2 Nếu là thơ 5 chữ thì coi như là bỏ 2 chữ đầu của loại thơ 7 chữ và luật lệ vẫn như 7 chữ. Chữ thứ 2 của thơ 5 chữ tương đương với chữ thứ 4 của thơ

Transcription

1 1 Từ Thơ Đường Tới Thơ Mới. Dương Đình Hỷ Thơ Đường 7 chữ có nhiều luật lệ ràng buộc. Theo hàng ngang thì luật bằng trắc của các chữ trong câu được quy định bởi luật : nhất tam ngũ bất luận, nhị tứ lục phân minh; nghĩa là các chữ 1,3, 5 không kể, nhưng các chữ 2, 4,6 thì phải theo luật. Trong lối thơ 7 chữ 4 câu theo hàng dọc thì chữ thứ 2 của câu một và chữ thứ 2 của câu 4 phải niêm với nhau (nghĩa là cùng vần bằng hay cùng trắc). Nếu là thể thất ngôn bát cú (7 chữ 8 câu) thì chữ thứ 2 của câu 1 niêm với chữ thứ 2 của câu 8. Chữ thứ 2 của các câu (2+3), (4+5), (6+7) niêm với nhau. Về vần thì chữ cuối vần bằng của câu 1 vần với chữ cuối của các câu 2, 4,6 và 8. Nếu chữ cuối của câu 1 là vần trắc thì chữ cuối của câu 2 vần bằng sẽ vần với chữ cuối của các câu 4, 6 và 8, tức là cả bài chỉ có một vần mà thôi.

2 2 Nếu là thơ 5 chữ thì coi như là bỏ 2 chữ đầu của loại thơ 7 chữ và luật lệ vẫn như 7 chữ. Chữ thứ 2 của thơ 5 chữ tương đương với chữ thứ 4 của thơ 7 chữ, và chữ thứ 4 của thơ 5 chữ tương đương với chữ thứ 6 của thơ 7 chữ. Thơ mới Việt Nam bỏ cả niêm, luật chỉ giữ lại cách hiệp vần, do đó dễ dàng xử dụng hơn. Các dịch giả Việt Nam khi dịch thơ Đường ra Việt ngữ thường dùng thể thơ lục bát là một thể thơ đặc biệt của Việt Nam, tuân theo luật của thơ Việt, nhưng khi xử dụng các thể thơ 5 chữ hoặc 7 chữ thì đều tuân theo quy luật của thơ Đường. Thi ca Việt Nam đã tiến từ thơ cũ tới thơ mới, rồi thơ tự do. Nếu đã chấp nhận dùng lục bát để dịch thơ Đường thì tại sao lại không chấp nhận thơ mới hay thơ tự do để dịch chứ? Do đó chúng tôi thử dịch lại một số bài nổi tiếng đã có nhiều người trước kia đã dịch, nhưng theo lối thơ mới, không tuân thủ theo những luật lệ khắt khe của thơ Đường. Thể loại thơ Đường. Cổ phong (còn gọi là cổ thể) là những bài thơ 5, hay 7 chữ, số câu không nhất định, không theo niêm luật, nhưng số chữ thì nhất định. Nếu các bài 7 chữ quá 8 câu và các bài 5 chữ quá 16 câu thì gọi là tràng thiên. Cổ phong xuất hiện từ đời Đông Hán, nhưng đời Đường vẫn dùng. Đường thi (còn gọi là Cận Thể) theo số chữ thì có ngũ ngôn (5 chữ) và thất ngôn (7 chữ). Theo số câu thì có Tứ tuyệt (bốn câu) và Bát cú (8 câu). Về thanh chúng ta có 2 thanh Bằng (những chữ có dấu huyền và không dấu) và Trắc (những chữ có dấu sắc, hỏi, ngã, nặng). Chỉ để ý đến các chữ 2,4, 6. Một bài thi thất ngôn tứ tuyệt sẽ có dạng như sau : Vần Bằng Vần Trắc

3 3 B T B T B T T B T B T B T B T B T B B T B T B T Gọi là vần bằng vì chữ thứ 2 của câu 1 là bằng, gọi là vần trắc vì chữ thứ 2 của câu một là trắc. Nếu hàng ngang không theo thứ tự trên thì đó là thất luật. Nếu hàng dọc không theo thứ tự trên thì đó là thất niêm. Với thể thất ngôn bát cú (7 chữ, 8 câu) thì sau câu thứ 4 của Tứ tuyệt ta lập lại thứ tự của 4 câu trên. Vần Bằng B T B T B T T B T B T B B T B T B T T B T B T B Vần Trắc T B T B T B B T B T B T T B T B T B B T B T B T Nhạc Phủ : Loại thơ dùng để phổ nhạc, có từ đời Hán nhưng đời Dường cũng có dùng. Có thể dùng 5 chữ 4 câu gọi là Ngũ tuyệt nhạc phủ, thí dụ bài Trường Can Hành, hoặc 7 chữ 4 câu gọi là Thất tuyệt nhạc phủ, thí dụ bài Kim Hĩ Y.

4 4 Bài 1 : 登 幽 州 臺 歌 Đăng U Châu Đài Ca 前 不 見 古 人 Tiền bất kiến cổ nhân 後 不 見 來 者 Hậu bất kiến lai giả 念 天 地 之 悠 悠 Niệm thiên địa chi du du 獨 愴 然 而 涕 下 Độc sảng nhiên nhi thế hạ. 陳 子 昂 Trần Tử Ngang Nhìn trước chẳng thấy cổ nhân đâu, nhìn sau chẳng thấy người tới. Ngắm thấy trời đất bao la vô tận, bất giác bi thương mà nhỏ lệ. Bài ca lên đài U Châu Người trước nhìn chẳng thấy

5 5 Người sau lại ở đâu Ngẫm trời đất rộng lớn Tự mình nhỏ lệ đau. Bài 2 : 回 鄉 偶 書 Hồi Hương Ngẫu Thư 少 小 離 家 老 大 回 Thiếu tiểu ly gia lão đại hồi 鄉 音 無 改 鬓 毛 催 Hương âm vô cải mấn mao thôi 兒 童 相 見 不 相 識 Nhi đồng tương kiến bất tương thức 笑 問 客 從 何 處 來 Tiếu vấn khách tòng hà xứ lai. 賀 知 章 Hạ Tri Chương

6 6 Tôi từ nhỏ đã xa nhà, về già mới trở lại quê. Tuy giọng nói không đổi, nhưng tóc mai đã bạc. Trẻ quê không nhận ra cười hỏi : Ông khách từ đâu đến đây? Bài thơ viết ngẫu nhiên khi về quê Lúc nhỏ ra đi, già về chơi Giọng quê không đổi, tóc bạc rồi Con nít gập mặt mà chẳng biết Cười hỏi khách từ đâu tới đây? Bài 3 : 涼 州 詞 Lương Châu Từ 葡 萄 美 酒 夜 光 杯 Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi 谷 飲 琵 琶 馬 上 催 Dục ẩm tỳ bà mã thượng thôi 醉 卧 沙 塲 君 莫 笑 Túy ngọa xa trường quân mạc tiếu 古 來 征 戰 幾 人 回 Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.

7 7 王 翰 Vương Hàn Đã rót rượu Bồ Đào vào đầy chén ngọc, tôi định uống thì đáng hận thay tiếng đàn tỳ bà đã dục dã lên đường. Nếu tôi có say ngủ ngoài trận địa thì xin ông cũng đừng cười, bởi vì xưa nay ra trận mấy ai đã được trở về vẹn toàn? Bài từ Lương Châu Rót rượu Bồ Đào vào chén ngọc Muốn uống Tỳ Bà đã dục đi Chớ cười say ngủ nơi chiến địa Xưa nay chinh chiến mấy ai về? Bồ Đào rượu rót đầy chén bạc Chưa nhắp đàn Tỳ đã dục đi Đừng cười ta xỉn nơi trận mạc Ngàn năm ra trận mấy người về? Ngộ Không

8 8 Bài 4 : 夜 思 Dạ Tư 牀 前 明 月 光 Sàng tiền minh nguyệt quang 疑 是 地 上 霜 Nghi thị địa thượng sương 舉 頭 望 明 月 Cử đầu vọng minh nguyệt 低 頭 思 故 鄉 Đê đầu tư cố hương. 李 白 Lý Bạch Thấy ánh trăng ở đầu giường, tôi nghi là sương ở đất bốc lên, ngửng đầu lên nhìn trăng sáng, rồi cúi đầu xuống không ngăn được lòng nhớ cố hương. Nghĩ trong đêm

9 9 Đầu giường ánh trăng rọi Ngỡ là đất bốc sương Ngửng đầu nhìn trăng sáng Cúi đầu nhớ cố hương. Bài 5 : 下 江 陵 Hạ Giang Lăng 朝 辭 白 帝 彩 雲 間 Triêu từ bạch đế thái vân gian 千 里 江 陵 一 日 還 Thiên lý giang lăng nhất nhật hoàn 兩 岸 猿 聲 啼 不 住 Lưỡng ngạn viên thanh đề bất trú 輕 舟 已 過 萬 重 山 Khinh chu dĩ quá vạn trùng san. 李 白 Lý Bạch

10 10 Từ sang sớm trời còn mây mù, tôi rời khỏi thành Bạch Đế. Tôi đi trên chiếc thuyền nhẹ, dù đường dài cả ngàn dậm mà chỉ trong ngày đã tới Giang Lăng. Tôi nghe tiếng vượn hú ở hai bên bờ sông không dứt. Dù tiếng kêu thê thảm cũng không giữ được thuyền tôi. Chiếc thuyền nhẹ đã băng qua cả ngàn vạn núi. Tới Giang Lăng Buổi sáng mịt mù rời Bạch Đế Ngàn dậm, trong ngày tới Giang Lăng Hai bờ tiếng vượn kêu chẳng dứt Thuyền nhẹ lướt qua cả ngàn non. Bài 6 : 楓 橋 夜 泊 Phong Kiều Dạ Bạc 月 落 烏 啼 霜 滿 天 Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên 江 楓 漁 火 對 愁 眠 Giang phong ngư hỏa đối sầu miên 姑 蘇 城 外 寒 山 寺 Cô Tô thành ngoại Hàn San tự 夜 半 鐘 聲 到 客 船 Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền.

11 11 張 繼 Trương Kế Trăng lặn, quạ kêu, trời đầy sương lạnh. Trên sông, dưới hàng cây phong, lửa chài le lói ở bên kia sông đối diện là tôi, người buồn, mất ngủ. Tiếng chuông của chùa Hàn San ở ngoài thành Cô Tô, nửa đêm vang vọng tới thuyền tôi. Đêm đậu thuyền ở bến Phong Kiều Trăng lặn quạ kêu trời ngập sương Đèn chài, rặng phong sầu vấn vương Thuyền ai đậu bến Cô Tô đó Có nghe chuông khuya chùa Hàn San. Bài 7 : 飲 酒 看 牡 丹 Ẩm Tửu Khán Mẫu Đơn 金 日 花 前 飲 Kim nhật hoa tiền ẩm

12 12 甘 心 醉 數 杯 Cam tâm túy số bôi 但 愁 花 有 語 Đản sầu hoa hữu ngữ 不 爲 老 人 開 Bất vi lão nhân khai. 劉 禹 錫 Lưu Vũ Tích Hôm nay tôi uống rượu trước hoa, nguyện uống vài chén cho say. Chỉ sợ nếu hoa biết nói, sẽ bảo : hoa đâu nở vì lão già này. Uống rượu ngắm Mẫu Đơn Nay trước hoa uống rượu Nguyện uống vài chén say Chỉ sợ hoa sẽ nói Đâu nở vì lão này!

13 13 Bài 8 : 題 昔 所 見 處 Đề Tích Sở Kiến Xứ 去 年 今 日 此 門 中 Khứ niên kim nhật thử môn trung 人 面 桃 花 相 映 红 Nhân diện đào hoa tương ánh hồng 人 面 不 知 何 處 去 Nhân diện bất tri hà xứ khứ 桃 花 依 舊 笑 東 風 Đào hoa y cựu tiếu Đông phong. 崔 護 Thôi Hộ Năm ngoái, ngày này, trong cửa này, mặt người hoa đào đều hồng. Mặt người chẳng biết đã đi đâu, nhưng hoa đào vẫn như cũ cười với gió Đông. Đề chỗ đã xem qua Ngày này năm ngoái ở trong cửa

14 14 Mặt người, hoa đào cùng ửng hồng Mặt người chẳng biết đi đâu mất Hoa đào như cũ cười gió Đông. Ngày này năm trước trong khung cửa Có người cùng hoa ửng ánh hồng Năm nay chẳng biết đi đâu mất Chỉ thấy hoa đào cười gió Đông. Ngộ Không Bài 9 : 赤 壁 懷 古 Xích Bích Hoài Cổ 折 戟 沉 沙 鐵 未 銷 Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu 自 將 磨 洗 認 前 朝 Tự tương ma tẩy nhận tiền triều 東 風 不 與 周 郎 便 Đông phong bất dữ Chu lang tiện 銅 雀 春 深 鎖 二 喬 Đồng tước xuân thâm tỏa nhị kiều.

15 15 杜 Đỗ 牧 Mục Chiếc kích gẫy vùi trong cát nay được mang lên chất sắt chưa tan, rửa sạch thấy vết tích của triều trước. Nếu gió Đông không giúp cho Chu Du thì hai nàng Kiều ở Đông Ngô (vợ Tôn Sách và Vợ Chu Du) đã bị Tào Tháo nhốt ở đài Đồng Tước để mua vui rồi. Hoài cổ trận Xích Bích Kích gẫy, vùi cát, sắt chửa tiêu Rửa sạch nhận ra dấu tiền triều Chu lang chẳng được gió Đông giúp Thì đài Đồng tước khóa hai Kiều. Bài 10 : 漁 翁 Ngư Ông 漁 翁 夜 傍 西 巖 宿 Ngư ông dạ bàng Tây nham túc

16 16 曉 汲 清 湘 燃 楚 竹 Hiểu cấp thanh tương nhiên sở trúc 煙 銷 日 出 不 見 人 Yên tiêu nhật xuất bất kiến nhân 欸 乃 一 聲 山 水 绿 Ai nãi nhất thanh sơn thủy lục 迴 看 天 際 下 中 流 Hồi khan thiên tế hạ trung lưu 巖 上 無 心 雲 相 逐 Nham thượng vô tâm vân tương trục. 柳 宗 元 Liễu Tông Nguyên Buổi tối, ngư ông đậu thuyền ở mé Tây núi mà ngủ. Sáng sớm dùng tre nước Sở và nước sông Tương để nấu cơm. Khi mặt trời mọc, khói sương tan hết, chẳng thấy bóng dáng người nào cả, chỉ nghe tiếng vọng từ dòng sông, ngoảnh đầu nhìn lại thì thấy nước từ chân trời cuồn cuộn chẩy lại, trên mỏm núi những đám mây trắng đuổi theo nhau. Ông câu Ông câu ghé thuyền mé Tây ngủ Nấu ăn tre Sở, nước sông Tương Khói tan, trời mọc, người vắng ngắt

17 17 Một tiếng vọng lên từ dòng sông Ngoảnh nhìn nước chẩy từ trời lại Mây trắng đuổi nhau ở đầu non. Bài 11 : 尋 隱 者 不 遇 Tầm Ẩn Giả Bất Ngộ 松 下 問 童 子 Tùng hạ vấn đồng tử 言 師 採 藥 去 Ngôn sư thái dược khứ 只 在 此 山 中 Chỉ tại thử sơn trung 雲 深 不 知 處 Vân thâm bất tri xứ. 賈 島 Giả Đảo

18 18 Tôi hỏi thăm tiểu đồng ở dưới gốc cây tùng. Tiểu đồng nói sư phụ con đã vào núi hái thuốc rồi, chỉ quanh quẩn trong núi này thôi, nhưng mây đầy chẳng biết ở chỗ nào! Tìm người ở ẩn không gập Gốc thông hỏi đồng tử Thầy đi hái thuốc rồi Chỉ quanh quẩn trong núi Mây dầy chẳng rõ nơi. Dưới gốc tùng già hỏi đồng tử Hái thuốc Thầy đi mãi tận đâu? Thưa chỉ quẩn quanh nơi góc núi Đầy mây chẳng rõ ở nơi đâu! Ngộ Không Bài 12 : 泊 秦 淮 Bạc Tần Hoài 煙 蘢 寒 水 月 籠 沙 Yên lung hàn thủy nguyệt lung sa

19 19 夜 泊 秦 淮 近 酒 家 Dạ bạc Tần Hoài cận tửu gia 商 女 不 知 亡 國 恨 Thương nữ bất tri vong quốc hận 隔 江 猶 唱 後 庭 花 Cách giang do xướng Hậu Đình Hoa. 杜 牧 Đỗ Mục Khói lồng nước lạnh, trăng rọi trên cát, đêm tôi đậu thuyền ở bến Tần Hoài, gần quán rượu. Ca nữ chẳng biết hận mất nước, cách sông còn hát khúc Hậu Đình Hoa ( bài hát làm Trần Hậu Chủ mất nước). Đậu bến Tần Hoài Khói lồng nước lạnh trăng in cát Đêm đậu Tần Hoài gần tửu gia Thương nữ chẳng biết hận mất nước Cách sông còn hát Hậu Đình Hoa.

20 20 Bài 13 : 閨 怨 Khuê Oán 閨 中 少 婦 不 知 愁 Khuê trung thiếu phụ bất tri sầu 春 日 凝 妝 上 翠 樓 Xuân nhật ngưng trang thướng thúy lâu 忽 見 陌 頭 楊 柳 色 Hốt kiến mạch đầu dương liễu sắc 悔 教 夫 婿 覓 封 侯 Hối giao phu tế mịch phong hầu. 王 昌 齡 Vương Xương Linh Trong phòng khuê, người vợ trẻ chưa biết buồn là gì, ngày Xuân ngừng trang điểm, lên lầu coi chơi. Bỗng nhìn thấy ở đầu đường, dương liễu xanh tươi biểu hiện mùa xuân đã về, lúc đó mới hối đã để chồng đi kiếm công danh. Nỗi oán hận của người phòng khuê Phòng khuê thiếu phụ chửa biết sầu Ngày Xuân ngưng trang bước lên lầu

21 21 Bỗng thấy đầu đường mầu dương liễu Hối để chồng đi kiếm tước hầu. Phòng the vợ trẻ sầu chưa biết Xuân về, biếng điểm thoát lên lầu Nhìn hàng dương liễu xanh biêng biếc Hối để chồng đi kiếm công hầu! Ngộ Không Bài 14 : 雜 詩 Tạp Thi 君 自 故 鄉 來 Quân tự cố hương lai 應 知 故 鄉 事 Ưng tri cố hương sự 來 日 綺 窗 前 Lai nhật ỷ song tiền 寒 梅 著 花 未 Hàn mai trước hoa vị.

22 22 王 維 Vương Duy Ông từ cố hương đến, chắc rõ chuyện quê mình, không biết lúc ông ra đi cây mai ở trước cửa nhà tôi đã ra hoa chưa nhỉ? Thơ vặt Ông từ cố hương tới Hẳn rõ chuyện quê nhà Cây mai lạnh trước cửa Chẳng biết có ra hoa? Bạn tới chơi đây từ quê cũ Hãy kể cho nghe chuyện cửa nhà Cây mai đầu ngõ còn hay mất Liệu có trổ hoa như thuở nào? Ngộ Không

23 23 Bài 15 : 怨 情 Oán Tình 美 人 捲 珠 簾 Mỹ nhân quyển châu liêm 深 坐 戚 蛾 眉 Thâm tọa thích nga mi 但 見 淚 痕 濕 Đản kiến lệ ngân hiển 不 知 心 恨 誰 Bất tri tâm hận thùy. 李 Lý 白 Bạch Người đẹp cuốn bức rèm châu lên rồi ngồi ngây ra đó. Đôi mày ngài cau lại, ở khóe mắt hãy còn vệt nước mắt. Không biết là trong lòng nàng đang giận ai? Tình oán Người đẹp cuốn màn cửa

24 24 Ngồi lặng cau đôi mày Chỉ thấy vệt nước mắt Không biết là giận ai? Bài 16 : 春 思 Xuân Tư 燕 草 如 碧 絲 Yên thảo như bích ty 秦 桑 低 綠 枝 Tần tang đê lục chi 當 君 懷 歸 日 Đương quân hoài quy nhật 是 妾 斷 腸 時 Thị thiếp đoạn trường thời 春 風 不 相 識 Xuân phong bất tương thức 何 事 入 羅 幃 Hà sự nhập la vi 李 白 Lý Bạch

25 25 Cỏ yên như sợi tơ biếc, dâu Tần rũ những cành xanh. Khi anh đang nhớ nhà thì cũng chính là lúc lòng em đau như cắt. Gió Xuân chẳng hề quen biết, bỗng nhiên chui vào màn. Ý Xuân Cỏ yên như tơ biếc Dâu Tần lả cành xanh Chàng mong ngày trở lại Chính lúc thiếp đoạn trường Gió Xuân chẳng quen biết Cớ chi vào trong màn. Bài 17 : 春 夜 洛 城 聞 笛 Xuân Dạ Lạc Thành Văn Địch 誰 家 玉 笛 暗 飛 聲 Thùy gia ngọc địch ám phi thanh 散 入 春 風 滿 洛 城 Tán nhập Xuân phong mãn Lạc thành

26 26 此 夜 曲 中 聞 折 柳 Thử dạ khúc trung văn Chiết liễu 何 人 不 起 故 園 情 Hà nhân bất khởi cố viên tình. 李 Lý 白 Bạch Gió Xuân đưa tiếng sáo nhà ai đến khắp thành Lạc Dương; tiếng sáo lúc có, lúc không. Đêm nay được nghe bài Chiết Liễu (một bài hát biệt ly) ai chẳng động lòng nhớ quê? Đêm Xuân nghe tiếng sáo ở Lạc Thành Tiếng sáo nhà ai lúc không, có Vang khắp Lạc Thành nhờ gió Xuân Đêm nay nghe được bài Chiết liễu Tình quê nào ai có thể quên. Bài 18 : 黄 鶴 樓

27 27 Hoàng Hạc Lâu 昔 人 已 乘 黄 鶴 去 Tích nhân dĩ thừa hoàng hạc khứ 此 地 空 餘 黄 鶴 樓 Thử địa không dư hoàng hạc lâu 黄 鶴 一 去 不 復 返 Hoàng hạc nhất khứ bất phục phản 白 雲 千 載 空 悠 悠 Bạch vân thiên tải không du du 睛 川 歷 歷 漢 陽 樹 Tinh xuyên lịch lịch Hán dương thụ 芳 草 萋 萋 鸚 鵡 洲 Phương thảo thê thê anh vũ châu 日 暮 鄕 關 何 處 是 Nhật mộ hương quan hà xứ thị 煙 波 江 上 使 人 愁 Yên ba giang thượng sử nhân sầu. 崔 Thôi 顥 Hiệu

28 28 Lúc trước, có vị tiên cưỡi hoàng hạc bay đi chỉ lưu lại chỗ này một tòa Hoàng hạc lâu. Hạc vàng bay đi rồi, không bao giờ trở lại nữa. Ngàn năm sau, mây trắng vẫn mãi mãi chờ. Trời lạnh, nước sông trong soi bóng cây Hán Dương, cỏ bãi sông Anh Vũ mọc um tùm. Tôi chợt nghĩ tới cố hương không biết ở nơi nào, nhìn khói sóng trên sông khiến lòng buồn bã. Lầu Hoàng Hạc Người xưa cưỡi hạc vàng đi mất Còn trơ lầu hạc ở chốn này Hạc vàng bay rồi không trở lại Mây trắng ngàn năm vẫn còn bay. Hán Dương sông tạnh, cây soi bóng Cỏ thơm mơn mởn Anh Võ Châu Trời tối quê mình nơi nào nhỉ Khói sóng trên sông khiến người sầu. Bài 19 : 春 曉 Xuân Hiểu 春 眠 不 覺 曉 Xuân miên bất giác hiểu

29 29 處 處 聞 啼 鳥 Xứ xứ văn đề điểu 夜 來 風 雨 聲 Dạ lai phong vũ thanh 花 落 知 多 少 Hoa lạc tri đa thiểu. 孟 浩 然 Mạnh Hạo Nhiên Giấc ngủ ngày Xuân rất ngon, khi tôi tỉnh dậy không biết trời sáng đã lâu rồi. Nghe tiếng chim hót khắp nơi. Đêm qua có nghe tiếng mưa gió. Không biết có bao nhiêu hoa đã rụng. Một buổi sang mùa Xuân Giấc xuân, sáng chẳng biết Chốn chốn nghe chim kêu Đêm lại, nghe mưa gió Hoa rụng biết bao nhiêu? Bừng tỉnh giấc Xuân, sáng chẳng biết

30 30 Vang lừng khắp chốn tiếng chim kêu Trong đêm gió hú qua khe vách Chẳng biết hoa tàn rụng bao nhiêu? Ngộ Không Bài 20 : 遊 子 吟 Du Tử Ngâm 慈 母 手 中 線 Từ mẫu thủ trung tuyến 遊 子 身 上 衣 Du tử thân thượng y 臨 行 密 密 縫 Lâm hành mật mật phùng 意 恐 遅 遅 歸 Ý khủng trì trì quy 誰 言 寸 草 心 Thùy ngôn thốn thảo tâm 報 得 三 春 暉 Báo đắc tam xuân huy. 孟 郊

31 31 Mạnh Giao Mẹ hiền cầm chỉ trên tay, khâu áo tôi mặc trên người lúc sắp đi, mẹ khâu thật kỹ, sợ tôi lâu mới trở về. Ai đó nói đứa con bé bỏng có thể báo đáp ơn to lớn của mẹ già? Khúc ngâm của du tử Mẹ hiền tay cầm chỉ May áo con đi xa Sắp đi mẹ khâu kỹ Sợ con lâu về nhà Ai bảo lòng tấc cỏ Báo được ơn mẹ già? Bài 21 : 東 平 路 作 Đông Bình Lộ Tác 清 曠 凉 夜 月 Thanh khoáng lương dạ nguyệt

32 32 徘 徊 孤 客 舟 Bồi hồi cô khách châu 渺 然 風 波 上 Diểu nhiên phong ba thượng 獨 夢 前 山 秋 Độc mộng tiền sơn thu 秋 至 復 搖 落 Thu chí phục dao lạc 空 令 行 者 愁 Không linh hành giả sầu. 高 適 Cao Thích Đêm trăng, trong, lạnh, thuyền khách lẻ loi trôi quanh quẩn trên sông nước mịt mù. Mơ núi Thu, khi mùa Thu đến lá rụng làm cho lữ khách buồn bã. Làm trên đường Đông Bình Trong suốt đêm trăng mát Quanh quẩn thuyền khách trôi Mịt mùng trên sóng gió

33 33 Núi Thu, mộng đơn côi Thu đến lá rơi rụng Làm buồn lữ khách thôi. Bài 22 : 東 陽 酒 家 贈 別 Đông Dương Tửu Gia Tặng Biệt 天 涯 方 歎 異 鄉 身 Thiên nhai phương thán dị hương thân 又 向 天 涯 別 故 人 Hựu hướng thiên nhai biệt cố nhân 明 日 五 更 孤 店 月 Minh nhật ngũ canh cô điếm nguyệt 醉 醒 何 處 淚 沾 巾 Túy tỉnh hà xứ lệ triêm cân. 韋 Vi 莊 Trang

34 34 Đã buồn vì phải xa quê, lại buồn thêm vì phải xa bạn, ngày mai chẳng biết ở nơi quán trọ nào đó, dù say hay tỉnh, chắc khăn cũng đẫm lệ. Tiễn biệt ở quán rượu Đông Dương Vừa buồn tha hương nơi đất khách Lại hướng chân trời biệt cố nhân Năm canh trăng tỏ nơi quán trọ Tỉnh say phương nào, lệ ướt khăn. Bài 23 : 石 壕 吏 Thạch Hào Lại 暮 投 石 壕 村 Mộ đầu Thạch hào thôn 有 吏 夜 捉 人 Hữu lại dạ tróc nhân 老 翁 逾 牆 走 Lão ông du tường tẩu 老 婦 出 門 看 Lão phụ xuất môn khán 吏 呼 一 何 怒 Lại hô nhất hà nộ

35 35 婦 啼 一 何 苦 Phụ đề nhất hà khổ 聽 婦 前 致 辭 Thính phụ tiền trí từ 三 男 鄴 城 戍 Tam nam Nghiệp thành thú 一 男 附 書 至 Nhất nam phụ thư chí 二 男 新 戰 死 Nhị nam tân chiến tử 存 者 且 偷 生 Tồn giả thả du sinh 死 者 長 已 矣 Trì giả trường dĩ hỹ 室 中 更 無 人 Thất trung cánh vô nhân 惟 有 乳 下 孫 Duy hữu nhũ hạ tôn 有 孫 母 未 去 Hữu tôn mẫu vị khứ 出 入 無 完 裙 Xuất nhập vô hoàn quần 老 嫗 力 雖 衰 Lão ẩu lực tuy suy

36 36 請 從 吏 夜 歸 Thỉnh tòng lại dạ quy 急 應 河 陽 役 Cấp ứng Hà Dương dịch 猶 得 備 晨 炊 Do đắc bị thần xuy 夜 久 語 聲 絕 Dạ cửu ngữ thanh tuyệt 如 聞 泣 幽 咽 Như văn khốc u yết 天 明 登 前 途 Thiên minh đăng tiền đồ 獨 與 老 翁 別 Độc dữ lão ông biệt. 杜 甫 Đỗ Phủ Buổi chiều tôi tới xóm Thạch Hào, đến đêm thì có tên lại đến bắt người. Bên hàng xóm, ông lão đã trèo tường trốn, bà lão ra cửa đón. Tên lại

37 37 quát tháo ầm ỹ, còn bà cụ thì than thở. Cụ kể cụ có ba đứa con trai đều đi lính, đóng ở Nghiệp Thành. Vừa rồi một đứa viết thư về cho biết hai đứa kia đã chết trận. Đứa còn sống chỉ sống qua ngày, còn hai đứa chết thì đành vậy. Trong nhà chỉ còn một đứa cháu hãy còn bú sữa mẹ. Mẹ nó chưa bỏ đi vì thương con nhỏ, ra vào quần áo chẳng có cái nào lành lặn. Lão tuy sức yếu nhưng cũng xin đi ngay đêm nay về Hà Dương để làm phục dịch, có thể dọn bữa mai cho binh lính. Đêm khuya không còn nghe tiếng nói, chỉ còn nghe tiếng nức nở nghẹn ngào (có lẽ của người con dâu). Sáng sớm hôm sau tôi trở dậy lên đường chỉ còn từ biệt với ông lão. Viên lại ở Thạch Hào Đêm ngủ xóm Thạch Hào Lại bắt người lao xao Ông cụ leo tường trốn Bà cụ ra coi sao Lại quát tháo hung dữ Bà cụ thì thở than Lắng nghe cụ kể lể Ba con lính Nghiệp Thành Một đứa thư cho biết Hai đứa kia chết rồi

38 38 Đứa sống cho hết kiếp Đứa chết đành phận thôi Trong nhà còn ai chứ! Có cháu nhỏ vừa sanh Mẹ nó thương con nhỏ Chưa đi, quần rách banh Lão tuy sức đã yếu Cũng xin đi đêm nay Về Hà Dương phục dịch Kịp dọn bữa sớm mai. Đêm khuya tiếng đã dứt Tưởng còn nghe nghẹn ngào Khách lên đường sang sớm Chỉ cùng ông lão chào. Bài 24 : 鳥 鳴 澗 Điểu minh giản 人 閒 桂 花 落 Nhân nhàn quế hoa lạc

39 39 夜 靜 春 山 空 Dạ tĩnh xuân sơn không 月 出 驚 山 鳥 Nguyệt xuất kinh sơn điểu 時 鳴 春 澗 中 Thời minh thân giản trung. 王 維 Vương Duy Nhàn nhã tôi ngắm hoa quế rơi, trong đêm xuân yên lặng, ngọn núi dường trống rỗng, mặt trăng mọc làm chim núi sợ, hót vang khe núi. Người nhàn, hoa quế rụng Đêm lặng xuân núi không Trăng mọc làm chim sợ Khe suối hót véo von.

40 40 Bài 25 : 勞 勞 亭 Lao Lao Đình 天 下 傷 心 處 Thiên hạ thương tâm xứ 勞 勞 送 客 亭 Lao lao tống khách đình 春 風 知 別 苦 Xuân phong tri biệt khổ 不 遣 柳 倏 青 Bất khiển liễu điều thanh. 李 白 Lý Bạch Chỗ người đời đau khổ là ở đình Lao Lao gần Kiến Nghiệp, kinh đô nước Ngô thời Tam Quốc, nơi người ta tiễn biệt. Gió xuân như hiểu nỗi biệt ly không để cho liễu xanh. Lao Lao Đình

41 41 Chỗ người đời đau khổ Chính là Lao Lao Đình Gió xuân biết biệt khổ Chẳng để cành liễu xanh. Bài 26 : 江 雪 Giang Tuyết 千 山 鳥 飛 絕 Thiên sơn điểu phi tuyệt 萬 徑 人 蹤 滅 Vạn kính nhân tung diệt 孤 舟 蓑 笠 翁 Cô chu thoa lạp ông 獨 釣 寒 江 雪 Độc điếu hàn giang tuyết 柳 宗 元 Liễu Tông Nguyên

42 42 Nhiều dặng núi liên tiếp chẳng thấy bóng chim bay, mọi nẻo đường không thấy bóng người. Chỉ có một ông câu, nón lá áo tơi câu cá một mình trên sông tuyết lạnh. Tuyết Sông Ngàn núi chim bay mất Muôn lối không bóng người Ông câu đội nón lá Trên sông lạnh tuyết rơi. Bài 27 : 獨 坐 敬 亭 山 Độc Tọa Kính Đình Sơn 衆 鳥 高 飛 盡 Chúng điểu cao phi tận 孤 雲 獨 去 閑 Cô vân độc khứ nhàn 相 看 兩 不 厭 Tương khán lưỡng bất yếm 只 有 敬 亭 山 Chỉ hữu kính đình sơn.

43 43 李 白 Lý Bạch Trên cao, chim đã bay đi hết, một đám mây lẻ loi trôi chầm chậm, chỉ có núi Kính Đình và tôi cùng nhìn mà không chán. Ngồi Một Mình Trên Núi Kính Đình Đàn chim đã bay hết Mây lẻ từ từ trôi Cùng nhìn chẳng thấy chán Chỉ núi Kính Đình thôi. Bài 28 : 送 別 Tống Biệt 五 言 古 詩 Ngũ ngôn cổ thi

44 44 下 馬 飲 君 酒 Há mã ẩm quân tửu 問 君 何 所 之 Vấn quân hà sở chi 君 言 不 得 意 Quân ngôn bất đắc ý 歸 臥 南 山 陲 Quy ngọa Nam sơn thùy 但 去 莫 復 聞 Đản khứ mạc phục văn 白 雲 無 盡 時 Bạch vân vô tận thời. 王 維 Vương Duy Tôi xuống ngựa uống rượu tiễn ông và hỏi ông định đi đâu? Ông trả lời, không vừa ý nên về ẩn ở Nam Sơn, để tôi đi và đừng hỏi nữa. Ngang trời mây trắng, không ngừng bay. Tống Biệt

45 45 Xuống ngựa, uống rượu tiễn Hỏi ông đi đâu đây? Ông bảo không vừa ý Về ẩn Nam Sơn này Cứ đi đừng hỏi nữa Mây trắng dằng dặc bay. Bài 29 : 金 縷 衣 Kim Hĩ Y 樂 府 Nhạc phủ 勸 君 莫 惜 金 縷 衣 Khuyến quân mạc tích kim hĩ y 勸 君 惜 取 少 年 時 Khuyến quân tích thủ thiếu niên thời 花 開 堪 折 直 須 折 Hoa khai khan chiết châu tu chiết 莫 待 無 花 空 折 枝 Mạc đãi vô hoa không chiết chi. 杜 秋 娘 Đỗ Thu Nương

46 46 Thiếp khuyên chàng đừng tiếc áo kim tuyến, mà khuyên chàng hãy tiếc tuổi thanh xuân. Hoa nở thì nên hái, đừng đợi đến lúc hoa rụng rồi lại hái cành không. Áo Kim Tuyến Khuyên chàng chớ tiếc áo kim tuyến Khuyên chàng hãy tiếc tuổi còn xanh Hoa nở đúng lúc thì nên hái Đừng chờ hoa rụng, hái cành không. Bài 30 : 送 別 Tống Biệt 五 言 絕 句 Ngũ ngôn tuyệt cú 山 中 相 送 罷 Sơn trung tương tống bãi 日 暮 掩 柴 扉 Nhật mộ yểm sài phi

47 47 春 草 明 年 綠 Xuân thảo minh niên lục 王 孫 歸 不 歸 Vương tôn quy bất quy. 王 維 Vương Duy Tôi ở trong núi tiễn ông đi rồi, chiều xuống trở về nhà đóng cửa gỗ lại. Năm tới, cỏ xuân chuyển sang mầu lục, không biết ông có trở lại hay không? Tống Biệt. Vừa đưa tiễn trong núi Đóng cửa gỗ, chiều rơi Năm tới cỏ xanh lục Vương tôn có về chơi? Bài 31 : 歲 暮 歸 南 山

48 48 Tuế Mộ Quy Nam Sơn 五 言 律 詩 Ngũ ngôn luật thi 北 闕 休 上 書 Bắc khuyết hưu thượng thư 南 山 歸 敝 廬 Nam sơn quy tệ lư 不 才 明 主 棄 Bất tài minh chủ khí 多 病 故 人 疏 Đa bệnh cố nhân sơ 白 髮 催 年 老 Bạch phát thôi niên lão 青 陽 逼 歲 除 Thanh dương bức tuế trừ 永 懷 愁 不 寐 Vĩnh hoài sầu bất mị 松 月 夜 窗 虛 Tùng nguyệt dạ song hư. 孟 浩 然 Mạnh Hạo Nhiên

49 49 Tôi chẳng còn dâng biểu lên vua nữa, mà về ở ẩn trong nhà cỏ ở núi Chung Nam. Tôi bất tài nên vua chẳng ngó ngàng tới, lại nhiều bệnh nên bạn bè cũng ít viếng thăm. Tóc bạc trắng đầu, tôi đã già rồi tuổi xuân dần qua. Lòng sầu muộn khiến tôi mất ngủ, chỉ thấy ánh trăng xuyên qua rặng tùng chiếu vào cửa sổ. Cuối Năm Về Nam Sơn. Chẳng còn dâng biểu nữa Về núi Nam ẩn cư Bất tài vua không ngó Nhiều bệnh bạn cũ lơ Tóc bạc tuổi già tới Lụi tàn cùng ánh dương Buồn bã ngủ chẳng được Trăng xuyên cành vào song. Bài 32 : 春 怨 Xuân Oán 五 言 絕 句 Ngũ ngôn tuyệt cú

50 50 打 起 黃 鶯 兒 Đả khởi hoàng oanh nhi 莫 教 枝 上 啼 Mạc giáo chi thượng đề 啼 時 驚 妾 夢 Đề thời kinh thiếp mộng 不 得 到 遼 西 Bất đắc đáo Liêu Tây. 金 昌 緒 Kim Xương Tự Hãy đuổi con chim Hoàng Oanh đi, đừng để cho nó hót véo von trên cành cây, làm cho tôi tỉnh mộng, không thể trong mộng tới được Liêu Tây. Oán Xuân Chim oanh xin ai hãy đuổi hộ Chớ cho nó hót trên cành cây Tiếng hát đã làm tỉnh giấc mộng

51 51 Làm sao thiếp tới được Liêu Tây. Bài 33 : 渡 桑 乾 Độ Tang Càn 客 舍 并 州 已 十 霜 Khách xá Tinh Châu dĩ thập sương 歸 心 日 夜 憶 咸 阳 Qui tâm nhật dạ ức Hàm Dương 无 端 更 渡 桑 乾 水 Vô đoan cánh độ Tang Càn thủy 却 望 并 州 是 故 鄉 Khước vọng Tinh Châu thị cố hương. 賈 島 Giả Đảo Đã mười năm rồi tôi ở quán khách ở Tinh Châu, ngày đêm lòng tưởng nhớ đến Hàm Dương. Ngẫu nhiên qua sông Tang Càn, ngoảnh nhìn Tinh Châu ngỡ đó là cố hương.

52 52 Qua Sông Tang Càn Ở quán Tinh Châu đã mười sương Ngày đêm tưởng nhớ tới Hàm Dương Bỗng vượt Tang Càn một lần nữa Cứ ngỡ Tinh Châu là cố hương 拜 Bài 34 : 新 月 Bái Tân Nguyệt 開 帘 見 新 月 Khai liêm kiến tân nguyệt 便 即 下 階 拜 Tức tiện há giai bái 細 語 人 不 聞 Tế ngữ nhân bất văn 北 風 吹 裙 帶 Bắc phong xuy quần đới. 李 端 Lý Đoan

53 53 Vén màn thấy trăng non, bước xuống thềm vái lạy và khấn thầm, vì tiếng nhỏ quá chẳng ai nghe. Một cơn gió bấc thổi qua làm lay dải quần. Vái Trăng Mới Vén rèm nhìn trăng mới Xuống thềm vái chị Hằng Thì thầm nghe chẳng rõ Bấc thổi bay dải quần. Bài 35 : 歸 家 Quy Gia 稚 子 牽 衣 問 Trĩ tử khiên y vấn 歸 家 何 太 遲 Quy gia hà thái trì 共 誰 爭 歲 月 Cộng thùy tranh tuế nguyệt

54 54 贏 得 鬓 如 絲 Doanh đắc mấn như ty. 杜 牧 Đỗ Mục Con nít giật áo hỏi sao chậm về nhà thế, tranh ngày tháng với ai mà tóc bạc trắng như tơ? Về Nhà Con trẻ lay áo hỏi Sao lại chậm về nhà? Cùng ai giành năm tháng Khi về tóc như tơ. Trẻ nhỏ nắm áo lay lay hỏi Vì sao chậm trễ chẳng về nhà? Tranh giành với ai, nhiều năm tháng

55 55 Bây giờ tóc bạc mới về a! Ngộ Không Bài 36 : 淮 水 別 友 人 Hoài thủy biệt hữu nhân 楊 子 江 頭 楊 柳 春 Dương tử giang đầu dương liễu xuân 楊 花 愁 殺 度 江 人 Dương hoa sầu sát độ giang nhân 數 聲 風 笛 離 亭 晚 Sổ thanh phong địch ly đình vãn 君 向 瀟 湘 我 向 秦 Quân hướng Tiêu Tương ngã hướng Tần. 鄭 谷 Trịnh Cốc Đầu sông Dương Tử, những cây dương liễu phô sắc, hoa dương làm buồn chết người qua sông. Vài tiếng sáo vẳng đến ly đình vào buổi chiều. Ông đi theo hướng Tiêu Tương, còn tôi về hướng Tần.

56 56 Từ Biệt Bạn Trên Sông Hoài Những cây dương liễu đầu sông Dương Hoa Dương buồn chết người sang sông Chiều ở ly đình nghe tiếng sáo Ông hướng Tiêu Tương, tôi hướng Tần. Sông Dương đầu nguồn, liễu rủ hoa Gây buồn cho khách ngắm khi qua Chiều ly đình nghe tiếng sáo ngân Tiêu Tương bạn đến, tôi đi về Tần. Ngộ Không

57 57 Bài 37 : 江 南 逢 李 龜 年 Giang Nam phùng Lý Quy Niên 七 言 絕 句 Thất ngôn tuyệt cú 岐 王 宅 裡 尋 常 見 Kỳ vương trạch lý tầm thường kiến 崔 九 堂 前 幾 度 聞 Thôi Cửu đường tiền kỷ độ văn 正 是 江 南 好 風 景 Chính thị Giang Nam hảo phong cảnh 落 花 時 節 又 逢 君 Lạc hoa thời tiết hựu phùng quân. 杜 甫 Đỗ Phủ Lúc trước tôi hay gập ông ở nhà Kỳ Vương và nghe tên ông ở nhà Thôi Cửu. Chính ở Giang Nam đẹp đẽ, mùa hoa rụng lại gập ông. Ở Giang Nam Gập Lý Quy Niên

58 58 Trong nhà Kỳ Vương thường gập mặt Trước nhà Thôi Cửu đã nghe tên Đúng ở Giang Nam phong cảnh đẹp Vào mùa hoa rụng lại gập ông. Bài 38 : 憶 東 山 Ức Đông Sơn 不 向 東 山 久 Bất hướng Đông Sơn cửu 薔 薇 幾 度 花 Tường vi kỷ độ hoa 白 雲 還 自 散 Bạch vân hoàn tự tán 明 月 落 誰 家 Minh nguyệt lạc thùy gia. 李 白 Lý Bạch

59 59 Lâu lắm rồi không ghé thăm Đông Sơn. Đã trải mấy mùa Tường Vi nở hoa, mây trắng cứ trôi, ánh trăng sáng không biết rơi vào nhà ai. Nhớ Đông Sơn Đông Sơn lâu chẳng ghé Tường Vi mấy mùa hoa Mây trắng tụ rồi tán Nhà ai trăng sáng lòa? Bài 39 : 無 題 其 四 Vô Đề Kỳ 4 相 見 時 難 別 亦 難 Tương kiến thời nan biệt diệc nan 東 風 無 力 百 花 殘 Đông phong vô lực bách hoa tàn 春 蠶 到 死 絲 方 盡 Xuân tàm đáo tử ty phương tận 蠟 炬 成 灰 淚 始 乾

60 60 Lạp cự thành hôi lệ thủy can 曉 鏡 但 愁 雲 鬢 改 Hiểu kính đãn sầu vân mấn cải 夜 吟 應 覺 月 光 寒 Dạ ngâm ưng giác nguyệt quang hàn 蓬 萊 此 去 無 多 路 Bồng Lai thử khứ vô đa lộ 青 鳥 殷 勤 為 探 看 Thanh điểu ân cần vị thám khan. 李 商 隱 Lý Thương Ẩn Gập gỡ đã khó, xa nhau còn khó hơn nữa, gió Đông không đủ sức để làm trăm hoa tàn tạ, con tầm cho đến chết mới hết nhả tơ; ngọn nến cháy hết bấc thì nến lệ mới hết. Buổi sáng soi gương mới biết tóc xanh đã đổi mầu, đêm lại ngâm thơ mới cảm thấy ánh trăng lạnh. Muốn đến Bồng Lai không có nhiều đường, phải ân cần nhờ chim xanh chỉ lối. Vô Đề Kỳ 4 Gần nhau đã khó, xa càng khó Hoa không rụng hết vì gió Đông

61 61 Con tằm nhả tơ cho tới chết Bấc cháy hết rồi, nến cũng không Sáng dậy soi gương, tóc đã đổi Đêm ngâm thơ thấy ánh trăng hàn Đến được Bồng Lai không nhiều lối Ân cần dò hỏi lũ chim xanh. Bài 40 : 無 題 Vô Đề 君 在 湘 江 頭 Quân tại Tương Giang đầu 妾 在 湘 江 尾 Thiếp tại Tương Giang vĩ 相 思 不 相 見 Tương tư bất tương kiến 同 飲 湘 江 水 Đồng ẩm Tương Giang thủy. 意 娘 Ý Nương

62 62 Chàng ở đầu sông, thiếp ở cuối sông Tương; thương nhau nhưng không thể gập, dù cùng uống nước sông Tương. Vô Đề Chàng ở đầu sông Tương, Thiếp ở mãi cuối dòng Thương nhau chẳng thể gập Cùng uống nước sông Tương. Anh ở ngọn sông Tương Em ở mãi cuối nguồn Yêu nhau mà chẳng gặp Dù cùng uống sông Tương. Ngộ Không Bài 41 : 章 台 柳 Chương Đài Liễu

63 63 章 台 柳 章 台 柳 Chương Đài liễu Chương Đài liễu 昔 日 青 青 今 在 否 Tích nhật thanh thanh kim tại phủ 縱 使 長 條 自 舊 垂 Túng sử trường điều tự cựu thùy 也 應 攀 折 他 人 手 Dã ưng phan chiết tha nhân thủ 韓 橫 Hàn Hoành Liễu Chương Đài, lúc trước xanh tươi, bây giờ còn xanh không? Các cành dài còn rủ xuống như trước không? Hay đã bị người khác bẻ mất rồi? Liễu Chương Đài Liễu Chương Đài, liễu Chương Đài ơi Ngày trước xanh xanh, giờ còn tươi? Cành dài vẫn rủ như ngày cũ

64 64 Hay là người khác đã bẻ rồi? Bài 42 : 桃 花 谿 Đào Hoa Khê 七 言 絕 句 Thất ngôn tuyệt cú 隱 隱 飛 橋 隔 野 煙 Ẩn ẩn phi kiều cách dã yên 石 磯 西 畔 問 漁 船 Thạch cơ tây bạn vấn ngư thuyền 桃 花 盡 日 隨 流 水 Đào hoa tận nhật tuỳ lưu thuỷ 洞 在 清 谿 何 處 邊 Động tại thanh khê hà xứ biên 張 旭 Trương Húc Một cây cầu treo mờ mờ ẩn hiện sau làn khói đồng. Ở phía Tây của tảng đá lớn tôi hỏi ông câu : động hoa đào ở mé nào của suối hoa đào?

65 65 Khe Hoa Đào Cầu treo ẩn hiện sau khói đồng Mé Tây hòn đá hỏi ngư ông Hoa đào cả ngày trôi theo nước Động ở bên nào của suối trong? Bài 43 : 答 人 Đáp Nhân 偶 來 松 樹 下 Ngẫu lai tùng thụ hạ 高 枕 石 頭 眠 Cao chẩm thạch đầu miên 山 中 無 曆 日 Sơn trung vô lịch nhật 寒 盡 不 知 年 Hàn tận bất tri niên. 太 上 隱 者 Thái Thượng Ẩn Giả

66 66 Bỗng nhiên tôi tới gốc tùng. Kê đầu lên tảng đá ngủ. Trong núi chẳng kể gì đến thời gian. Thấy lạnh đã hết nhưng cũng chẳng biết mình đang ở trong tháng năm nào? Trả Lời Người Hỏi Gốc tùng bỗng nhiên đến Gối đầu tảng đá nằm Trong núi không ngày tháng Hết lạnh chẳng biết năm. Bài 44 : 春 日 醉 起 言 志 Xuân Nhật Túy Khởi Ngôn Chí 處 世 若 大 夢 Xử thế nhược đại mộng 胡 爲 勞 其 生 Hồ vi lao kỳ sinh 所 以 终 日 醉 Sở dĩ chung nhật túy

67 67 頹 然 卧 前 楹 Đồi nhiên ngọa tiền doanh 覺 来 眄 庭 前 Giác lai miện đình tiền 一 鳥 花 間 鳴 Nhất điểu hoa gian minh 借 問 此 何 日 Tá vấn thử hà nhật 春 風 語 流 鶯 Xuân phong ngữ lưu oanh 感 之 欲 嘆 息 Cảm chi dục thán tức 對 之 還 自 傾 Đối chi hoàn tự khuynh 浩 歌 待 明 月 Hạo ca đãi minh nguyệt 曲 盡 已 忘 情 Khúc tận dĩ vọng tình. 李 白 Lý Bạch Đời người chẳng qua là một giấc mộng lớn, thế thì việc gì phải nhọc mình? Vì vậy cả ngày tôi chỉ say sưa, nằm ngủ ở trước hiên nhà. Khi

68 68 tỉnh giấc nhìn ra sân thấy một con chim hót trong đám hoa, tự hỏi không biết hôm nay là ngày nào? Có tiếng chim oanh hót vang trong gió Xuân (chỉ mùa Xuân), cảm động tôi muốn than thở, nghiêng bầu rượu tôi hát lớn đợi trăng sáng. Hát hết bài thì tình buồn cũng đã quên hết. Ngày Xuân Tỉnh Giấc Nó Chí Mình. Nếu đời là mộng lớn Thì nhọc sức làm gì? Cả ngày tôi say khướt Trước hiên ngủ li bì Tỉnh giấc nhìn sân trước Một chim hót trong hoa Hỏi mình ngày nào đó Gió Xuân vẳng chim ca Xúc động muốn than thở Nghiêng bình rót ra ly Hát lớn chờ trăng tỏ Hết bài buồn cũng đi. Bài 45 : 山 中 問 答 Sơn Trung Vấn Đáp 問 余 何 意 棲 碧 山 Vấn dư hà ý thê bích sơn 笑 而 不 答 心 自 閑 Tiếu nhi bất đáp tâm tư nhàn 桃 花 流 水 杳 然 去 Đào hoa lưu thủy diểu nhiên khứ

69 69 別 有 天 地 在 人 間 Biệt hữu thiên địa tại nhân gian. 李 白 Lý Bạch Ông hỏi tôi tại sao lại vào ở trong núi, tôi chỉ cười không trả lời, lòng tự thấy nhàn nhã. Hoa đào theo dòng nước trôi đi mất, có riêng một cảnh trời ở cõi nhân gian. Hỏi Đáp Ở Núi. Hỏi tôi ý gì ở non xanh Cười mà chẳng đáp, lòng an nhàn Hoa đào cuốn theo dòng nước chẩy Có riêng trời đất cõi nhân gian. Bài 46 : 題 金 陵 渡 Đề Kim Lăng Độ 七 言 絕 句 Thất ngôn tuyệt cú 金 陵 津 渡 小 山 樓 Kim Lăng tân độ tiểu sơn lâu

70 70 一 宿 行 Nhất túc 潮 落 夜 Triều lạc 兩 人 自 可 愁 tự khả sầu 江 斜 月 裡 dạ giang tà nguyệt lý 三 星 火 是 瓜 洲 Lưỡng tam tinh hỏa thị qua châu. hành nhân 張 祜 Trương Hỗ Ngụ ở Sơn lâu bến Kim Lăng, lữ khách cảm thấy buồn bã. Trong đêm trăng đã tà, nghe tiếng nước triều vọng lại, nhìn về phía có vài vì sao sáng là Qua Châu. Đề Thơ Ở Bến Kim Lăng Ở bến Kim Lăng nơi Sơn lâu Lữ khách bỗng nhiên cảm thấy sầu Đêm trăng trên sông, tiếng triều vọng Nơi vài sao sáng là Qua Châu. 山 Bài 47 : 中 Sơn Trung 長 江 Trường giang 悲 已 滯 bi dĩ trệ

71 71 萬 里 念 將 歸 Vạn lý niệm tương quy 況 屬 高 風 晚 Huống thuộc cao phong vãn 山 山 黃 葉 飛 Sơn sơn hoàng diệp phi. 王 勃 Vương Bột Tôi buồn vì lưu lạc ở Trường Giang, nhớ về quê nhà ở xa cả vạn dậm. Buổi chiều, gió thổi mạnh, khắp núi là lá vàng rơi rụng. Trong Núi Buồn lưu lạc Trường Giang Từ xa nhớ cố hương Buổi chiều gió mạnh thổi Khắp núi vương lá vàng. Bài 49 : 秋 思 Thu Tứ 洛 陽 城 裡 見 秋 風 Lạc Dương thành lý kiến thu phong 欲 作 家 書 意 萬 重

72 72 Dục tác gia thư ý vạn trùng 復 恐 匆 匆 說 不 盡 Phục khủng thông thông thuyết bất tận 行 人 臨 發 又 開 封 Hành nhân lâm phát hựu khai phong. 張 籍 Trương Tịch Gió thu đã thổi ở thành Lạc Dương, tôi muốn viết thư về nhà nhưng lòng ngổn ngang nhiều ý sợ viết không tỏ được hết nỗi lòng, người đưa thư đã đến, thư đã dán rồi lại mở ra thêm bớt. Ý Thu Trong thành Lạc Dương thấy gió thu Muốn viết về nhà ý lu bu Chỉ sợ không tả được cặn kẽ Thư đã dán rồi lại mở ra. Bài 49 : 夜 雨 寄 北 Dạ Vũ Ký Bắc 君 問 歸 期 未 有 期 Quân vấn quy kỳ vị hữu kỳ 巴 山 夜 雨 漲 秋 池

73 73 Ba sơn dạ vũ trường thu trì 何 當 共 剪 西 窗 燭 Hà dương cộng tiễn tây song chúc 卻 話 巴 山 夜 雨 時 Khước thoại Ba Sơn dạ vũ thời. 李 商 隱 Lý Thương Ẩn Ông hỏi tôi khi nào về, tôi nói chưa biết, đêm ở Ba Sơn mưa lớn, ngập cả hồ thu. Không biết khi nào gập nhau, dưới đèn sẽ kể chuyện đêm mưa ở núi Ba. Đêm Mưa Nhớ người Phương Bắc. Ông hỏi ngày về, tôi chửa biết Núi Ba đêm mưa ngập hồ thu Lúc nào cũng ngồi dưới ánh đuốc Kể chuyện mưa đêm ở núi Ba? Bài 50 : 九 月 九 日 憶 山 東 兄 弟 Cửu nguyệt cửu nhật ức Sơn Đông huynh đệ

74 74 七 言 絕 句 Thất ngôn tuyệt cú 獨 在 異 鄉 為 異 客 Độc tại dị hương vi dị khách 每 逢 佳 節 倍 思 親 Mỗi phủng giai tiết bội tư thân 遙 知 兄 弟 登 高 處 Đao tri huynh đệ đăng cao xứ 遍 插 茱 萸 少 一 人 Biển sáp thù du thiểu nhất nhân. 王 維 Vương Duy

75 75 Một mình làm khách ở quê người, mỗi lần tết Trùng Cửu là nhớ đến người nhà, biết anh em đang leo núi, mọi người đều cài cành Thù Du, chỉ thiếu có tôi. Đây là tục lệ của người Tầu vào tết Trùng Cửu. Ngày 9/9 Nhớ Anh Em Ở Sơn Đông Một thân làm khách chốn quê người Nhớ đến người thân tết đến nơi Biết rằng anh em đang leo núi Đều cài Thù Du, chỉ thiếu tôi. Bài 51 : 絕 句 Tuyệt Cú 江 碧 鳥 逾 白 Giang bích điểu du bạch 山 青 花 欲 然 Sơn thanh hoa dục nhiên 今 春 看 又 過 Kim xuân khan hựu quá

76 76 何 日 是 歸 年 Hà nhật thị quy niên. 杜 甫 Đỗ Phủ Nước sông xanh biếc làm nổi bật cánh chim trắng, mầu núi xanh làm mầu hoa càng hồng thêm. Mùa Xuân gần qua hết, không biết ngày nào tôi mới về nhà được! Tuyệt Cú Sông biếc nổi chim trắng Núi xanh hoa thêm hồng Xuân này dường sắp hết Ngày nào về cố hương? Bài 52 : 旅 宿 Lữ Túc

77 77 旅 館 無 良 伴 Lữ quán vô lượng bạn 凝 情 自 悄 然 Ngưng tình tự tiêu nhiên 寒 燈 思 舊 事 Hàn đăng tư cựu sự 斷 雁 警 愁 眠 Đoạn nhạn cảnh sầu miên 遠 夢 歸 侵 曉 Viễn mộng quy xâm hiểu 家 書 到 隔 年 Gia thư đáo cách niên 滄 江 好 煙 月 Thương giang hảo yên nguyệt 門 繫 釣 魚 船 Môn hệ điếu ngư thuyền. 杜 牧 Đỗ Mục

78 78 Ở nơi quán trọ không có bạn bè tốt, tôi chợt cảm thấy buồn. Thắp đèn nhớ chuyện cũ, tiếng chim nhạn làm giấc ngủ đứt đoạn, thao thức về quê cũ cho tới sáng. Đã lâu không nhận được thư nhà, bên ngoài trăng và khói trên sông, có một chiếc thuyền câu đậu ngay ngoài cửa. Trọ Đêm Quán trọ không bạn tốt Bỗng nhiên cảm thấy buồn Dưới đèn nhớ chuyện cũ Thao thức vì tiếng nhàn Mơ quê cho tới sáng Thư nhà cách đã lâu Trên sông trăng và khói Ngoài cửa chiếc thuyền câu. Chú Thích : có nơi gọi nhạn là nhàn.

79 79 Bài 53 : 別 人 Biệt Nhân 江 上 風 煙 積 Giang thượng phong yên tích 山 幽 雲 霧 多 Sơn u vân vu đa 送 君 南 浦 外 Tống quân Nam phố ngoại 還 望 將 如 何 Hoàn vọng tương như hà. 王 勃 Vương Bột Trên sông mờ mịt sương khói, núi phủ đầy mây,sương; tiễn ông ra tận Nam phố, giờ còn đứng nhìn theo. Chia Tay Khói mờ mịt trên sông Núi lặng phủ mây sương Tiễn ra tận Nam phố Giờ còn ngó theo ông. Mịt mù khói tỏa trên sóng nước Sương mù phủ khắp, núi lặng câm Đi tiễn bạn hiền qua Nam Phố Dõi mắt nhìn theo bóng cố nhân. Ngộ Không

80 80 南 Bài 54 : 浦 別 Nam Phố Biệt 南 浦 淒 淒 別 Nam phố thê thê biệt 西 風 嬝 嬝 秋 Tây phong niễu niễu thu 一 看 腸 一 斷 Nhất khán trường nhất đoạn 好 去 莫 回 頭 Hảo khứ mạc hồi đầu. 白 居 易 Bạch Cư Dị Buồn bã chia tay nhau ở Nam phố, gió Thu thổi buồn da diết, nhìn nhau mà đứt ruột. Ông hãy đi đi đừng ngoảnh lại nhìn. Chia Tay Ở Nam Phố Nam Phố buồn ly biệt Gió Thu da diết sầu Nhìn nhau mà đứt ruột Đi thôi, chớ ngoảnh đầu. Bài số 55 : 問 劉 十 九 Vấn Lưu Thập Cửu

81 81 五 言 絕 句 Ngũ ngôn tuyệt cú 綠 螘 新 醅 酒 Lục nghi tân phôi tửu 紅 泥 小 火 爐 Hồng nê tiểu hỏa lò 晚 來 天 欲 雪 Vãn lai thiên dục tuyết. 能 飲 一 杯 無 Năng ẩm nhất bôi vô. 白 居 易 Bạch Cư Dị Có rượu nếp mới chưng, bếp vừa nhóm lửa,trời tối và sắp có tuyết, ông có thể đến uống rượu không?

82 82 Hỏi Lưu Thập Cửu Rượu nếp vừa mới chưng Lò nhỏ nhóm lửa hồng Đêm buông, trời sắp tuyết Tới uống một ly không? Hâm rượu nếp ấm nồng Trên bếp lửa than hồng Đêm đến, tuyết tơi tả Ông tới nếm rượu nhá! Ngộ Không Bài 56 : 望 月 懷 遠 Vọng Nguyệt Hoài Viễn 五 言 律 詩 Ngũ ngôn luật thi 海 上 生 明 月 Hải thượng sinh minh nguyệt

83 83 天 涯 共 此 時 Thiên nhai cộng thử thời 情 人 怨 遙 夜 Tình nhân oán dao dạ 竟 夕 起 相 思 Cánh tịch khởi tương tư 滅 燭 憐 光 滿 Diệt chúc lân quang mãn 披 衣 覺 露 滋 Phi y giác lộ ti 不 堪 盈 手 贈 Bất kham doanh thủ tặng 還 寢 夢 佳 期 Hoàn tẩm mộng giai kỳ. 張 九 齡 Trương Cửu Linh Trăng sáng mọc trên biển, cùng lúc ở nơi xa người tình cùng ngắm và oán trách đêm dài, suốt đêm nhớ nhau. Tắt đuốc để thấy ánh trăng, khoác áo để tránh sương lạnh, không thể đem ánh trăngđể tặng đành về phòng ngủ để trong giấc mộng gập được người thương.

84 84 Ngắm Trăng Nhớ Người Phương Xa. Trên biển trăng sáng mọc Cùng lúc ở chân trời Đêm lại tình nhân oán Tương tư suốt đêm dài Tắt đuốc thương trăng tỏ Khoác áo tránh ướt sương Chẳng đem ánh trăng tặng Về ngủ, mơ người thương. Bài 57 : 渡 漢 江 Độ Hán Giang 嶺 外 音 書 絕 Lãnh ngoại âm thư tuyệt 經 冬 復 立 春 Kinh Đông phục lập Xuân 近 鄉 情 更 怯 Cận hương tình cánh khiếp

85 85 不 敢 問 來 人 Bất cám vần lai nhân. 李 頻 Lý Tần Ở nơi quê người, chẳng có tin tức gì của nhà, đã trải qua nhiều năm rồi, bây giờ về gần đến quê lòng lại lo sợ, gập người tới chẳng dám mở miệng hỏi thăm tin tức người thân. Qua Sông Hán. Quê người tin nhà bặt Hết Đông rồi lại Xuân Gần quê lòng lo sợ Chẳng dám hỏi người thân. Bài 58 : 歲 夜 詠 懷 Tuế Dạ Vịnh Hoài

86 86 彌 年 不 得 意 Di niên bất đắc ý 新 歲 又 如 何 Tân tuế hựu như hà 念 昔 同 遊 者 Niệm tích đồng du giả 而 今 有 幾 多 Nhi kim hữu cơ đa 以 閒 爲 自 在 Dĩ nhàn vi tự tại 將 壽 補 蹉 跎 Tướng thọ bổ tha đà 春 色 無 新 故 Xuân sắc vô tân cố 幽 居 亦 見 過 U cư diệc kiến qua. 劉 禹 錫 Lưu Võ Tích

87 87 Suốt năm không vừa ý, không biết năm tới ra sao? Còn các bạn cũ nay còn mấy người? Bây giờ chỉ lấy nhàn nhã làm lẽ sống vui và sống lâu để bù lại những ngày gian khổ. Xuân chẳng kể cũ, mới; tới tất cả mọi nơi kể cả nơi thâm cốc. Suốt năm chẳng vừa ý Năm tới sẽ sao đây? Nhớ lại các bạn cũ Nay còn được mấy người Sống nhàn nhã tự tại Sống lâu bù sa đà Xuân sắc không cũ mới U cư cũng ghé qua. Chú Thích : Sa đà : gian khổ U cư : chỉ nơi thâm sơn cùng cốc. Bài 59 : 曲 江 憶 元 久 Khúc Giang Ức Nguyên Cửu

88 88 春 來 無 有 閑 遊 少 Xuân lai vô hữu nhàn du thiếu 行 樂 三 分 减 二 分 Hành lạc tam phân giảm nhị phân 何 況 今 朝 杏 園 裏 Hà huống kim triêu hạnh viên lý 閑 人 逢 盡 不 逢 君 Nhàn nhân phùng tận bất phùng quân. 白 居 易 Bạch Cư Dị Vì vắng bạn nên tôi ít đi du ngoạn, vì nỗi vui đã giảm đi mất hai phần ba. Huống chi sáng nay trong vườn mận gập hết bạn bè chỉ thiếu có ông. Ở Khúc Giang Nhớ Nguyên Cửu Du Xuân chẳng nhiều vì vắng bạn Ba phần vui đã giảm mất hai Huống chi sáng nay trong vườn mận Chỉ thiếu một người chẳng thiếu ai.

89 89 Bài 60 : 夜 泊 牛 渚 懷 古 Dạ Bạc Ngưu Chử Hoài Cổ 牛 渚 西 江 夜 Ngưu chử Tây giang dạ 青 天 無 片 雲 Thanh thiên vô phiến vân 豋 舟 望 秋 月 Đăng chu vọng thu nguyệt 空 憶 謝 將 軍 Không ức Tạ tướng quân 余 亦 能 高 詠 Dư diệc năng cao vịnh 斯 人 不 可 聞 Tư nhân bất khả văn 明 朝 掛 帆 去 Minh triêu quải phàm khứ 楓 葉 落 纷 纷 Phong diệp lạc phân phân. 李 白 Lý Bạch

90 90 Đêm ở trên sông Tây Giang ở Ngưu Chử, trời xanh không một gợn mây. Lên thuyền ngắm cảnh trăng thu nhớ đến Tạ tướng quân.tôi có thể ngâm thơ nhưng ông bạn họ Tạ đâu có thể nghe được. Ngày mai dong buồm đi, lá phong rụng tơi bời. Đêm Đỗ Thuyền Ngưu Chử, Hoài Cổ Đêm Tây Giang Ngưu Chử Trời xanh không vẩy mây Trăng thu, từ thuyền ngắm Nhớ Tạ tướng không nguôi Tôi có thể ngâm vịnh Ông chẳng nghe được tôi Mai dong thuyền rời bến Lá phong rụng tơi bời. Bài 61 : 劉 阮 洞 中 遇 仙 子 Lưu Nguyễn Động Trung Ngộ Tiên Tử 天 和 樹 色 靄 蒼 蒼 Thiên hòa thụ sắc ái thương thương 霞 重 嵐 深 路 渺 茫 Hà trọng lam thâm lộ diểu mang 雲 竇 滿 山 無 鳥 雀 Vân đậu mãi sơn vô điểu tước

91 91 水 聲 沿 澗 有 笙 簧 Thủy thanh duyên giản hữu sanh hoàng 碧 沙 洞 裡 乾 坤 別 Bích sa động lý càn khôn biệt 紅 樹 枝 前 日 月 長 Hồng thụ chi tiền nhật nguyệt trường 願 得 花 間 有 人 出 Nguyện đắc hoa gian hữu nhân xuất 免 令 仙 犬 吠 劉 郎 Miễn linh tiên khuyển phệ lưu lang. 曹 唐 Tào Đường Cây và trời cùng một mầu xanh, đường đi mờ sương, hang núi đầy mây, không thấy bong chim sẻ; tiếng suối reo như tiếng đàn. Trong động Bích sa như một cõi trời riêng biệt, bên cây hồng ngày tháng như dài ra. Trong đám hoa ước gì thấy người tiên đuổi hộ khuyển tiên, ngăn nó sủa hai chàng Lưu Nguyện. Lưu Nguyễn Gập Tiên Trong Động Cây và trời một mầu xanh biếc Đường đi mờ mịt sương tràn lan Hang mây khắp núi, chim chẳng thấy Tiếng suối reo vang giống tiếng đàn Trong động Bích Sa riêng một cõi Thời gian dài ra bên cây hồng

92 92 Trong hoa ước gì hiện tiên nữ Chớ để khuyển tiên sủa Lưu lang. Bài 62 : 劉 阮再 到 天 台 不 復 見 諸 仙 子 Lưu Nguyễn Tái Đáo Thiên Thai Phục Kiến Chư Tiên Tử 再 到 天 台 太 訪 玉 真 Tái đáo Thiên Thai thái phỏng ngọc chân 青 苔 白 石 已 成 塵 Thanh đài bạch thạch dĩ thành trần 笙 歌 寂 寞 閑 深 洞 Sênh ca tịch mịch nhàn thâm động 雲 鶴 蕭 條 絕 舊 鄰 Vân hạc tiêu điều tuyệt cựu lân 草 樹 總 非 前 度 色 Thảo thụ tổng phi tiền độ sắc 煙 霞 不 似 往 年 春 yên hà bất tự vãng niên xuân 桃 花 流 水 依 然 在 Đào hoa lưu thủy y nhiên tại 不 見 當 時 勸 酒 人 Bất kiến đương thời khuyến tửu nhân. 曹 唐 Tào Đường

93 93 Lưu Nguyễn trở lại Thiên Thai thăm Ngọc Chân, tới nơi chỉ thấy đá trắng, rêu xanh đã thành cát bụi, chẳng còn nghe tiếng đàn ca, mây hạc tiêu điều, cỏ cây, mây khói cũng khác trước. Vẫn có hoa đào và suối nước, nhưng người xưa giờ ở đâu? Lưu Nguyễn Trở Lại Thiên Thai Thăm Chư Tiên Trở lại Thiên Thai tìm Ngọc Chân Rêu xanh, đá trắng thành bụi trần Đàn hát đâu còn nơi hang vắng Mây hạc tiêu điều đâu kẻ thân? Cây cỏ chẳng còn như lúc trước Mây khói đâu giống xuân năm rồi Hoa đào nước chẩy y như cũ Mà người chuốc rượu ở đâu đây? Bài 63 : 送 春 詞 Tống Xuân Từ 日 日 人 空 老 Nhật nhật nhân không lão 年 年 春 更 歸 Niên niên xuân cánh quy 相 歡 在 尊 酒 Tương hoan tại tôn tửu 不 用 惜 花 飛 Bất dụng tích hoa phi.

94 94 王 涯 Vương Nhai Mỗi ngày con người mỗi già đi, hàng năm mùa xuân đều về, vui xuân ta có rượu uống, đừng thương tiếc những cánh hoa rơi làm gì. Bài Từ Tiễn Xuân Người già theo ngày tháng Hàng năm Xuân tới chơi Chung vui đã có rượu Buồn chi cánh hoa rơi. Bài 64 : 南 行 別 弟 Nam Hành Biệt Đệ 澹 澹 長 江 水 Đạm đạm trường giang thủy 悠 悠 遠 客 情 Du du viễn khách tình 洛 花 相 與 恨 Lạc hoa tương dữ hận 到 地 一 無 聲 Đáo địa nhất vô thanh. 韋 承 慶

95 95 Vi Thừa Khánh Nước sông Trường Giang chẩy êm đềm, viễn khách buồn man mác. Hoa rơi dường như cùng chung nỗi buồn nên rơi xuống đất không để phát ra một tiếng động nào. Đi Nam Từ Biệt Em Nước Trường Giang lờ lững Viễn Khách man mác sầu Hoa rơi chung nỗi hận Chạm đất có tiếng đâu! Bài 65 : 長 干 行 Trường Can Hành (1) 君 家 在 何 處 Quân gia tại hà xứ 妾 住 在 橫 塘 Thiếp trú tại hoành đường 停 船 暫 借 問 Đình thuyền tạm tá vấn 或 恐 是 同 鄉 Hoặc khổng thị đồng hương. 崔 顥 Thôi Hiệu

96 96 Nhà chàng ở đâu? Nhà thiếp ở đường ngang. Dừng thuyền lại hỏi thăm có phải mình là người cùng xứ không? Bài Hành Trường Can Nhà chàng ở đâu tá? Thiếp trú ở đường ngang Dừng thuyền lại xin hỏi Mình phải đồng hương chăng? Bài 66 : 長 干 行 Trường Can Hành (2) 家 臨 九 江 水 Gia lâm cửu giang thủy 來 去 九 江 側 Lai khứ cửu giang trắc 同 是 九 江 人 Đồng thị cửu giang nhân 生 小 不 相 識 Sinh tiểu bất tương thức. Nhà anh ở bờ sông Cửu, mình đều là người Trường Can đó, nhưng từ nhỏ đã chẳng biết nhau.

97 97 Bài Hành Trường Can Nhà tôi ở sông Cửu Qua lại chốn giang đầu Mình người Trường Can đó Từ nhỏ chẳng biết nhau. Bài 67 : 自 君 之 出 矣 Tự Quân Chi Xuất Hĩ 自 君 之 出 矣 Tự quân chi xuất hĩ 不 復 理 残 機 Bất phục lý tàn cơ 思 君 如 滿 月 Tư quân như mãn nguyệt 夜 夜 減 清 輝 Dạ dạ giảm thanh huy. 張 九 齡 Trương Cửu Linh Từ ngày chàng ra đi, khung cửi bỏ không. Nhớ chàng như trăng sáng, đêm đêm cứ tối dần. Từ Ngày Chàng Đi Rồi

98 98 Từ ngày chàng đi rồi Khung cửi bỏ không thôi Nhớ chàng như trăng sáng Đêm đêm giảm ánh soi. Bài 68 : 別 董 大 Biệt Đổng Đại 千 里 黄 雲 白 日 曛 Thiên lý hoàng vân bạch nhật huân 北 風 吹 雁 雪 纷 纷 Bắc phong xuy nhạn tuyết phân phân 莫 愁 前 路 無 知 己 Mạc sâu tiền lộ vô tri kỷ 天 下 誰 人 不 識 君 Thiên hạ thùy nhân bất thức quân. 高 適 Cao Thích Cả ngày mây vàng dài dằng dặc, gió bắc thổi chim nhạn và tuyết bay tơi bời. Đừng buồn trên đường đi chẳng có ai là tri kỷ. Thiên hạ ai chẳng biết ông? Từ Biệt Đổng Đại Cả ngày mây vàng giăng ngàn dặm Gió bắc thổi nhạn, tuyết tơi bời Chớ buồn nẻo trước không tri kỷ

99 99 Thiên hạ chẳng ai không biết ngươi. Bài 69 : 過 酒 家 Quá Tửu Gia 此 日 長 氏 飲 Thử nhật trường thị ẩm 非 關 養 性 靈 Phi quan dưỡng tánh linh 眼 看 人 盡 醉 Nhãn khan nhân tận túy 何 忍 獨 為 醒 Hà nhẫn độc vi tỉnh. 王 績 Vương Tích Ngày hôm đó tôi say sưa cho đến tối mịt. Chuyện này chẳng hợp với phép dưỡng sinh chút nào, nhưng nhìn thấy mọi người đều say cả thì việc gì mình lại tỉnh một mình? Qua Quán Rượu Ngày đó say tới tối Chẳng đúng phép dưỡng sinh Nhìn mọi người say cả Hà tất tỉnh một mình?

100 100 Bài 70 : 秋 日 湖 上 Thu Nhật Hồ Thượng 落 日 五 湖 遊 Lạc nhật ngũ hồ du 煙 波 處 處 愁 Yên ba xứ xứ sầu 浮 沈 千 古 事 Phù trầm thiên cổ sự 誰 與 問 東 流 Thùy dữ vấn đông lưu. 薛 瑩 Tiết Oánh Buổi chiều dong thuyền trên Ngũ Hồ, khói song khắp nơi làm cho lòng tôi buồn bã. Nổi, chìm là chuyện muôn năm cũ. Không biết đi hỏi ai tại sao các dòng nước đều chẩy về Đông? Ngày Thu Trên Hồ Ngũ Hồ buổi hoàng hôn Khói sóng dục lòng buồn Nổi chìm muôn năm cũ Vì sao chẩy về Đông?

101 101 Bài 71 : 淥 水 曲 Lục Thủy Khúc 淥 水 明 秋 月 Lục thủy minh thu nguyệt 南 湖 採 白 蘋 Nam hồ thái bạch tần 荷 花 嬌 欲 語 Hà hoa kiều dục ngữ 愁 殺 荡 舟 人 Sầu sát đãng chu nhân. 李 白 Lý Bạch Trăng thu chiếu xuống làn nước trong, tôi hái rau tần trắng ở phía Nam Hồ. Hoa sen xinh sắn dường như muốn nói, làm buồn chết người chèo thuyền. Khúc Lục Thủy. Nước trong trăng thu chiếu Nam Hồ hái rau tần Hoa sen dường muốn nói Buồn chết kẻ chèo thuyền.

102 102 Bài 72 : 旅 懷 Lữ Hoài 水 流 花 謝 兩 無 情 Thủy lưu hoa tạ lưỡng vô tình 送 盡 東 風 過 楚 城 Tống tận đông phong quá sở thành 蝴 蝶 夢 中 家 萬 裡 Hồ điệp mộng trung gia vạn lý 杜 鵑 枝 上 月 三 更 Đỗ quyên chi thượng nguyệt tam canh 故 園 書 動 經 年 絕 Cố viên thư động kinh niên tuyệt 華 發 春 催 兩 鬢 生 Hoa phát xuân thôi lưỡng mấn sinh 自 是 不 歸 歸 便 得 Tự thị bất quy quy tiện đắc 五 湖 煙 景 有 誰 爭 Ngũ hồ yên cảnh hữu thùy tranh. 崔 涂 Thôi Đồ

103 103 Nước chẩy, hoa trôi cả hai đều vô tình, gió Đông đã ra khỏi Sở thành. Trong giấc điệp mơ thấy quê nhà ở ngoài ngàn dậm. Chim đỗ quyên trên cành báo canh ba. Cả năm chẳng có thư nhà, Xuân tới chỉ có them tóc bạc. Tự bảo không về chứ về là được, cảnh sương khói ở Ngũ Hồ có ai tranh giành đâu. Đi Xa Nhớ Quê Vô tình hoa rơi và nước chẩy Sở thành gió Đông đã thổi qua Giấc điệp mơ quê xa vạn dậm Đỗ quyên trên cành báo canh ba Suốt năm chờ đợi tin quê cũ Xuân về, hoa nở tóc bạc nhanh Tự nhủ không về, về đâu khó Sương khói Ngũ Hồ có ai tranh. Bài 73 : 渭 城 曲 Vị Thành Khúc 渭 城 朝 雨 浥 輕 塵 Vị thành triêu vũ ấp khinh trần 客 舍 青 青 柳 色 新 Khách xá thanh thanh liễu sắc tân 勸 君 更 盡 一 杯 酒 Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu 西 出 陽 關 無 故 人 Tây xuất dương quan vô cố nhân.

104 104 王 維 Vương Duy Cơn mưa buổi sang ở Vị Thành làm đất ẩm ướt, quán trọ có mầu xanh do ánh liễu xuân. Mời ông cạn một chung rượu, rời khỏi Dương Quan rồi thì có ai là bạn thân nữa? Khúc Ca Vị Thành Vị Thành ẩm ướt vì mưa sớm Khách xá xanh xanh mầu liễu Xuân Mời ông uống cạn một chung rượu Dương Quan xa rồi, ai cố nhân? Bài 74 : 春 興 Xuân Hứng 楊 柳 陰 陰 细 雨 睛 Dương liễu âm âm tế vũ tinh 殘 花 落 盡 見 流 鶯 Tàn hoa lạc tận kiến lưu oanh 春 風 一 夜 吹 鄉 夢 Xuân phong nhất dạ xuy hương mộng 又 逐 春 風 到 洛 成 Hựu trục xuân phong đáo Lạc thành.

105 105 武 元 衡 Võ Nguyên Hành Dương liễu xanh, mưa nhỏ đã tạnh. Hoa rụng hết mới thấy chim oanh, gió Xuân thổi trong đêm mộng, nương theo làn gió tới Lạc Thành. Xuân Hứng Dương liễu xanh um sau mưa bụi Hoa tàn rụng hết thấy chim oanh Gió Xuân suốt đêm thổi quê mộng Lại nương theo gió tới Lạc Thành. Bài 75 : 蜀 道 後 期 Thục Đạo Hậu Kỳ 客 心 爭 日 月 Khách tâm tranh nhật nguyệt 來 往 預 期 程 Lai vãng dự kỳ trình 秋 風 不 相 待 Thu phong bất tương dữ 先 至 洛 陽 城 Tiên chí Lạc Dương thành. 張 說 Trương Thuyết

106 106 Lòng khách thường mong mỏi ngày về. Gió Thu thì không thể chờ được, đã tới Lạc Dương trước rồi. Chờ Ở Đất Thục Lòng khách thường mong đợi Tới lúc về nhà chơi Gió Thu đâu chờ được Đã tới Lạc Dương rồi! Bài 76 : 回 鄉 偶 書 其 二 Hồi Hương Ngẫu Thư Kỳ Nhị 离 別 家 鄉 歲 月 多 Ly biệt gia hương tuế nguyệt đa 近 來 人 事 半 消 磨 Cận lai nhân sự bán tiêu ma 惟 有 門 前 鏡 湖 水 Duy hữu môn tiền kính hồ thủy 春 風 不 改 舊 時 波 Xuân phong bất cải cựu thời ba. 賀 知 章 Hạ Tri Chương

107 107 Xa quê đã lâu lắm rồi, giờ người thân chỉ còn lại vài người. Chỉ có hồ ở trước cửa nhà, gió xuân vẫn thổi sóng lăn tăn như cũ. Ngẫu nhiên viết khi về nhà kỳ hai. Rời khỏi quê nhà nhiều năm tháng Giờ đây lác đác vài người thân Chỉ có mặt hồ ở trước cửa Gió Xuân vẫn gợn sóng lăn tăn. Bài 77 : 落 花 Lạc Hoa 春 光 冉 冉 歸 何 處 Xuân quang nhẫn nhẫn quy hà xứ 更 向 花 前 把 一 杯 Cánh hướng hoa tiền bả nhất bôi 盡 日 問 花 花 不 語 Tận nhật vấn hoa hoa bất ngữ 為 誰 零 洛 為 誰 開 Vi thùy linh lạc vi thùy khai. 嚴 惲 Nghiêm Uẩn Ánh Xuân dịu đi về đâu? Nâng một chén rượu tới trước hoa mời. Cả ngày hỏi hoa, hoa không nói vì ai mà hoa nở, hoa tàn?

108 108 Hoa Rụng Ánh Xuân dần dần về đâu đó Nâng một ly rượu trước hoa mời Cả ngày hỏi hoa, hoa chẳng nói Vì ai hoa nở, vì ai rơi? Bài 78 : 夜 渡 湘 水 Dạ Độ Tương Thủy 客 舟 貪 利 涉 Khách chu tham lợi thiệp 暗 裏 渡 湘 川 Ám lý độ tương xuyên 露 氣 聞 芳 杜 Lộ khí văn phương đỗ 歌 聲 識 採 蓮 Ca thanh thức thái liên 榜 人 投 岸 火 Bảng nhân đầu ngạn hỏa 漁 子 宿 潭 煙 Ngư tử túc đàm yên 行 侶 時 相 問 Hành lữ thời tương vấn 潯 陽 何 處 邊 Tầm Dương hà xứ biên.

109 109 孟 浩 然 Mạnh Hạo Nhiên Khách đi đò nóng lòng sang sông, dù đêm tối cũng vượt sông Tương. Trong sương có mùi thơm hoa Đỗ, có tiếng hát người hái sen. Ông lái đò cập bến đò sáng đèn, rồi ngủ ở hồ sương. Thuyền khách hỏi nhau bến Tầm Dương ở đâu vậy? Khách muốn sang sông lắm Đương đêm vượt dòng Tương Trong sương thơm mùi Đỗ Tiếng hát người hái sen Ông lái cập bến sáng Và ngủ nơi hồ sương Thuyền khách đua nhau hỏi Nơi nào bến Tầm Dương? Bài 79 : 劉 晨 阮 肇 入 天 台 Lưu Thần Nguyễn Triệu Nhập Thiên Thai 樹 入 天 台 石 路 新 Thụ nhập Thiên Thai thạch lộ tân 雲 和 草 静 迥 無 塵 Vân hòa thảo tĩnh quýnh vô trần 煙 霞 不 省 生 前 事 Yên hà bất tỉnh sanh tiền sự

110 110 水 木 空 疑 夢 後 身 Thủy mộc không nghi mộng hậu thân 往 往 鷄 鳴 岩 下 月 Vãng vãng kê minh nham hạ nguyệt 時 時 犬 吠 洞 中 春 Thời thời khuyển phệ động trung xuân 不 知 此 地 歸 何 處 Bất tri thử địa quy hà xứ 須 就 桃 源 問 主 人 Tư tựu Đào Nguyên vấn chủ nhân. 曹 唐 Tào Đường Lối vào Thiên Thai là đường đá mới; mây, cỏ chẳng nhuốm mầu trần tục. Khói, mây quên chuyện kiếp trước; cây rừng, dòng nước chẳng nghĩ đến chuyện kiếp sau. Có tiếng gà gáy dưới trăng núi, có tiếng chó sủa trong hang Xuân. Chẳng biết chốn này về nơi đâu. Nên đi hỏi chủ nhân của Đào nguyên. Lưu Thần, Nguyễn Triệu Vào Chơi Thiên Thai. Vào chốn Thiên Thai theo đường đá Mây hiền, cỏ lặng chẳng nhiễm trần Khói, mây quên hẳn chuyện lúc trước Cây, nước không nghi chuyện hậu thân Dưới trăng gà kêu nơi vách đá Thỉnh thoảng trong hang chó sủa Xuân Chỗ này dẫn đến nơi nào nhỉ Phải tới vườn đảo hỏi chủ nhân.