Microsoft Word - Nazarene Essentials LahuA4final to print

Similar documents
Ps22Pdf

i n i ho n n n n n ng


Ps22Pdf

Undangan Finalis

sp pdf


j n yín

STELLA DEL MARE G =136 a d d3 4 RE m z mz mz SOL mz mz SImz mz V. Sozio a d d3 4 mz mz mz mz mz mz mz Chia - ro mata d d LA4 mz LA mz RE mz mz mz mz a



因 味 V 取 性 又 鸟 U 且 最 大 罗 海 惜 梅 理 春 并 贵 K a t h l ee n S c h w e r d t n er M f l e z S e b a s t i a n C A Fe rs e T 民 伊 ' 国 漳 尤 地 视 峰 州 至 周 期 甚 主 第 应

jiàn shí

该 奈 自 受 PZ 多 透 soc i e B t h y. y t is NA YL OR exp os ed t h a t b e i n g wh o res or sa in t es s e s we r e m ad e n b ot om. M ean wh i l e NA YL

(CIP) : /. :, (/ ) ISBN T S H CI P (2006) CH IJIASH EN GXIAN G YINSHI WEN H U A Y U CHENGY U 1


6 h h 3 h 3 ha 3 1 I 2 o o a 3 t y 3 t y 3 y t y 3 t y 3 y tsu 3 tsu 3 su 4 17

( ) 001 ( CIP ) /. :,2005 ISBN CIP (2005) : : ( 147 : ) : : 850mm 1168mm : 333 :

Microsoft Word - Chord_chart_-_Song_of_Spiritual_Warfare_CN.docx

Ps22Pdf

(CIP) : /. :, (/ ) ISBN T S H CI P (2006) XIANGPIAOWANLI JIUW ENH UA YU CH ENGYU

Ps22Pdf

Mixtions Pin Yin Homepage

ti2 guan4 bo1 bo5 huai4 zheng4 hong1 xi2 luo2 ren4



Microsoft Word - China translation AOP 2011.KJ proofread.doc

诗 经 简介 诗经 是中国第一部诗歌总集 它汇集了从西周初年到春秋中期 五百多年间的诗歌三百零五篇 诗经 在先秦叫做 诗 或者取诗的 数目整数叫 诗三百 本来只是一本诗集 从汉代起 儒家学者把 诗 当作经典 尊称为 诗经 列入 五经 之中 它原来的文学性质就 变成了同政治 道德等密切相连的教化人的教


國立中山大學學位論文典藏.PDF

日照县志0903-.FIT)


é é

Microsoft Word - Chord_chart_-_The_Word_of_God_in_Song CN.docx


t o

: ) khgit 31 ai 33 ni 33 khum 31 sa 33 sa 55!! ( ) gai 33 phgo 31 ai 33 pg 33 log 33 n 55 ga 31 n 31 gai 33 ( ) ai 33 1 gi 33 khai 31 ai 33 mau 31 mui


New Doc 1

Turg-Guade


Microsoft Word - 01清華No.14-李惠綿.doc

2.181% 0.005%0.002%0.005% 2,160 74,180, ,000, ,500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 2

Persuasive Techniques (motorcycle helmet)

tbjx0033ZW.PDF


谈 蝌 蚪 ⑴ * 太 田 斋 1. 蝌 蚪 关 于 蝌 蚪 读 音 的 研 究, 已 有 魏 建 功 先 生 的 鸿 文 科 斗 说 音 ( 女 师 大 学 术 季 刊 2 卷 2 期,1931) 笔 者 并 无 意 图 对 此 加 以 评 论 本 文 用 和 魏 先 生 不 同 的 方 法 来

háng, y u jiàn xiá shì zhèn

99710b45zw.PDF



五花八门宝典(一).doc

bài bì

S5 SBA Elective Grouping xls


Ps22Pdf

a ia ua i u o i ei uei i a ii o yo ninu nyn aia ua i i u y iu y a A o


<4D F736F F D DADBBB4E4A447A67EA8EEBEC7A468AF5ABFFDA8FAA657B3E62E646F63>

第 2 集 客 家 媳 婦 - 蕾 妮 絲 外 籍 客 家 媳 婦 拉 丁 客 家 一 家 親 從 多 明 尼 加 嫁 來 台 灣 15 年 的 客 家 媳 婦 蕾 妮 絲, 客 家 話 聽 說 不 成 問 題, 要 做 一 桌 客 家 菜, 還 有 自 製 菜 單, 沒 在 怕 的, 家 裡 隨

R F I D R F I D C E P S R F I D 96 R F I D Metalib & SFX M U S E Sm a rt we a ve r


书 作 名 : 者 : 出版社 : 中国电影出版社 版权所有 : 烨子工作室 类 别 : 中国传世情爱小说 出版时间 :2005 年 10 月 字 书 数 :150 千字 号 :ISBN /B 0030

江 小 说 中 的 南 京 大 屠 杀 与 民 族 国 家 观 念 表 达 究 大 致 采 取 个 案 分 析 以 解 读 叙 述 策 略 等 角 度 切 人 讨 钗 和 哈 金 南 京 安 魂 曲 关 时 代 相 关 作 者 来 自 多 个 国 家 作 两 部 小 说 为 例 从 直 面 历 史

píng liú zú


倮 怎 伽 灶 缝 已 经 用 草 和 破 布 堵 住 了, 风 还 是 可 以 灌 进 来 躁 蚤 佟 灶 倮 她 的 一 双 小 手 几 乎 冻 僵 了 于 是, 她 从 成 把 的 火 柴 里 抽 出 一 根 来, 在 墙 上 一 擦, 火 柴 燃 起 来 了, 冒 出 火 焰 来 了! 她

F.5 English Oral Exam Schedule.xls

<C3C0B5A7A5CDAAE16C C20A657B3E666696E616C2E786C73>

F.3 Chinese Oral Exam Schedule.xls

nooog

未完成的追踪(提纲)

nooog

Microsoft Word doc

lí yòu qi n j n ng

T-Islands District.pdf

板橋查某

Ps22Pdf

<4D F736F F D20ABC8BB79A4CEABC8AE61A4E5BEC73939A6A8AA47B3F8A769AED12E646F63>

mó j


Late-comers are NOT allowed to take the exam. Group 1: Reporting Time in SAR: 14:55 6A 21 CHEUNG HIU KWAN F 6B 32 TAM SHUK CHUN F 6C 2 CHIM HO WANG M


标题

Microsoft Word - O.O.W _ _Result

Microsoft Word - 草药小册子3 Fix.doc


校园之星

2. 读 课 文, 填 空 : (1) 树 上 垂 挂 着 择 怎 侉 (2) 孔 雀 好 像 美 人 拖 着 (3) 象 身 上 刺 着, 耳 朵 上 戴 着, 脖 子 上 系 着 (4) 象 主 人 敲 着, 象 小 姐 踩 着 一 摇 一 晃 的 (5) 小 松 鼠 歪 着, 朝 你 挤 眉

1


fa 5 ta 5 t ie 5 io 5 fa 55 ta 55 t ie 55 io 55 t i 5 i 5 t u 5 5 t t u t n 31 t 31 t a t an 31 t y 31 t an k i 53 21na t

C.C.C. Heep Woh College English Department S.1 English Oral Exam (2nd Term) Exam Date: 16/6/2015 Exam Time: 8:30-11:30a.m. Exam Room: 402, 4

C.C.C. Heep Woh College English Department S.1 English Oral Exam (1st Term) Exam Date: 9/1/2015(TUE) Exam Time: 8:30 11:30a.m. Exam Room: 40

Microsoft Word - 文件3

Ps22Pdf

Microsoft Word - RF 交通控制-講義-01.doc

Microsoft Word - Z8I11A0-102.doc


試料分解と目的元素精製法_2010日本分析化学会

Transcription:

Na za rehˇ Hkri aw mo ve a yeˇui ve aw liˇaw hk aˇ Nga hui hui a shu hpeh ve le leh - Nga hui a hto ma ve hta yon ve le Na ẕa rehˇ Hkri aw mo -NAZARENE.ORG

Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ ve a ye: ui/ ve aw; li: aw; hk a: Nga; hui a shu hpeh[ ve le leh Nga; hui a; hto[ ma ve hta[ yon/ ve le Aw; g a: pi: la: pa/ Ga la: pa/ + Mi; gui; hk o{ O kan baw ri ha? ve K.M.K lon? aw; mo/ leh Na/ za/ reh{ Ceu: cao; aw; mo/ A hkaw-an; pi: pa/ + Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ 2015

Aw; lawn lon? Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ ve a ye: ui/ ve aw; li: aw; hk a: 6 Ve: suh; li-an: (Wesleyan) ve yon/ hk a: aw; shin? Aw; kan 7 Mi; gui; hk o{ nga; hui ve Ceu: cao; 12 Nga; hui te cheh: ve da[ ve aw; ceu; 18 Nga; hui ve kan? 25 Na/ za/ reh{ ve aw; ho[ aw; han 27 Ve: suh; li-an: (Wesleyan) ve G ui; lawn sha lawn 54 Yon/ hk a:aw; lawn 60 Nga hui ve ceuˇ cao aw lawn ma hk a 68 Nga; hui ve u? peun/ hk a:. 71 Ceu: cao; 73 Ca? da[ k aw da[ ve aw; ceu; caw; ve ceu: cao;. 76 3

4

Ca? da[ cheh: ve Ceu: cao; G ui; sha ve Ceu: cao; Mvuh ja: ve aw; hk a: Mi; gui; hk o{ leh mvuh: naw ma hk o{ Chaw ya: te: geh pawn: da[ ve Ma/ pi: ve aw; ceu; caw; ve Te: geh bon law; o? k o/ pui ve Te: g a: le le G ui; sha ve Ya: hpu hk a shu/ hpeh[ la tu; ga pi: ve -Fi ne a{ A.F Bre si (ฟ เนอ ส เอฟ เบรซ ) Mi; gui; hk o{ Na/ za/ reh{ Ceu: cao; aw; mo/. O kan baw ri han? ve Pra[ htan lon?aw; hkui? pui/ te: g a: 5

Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ ve a ye: ui/ ve aw; li: aw; hk a: aw; hk aw, lo[ la tu; ha[ yu; ve Co ha hpaw: lo sheh k ai sheh/ hpa: hui leh yon/ ve chaw hui te: hpa/ leh;, Ra/ za/ van; aw; lawn, G ui; lawn sha lawn aw; lawn, Ha leh; bon hkaw: kan? te ve aw; lawn, Hpu shi ca tu; ve aw; lawn leh te: g a: leh te: g a: ca? da[ cheh: ve aw; lawn te: hpa/ hta[ ma/ la: tu; Ceu: cao; aw; mo/ hta[ law; ve yo;. Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ ve a ye: ui/ ve aw; hk a: leh;, Na/ za/ reh{ aw; mo/ da[ ve keh; ve aw; hk aw lo te[ cheh: ve aw; lawn hta[ hpeu[ ma/ la: cheh: ve leh Ve: suh; li-an, A me ni-a ve aw; li: aw; hk a: taw: pi: la: ve aw; hk a: suh lo, te: mvuh: mi; le le g a[ te cheh: aw; ceu; hpeh[ ve yo;. A la/ ta/ meu: caw; peu; ve bon ma/ pa/ leh Na/ za/ reh{ Ceu: cao; aw; mo/ ve kan? te pa/ hui leh;, Hkri[ aw; mo/ ve daw: law kui; aw; hk a: hta[ hk a deh[ na g a leh Da[ ve keh; ve Li[ hpu aw; lawn leh te: chaw ceu; le le Ye/ su{ hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; ve hta[, a ye: te leh g a ma/ pi: ve yo;. Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ ve a ye: ui/ ve aw; li: aw; hk a: hta[ Ve{ sai{ Website aw; hk aw lo ca hpaw g aw nyi hpeh[ ve yo;. Nazarene.org ma: he{ k o, www.nazarene.org? q+en essentials. Chi ve aw; hk aw lo te: chaw ceu; le le ve chaw ceu; hkaw: caw; ta/ ve yo;.www.nazarene.org 6

Yo: han; (John Wesley) A.D 1703-1791 Meh htaw di{ aw; mo/ hta[ tan; kaw/ pa/ Ve: suh; li-an (Wesleyan) ve yon/ hk a: aw; shin? aw; kan Hkri[ ve Ceu: cao; leh; Te: ma; ti? hpeh[ ve, Da[ keh; ve, Aw; la[ g aw: hk e hpeh[ ve leh Mvuh: mi; hk o{ yeh: ve Li[ hpu aw; pi/ leh Li[ hpu aw; suh? hk aw lo caw; ve G ui; sha ve chaw ceu; ve Ra/ za/ van; aw; lawn te: hpa/ hta[ ha[ yu; ve yo;. Leh, G ui; sha ve chaw ceu; leh; te: co-e peu; te: co-e pon; la; peu; leh Hkri[ ve Ceu: cao; aw; ho[ aw; han hk a; hk e hpeh[ ve htaw: yaw: hui ve Ra/ za/ van; hpeh[ ve yo; teh[, shaw/ ta/ ve yo;. Hkri[ aw; mo/ leh;, Aw; hkui? pui/ 5 co-e hta: ve yon/ hk a: hta[ ha[ yu; ta/ leh yaw: hui ve yon/ hk a: hta[ hpeu[ ma/ ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ leh;, Bon ma/ ve, Paweh: cao; ca: ve, Aw; la[ g aw: te: hpa/ yon; leh kan? te ve, aw; li: aw; hk a: caw: ve hk a: suh a sha[ te[ ve, Ye/ su{ hkri[ hk a shu/ ha leh; ve bon hkaw: hta[ ma/ ve leh, Ceu: cao; Ra/ za/ van; hta[ te: hpa/ hta[ ha[ sha? ta/ ve yo;. Li[ hpu hk aw lo caw; ve hk a shu/ Ceu: cao; ya: te: hpa/ da[ ve keh; ve aw; hk aw lo a sha[ te[ leh G ui; sha hta[ aw; teh; aw; na chi: a[ pi: g a tu; ku; yu; ve chaw hui hta[, Hkri[ aw; mo/ htaw: a ye: hk a deh[ yu; ve yo;. Nga; hui Hkri[ ya: ve aw; shin? aw; kan leh; pon; la; aw; yan: 16 coe hta:, Ka: la: hpu (Meu: hpi? la[) chaw hui o? k o/ pui ve aw; li: aw; hk a: (Hpa/ sa/) k aw[ gu pa ve aw; yan: hta: leh 18 co-e ve aw; yan: hta:, Ve: suh; le: k aw[ hpfuh{ gu ve aw; yan: aw; hk aw lo, Yo: han; (John) leh Chan bon ma/ pi: ve hta[ pa taw g a ta/ ve yo;. Chi hta[ pa taw, Ka: la: hpu Meu: hpi{ la[ mvuh: mi;, Sa; kaw{ lehn mvuh: mi;, Ai lehn mvuh: mi; leh Ve{ suh; mvuh: mi; ya: te: hpa/ leh; ven: ba{ daw: hpfuh{ ve hta[ pa taw, 7

Hkri[ ya: hui hk a shu/ shu/, Hkri[ ve kan? hta[ te tu; kan: pa{ hta[ g a ve yo;. Yaw: hui k aw[ gu hta: g a ga pi: ve chaw leh; bon ma/ pa/ hui leh aw; mo/ hk aw co: ca: leh kan? te cheh: ve aw; la[ g aw: te: hpa/ hpeh[ ve yo;. Leh, yaw: hui te ve kan? te: hpa/ leh;, sha? hki{ hkan/ ma/ ve leh te jaw; tcuh ve kan? hpeh[ ve yo;. Ve: suh; li-an aw; mo/ te: hpa/ k aw[ gu ve aw; yan: aw; hk aw lo da[ ja: ve aw; ceu; leh;, yon/ ve aw; bon hta[ pa taw hte: ve caw: ve chaw hpeh[ la ve, da[ keh; tu; tsuh: hpu tsuh: keh; la: ve leh aw; bon hta[ yon/ g a tu; Aw; ha hpu sha? hki{ hkan/ la: ve yo; teh[ k o{ ve aw; lawn hpeh[ ve yo;. Yo: han; Ve: suh; le: (John Wesley) ve da[ ja: ve kan? hk a: leh;, Da[ keh; bi: ve chaw hpeh[ la tu; tsuh: hpu tsuh: keh; la: ve aw; lawn hta[ a ye: yu; leh ma/ ve yo;. Chi leh;, nga; hui Hkri[ ya: hui ve a sha[ aw; pon G ui; sha ha[ k a? ve aw; hk aw lo pi: la: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Yaw: a ye: yu; leh; ma/ ve aw; lawn chi leh;, te: mvuh: mi; le le lo zuh: k ai ve yo;. Meh htaw di{ Hkri[ aw; mo/ leh; A.D 1748 hk aw[ hta: A me[ ri{ ka[ mvuh: mi; aw; na te: tawn lo hpeh[ taw{ la ta/ ve yo;. Chi hk e hpeh[ la ve leh;, yaw: hui cheh: ta/ ve mvuh: mi; te: tawn aw; hk aw lo k aw[ gu pa leh Da[ ve keh; ve Li[ hpu aw; lawn ma/ k ai tu; aw; pon hpeh[ ve yo;. Hkri[ ya: te: hpa/ da[ la keh; la ve aw; lawn hta[ a ye: yu; leh aw; suh? k aw[ tan; te ve leh;, 19 co-e aw; k aw ji te: yan: hta: hpeh[ la ve yo;. Ti{ mo? se;, Meu ri{, Baw: suh; tan: leh Meh{ sa su si{ hui te: hpa/ leh;, aw; lawn chi hta[ ca? da[ leh chaw ya: hui te: hpa/ nyi ma pfuh: la tu; ma/ pi: ve yo;. Ka: la: mvuh: mi; Ni-o yaw[ ven: hk aw lo cheh: ve Fi{ bi hpa meu meh ve chaw te: g a: leh;, chaw ya: te: hpa/ da[ keh; ve hk aw a sha[ te[ pui? tu; aw; pon, shin? peu; nyi: nyi hta: hpawn; da[ leh bon law; ve hta[ aw? law? tan; te sheh/ hpa: hpeh[ ve yo;. Aw; hk aw[ naw? hta: yaw: leh;, shu daw: caw: ja: ve, taw: yaw pui? ja: ve leh li[ yan/ pa/ k aw[ hpeh[ la ve yo;. A.D 1867 hk aw[ hta: Meh htaw di{ aw; mo/ hk aw cheh: ve bon ma/ pa/ Ce e vu{, Yo: han; in sa; hki{ leh aw; ka; aw; nu ve chaw te: hpa/ Ve: suh; li-an ma/ da[ ve keh; ve aw; lawn hta[ ca? da[ leh jeh; da[ ve hta[ tan; te ve yo;. 8

Da[ ve keh; ve aw; lawn hta[ yon/ leh g a[ te cheh: ve Hkri[ ya: aw; mo/ te: hpa/ leh;, Ve: suh; li-an Meh htaw di{, Fi meh htaw di{, Sa ve cha: a mi: leh Meh no nai aw; mo/ hk aw cheh: ve chaw te: hpa/ hpeh[ ve yo;. Ha leh; ve bon hkaw: ma/ pa/ Bra hte rin leh Hke-o keu: meh ve chaw chi nyi: g a: leh;, aw; lawn chi hta[ yu;-e leh Ja; ma; ni; mvuh: mi;, Meu: hpi: la[ mvuh: mi;, Sa kehn di[ ne vi-a mvuh: mi;, Ka: la: na{ mvuh: mi; leh Aw: suh; te: li-a: mvuh: mi; lo hk a ga; ma/ k ai ve yo;. Chi hta[ pa taw, Da[ ve keh; ve aw; lawn hta[ yon/ leh g a[ te ve Ceu: cao; ma: ma: caw; taw{ la ve yo;. Aw; lawn chi hta[ pa taw, Da[ keh; ve Ceu: cao; leh Mi: se; na; ri; aw; mo/ te: hpa/ caw; taw{ la ve yo;. Leh, Aw; lawn chi te: hpa/ leh aw; mo/ chi te: hpa/ hta[ pa taw, Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ caw; la ta/ ve yo;. Da[ ve keh; ve aw; mo/ pawn: da[ ve Fre{ hin leu ri: leh; AD 1887 hk aw[ hta: Hpro vi{ den Mon ra{ ro{ ai lehn ven: hk aw lo Hpi hpeun: I vehn ce li{ hk awn ceu: cao; hta[ ta/ kaw; ve yo;. Leh aw; hk aw[ naw? te: hk aw[ hta: Lin mon ra{ Meh{ sa chu se{ ven: hk aw lo Mi: se; na; ri; ceu: cao; teh ve yo;.ad 1890 hk aw[ hta: ceu: cao; chi ve nyi: ceu: cao; leh; New ing land hk aw cheh: ve ceu: cao; 8 ceu: cao; pawn: da[leh Sen htran: I veh ce li{ hkaw: ho li{ ne{s sa[ ma hk om aw; mo/ ta kaw; ve yo;. Peu; leh AD1892 hk aw[ hta: Eh na e ha hk awm meh vey a: mi: te: g a: hta[ Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ aw; hk aw lo A la/ ta/ meu: pi: leh Sa[ la ma lon? te tcuh ve yo;. Sa[ la[ ma lon? chi leh; ya: mi: aw; mo/ aw; hk aw lo A la/ ta/ meu: pi: ve aw? law? te: g a: hpeh[ ve yo;. AD 1894-1895 hk aw[ aw; hk aw lo Vin Liam He weu[ Hu hpeun: leh; Bu{ lin Ni-o yaw{ ven: hk aw lo da[ ve keh; ve ceu: cao; aw; mo/ 3 ka/ ta/ kaw; ve yo;. O: ve aw; hk aw[ naw? A me; ri{ ka[ mvuh: mi; aw; hk aw lo caw; ve Pe/ te/ ko: te/ aw; mo/ k aw[ teh ve yo;. Pe/ te/ ko: te/ htaw leh Da[ keh; ve k o{ ve taw: hkaw: leh; tcuh? kui; te: hk a: ti? Caw; ve yo;. Hin leu ri leh Hu hpeun: leh; AD1896 hk aw[ hta: In di-a mvuh: mi; aw; hk aw lo ha leh; ve bon kan? ta/ te leh Hke{ veu[ hk aw lo (1901) hk aw[ hta: te ve yo;. Hai ram re naw: AD 1902 hk aw[ hta: Hkeh na da mvuh: mi; aw; hk aw lo ceu: cao; lai? Ka; ta/ kaw; pa/ Mi: se; na; ri; hk aw lo kan? te pa/ Hai ram re naw: aw/ mo/ leh; AD1907 hk aw[ hta: No va ven: hta[ ta/ leh Sa[ ko hti-a leh Ai o va hk a ga; ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve yo;. 9

AD 1894 hk aw[ hta: Ro beu[ li heh lis Mi{ lan Mon ra{ hteh ne{ ci ven: aw; hk aw lo Ni-o hte{s hta man cheu{ aw{ hk ai meh ve ceu: cao; hta[ ta/ kaw; ve yo;. Aw; hk aw[ naw? te: hk aw[ k aw[ ga; la hta: Ro beu[ mi: ma Meh ri: hke ke-o leh; Hte{ sa{ mauh: nyi k eh; hpaw: lo ceu: cao; te: hpa/ hk a bi: k aw[ peh/ k ai ve yo;. Si bi ceu Ni keh leh; AD 1901hk aw[ hta: Vehn a{ sa tai hte{ sa{ aw; hk aw lo In di[ hpeh den Ho li{ ne{s ceu: cao; hta[ ta/ kaw; ve yo;. Ceu: cao; chi ve te: hpa/ leh; 1904 hk aw[ hta: Rai sing star hte{ sa: ven: lo pawn: da[ ve yo;. Yaw: hui chi hk e te ve leh; Ho li{ ne{-s cheu{ aw{ hk ai ceu: cao; ta/ kaw; tu; te ve yo;. AD 1908 hk aw[ hta: aw; mo/ chi ve leh; Caw ci-a hta[ te leh Meh{ si{ ko mvuh: mi; lo zuh:-e ve yo;. Yaw: hui ha leh; ve bon hkaw: kan? te kui; leh; shu ma: ha[ yu ve chaw, chaw ha/ chaw g aw: ya: aw; mo/ geh lo leh ya: cu; shi ya:, aw; hpaw: ma: heu{ she[ ka ya: caw; ve ya: mi: aw; mo/ geh lo te ve yo;. Chi aw; hk o{ ka[ In di-a leh Ja/ pa/ mvuh: mi; hk aw cheh: ve ha leh; ve bon hkaw: kan? te pa/ hui hta[ ca? da[ k aw da[ tu; te ve yo;. AD 1895 hk aw[ hta: Fi ne a{s F. Bre si Yo: she{ hpi vi ni leh aw; mo/ ya: 100 g a: hk e, yaw: hui pawn: da[ leh Law{ eh ceu li{ mvuh: mi; lo Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ teh ta? ve yo;. Ceu: cao; chi te: mo/ aw; hk aw lo a ye: yu; leh te cheh: ve leh;, yon/ ve hta[ pa taw tsuh: hpu tsuh: keh; peu; ve Hkri[ ya: te: hpa/ leh; Ye/ su{ Hkri[ te ve hk a shu/ g a[ te leh ha/ ya: g aw: ya: hui hta[ bon ma/ ve aw; ceu; hta[ a ye: yu; leh te ve yo;. Yaw: hui yon/ ve leh;, yaw: hui ve hpu shi te: hpa/ leh;, co ha htai/ hk aw[ ve hta[ g a tu; aw; pon leh ha/ ya: g aw: ya: hui da[ la tu; aw; pon Ye/ su{ hkri[ hk a shu/ kan? te ve aw; mo/ hta[ tan: pi: caw: ve teh[ yon/ ve yo;. A me ri{ ka[ mvuh: mi; mvuh: nyi k eh; hpaw: te: taw lo Na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; mo/ ma: k ai ma: ja: ve yo;. Leh mvuh: nyi taw{ hpaw: lo ta/ leh I li{ naweh aw; hk aw lo htaw: ceu: cao; te: hpa/ caw; ve yo;. Leh ceu: cao;chi ve te: hpa/ leh In di-a mvuh: mi; hk aw caw; ve Kan ka[ ta ven: hk aw lo ve ceu: cao; te: hpa/ hta[ g a ga cheh: ve yo;. October 1907 hk aw[ hta: A me ri{ ka[ mvuh: mi; Hpe te hkaw{ aw; mo/ leh Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ pawn: da[ leh Chi{ hka ko: ven: aw; hk aw lo jeh; da[ lon? hta[ te ve yo;. Yaw: hui chi hk e te ve leh; o kan baw ri{ ha? Leh ceu: cao; caw: da[ tu; aw; pon te vey o;. O kan baw ri{ ha? ve pra[ htan leh; a shu yaw: hk a: yaw: hu? Ye/ g a peu; ve ceu: cao; te k ai 10

cheh: ve kan?, ceu: cao; aw; suh? Tan/ kaw; ta/ vet e: hpa/ hta[ nyi ha[ sha? leh g a ga pi: ve yo;. Ya[ hk a: ceu: cao; aw; hk aw lo te cheh: ve kan? hk a: te: hpa/ hta[ ma g a te sho[ sha[ pi:. Mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? te ve aw; hkui? pui/ te: paw{ hta:, Hpe te hkaw{ Na/ za/ reh{ bre c ceu: cao; leh Re naw: aw; mo/ hta[ ha[ yu; ta? ve yo;. Leh mvuh: mi; hk o{ pra[ htan o kan baw ri{ ha? ka[ leu{ teh ta? ve yo;. September 1908 hk aw[ hta: E{ ci htam beu: sheh k ai ve aw; haw? Lo Hpen sin va ni-a da[ keh; ve Hkri[ ya: ceu: cao; aw; mo/ leh; Hpe te hkaw{ Na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; mo/ hta[ ca pawn: da[ tu; aw; pon yaw: hui ve ceu: cao; aw; mo/ hta[ jeh; da[ ve yo;. Chi ve te: hk aw[ 13 nyi October ha pa hta: Hpai law{ hpaw-eh{ ven: aw; hk aw lo Ho ri ne{ cheu{ aw: hk ai aw; mo/ ve ka ma ka lon/ te: hpa/ geh te: geh pawn: da[ tu; mi; gui; hk o{ keh; da[ lon? 2 paw{ te: paw{ hta[ te ve yo;.1898 hk aw[ hta:, Ce o meh{ hke law hk an leh; Hten ni{ ci ven: leh aw; pa: aw; kui cheh: ta/ ve ven: te: hpa/ aw; hk aw lo, Da[ ve keh; ve aw; lawn hta[ yon/ ve chaw te: hpa/ hta[ yu; cu[ da[ tu; aw; pon Neh{ vin ven: aw; hk aw lo Hpe te hkaw{ Mi: se; ta/ kaw; ve yo;. Chi ve te: mo/ leh;, ceu: cao; Sa/ la[ leh Sa/ la[ hta[ Hki-o ba mvuh: mi;, Ko-a te ma la mvuh: mi, Meh{ si{ ko mvuh: mi; leh In di-a mvuh: mi; lo k ai tcuh ve yo;. 1906 hk aw[ hta: Caw{ cha{ leh; Sa[ kaw{ leh mvuh: mi; Kra{ ko ven: aw; hk aw lo caw; ve Hpa{ he{ ceu: cao; aw; hk aw lo Ve{s le: ve yon/ hk a: hkri[ ya: da[ ve keh; aw; aw; lawn hta[ ca? da[ leh bon ma/ ve hta[ pa taw, o: ka[ lo cheh: ve chaw ma: ha[ yu; ve yo;. Chi hta[ pa taw 1909 hk aw[ hta: Hpa{ he{ Hpe te hkaw{ leh; ceu; cao; aw; suh? te: ka; k aw[ ta/ kaw; ve yo;. Ceu: cao; aw; meh leh; Hpe te hkaw{ Sa[ kaw{ lehn teh[ meh ve yo;. O: ve hk aw[ naw? Hpe te hkaw{ mi: se; leh; Hpe te hkaw{ Sa[ kaw{ lehn leh; 1915 hk aw[ hta: Hpe te hkaw{ Na/ za/ reh{ geh ca pawn: da[ ve yo;. 1919 hk aw[ hta: mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? 5 paw{ te: paw{ te hta:, ceu: cao; aw; mo/ aw; meh hta[ pa tu; jeh; da[ leh Na/ za/ reh{ ceu: cao; teh[ meh ve yo;. Hpe te haw{ k o{ ve aw; meh leh; pon; la; hta: 19 co-e aw; leh meu: te: taw hta: hk a shu/, da[ ve keh; ve yon/ hk a: hta[ ma: k aw[ ca? da[ leh tcuh? kui; te: hk a: ti? ma: k aw[ caw; ve yo;. Aw; mo/ aw; suh? Te: hpa/ leh;, htai/ hk aw[ la: ve aw; bon aw; lawn bon ma/ ve hta[ vaw{ ti/ ta/ she ve yo;. 11

Mi; gui; hk o{ nga; hui ve ceu: cao;. คร สตจ กรนาซาร นเป นคร สตจ กรสากล Na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; mo/ hk aw lo a ye: ui/ ja: ve aw; ho[ aw; han leh; 1915 hk aw[ hta: ceu: cao; lon? te: hpa/ pawn: da[ leh teh ta/ ve yo;.chi hta[ pa taw ceu: cao; ve aw; ho[ aw; han chi mi; gui; hko{ te: ka; le le lo yeh: leh A me ri{ ka[ mvuh: mi; In di-a, Hke{ weu{, Hki-o ba, Hkeh na da, Meh{ si{ ko, Ko-a te ma la, Ja/ pa/, A je ti na:, Meu: hpi: la[, Sa[ va si{ lehn, Heh{ pa/ leh Pe ru mvuh: mi; hta[ g a ga pi: cheh: ve yo;.1930 hk aw[ hta: A{ fa{ ri{ ka aw; haw? te: taw, Si ri-a, Pa re{ sa[ tai, Mo seh bi[, Ba ba do{ leh Htri{ ni{ da; mvuh: mi; hk aw lo ceu: cao; ve kan? te: hpa/ k aw[ peh; k ai ve yo;. Mvuh: mi; hk o sheh k ai pa/ te: hpa/ leh; kan? hk a: chi ve aw; hk o{ a ye: ui/ ja: ve yo;. O: ve leh; o ka baw ri{ han? Vi ci shehn thin ve pra[ htan ( Meh{ si{ ka) Hi{ ro chi Hki ta ka va (Ja/ pa/) leh Sa mu e- o Bu[ ban ( In di-a) yo;.mi; gui; hk o{ lo yeh: hpeh[ ve ceu: cao; ve aw; ho[ aw; han chi ve leh;, aw; hk aw[ naw? kan? chi hta[ k aw[ ca? ta pa/ te: hpa/ g a ga pi: cheh: ve yo;. 1922 hk aw[ hta: Maw ri{ san? leh; Da ko ta Min ni{ so ta leh Maw ta na ven: hk aw lo cheh: ve sa[ ma hk om Le men Ho li{ ne{s hk aw lo ve kan? 12

te pa/ leh aw; mo/ yan: 1000 g a: hta[ shi/ veu la: leh Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ hta[ ca pawn: da[ la ve yo;. 1930 hk aw[ hta: Su nam ( Ro beu{ su) leh; Sa/ la[ te: hpa/ leh Ka-o ri? Hkri[ ya: te: hpa/ hta[ shi/ veu leh Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ hta[ ca pawn: da[ la ve yo;.a.a.e beu[ sheh k ai ve aw; haw? lo cheh: ve, Ar{ suh te li-a mvuh: mi; hk aw lo cheh: ta/ ve ceu: cao; te: hpa/ htaw: 1945 hk aw[ hta: Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ geh ca pawn: la ve yo;. 1948 hk aw[ hta: An fre do del Rosso htaw: I[ ta li: mvuh: mi; hk aw lo caw; ve ceu: cao; te: hpa/ hta[ shi/ veu la: leh Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ hta[ ca pawn: la ve yo;. A{ ri{ka aw; haw? te: taw lo kan? te cheh: ve Sa[ ma k om Mi: se; na; ri; He{ si{ va fe{ htaw: 1950 hk aw[ hta: Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ hk aw lo ca pawn: la ve yo;. I teu ne chan: neh-ew Ho li{ ne{ Me{ se; aw; mo/ leh; 1907 hk aw[ hta: Lon daw ven: hk aw lo Devid Htomas ta/ kaw; ta/ ve yo;. Leh aw; mo/ Chi ve leh; Devid Jone sheh k ai ve aw; haw? lo A{ fi{ri{ka aw; haw? te: tawn lo peh; k ai leh ui/ k ai ma: k ai ma: ja: ve yo;. 1952 hk aw[ hta: J.B Meh{ hka kehn sheh k ai ve aw; ya: aw; hk aw lo Meu: hpi: la[ mvuh: mi; hk aw lo caw; ve ceu: cao; te: hpa/ leh A{ fi{ ri{ ka mvuh: mi; aw; hk aw lo cheh: ve ha leh; ve bon hkaw: kan? aw; mo/ Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ hta[ ca pawn: la ve yo;.me na[ Jem leh Ceh{ faw[ leh; 1934 hk aw[ hta: Meu: hpi: la[ mvuh: mi; lo Hkan va ri Ho li{ ne{ ceu: cao; hta[ ta/ kaw/ ve yo;. Leh 1955 hk aw[ hta: Na/ za/ reh{hkri[ aw; mo/ hta[ ca pawn: da[ la ve yo;.1918 hk aw[ hta: Hkeh na da mvuh: mi; Aw hta ri o ven: hk aw lo Feh; kaw{ ta/ kaw; ta/ ve Kaw{ hpeun: ceu: cao; htaw: 1958 hk aw[ hta: Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ hta[ ca pawn: da[ la ve yo;. Nai ci ri-a mvuh: mi; hk aw[ lo cheh: ve Hkri[ ya: te: hpa/ leh; 1940 hk aw[ hta: Ye/ ra/ mi{ UA. Hkai dem sheh k ai ve aw; yan: aw; hk aw lo Na/ za/ reh{ ceu: cao; hta[ ta/ kaw; ve yo;.1988 hk aw[ hta:mi; gui; hk o{ Na/ za/ reh{hkri[ aw; mo/ hta[ pawn: da[ ve yo;. Lai? Ceu; lai? hpaw: lo chi hk e te ui/ la ve hta[ pa taw mi; gui; hk o{ Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo; aw; g a: car; leh ui/ la mvuh la ve yo;. Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ ui/ la mvuh la ve hta[ pa taw Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ ve ceu: cao/ te: hpa/ htaw: ui/ la mvuh la leh Hpe te hkaw{ aw; mo/ hta[ peun da[ k ai ve yo;.1976 hk aw[ hta: aw; mo/ ve meh{ hpfuh: leh aw; ho[ aw; han te: hpa/ hta[, cu: yi/ ma/ yi/ hpaw: lo ve kan? te pa; ka ma ka te: 13

hpa/ hta[ hto pi: leh chan/ nyi teh{ nyi tcuh leh1980hk aw[ hta: hto ji tcuh ve yo;. Leh mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? t eve leh; aw; hk a: 2 hk a: caw; ve aw; hk aw lo te k ai cheh: ve yo;. 1. Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh o kan baw ri{ ha? leh; mi; gui; hk o{ lo ha[ yu; g a ve aw; mo/ hpeh[ ve hta[ ha[ yu; ve yo;. Mi; gui; hk o{ lo yon/ ve chaw te: hpa/ caw: da[ haw/ da[ ve aw; hk aw lo te leh ha[ yu; ta/ ve. 2. Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ ve da[ ve kan? hk a: leh yon/ hk a: hta[ a sha[ tan: leh hpeu[ ma/ pi: ve, o: ve leh; da[ ve keh; ve Li[ hpu aw; lawn ma/ ve yo;. 1980 hk aw[ hta: mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? t eve aw; yan: hta: Mi; gui; hk o{ te: mvuh: mi; le le yon/ ta/ ve G ui; law sha law aw; lawn hta[ ha[ yu; ta? ve yo. 1 Na/ za/ reh{ aw; mo/ ve yon/ hk a: aw; hk aw lo G ui; law sha law ve aw; lawn hta[ ca? da[ leh Bon ma/ pa/ te: g a: le le leh Li[ hpu caw: yeh; te: ka; le le aw; hk aw[ lo ma/ pi: ve leh;, a ye: ui/ ja: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo; teh[ shaw/ ta/ ve yo;. Chi leh;, Na/ za/ reh{ aw; mo/ te: ka; le le nyi ma tu; la tu; te pi: leh chaw maw: hk e hpeh[ la tu; aw; pon yo;. Aw; hk aw[ naw? ve aw; yan: aw; hk aw lo Protestant aw; mo/ aw; hk aw lo Na/ za/ reh{ aw; mo/ leh; yaw: ve aw; ho[ aw; han aw; hk aw lo ui/ la mvuh la ve yo;. 1998 hk aw[ hta: Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ ya: te: hko: leh; A ma ri{ ka[ leh Hkeh na da mvuh: mi; aw; hk aw lo ma: cheh: a; ve chaw htaw: caw; la ve yo;.2001 hk aw[ hta: mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? te aw aw; yan: aw; hk aw lo la; ve chaw 41% leh; Ka: la: hpu hkaw: ma: yeh: ve chaw hpeh[ ve yo;. Leh Hkeh{ veu[ hk aw cheh: ve U. ce ni{ o Du-a te, A{ fa{ ri{ ka chaw hpeh[ ve te: g a: htaw: 2009 hk aw[ hta: mi; gui; hk o{ o kan baw ri{ han? aw; hk aw lo pra[ htan te: g a: g a hpeh[ ve yo;. Mi; gui; hk o{ da[ ve ha leh; ve bon hkaw: kan? A; sho-e; hta: te leh chi beu[ ve aw; yan: hk a ga;, Na/ za/ reh{ aw; mo/ hk aw lo a ye: ui/ ve kan? leh; Ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh cu: yi/ ma/ yi/ hpaw: lo kan? te ve yo;. Mi: se; na/ ri; leh ceu: cao/ Sa/ la[ leh ha leh; ve bon hkaw: kan? te pa/ te: hpa/ pawn: da[ leh kan? te ve pa taw, Na/ za/ reh{ aw; mo/ ui/ la mvuh la ve yo;. 14

Hi rehm F. Reyno leh; chaw li: va: li: hta[ ma: feu; leh Na/ za/ reh{ aw; mo/ ve kan? hta[ ta/ kaw; leh mi; gui; hk o{ ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve aw; mo/ ve daw: hk a: ui/ la mvuh la tu; te ve yo;. Mi; gui; hk o{ o kan baw ri{ han? ve pra[ htan te cheh: ve aw; yan: aw: pun te: pun aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: kan? leh aw; ka; aw; nu ve kan? te: hpa/ leh a ye: ui; kan? teh[ shaw/ ta? ve yo;.1915 hk aw[ hta: ta/ leh mi; gui; hk o{ Na/ za/ reh{ Mi: se; ve kan? aw; mo/ leh; cu; yi/ ca ve hpaw: lo leh ceu: cao; ve Mi: se; hta[ gat u; aw; pon hpu shi shaw kui; ve yo;. Aw; hkui? pui/ te: co-e hta: ve Na/ za/ reh{ aw; mo/ hk aw lo cheh: ve chaw leh; ha[ k a? pui? ve nyi ma caw; leh G ui; sha ve aw; bon aw; lawn sha? hki{ hkan/ ve aw; hk o{ ka{ India mvuh: mi; hk aw lo meu[ lon? ka{ lon? hpeh[ la hta: g a ga pi: ve yo;. Leh ya: cu; shi ya: cheh: kui; yeh; leh la[ k aw; ma: to{ leh ya: hu ta vey a: mi; cheh: kui; yeh; hta[ te ve yo;. Aw; hk o{ ka[ aw; ye[ ca{ pui? ve aw; ceu; hta[ ca: ve chaw leh cheh: kui; ma: caw; ve chaw te: hpa; hta[ ga pi: leh kan? te ve yo;. 1920 hk aw[ hta: mvuh: mi; hpaw: hta[ ca? da[ leh ceu: cao; a ye: yu; leh kan? te ve leh; chaw na/ hta[ ha[ sha? ve kan? hpeh[ ve yo;. Chi hta[ pa taw Heh{ pa/ mvuh: mi; leh Sa[ vas i{ lehn mvuh: mi; hk aw lo Na{ tsuh: yeh; teh ve yo;. Aw; hk aw[ naw? Na/ za/ reh{ aw; mo/ hk aw lo ve Sa/ la[ g o/ hui leh; India mvuh: mi; leh Pa po-a Ni-ew ki[ ni mvuh: mi; hk aw lo na ve chaw te: hpa/ hta[ ha[ sha? leh Sa/ la[ g o/ te: hpa/ hta[ cu: yi/ pi: ve aw; hk o{ ka[ ha/ ya: g aw: ya: aw; pon Hkri ni[ te: hpa/ hta[ ga pi: ve yo;. Hki/ tu[ a na/ hta[ ha[ sha? tu; na{ tsuh: yeh; htaw: caw; la ve yo;. 1980 hk aw[ hta: aw; yan: aw; hk aw lo, Ha k a? pui? ve Na/ za/ reh{ kan? aw; mo/ leh;, mvuh: mi; hpaw: hta[ ca? da[ leh aw; ka; aw; nu ve kan? hta[ htaw: chi beu[ hk a ga te tu; aw; pon aw; yan: hta[ hpaw pi: ve yo;. Ya: eh? hta[ cu: yi/ pi: ve hpaw: lo, tu[ ve hkan/ ve hta[ g a hkan/ ve chaw hta[ ga pi: ve, E[ a na/ aw; lawn ma/ pi: ve, ya: cu/ shi ya: hta ga pi: ve leh ca: tu; daw; tu; ga pi: ve yo;. Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ aw; hk aw lo, Sundayschool hen: ve leh li[ hpu hen: ve leh; Hkri[ aw; mo/ ve a sha[ hpeh[ leh Ye/ su{ hkri[ hta[ shu/da[ ve chaw hpeh[ la tu; aw; pon htaw: g a ga la: ma: ja: ve yo;. Hkri[ aw; mo/ leh; cu: yi/ ma/ ye/ hen: kui li[ hen: cawn: yeh; teh ve te: yan:, cu: yi/ ma/ yi/ hen: ve leh li[ shi/ la tu; ve hta[ aw; hkui? pui/ a ye: yu; leh ga pi: ve yo;. 15

Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ hta[ ta/ kaw/ pa leh;, ceu: cao; Sa/ la[, Bon ma/ pa/ leh ceu: cao; hk aw lo kan? te pa/ te: hpa/ caw; la tu; aw; pon, cu: yi/ hen: ve leh; a ye: ui; ja: ve hta[ yon/ ve pa taw, cu: yi/ aw; htai[ mvuh ve hta[ g a hen: tu; aw; pon co: ca: leh kan? te ve yo;. Mi; gui; hk o{ cu: yi/ ma/ yi/ hpaw: lo ve ka ma ka lon? htaw:, aw; htai[ mvuh ve li[ hen: kui; ma: k o{, A{ fi{ ri{ ka, Bra si-o, Hkeh na da, Hka ri{ bi-an, Ka-o ri?, leh Amar i{ ka[ mvuh: mi; hk aw lo caw; ve hkaw? ri{ cawn: yeh; aw; pon hta{ hkan/ ta/ ve yo;. Chi aw; hk o{ ka[ li[ hpu cawn: yeh; aw; pon ma: k o{ Sa/ la[ g o/ ma/ te tu; hen: kui; cawn: yeh; aw; pon ma: k o{ htaw{ hkan/ ta/ ve yo;. Na/ za/ reh{ Hkri[ aw; mo/ leh; ui/ la mvuh la leh mi; gui; hk o{ yon/ ve chaw te: hpa; yon; g a ve ceu: cao; lon? hpeh[ la ve yo;. Ves{ li-an: ve aw; li: aw; hk a: aw; hk : suh Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh;, a shu yaw; aw; to leh; Hkri[ ya: hpeh[ ve hta[ na g a leh da[ ve keh; ve chaw hpeh[ ve hta[ na g a ve aw; hk aw lo co: ca: leh kan? te ve yo;. Chi hta[ pa taw ha leh; ve bon hkaw: kan? te tu; aw; pon taw: hkaw: chi hk e caw; ve yo;. Te: chaw ceu; le le Hkri[ hta[ shu da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; g a te ve yo;. 1. Journal of the Twentieth General Assembly, Church of the Nazarene, (1980): 232. Franklin Cook, The International Dimension (1984): 49. 16

Na/ za/ reh{ ceu: cao; ve kan? leh; Te: chaw ceu; le le Hkri[ hta[ shu/ da[ ve Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; G a te ve yo;. 17

Nga; hui te cheh: ve da[ ve aw; ceu;. Nga; leh; ceu: cao; ya: yo;. Mi; gui; hk o{ ceu: cao; ve aw; mo/ ya: aw; hk aw lo, aw; teh; aw; na yon/ ve chaw hui geh te: geh Hkri[ leh; G ui; sha[ hpeh[ ve hta[ ma/ vey yo;. Leh sheh{ g a: ta: to ti? ve hta[ yon/ ve yo;. Ves{ li-an: ve yon/ hk a:, da[ ve keh; ve aw; lawn hta[ nga; hui chi: mvuh ve yo;. Leh yon/ hk a: chi ve leh; li[ hpu hta[ haw/ da[ ve yon/ ve hta[ na g a tu; aw; hk a: hpeh[ ve yo;. Hkri[ leh; G ui; sha hpeh[ ve hta[ ma/ ve aw; hk aw lo, yon/ ve chaw te: hpa/ geh, nga; hui leh; te: suh/ te: sha/ ti? hpeh[ ve yo;. Nga; hui yon/ ve leh;, G ui; sha ha[ pehn: ve hta[ pa taw ven: ba{ hpeh: la: ve aw; hk o{ ka[ G ui; shah ta[ caw: da[ hui da[ ve aw suh? k aw[ caw; la ve yo;. G ui; sha hta[ caw: da[ ve hk a shu/, aw; ka; aw; nu chaw hui hta[ htaw: caw: da[ tu; g a te ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; sha nga; hui hta[ ha[ ve hk a shu/, nga; hui htaw: te: g a: leh te: g a: g a ha[ da[ ve yo;. Leh G ui; sha nga; hui hta[ ven: ba{ hpeh: la ve hk a shu/ nga; hui htaw: te: g a: leh te: g a: ven: ba{ g a hpeh: da[ ve yo;. Ngaa; hui ve a sha[ Hkri[ ve aw; ho[ aw; han hta[ g a hpeu[ maw pi: ve hta[ yon/ ve yo;. Te: ka; le le ve Hkri[ ya: geh nga; hui pawn: Ye/ su{ Hkri[ leh; G ui; sha hpeh[ ve hta[ nga; hui ma/ leh G ui; sha ve chaw ceu; hk a peu-e; yaw: hta[ chi: ui/ chi: mvuh ve yo;. da[ leh Ra/ za/ va/ hk aw lo caw ve sheh{ g a: te: to ti? ve yon/ hk a: hta[ nga; hui htaw{ hkan/ ve leh, yon/ ve hta[ ca? da[ leh aw; shin? aw; ka hpeh[ ve Ves{ li-an: ve aw; hk a:, da[ ve keh; ve aw; lawn hta[ nga; hui chi: mvuh ve yo;. Li[ hpu leh; aw; hkui? pui/ leh aw; teh; aw; na hpeh[ ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Aw; la[ g aw: te: hpa/ k o{ ta? ve hk a shu/, Ye/ su{ Hkri[ leh; te: g a: ti? da[ keh; sheh/ hpa: hpeh[ leh ceu: cao; te: hpa/ ve G ui; sha hpeh[ ve yo;. G ui; sha leh; Ye/ su{ Hkri[ hta[ cu: leh mi; gui; ya: te: hpa/ hta[ ven: ba{ hpeh: la: leh G ui; shah ta[ k aw[ caw: da[ tcuh la: ve yo;. Leh da[ keh; ve Aw; ha hpu sheh k ai ve aw; hk a: suh G ui; sha hta[ yon/ ve chaw leh; G ui; sha ve chaw ceu; hpeh[ ve yo;. Nga; hui leh G ui; sha ven: ba{ hpeh: 18

la: ve hta[ g a peu; leh G ui; sha hta[ k aw[ caw: da[ hui da[ ve yo;. Chi hk e te hta: heh[-e[, nga; hui leh; ceu: cao; ya: leh Hkri[ ve aw; ho[ aw; han hpeh[ la ve yo;. Leh aw; ho[ aw; han o: v eve geh te: suh/ te: sha/ ti? hpeh[ ve hta[ g a hpeu[ maw ve yo;. Hkri[ ve aw; ho[ aw; han hpeh[ ve aw; hk aw lo nga; hui G ui; sha te: g a: ti? caw; ve, yon/ vet e: ceu; ti?, ba{ ti{ sa; te: ceu; ti? caw; ve yo;. Hkri[ ve ceu: cao; te: suh/ te: sha/ ti? hpeh[ ve hta[ nga; hui htaw{ hkan/ ve, leh te: suh/ te: sha/ ti? hpeh[ ve chi hta[ ha[ sha? ta/ ve yo;. (Ef. 4.5,3) Nga; hui leh; Da[ keh; ve chaw Da[ keh; ve G ui; sha leh;, nga; hui da[ keh; ve chaw hpeh[ tu; ku; la: ve yo;. Nga; hui aw; bon nyi: paw{ te: paw{ ve hta[ g a tu;, da[ ve keh; ve Aw; ha hpu nga; hui hta[ g a[ ca ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Taw: hkaw: chi ve tcuh? kui; leh; Aw; teh; aw; na da[ Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh; G ui; sha ve aw; ho[ aw; ha hta[ k aw[ gu te la: leh nga; hui aw; hk aw lo Hkri[ ve aw; ho[ aw; han k aw[ caw; la tu; te la: ve yo;. Yon/ ve chaw hui aw; hk aw lo da[ keh; ve leh Hkri[ hta[ shu/ da[ ve a sha[ hpeh[ ve hta[ k o{ ga: ve yo;. 19 keh; tu; tsuh: hpu la: ve leh da[ keh; ve Aw; ha hpu hk aw ba{ ti{ sa; hkan/ ve chi ve leh; ven: ba{ hk a peue; hta[ tsuh: hpu la: ve, Nga; hui ve a sha[ aw; hk aw lo G ui; sha ve aw; ho[ aw; han k aw[ caw; la tcuh ve, nyi ma aw; taw; hk a ga;, aw; g a: aw; sha? hk a peu-e; G ui; shah ta[ ha[ g a tu; aw; g a: pi: la: ve, leh a shu yaw: aw; to hta[ ha[ ve hk e aw; pa: aw; kui; cheh: ve chaw hta[ ha[ ve, aw; hk o{ ka[ nga; hui ve a sha[ aw; hk aw lo Hkri[ ve aw; ho[ aw; han caw; tu; k aw[ te la: ve hta[ k o{ ve yo;. Yon/ ve chaw te: hpa/ ve a sha[ aw; hk aw lo da[ keh; ve k o{ ve leh; Hkri[ hta[ shu/ da[ ve a sha[ hta[ k o{ ga: ve yo;. Li[ hpu aw; hk aw lo nga; hui hta[ ku; yu; la: ve leh; G ui; sha ve aw; bon hta[ pa taw G ui; sha hta[ bon law; o? k o/ pui tu; sheh yu; la: ve leh nga; hui; ve nyi ma hk a peu-e;, daw: hk a: hk a peu-e; G ui; sha hta[ ha[ tu;, aw; hk o[ ka[ nga; hui aw; to hta[ ha[ ve hk e aw; pa: aw; kui;

cheh: ve chaw hta[ ha[ pui? tu; sheh yu; la: ve yo;. Da[ la keh; la tu; tsuh: hpu tsuh: keh; la: ve hta[ nga; hui yon/ ve pa taw chi te: hkui hk a ga; nga; hui ve aw; to G ui; sha hta[ chi: a[ leh tan: pi: ve yo;. Chi ve leh; Hkri[ ya: a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo nyi: paw{ te: paw{ hpeh[ la jaw ve aw ceu; hpeh[ ve yo;. Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh; nga; hui ven: ba{ daw: hpfuh{ tu; te la: cheh: ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Leh G ui; sha ha[ ve chaw ceu; hpeh[ tu;, G ui; sha ve aw; bon hta[ pa taw, nga; hui a sha[ te kui; te: nyi peu; te: nyi pe; la: pa la: ve aw; hk aw lo aw; g a: aw; sha? pi: la: ve yo;. Chaw li: va: li: aw; hk aw lo da[ keh; ve chaw hpeh[ leh ha[ k a? pui? ve leh hte: caw: ve caw; tu; ga la: ve yo;. Da[ keh; ve Aw; ha hpu leh; G ui; sha ve aw; ho[ aw; han k aw[ caw; la pi: leh Hkri[ ve aw; ho[ aw; han nga; hui aw; hk aw lo caw; la tu; te la: ve yo;. Yon/ ve chaw hui da[ keh; ve leh; Hkri[ hta[ shu/ ve a sha[ te[ ve hta[ k o{ ve yo;. Mvuh: hpan/ mi; hpan/ sheh/ hpa: Aw; pa G ui; sha te: g a: hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Ma: caw; she; ve aw; ceu; hta[ G ui; sha ku; leh caw; la tcuh ve. Te: paw{ hta: nga; hui ma: te[ cheh: ya[ hk a: G ui; sha ku; leh te[ cheh: tcuh la: ve, G ui; sha yaw: aw; pon nga; hui hta[ hpan/ leh yaw: ve aw; ho[ aw; han hk a shu/ gu shaw/ la: ve aw; hk o{ ka[ G ui; sha ve aw; ho[ aw; han hta[ hpeu[ maw pi: tu; nga; hui hta[ kan? pi: ta? la: ve yo;. Nga; leh; naw; ve G ui; sha hpeh[ ve yo;. Nga; da[ keh; ve hk e, naw; hui htaw: a shu yaw: aw; to hta[ da[ keh; pi:-o{. ( 0? k o/ pui ve 11.44) Nga; leh; G ui; sha ve chaw yo;. Hkri[ ku; yu; ve hta[ pa taw nga; leh; taw{ k ai ve chaw hpeh[ ve yo;. Leh Hkri[, G ui; sha hpeh[ ve aw; lawn sha? hki{ hkan/ tu; aw; pon da[ ve keh; ve Aw; ha hpu hta[ g a ve hta[ pa taw mvuh: leh mi; leh hk a ga; k ai ve yo;. Leh G ui; sha geh te: geh ceu; cao; hta[ ta/ kaw; leh G ui; sha ve mvuh: mi; ui/ la mvuh la tu; te ve yo;.(mt.28.19-20, 2kaw: 6.1) A. Bon law; o? k o/ pui ve kan? Mi; gui; hk o{ lo ceu: cao; ve kan? leh;, bon law; o? k o/ pui ve hta[ aw; hkui? pui/ g a ta/ ve yo;. G ui; sha ve chaw ceu; hpeh[ ve tcuh? kui; hta[ nga; hui;hk a; taw; leh{-eh; shi/ ta/ ve yo;. K a mui; hkaw: k a leh G ui; sha hta[ chi: mvuh tu; aw; pon, G ui; sha meh{ g u: suh/ te geh ca hpaw; la hta:, bon law; o? k o/ pui kui; hk aw lo li[ hpu g aw leh na ve, hpu ta: tan: ve, bon law; ve, bon ma/ hkaw: na ve, ba{ ti{ sa; hkan/ ve leh paw- 20

eh: cao; ca: ve hta[ te ve leh;, ceu: cao; hta[ cu: leh mi; gui; hk o{ G ui; sha ve kan? hta[ te peu; ve hta[ yon/ ve aw; hk aw lo, nga; hui ve kan? leh; ceu: cao; ya: aw; suh? hta[ ka[ g a ha[ yu; ve hta[ na g a la ve yo;. Leh G ui; shah ta[ bon law; o? k o/ pui tu; ceu: cao; aw; suh? ta/ kaw/ ve hta[ htaw: na g a la ve yo;. Bon law; o? k o/ pui ve leh;, Nga; hui; Bon law; o? k o/ pui ve G ui; shah ta[ ha[ ve aw; lawn hpeu[ ma/ ve te: leh;, nga; hui G ui; sha ceu; hpeh[ vey o;. Chi ve leh; G ui; shah ta[ ta/ hta[ ha[ ve aw; ceu; hta[ ui/ leh chi; ui/ chi: mvuh ve hta[ aw; hkui? pui/ te taw{ la ve aw; he{ teh leh te ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Aw; lawn hpeh[ ve yo;. k o G ui; sha yaw: ha[ pehn: ha[ k a? ve aw; hk aw lo nga; hui hta[ htai/ hk aw[ la: ta/ ve pa taw yo;. Nga; hui bon law; o? k o/ pui kui; aw; hkui/ pui; te: ka; leh;, G ui; sha ve chaw ceu; cheh: ta/ kui; nga; hui ve ceu; cao; hpeh[ ve yo;. Bon law; o? k o/ pui ve leh, a shu yaw: aw; to a ye: ui/ ve hta[ pa taw t eve ma: he{, ya[ hk a: nyi neh; leh; ta; leh, a shu yaw; aw; to G ui; sha hta[ chi: a[ pi: ve te: ceu; hpeh[ vey o;. bon law; o? k o/ pui ve leh;, ceu: cao; ya: te: hpa/ G ui; shah ta[ ha[ leh nay u; ve aw; hk aw lo G ui; sha ve kan? hta[ te ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. B. Ha[ ve aw; hk aw te ve kan? leh ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve. Nga; hui leh; G ui; sha hta[ chi: a[ pi: peu; ve chaw hpeh[ ve hta[ pa taw, meh? K ai ta/ ve chaw hui hta[ G ui; sha ha[ pehn: ve hpeu[ ma/ pi; leh ha/ ya: g aw: ya: hui leh shu faw{ meh; ve hta[ g a hkan/ ve chaw; hui hta[ G ui; sha aw; hk aw lo caw; ve ha k a? pui? ve aw; ceu; yaw: hui hta[ pi: ve yo;. Ui/ ve aw; li: taw: hkaw: Mt. 22. 36-40 leh G ui; sha taw: pi: leh te tcuh ta/ ve Mt. 28. 18-20 Ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, mvuh: mi; ya: hui hte: ve caw: ve hta[ g a ga nyi ha[ sha? pi: ve leh faw{ meh; ve hta[ g a hkan/ cheh: ve chaw hui aw; pa: lo cheh: leh g a ga pi: ve, G ui; sha hpan/ ta/ ve aw; ceu; hta[ nyi ha[ sha? ve, leh G ui; sha ve aw; meh hta[ ta/ ui/ leh chi: mvuh cheh: ve chaw hui geh te: geh kan? te cheh: ve yo;. Ceu; cao; te: hpa/ leh;, mi; gui; hk o{ ha leh; ve bon hkaw: kan? te ve hta[ cu: ve aw; hk aw lo G ui; sha ve ha[ pehn: ve hta[ hpeu[ ma/ pi: cheh: ve yo;. Li[ hpu leh; Ye/ su{ hkri[ hta[ pa taw, mi; gui; ya; hui G ui; sha hta[ k aw[ caw: da[ hui da[ la ve aw; lawn hpeh[ ve yo;. ( 2 kaw: 5. 16-21) Ceu: cao; te: hpa/ leh; ha[ ve aw; hk aw lo G ui; sha geh te: geh kan? te leh ha 21

leh; ve bon hkaw: ma/ ve aw; hhk aw lo G ui; shah ta[ k aw[ caw: da[ haw; da[ tu; aw; pon mi; gui; chi hk o{ cheh: ta/ ve yo;. C. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve kan?. Nga; hui Ye/ su{ hkri[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; aw; pon leh aw; ka; aw; nu ve chaw te: hpa/ htaw: Ye/ su{ hkri[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; nga; hui ve aw; to tan: pi: ve yo;. Chi hta[ pa taw yon/ ve chaw te: hpa/ Hkri[ ya: ve yon/ hk a: leh yon/ cheh: ve aw; lawn hta[ na g a leh ui/ la mvuh la tu; aw; Sundayschool hen: ve, Li[ hpu Hkri[ ya: aw; la[ g aw: hpeh[ la hen: ve leh aw; mo/ eh? peh/ leh bon tu; te ve leh;, nga; hui Ye/ su{ law; leh li[ hpu hen: ve hta[ te ve yo;. Hkri[ aw; hk aw lo co ha hpaw: G ui; sha hta[ leh aw; chaw: aw; pa{ lo chaw maw: hpeh[ la tu; aw; hta[ hk a; hta{ ka[ ca? da[ k aw da[ pon da[ ve keh; ve Aw; ha hpu cheh: tu; aw; pon aw; ceu; chi ve te: nga; hui hta[ aw; meu-e: aw; hpa/ hta[ te cheh: ve yo;. Aw; la[ meu-e: sheh k ai la: ve yo;. g aw: hpeh[ ve chaw te: g a: leh;, G ui; sha ve hkaw: hta[ na yu; leh yon/ hk a: hta[ ha[ yu; g a peu; ve chaw hpeh[ ve hta[ nga; hui na g a ve yo;. Da[ ve keh; ve aw; hk aw lo a sha[ te[ k ai g a tu;, te: g a: leh te: g a: ga da[ ve aw; ceu; g a caw; ve hta[ nga; hui; yon/ ve yo;. John Wesley k o{ ve Nga; hui te: g a: leh te: g a: ga da[ tu; G ui; sha teh ta/ ve yo;. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh; Hkri[ ya: a sha[ te[ hk a: hpeh[ ve yo;. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh; mi; gui; chi hk o{ lo G ui; sha a lo/ caw: ve aw; hk aw lo a sha[ te[ hk a: hta[ hen: shi/ tu; aw; ceu; hpeh[ ve yo;. G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ na yu; leh a sha[ te[ ve aw; lawn hta[ nga; hui hen: shi/ peu; hk aw[ naw?, yon/ ve aw; hk a: suh g a[ te leh te: g a: hta[ te: g a: ga da[ ve hta[ pa taw, a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo aw; teh; aw; na ve ha leh; tu; hta[ na g a la ve yo;. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh;, chaw ya: te: hpa/ aw; li: aw; hk a: aw; haw? lo cheh: tu; aw; pon ceh te ve ma: he{. Ya[ hk a:, nga; hui; Hkri[ aw; hk aw lo ui/ la mvuh la tu;, da[ ve keh; ve Aw; ha hpu nga; hui hta[ aw; meu-e: aw; meu-e: sheh yu; la: cheh: ve aw; hk a: hpeh[ ve yo;. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve hta[ pa taw naw; hui aw; hk aw lo Hkri[ ya: ve aw; ho[ aw; han caw; la ve yo;. Aw; la[ 22

g aw: hpeh[ la tu; te ve daw: law kui; leh; Ye/ su{ hkri[ hta[ shu/ da[ ve chaw hpeh[ la tu; pe/ ve pa ve hta[ nga; hui g a tu; ve yo;. 2 kaw: 3. 18 D. Aw; htai[ mvuh ve cu: yi/ hen: hpaw lo ve kan?. Hkri[ ya:, ya: mi;: haw? hk a{ te: hpa/ aw; htai/ mvuh ve cu; yi/ hta[ g a hen: leh a sha[ leh hta: hk a ga; G ui; sha ve kan? hta[ te g a tu; pon nga; hui a sha[ tan: leh te ve yo;. Ra/ za/ wan/ hen: kui; cawn: yeh;, Hkaw? li{ cawn: yeh; aw; hk aw lo hen: pa/ te te: g a: le le cu: yi/ hk a deh[ hen: g a leh Hkri[ ya: a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo ui/ la mvuh la ve chaw hpeh[ la ve aw; hk o{, mi; gui; chi hk o{ lo leh G ui; sha ve ceu: cao; aw; hk aw lo kan? te sheh/ hpa: caw; la tu; aw; pon nga; hui co: ca: cheh: ve yo;.na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; hk aw lo a ye: ui/ ja: ve kan? leh;, Hkri[ ya: te: hpa/ a;w htai[ mvuh ve cu; yi/ hta[ g a hen: tu; aw; pony o;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; mo/ aw; hkui? pui/ ta/ kaw; hta: daw: law kui; teh ta/ ve leh; Hkri[ ya: te: hpa/ aw; htai[ mvuh ve cu: yi/ hta[ g a hen: tu; aw; pon hpeh[ ve yo;. Chi hk e te ve leh; G ui; sha ve chaw ceu; sheh k ai sheh/ hpa: hpeh[ la leh Vesley ve yon/ hk a: da[ ve keh; ve aw; lawn ma/ k ai tu; aw; pon co: ca: leh te ta/ ve hta[ pa taw Ra/ za/ van/ aw; lawn hen: kui; caw: yeh;, li[ hpu cawn: yeh; leh hkaw? le{ cawn: yeh; mi; gui; chi hk o{ lo caw; la ve yo;. 23

La;-o[. G ui; sha hta[ nga; hui chi: mvuh-a veu;. Nga; hui hta[ ha[ sha? la: sheh/ hpa: G ui; sha hta[ ha leh; ha k a chi: mvuh-a veu; Ye/ su{ hkri[ G ui; sha hpeh[ ve hta[ chi: mvuh-a veu;. 24

Nga; hui ve kan? Na/ za/ reh{ ceu: cao; ve kan? leh;mi; gui; chaw ya: te: hpa/ Ye/ su{ hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve yo;. Nga; hui; leh; G ui; sha ve ceu: cao; hpeh[ ve ( Mt. 28. 19-20) yon/ ve aw; mo/ aw; hk aw lo cheh: ve chaw te: g a: hpeh[ ve hta[ pa taw, te: ka; le le lo k ai leh Ye/ su{ hkri[ ve aw; lawn k a-o; ma/ leh Li[ hpu hk aw lo caw; ve da[ ve keh ve aw; lawn k a-o; ma/ tu; ve aw; vui; kan? hta[ g a ta/ ve yo;. ( Hkri[ hta[ shu/ da[ tu; a sha[ te: hk a:) Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh;, Ye/ su{ hkri[ hta[ yon/ leh a shu yaw: ve a sha[ hta[ u? peun/ leh Hkri[ G ui; sha hpeh[ ve hta[ hk a yon/ ve chaw hk a peu-e; hta[ yu; ca? da[ pawn: da[ pi: leh Hkri[ ya: aw; mo/ hpaw; da[ kui; lo aw; g a: pi: leh yon/ ve aw; g a: ui/ la tu; aw; pon bon law; o? k o/ pui ve, bon ma/ ve, li[ hpu ma/ ve leh te: g a: hta[ te: g a: aw; ce; te da[ tu; ma/ leh te cheh: ve yo;. Chaw te: g a: le le hta[ Hkri[ ha[ pehn: ve hpeu[ ma/ pi: tu; aw; pon, Hkri[ hta[ shu/ da[ ve chaw hpeh[ tu; a shu yaw: ve a sha[ hta[ tan: pi: ve yo;. Ceu: cao; ve daw: law kui; aw; hkui? pui/ leh; G ui; shah ta[ chi: mvuh ve hta[ te cheh: ve aw; yan: aw; hk aw lo, mi; gui; ya: G ui; shah ta[ k aw[ caw: da[ la tu;, G ui; sha ve kan? te kui; aw; hk aw lo nga; hui ka[ g a te tu;, G ui; sha nga; hui hta[ htaw: ku; yu; la: ta/ ve yo;. A ye: ui/ ja: ve kan? hk a: leh;, nga; hui; ve Ra/ za/ van/ aw; hk aw lo caw; ta/ ve kan? hk a: hpeh[ ve yo;. O: ve leh; ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve, da[ la keh; la tu; te ve, aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve, ha k a? pi: ve 25

kan? te ve yo;. Da[ keh; ve nyi ma shi/ leh; Hkri[ hta[ shu/ da[ ve a sha[ hpeh[ ve yo;. Na/ za/ reh{ aw; mo/ leh;, yeh; aw; hk aw lo ma: k o{, kan? te kui; aw; hk aw lo, hk a{ hk aw lo, ven: hk aw lo leh mvuh: mi; hk aw lo k ai leh kan? te cheh: ve yo;. Chi te: hkui nga; hui leh; te: mvuh: mi; le le lo la; ta/ ve Mi: se; na; ri; caw; ta/ ve yo;. G ui; sha leh; chaw ya: hta[ ku; yu; leh, da[ keh; ve Aw; ha hpu hta[ cu: leh ui/ ja: ve kan? hta[ te taw{ la tcuh ve yo;. 26

Na/ za/ reh{ ve aw; ho[ aw; han. 2013 hk aw[ hta:, mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? te kui; aw; hk aw lo o kan baw ri{ han? ve pra[ htan lon? leh k. m. k lon? leh;, Na/ za/ reh{ ve aw; ho[ aw; han 7 ceu; caw; ve hta[ hto je ve yo;. O: ve leh; 1. Tcuh? kui; caw; ve bon law; o? k o/ pui ve. 2. G ui; law sha law ca? da[ ve aw; ceu;. 3. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve. 4. Co: ca: ve aw; hk aw lo aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve. 5. Ceu: cao; ui/ la mvuh la tu; te ve. 6. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ hpeh[ ve. 7. Ha k a? pui? ve. Aw; lawn chi ve te: hpa; leh; nga; hui yon/ cheh: ve aw; lawn hta[ hpeu[ ma/ la: leh Na/ za/ reh{ ceu: cao; ve aw; ho[ aw; han hta[ hpeu[ maw la: cheh: ve aw; lawn hpeh[ ve yo;. Ceu: cao; hta[ sheh k ai sheh/ hpa: leh, Na/ za/ reh{ aw; mo/ ya: te: g a: le le aw; lawn chi ve te: hpa/ leh, aw; ho[ aw; han chi ve te: hpa/ a ye: ui/ ve aw; lawn teh[ shaw/ leh te taw{ la g a tu; nga; hui aw; g a: pi: cheh: ve yo;. 27

1. Tcuh? kui; caw; ve bon law; o? k o/ pui; ve. Bon law; o? k o/ pui tu; ku; ve. La;- o[. G ui; sha hta[ nga; hui chi; mvuh-a veu;. Nga; hui hta[ ha[ sha? la: sheh/ hpa: G ui; sha hta[ ha leh; ha k a chi: mvuh pi:-a veu;. Yaw: ve bon hta[ chi: mvuh ve aw; hk aw lo, Yaw: meh{ g u: suh/ lo[-e leh, Yaw: hta[ ha leh; ha k a chi: mvuh pi:-a veu;. Aw; lawn k o G ui; sha leh;, kan: pa{ ui/ ve Jaw: maw: hpeh[ leh, g ui; sha hk a peu;-e aw; hk o{ kan: pa{ ui/ ve G ui; sha hpeh[ ve yo;. Yaw: leh;, mi; gui; hk a peu-e; ve hta[ u? peun/ cheh: ve yo;. Na? ja: ve ha? k o/ te: hpa/ leh mvuh ja: ve hkaw pui te: hpa/ hta[, u? peun/ cheh: ve yo;. Yaw: te hpan/ ta/ ve la: tsuh: g ui; leh, mi; gui; hta[ htaw: u? peun/ cheh: ve yo;. La;-o[. nga; hui; bo{ ta/ leh yaw: hta[ o? k o/ pui-a veu;. Nga; hui hta[ te hpan/ sheh/ hpa: G ui; sha meh{ g u: suh/ hkui tcuh? teh-a veu;. Yaw: leh;, nga; hui ve G ui; sha hpeh[ ve yo;. Nga; hui leh;, Yaw: ha[ sha? la: cheh: ve chaw hpeh[ leh, (Chi:95.1-7) G ui; shah ta[ bon law; o? k o/ pui ve leh;, G ui; sha leh nga; hui ve pon; kui;, nga; hui ve ha? hpaw: hpeh[ ve, ui/ ja: mvuh ja: ve G ui; sha, g ui; sha hk a peu-e; hk o{ ui/ ja: ve Jaw: maw:, sha hpa[ la; hta{ hta[ hpan/ sheh/ hpa: leh yaw; eh? hta[ ha[ sha? sheh/ hpa: G ui; sha ve chaw ceu; hta[ nyi ha sha? cheh: ve G ui; sha hpeh[ ve hta[ nga; hui yon/ leh ha[ yu; ve yo;. A. Ye/ su{ hkri[ ve aw; la[ g aw: leh;, Hkri[ aw; hk aw lo a sha[ te[ leh, Hkri[ hta[ ca? da[ ve aw; hk aw lo aw; ce; te ve yo;. Ye/ su{ hkri[ leh;, Yaw: ve aw; la[ g aw: te: hpa/ hta[ k ai tcuh leh mi; gui; hk o{ ha leh; ve bon haw: kan? te tcuh ve yo;. (Mt. 10) Aw; hk aw[ naw? G ui; sha yaw: hui hta[ k aw[ k o{ pi: ve, naw; hui aw; hk aw lo da[ ve keh; ve Aw; ha hpu cheh: leh te bi: la: tu; g a ha[ yu; ve yo;. Yaw: hui leh; mvuh: hpe te: htai[ lo law cheh leh, Ye/ su{ hkri[ ka ti[ te ta/ ve hk e da[ ve keh; ve Aw; ha hpu ya[ la ve yo;. 28 Hkri[ ve taw: hkaw: chi mi; gui; hk o{ lo hpeh[ bi: la tu;, aw; hkui? pui/ te: co-e hta: ve ceu: cao; leh; aw; teh; aw; na kan? ta/ te ve yo;. Tcuh? kui; caw ve bon law; o? k o/ pui ve hta[ An/ ti{ aw; ven: hk aw ta/ te ve yo;. ( Tcuh. 13. 1-4)

Aw; la[ g aw: te: hpa/ mi; gui; hk o{ lo kan? ta/ te hta:, yaw: hui leh; G ui; sha ve aw; tan te sheh/ hpa: hpeh[ la ve yo;. Yaw: hui leh; G ui; sha hta[ k aw[ caw: da[ haw/ da[ ve kawn? hta[ te ve yo;. ( 2 Kaw:. 5. 11 21 ) Paw: lu[ k o{ ve Hk e te leh, nga; hui Hkri[ ve aw tan te sheh/ hpa: hpeh[ ve yo;. G ui; sha nga; hui hta[ cu: leh naw; hui hta[ ku; yu; ve yo;. G ui; sha hta[ caw: da[ haw/ da[ lo; teh[, Hkri[ ve aw; tan te lehnga; hui naw; hui hta[ law; hkaw? ve yo;. Hkri[ leh; ben: ba{ hta[ ma: shi/ jaw htaw:, yaw: aw; hk aw lo nga; hui G ui; sha ve hte: ve caw: ve hpeh[ la tu;, nga; hui aw; pon G ui; sha yaw: hta[ ven: ba{ hpeh[ la pi: law; ve yo;. ( 2 Kaw:. 5. 20-21 ) B. Ye/ su{ Hkri[ yaw: ve aw; la[ g aw: hta[ taw: pi: ve. Hk e te leh naw; hui k ai leh, chaw ceu; hk a peu-e; nga; ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; ca te-o. Aw; pa, Ya: hpu leh da[ ve keh; ve Aw; ha hpu aw; meh aw; haw? lo yaw: hui hta[ ba{ ti{ sa; pi:-o{. Nga; naw; hui hta[ pi: ta/ ve taw: hkaw: hk a peu-e; nay u; leh te tu;, yaw hui hta[ ma/ pi:-o{. Mi; gui; chi aw; yan: leh hta: hk a ga;, nga; naw hui geh hk a; hta{ ka[ cheh: tu; yo; teh[, yaw: hui hta[ k o{ pi: ve yo;. (Mt. 28.19-20) Hkri[ ve taw: hkaw: chi mi; gui; hk o{ lo hpeh[ bi: la tu;, aw; hkui? pui/ te: co-e hta: ve ceu: cao; leh; aw; teh; aw; na kan? ta/ te ve yo;. Tcuh/ kui; caw ve bon law; o? k o/ pui ve hta[ An/ ti{ aw; ven: hk aw ta/ te ve yo;. ( Tcuh. 13. 1-4) C. Bon law; o? k o/ pui ve leh; da[ ve keh; ve Aw; ha hpu g a hta: heh[ caw; la ve yo;. O: ve leh; ca: tu; ce leh bon law; ve yo;. O: ve hk aw[ naw? da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh;, aw; ka; aw; nu chaw te: hpa/ k aw[ yon/ la tu;, yaw: hu Hkri hta[ k ai tcuh ve yo;. Chi ve leh bon law; o? k o/ pui ve hta[ pa taw hpeh[ la ve yo;. Bon law; o? k o/ pui ve leh; ng;a hui ve a sha[ hta[ pe/ la: pa la: ve yo;. Chi ve leh; hkri[ yaw: a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo lo/ ja: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Hkri[ da[ keh; ve hk e, nga; hui htaw: da[ keh; tu; G ui; sha te la: ve yo;. 29

Nga; hui leh; a shu yaw: hk a: yaw: leh, aw; mo/ lon? te: geh pawn: da[ leh bon law; o? k o/ pui ve hta[ hk a; hta{ ka[ g a te cheh: ve yo;. D. Bon law; o? k o/ pui ve leh;, G ui; sha nga; hui aw; hk w lo kaw? te la: tu;, nga; hui aw; yan: yu; leh te: geh bon law; o? k o/ pui ve yo;. Aw; hkui? pui/ te: co-e hta: ve ceu: cao; aw; hk aw lo leh; jeh; daa[ leh hen: ve aw; ceu; ma: caw;. Ya[ hk a: yaw: hui leh; G ui; sha yaw: hui aw; hk aw lo kan? te la: tu; aw; pon hk a; hta{ ka[ bon law; o? k o/ pui; ve aw; ceu; hta[ te ve yo;. Nga; hui G ui; shah ta[ law cheh: ve aw; yan: aw; hk aw lo, Bon law; o? k o/ pui ve leh; G ui; sha nga; hui aw; hk aw lo kan? te la: tu; aw; yan: pi: ve yo;. G ui; sha leh; G ui; sha hpeh[ ve aw; ceu; nga; hui hta[ hpeu[ ma/ la: tu; aw; pon leh nga; hui yon/ tu; aw; pon, G ui; sha hta[ nga; hui aw; yan: g a pi: ve yo;. Leh G ui; sha ve aw; yan: ga; la hta: htai/ hk aw[ ve hta[ pi: la: leh, nga; hui da[ keh; tu; tsuh: hpu la: tu; aw; pon G ui; sha hta[ aw; yan: g a pi: ve yo;. Bon law; o? k o/ pui ve aw; yan: aw; hk aw lo, G ui; sha la; leh nga; hui hta[ ca maw; da[ la leh nga; hui aw; hk aw lo kan? te la: tu; ve hta[ daw: law ve aw; hk aw lo, bon law; o? k o/ pui; ve te: paw{ le le g a k ai caw: ve yo;. G ui; sha nga; hui aw; hk aw lo kan? te la: tu; ve hta[ ng;a hui g a daw: law ve yo;. leh ng;a hui bon law; o? k o/ pui ve aw; yan: aw; hk aw lo, G ui; sha yaw: a lo/ caw: ve hk e ceh te tu; yo;. chi aw; hk o{ ka[ hk a; hta{ nga; hui te cheh: ve bon law; o? k o/ pui ve aw; ceu; hta[ ceh nyi hk a: ma: g a suh. Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu nga; hui ve nyi ma hta[ aw; g a: pi: la: tu; aw; pon, G ui; sha ve aw; yaw: aw; dau; leh; te: shin? le le bon law; o? k o/ pui ve hta[ g a te caw: ve yo;. Chaw ya: aw; hk aw lo, G ui; sah ve Aw; ha hpu hk aw lo g a tu; ve chaw ya: ve nyi ma shi/ hta[ yu; teh{ tu; ma: caw;. Bon law; o? k o/ pui ve aw; yan: hta: heh[ aw; ceu; chi ve te: hpa/ hpeh[ la g a ve yo;. 30 Nga; hui hpeh[ jaw; hpu: jaw veaw; ceu;

2. G ui; law; sha law; ca? da[ ve aw; ceu;. Li[ hpu A. Nga; hui Na/ za/ reh: ve aw; hkaw: leh;, Hkri[ ya: ve ceu: cao; aw; hk aw lo g a ka: cheh: ve aw; hkaw: g a hpeh[ ve yo;. G ui; law sha law; hpaw: lo ng;a hui yon/ ve aw; lawn hta[ k o{ ga: ve. Chi ve leh;, nga; htaw{ hkan/ ve, ng;a hui te: ga: ve nyi ma caw; tu;, leh ng;a hui yon/ ve aw; hk a: suh a sha[ te[ hk a: hpeh[ ve yo;. B. Chi ve leh; G ui; law sha law ca? da[ hk a: hpeh[ vey o;. Li[ hpu. Nga; hui yon/ ve leh;, Da[ keh; ve li[ hpu leh;, Hkri[ aw; hk aw lo nga; hui ve aw; ho[ aw; han te la: ve a ye: ui/ ja: ve aw; hkui? pui/ hpeh[ ve yo;. Hkri[ ya: ve aw; li: aw; hk a:. 2000 hk aw[ hpa{ hk e a sha[ caw; ve ma/ hkaw: she{ hkaw: hta[, Hkri[ ya: ve aw; li: aw; hk a: aw; hk a: suh nga; hui te leh chi: mvuh cheh: ve yo;. Shi/ ta/ tu;. Nga; hui yon/ ve leh;, G ui; sha ve Aw; ha hpu ng;a hui ve cu: yi/ hta[ cu: leh kan? te la: cheh: ve yo;. leh shi/ pui? ve nyi ma shi/ htaw: nga; hui hta[ pi: la: ve yo;. Nga; hui hpeh[ jaw; hpu: jaw ve aw; ceu;. G ui; sha leh;, Hkri[ aw; hk aw lo a sha[ te[ k ai ve chaw hui a;w hk aw lo kan? te cheh: ve hta[ ng;a hui yon/ ve yo;. C. Yon/ hk a: chi te: hpa/ leh; G ui; law sha law hta[ ca? da[ ve hta[ nga; hui maw; hpeh[ ve yo;. Nga; hui leh; Hkri[ ya: hpeh[ ve. Hkri[ ya: ve aw; li: aw; hk a: Nga; hui hpeh[ jaw; hpu: jaw veaw; ceu; Shi/ ta/ tu; Ye/ su{ hkri[ leh; G ui; sha vey a: hpu hpeh[ ve hta[ nga; hui yon/ leh htaw{ hkan/ ve yo;. 31

Ye/ su{ hkri[ leh; sheh{ g a: te: to ti? ve G ui; sha aw; hk aw lo, nyi: to te: to hpeh[ ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Aw; hkui? pui/ te: co-e ve yon/ hk a: leh Hkri[ ya: ve aw; li: aw; hk a: hta[ vaw{ ti/ ta/ ve yo;. Nga; hui leh; Protestan hpeh[ ve yo;. Aw; bon hta[ pa taw, yon/ ve aw; hk aw lo hte: ve caw: ve chaw hpeh[ la ve chaw ceh ti? htai/ hk aw[ ve hta[ g a ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Li[ hpu ve kan? pa{ hta[ ng;a hui chi: ui/ chi: mvuh ve. Yon/ ve chaw te: g a: le le leh; Praw? Hpeh{ hpeh[ ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Bon law; o? k o/ pui ve aw; yan: aw; hk aw lo bon ma/ hkaw: leh; a ye: ui/ ja: ve aw; ceu; hpeh[ ve hta[ nga; hui htaw{ hkan/ ve yo;. leh bon yeh; aw; k aw ji lo bon hu? ma/ kui; sha/ paweh: htaw: teh ta/ ve yo;. Hkri[ hta[ yon/ ve chaw te: g a: le le leh; a shu yaw: ve ta/ la/ ta/ g a ta/ ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; law sha hta[ ca? da[ ve la; hk a:. Nga; hui leh; ma/ pa/ hpeh[ ve (Evangelical). Ye/ su{ hkri[ hta[ ca? da[ k aw da[ ve leh g a ca? da[ caw: ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Ven: ba{ hpeh: la: ve leh Hkri[ hta[ shu/ da[ tu; nga; hui ve aw; ho[ aw; han pe/ pa la: ve aw; hkaw a shu yaw: aw to Hkri[ hta[ g a ca? da[ caw: ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Nga; hui ve a sha[ te[ hk a: pe/ pa la ve leh; nga; hui yon/ ve sha? hki{ hpeh[ ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Nga; hui leh; Ves{ la-i: hpeh[ ve yo;. G ui sha ve aw; ho[ aw; han, g ui; law sha law hk a peu-e ve nyi ma shi/ leh; G ui; sha ve ha[ pehn: ve ( 1Yh. 4.8) hpeh[ve hta[ nga; hui yon/ ve 32

yo;. Chaw ya: te: hpa/ G ui; sha hta[ ca? da[ k aw[ da[ tu; daw: che{ tu; ve a hkaw-a caw; ve hta[ ng;a hui yon/ ve yo;. Nga; hui yon/ ve leh;, Aw; g u: suh/ la caw; ta/ v G ui; sha ve aw; bon leh; chaw ya: ven: ba{ aw; hk aw lo ma: g a ce lo[-e tu; aw; pon leh yaw: hui hta[ G ui; shag eh lo k aw[ sheh k aw[ la pi: tu; a;w pon hpeh[ ve yo;. Nga; hui yon/ ve leh;, htai/ hk aw[ ve, pon tu; g a ga ve, da[ keh; tu; tsuh: hpu la: ve leh bi: law[ ve G ui; sha ve aw; bon leh; nga; hui G ui; sha ve aw ya: aw; du; hpeh[ la tu;, nga; hui aw; hk aw lo kan? te la: ve yo;. leh g a: sheh/ hpa: hpeh[ ve Hkri[ ya: a sha[ te[ hk a: aw; hk aw lo a sha[ k aw[ te k ai ve yo;. Nga; hui yon/ ve leh;, G ui; sha ve aw; bon leh;, nga; hui ve a sha[ hk aw lo caw; ve ven: ba{ ve kan: pa{ hta[ te lu/ g a leh nga; hui hta[ pe/ pa la: ve aw; hk o{ G ui; sha ve aw; ya: aw; du/ hpeh[ tcuh la: ve yo;. Ha[ pehn: ve nyi ma shi/ aw; hk aw lo G ui; sha ve hkaw: hta[ na yu; ve yo;. Nga; hui yon/ ve leh;, da[ keh; ve leh da[ keh; tu; tsuh: hpu la: ve leh; nga; hui ve a sha[ aw; hk aw lo aw; teh; aw; na hpeh[ la g a ve yo;. Aw; ha hpu sha? hki{ han/ la: cheh: ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; sha chaw ya: hta[ aw; teh; aw; na ven: ba{ hpeh: pi: peu; ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. leh Ye/ su{ hkri[ ve aw; suh/ leh; pon; la; ve nga; hui ve ven: ba{ hta[ yu; ba/ leh te: nyi le le g a: sheh/ hpa: hpeh[ tcuh la: ve hta[ shi/ tcuh la: ve yo;. Aw; ha hpu sheh yu; la: cheh: ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. leh te: nyi le le a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo G ui; sha sheh yu; ve aw; hk aw lo g a cheh: tu;, Aw; ha hpu sheh yu; la: ve hta[ htaw: nga; hui yon/ ve yo;. D. Nga; hui yon/ ve leh;, da[ keh; ve a sha[ leh; a ye: ui; aw; ho[ aw; han 4 ceu; caw; ve yo;. Hkri[ hta[ shu/ da[ ve k o{ ve leh;, G ui; sha nga; hui aw; hk aw da[ ve keh; ve kan? te la: tu; aw; pon chi: a[ peu; k o, da[ ve keh; ve Aw; ha hpu kan? te la: leh, Hkri[ hta[ shu/ ve aw; ho[ aw; han caw; 33

la tu; da[ ve keh; ve Aw; ha hpu sheh yu; la: ve aw; hk aw lo te: nyi le le pe/ pa la: cheh: ve yo;. Hk e te leh, Hkri[ aw; hk aw lo aw; g a: g a ve te: ceu; ma: k o{, ha[ pehn: ve aw; hk a: suh k ai ve te: ceu; ma: k o{, Aw; ha hpu aw; hk aw lo aw; chaw: te ve te: ceu; ma: k o{, shu hta[ daw: nyi leh ha k a? pui? ve te: ceu; ma: k o{, chi te: hpa/ naw; hui aw; hk aw lo caw; ve k o, nga; hui ha leh; tu; ve bi: la tu; chi hk e te-o. Naw hui nyi ma te: shi/ ti?, ha[ da[ pehn: da[ ve te: ceu; ti? leh nyi ma daw: hk a: ta/ hk a: ti? caw; pi:-o{. (Hpi. 2. 1-2) A sha[ te[ hk a: leh; mi; gui; hk o{ G ui; sha kan? te tu; da[ keh; ve daw: law tu; aw; pon fui/ teh ta/ ve yo;. Chi mi; gui; hk o{ lo naw; yaw: hui hta[ yu; taw{ tu; nga; law; ve ma: he{. Yaw: hui leh;, hai; ve aw; ceu; hta[ g a pon; tu; aw; pon yaw: hui hta[ ha[ sha? tu; nga; law; ve yo;. Nga; leh; chi mi; gui; hta[ ma: ca? da[ ve hk e, yaw: hui htaw: chi mi; gui; hta[ ma: ca? da[. Hte: ve caw: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. (Yh. 17. 15 17) Law: nyi ve leh leu{ yu; tu; ve kan: pa{ leh; aw; ye[ ca{ ve hk e te g a ve, ma: he{ k o, aw; suh/ aw; sha/ leh ne: hai/ sheh k ai ve hk e hpeh[ ve yo;. Ya[ hk a: a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo da[ keh; tu; G ui; shag eh lo kan? pa{ caw; ve yo;. Yaw: naw; hui hta[ ku; yu; ve hta[ pa taw, daw: law tu; hk a; hk e caw; ve ma: k o{, Hkri[ ya: hui g a tu; ve aw; shin/ hk a; ma ui/ ja: ve leh hk a; ma aw; me[ aw; hpon: caw; ve ma: k o{, naw; hui ve nyi ma aw; hk aw lo hk a taw/ leh{ daw: maw; hpeh[ tu; nga; bon law; cheh: ve yo;. Chi hk o{ ka[, nga; hui hk a yon/ ve chaw te: hpa/ aw; pon, k o{ ma: peu; hta: hk a ga yaw: ve kan: pa{ hk a; ma ui/ ja: ve hta[ naw; hui shi/ tu; ve ka[, nga; bon law; ve yo;. Chi hta[ G ui sha te: hta:, kan: pa{ ui/ ja: hehn: ja: ve aw; hk aw lo yaw; te ve yo;. Kan: pa{ o: ve leh;, Hkri[ hta[ suh kui; lo k aw[ te tu; la pi: leh, mvuh; naw ma hk o{ G ui; sha yaw: ve la[ sha pa? lo yaw: hta[ mui tcuh ta/ ve yo;. ( Efs. 1. 18 20) Aw; ha hpu ve aw; shi/ leh; Bi: law[ ve G ui; sha ve ha[ ve, ha leh; ve,daw: sha ve, daw: zuh; ga: zuh; ve, ha k a? ve shu aw; pon da[ ve hta[ te ve, nyi ma nu: neh; ve leh a shu yaw: aw; to hta[ g a: pui? ve. Ha[ pehn: ve aw; hk aw lo kaw{ ve te: ceu; ma: caw;. Ha[ pehn: ve bi: ve te: ceu; leh, kaw{ ve hta[ meh? k ai pi: law; ve yo;. Aw; lawn k o, kaw{ ve te: ceu; leh;, ci/ yan/ ve hta[ ca? da[ ve pa taw, kaw{ 34

pui? ve chaw te: g a: leh;, yaw: aw; hk aw lo ha[ pehn: ve te: ceu; ma: bi: she;. (1 Yh. 4. 18) E. G ui; law sha law hta[ nga; hui yon/ ve. 3. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, Ye/ su{ hkri[ ve aw; bon leh nga; hui chaw ya: hta[ ha[ la: ve hta[ k aw[ te hk aw[ pi: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh;, nyi ma pfuh: leh ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve hta[ ta/ te la; ve yo;. Ha leh; ve bon haw: ma/ tu; ku; yu; la: ve hta[ ca? da[ leh Fi ne a{s meh ve mi; gui; hk o{ Na/ za/ reh{ hkri[ aw; mo/ ve Pra[ htan o kan baw ri{ han? aw; hkui? pui/ te: g a hpeh[ ve k o{ ta/ ve leh; Ha; leh; ve bon hkaw: hta[ nga; hui g a ha[ yu peu; ve hk a shu/, shu hta[ htaw: ha leh; ve bon hkaw: k aw[ pi: tu; nga; hui ve kan? hpeh[ ve yo;. Chaw ya: Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo yon/ leh htai/ hk aw ve hta[ g a maw; tu; aw; pon nga; hui aw; pon a ye: ui/ ja; ve aw; law hpeh[ ve yo;. A. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, Ye/ su{ te ma/ la; ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Chaw aw; mo/ lon/ te: hpa/ hta[ g a maw; hta:, yaw: yaw: hui hta[ ha k a? ve yo;. Aw; lawn k o, yaw: hui leh; yaw; haw? pa/ maw: caw; ve yaw; hk e nyi ma sho{ sha[ ja: leh aw; g a: nu: ja: cheh: ve yo;. O: hta: yaw: ve aw; la[ g aw: hui hta[ yaw: k o{ pi: ve, ca; g eu[ tu; caw; ma: ja: ve ka[, g eu[ sheh/ hpa: hui a ci? Ceh ti? caw; ve yo;. Hk e te leh, yaw: ve ca; g eu[ kui; lo ca; g eu[ sheh/ hpa: hui hta[ peu la: tu;, Aw; sheh/ hpa: hta[ bon law;-o[ teh[ k o{ ve yo;. (Mt. 9. 36-38) Ye/ su{ k o{ ve Ha pa aw; leh: ga; k o, ca; g eu; ve aw; yan: ga; tu; yo; teh[, naw; hui k o{ ve ma: he{ la:. Nga; naw; hui hta[ k o{ la: ve, heh te: hpa/ hta[ chi: nyi-o. Chi beu[ ka[ ca; g eu[ tu; ca; meh la leh shi?-eh/ hpeh[ la peu;. (Yh. 4. 35) B. nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, Ye/ su{ pi: ta/ ve taw: hkaw hpeh[ ve yo;. 35

Peu; leh, Yaw: yaw: hui hta[ k o{ pi: ve, mi; gui; hk o{ te: ka; le le lo k ai leh chaw hk a peu-e; hta[ ha leh; ve bon hkaw: ca ma/ pi:-o{. (Mk. 16.15) Yaw: k o{ ve, Li[ hpu hk aw chi hk e bvuh[ ta/ ve, Hkri[ leh; g a hkan/ suh leh sheh{ nyi ga; k o g a k aw[ te[ tu la tu; yo;. Ven: ba{ daw: hpfuh{ leh ven: ba{ hpeh: hk a tu; aw; lawn, Ye/ ru{ sa/ lehn/ ven: hta[ tan; leh chaw hk a peu-e; hta[ yaw: ve aw; meh aw; haw? lo g a ma/ pi: tu; yo; teh[ bvuh[ ta/ ve yo;.( Lk. 24. 46-47) C.Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, Ye/ su{ hkri[ pon; la: hpeh: la: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Chaw ceu; hk a peu-e; aw; pons ha? hki[ hpeh[ tu;, G ui; sha ve mvuh: mi hta[ ca? da[ ve ha leh; ve bon hkaw: chi, mi; gui; hk o{ te: ka; le le lo ca ma/ tu; yo;. O: ve hk aw[ naw?, aw; leh meu; ga; la tu; yo;. (Mt. 24. 14) Chaw hk aw: leh;, Hk aw: yu; tu;, ti: peh/ tu; leh, te lu; tu; a;w pon ceh la; ve yo;. Nga; leh;, yaw; te: hpa/ a sha[ g a te[ tu; ve a;w hk o{ ka[, a sha[ te[ ve o: ve hta[ ca? da[ ve aw; ceu; hk a bi: g a tu; aw; pon nga; la; ve yo;. (Yh. 10. 10) D. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkw:ma/ ve leh;, da[ ve keh; ve Aw; ha hpu geh lo kan: pa{ ha[ yu; ve yo;. A sha[ te[ kui; leh da[ keh; ve aw; hk aw lo sha? hki{ hkan/ hpeh[ tu; G ui; sha leh; nga; hui aw; too ma: k o{, chaw aw; mo/ lon? te: geh hpaw/ da[ hta: ma: k o{ nga; hui kan: pa{ caw; tu; pi: la: ve yo;. Ya[ hk a:, da[ ve keh; ve Aw; ha hpu naw; hui aw; hk o{ lo ya[ la hta:, naw; hui kan: pa{ g a tu; yo;. O: hta: Ye/ ru{ sa/ lehn/ ven: hta[ tan; leh Yu: da[ mvuh: mi;, Sa/ ma/ ri{ mvuh: mi; leh mvuh: leh mi; leh hk a ga;, naw; hui nga; ve sha? hki{ hkan/ sheh/ hpa: g a hpeh[ tu; yo; teh[, Ye/ su{ yaw: hui hta[ k o{ pi: ve yo;. (Tcuh. 1. 8) E. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh; da[ ve keh; ve Aw; ha hpu hta[ pa taw hpeh[ la ve yo;. 36

Nga; hui ve aw; to aw; hk w lo G ui; sha ve a sha[ caw; la leh aw; shi/ naw[ la ve yo;. Ya[ hk a:, Aw; ha hpu ve aw; shi/ naw[ la ve te: hpa/ leh;, ha[ pehn: ve, ha leh; ve, daw: sha ve, daw: zuh; ga: zuh; ve, ha k a? ve, shu aw; pon da[ ve hta[ te ve, ka ti[ ye; ve, nyi ma nu: neh; ve leh, a shu yaw: aw; to hta[ g a: pui? ve, chi te: hpa/ yo;. Chi te: hpa/ hta[ ma: g a te teh[ k o{ ta/ ve aw; li: taw: hkaw: te: ma/ ka[ ma: caw;. (Glt. 5. 22-23) F. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, a sha[ aw; suh? leh chaw ya: leh ceu: cao; hta[ aw; g a: aw; suh? pi: la: ve yo;. Hk e te leh, chaw te: g a: Hkri[ aw; hk aw lo cheh: ve k o, Yaw: leh; chaw aw; suh? hpeh[ la peu;. (2 Kaw:.5. 17) G ui; sha leh; te: nyi le le htai/ hk aw[ ve hta[ g a ve chaw nta[ ma: la tcuh ve yo;. G. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon haw: ma/ ve leh; nga; hui Ye/ su{ hkri[ ve hkaw: hta[ na yu; cheh: ve hta[ hpeu[ ma/ cheh: ve yo;. Ha leh; ve bon hkaw: leh; pe/ la: pa la: g a ve kan: pa{ caw; ve hta[ Paw: lu[ ve a sha[ leh; sha? Hki{ hpeh[ ve yo;. Paw: lu[ sa? Hki{ hkan/ ve aw; hk awlo k o{ ve He/ la/ sa{ chaw ma: k o{, chaw hteun/ ma: k o{, cu: yi/ caw; ve chaw ma: k o{, cu: yi/ ma: caw; ve chaw ma: k o{, chaw ceu; chi ma ve hta[ nga; shai/ pi: tu; je; caw; ta/ ve yo;. Hk e te leh, pui? ve hpeh[ ve hk e naw; hui Ro? Ma[ ven: ya: hui hta[ ka[ ha leh; ve bon hkaw: ma/ pi: tu; nga; gu ta/ peu;. Ha leh; ve bon hkaw: ma/ tu; nga; ma: ya[ taw. Aw; lawn k o, hk a yon/ ve chaw te: g a le le hta[ htai/ hk aw[ pi: tu; ha leh; ve bon hkaw: chi G ui; sha ve kan: pa{ hpeh[ ve yo;. (Rm. 1. 14-16) H. Hkri[ hta[ nyi ma caw; ve leh;, Hkri[ ve taw: hkaw: aw; hk aw lo lo[-e tu;, na yu; tu;, nga; hui aw; pon a ye: ui/ ja: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. (Mt. 28+19-20) Chi hta[ pa taw nga; hui gu hehn: cheh: ta/ ve yo;. Chi hta[ pa taw te: g a: le le Ye/ su{ hkri[ hta[ shi/ da[ tu; lo/ ve yo;. 37

Chi hta[ ca? da[ ve aw; hk aw lo te: g a: le le, leh ta/ la/ ta/ a ci? ceh ti? caw; ve htaw: Hkri[ ve aw; lawn hta[ g a k o{ ma/ caw: ve yo;. I. Nyi ma pfuh: ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, G ui; sha ve li[ hpu ve kan: pa{ hta[ cu: leh htai/ hk aw[ ve ha leh; ve bon hkaw: ma/ tu; aw; pon ku; la: cheh: ve yo;. Nga; hui leh; yon/ ve aw; hk aw lo li[ hpu hta[ hen: ve yo;. O: ve aw; hk aw[ naw? Li[ hpu aw; hk aw lo k o{ ta/ ve aw; ceu; shu hta[ hto pi: ve yo;. Ha leh; ve bon hkaw: li[ aw; hk aw lo ve kan: pa{ leh;, G ui; sha hta[ ca? da[ ga: ve chaw haw? hk a{ leh ya: mi: hta[ htaw: ma: k o{, taw: pi: ve yo;. Ye/ su{ k o{ ta? ve taw:. Chaw ya: ve Ya: hpu leh;, meh? k ai ve chaw hui hta[ ca leh htai/ hk aw[ yu; tu; la; ve yo;. (Lk.19+10) Te: nyi hta: Ye/ su{ leh; bon yeh; lon? aw; hk aw lo chaw chi ma ve hta[ ma/ pi: leh ha leh; ve bon hkaw: ma/ pi: ve yo;. (Lk.20+1a) J. Nyi ma pfuh: leh ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, nga; hui Hkri[ hta[ aw; teh; aw; na shi/ da[ tu; g a ga la: ve yo;. Nga; hui a shu hpeh[ ve leh nga; hui ve a sha[ te[ hk a: hk a; hk e caw; ve hta[ hpeu[ ma/ la: ve yo;. Nga; hui ve a sha[ aw; pon co: ca: ve leh;, ha leh; ve bon hkaw: ma/ tu; aw; pon co: ca: ve hk a shu/ a ye: ma: ui/. A sha[ te[ tu; leu{ yu; ve leh; ha leh; ve bon hkaw: ma/ tu; leu{ yu; ve yo;. Nga; hui shi/ ta/ ve aw; lawn aw; teh; aw; na hpeh[ ve hta[ cha; nyi leh, Ye/ su{ hkri[ gu nai pi: ta/ ve meh{ cu? pa/ te: g a: htaw{ hkan/ ve hk a shu/ g a te ve yo;. Aw? law? hta: nga; meh{ cu? ve ka[ chi beu[ nga; meh{ maw; la peu; teh[, yaw: hui hta[ k o{ pi: ve yo;. (Yh.9+25) G ui; sha ve aw; bon hta[ hk a; hta{ ka[ daw: naw: tu; ca: nyi law: nyi la: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Naw; hui hk e le: g a ve hk a shu/ shu/, shu hta[ hk e le: k aw[ pi:-o{. (Mt.10+8b) K. Nyi ma pfuh: leh ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve leh;, aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ga: ve nyi ma caw; ve yo;. 38

A sha[ te[ cheh: ve te: yan: le le, nga; hui shi/ da[ ve chaw leh ma: shi/ da[ ve chaw hta[ nga; hui yon cheh: ve aw; lawn, peh; pi: ma/ pi: tu; aw; hk a: ca cheh: ve yo;. Hkri[ hk a: suh k ai ve chaw te: g a: le le leh;, shu hta[ sha? hki{ hkan/ ma/ tu; aw; pon, G ui; sha hta[ ca? da[ k aw da[ ve hta[ ha[ ve chaw g a hpeh[ ve yo;. L. Nyi ma pfuh: leh ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve. Ma/ tu; ve aw; hk eun leh Ye/ su{ ve aw; ha, baw? shi/ te: hpa/. Ma/ ve aw; hk a: lai? hk a: caw; ve yo;.ya[ hk a: te: law ceh ti? hpeh[ ve yo;. Ma/ ve aw; hk a:, chaw mo/ lon? geh lo ma/ ve, te: g a: taw/ te: g a: ma/ ve, aw; mo/ eh? te ma/ ve, ven: ui/ ve aw; hk aw lo ma/ ve leh chi hk o{ ka[ caw; ve yo;. 4. Co: ca: ve aw; hk aw lo aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve. A.Ceu: cao; te: hpa/, Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve kan? hta[ co: ca: te tu;, Ye/ su{ hkri[ ku; cheh: ve yo;. Hk e te leh naw; hui k ai leh chaw ceu; hk e peu-e; nga; ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; ca te-o. Aw; pa, Ya: hpu leh Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu aw; meh aw; meh aw; haw? lo yaw: hui hta[ ba{ ti{ sa/ pi:-o{. Mi; gui; chi aw; yan: leh hta: hk a ga;, nga; naw; hui geh hk a; hta{ ka[ cheh: tu; yo;. teh[, yaw: hui hta[ k o{ pi: ve yo;. (Mt.28+19-20) Ceu: cao; leh; Hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; co: ca: leh te tu; aw; hk a: caw; ve yo;. Hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; la[ g aw: leh; Hkri[ aw; hk aw lo cheh: ve chaw hpeh[ ve yo;. Hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; hk aw lo ui/ la mvuh la leh Hkri[ te ve hk e te ve yo;. Yaw: ve a lo/ aw; hk a: suh ma; te, ya[ hk a: nyi ma aw; taw; hk a ga;, daw: hk a: hk a peu-e; leh aw; g a: aw; sha? hk a peu-e; G ui; sha hta[ ha[ ve aw; hk aw lo na yu; ve yo;. ( Mk. 12. 30,Yh. 15., Lk. 9) Ca? da[ k aw da[ ve a;w hk aw lo aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh;, Ye/ su{ hkri[ hkaw: hta[ na yu; ve aw; hk aw lo Yaw: hta[ ca? da[ 39

k aw da[ ve hpaw: lo ui/ la mvuh la tu; ga la: cheh: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. Chi hk a ca? da[ ve aw; hk aw lo Hkri[ ve Aw; ha hpu leh; yaw: hui Hkri[ hta[ shu/ da[ la tu;, yaw: hui ve aw; ho aw; han pe/ pa pi: ve yo;. Leh G ui; sha ve kan? aw; hk aw lo yaw: hui htaw: g a ga te ve yo;. B. Chaw te: g a: le le Ye/ su{ Hkri[ hta[ ca? da[ k aw da[ ve caw; tu; hta[ nga; hui aw; hkui? pui/ ta/ te ve yo;. Yon/ ve ya[ k aw leh; ven: ba{ daw: hpfuh leh Ye/ su{ hkri[ hta[ yon/ve aw; hk aw lo aw; bon hta[ pa taw ven: ba{ hpeh: la: ve yo;. Hpan/ ta/ ve aw; ceu; chi te: hpa/ Hkri[ aw; hk aw lo aw; suh? k aw[ te la: leh G ui;; sha ve yeh; k a aw; hk aw lo g a lo[ la ve yo;. Aw; suh? k aw[ te la: ve leh; nyi ma hk aw pe/ pa ve caw; la leh a sha[ te{ hk a: htaw: G ui; sha ve aw; bon aw; lawn yaw: hui shi da[ ve chaw aw; pon sha? hki{ hpeh[ ve yo;. Aw; suh/ yon/ la ve chaw hui hta[ ha[ sha? tu; aw; pon yaw: hui hta[ ma/ pi: caw: ve yo;. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh; aw; ka; aw; nu ve chaw Ye/ su{ Hkri[ aw; hk a: suh hk a; deh[ k ai g a tu; g a ga pi: ve yo;. Ca? da[ k aw da[ ve a;w hk aw lo aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh;, Ye/ su{ hkri[ hkaw: hta[ na yu; ve aw; hk aw lo Yaw: hta[ ca? da[ k aw da[ ve hpaw: lo ui/ la mvuh la tu; ga la: cheh: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. Chi hk a ca? da[ ve aw; hk aw lo Hkri[ ve Aw; ha hpu leh; yaw: hui Hkri[ hta[ shu/ da[ la tu;, yaw: hui ve aw; ho aw; han pe/ pa pi: ve yo;. Leh G ui; sha ve kan? aw; hk aw lo yaw: hui htaw: g a ga te ve yo;. C. Hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu;, bon ma/ ve aw; hk aw lo nga; hui co: ca: cheh: ve yo;. 40

Nga; hui ve ceu: cao; Sa/ la[ leh; Hkri[ hta[ yon/ ve ui/ la mvuh la tu; bon ma/ ve yo;. Nga; hui ve ceu: cao; Sa; la[ bon ma/ ve te: paw{ le le Li[ hpu hta[ aw; hkui? pui/ teh leh ma/ ve yo;. Aw; hk o{ ka[ ceu: cao; ya: ui/ la mvuh la tu; nyi ha[ sha? leh Li[ hpu hta[ hk a deh shi/ la tu; ma/ ve yo;. Nga; hui ve ceu: cao; Sa/ la[ leh; aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve aw; hk aw lo hk a peu-e; aw; hk o{ li[ hpu hta[ aw; hkui? pui/ ta/ ve yo;. Nga; hui ve ceu: cao; Sa/ la[ leh; Li[ hpu hen: tu; ve aw; hk a: leh tcuh? kui; yu; ve aw; hk a: hta[ ma/ ve yo;. Aw; hk o{ ka[ a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo shaw/ nyi teh{ nyi tu; ka[ ma/ ve yo;. Nga; hui ve ceu: cao; Sa; la[ leh;, co: ca: ve aw; hk aw lo aw; mo/ ya:hta[ G ui; sha ve li[ hpu taw: hkaw: hta[ cu: leh nyi ha[ sha? ve yo;. Nga; hui ve ceu: cao; sa/ la[ leh;, yaw: hk a te ve te: ceu; le le aw; hk aw lo G ui; sha ve Aw; ha hpu hpu hta[ cu: ve yo. Ye/ su{ hkri[ leh; chaw a;w mo/ lon? leh yaw: ve aw; la[ g aw: hta[ ma/ ve yo;. Ye/ su{ hkri[ taw: pa ha? ma: teh[ ma/ ve aw; hk aw lo bon ma: ma/. Chi hk e te ve leh; chaw ya: hen: shi/ tu; aw; pon yo;.( Mk. 4. 34) D. hkri[[ hta[ shu/ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; li[ hpu hen: ve hta[ nga; hui te ve yo;. Ya: eh? hta[ ma/ ve Sa/ la[ leh;, Hkri[ hta[ shu/ da[ ve Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; ve hta[ daw: law kui; teh leh ma/ ve yo;. Nga; hui ve ya: eh? hta[ ma/ pa/ Sa/ la[ leh;, aw;ba; hpaw: lo cheh: ve, aw; suh? yon/ la geh: ve chaw hta[ a ye: yu; ve yo;. Li[ hpu hen: ve leh; ya: eh? hta[ te leh chaw maw: hta[ ma/ tu; aw; hk a: gu ve yo;. Ya: eh? te: g a: hk a; hk e a sha[ g a te[ caw: ve aw; hk a: be{ ma/ pi:-o{. Yaw: a sha[ te[ cheh: ve te: co-e, aw; hk a: o: ve hta[ daw: naw: cheh: tu; yo;. ( Taw:. 22.6) E. Te: g a: leh te: g a: aw; g a: pi: da[ tu;, aw; mo; eh? peh; leh Li[ hpu hen: ve hta[ nga; hui te ve yo;. ๐ Aw; mo/ peh/ leh li[ hpu hen: ve leh; yon/ ve chaw te: hpa; te: g a: leh 41

te: g a: aw; vui; yu; da[ pui? la ve yo;. ๐ Aw; mo/ peh/ ve leh;, te: nyi le le maw; da[ leh ca? da[ k aw da[ ve caw; la ve a keh? da[ ve ca? da[ k aw da[ ve caw; la ve yo;. ๐ Aw; mo/ peh/ leh li[ hpu hen: ve leh; Aw; bon aw; hk aw lo ui/ la mvuh la tu; aw; pon a ye: ui/ ja: ve yo;. ๐ Aw; mo/ peh/ leh Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve leh;, shin? nyi te: nyi aw; hk o{ aw; ka; aw; nu ve aw; nyi aw; hta[ htaw: te: geh aw; mo/ hpaw; da[ tu; te g a ve yo;. F. Hkri[ ht[a shu/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ ve aw; hk aw lo, co ha hpaw: lo ui; la mvuh la tu; aw; pon nga; hui aw; g a: pi: ve yo;. Li[ hpu aw; lawn na hk aw[ da[ ve Ya: eh? aw; mo/ ve kan? caw; ve Mvuh: go: li[ hpu hen: ve X mas aw; yan: aw; hk aw lo bon ma/ ve. Ha k a? ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw kan? co: ca: leh te ve Aw; ka; aw; nu ve chaw geh Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve Haw? hk a{ aw; mo/, Ya: mi: aw; mo/, chaw maw: aw; mo/, yeh; k a ma: caw; ve aw; mo/, le; gui: hpaw: lo ve aw; mo/, chi te: hpa/ leh; shu Hkri[ hta[ shi/ la tu; ga pi: g a tu; yaw: hui hta[ aw; g a: pi: ve yo;. G. Yon/ ve chaw te hpa/ ui/ la mvuh la tu; aw; pon ng;a hui te ve Li[ hpu g aw ve Te: nyi le le bon law; ve Li[ hkaw: k a ve Hkri[ ya: ve aw; lawn li[ g aw ve Hkri[ hta[ shu/ da[ la tu; aw; chaw: ca leh Bon law; da[ ve Aw; chaw: ca leh na hk aw[ da[ ve hta[ te ve A shu yaw: aw; to aw; hk aw lo G ui; sha te la: cheh: ve aw; ceu; shu hta[ k o{ ma/ g a tu; te ve 42

H. Yon/ ve chaw te: hpa/ geh te: nyi le le G ui; sha cheh: ta/ ve hta[ hen: shi/ tu; nga; hui aw; g a: pi: ve. G ui; sha aw; pa: ne lo hk a; hta{ ka[ cheh: ve Hkri[ ya: ve a sha[ hta[ hpeu[ ma/ ve da[ ja: ve hen: yu; tu; leh; Jaw: maw: Ye/ su{ Hkri[ hpeh[ ve yo;. Aw; yan: yu; leh G ui; sha aw; pa: ne: lo hk a; hta{ ka[ cheh: ve k o Hkri[ hta[ shu/ ve da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la ve yo;. Chi hta[ pa taw nga; hui leh; te: nyi le le G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ na leh G ui; sha ve li[ hpu hta[ te: nyi le le ha[ yu; ve yo;. Aw; hk o{ ka[ G ui; sha nga; hui geh te: nyi le le cheh: ta/ ve hta[ ha leh; chi: mvuh ve yo;. Hkri[ hta[ shu/ da[ ve aw; la[ g aw: leh;, co: ca: ve aw; hk aw lo Hkri[ hta[ ca leh sha? hki{ hkan/ ve yo;. Bon law; ve, G ui; sha ve li[ hpu g aw leh te: g a: leh te: g a: ga da[ ve leh; Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve aw; ho[ aw; han hpeh[ ve yo;. I. Aw; la[ g aw: te: hpa/, aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve hta[ nga; te cheh: ve yo;. Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; ma/ tu; aw; pon G ui; sha leh; nga; hui hta[ taw: hkaw: leh kan? pa{ pi: la: ta/ ve yo;. (Mt. 28. 19 20) Bon law; ve, G ui; sha ve li[ hpu leh Hkri[ hta[ shu/ da[ la tu; te: g a: leh te: g a: ga da[ ve leh; Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te leh, ceu: cao; hk aw lo aw; g a: caw; la tu; ve aw; ho[ aw; han hpeh[ ve yo;. Co ha hpaw: lo ui/ la peu; ve Hkri[ ya: te: hpa/, Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve kan? hta[ te la tu; nga; hui bon law; pi: ve aw; hk aw lo yaw: hui hta[ ku; pi: ve yo;. Bon law pi: ve aw; hk aw lo, yon/ ve chaw te: hpa/ htaw: Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve kan? aw; hk aw lo yaw: hui hta[ htaw: ku; pi: ve yo;. 43

Aw; pa G ui; sha hta[ ca ve hk a shu/ Aw; la[ g aw: chi ve te: mo/ geh nga; hui htaw: te: geh co: ca: ve yo;. Aw; mo/ peh/ leh li[ hpu ma/ ve leh; li[ hpu hta[ hk a deh[ hen: shi/ leh aw; vi? aw; nyi leh aw; chaw: aw; pa{ hui hta[ k aw[ ma/ g a tu; aw; pon hpeh[ ve yo;. Bon law; ve, G ui; sha ve li[ hpu, leh Hkri[ hta[ shu/ da[ la tu; te: g a: leh te: g a: gad a[ ve leh; Aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te leh, ceu: cao; hk aw lo aw; g a: caw; la tu; ve aw; ho[ aw; han hpeh[ ve yo;. 5. Ceu: cao; ui; la mvuh la tu;. A. Hkri[ ya: ve ceu: cao; leh;, yon/ ve aw; mo/ ta/ kaw; sheh/ hpa: Ye/ su{hkri[ ta/ teh ta/ ve yo;. Yon/ ve aw; mo/ pawn: da[ leh hk a; hta{ ka[ G ui; sha hta[ bon law; o? k o/ pui ve. Peu; hk aw[ naw? yon/ ve aw; mo/ ui/ la mvuh la leh chaw ma: ma: caw; la ve yo;. Paw: lu[ leh Ba/ na/ ba{ ha leh; ve bon hkaw: ma/ k ai ve pa taw ceu: cao; aw; suh? aw; suh? caw; la ve yo;. ( Tcuh. 13 14) B. Paw: lu[ mi: se; na; ri; te leh ceu: cao; teh tu; 2 paw{ te: paw{ taw{ k ai ve, ya[ hk a: da[ ve keh; ve Aw; ha hpu yaw: hta[ te: hpaw: lo k aw[ k ai sheh k ai pi: ve. (Tcuh. 16) G ui; sha ve kan? aw; pon ha[ yu; tu; nga; hui hk a; hta{ ka[ gu heh: ta/ leh da[ ve keh; ve Aw; ha hpu hta[ sheh yu; tcuh ve yo;. Paw: lu[ leh; daw: law kui; caw; ve yo;. Daw: law kui; chi ve leh; G ui; sha aw; hk aw lo la; ve yo;. Ma/ ki/ daw: ni{ lo la; ta/ ve chaw te: g a: hta[ Paw: lu[ daw: law kui; caw; ve. Chi hk a shu/ G ui; sha leh; nga; hui hta[ daw: law kui; caw; tcuh la: ve yo;. Nga; hui g a ga[ ca leh G ui; sha hkaw: g a na yu; caw: ve yo;. Paw: lu[ leh; hu? cheh: ta/ ve Ma/ ke/ daw: ni{ chaw hui aw; hk aw lo daw: law kui; caw; ve yo;. Chi ve te: g a: leh; Paw: lu[ a keh? aw; htai[ neh; ve ma: he{. Nga; hui ha leh; ve bon hkaw: ma/ pi: ve chaw te: g a: leh; nga; hui ta/ ui/ caw: ve chaw hpeh[ ve yo;. 44

Paw: lu[ leh; hu? ta/ leh law; hkaw? cheh: ve nga; hui hta[ ga la-o{ k o{ cheh: ve Ma/ ke/ daw: ni{ chaw hta[ daw: law kui; caw; + Hkri[ hta[ nga; hui ve mvuh: mi; hk aw lo g a lo[ la tcuh ve ve yo;. Chi ve leh; nga; hui yo;. k ai tu; daw: law kui; hpeh[ ve yo;. Nga; hui leh; ven: hk aw lo, aw; chaw: yeh; lo, aw; vi? aw; nyi geh lo leh nga; hui ve chaw ceu; geh lo g a k ai ve yo;. Paw: lu[ leh; haw? hk a{ te: g a: ve aw; lawn hta[ daw: law kui; caw; ve yo;. Paw: lu[ ve daw: law kui; leh; meh? k ai ta/ ve chaw hui geh caw; ve yo;. Ceu: cao; aw; suh? caw; leh meh? k ai ve chaw te: hpa/ Hkri[ hta[ k aw[ ca? da[ la g a tu Nga; hui ve daw: law kui; hpeh[ Hpeh[ ve yo;. C. G ui; sha ve daw: law; kui; leh; sheh k ai sheh/ hpa: G ui; sha ve aw; ho[ aw; han, hk a; hta{ ka[ g a caw; ve yo;. Ceu: cao; ui; la mvuh la tu; aw; pon G ui; sha ve kan? hk a: Paw: lu[ hta[ hpeu[ ma/ pi; ve yo;. Ma/ ki/ daw: ni{ chaw haw? hk a{ ya: mi: hpeh[ la ve, Hpi: li: pi{ mvuh: mi; hk aw ve ya: mi: Lu/ di: leh; kan? chi hta ha[ yu; g a ve ya: mi: te: g a: hpeh[ ve yo;. Paw: lu[ ve taw: hkaw: hta[ ha[ yu; g a ja; ve leh;, g ui; pfuh/ pa: lo bon law; cheh: ve ya: mi: aw; mo/ hpeh[ ve hta[ paw: lo[ maw; ve yo;. Paw: lu[ ha leh; ve bon hkaw: ma/ hta[ pon; la; hta: te jaw ve hk e sa? la? lo ma: k aw[ ma/, yeh; hk aw lo k aw[ ma/ ve yo;. Aw; hpfuh: hk a{ ve hpa haw: ma Lu/ di: leh; yeh; chi ve hk aw lo sheh k ai sheh/ ma te hpeh[ ve yo;. Ceu: cao; ui/ la mvuh la tu; te ve leh;, te jaw ve hk e ma: te ka[ hpeh[ ve yo;. D. Ceu: cao; teh ve leh; tan: ve htaw: g a caw; ve yo;. Paw: lu[ leh Si/ la{ ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve paw taw htawn/ hk aw lo g a cheh: ve. ( Tcuh. 16. 25) 45

Chi beu[ ve ceu: cao; hta[ sheh k ai pa/ leh, Ye/ su{ hk a: suh k ai ve chaw htaw: ceu: cao; leh; aw; hpu; g a pi: cheh: ve yo;. Yaw: hui leh; bon law; tu; aw; pon aw; yan: lai? na; ri[ g a yeh: ve, kan? g a te ve, g a co: ca: ve, hpu g a yeh: ve leh te: paw{ paw{ k o, ceu: cao; teh tu; aw; suh/ htaw: g a taw{ g a ya[ ve yo;. Paw: lu[ leh Si/ la{ g a tu; hkan/ ve k o{ htaw: ceu: cao; aw; suh? caw; la ve yo;. E. Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu nga; hui aw; hk aw lo cheh: ta/ ve hta[ shi/ tu; aw; pon, G ui; sha aw; hk aw lo nga; hui a sha[ g a te[ ve yo;. Paw: lu[ leh Si/ la{ leh; shu jaw[ ve hta[ g a hkan/ leh htawn/ hk aw lo g a cheh: ve htaw:, yaw: hui sho: ve teh[ ma: daw:. Ya[ hk a: G ui; sha ve Aw; ha hpu yaw: hui hta[ g a: sheh/ hpa: hpeh[ tcuh ve hta[ yaw: hui shi/ ve yo;. Paw: lu[ leh Si/ la{ leh; G ui; sha ve Aw ha hpu yaw: hui hta[ sheh yu; cheh: ve hta[ shi/ ve yo;. Hpi: li: pi{ mvuh: mi; htawn/ yeh; lo mi; hi{ leh htawn/ yeh; lu; k ai tu; te ve leh; aw; yan: chi hk e ve aw; hk aw lo htaw: G ui; sha cheh: ta/ ve teh[ nga; hui hta[ naw; la: cheh: ve yo;. ( Tcuh. 16+ 25 26 ) nga; hui ha leh; ve bon hkaw: kan? te cheh: hta: tu[ ve hkan/ ve hta[ g a hpfuh: ve htaw: G ui; sha nga; hui hta[ ma: leun:. Nga; hui, G ui; sha ve hkaw: na yu; leh G ui; sha ve a lo/ hta[ te ve k o, G ui; sha ve aw; yan: aw; hk aw lo G ui; sha ve kan: pa{ nga; hui aw; hk o{ lo ga; la tu; yo;. Nga; hui leh; G ui; sha ve mvuh: mi; ui/ la tu; te sheh/ hpa: ma: he{.ya[ hk a: G ui; sha mvuh: mi; te sheh/ hpa: leh; G ui; sha hpeh[ve yo;. 46

Na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; hk aw lo, ceu: cao; ve taw: leh;, hk a; ve te: mo/ htaw: ma: k o{, co ha hpaw: lo ha[ sha? pi: tu; hk a; hta{ ka[ hpaw; da[ leh bon law o? k o/ pui ve hta[ te cheh: leh aw; ti hk a deh feu; leh hk a; ve te: ti, hk a; ve te: yan: hta[ te tu; k o{ da[ ta/ ve hk e sheh k ai sheh/ hpa: g a caw; ve yo;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; ve kan? hk a: hta[ haw/ da[ ve k o, ceu: cao; hpeh[ peu; ve teh[ k o{ hpeh[ leh o kan baw ri{ ha? ve ceu: cao; hpeh[ ve teh[ hto ji hpeh[ ve yo;. F. Ceu: cao; ra/ za/ ve/ aw; hk aw lo ceu: cao; ui/ la mvuh la tu; aw; hk a: pe/ pa cheh: ve yo;. Aw; hkui? pui/ 400 hk aw[ ve aw; yan: aw; hk aw lo Hkri[ ya: ve ceu: cao; teh ve leh;, yeh;, bon yeh; ma: caw;. Ya[ hk a: aw; hk aw[ naw? hta: heh[ k aw[ caw; la ve yo;. Chi beu[ ve aw; yan: aw; hk aw lo da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh; ceu; cao; hta[ sheh yu; leh, ceu: cao; aw; suh? aw; suh? caw; la ve yo;. Ceu: cao; te: ka; le le ceu: cao; aw; suh? teh g a tu; aw; g a: pi: ve yo;. Ceu: cao; aw; suh? chi ve te: hpa/ leh; yeh; hk aw lo ma: he{ k o, gu ta/ ve aw; ti te: ka; lo hpaw; da[ ve yo;. Ceu: cao; Sa/ la[ te: g a: le le leh; ceu: cao; Sa/ la[ aw; suh? hta[ nyi ha[ sha? leh kan? te jaw; tcuh ve yo;. Aw; hk a: chi ve te: ma/ leh;, ceu: cao; ta/ kaw; tu;aw; pon hpu ma: caw; ka[ hpeh[ ve yo;. Ceu: cao; aw; suh? ta/ kaw; hta: G ui; sha ku; yu; ta/ ve aw; mo/ ya: te: g a: g a: ga pi: hpeh[ ve yo;. Chi hk e te ve leh;, mi; gui; chi hk o{ lo G ui: sha ve ceu: cao; aw; suh? aw; suh? caw; la tu; g a ga te cheh: ve yo;. G ui; sha leh;, yaw: ku; hkaw: hta[ na yu; leh G ui; sha hta[ sheh yu; tcuh tu nyi ma yeh; mi? hpaw la: tu; hta[ heu{ ga: ve yo;. 47

G. Ceu: cao; ui/ la mvuh la tu; te ve daw: law kui; leh;, Ye/ su{ hkri[ aw; pon chaw aw; suh? geh lo ha leh; ve bon hkaw: ma/ ve yo;. Ye/ su{ k o{ ve aw; ka; aw; nu ven: aw; hk aw lo htaw: G ui; sha ve mvuh: mi; aw; lawn ha leh; ve bon hkaw: g a ca ma/ ve yo;. Aw; lawn k o, nga; kan? te la ve leh; chi ve aw; pon yo;. (Lk. 4+34) Ceu: cao; ui/ la mvuh la tu; aw; pon nga; hui leh;, G ui; sha mvuh: mi; ve tcuh ka/ pa/ hpeh[ ve yo;. Nga; hui co: ca: cheh: ve leh; aw; mo/ hta[ aw; hkui? pui; ma: teh ta;. Ye/ su{ k o{ ve Nga; naw; hui hta[ k o{ la: ve, heh te: hpa/ hta[ chi: nyi-o. Chi beu[ ka[ ca; g eu[ tu; ca; meh le leh shi?-eh/ hpeh[ la peu;. (Yh.4+35) 6. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ hpeh[ ve. A. Hkri[ hta[ shu/ da[ ve sheh k ai sheh/ hpa: hta[ nga; hui ca ve. Ye/ su{ hkri[ leh; nga; hui aw; pon hen: yu; tu; hpeh[ ve yo;. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh;, Hkri[ hta[ shu/ ve sheh k ai sheh/ hpa: hpeh[ ve yo;. B. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai sheh/ hpa: leh; nyi ma nu: neh/ ve caw; ve. Yaw: leh; Ye/ su{ hkri[ hk aw cheh: ve yo;. (Hpi:2.5-8) Yaw: leh; G ui; sha hta[ aw; teh; aw; na g a: va ve yo;. (Yh.15+7) A shu yaw: aw; pon ceh ti? ma: daw: nyi ve. (Efs. 5.21) Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh/ k ai pa/ leh;, Hkri[ hta[ shu/ ve sheh k ai sheh/ hpa: hpeh[ ve yo;. C. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh;, aw; ce; hpeh[ ve. Ye/ su{ te ma/ pi: ve hk e yaw: te ve yo;. Yaw: shu aw; pon kan? te tu; la; ve yo;. (Mk.10+45, Mt.20+28) 48

Yaw: leh; aw; ce; ve aw; ho[ aw; han aw; hk aw lo sheh k ai ve. (Hpi: 2+) D. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh; daw: law pui? ve g a caw; ve. Hk a; te: hk a: lo daw: law ve ma: caw; k o, mvuh: mi; ya: lu; k ai tu; yo;.(pr. 29.18) Nga; naw; hta[ hpeu[ ma/ la: ve aw; ceu; chi te: hpa/ hta[ naw; hk a deh[ g aw g a tu;, ha? pui ba? hk o{ lo bvuh[ keu ta/-o[. (Hab. 2+2) Ye/ su{ Hkri[ leh; G ui; sha ve mvuh: mi; ve aw; ha hta[ saw: ve yo;. Shu hk a deh[ na g a tu; nga; hui htaw: chi hk e g a te caw: ve yo;. Aw; ho[ aw; han chi ve leh; sheh k ai sheh; hpa: leh g a[ te sheh; hpa: hui aw; pon da[ ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. E. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh; da[ ve daw: hk a: caw; ve. Yaw: leh;, yaw: ve aw; mo/ ya: te: hpa; G ui; sha ve aw; hk eu hpeh[ la tu; te g a ve. Yaw: leh;, chi beu[ nga; hui hpeh[ cheh: ve aw; ceu; hta[ na g a leh I? sa/ hka/ aw; ceu; aw; hk a: te jaw ve hk a shu/ li[ hpu hta[ cu: leh na nyi hkaw: hta[ hk aw[ la: ve yo;.( 1 Rsv. 12+32) Yaw; leh; Co ha hta[ G ui; sha ve mvuh: mi; lo g a yu; la; tu; ve daw: law; kui; caw; ve yo;. Yaw: leh; daw: law tu; hta[ kan? hk a: hpeh[ la tu; aw; hk a: gu leh g eu[ jaw[ tu; aw; pon yon/ ve chaw te: hpa/ hta[ ti mi hk aw lo sheh k ai ve yo;. Yaw: leh; daw: law kui; leh kan? hk a sha sha eh/ ve aw; hk aw lo gu teh g a ve yo;. Ya[ hk a: G ui; sha ve mvuh: mi; aw; pon kan? hk a: hpeh[ ve yo;. ( Lk. 14 + 28 30) F. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh; aw; mo/ tan; kaw/ pa/ hpeh[ ve. Ye/ su{ leh; nga; hui aw; pon hen: yu; kui; hpeh[ ve. Yaw: leh; chaw ya: hta[ aw; mo/ peh; pi: leh kan: pa{ pi: ve yo;. (Mt.10+) Ye/ su{ ve aw; la[ g aw: hui leh; aw; htai[ neh; ve Hta ma da chaw hpeh[ ve yo;. (Tcuh 17.6) 49

Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh;, Ceu: cao; ya: te: hpa/ G ui; sha ve mvuh: mi; ve kan? hta[ te: geh te ve aw; pon aw; mo/ te ve yo;. G. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai sheh/ hpa: leh;, ha k a? leh ha[ han? ve aw; hk aw lo htaw{ hkan/ ve yo;. Ye/ su{ yaw: ve aw; la[ g aw: te: hpa/ hta[ ha leh; ve bon hkaw: kan? ta; ma/ tcuh hta:, yaw: ve aw; la[ g aw: hta[ k o{ pi: ve, Hk e te leh vui; hk a shu/ shu/, cu: yi/ caw; leh, ha? pui k a/ hk a shu/ shu/ shu hta[ ma: ya[ pui? ve chaw hpeh[ pi:-o{. (Mt. 10+16) Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai sheh/ hpa: leh;, G ui; sha ve aw; bon leh aw; li: taw: hkaw:, hte: caw: ve, ha k a? pui? ve leh da[ keh; ve te: ceu; le le hta[ ha[ sha? tu; aw; hk a: g a shi/ ve yo;. Yaw: leh; cu: yi/ caw; ve aw; hk aw lo daw: che{ g a ve chaw g a hpeh[ ve yo;. Ya[ hk a: yaw: daw: che{ kui; aw; hk aw lo ha[ k a? ve nyi ma ka[ g a caw; ve yo;. Ha[ pehn: ve aw; hk aw lo hte: ve caw: ve taw: hkaw: hta[ yaw ve yo;. (Efs.4+15) H. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh; shun a g a tu; ve hkaw: hta[ yaw pui? ve. Ye/ su{ mi; gui; hk o{ lo kan? te ve aw; yan: aw; hk aw lo, Yaw: te: hkui te: hkui yaw ve taw: hkaw: leh;, Na/ paw caw; ve chaw hk a deh[ na-o. teh[ k o{ ve taw: hkaw: hpeh[ ve yo;. (Mt.13+43) Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai sheh; hpa: leh; taw: yaw hta: Ye/ su{ yaw hk a shu/ shu na g a tu; aw; pon g a yaw ve yo;. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai sheh; hpa: leh; shu na g a tu; aw; pon leh; a ye: ui/ ja: ve hta[ g a na g a ve yo;. Beh; heh ma meu{ ve hkaw: htaw: ma: cehn/ k o, ma[ baw{ tu; aw; pon a shu gu ta/ tu; le. (1 kaw. 14 + 8) 50

I. Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai pa/ leh; aw; ka; aw; nu ve chaw te: hpa/ G ui; sha ve mvuh: mi; aw; pon sheh k ai sheh/ hpa: hpeh[ tu;, chaw o: ve te: hpa/ hta[ kan: pa{ g a pi: ve yo;. Yaw: su{ sheh k ai sheh/ hpa: te ve aw; yan: aw; hk aw lo, aw; g u: suh/ sheh k ai sheh/ hpa: k aw[ caw; la tu; te ma: g a, yaw: leh; yaw: sheh k ai cheh: ve te: mo/ aw; hk aw lo ceh sheh k ai pa/ hpeh[ ve yo;. ( Sj. 2+ 10) Pe/ ve pa ve hpaw: lo sheh k ai sheh/ hpa: leh; a shu yaw: ve yeh; k a aw; pon ceh ma: te, ya[ hk a: aw; g u: suh/ sheh k ai pa/ k aw[ caw; la tu; aw; pon chi beu[ te: coe ve ya: te: hpa/ hta[ ma/ pi: ve yo;. Yaw: leh; chaw hta[ ca leh ha[ sha? pa/, sheh k ai pa te tu; aw; pon ma/ pi: leh kan: pa{ pi: ve yo;. Te: ca? peu; te: ca? k aw[ sheh k ai sheh/ hpa: ma: caw; ve law k o, sheh k ai sheh/ hpa: te ve ma: bi: she/ ve yo;. Sha/ hki{ hkan/ sheh/ hpa: meh{ g u: suh/ naw; nga; geh g a ka: ta/ peu; ve aw; ceu; te: hpa/, shu hta[ ma/ pi: pui? ve ka ti[ ye; ve chaw te: hpa/ hta[ k aw[ chi: a[ pi:-o{. (2Ti 2+2) 7. Ha k a? pui? ve. A. Ha k a? pui? ve leh;, G ui; sha ha[ pehn: ve hta[ hpeu[ ma/ ve yo;. G ui; sha ve Ya: hpu mi; gui; hk o{ lo la; leh mi; gui; ya: aw; pon g a suh ve leh;, G ui; sha ve ha[ pehn: ve ha[ k a? ve la[ shawn/ hpeh[ ve yo;. Yh.3+16-17 aw; hk aw lo nga; hui hta[ k o{ la: ve leh;, nga; hui co ti[ ha ti[ hta[ g a tu;, G ui; sha nga; hui hta[ ha[ ve pa taw yaw: ve Ya: hpu ti/ nga; hui hta[ pi: la: ve yo;. A sha[, kan?, la[ ka hk o{ lo suh ve leh suh kui; lo k aw[ te[ tu la ve leh;, G ui; sha mi; gui; ya: hta[ ha[ ve hta[ hpeu[ ma/ la: ve. (Mt.9+36) B. Ha[ k a? pui? ve leh; Ye/ su{ hkri[ ve aw; meh aw; hk aw lo bi: law[ peu; ve yo;. 51

Ye/ su{ leh; ha k a? pui? ve hen: yu; tu; da[ ja: ve yo;. Ha leh; ve bon hkaw: li[ aw; hk aw lo nga; hui hta[ hpeu[ ma/ la: ve. Ye/ su{ leh; mi; gui; ya: geh te: geh tu[ ve hkan/ ve hta[ hkan/ yu; ve yo;. Ye/ su{ leh;, ha/ g aw: ya:, na; ve gaw; ve chaw, meh? k ai ve chaw, leh aw; htai[ neh; ja: ve chaw hta[ ha k a? leh nyi ha[ sha? pi: ve yo;. Ye/ su{ ve aw; meh aw; hk aw lo te: ceu; le le hta[ ha[ pehn: ve aw; hk aw lo nga; hui te ve yo;. Nga; hui chi hk e te ve leh; Ye/ su{ Hkri[ ve ha[ pehn: ve hta[ hpeu[ ma/ pi: ve yo;. G ui; sha ka[ hpeh[ leh chaw ya: ka[ hpeh[ ve Ye/ su{ leh;, nga; hui a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo, ha[ pehn: ve htaa[ hpeu[ ma/ tu; da[ ja: ve hen: yu; kui; hpeh[ ve yo;. Ye/ su{ ve aw; meh aw; hk aw lo ha k a? pui? ve, Ye/ su{ hkri[ ve ha[ pehn: ve hta[ hpeu[ ma/ pi: ve. C. Ha k a? pui? ve leh; te: g a: hta[ te: g a: ta/ ui/ da[ ve. G ui; sha ve chaw ceu; leh; daw: law ve, ha[ ve leh Ye/ su{ ve aw; meh aw; hk aw lo ga da[ ve, te: g a: leh te: g a: aw; me[ aw; hpon: pi: da[ ve, ta/ ui/ da[ ve yo;. Ha k a? pi: ve leh; G ui; sha ve ha[ ve hta[ pi: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. D. Ha k a? pui? ve leh; yon/ ve chaw aw; hk aw lo taw{ la ve yo;. Ceu: cao; leh; ha pehn: ve aw; hkui/ pui/ hpeh[ ve G ui; sha ku; yu; ta/ ve yo;. Ha[ pehn: ve kan? leh; chaw ya: co: ca: leh te ve hta[ pa taw hpeh[ bi: la g a ve ma: he{ Hkri[ ve aw; to hpeh[ ve aw; hk aw lo, ha[ pehn: ve nyi ma caw; la tu; ku; yu; la: leh Aw; ha hpu sheh yu; la: ve aw; hk aw lo Hkri[ hta[ te: hpaw: le le ca? da[ cheh: ve. Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh; yon/ ve chaw te: hpa/ ve nyi ma hta[ pe/ pa pi: ve 52

Ha k a? pui? ve leh;, ceu: cao; kan? te kui;, a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo a ye: ui/ ja: ve aw; ceu; hpeh[ caw: ve yo;. E. Ha k a? pui? ve leh; Ves{ li-a: ve kan? hk a: hpeh[ ve yo;. Aw; G ui; sha nga; hui hta[ peu la: ve leh;, ha[ pehn: ve aw; hk aw lo mi; gui; hk o{ lo G ui; sha ve kan? te tu; da[ ve keh; ve Aw; ha hpu ng;a hui hta[ kan: pa{ pi: la: ve yo;. Yaw: hui yon/ ve leh;, Aw; ha hpu ve kan? pa{ hta[ cu: ve aw; hk aw lo, Aw; pa leh; chaw te: g a: le le ve a sha[ aw; hk aw lo kan? te cheh: ve yo;. Ye/ su{ ve aw; meh aw; hk aw lo shu tu[ hkan/ ve hta[ nga; hui nyi maw; g a ve leh shu hta[ ga pi: tu;, ha[ pui? tu; nyi ma caw; la ve. Ye/ su{ ve aw; meh hta[ pa taw, tu[ hkan/ ve leh ma: bi: law[ ve aw; ceu; hta[ a ye: yu; pui? la leh, ha[ sha? tu;, daw: law pui? tu;, daw: sha ha leh ve caw; la tu; leh, ha[ pui? ve nyi ma caw; la leh ga pi: g a tu; ve hta[ g a[ ca ve yo;. Chi ve leh;, Hkri[ ve aw; to ui/ k ai mvuh k ai tu; aw; pon G ui; sha ve kan? hk a: hpeh[ ve yo;. F. Ha k a? pui? ve leh; nga; hui ve a sha[ aw; hk aw lo taw{ la leh G ui; sha ve kan? aw; pon nga; hui ve a sha[ hta[ tan: pi: ve hta[ hpeu[ ma/ ve yo;. Nga; hui co: ca: ve aw; hk aw lo G ui; sha te ve hk a shu/ te ve, na/ ve chaw hta[ ga pi: ve, shu hkaw: na ve. Tu[ hkan/ ve chaw hta[ ga pi; tu; nga; hui aw; hk a: gu leh G ui; sha ve kan? hk a: hta[ g a[ ca ve, chi hk e te ve leh; htai/ hk aw[ ve leh daw: sha ha leh; ve hta[ g a tu; te ve. Mi; gui; chi hk o{ lo hte: ve caw: ve aw; ceu; caw; la tu; Ye/ su{ ve aw; meh hta[ cu: ve aw; hk aw lo co: ca: leh k aw[ gu te cheh: ve yo;. G ui; sha ve kan? hpeh[ bi: la leh G ui; sha hta[ aw; me[ aw; hpon: tan: pi: tu; nga; hui g a[ ca ve yo;.( Mi{ hka/. 6+8) 53

Ve: suh; li-an ve G ui; lawn sha lawn An: tu; ui/ ve pe/ pa ve aw; lawn Nga; hui ve ven: ba{ hk a peu-e; a keh? ui/ ja: ve aw; bon An: tu; ui/ ja: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Chi ve leh; k a mui; hkaw: aw; hk aw lo aw; hkui? pui/ te: caw{ hpeh[ ve yo;.ye/ su{ aw; hk aw lo G ui; sha leh; chaw ya: ve aw; ho[ aw; ha hta[ ha[ yu; leh mi; gui; ya; G ui; sha hta[ k aw[ caw: da[ tu; te ve yo;. ( Yh. 3+ 15-16, Rm. 1 + 1-16) Nga; hui ven: ba{ ya: hpeh[ cheh: ve aw; yan: aw; hk aw lo, G ui; sha leh; yaw: ve Ya: hpu hta[ peu la: ve yo;. Ven: ba{ hpeh: hk a tu; (Rm. 3+ 25). Hk a peu-e; hk o{ G ui; sha hpeh[ ve htaw: mi; gui; ya: ve ven: ba{ hta[ hkan/ yu; leh nga; hui hk a peu-e; hta[ htai/ hk aw[ ve pi: la: ve yo;. Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo G ui; sha ve hte: ve caw: ve hpeu[ ma/ la: ve yo;. (Rm. 3+21) G ui; sha chi hk e ma: te la: ve law k o, chaw ya: leh; daw: law kui; ma: caw; ve aw; hk aw lo G ui; sha hta[ g a hpa{ da[ k ai tu; yo;. (Ef. 1+ 5-2+10) Chi hta[ pa taw, ng;a hui G ui; sha hta[ hpa{ da[ tu; te la: g a ve kan: pa{ caw; ve aw; ceu; te: hpa/ leh; g a: sheh/ hpa: ma: hpeh[ ve yo;. (Kaw:. 2+15) Chi te: hkui Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo yon/ ve hta[ pa taw (Rm. 3+ 22) Ven: ba{ ve aw; li: aw; hk a: leh suh ve aw; li: aw; hk a: aw; hk aw lo nga; hui hta[ hpeh: la: peu;.( Rm. 8+ 2) Li[ hpu aw; suh? aw; hk aw lo, G ui; sha aw; pon k a mui; hkaw: te: taw bvuh[ ta/ ve (Ef. 1+ 6-10) G ui; sha ve bi: law[ ve hk a peu-e; Ye/ su{ hkri[ ve aw; to aw; hk aw lo caw; ve yo;. Leh Hkri[ hta[ ha[ yu; ve chaw leh; Hkri[ bi: law[ ve aw; hk aw lo lo[ la ve yo;.( Kaw:. 2+ 8-15) G ui; sha 54

ve aw; bon hta[ teh{ nyi peu; hk aw[ naw? Paw: lu[ k o{ ve G ui; sha ui/ ja: ma: ja: ve cu: ye/ ma/ yi/ leh shi/ pui? ve nyi ma leh; hk a; ma na? ja: ve le. G ui; sha suh? ta{ ve te: hpa/ leh;, a shu ka[ ca daw: ma: ga;. Yaw: ve ya[ k aw te: hpa/ hta[ a shu ka[ ca ma: maw;. (Rm. 11+ 33) Chi te: tawn aw; hk aw lo ven: ba{ la: ve aw; lawn hta[ htaw: tcuh? kui; yu; g a ve yo;. Aw; ha hpu ng;a hui aw; hk aw lo cheh: ve leh; Ye/ su{ hkri[ ve aw; ho[ aw; han caw; la leh, co ti[ ha ti[ caw; ve, G ui; sha geh daw: sha ha leh; ve, da[ keh; tu; tsuh: hpu la: ve, ceu: cao; geh te: geh kan? te ve leh G ui; sha k aw[ ya[ la tu; hta[ daw: law ve caw; ve yo;. Ye/ su{ taw: yaw hta: chaw ya: g a ka: ve leh; Da[ ve taw: hkaw: hpeh[ ve yo;. O: ve leh; ven: ba{ ya: G ui; sha hta[ k aw[ caw: da[ tu; G ui; sha a hkaw-an/ pi; ve yo;. Shu nyi baw; ja: ve aw; hkawn/ shaw pa leh meh ma[ la? Htaw: G ui; sha ha[ ve aw; lawn hta[ g a ka: hta: ven: ba{ daw: hpfuh{ leh ven: ba{ hpeh: pi: ve hta[ g a leh co ti[ ha ti[ hta[ g a ve yo;. A shu yaw: aw; to te[ chi? Ma: te g a ve hta[ shi/ leh ha[ yu; g a ve cawh aw; pon G ui; sha leh; aw; hpfuh; ma: g aw{ ve aw; hk aw lo yaw: aw; to tan: la: ve yo;. (Lk. 15) Nga; hui ma: shi/ she hta; ka[ da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh;, ng;a hui htai/ hk aw[ ve hta[ g a tu; aw; pon nga; hui aw; hk aw lo kan? te la: cheh: ve yo;. Chi: mvuh ve li{ bvuh[ pa/ k o{ ve Taw: hkaw: hta[ ma: yeh:. Te[ chi? Hkaw: hta[ htaw: ma: g a ka:. Ya[ hk a: yaw: hui ve taw: hkaw: mi; gui; hk o{ lo bvuh; k ai ve yo;. (Chi. 19+ 3-4) Paw: lu[ k o{ ve, Aw; ceu; hk a peu-e; yaw: hta[ pa taw leh yaw: aw; pon te hpan/ ta/ ve yo;. ( Kaw:. 1+15-17) Yo: han/ ma/ ve Aw; g eu[ aw; teh; ma leh; mi; gui; hk o{ lo la; leh chaw hk a peu-e; hta[ aw; g eu{ ba pi: ve yo;. ( Yh. 1+9) Ha leh; ve bon hkaw: aw; pony a[ k aw hpaw pi: tu; da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh; chaw ya: ve ra/ za/ van/ leh chaw ya: aw; hk aw lo kan? te ve yo;. Ha leh; ve bon hkaw: ma/ tu; yaw: sheh k ai leh na sheh/ hpa: te: hpa/ hta[ htaw: gu hehn: pi: ve aw; hk o{, daw: law ve aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: hta[ ha[ yu; tu; ve chaw htaw: gu teh ta/ ve yo;. Pon; la; ve aw; yan: hta[ k aw[ hpfuh{ hta:, Hkri[ ya: te: g a: le le leh; htai/ hk aw[ ve hta[ g a tu; Aw; ha hpu yaw: hui hta[ sheh yu; pi: ve aw; ho[ aw; han hta[ maw; hpeh[ ve yo;. G ui; sha ve aw; bon chi hta[ Aw; g u: suh/ ve aw; bon teh[ k o{ ve yo;. 55

Nga; hui aw; pon G ui; sha leh;, G ui; shat e ta/ ve te: ceu; le le leh; Yaw: ve Ya: hpu aw; hk aw lo hpeh[ bi: la peu;. Aw; pa G ui; sha Yaw: ve Ya: hpu aw; hk aw lo te bi: peu; ve htai/ hk aw[ ve hta[ pa taw, Hpan/ ta/ ve aw; ceu; hk a peu-e; aw; bon g a ve yo;.(rm. 8+ 19-25) Hte: ve caw: ve chaw hpeh[ tu; ma/ ve leh;, ven: ba{ ya: hui hta[ ven: ba{ hpeh: pi: leh G ui; sha hta[ k aw[ caw: da[ leh G ui; sha geh k aw[ la hpeh[ tu; G ui; sha ha[ k a? ve aw; hk aw lo, te la: ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Hte: ve caw: ve chaw hpeh[ tu; ma/ ve leh;, htai/ hk aw[ ve hta[ g a tu; G ui; sha ga la: ve yo;. Leh G ui; sha ve Aw; ha hpu leh;, yaw: hui hta[ G ui; sha geh lo la; ve a sha[ pi: ve yo;. Chi hta[ pa taw chaw o: ve leh;, G ui; sha ve aw; ha hpu aw; hk aw lo aw; suh? k aw[ paw la ve yo;. Co ha hpaw: lo ve a sha[ chi hta[ Li[ hpu aw; suh? aw; hk aw lo aw; suh? k aw[ te ta/ ve teh[ k o{ ve yo;. Hk a; hk e k o{ ya[ hk a:, an: tu; ui/ ve G ui; sha ve aw; bon leh da[ ve keh; ve Aw; ha hpu Hkri[ ya: aw; hk aw lo cheh: leh pe/ pa la g a ve yo;. Te: paw{ hta: suh ve aw; ceu; caw; ve yo;. Ya[ hk a:, chi beu[ a sha[ aw; suh? k aw[ caw; ve yo;. Te: paw{ hta: ma[ keu{ ve, chi beu[ G ui; sha geh daw: sha kui; k aw[ caw; la ve. Leh te: paw{ hta: daw: law kui; ma: caw;, ya[ hk a: daw: law kui; k aw[ caw; la ve. Li[ hpu aw; suh? aw; hk aw lo ma/ ta/ ve leh;, Hk e te leh, chaw te: g a: Hkri[ aw; hk aw lo cheh: ve k o, yaw: leh; chaw aw; suh? hpeh[ la peu;. Aw; pi/ te: hpa/ meh? k api peu; leh, hk a peu-e; aw; suh? hpeh[ la peu;. Aw; ceu; chi hk a peu-e; leh;, G ui; sha lo taw{ la ve yo;. (2Kaw{ 5+17-18) Li[ hpu aw; suh? aw; hk aw lo Hkri[ hta[ chi hk e k aw[ k o{ ta/ ve Aw; me[ aw; hpon: ve daw: law kui; teh[ k o{ ta/ ve yo;. (Kaw: 1+27) Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu aw; hk aw lo suh kui; lo k aw[ te[ tu la peu; ve Hkri[ leh; yaw: ve chaw ceu; aw; pon, yaw: ve a sha[ hta[ tan: pi: ve yo;. Hkri[ leh; yaw: hui aw; hk aw lo cheh: leh Aw; ha hpu ve aw; suh/ yaw: hui hta[ pi: ve yo;. (Glt.5+22-23) Ya[ hk a:, lai? g a: k aw[ na nyi ve, Hkri[ ya: a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo co ha hpaw: lo ve a sha[ hk a; te: ceu; hta[ nga; hui daw: law hpeh[ ve le. Chi te: hkui nga; hui aw; hk aw lo cheh: ta/ ve G ui; sha ve 56

Aw; ha hpu leh;, chi a keh? da[ ve a sha[ hta[ pi: la: g a ve la:. Li[ hpu aw; suh? aw; hk aw lo k o{ ve, Naw; hui aw; hk aw lo cheh: ve te: g a: leh;, mi; gui; hk o{ lo cheh: ve te: g a: a keh? ui/ ve yo;. (1Yh.4+4) Ye/ su{ hta[ suh kui; lo k aw[ te[ tu la pi: ve kan: pa{, suh ve hta[ g a: sheh/ hpa: hpeh[ la pi: ve, mo; na{ ho[, ven: ba{ leh tu/ hpfuh aw; hk o{ lo kan: pa{ caw; ve yo;. Da[ ve keh; ve aw; ha hpu aw; hk aw lo caw; ve kan: pa{ chi leh;, chi te: hkui nga; hui aw; hk aw lo kan? te cheh: ve yo;. (Efs. 1+19) Te: paw{ hta:, ven: ba{ ve aw; li: aw; hk a: leh suh ve te: ceu; nga; hui hta[ u? peun/ cheh: ve yo;. Ya[ hk a:, chi te: hkui Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo co ha te[ pi: law; ve Aw; ha hpu ve aw; li: aw; hk a: leh;, ven: ba{ ve aw; li: aw; hk a: aw; hk aw lo leh suh ve aw; li: aw; hk a: aw; hk aw lo nga; hta[ hpeh: la: peu;. (Rm.8+2) Hkri[ ya: te: g a: le le ve a sha[ aw; hk aw lo ha leh; tu; ve leh;, Da[ ve keh; ve Aw; hpu te bi: la: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. O: ve leh; aw; suh/ aw; sha/ hk aw lo a sha[ te[ ve ma: he{. Ya[ hk a:, co ha hpaw: lo a sha[ te[ ve yo;. (Rm.8+1-8) Naw; a sha[ te[ kui; aw; hk aw lo an: tu; ui/ ve G ui; sha ve aw; bon naw; hta[ pe/ pa la: jaw peu; la:. 57

Pe/ pa la: ve an: tu; ui/ ve aw; bon The Reflecting God Study Bible, 2000. Aw; hk aw lo yu; la; ta/ ve li[ hpeh[ ve yo;. The Zondervan Corporation, aw;sheh/ hpa: hpeh[ leh Beacon Hill Press 58

59

YON/ HK A: AW; LAWN 1.G UI; SHA AW; LAWN G ui; sha te: g a: ceh ti? co co tai/ tai/ caw; cheh: leh Yaw: leh; te: ceu; le le hta[ hpan/ leh u? peun/ nyi ha[ sha? sheh/ hpa: hpeh[ yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; sha leh;, te: ceu; le le a keh? da[ keh; ja: leh sheh{ g a: te: g a: ti? ve G ui; sha hpeh[ ve yo;. Ha[pehn:ve aw;hk aw lo da[keh;ve. Aw; pa G ui; sha, Ya: hpu G ui; sha leh da[ ve keh; ve Aw; ha hpu G ui; sha hpeh[ ve yo;. (Hkui? 1+1-31, Ok 19+2, Bon 6+4-5, Isy 5+16, 6+1-7, 40+18-31, Mt 3+16-17, 28+19-20, Yh 14+6-17, 1Kaw? 8+6, 2Kaw? 13+14, Glt. 4+4-6, Efs. 2+13-18) 2. YE/ SU{ HKRI[ AW; LAWN Ye/ su{ Hkri[ leh;,g ui;sha aw;hk aw lo sheh{ g a: te: g a: ti? hpeh[ ve G ui; sha teh[nga hui yon/ve yo; Yaw: leh; aw; pa G ui; sha geh te: geh co co tai/ tai/ cheh:ta/leh Da[ve keh;ve ka:pa{aw;hk aw lo chaw ya:ve aw;ho[aw;ha hta[ha[yu;ve yo;.da[ keh; ve ya: mi: ha? Ma/ ri{ aw; hk o{ lo da[ ve keh; ve Aw; ha hpu ya[ la leh Ye/ su{ Hkri[ paw la ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;.chi hta[pa taw Ye/ su{ hkri[ leh; Yaw: te: g a: ceh ti? G ui; sha ka[ hpeh leh chaw ya: ka[ hpeh[ ve yo;. Yaw: leh; nga; hui mi; gui; chaw ya: ve ven: ba{ aw; pon hkan/ suh leh sheh{ nyi te: nyi ga; hta: k aw[ te[ tu la ve yo;. Leh mvuh: naw ma hk o{ lo ta{ k o[-e leh nga; hui aw; pon Aw; pa G ui; sha geh lo hk a; hta{ ka[ law; hkaw? la: tcuh? ta/ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Mt. 1+20-25, 16+15-16, Lk. 1+26-35, Yh. 1+1-18, Hpi: 2+5-11, Kaw: 1+12-22, 1Ti{ 6+14-16, Heb. 1+1-5, 7+22-28, 9+24-28, 1Yh. 1+1-3, 4+2-3,15) 3. AW; HA HPU AW; LAWN Aw; ha hpu leh;g ui;sha aw;hk aw lo sheh{ g a: te: g a: ti? hpeh[ ve G ui; sha teh[nga hui yon/ve yo; Yaw: leh;, Hkri[ ya: aw; mo/ aw; hk aw lo cheh: leh hk a; hta{ ka[ kan? te cheh: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Yaw: leh;, ven: ba{ aw; lawn ma: k o{, hte: ve caw: ve aw; lawn ma: k o{, mi; gui; ya: hui hta[ hk a taw/ leh{ hpeu[ ma/ pi: leh nyi ma daw: hpfuh{ tu; ma: k o{, da[ la keh; la tu; ma: k o{ te la: cheh: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Yh. 7+39, 14+15-18, 16+7-15, Tc 2+33, 15+8-9, Rm. 8+1-27, Glt. 3+1-14, Efs. 3+14-21, 1Hte: 4+7-8, 2Hte: 2+13, 1Pe/ 1+2, 1Yh. 3+24, 4+13) 60

4. LI[ HPU AW; LAWN Li[ hpu leh;,g ui;sha ve tcuh ka/ pa/ te: hpa/ hta[ da[ keh; ve Aw; ha hpu daw: pawn/ pi: leh bvuh[ ta/ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Li[ hpu aw; pi/ leh Li[ hpu aw; suh? hk a peu-e; leh;, 66 k o{ caw; ta/ ve yo;. Htai/ hk aw[ ve hta[ ca? da[ ve aw; lawn leh nga; hui aw; hk aw lo G ui; sha ve a lo/ hk a; hk e caw; ve aw; lawn hta[ Li[ hpu aw; hk aw lo hpeu[ ma/ la: ta/ ve yo;. Chi hta[ pa taw, Da[ keh; ve Li[ hpu aw; hk aw lo ma: bvuh[ ta/ ve aw; ceu; te: hpa/ hta[ nga; hui yu; veu la: leh nga; hui ve yon/ tcuh{ yon/ hk a: te ma: hpeh[. (Lk. 24+44-47, Yh. 10+35, 1Kaw? 15+3-4, 2Ti{ 3+15-17, 1Pe/ 1+10-12, 2Pe/ 1+20-21) 5. VEN: BA{ AW; LAWN Ven: ba{ mi; gui; hk o{ lo lo[ la ve leh;, A/ dan/ leh E: va[ ma: na yu; ve pa taw, yaw: nyi: g a: geh aw? law? tan; caw; la ta/ ve yo;. Leh, ven: ba{ o: ve hta[ pa taw, ya[ nyi chaw ya: te: g a: le le suh ve hta[ g a hkan/ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ven: ba{ leh; 2 ceu; caw; ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. A/ dan/ E: va[ geh caw; la ve aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ hpeh[ ve yo;. Aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ chi leh;, chaw ya: te: g a: le le tan; paw la hta: ka[ caw; ta/ ve ven: ba{ hpeh[ ve yo;. Chi hta[ pa taw, da[ keh; ve chaw te: g a: ka[ ma: caw;. Ven: ba{ ya: ve nyi ma leh;, hk a; hta{ ka[ G ui; sha hta[ hpfuh{ ga: ve yo;. Htai/ hk aw[ ve hta[ g a peu; k o{ htaw:, ven: ba{ ya: ve nyi ma leh; chaw ya: aw; hk aw lo caw; cheh: she[ ve yo;. Ven: ba{ ya: ve nyi ma chi leh;, da[ keh; ve Aw; ha hpu ceh ti? tsuh: hpu tsuh: keh; la: g a ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ chi leh;, A shu yaw: aw; to te ya[ cheh: ve ven: ba{ hta[ peun da[ ve yo;. Aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ leh;, G ui; sha ma: daw: pawn/ pi: ve ceh ceh k o, pon; tu; te ma: g a. Ya[ hk a:, da[ keh; ve Aw; ha hpu hta[ leu{ yu; leh yaw: tsuh: hpu tsuh: keh; la: ve hta[ ha[ yu; ve k o, aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ chi hta[ g a pon; tu; yo;. Da[ keh; ve Aw; ha hpu hta[ma: leu{ yu; ma: ha[ yu; ve k o, aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ hta[ pon; ma: g a ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. A shu yaw: aw; to te ya[ cheh: ve ven: ba{ chi leh;, G ui; sha ve aw; li: taw: hkaw: hta[ shi/ htaw: ma: na yu; leh te ya[ ve hta[ k o{ ve yo;. Ven: ba{ chi leh; aw; hkui? pui/ hta:, A/ dan/ leh E: va{ geh lo caw; la ta/ ve ven: ba{ hta[ ma: ca? da[ ve yo;. A shu yaw: aw; to te ya[ ve ven: ba{ leh;, G ui; sha ve aw; li: taw: hkaw: hta[ ma: na yu; ga: ve nyi ma: k o{, ha[ pehn: ve aw; li: hta[ te ya[ ve ma: k o{, leun? leh Ye/ su{ hkri[ hta[ ma: yon/ ve chi te: hpa/ hpeh[ ve yo;. 61

(Aw; hkui? pui/ ve ven: ba{ hta[ ca? da[ ve li[ hpu + Hkui? 3+1-24, Yb. 15+14, Chi: 51+5, Yrm. 17+9-10, Mk. 7+21-32, Rm. 1+18-25, 5+12-14, 7+1-9, 1Kaw? 3+1-4, Glt. 5+16-25, 1Yh. 1+7-8) (A shu yaw: aw; to te ya[ ve ven: ba{ hta[ ca? da[ ve li[ hpu + Mt. 22+36-40, 1Yh. 3+4, Yh. 8+34-36, 16+8-9, Rm. 3+23, 6+15-23, 8+14-24, 14+23, 1Yh. 1+9, 2+4, 3+7-10) 6. VEN: BA{ TSUH: BA; LA: VE AW; LAWN Ye/ su{ Hkri[ leh;, chaw ya: hta[ ven: ba{ aw; hk aw lo htai/ hk aw[ pi: tu; aw; pon, yaw: ve aw; to g a tu[ g a hkan/ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Htai/ hk aw[ ve chi hta[ ca? da[ ve leh;, Ye/ su{ hkri[ la[ ka hk o{ lo hkan/ suh leh Yaw: ve aw; suh/ she{ ya[ la ve te: hk a: ceh ti? caw; ve yo;. O: ve leh;, A/ dan/ ve aw; ceu; aw; hk a: aw; hk aw lo la; ta/ ve ven: ba{ hk a peu-e; hta[ Ye/ su{ hkri[ tsuh: ba; la: ve te: ceu; hpeh[ ve yo;. Ven: ba{ hta[ ma: shi/ ve ya: eh? te: hpa/ hta[ ma: k o{, hk a deh[ ma: bi: ma: law[ ve chaw hui te: hpa/ hta[ ma: k o{, ven: ba{ tsuh: ba; la: ve pa taw, htai/ hk aw[ ve aw; bon hta[ g a hpeh[ ve yo;. Ya[ hk a:, a sha[ ga; la leh da[ ve leh ma: da[ ve hta[ fui/ da[ peh; da[ g a peu; ve chaw hk a peu-e; htai/ hk aw[ ve aw; bon hta[ g a tu; aw; pon nyi ma g a daw: hpfuh{ leh Ye/ su{ hkri[ hta[ g a yon/ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Isy. 53+5-6, Mk. 10+45, Lk. 24+46-48, Yh. 1+29, 3+14-17, Tc. 4+10-12, Rm. 3+21-26, 4+17-25, 5+6-21, 1Kaw? 6+20, 2Kaw? 5+14-21, Glt. 1+3-4, 3+13-14, Kaw: 1+19-23, 1Ti{ 2+3-6, Tt. 2+11-14, Hb. 2+9, 9+11-14, 13+12, 1Pe/ 1+18-21, 2+19-25, 1Yh. 2+1-2) 7. AW: LAW? PEU: LA; VE AW; BON AW; LAWN G ui; sha leh;, Yaw: ve aw; ho[ aw; han hta[ shu/ da[ ve mi; gui; chaw ya: hta[ te hpan/ leh da[ ve ma: da[ ve hta[ leu{ yu; tcuh ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ya[ hk a:, mi; gui; chaw ya: leh; a shu yaw: ve a lo/ hta[ te tu; leu{ yu; leh G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ ma: na yu; ve pa taw, G ui; sha hta[ g a hpa{ da[ k ai ve yo;. Ya[ hk a:, G ui; sha leh; mi; gui; chaw ya: hta[ ha[ ja: ve pa taw, Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo te: g a: le le hta[ yaw: ve aw; bon a hk e le: pe[ la: ve yo;. Chi hta[ pa taw, mi; gui; ya: te: g a: le le ven: ba{ g a pon; tu; aw; pon Ye/ su{ hkri[ hta[ yon/ leh da[ ve kan? hta[ ceh ti? te tu; G ui; sha a lo/ caw: ve yo;. Chi hk o{ ka[ htai/ hk aw[ ve hta[ g a peu; ve chaw ma: k o{, da[ keh; ve Aw; ha hpu aw; hk aw lo da[ la keh; la peu; ve chaw ma: k o{, G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ hk a; hta{ ka[ na yu; leh da[ ve kan? hta[ ceh ti? te caw: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; sha hta[ hpfuh{ leh Ye/ su{ hkri[ hta[ yon/ ve hta[ ba; ta? ve chaw htaw:, ven: ba{ k aw[ daw: hpfuh{ leh G ui; sha geh k aw[ la hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ya[ hk a:, ven: ba{ daw: hpfuh{ ve aw; ceu; ma: caw; k o, co ti[ ha ti[ htaw: meh? k ai g a ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (G ui; sha hta[ shu/ da[ ve chaw hui da[ ve ma: da[ ve hta[ g a fui/ peh; da[ caw: ve aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Hkui? 1+26-27, 2+16-17, Bon 28+1-2, 30+19, Ys. 24+15, Chi: 8+3-5, Isy 1+8-10, Yrm. 31+29-30, Ysk 18+1-4, Mhk. 6+8, Rm. 1+19-20, 2+1-16, 14+7-12, Glt. 6+7-8) 62

(Mi; gui; chaw ya: aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Yb. 14+4, 15+14, Chi: 14+1-4, 51+5, Yh. 3+6-17, Rm. 3+10-12, 5+12-14, 7+14-25) (Yon/ ve leh a hk e le: g a ve aw; bon aw; shin? aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Ysk 18+25-26, Yh. 1+12-13, Tc. 5+31, Rm. 5+6-8, 6+15-16, 23, 10+6-8, 11+22, 1Kaw? 2+9-14, 10+1-12, 2Kaw? 5+18-19, Glt. 5+6, Efs. 2+8-10, Hpi: 2+12-13, Kaw: 1+21-23, 2Ti{ 4+10, Tt. 2+11-14, Hb. 2+1-3, 3+12-15, 6+4-6, 10+26-31, Yk. 2+18-22, 2Pe/ 1+10-11, 2+20-22) 8. VEN: BA{ DAW: HPFUH{ VE AW; LAWN Ven: ba{ daw: hpfuh{ ve leh; aw; teh; aw; na nyi ma g a pa ve te: ceu; hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ven: ba{ daw: hpfuh{ ve hta[ ca? da[ leh sheh{ ceu; caw; ve yo;. (1). Ven: ba{ ya: te: g a: le le a shu yaw: ve ven: ba{ hta[ pa taw, nyi ma aw; taw; hk a ga; daw: ha/ ga: ha/ ve g a caw; ve yo;. (2). Ven: ba{ ya: te: g a: le le a shu yaw: ve ven: ba{ G ui; sha hta[ g a hpeu[ ma/ tu; lo/ ve yo;. (3). Ven: ba{ ya: te: g a: le le a shu yaw: ve ven: ba{ daw: hpfuh{ leh G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ g a na yu; ve yo;. Ven: ba{ hta[ daw: hpfuh{ tu; sheh k ai sheh/ hpa: leh;, da[ keh; ve Aw; ha hpu hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ven: ba{ daw: hpfuh{ peu; hk aw[ naw? G ui; sha leh; ven: ba{ hta[ pon; la: leh, Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo chaw aw; suh k aw[ hpeh[ la ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (2Jm. 7+14, Chi: 32+5-6, 51+1-17, Isy. 55+6-7, Yrm. 3+12-14, Ysk. 18+30-32, 33+14-16, Mk. 1+14-15, Lk. 3+1-14, 13+1-5, 18+9-14, Tc. 2+38, 3+19, 5+31, 17+30-31, 26+16-18, Rm.2+4, 2Kaw? 7+8-11, 1Hte: 1+9, 2 Pe/ 3+9) 9. HTE: VE CAW: VE, K AW[ PAW LA VE, LEH G UI; SHA YA: K AW[ HPEH[ LA VE AW; LAWN Ye/ su{ hkri[ hta[ hk a yon/ ve chaw leh yaw: hta[ Jaw: maw: htai/ hk aw[ sheh/ hpa: yo; teh[ hk a ku; ve chaw hui hta[ ven: ba{ hpeh: pi: leh hte: ve caw: ve chaw shaw/ la: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hte: ve caw: ve chi leh; chaw ya: te la: g a ve ma: he{. G ui; sha ceh ti? te g a ve aw; ceu; hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Chaw aw; suh? hpeh[ la tu;, Aw; ha hpu aw; hk aw lo g a paw la ve yo;. Aw; ha hpu aw; hk aw lo paw la peu; hk aw[ naw?, G ui; sha nga; hui hta[ nyi ma aw; suh? pe[ la: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Chaw aw; suh? hpeh[ la peu; hk aw[ naw?, G ui; sha hta[ yon/ ve, ha[ pehn: ve te: ceu; leh G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ na yu; pui? ve te: ceu; g a caw; ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; sha ve aw; ya: aw; du; hpeh[ la tu; aw; pon, G ui; sha yaw: te la: cheh: ve yo;. Hte: ve caw: ve chaw leh; Aw; ha hpu aw; hk aw lo g a k aw[ paw la ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hte: ve caw: ve, Aw; ha hpu aw; hk aw lo k aw[ paw la ve, leh G ui; sha ya: hpeh[ la ve chi sheh{ ceu; leh;, te: paw{ ti? te: geh hpeh[ la ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Chi 63

hk a peu-e; leh; ven: ba{ daw: hpfuh{ leh G ui; sha hta[ yon/ ve aw; hk aw lo hpeh[ la leh G ui; sha ve aw; bon chi hta[ da[ keh; ve Aw; ha hpu sha? hki{ hkan/ sheh/ hpa: hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Lk 18+14, Yh. 1+12-13, 3+3-8, 5+24, Tc. 13+39, Rm. 1+17, 3+21-26, 4+5-9, 17-25, 5+1, 16-19, 6+4, 7+6, 8+1, 15-17, 1Kaw? 1+30, 6+11, 2Kaw? 5+17-51, Glt 2+16-21, 3+1-14, 4+4-7, Efs 1+6-7, 2+1-5, Hpi: 3+3-9, Kaw: 2+13, Tt. 3+4-7, 1Pe/ 1+23, 1Yh. 1+9, 3+1-2, 4+7, 5+9-13, 18) 10. DA[ LA KEH; LA VE AW; LAWN G ui; sha mi; gui; chaw ya: ve nyi ma hta[ tsuh: hpu tsuh: keh; peu; ve te: yan:, chaw o: ve leh; da[ la keh; la peu; ve chaw te: g a: hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Chi leh; Aw; ha hpu aw; hk aw lo te: paw{ k aw[ paw la ve hta[ ca? da[ ve yo;. Da[ la keh; la peu; ve chaw te: g a: le le G ui; sha hta[ ha[ leh a shu yaw: aw; to G ui; sha hta[ chi: a[ peu; ve chaw te: g a: g a hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Da[ la keh; la peu; ve chaw hui ve nyi ma aw; hk aw lo caw; ve ven: ba{ hk a peu-e; hta[ da[ keh; ve Aw; ha hpu tsuh: hpu tsuh: keh; peu; hk aw[ naw?, da[ keh; ve Aw; ha hpu leh; chaw ya: nyi ma hta[ u? peun/ la leh, da[ ja: ve G ui; sha kan? te tu; aw; pon kan: pa{ leh aw; g a: aw; sha? pi: la: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Da[ la keh; la peu; ve chi leh; Ye/ su{ hkri[ ve aw; suh/ hta[ pa taw hpeh[ la ve yo;. G ui; sha hta[ yon/ leh a shu yaw: aw; to G ui; sha hta[ chi: a[ peu; ve hta[ sha? hki{ hkan/ sheh/ hpa: leh;, da[ keh; ve Aw; ha hpu hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Li[ hpu aw; hk aw lo da[ la keh; la peu; ve hta[ ca? da[ leh aw; ka/ aw; nu lai? hkaw: caw; ve yo;. Nyi ma hpu ve keh; ve (Mt. 5+9) leh Aw; ha hpu aw; hk aw lo ba{ ti{ sa/ hkan/ ve (Tcuh. 1+5) leh Da[ ve keh; ve Hkri[ ya: (1Pe/ 1+15-16, 2+9) leh Ha[ pehn: ve bi: la peu; (1Yh. 4+17-18) (13.) Da[ la keh; la peu; ve Hkri[ ya: te: g a: le le hta[ da[ keh; ve Aw; ha hpu te: caw; ha? da[ pi: keh; pi: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Chi hk o{ ka[, Hkri[ ya: te: g a: le le G ui; sha taw: hkaw: hta[ hk a bi: hk a law[ na yu; leh te: nyi a keh? te: nyi Hkri[ hta[ g a shu/ da[ ve yo;. Chi hk e hpeh[ la ve chaw hta[ G ui; sha ve aw; bon aw; hk aw lo ui/ la ye; la ve Hkri[ ya: hpeh[ ve hta[ nga; hui shi/ hpeh[ ve yo;. Hkri[ ya: te: g a: le le G ui; sha aw;bon aw; hk aw lo ui/ la ye; la ga: ve yo;. Ya[ hk a:, G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ ma: na yu; leh sha/ ti[ ma: te ve k o, Hkri[ aw; hk aw lo da[ la keh; la peu; ve k o{ htaw:, co ha meh? k ai tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Yrm 31+31-34, Ysk 36+25-27, Ml 3+2-3, Mt 3+11-12, Lk 3+16-17, Yh 7+37-39, 14+15-23, 17+6-20, Tc 1+5, 2+1-4, 15+8-9, Rm 6+11-13, 8+1-4, 8-14, 12+1-2, 2K 6+14, 7+1, Glt 2+20, 5+16-25, Ef 3+14-21, 5+17-18, 25-27, Hpi? 3+10-15, Kaw: 3+1-17, 1Hte: 5+23-24, Hb 4+9-11, 10+10-17, 12+1-2, 13+12, 1Yh 1+7-9) 64

(Ha[ pehn: ve leh Hkri[ aw; hk aw lo bi: la ve aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Bon 30+6, Mt 5+43-48, 22+37-40, Rm 12+9-21, 13+8-10, 1K 13+1-13, Hpi? 3+10-15, Hb 6+1, 1Yh 4+17-18) (Nyi ma hk aw hpu ve keh; ve chaw aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Mt 5+8, Tc 15+8-9, 1Pt 1+22, 1Yh 3+3) (Aw; ha hpu aw; hk aw lo ba{ ti{ sa; hkan/ ve aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Yrm 31+31-34, Ysk 36+25-27, Ml 3+2-3, Mt 3+11-12, Lk 3+16-17, Tc 1+5, 2+1-4, 15+8-9) (Hkri[ ve aw; bon hk a bi: caw; ve chaw aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Rm 15+29) (Da[ ve keh; ve Hkri[ ya: aw; lawn hta[ ca? da[ ve Li[ hpu + Mt 5+1-7, 7+29, Yh 15+1-11, Rm 12+1, 15+3, 2K 7+1, Ef 4+17, 5+20, Hpi? 1+9-11, 3+12-15, Kaw: 2+20, 3+17, 1Hte: 3+13, 4+7-8, 5+23, 2Ti{ 2+19-22, Hb 10+19-25, 12+14, 13+20-21, 1Pt 1+15-16, 2Pt 1+1-11, 3+18, Yd 20-21) 11. HKRI[ AW; MO/ AW; LAWN Ye/ su{ Hkri[ leh; Jaw: maw: hpeh[ ve yo; teh[ hk a hkan/ yu; peu; ve chaw leh;, Hkri[ ve aw; mo/ ya: hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Yaw: hui leh; Ye/ su{ Hkri[ aw; hk aw lo ka ti[ sha? ca{ caw; ve aw; mo/ hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ cu: leh da[ ve keh; ve Aw; ha hpu ku; yu; peu; ve chaw hui leh;, Ye/ su{ Hkri[ geh aw; to te: to ti? hpeh[ peu; ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ te tu; ve kan? te: hpa/ Ye/ su{ hkri[ pi: ta? la: ve kan? lai? ceu; caw; ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ leh; G ui; sha hta[ aw; chaw: te da[ ve hk e, te: g a: le le hta[ aw; chaw: g a te da[ ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ leh;, Li[ hpu hta[ cu: leh bon ma/ ve aw; hk aw lo G ui; sha hta[ o? k o/ pui leh bon law; ve aw; hk aw lo te: geh hpawn; da[ ve te: ceu; hta[ ka[ g a te ve yo;. (Hb. 10+19-25) Hkri[ ya: aw; mo/ leh;, i? ka{ tu; ve leh paweh: cao; ca: ve kan? chi hta[ hk a; hta{ ka[ g a te cheh: ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ leh;, G ui; sha aw; pon kan? te ve aw; hk aw lo shu hta[ g a ga pi: ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ leh;, G ui; sha ve taw: hkaw: hta[ na yu; leh Hkri[ ve aw; bon aw; hk aw lo shu hta[ ui/ la bi: la tu; aw; pon, g a ga da[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ leh;, Ye/ su{ hkri[ sha/ ta? la: ve kan? hta[ ca? da[ leh g a te k ai caw: ve yo;. Hkri[ ve kan? chi hta[ te tu; ve aw; g a: leh;, da[ ve keh; ve Aw; ha hpu hta[ g a cu: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Bon ma/ ve aw; hk aw lo ma: k o{, shu hta[ g a ga da[ ve aw; hk aw lo ma: k o{, leh Hkri[ ya: te: g a: le le da[ keh; ve aw; hk aw lo a sha[ te[ cheh: leh yaw: aw; pon kan? g a te cheh: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ leh; mi; gui; chi hk o{ lo lai? mo/ caw; leh ui/ ve Hkri[ ya: aw; mo/ leh i ve Hkri[ ya: aw; mo/ htaw: caw; ve yo;. Hkri[ ya: aw; mo/ aw; hk aw lo G ui; sha pon kan? te sheh/ hpa: te: hpa/ hta[ yaw: ku; yu; ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Chi hta[ pa taw, G ui; sha leh; Hkri[ ya: aw; mo/ hta[ ku; yu; leh yaw: u? peun/ ve aw; haw? lo cheh: leh Ye/ su{ hkri[ te: paw{ k aw[ ya[ la tu; ve hta[ daw: law ve aw; hk aw lo kan? lai? ceu; te k ai tcuh ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. 65

(Taw{ 19+3, Yrm 31+33, Mt 8+11, 10+7, 16+13-19, 18+15-20, 28+19-20, Yh 17+14-26, 20+21-23, Tc 1+7-8, 2+32-47, 6+1-2, 13+1, 14+23, Rm 2+28-29, 4+16, 10+9-15, 11+13-32, 12+1-8, 15+1-3, 1K 3+5-9, 7+17, 11+1, 17-33, 12+3, 12-31, 14+26-40, 2K 5+11, 6+1, Glt 5+6, 13-14, 6+1-5, Ef 4+1-17, 5+25-27, Hpi? 2+1-16, 1Hte: 4+1-12, 1Ti{ 4+13, Hb 10+19-25, 1Pt 1+1-2, 13, 2+4-12, 21, 4+1-2, 10-11, 1Yh 4+17, Yd 24, Hpeu[ 5+9-10) 12. I? KA{ TU/ VE AW; LAWN Hkri[ ya: hui i? ka{ tu; ve leh; Ye/ su{ Hkri[ taw: pi: ta? la: ve te: ceu; hpeh[ leh da[ keh; ja: ve Hkri[ ya: hui ve bon li: shin? li: te: ma; htaw: hpeh[ ve yo;. Hkri[ ya: hui i? ka{ tu/ ve leh; Ye/ su{ hkri[ nga; hui aw; pon la[ ka hk o{ lo hkan/ suh ve hta[ yon/ leh hkan/ yu; ve aw; he{ te: ceu; ka[ hpeh[ ve yo;. Da[ ve keh; ve bi: la tu; aw; pon Ye/ su{ hkri[ hta[ yon/ leh na yu; ve chaw hta[ ceh ti? i? ka{ g a tu/ pi: ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hkri[ ya: hui i? ka{ tu/ ve leh;, ka ti[ sha? ca{ aw; suh? hpeh[ ve hta[ hkan/ yu; ve aw; he{ ka[ hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ya: eh? te: hpa/ htaw:, aw; paw aw; e ma: k o{, ha[ sha? sheh/ hpa: ma: k o{, htaw{ hkan/ pa/ caw; ve k o, i? ka{ tu/ pi: hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ya[ hk a:, htaw{ hkan/ sheh/ hpa: leh; ya: eh? hta[ Ye/ su{ hkri[ aw; lawn ma/ pi: tu; aw; pon ka ti[ g a caw; ta/ ve yo;. Hkri[ ya: hui i? ka{ tu/ ve aw; li: chi leh;, i? ka{ hpeh[ ve aw; mo/ ma: k o{, i? ka{ ngeu/ pfuh/ ve aw; mo/ ma: k o{, leh i? ka{ tu/ ve aw; mo/ ma: k o{ nga; hui ma: fui/ ma: peh; ve yo;. (Mt 3+1-7, 28+16-20, Tc 2+37-41, 8+35-39, 10+44-48, 16+29-39, 19+1-6, Rm 6+3-4, Glt 3+26-28, Kaw: 2+12, 1Pt 3+18-22) 13. PAWEH: CAO; CA: VE AW; LAWN Paweh: cao; ca: ve leh;, Ye/ su{ hkri[ te ta? la: ve paweh: hpeh[ leh Yaw: hta[ daw: naw: tu; Li[ hpu aw; suh? aw; hk aw lo a ye: ui/ ve bon li: shin? li: hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Paweh: cao; ca: ve leh;, Ye/ su{ hkri[ la[ ka hk o{ lo nga; hui ve ven: ba{ aw; pon hkan/ suh ve hta[ daw: naw: tu; aw; pon, Yaw: suh ve hta[ pa taw nga; hui htai/ hk aw[ ve hta[ g a leh Yaw: aw; hk aw lo a sha[ aw; suh? g a ve hta[ daw: naw: tu; aw; pon, leh co ha hpaw: lo aw; bon aw; shin? Ye/ su{ hkri[ nga; hui hta[ pi: la: ve ka ti[ sha? ca{ hta[ daw: naw: tu; aw; pon hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Paweh: chi aw; hk aw lo Hkri[ ya: te: g a: le le yaw{ yan ve aw; hk aw lo g a lo[-e leh Hkri[ nga; hui aw; pon suh ve hta[ daw: naw: leh yaw: te: paw{ k aw[ ya[ la tu; ve hta[ hpeu[ ma/ pi: cheh: ve te: ceu; hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Ye/ su{ hkri[ hta[ daw: naw: ve paweh: hpeh[ ve pa taw, Yaw: hta[ yon/ leh Hkri[ ya: aw; mo/ hta[ ha[ ve chaw ceh ti? paweh: chi te: ma; aw; hk aw lo lo[-e hpeh[ ve yo;. (Taw{ 12+1-14, Mt 26+26-29, Mk 14+22-25, Lk 22+17-20, Yh 6+28-58, 1K 10+14-21, 11+23-32) 66

14. CHAW NA; AW; PON BON LAW; VE AW; LAWN Na; ve gaw; ve chaw aw; pon yon/ leh bon law; pi: ve k o, Li[ hpu hk aw k o{ ta/ ve hk a shu/, G ui; sha gu nai pi: g a ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Na; ve gaw; ve chaw aw; pon G ui; sha geh bon law; leh na{ tsuh: te: hpa/ htaw: yeh: hpeh[ ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (2Jm 5+1-19, Chi: 103+1-5, Mt 4+23-24, 9+18-35, Yh 4+46-54, Tc 5+12-16, 9+32-42, 14+8-15, 1K 12+4-11, 2K 12+7-10, Yk 5+13-16) 15. YE/ SU{ NYI: PAW{ TE: PAW{ K AW[ YA[ LA TU; VE AW; LAWN Ye/ su{ hkri[ leh; nyi: paw{ te: paw{ k aw[ ya[ la tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Yaw: k aw[ ya[ la hta:, Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo suh k ai peu; ve chaw hui aw? law? k aw[ te[ tu la tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Peu; hk aw[ naw? Hkri[ hta[ yon/ leh a sha[ te[ cheh: she[ ve nga; hui te: hpa/ leh;, mvuh: hpe lo Jaw: maw: Ye/ su{ hkri[ hta[ g a hpu: da[ leh chaw o: ve te: hpa/ hta[ htaw: g a maw; da[ tu; yo;. Hk e te leh Jaw: maw: Ye/ su{ hkri[ geh te: geh nga; hui g a cheh: tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Mt 25+31-46, Yh 14+1-3, Tc 1+9-11, Hpi? 3+20-21, 1Hte: 4+13-18, Tit 2+11-14, Hb 9+24-28, 2Pt 3+5-15, Hpeu[ 1+7-8, 22+7-20) 16. K AW[ TE[ TU LA VE, SUH? JEH; VE, LEH AW; LEH MEU: VE AW; LAWN Aw; leh meu: ve te: nyi ga; k o, G ui; sha leh; hte: ve chaw leh ma: hte: ve chaw hta[ te: geh k aw[ te[ tu la pi: leh yaw: hui a shu yaw: aw; to leh co ha pawn: da[ peu; hk aw[ naw?, suh? jeh; ve hta[ g a hkan/ tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Hte: ve caw: ve chaw k o co ti[ ha ti[ hta[ g a tu; aw; pon k aw[ te[ tu la leh ma: hte: ma: caw: ve chaw k o ci/ yan/ tu; aw; pon k aw[ te[ tu; la ve yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Aw; leh meu: ve te: nyi ga; k o, chaw ceu; hk a peu-e; G ui; sha ve meh{ g u: suh/ lo hu? ta/ leh, suh? jeh; suh? ta{ ve hta[ g a hkan/ tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Leh mi; gui; hk o{ lo a sha[ te[ cheh: hta: a shu yaw: te ta/ ve kan? hta[ nyi leh suh? jeh; tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. Jaw: maw: Ye/ su{ ve taw: hkaw: hta[ yon/ leh na yu; ve chaw hui leh;, co co tai/ tai/ ve a sha[ hta[ g a tu; yo;. Ya[ hk a: ma: yon/ ve chaw hui leh;, mo/ na{ ho[ aw; hk aw lo co co tai/ tai/ ci/ yan/ ve hta[ g a hkan/ tu; yo; teh[ nga; hui yon/ ve yo;. (Hkui? 18+25, 1Sm 2+10, Chi: 50+6, Isy 26+19, Dyl 12+2-3, Mt 25+31-46, Mk 9+43-48, Lk 16+19-31, 20+27-38, Yh 3+16-18, 5+25-29, 11+21-27, Tc 17+30-31, Rm 2+1-16, 14+7-12, 1K 15+12-58, 2K 5+10, 2Hte: 1+5-10, Hpeu[ 20+11-15, 22+1-15) 67

Nga hui ve ceuˇ cao aw lawn ma hk a Hkri yaˇ ve da keh ve ceuˇ cao. Nga; hui leh; li[ hpu hkaw lo bvuh[ ta/ ve G ui; sha ve chaw ceu; hta[ shu/ ve yo;. Mi; gui; hk o{ lo tcuh ya: ve ceu: cao; leh; da[ keh; ve leh nyi ma te: shi/ ti? hpeh[ ve Hkri[ ve ceu: cao; aw; hk aw lo Paweh: cao; ca: ve leh;, aw; g u: suh/ lo caw; ta/ ve aw; bon leh G ui; sha ve htai/ hk aw[ ve aw; bon aw; lawn, a shu yaw: aw; to aw; pon leh aw; mo/ aw; pon sha? hki{ hpeh[ ve yo;. Nga; hui ve bon ma/ pa/ leh; G ui; sha ve ceu: cao; aw; hk aw lo 1 a? ya: pi: ta/ ve aw; hk o{ ka[ nga; hui ve ceu: cao; leh; mi; gui; hk o{ lo ha[ yu; g a ve ceu: cao; hpeh[ ve yo;. Li[ hpu hk aw lo caw; ve, G ui; sha da[ keh; ve leh G ui; sha ve ceu: cao; da[ keh; ve aw; lawn hta[ nga; hui htaw{ hkan/ ve yo;. Leh G ui; sha ve aw; bon aw; hk aw; lo aw; hk eu hpeh[ tu; ku; yu; la: leh da[ ve keh; ve Aw; ha hpu aw; hk aw lo a sha[ te[ cheh: tu; ku; yu; la: ve aw; hk o{ Hkri[ ve mvuh; mi; hk aw lo a sha[ te[ cheh: ve chaw hta[ ga pi: sheh/ hpa: hpeh[ ve yo;. G ui; sha hta[ bon law; o? k o/ pui ve tcuh? kui; leh;, chaw ya: ve a sha[ leh; aw; teh; aw; na a ye: ui/ ja: ve hta[ Hkri[ ya: ve ceu: cao; htaw{ hkan/ ve yo;. Chi hta[ pa taw ven: ba{ ya: hui nyi ma k aw[ pa leh, a shu yaw: ve a sha[ te[ hk a: hta[ k aw[ gu tu; ku; yu; ve yo;. Ceu: cao; hta[ cu: ve aw; hk aw lo yon/ ve chaw te: hpa/ hta[ nyi ha[ sha? pi: ve yo;. Leh yon/ ve 68

chaw te: hpa; da[ keh; la tu; tsuh: hpu tsuh: keh; ve hta[ g a tu; ku; yu; ve yo;. Ceu: cao; leh; da[ keh; ve leh hte: ve caw: ve aw; hk aw lo G ui; sha ve mvuh: mi; hpeu[ ma/ ve yo;. Chi hta[ pa taw ceu: cao; leh;, a shu yaw: aw; to aw; teh; aw; na a ye: ui/ ja: ve hta[ hto ji tu; aw; hk eu hpeh[ ve yo;. G ui; sha ve kan? hta[ haw/ da[ ve Mi; g ui; hk o{ G ui; sha ve kan? leh; a ye: ui/ ja: ve, leh nga; hui g a te caw: ve nga; hui ve kan? leh;, sha hpa; la; hpa[ hta{ hta[ hpan/ sheh/ hpa: G ui; sha geh lo g a ha[ ta/ ve yo;. Ra/ za/ va/ aw; hk aw lo nyi hta:, G ui; sha leh; chaw ya: hta[ yaw: ve aw; ho[ aw; han hk a shu te hpan/ ta/ ve yo;. Chi leh; G ui; sha ve ha[ pehn: ve ui/ la mvuh la tu; aw; pon yo;. Ven: ba{ leh; G ui; hpan/ ta/ ve aw; ceu; hta[ te lu/ ve pa taw 2, Htai/ hk aw[ ve ha leh; ve bon bon hkaw: hpeu[ taw{ la ve yo;. John Wesley ve taw: hkaw: aw; hk aw lo kan? chi hta[ da[ keh; la tu; tsuh: hpu tsuh: keh; ve, ma: he{ k o, G ui; sha ve aw; ho[ aw; han aw; hk aw lo nga; hui ve nyi ma hta[ k aw[ gu ve 3 teh[ k o{ ve yo;. Chi ve aw; hk aw lo hte: ve caw: ve leh da[ keh; ve aw; teh; aw; na caw; ve yo;. G ui; sha ve ha leh; ve bon hkaw: kan? leh;, G ui; sha aw; bon na[ pi: tu; aw; pon A/ bran/ hta[ ku; yu; ve aw; hk aw lo hpeu[ ma/ la: ve yo;. Yaw: ve aw; ya: aw; du; shu hta[ aw; bon te pi: g a hta: hk a ga; ga; pi: ve ( Hkui/. 12+1-2) G ui; sha leh; Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo Yaw: ve aw; ho[ aw; han hk a peu-e; hta[ hpeu[ ma/ ve yo;. Da[ ve keh; ve Aw; ha hpu leh; nga; hui hta[ ku; yu; leh, G ui; sha ve kan? te tu; nga; hui hta[ kan: pa{ pi: la: ve yo;. Ceu: cao; htaw: ka ti[ sha? ca{ chi geh te: geh aw; bon na[ pi: ve yo;. Leh nga; hui leh; aw; nu ve hkri[ ya: hui geh te: geh G ui; sha ve kan? hta[ te ve yo;. Aw; lawn k o Hkri[ leh; te: chaw ceu; le le geh lo ceu: cao; hta[ teh ve yo;. Hkri[ aw; hk aw lo mi; gui; hk o{ ha leh; ve bon hkaw: kan? te ve. Hkri[ ya: hui ve aw; hkui? pui/ ve kan? leh;,li[ hpu hk aw lo ma/ la: ta/ ve, Ye/ su{ hkri[ ha[ pehn: ve aw; lawn sha? hki{ g a hkan/ ve yo;. Yon/ ve chaw te: hpa/ k o{ ve Ba{ ti{ sha/ hkan/ yu; ve kan? leh; Hkri[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ peu; hta[ sha? hki{ hkan/ ve yo; teh[ k o{ ve yo;. Hte: ve caw: ve aw; la[ g aw: hpeh[ ve leh;, nga; hui aw; hk aw lo caw; ve, G ui; sha ve aw; bon ve aw; ho[ aw; han hpeh[ ve yo;. Chi ve hk a shu/ G ui; sha yaw: ha[ ja: ve (Yh. 3.16) Hkri[ ve aw; to hpeh[ ve aw; mo/ ya: hka peu-e; 69

Hkri[ ve kan? te tu; aw; pon gu heh: leh ceu: cao; hk aw lo sheh k ai pa/ te tu; aw; pon ku; yu; ta; ve chaw, tcuh ya: hk a shu/ kan? te pa/ hpeh[ tu; aw; pon yaw: hui hta[ a? ya: pi: ve yo;. Ceu; cao; aw; mo/ ya: leh ceu: cao; kan? te pa/ leh o kan baw ri han/ ve ceu: cao; leh;, caw; ta/ ve G ui; sha ve aw; bon la[ shaw/ hta[ na g a leh htaw{ hkan/ ve yo;. O kan baw ri{ han? jeh; da[ kui; aw; hk aw lo ha leh; ve bon hkaw: kan? te pa/ hta[ htaw: leu{ yu; leh a? ya: pi: ve leh, leu{ yu; ta/ ve kan? te pa/ te: hpa/ leh; a shu yaw: ve aw; suh/ aw; sha/ hpaw: lo ve kan? hta[ htaw: te hpeh[ ve yo;. O kan baw ri{ han? ve pra[ htan leu{ ve leh;, o kan baw ri han? leh mi; gui; hk o{ kan? te kui; lon? aw; pon hpeh[ ve yo;. Kan? te pa/ leh aw; mo/ ya: hui jeh; da[ lon? te kui; aw; hk aw lo leu{ ve yo;. O kan baw ri han? ve pra[ htan leh;ceu: cao; Sa/ la[ leh co ha hpaw: lo sheh k ai sheh/ hpa: leh ceu: cao; ya: hui hta[ daw: hk a: pi: tu; kan? caw; ta/ ve yo;. Aw; hk o{ ka[ ceu: cao; ve ma/ hk a: leh da[ keh; ve aw; lawn, Hkri[ ve aw; ho[ aw; han aw; hk aw lo shu/ hen: yu; tu; g a hpeh[ ve, ceu: cao; aw; hk aw lo yeh: g a ve kan? hk a: hta[ gu ve yo;. Ceu: cao; aw; hk aw lo lo/ cheh: ve aw; ceu; hta[ g a ga ca tu; ca? da[ pa/ hpeh[ ve, mi; gui; hk o{ ha leh; ve bon hkaw: kan? hpaw lo lo/ ve aw; ceu; hta[ htaw: g a ga ca pi: pa/ hpeh[ leh G ui; sha ve taw: hkaw: aw; hk aw lo ceu: cao; hu? ye/ tu; jeh; da[ kui; lo kan? te pa/ hta[ a? ya: pi: ve, chi aw; hk o{ ka[ aw; mo/ hta[ nyi ha[ sha? ve, g a ca: g a daw; hpaw: lo, a shu yaw: ve chaw ceu; hkaw: hta[ ha[ sha? ve kan? htaw: caw; ve yo;. 1 ไบสถาปนาของผ ร บใช แต ละคนม ถ อยค าเหล น 2 Roger L. Hahn, The Mission of God in Jesus Teaching on the Kingdom of God, in Keith Schwanz and Joseph Coleson, eds., Missio Dei: A Wesleyan Understanding (2011), 58. 3 John Wesley, Sermons, Volume II (1902), p. 373; John Wesley, A Plain Account of Christian Perfection, in J. A. Wood, Christian Perfection as Taught by John Wesley (1885), 211. 70

Nga hui ve uˉ peunˍ hk a:. Na/ za/ reh{ leh; aw; mo/ ve ceu: cao; te: hpa/ hta[ htaw{ hkan/ pi: ve yo;. Chi aw; hk o{ ka[ Li[ hpu taw: hkaw: leh; ceu: cao; hta[ u? peun/ hk a: htaw: ka[ hpeu[ ma/ la: ve hta[ nga; hui yon/ ve leh, nga; hui ve u? peun/ hk a: htaw: Li[ hpu hta[ caw: da[ ve aw; hk aw lo te taw{ la ve yo;. Mi: se; leh; ( 2013 2017 ve hta ma nu li[ leh Ra/ za/ va hta[ ca? da[ ve li[ meh{ hpfuh: 17 19 ) ve aw; ho[ aw; han hta[ g a te taw{ la caw: ve hta[ nga; hui yon/ ve yo;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; aw; mo/ leh; Meh htaw di{ i{ hpi{ hko paw ve aw; hk a: aw; hk a: suh, Pra[ cha hti{ pra[ tai ve u? peun/ hk a: hta[ ha[ yu; ve yo;. Chi leh; Ha leh; ve bon hkaw: kan? te pa/, aw; mo/ ya: leh ceu: cao; ve kan? te pa/ ve hkaw: k eh; k ai g a ve leh Bi[ chawp[ ve kan? te kui; hta[ aw; ti; aw; htai[ fui; pi: g a ve yo;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; hta[ u? peun/ tu; a ye: ui/ ja: ve leh;. Nga; ve hui u? peun/ hk a: 3 htai[ caw; ve yo;. 1.Te: hk aw[ te: paw{ o kan baw ri{ ha? hk aw[ zuh jeh; da[ kui; loceu: cao; aw; tan k ai tu; chaw leu{ ve. 71

2. O kan baw ri{ ha? jeh; da[ kui; lo 4 hk aw[ te: paw{ mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? te kui; lo aw; tan k ai tu; ve chaw hta[ leu{ ve. 3. Mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? te kui; aw; hk aw lo daw: che{ ta/ ve aw; lawn leh; ceu: cao; te: ma/ le le hta[ ca? da[ ve yo;. Mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? tu kui; aw; hk aw lo, mi; gui; hk o{ o kan baw ri{ ha? ve Pra[ htan lon? leu{ ve caw; ve yo;. Chaw chi te: g a: leh;, Ha leh; ve bon hkaw: kan? ve aw; ho?, Sheh k ai pa/, leh ceu: cao; te: ma/ le le hta[ u? peun/ tu; kan: pa{ g a ve yo;. Jeh; da[ lon? chi te: paw{ te ve aw; yan: hta[ ta/ leh jeh da[ lon/ te: paw{ k aw[ te hta: hk a ga; Pra[ htan lon? leh; kan? g a te ve yo;. Jeh; da[ lon? te ve te: paw{ le le Pra[ htan lon? leu{ ve hta[ g a te ve yo;. Mi; gui; hk o{ o kan baw ri{ ha? ve Pra[ htan lon? te: g a: le le leh;, o kan baw ri{ ha? te: ma le le hta[ g a nyi ha[ sha? ve leh, te: hkaw[ te: paw{ o kan baw ri[ ha? chi ve te: hpa/ jeh; da[ lon? te tu; ;aw; pon aw; vui; ka[ g a yu; ve aw; hk o{ ka[ ha leh; ve bon hkaw: kan? te pa/ aw; suh? hta[ a? ya: g a pi: ve yo;. A; sho-e; hta: ve o kan baw ri{ ha? ve Pra[ htan lon? hk a; nyi: g a: caw; ve hta[ hk a deh[ ma: shi/, ya[ hk a: 1960 hk aw[ hta[ ta; leh o kan baw ri{ ha? ve Pra[ htan leh; 6 g a: g a caw; ve teh[ jeh; da[ leh te la; ta/ ve yo;. Chi ve 6 g a: leh; mi; gui; hk o{ o kan baw ri{ ha? ve K. M. K. hpeh[ ve yo;. Yaw: hui leh; 1 hk aw[ ve aw; yan: a;w hk aw lo lai? paw{ g a jeh; da[ ve yo;. Mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon/ te leh k. m. k. lon? leu{ ve aw; hk aw lo leh;, Sa; la[ leh aw; mo/ ya: te: hpaw: ve hk a ma-eh/ g a caw; ve yo;. Te: hk aw[ te: paw{ jeh; da[ leh mi; gui; hk o{ ceu: cao; ve kan? te pa/ hta[ leu{ leh aw; mo/ ve u? peun/ hk a:, Hpu shi hpaw: lo leh ceu: cao; ve ha leh; ve bon hkaw: kan? hk a: te: hpa/ hta[ k aw[ chan; nyi ve yo;. Ceu: cao; te: ma/ le le o kan baw ri{ ha? aw; hk aw lo paw: da[ cheh: ta/ leh o kan baw ri{ ha? ve Pra[ htan sheh k ai ve aw; hk aw lo cheh: ta/ ve yo;. O kan baw ri{ ha? u? peun/ ve aw; haw? lo cheh: ta/ ve ceu: cao; leh;, ha leh; ve bon hkaw: kan? aw; hk aw lo daw: law kui; aw; pon leh hk aw[ zuh jeh; da[ kui; aw; hk aw lo te: geh jeh; da[ tu; aw; pon yo;. O kan baw ri{ ha? jeh; da[ kui; lo pra[ htan leu{ ve leh; ceu: cao; leh Sa; la[ hta[ nyi ha[ sha? tu; aw; pon hpeh[ ve yo;. Aw; hk o{ ka[ ceu: cao; aw; suh? teh leh bi: law[ ve o kan baw ri{ ha? hpeh[ le tu; g a ga ve yo;. Ceu: cao; te: ma/ le le a shu yaw: ve ceu: cao; Sa/ la[ hta[ leu{ leh o kan baw ri{ ha? ve pra[ htan geh lo a hkaw-a/ g a law; ve yo;. Ceu: 72

cao; leh; Sa/ la[ ve ha pa hpfuh: leh ceu: cao; hk aw lo ve kan? hta[ aw; vui; g a yu; ve yo;. Na/ za/ reh{ ve o kan baw ri{ ha? leh;, mvuh: mi; te: hpaw: le le hta[ chan; nyi leh da[ ve aw; ti hta[ ca leh mvuh: mi; te: hpaw: le le lo teh ta/ ve yo;. ( A{ fa{ ri{ ka leh E chi-a peh si{ fi[) Bon yeh; leh Sa/ la[ yeh; hta[ te ve yo;. Chi ve leh; o kan baw ri{ ha? ve maw: je; hpeh[ ve yo;. Ya: mi:, haw? hk a{ htaw: a? ya: ha[ leh ceu: cao; ve kan? te kui; yeh; aw; hk aw lo kan? te pheh[ ve yo;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; ve li[ hta[ Aw; li: aw; hk a: li[ teh[ k o{ ve yo;. Aw; li: aw; hk a: li[ hta[ k aw[ gu law k o, mi; gui; hk o{ o kan baw ri{ ha? jeh; da[ lon? te kui; aw; hk aw lo g a gu ve yo;. ( Hkui?. 18+25, 1 Sm. 2+10, Chi. 50+6, Isy. 26+ 19, Dyl.12+ 2-3, Mt. 25+ 31-46, Mk. 9+ 43-48, Lk. 16+ 19-31, 20+ 27-38, Yh. 3+ 16-18, 5+25-29, 11+21-27, Tcuh. 17+30-31, Rm. 2+1-16, 14+7-12, 1Kaw. 15+ 12-58, 2 kaw. 5+10, Hpeu. 20+11-15, 22+1-15) Ceu: cao;. Ceu: cao; aw; mo/. Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh, chaw te: g a: le le G ui; sha ve aw; bon hta[ pataw pe/ la pa la ve aw; lawn hta[ g a tcuh ga: ve yo;. Aw; ceu; chi ve leh; ven: ba{ hpeh: da[ leh Ye/ su{ hkri[ aw; hk aw lo nyi ma hta[ tsuh: hpu tsuh: keh;; ve aw; hk o{ da[ ve keh; ve Aw; ha hpu ve kan: pa{ aw; hk aw lo hpeh[ la ve yo;. Aw; hkui? pui;, nga; hui g a te ve kan? leh; Hkri[ hta[ suh/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve yon/ ve chaw hta[ paw: da[ leh ceu: cao; hpeh[ la tu; aw; pon yo;. Chi leh; yon/ ve chaw te: g a: le le hta[ ma/ pi; ve yo;. Yon/ ve chaw te: g a: le le daw: law kui; aw; pon leh;, chaw te: g a: le le Hkri[ aw; hk aw lo ui/ la peu; ve chaw hpeh[ leh, G ui; sha ve la[ sheh hkaw lo chi: a[ pi: hpeh[ tu; aw; pon yo;.( Kaw:. 1 + 28) 73

Ceu: cao; aw; hk aw lo, htai/ hk aw[ ve hta[ g a ve, ui/ la mvuh la ve, cu: yi/ pi: ve leh yon/ ve chaw te: hpa/ kan? te ve caw; la ve k o, Hkri[ ve aw; to hpeh[ ve ceu: cao; leh; yon/ ve leh nga; hui ve kan? aw; pon aw; tan te sheh/ hpa: hpeh[ ve yo;. O kan baw ri{ ha? ve ceu: cao. O kan baw ri{ ha? leh; ceu: cao; lai? ma/ pawn: da[ leh u? peun/ cheh: ve yo;. O kan baw ri{ ha? leh; ceu: cao; lai? ma/ pawn: da[ leh G ui; sha ve kan? te tu; aw; pon, te: g a: hta[ te: g a ga da[ tu; aw; pon, te: geh kan? te tu; aw; pon hpeh[ ve yo;. O kan baw ri{ ha? ve Pra[ htan leh; o kan baw ri{ ha? te: ka hta[ ceh ti? g a nyi ha[ sha? ve yo;. Leh o kan baw ri{ ha/ ve k. m. k geh te: geh kan? g a te ve yo;. Mi; gui; hk o{ ve ceu: cao;. Na/ za/ reh{ ceu; cao; aw; hk aw lo nyi ma te: shi/ te: hpeh[ la tu; aw; hkui? pui/ leh; yon/ ve chaw te: hpa/, u? peun/ hk a:, leh Na/ za/ reh{ ceu: cao; ve aw; li: aw; hk a: li[ aw; hk aw lo bvuh[ ta/ li[ hpeh[ ve yo;. Te: ma/ ti? hpeh[ ve a ye: ui; ja: ve aw; lawn lon? leh;, Na/za/ reh{ ceu: cao; ve aw; li: aw; hk a: li[ aw hk aw lo bvuh[ keu ta/ ve yo;. Ceu: cao; te: ma/ le le, te: chaw ceu; le le hta[ a shu yaw: ve chaw ceu; hkaw: k aw[ yu; taw{ leh ma/ k ai tcuh ve yo;. Aw; hk o{ ka, nga; hui ve aw; mo/ ya: te: g a: le le hta[ yon/ hk a: chi te: hpa/ ma/ pi: ve yo;. Chi ve leh; nga; hui Na/ za? reh{ aw; hk aw lo te taw{ la ve, shi hkeh hta[ yu leh hpa chi: ta/ ve aw; ceu; hta[ shu/ ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Nyi ma te: shi/ ti? hpeh[ ve aw; hkui? pui/ leh; mi; gui; hk o{ jeh; da[ lon? te kui; aw; hk aw lo maw; hpeh[ ve yo;. Yon/ hk a: hta[ teh ve, aw; li: aw; hk a: teh ve leh Na/ za/ reh{ ceu: cao; leu{ yu; tu; kan: pa teh ve (Aw; li: aw; hk a: li[ 300) Nyi ma te: shi/ ti? hpeh[ ve nyi: ceu; te: ceu; leh;, Ceu: cao; hk a peu-e; ve aw; tan mi; gui; hk o{ lo ve K. M.K leh sheh{ ceu; te: ceu; leh; mi; gui; hk o{ ve Pra[ htan o ka baw ri{ ha? K.M.K, aw; li: aw; hk a: li[ hta[ chan; 74

nyi leh chaw li: va: li: hta[ haw; da[ ve aw; hk aw gu yeh: leh ha leh; ve bon hkaw: kan? aw; pon teh hpeh[ ve yo;. Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh; aw tan te ve hk e te leh u? peun/ cheh: ve yo;. Chi hk e te ve leh;, u? peun/ sheh/ hpa: hui te: hpa/ g a ta; ve kan: pa{ hta[ ma: caw: ve hpaw: lo ma: g a yeh: k ai tu; aw; pon leh ceu; cao; leh; te: ma/ leh te: ma/ ca? da[ ve aw; ceu; hpeh[ ve yo;. Nga; hui hta[ ca? da[ k aw da[ ta/ ve aw; ceu; leh ka ti[ ye; ja: ve yo;. Nga; hui ca? da[ k aw da[ la; ve aw; hkui? pui; leh Ye/ su{ Hkri[ hpeh[ ve yo;. ( N.Z.R ve aw; li: aw; hk a: li[ 2013-2017) 75

Caˉ da k aw da ve aw ceu caw ve ceuˇ cao. Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh; da[ keh; ve aw; hk aw lo te: geh cheh: ta/ ve aw; g a: ui/ ve aw; hk aw lo ca? da[ cheh: ve yo;. Ceu: cao; ve aw; mo/ hpaw; da[ leh a hk e le: cheh: ta/ ve ma: he{, yon/ tcuh{ leh daw: law kui; hk a shu/ caw; ve yo;. Ceu; cao; ca? da[ ve leh;, te: ceu: cao; leh te: ceu: cao; paw: da[ tu; aw; pon ma: he{. Ya[ hk a: nga; hui ve ceu: cao; leh; o kan baw ri{ ha? hta[pawn: da[ leh mi; gui; chaw ceu; Hkri[ hta[ suh/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te ve hta[ te ve yo;. Chi hk e te ve leh;, nga; hui ha leh; ve bon hkaw: kan? te tu; aw; pon leh nga; hui yon/ ve chi ye; cheh: g a tu; te: g a: leh te: g a: aw; vui; g yu; da[ ve aw; ceu; hpeh[ vey o;. ca? da[ cheh: ve ceu: cao; hpeh[ ve aw; hk aw lo nga; hui leh;. - Yon/ ve aw; ceu; ma/ pi: ve. - Te cheh: ve kan? ma/ pi: ve. - Kan? hk a: peh; pi: ve. - Kan? aw; vui; pi: ve. Kan? peh; pi: ve leh, ha leh; ve bon hkaw: aw; pon hpu hpaw: lo aw; vui; yu; tu; kan? leh; nga; hui g a te caw: ve yo;. 1908 hk aw[ hta: hta[ ta/ leh Na/ za/ reh{ ceu: cao; leh; te: chaw ceu; le le aw; hk aw lo Hkri[ hta[ suh/ da[ ve aw; la[ g aw: hpeh[ la tu; te cheh: ve yo;. Hkri[ ve aw; lawn g a ma/ ta/ aw; ti aw; hk aw lo leh; ui/ la mvuh la cheh: ve yo;. Naw; hui chi: a[ leh bon law; ve aw; hk aw lo, naw; hui 76