Phúc Tho Bác Ninh Hoành Bô Phuong Hà Nôi Chí Linh Ðông Triêu Yên Bang Tùng Thiên Tiên Du Ch Tù Liêm BAC NINH Tù 1 Yên Ðinh Ch Ðông Triêu Thach Liêm Hoài 2 Thuân Thành Gia Luong Ðúc HA 3 Siêu Loai 5NÔI 4 Ch Gia Lâm Long Bat Thât Ch Nam Sách Gia Lâm Giáp Son Kinh Môn 6 7 Thiên Tài LÔ ÐÔNG ÐÔ My Van Nam Sách Nguyên Quôc Oai Thanh Lâm Thanh Trì Ða Câm Phí Gia Thuy Ðuòng Giàng Kim Thành Ch Quôc Oai Long Ðàm Yên Lâp Ky Son Hà Ðông HUNG Ch Thuong Chuong My Hông Thanh Hà Ðuòng Hào An Hai Ðà Bác Thanh Bình Hà Tín Bình Hai Giang YEN Duong Luong Son Thuong Oai Gia Lôc Úng Thiên Phúc Ðuòng Yên Châu Giang Ân Thi Truòng Thiên Thi An Lão Ðông Kêt Tân Tu Ky PL TÂN HUNG Ch Thuong Thanh Miên Kiên Phúc HA TAY HAI DUONG Phú Phù Xuyên Luu Hòa Bình Hung Kim Yên Cù Ninh Giang Kiên Thuy Son Vinh Ðông Ðông Loi TRÂN HAI An ÐÔNG Phù Dung Ch Ha Hông Nam Kim Bôi Úng Hòa LÔ KHOÁI Vinh Bao Tiên Lu CHÂU Ða Duc Tiên Lãng TX Ðô Son Mai Châu Ðai Ðuòng A Côi Duy Tiên Quynh Phu My Ðúc Hai Âp Tân Lac Kim Cô Bang Duyên Hà Cô Gia Cô Lê Hung HàTHAI BINH Thái Bình Ngu Thiên HOA BINH Ch Ly Nhân Ly Nhân Cô LanÐông Hung Thái Thuy Phu Ly PLLONG HUNG Lac Thuy Thân Khê HA NAM Bình Luc Tây Quan Bông Ðiên Thái Bình Lac Son Xa Lai Thanh Liêm Vu Thu My (Ðông Lai) Lôc P KIÊN XUONG Quan Hóa Yên Thuy Xích Thô Thuân Vi Kiên ' Xuong TRÂN THIÊN QUAN Thiên Vu Ban Bô Chân Loi Gia Viên Nam Ðinh Ðôc Lâp LÔ THIÊN Lê Gia P KIÊN HUNG Tiên Hai Giao Thuy Khôi Nho Quan Uy Viên TRUONG LÔ HOANG GIANG Y Yên Xuân Truòng Nam Truc Tây Chân Bá Thuóc Câm Thuy NINH BINH Vong Doanh Truc Ninh Hoa Lu Hai Hâu Cua Ba Lat Tê Giang Thach Thành Lôi Giang LÔ TRUONG YÊN GHI CHÚ : Yên Khánh Ninh Ninh Binh NAM ÐINH Lang Chánh Yên Lac Tx Tam Ðiêp Ðai Loan Nghia Ch Thanh Hóa Yên Mô Hung Kim Son THANH HOA Vinh Lôc Sóc Son Vinh Hà Trung Tông Giang Ninh Ngoc Lac Nga Son Ch Ái Hà Nôi Nga Lac Chi Nga Yên Ðinh Yên Ðinh Thái Nguyên : Thi xã Thông Binh Tho Xuân Luong Giang Hâu Lôc Thuong Xuân LÔ ÐÔNG ÐÔ Thiêu Hóa Cô Hoàng Thái Bình Cô Lôi Hoàng Hóa TR THANH ÐÔ Cô Ðàng Triêu Son Ðông Son PHU THO S Chu Qúy Châu S Lô Nhu Xuân S Ðáy Thanh Hóa Nông Công Nhu Thanh Nông Công Ch Cuu Chân Duyên Giác Quang Xuong Kêt Thuê S To Lich S Hông S Duong SLuôc S Luc Nam S Van Úc S Bach Ðàng Câm Pha Ha Yên Hung Long Yên Hung Cát Hai Hai Phòng Chi Phong HAI PHONG THAI BINH : Ðon vi câp tinh Tiên Yên Tân Yên : Ðon vi câp quân : Thành phô : Ðon vi phu lô dòi - - Trân - : Ðon vi quân dòi - Trân BINH NGUYÊN SÔNG HÔNG THOI TRÂN Trân Viêt Bác 10-2009 Bản đồ vùng bình nguyên sông Hồng thời Trần Hồ (Ghi chú: những địa danh được tham khảo và mang vào bản đồ từ sách : "Đất nước Việt Nam qua các đời" của học giả Đào Duy Anh trong chương "Nước Đại Việt ở đời Trần và đời Hồ" trang 94-126 nhà xuất bản Khoa Học- Hà Nội 1964) E- Tra cứu các địa danh 1 An Nam Long Biên thành Phụng Thiên Quảng Đức Thọ Xương An Nam Long Biên thành ( 安南龍翩城 ): Xin trình ra một vài tài liệu có sẵn để độc giả dễ bề tham khảo:
Theo ĐVSKTT quyển 1 trang 161 thì Sĩ Nhiếp làm thái thú Giao Châu đóng đô ở Liên Lâu (tức là Long Biên) 3 Tuy nhiên ghi chú số 3 cùng trang viết là: Liên Lâu: cũng thường đọc là Luy Lâu ở Thuận Thành tỉnh Hà Bắc (NV: ngày nay là huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh ) nay còn di tích thành theo nhiều nhà khoa học thành Liên Lâu không phải là Long Biên Theo ANCL của Lê Trắc trang 5: Tôn Quyền thấy Giao Chỉ ở xa bèn chia Giao Châu đặt Quảng Châu và dời quận trị của Giao Châu qua Long Biên (NV: Rời quận trị từ Luy Lâu sang Long Biên ) Theo KĐVSTGCM Tiền biên quyển 2 có ghi chú như sau: Long Uyên: Tức là Long Biên tên hiệu về đời Hán thuộc quận Giao Chỉ trị sở của quận về thời Đông Hán Theo sách Thủy kinh chú nhà Hán năm Kiến An thứ 13 (208) khi mới đắp thành có giống giao long lượn đi lượn lại ở hai bên bờ sông; nhân thế đổi gọi là Long Uyên Nhà Lý đóng kinh đô ở đấy đổi tên là Thăng Long; nhà Trần nhà Lê cũng đóng kinh đô ở đấy cả Bây giờ là tỉnh thành Hà Nội Ghi chú trong ĐVSKTT quyển 1 trang 179 viết: Vị trí của thành Long Biên đến nay vẫn chưa xác định được có thể ở vùng gần thị xã Bắc Ninh tỉnh Hà Bắc Ông Lê Quí Đôn trong sách Vân Đài Loại Ngữ của (ấn bản của nhà sách Tự Lực) do Phạm Vũ Lê Hiền dịch và chú giải) trang 151 viết: 76 Điạ thế nước ta Kinh đô ở Long Biên giữa khoảng hai phủ Thường Tín và Quốc Oai tây bắc tựa nhiều núi đông nam ngăn sông lớn trên bến dưới thuyền là nơi đô hội Chính tây là các phủ Lâm Thao Đoan Hùng Đà Dương và hai xứ Tuyên Quang Hưng Hoá; chính bắc là một xứ Thái Nguyên Phía tây có các phủ Ứng Thiên (ND: nay là Ứng Hoà ) Quảng Oai; phía bắc có các phủ Thuận An Từ Sơn; phía đông có ba phủ hai phủ Hồng (Thượng Hồng Hạ Hồng) và Nam Sách ruộng đất phì nhiêu; phía Nam có các phủ Tiên Hưng Khoái Châu Lý Nhân Thiên Trường (sau là Xuân Trường) Kiến Xương Thái Bình Nghĩa Hưng Tuy nhiên trang 169 viết: Sách Đông Hán chí chép 5 Giao -chỉ 12 thành: Long-biên; Liên-lâu; An-định; Câu-lậu; Mê-linh Khúc-dương Bắc-đái Kê-từ Tây-vu Chu-diên Phong-khê Đời xa sự tích mai một; các thành huyện xưa nay không biết ở những xứ sở nào dấu cũ không còn mấy Chỉ có Long-biên là trị sở Giao-châu đời Hán tức kinh đô ngày nay Còn Phong-khê ở đất Yênlãng Một mình Sĩ Vương giữ Giao-châu được trọn vẹn đóng đô ở Liên-lâu tức Long-biên Trang 170 viết: Nhà Tấn bình được nhà Ngô đặt ra Giao-châu bộ thống trị 7 quận 5 huyện: 2 Giao-chỉ thống trị 14 huyện: Long-biên Câu-lậu Vọng-hải Liên-lâu Tây-ngọ Vũ-ninh Chudiên (nay là Yên-lãng) Khúc-dương Giao-hưng Bắc-đái Kê-từ An-định Nam-định Hải-bình Trong đoạn đầu có lẽ ông Lê Quí Đôn đã nói về vị trí của Liên Lâu thay vì Long Biên mặc dù ông chắc cũng biết Long Biên và Liên Lâu là hai thành khác nhau
Năm 541 thành Long Biên được Lý Nam Đế đặt làm kinh đô của nước Việt (quốc hiệu là Vạn Xuân) Phỏng đoán là vùng thị xã Bắc Ninh ngày nay (tham khảo từ "Đất nước Việt Nam qua các đời" trang 72-74 Đào Duy Anh) Năm 548 Triệu Việt Vương cũng đóng đô ở Long Biên sau đó ông dời đô sang Vũ Ninh (NV: theo ghi chú trong ĐVSKTT thì Vũ Ninh thuộc huyện Quế Võ ( do hai huyện Quế Dương và Võ Giàng gom lại) thuộc tỉnh Bắc Ninh ngày nay) Rồi nước Việt lại rơi vào vòng Bắc thuộc dưới sự cai trị của An Nam Đô Hộ phủ trị sở đặt ở Long Biên Năm 825 trị phủ rời về thành Đại La thuộc huyện Tống Bình là Thăng Long sau này ( Hà Nội ngày nay) từ đó thành Long Biên mới không được dùng làm kinh đô Long Biên ngày nay là tên một quận được tách ra từ quận Gia Lâm Đây không phải là vị trí của Long Biên thời Bắc thuộc Vậy "An Nam Long Biên thành" trong ĐVQTLĐ là Thăng Long thời Lý Trần trung tâm thành phố Hà Nội ngày nay Phụng Thiên ( 奉天 ) Theo ĐVSKTT thì Phụng Thiên là tên một cái điện thời Lý: Kỷ Tỵ niên hiệu Thiên Thành năm thứ 2 [1029] Phía trước làm điện Phụng Thiên trên điện dựng lầu Chính Dương làm nơi trông coi tính toán giờ khắc phía sau làm điện Trường Xuân trên điện dựng gác Long Đồ làm nơi nghỉ ngơi du ngoạn Bên ngoài đắp một lần thành bao quanh gọi là Long Thành Theo sách ĐNNTC tập 3 trang 160: thành gọi là Thăng Long (trước gọi là Long Thành) phủ gọi là Ứng Thiên (Lý Thái Tổ dựng kinh đô ở thành Đại La ) Thành Đại La theo ĐVSKTT : Mậu Tý [808] Trương Chu làm Đô hộ Giao Châu đắp thêm thành Đại La ĐNNTC Trang 174 lại viết: Từ đời nhà Lê về trước; kinh đô đều đặt ở đây; lại có tên là thành Phụng Thiên ở trong thành Đại La Thành lâu năm sụt đổ đến đời Tây Sơn theo nền cũ đắp thành quanh từ cửa Đông Hoa đến cửa Đại Hưng; bản triều đầu đời Gia Long lấy làm trị sở Bắc Thành Vậy chúng ta có thể đoán thành Phụng Thiên là nội thành ở trong thành Thăng Long là cung thất của triều đình và thành đã bị sụp đổ Thành đã được đắp lại (một phần?) theo nền cũ Mới đây (2005) cung thất hai triều Lý Trần đã được các nhà khảo cổ khai quật tại quận Ba Đình ở trung tâm thành phố Hà Nội Quảng Đức ( 廣德 ): Không thấy ĐNNTC viết về điạ danh Quảng Đức trước khi nhà Minh xâm lăng Đại Việt tuy nhiên trang 161 viết: đời Quang Thuận đặt phủ phụ quách của kinh thành đổi phủ Ứng Thiên làm Phụng Thiên lãnh hai huyện Quảng Đức và Phụng Thiên; Vua Lê Thánh Tôn làm vua từ 1460 tới 1497 đổi niên hiệu 2 lần Quang Thuận là niên hiệu đầu (1460-1469) Hồng Đức là niên hiệu sau (1470-1497) Vậy chúng ta có thể suy ra là tên huyện Quảng Đức đã có từ trước và có thể nằm trong phủ Ứng Thiên hay bên cạnh Đến năm 1460 phủ Ứng Thiên đổi tên làm phủ Phụng Thiên huyện Quảng Đức và huyện Phụng Thiên nằm trong phủ Phụng Thiên và thành Phụng Thiên nằm trong huyện Phụng Thiên (sự việc trở nên phức tạp: thành huyện và phủ đều có tên là Phụng Thiên?) ĐNNTC trang 162 viết về phủ Hoài Đức như sau: Thời thuộc Minh là trị sở của phủ Giao Châu Nhà Lê đời Vĩnh Thuận gọi là
phủ Phụng Thiên lãnh hai huyện Vĩnh Xương và Quảng Đức Ngày nay trong tỉnh Hà Tây Hoài Đức là tên huyện ở phía tây cạnh huyện Từ Liêm của tỉnh Hà Nội Địa danh Quảng Đức trong ĐVQTLD là tên huyện huyện này kế bên thành Thăng Long về hướng tây nam Một phần đất của huyện Quảng Đức là huyện Hoài Đức ngày nay Vậy chúng ta có thể xem như tên cổ của huyện Hoài Đức là Quảng Đức Thọ Xương ( 壽昌 ): Địa danh này vẫn được dùng tới thời nhà Nguyễn ĐNNTC tập 3 trang 163 viết về huyện Thọ Xương như sau: huyện lị ở liền tỉnh thành cách phủ Hoài Đức 9 dặm về phiá đông nam đông tây cách nhau 2 dặm (nv: khoảng 1 km?) nam bắc cách nhau 9 dặm; phía đông đến sông Nhị đối ngạn với địa giới huyện Gia Lâm tỉnh Bắc Ninh 1 dặm phía tây Đời Lê Quang Thuận (Nv: vua Lê Thánh Tông) gọi là huyện Vĩnh Xương sau đổi tên hiện nay (Nv: tên hiện nay là huyện Thọ Xương) Huyện Thọ Xương có tên cũ là Vĩnh Xương và trước đó nữa có lẽ đã được gọi là Thọ Xương như trong ĐVQTLĐ có ghi Huyện Thọ Xương là một huyện bé hẹp và dài nằm dọc theo sông Nhị Hà nằm phía Nam kế với thành Thăng Long Theo "Đất nước Việt Nam qua các đời" thì đây là huyện Đông Quan ohủ Đông Đô đới Trần Địa danh Thọ Xương trong ĐVQTLĐ là một phần đất của quận Hai Bà Trưng và phía tây bắc của huyện Thanh Trì thành phố Hà Nội 2 Hải Dương thừa cải Đông Triều Kinh Môn Nam Sách Chí Linh Hải Dương thừa cải ( 海揚丞改 ): Thừa ( 丞 ): có nghĩa như phủ thừa huyện thừa Cải ( 改 ): đổi làm lại Địa danh Hải Dương là tên tỉnh Hải Dương ngày nay nằm giữa các tỉnh Hưng Yên (phía tây) Bắc Ninh (phiá tây bắc) Bắc Giang (phía bắc) Quảng Ninh (phía đông bắc) Hải Phòng (phía đông) và Thái Bình (phía nam) ĐNNTC tập 3 trang 374: Nước ta đời Trần là Hồng Lộ lại gọi là lộ Hải Đông sau chia làm các phủ lộ Hồng Châu và Nam Sách Hải Dương thừa cải trong ĐVQTLĐ hay lộ Hải Đông gồm tỉnh Hải Dương và huyện Đông Triều của tỉnh Quảng Ninh ngày nay Đông Triều ( 東潮 ) : ĐNNTC tập 3 trang 384: Huyện Đông Triều: ở cách phủ 18 dặm về phía đông bắc đông tây cách nhau 56 dặm nam bắc cách nhau 29 dặm Từ đời Trần về trước gọi là huyện Đông Triều Địa danh này đến nay vẫn được dùng Huyện Đông Triều xưa thuộc phủ Kinh Môn tỉnh Hải Dương ngày nay thuộc tỉnh Quảng Ninh Đông triều trong ĐVQTLĐ cũng là huyện Đông Triều tỉnh Quảng Ninh ngày nay Kinh Môn ( 荆門 ):
Thời xưa là phủ Kinh Môn Địa danh này đến nay vẫn còn nhưng là cấp huyện phía đông bắc tỉnh Hải Dương ngày nay Địa danh Kinh Môn trong ĐVQTLĐ cũng là huyện Kinh Môn tỉnh Hải Dương ngày nay Nam Sách ( 南策 ): Thời xưa là phủ Nam Sách Địa danh này đến nay vẫn còn nhưng là cấp huyện nằm phía tây bắc tỉnh Hải Dương Địa danh Nam Sách trong ĐVQTLĐ cũng là huyện Nam sách tỉnh Hải Dương ngày nay Chí Linh ( 至灵?): ĐNNTC tập 3 trang 381: Từ đời Trần về trước gọi là Bàng Châu Chỗ này theo ĐNNTC có điều ngờ vực vì trong đời Trần địa danh Chí Linh đã có và được lập lại nhiều lần trong ĐVSKTT trong trận chiến chống quân Nguyên Mông Địa danh này đến nay vẫn được dùng là một huyện nằm phía bắc tỉnh Hải Dương Địa danh Chí Linh trong ĐVQTLĐ cũng là huyện Chí Linh phía cực bắc tỉnh Hải Dương ngày nay 3 Kinh Bắc Thừa cải Yên Phong Đông Ngạn Từ Sơn Tiên Phúc Tiên Du Kinh Bắc Thừa cải ( 京北丞改 ) ĐNNTC tập 4 trang 54: Nước ta đời Tiền Lê là Bắc Giang; đời Lý là quận Gia Lâm; đời Trần là lộ Bắc Giang lại gọi là lộ Kinh Bắc Thời thuộc Minh là hai phủ Bắc Giang và Lạng Giang Bản triều năm Gia Long thứ nhất vẫn gọi là trấn Kinh Bắc lãnh 4 phủ và 20 huyện (4 phủ là Thuận An Từ Sơn Lạng Giang và Bắc Hà 20 huyện là Gia Lâm Văn Giang Gia Bình Siêu Loại Lang Tài Đông Ngàn Yên Phong Tiên Du Quế Dương Võ Giàng Yên Dũng Yên Thế Bảo Lộc Phương NhãnLục Ngạn Hữu Lũng Kim Hoa Yên Việt Hiệp Hoà và Thiên Phúc); năm Minh Mệnh thứ 3 đặt thêm 4 phân phủ Từ Sơn Lạng Giang Thiên Phúc và Thuận An ĐVSKTT: Đinh Sửu [Quang Thái] nămthứ 10 [1397] Tháng 5 (Hồ Quí Ly) xuống chiếu rằng: Nên lệnh cho các phủ lộ Sơn Nam Kinh Bắc Hải Đông Nhìn số phủ và số huyện thì Kinh Bắc thừa cải theo ĐVQTLĐ (hay lộ Kinh Bắc) so với bản đồ thời nay gồm cả hai tỉnh Bắc Ninh Bắc Giang một phần phía tây tỉnh Hà Nội (huyện Gia Lâm) và một phần phía nam tỉnh Lạng Sơn (huyện Hữu Lũng) Yên Phong ( 安豐 ):
ĐNNTC tập 4 trang 57: Tên huyện có từ đời nhà Trần về trước thời thuộc Minh do châu Vũ Ninh lãnh lệ vào phủ Bắc Giang Đời Lê Quang Thuận đổi lệ vào phủ Từ Sơn đời Hồng Thuận (Nv: niên hiệu đời vua Lê Tương Dực 1510) đổi tên là Yên Phú sau lại theo tên cũ bản triều cũng theo y như thế Ninh Địa danh Yên Phong theo ĐVQTLĐ thì vẫn còn là huyện Yên Phong phía bắc tỉnh Bắc Đông Ngạn ( 東岸 ): ĐNNTC tập 4 trang 57: Huyện Đông Ngàn: Phía đông đến địa giới huyện Tiên Du 4 dặm phía tây đến địa giới huyện Yên Lãng Tình Sơn Tây 27 dặm phía nam đến địa giới huyện Tiên Du 8 dặm phía bắc đến địa giới huyện Yên Phong 9 dặm Theo Sử kí (Nv:?) thì huyện này nguyên trước là châu Cổ Lãm Lê Đại Hành gọi là châu Cổ Pháp nhà Lý gọi là phủ Thiên Đức nhà Trần đổi gọi tên hiện nay thời thuộc Minh do châu Vũ Ninh lãnh lệ vào phủ Bắc Giang; đời Lê Quang Thuận đổi do phủ kiêm lí (Nv:?); bản triều cũng theo như thế Địa danh Đông Ngạn đã không còn trên bản đồ ngày nay Tuy nhiên theo sự diễn tả của ĐNNTC thì Đông Ngạn trong ĐVQTLĐ một phần đất của huyện Đông Anh (Tỉnh Hà Nội) huyện Yên Phong và huyện Từ Sơn ngày nay Từ Sơn ( 慈山 ) ĐNNTC tập 4 trang 56: từ đời Trần về trước gọi là huyện Từ Sơn bản triều đầu đời Gia Long cũng theo như thế Địa danh này vẫn còn là một huyện phía tây nam tỉnh Bắc Ninh Địa danh Từ Sơn theo ĐVQTLĐ vẫn còn là huyện Từ Sơn phía tây nam tỉnh Bắc Ninh Tiên Phúc ( 先福 ): ĐNNTC tập 4 trang 62: Phủ Thiên Phúc: phía đông đến địa giới huyện Yên Phong phủ Từ Sơn 13 dặm phía tây đến địa giới huyện Yên Lãng tỉnh Sơn Tây 30 dặm phía nam đến địa giới huyện Yên Phong phủ Từ Sơn phỏng 1 dặm phía bắc đến địa giới hai huyện Tư Nông và Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên 27 dặm Đời Trần là đất lộ Bắc Giang thời thuộc Minh là châu Bắc Giang; đời Lê Quang Thuận gọi là phủ Bắc Hà ĐNNTC tập 4 trang 62 : Huyện Thiên Phúc: đời Trần gọi là Tân Phúc thời thuộc Minh do châu Bắc Giang lãnh lệ vào phủ Bắc Giang; đời Lê Quang Thuận đổi lệ phủ Bắc Hà đời Hoằng Định (Nv:?) đổi tên là Tiên Phúc lại đổi là Thiên Phúc bản triều vẫn theo như thế Theo như ĐNNTC đã viết ở trên thì địa danh Tiên Phúc theo ĐVQTLĐ nằm trong phủ Tiên Phúc và phủ Tiên Phúc bao gồm huyện Sóc Sơn tỉnh Hà Nội và một phần đất huyện Hiệp Hoà tỉnh Bắc Ninh ngày nay Tiên Du ( 仙逾 ): ĐNNTC tập 4 trang 57: Tên huyện có từ đời Trần về trước Sử chép: sứ quân Nguyễn Thủ Tiệp chiếm cứ Tiên Du tức là huyện này Địa danh này theo ĐVQTLĐ vẫn còn là huyện Tiên Du ở phía tây nam tỉnh Bắc Ninh ngày nay 4 Gia Lâm Yên Lãng Yên Lạc Hiệp Hoà Kim Huê
Gia Lâm ( 家林 ): ĐNNTC tập 4 trang 61: Huyện Gia Lâm: Đời Lý là quận Gia Lâm sau đổi là huyện; Điạ danh này vẫn còn là một huyện phía đông nam tỉnh Hà Nội Yên Lãng ( 安朗 ): ĐNNTC tập 4 trang 195: Huyện Yên Lãng: đông tây cách nhau 19 dặm nam bắc cách nhau 31 dặm phía đông đến địa giới tỉnh Đông Ngàn tỉnh Bắc Ninh 2 dặm phía tây đến địa giới huyện Yên Lạc 17 dặm phía nam đến sông Bạch Hạc đốn ngạn với địa giới huyện Từ Liêm tỉnh Hà Nội 11 dặm phía bắc đến địa giới huyện Kim Anh tỉnh Bắc Ninh 20 dặm đời Hán là đất quận Giao Chỉ có lẽ là huyện Phong Khê từ đời Đinh đời Lý về sau đặt tên huyện hiện nay; Địa danh Yên Lãng theo ĐVQTL Đ ngày nay không còn nhưng theo như diễn tả của ĐNNTC thì có lẽ đây là huyện Mê Linh phía đông nam tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay Yên Lạc ( 安樂 ): ĐNNTC tập 4 trang 195: Đời Hán là đất huyện Phong Khê từ đời Đinh đời Lý về sau mới đặt tên huyện hiện nay Điạ danh Yên Lạc theo ĐVTLĐ vẫn còn là huyện Yên Lạc phía nam của tỉnhvĩnh Phúc Hiệp Hoà ( 洽和 ): ĐNNTC tập 4 trang 63: Nguyên là đất lộ Bắc Giang Điạ danh Hiệp Hoà vẫn còn là huyện Hiệp Hoà phía cực tây tỉnh Bắc Giang Kim Hoa ( 金樺 ) Điạ danh này ngày nay không còn Tuy nhiên ĐNNTC tập 4 trang 63 có nó về huyện Kim Anh như sau: Huyện Kim Anh: ở cách phủ (Nv: phủ Thiên Phúc hay Tiên Phúc như đã được viết phía trên) 24 dặm lệch về phía tây nam đông tây cách nhau 36 dặm nam bắc cách nhau 42 dặm phía đông đến địa giới huyện Đông Ngàn phủ Từ Sơn 22 dặm phía tây đến địa giới huyện Yên Lãng (ngày nay là huyện Mê Linh tỉnh Vĩnh Phúc) tỉnh Sơn Tây 14 dặm phía nam đến địa giới huyện Đông Ngàn phủ Từ Sơn 9 dặm phía bắc đến địa giới huyện Phổ Yên tỉnh Thái Nguyên 33 dặm Huyện đặt từ thời Lê Quang Thuận gọi là Kim Hoa Theo như sự diễn tả bên trên thì Kim Hoa theo ĐVQTLĐ nằm phía bắc huyện Sóc Sơn (tỉnh Hà Nội) và phía đông huyện Mê Linh (tỉnh Vĩnh Phúc) ngày nay (còn tiếp)