Serving the mental health needs & promoting wellbeing of people from Vietnam Hội Tâm Thần Việt Nam 越南心理保健服務 Ung Thư Xương 骨癌 Bone Cancer U xương ác tính 惡性骨腫瘤 Bác sĩ NguyÍn Xuân CÄm biên soạn 中文編譯 : 謝延績 O.B.E.
Lời xin phép trước Kính gởi Qúy Báo, Tạp chí, Tác giả cùng những công trình nghiên cứu Việt Anh Pháp và Hoa ngữ có bài được trích đăng. Chúng tôi mạn phép trích đăng hoặc dịch những bài có giá trị y tế cao nhằm phục vụ đồng hương Việt nam tại VQA trong chiều hướng thông tin giáo dục và quảng bá tin tức không vụ lợi. Advanced permission Request We would like to ask in advance permission of Newspapers, magazines and researchers that have valuable articles or studies published in this booklet. Our aim is to serve the Vietnamese Communities in the UK in terms of publicity, health education, and dissemination of information without making profits. 預先徵求許可 謹向報紙 雜誌社和各位研究學者, 預先徵求許可轉繹具有價值的報導和研究論文, 刊印予本小冊子 其目的是非牟利性, 而是為來自越南難民社區提供服務 推廣健康教育和保健知識傳播
Ung Thư Xương (Bone Cancer) Ung thư xương là một bệnh ít gặp, xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng đa số là trẻ em, thanh thiếu niên. Về tỷ lệ mắc phải thì phái nam cao hơn nữ. Tất cả xương trong cơ thể (trên 200 cái) đều có thể bị ung thư viếng thăm, nhưng nhiều nhất là xương tay và chân (tại phần trên xương cánh tay, phần dưới xương đùi, phần trên xương cẳng chân, gần đầu gối). Một số trường hợp ung thư hộp sọ, xương sống, vương sườn, xương chậu cũng được ghi nhận. Ung thư xương gồm hai loại: 1. ung thư bắt nguồn từ xương, gọi là ung thư nguyên phát (sarcoma), ít thấy. 2. ung thư thứ phát, từ ung thư của một bộ phận cơ thể di căn đến. Nguyên nhân Chưa được sang tỏ. Các nhà khoa học chỉ nêu một số giả thuyết về nguyên nhân của chứng bệnh: bất thường về di truyền như tăng hoặc loạn sản xương. Bị bệnh Paget, một loại bệnh xảy ra cho người có tuổi, thường thấy ở hộp sọ, cột sống, xương chậu, tay chân. Xương dày lên, cấu trúc thay đổi. Đã từng tiếp xúc với xạ trị để chữa các bệnh khác. Triệu chứng 1
Triệu chứng ung thư xuất hiện chậm, xảy ra khác nhau tùy từng loại xương bị ảnh hưởng và vị trí của nó trong cơ thể, và tùy kích cỡ của khối u. Đau nhức triền miên và cao độ, nhất là vào ban đêm khi các cơ bắp thư giãn, tại vùng xương bị bệnh, Xung quanh vùng xương bị bệnh sưng vù lên. Tuy nhiên, tình trạng này không nhất thiết là luôn luôn có, ví vụ u xương nằm sâu trong các mô thịt. Cử động khớp bị giới hạn, nếu u xương nằm gần khớp. U xương nếu ở cột sống có thể tạo sức ép lên các dây thần kinh tại đó, gây đau nhức, yếu và có khi cả tê liệt chi nữa. Gẫy xương không có nguyên nhân, hoặc sau khi bị va chạm nhẹ. Suy nhược cơ thể, xanh xao thiếu máu, ra nhiều mồ hôi, dễ nhiễm trùng. Các triệu chứng trên không đặc hiệu của bệnh ung thư, nên nếu ai bị đau thường xuyên trong nhiều ngày tại một vùng của chân tây thì nên đến khám bác sĩ chuyên khoa xương khớp. Chẩn đoán Ngoài việc hỏi thăm về tiền sử của bệnh nhân và gia đình, khám lâm sang toàn diện, bác sĩ còn cho làm thêm những xét nghiệm như: 2
Thử máu, thử nước tiểu Chụp tia X vùng xương bị bệnh, có thể cho thấy kích thước, hình dạng của nó: u lành thường tròn, bờ u rõ nét; u ung thư có nhiều hình dạng, bờ u không đều. Ngoài ra, bệnh nhân còn được chụp phổi để kiểm tra xem ung thư đã di căn đến đó chưa. U ung Thư Xương mới mọc U Xương Lành Tính U Xương Ác Tính Làm scan xương với chất đồng vị phóng xạ tiêm vào tĩnh mạch. Tế bào xương, nếu bị ung thư, sẽ thu hút nhiều chất này hơn bình thường, và một hình ảnh nổi bật sẽ hiện trên phim. Độ phóng xạ rất thấp, và biến khỏi cơ thể trong vài giờ. Sinh thiết (biopsy), lấy tế bào xương để xét nghiệm dưới kính hiển vi, bằng cách: 1. dùng kim hút các tế bào này. 2. mổ hở lấy một mẩu u xương. Làm CT scan, MRI scan toàn cơ thể. Trong phần chẩn đoán, việc định mức độ và phân giai đoạn của chứng bệnh cũng được tiến hành. Về múc độ, bệnh được chia ra là nhẹ (cấp 1), trung bình (cấp 2) và nặng (cấp 3). Về giai đoạn của chứng bệnh thì tùy vào kích cỡ của ung thư, sự lan tràn của nó sang các bộ phận khác của cơ thể để được đánh giá nặng nhẹ. 3
Chữa Trị Chữa trị ung thư xương có nhiều phương cách: Hóa trị (chemotherapy) với thuốc chống ung thư như melphalan, cyclophosphamide, methotrexate, doxorubicin, vincristine, adriamycin v.v. Thường các thuốc này được cấp phối hợp từ 3 thứ trở lên, dưới dạng viên uống, tiêm thịt hay tĩnh mạch. Hiện nay, một số thuốc kháng thể đang được thử nghiệm trong phần chữa trị. Xạ trị (radiotheraphy), phối hợp với hóa trị. Giải phẫu: 1. cắt bỏ khối u ác tính và ghép xương tự than hoặc xương của người hiến tặng. 2. cắt bỏ chi. Ngoải ra, bệnh nhân có thể được truyền máu, uống/tiêm kháng sinh, hướng dẫn về dinh dưỡng đúng cách và tư vấn về tinh thần. Các loại ung thư xương 1. Ung thư nguyên phát Gồm có: U xương ác tính (osteosarcoma): loại này xảy ra ở lứa tuổi 10-20, còn người già là do biến chứng của bệnh Paget nói trên. U phần lớn phát sinh tại các xương dài ở tay và chân, gần gối xa khuỷu, di căn rất nhanh thường là đến phổi. Nếu được chẩn đoán và chữa trị sớm, tiên liệu rất khả quan, tỷ lệ sống trên 5 năm cao. 4
U sụn ác tính (chondrosarcoma): xảy ra tại các xương dài của người có tuổi, phát triển chậm, từ u sụn lành tính hoặc từ xương bình thường. Độ ác tính của u không cao, nên có thể chữa khỏi bằng cách mổ bỏ đi phần ung thư, phối hợp với xạ trị; còn việc đoạn chi ít khi được đặt ra. U ác tính Ewing (Ewing s sarcoma): tuổi mắc phải là từ 10-20, nam giới nhiều hơn phụ nữ. U thường phát sinh ở phần giữa tay hay chân, đôi khi ở xương sườn, gây đau nhức và sưng lên, xanh xao thiếu máu, sốt cao. U Ewing rất nhạy cảm với xạ trị và thuốc chống ung thư, kết quả chữa trị rất khả quan. U xơ ác tính (fibrosarcoma): xảy ra tại nguyên bào sợi của xương. Mọi lứa tuổi đều có thể mắc phải, tiên liệu bệnh tốt hơn u xương ác tính. U tủy xương (multiple myeloma): xảy ra cho người già, tại vùng tủy tạo ra các huyết cầu. U có thể phát sinh tại nhiều xương, gây đau nhức ở nhiều nơi. Chữa trị với xạ trị phối hợp với hóa trị, đôi khi bằng giải phẫu. 2. Ung thư thứ phát Do tế bào ung thư từ các bộ phận của cơ thể di căn đến, thường nhất là từ vú, phổi, tuyến tiền liệt, tuyến giáp trạng (thyroid gland). Chữa trị tùy theo loại ung thư và gồm có: xạ trị kết hợp với hóa trị và giải phẫu. 5
骨癌 骨腫瘤是一種罕見的疾病, 發生在所有年齡, 但其中大多數是兒童, 青少年 發病率男性比女性多 所有在體內的骨骼 (200 多支 ) 都可能遭受癌症侵犯, 但大部分是手和腿部骨骼 ( 在上手臂骨, 脚骨上方, 近膝蓋脚骨 ) 也有一些癌症病例如頭骨 脊椎, 肋骨 骨盆 骨癌有兩種類型 : 1. 來自骨骼本身, 稱為原發骨癌 (sarcoma), 比較罕見 2. 繼發性癌症, 由其它器官癌症轉移至骨骼 原因 骨癌發生真正原因, 現仍不很清楚 科學家們只提到了一些有關疾病原因的假說 : 如發育不良的遺傳異常, 骨骼的過度生長 佩吉特氏病 (Paget disease of bone), 這種疾病發生在老年人, 經常發生在頭骨 脊椎 骨盆 手和脚部 骨長厚和結構變化 曾經暴露或接受輻射治療其他疾病 症狀 骨癌症狀出現緩慢, 隨受影響的骨 其在體內的位置和腫瘤的大小而不同 一般症狀為 : 患部激烈疼痛和延久, 尤其是在夜間, 當患部肌肉放鬆 患部周圍腫脹 然而, 這種情況並不一定發生, 如果骨腫瘤長在肌肉深處 6
關節的運動受到限制, 如果腫瘤位於關節附近 如果腫瘤長在脊椎骨, 附近的神經線可能受到壓迫, 引起疼痛 乏力 有時可能四肢癱瘓 沒有任何理由的骨折, 或輕微碰撞後 身體虛弱 蒼白貧血 身重減輕 發燒 出汗多 容易被感染 以上的各種症狀並不是骨癌的特異症狀 因此, 如果遭受手脚疼痛多日, 就應該見醫生接受撿查, 並介紹到骨專科醫生 診斷 除了了解患者和家屬病史和全面的臨床檢查, 醫生還會做進一步檢驗, 如 : 驗血和尿液 對患部骨骼作一般 X 光片攝影, 可以顯示腫瘤的大小和形狀 良性腫瘤通常是圓形周邊整齊明確, 癌腫瘤有許多形狀, 周邊不規則 另外, 患者也會作肺 X 光片攝影, 檢查肺癌是否已擴散 癌腫瘤 增生骨 良性骨瘤 惡性骨瘤 8
骨骼同位素掃描 ( 放射性同位素注射入靜脈 ) 患癌症的骨細胞將吸引比正常細胞多的放射性同位素, 突出的形象將出現在掃描影片上 其輻射程度很低, 會在數小時後從身體上消失 活組織檢查 (biopsy), 取出骨細胞在顯微鏡下檢查, 取樣方法 : 1. 針刺取樣,2. 患部切開取樣 電腦斷層攝影 (CT scan) 核磁共振攝影 (MRI scan) 在診斷中, 疾病的程度和階段分析也會同時進行 疾病的程度分為 : 輕度 ( 一級 ), 中度 ( 二級 ) 和嚴重 ( 三級 ) 至於疾病的階段, 是根據癌腫瘤的大小, 其擴散到身體的其他部分, 以評估嚴重性 治療 有多種方法治療骨癌 : 化學治療 (chemotherapy), 以各種抗癌藥物如 melphalan, cyclophosphamide, methotrexate, doxorubicin, vincristine, adriamycin v.v. 通常以三種成更多這些藥物配合成口服或注射劑 目前, 有一些新的抗體藥物正在治療試驗中 放射線治療 (radiotheraphy) 與化學治療配合 外科手術治療 : 1. 根除與植骨 ( 把患惡性腫瘤的骨切除, 再用自體的骨或捐捐贈的骨移植 2. 截肢 另外, 患者可受輸血 口服 / 注射抗生素 適當的營養指導和精神輔導 骨癌的種類 一. 原發性骨癌, 包括 : 9
惡性骨腫瘤 (osteosarcoma): 這種類型多發生在年齡 10-20 歲的青少年, 至於老年人是佩吉特氏病的並發症腫瘤大多發生在手和脚的長骨, 近膝蓋遠手肘, 轉移速度非常快, 通常是到肺部 如果獲得早期診斷和治療, 預後良好, 生存率 5 年以上很高 惡性軟骨腫瘤 (chondrosarcoma): 發生在老年人的長骨, 生長緩慢, 由良性軟骨瘤變成惡性, 其惡性程度不高, 因而可以治愈, 可以通過手術切除腫瘤, 然後配合放射線治療 至於截肢很少發生 尤因惡性腫瘤 (Ewing s sarcoma): 發病年齡為 10-20, 男性多於女性 腫瘤經常出現在手臂或腿的中間, 有時在肋骨, 造成疼痛和腫脹 面色蒼白 貧血 發高燒 尤因惡性腫瘤對輻射和抗癌藥物非常敏感, 治療效果是非常可觀的 惡性纖維腫瘤 (fibrosarcoma): 發生在骨的原細胞纖維 任何年齡都可能患此疾病, 預後比惡性骨腫瘤較好 多發性骨髓瘤 (multiple myeloma): 發生於老年人, 在骨髓製造血液部位, 腫瘤可能發生在不同骨上, 引起許多地方疼痛 治療方面以放射配合化療, 有時需要動手術 二. 次發性骨癌 從身體的其他部位的癌細胞轉移至骨, 最常見的是從乳腺癌, 肺癌, 前列腺癌, 甲狀腺 (thyroid gland) 治療取決於癌症的類型, 包括 : 放射治療結合化療和手術治療 10
This booklet is published with the support of: The City Bridge Trust City & Hackney NHS Serving the mental health needs & promoting wellbeing of people from Vietnam 越南心理保健服務 Hội Tâm Thần Việt Nam 25 Fair Street, London SE1 2XF Phone: 020 7234 0601 Fax 020 7407 7500 Email: info@vmhs.org.uk Website: www.vmhs.org.uk Charity Registration No. 1001991 Company Registration No. 2572955