Luật hải quan Việt Nam và quốc tế

TRl/CSNG DAI HOC KINH TE Q U O C DAN KHOA THLfflNG MAI VA KINH TE QUOC TE' Chu bien: PGS. TS. NGUYEN THlTA LOC WIMAN (XMf; NHA XUAT BAN DAI HOC KINH TE Q UO C DAN

TRLTCJNG DAI HOC KINH TE QUOC DAN KHOA THlTONG MAI VA KINH TE QUOC TE 80 LJ 03 Chubien: PGS-TS. NGUYEN TIU A LQC Giao trinh LUAT HAI QUAN VIET NAM VA QUOC TE NHA XUAT BAN DAI HQC KINH TE QUOC DAN Ha N?i - 2008

LOI MO DAU Viet Nam co quan he thuong mai voi han 220 quoc gia, vung lanh tho va co toi 90 quoc gia dau tir vao Viet Nam. Hoi nhap kinh te quoc te dem lai cho doanh nghiep Viet Nam nhieu co hoi mo rong thi truong, tan dung nguon lire cua doi tac nuoc ngoai ve von, trang thiet bi, cong nghe, thuong hieu va kinh nghiem quan ly, co dieu kien van dung cac chien luge kinh doanh nang cao nang lire canh tranh tren thi truong. Vi vay phat trien quan he buon ban voi doi tac nuoc ngoai la xu the tat yeu cua cac doanh nghiep Viet Nam. De thiet lap, phat trien quan he kinh doanh voi doi tac nuoc ngoai doi hoi phai hieu biet can ke ve luat phap, phong tuc tap quan, nhirng net dac trung ve van hoa xa hoi quoc gia cua doi tac. Ong cha ta da due ket kinh nghiem: "nhap gia tuy tuc", mot trong cac thu tuc dau tien quan trong nhat ma tat ca cac doanh nhan, doanh nghiep phai thuc hien dung va day du la thu tuc hai quan cho hang hoa xuat, nhap khau. Theo To chuc Hai quan the gioi (WCO) thu tuc hai quan la tat ca cac hoat dong cua cac ben lien quan va Hai quan phai thuc hien nham bao dam sir tuan thu Luat Hai quan. f r Giao trinh "Luat Hai quan Viet Nam va quoc te duoc bien soan voi muc dich gioi thieu Luat Hai quan cua Viet Nam va cua mot so quoc gia tren the gioi co quan he thuong mai, dau tu Ion, thuong xuyen voi Viet Nam de giup cho sinh vien, can bo, cong chuc trong va ngoai nganh Hai quan, cong dong doanh nghiep va cac doc gia khac quan tam den phap luat hai quan. co dieu kien tim hieu mot so noi dung quy djnh cu the cua phap luat hai quan ve: pham vi dieu chinh va doi tuong ap dung cua Luat; to chuc bo may cua Hai quan; nhiem vu, quyen han cua co quan Hai quan va cong chuc Hai quan; dia ban hoat dong hai quan, lanh th6 hai quan; thu tuc khai bao hai quan; kiem tra to khai hai quan; kiem tra thuc te hang hoa; tinh va thu thue; quy dinh ve kiem tra sau thong quan; quy dinh ve phong chong buon lau va van chuyen trai phep hang hoa qua bien gioi; khieu nai va giai quyet khieu nai cac quyet dinh hanh chinh, hanh vi hanh chinh ve hai quan, v. v... Viet Nam da gia nhap To chuc Thuong mai the gioi, la thanh vien cua WCO, dang tich cuc trien khai thuc hien cac cam ket khi hoi nhap. 3

Giao trinh bien soan de eung cap cho hoc vien trong ngoai nganh co dirge nhcrng nhan thuc khai quat ban dau ve hoat dong chung cua hai quan va cong tac hgp tac quoc te; hieu dugc timg mang hgp tac dcm le theo timg ltnh vuc chuyen nganh ve hoat dong hoi nhap dang dien ra, tu cac chuong trinh ke hoach, de an dang trien khai den nhumg cong vi^c cy th ma Hai quan Viet Nam va Hai quan the gioi dang thuc hien. Nhan thuc dugc kha nang, dieu kien quan ly cua nha nuoc ta hien nay, doi chisu voi muc tieu phan dau cua nganh Hai quan or giai doan ngan han va dai han. Tren co so do, thay ro vai tro, trach nhiem cua moi to chuc, ca nhan trong no lire chung ca a giac do nguoi thuc thi va nguoi chap hanh phap luat hai quan. f f f Giao trinh "Luat Hai quan Viet Nam va quoc te la ket qua cua sy hgp tac giua giao vien Bo mon Thuong mai quoc te voi cac can bo cua Tong cuc Hai quan do PGS-TS Nguyen Thira Loc lam chu bien, tham gia bien soan gom co: - PGS. TS. Nguyen Thua Loc, viet loi ma dau, chuong mo dau va cac chuong 1; muc II chuong 2; muc I chuong 4 va chuong 6 - ThS Luat. Nguyen Toan, Vu truong Vu Hgp tac quoc te, Tong cuc Hai quan, viet chuong 2 muc I, III, IV va chuong 11 - Cii nhan Luat, Tran Van Loc, Pho Vu truong Vu Phap che Tong cuc Hai quan viet chuong 7 va hieu dinh tat ca cac chuong cua Giao trinh - PGS-TS. Nguyen Thira Loc va Cu nhan Luat, Tran Van Loc, Pho Vu truong Vu Phap che Tong cuc Hai quan ciing viet chucrng 10 - TS. Nguyen Thi Tuyet Mai, viet tir muc II den VII chucrng 4 va chuong 8 (trir muc VIII) - ThS. Hoang Huong Giang, viet muc II, III, IV chuong 3 va muc VIII chucrng 8 - TS Nguyen Bao Long, viet muc I chuong 3 - ThS. Duong Thi Ngan, viet chuong 5 - ThS. Nguyen Thi Lien Huong, viet chuong 9 / * Cac tac gia bay to long biet on toi cac GS. TS trong hoi dong Khoa hoc Khoa Thuong mai da tham gia gop y kien cho giao trinh. Xin bay to loi cam on sau sac toi cac can bo Vu Hgp tac quoc te, Vu Phap che Tong cuc Hai quan, dac biet la cac ong Nguyen Toan, Vu truong Vu Hgp tac 4

quoc te; Ong Tran Van Loc, Pho Vu truong Vu Phap che Tong cuc Hai t r \ quan da cung cap tai lieu, tinh hinh, gop y kien, hieu dinh ve mat khoa hoc tat ca cac chuong va tao moi dieu kien thuan loi giup nhom tac gia bien soan giao trinh thuc hien dung tien do. Phuc vu cho chuyen nganh dao tao moi, Giao trinh bien soan lan dau tien, mac du da het sue co gang cap nhat tinh hinh nhung phap luat hai quan co pham vi rong, lien quan den nhieu luat khac nhau nen kho tranh khoi thieu sot, khiem khuyet. Truoc tinh hinh buon ban, dau tu quoc te co nhieu bien dong, cac quoc gia luon coi trong hoan thien khuon kho luat phap noi chung va Luat Hai quan noi rieng de phat trien thuong mai, thu hut dau tu, boi vay cac tac gia chi co the phan anh quy dinh phap luat hai quan 6 mot thoi diem nhat djnh trong qua trinh phat trien cua cac quoc gia. Rat mong nhan dugc su cong tac, dong gop y kien cua doc gia de hoan thien Giao trinh o cac lan xuat ban sau. Cac y kien dong gop xin gui ve Khoa Thuong mai va Kinh te quoc te, Truong Dai hoc Kinh te Quoc dan theo dja chi: Khoa Thuong mai va Kinh te quoc te, Dai hoc Kinh te Quoc dan, Ha Noi, 207 duong Giai Phong, Quan Hai Ba Trung - Ha Noi. Email: Kthuongmai@neu.edu. vn Tap the tac gia 5

CHLTONG MG d Au DOI TLTQfNG, NHIEM VU VA PHl/ONG PHAP NGHIEN ClTU MON HOC Noi dung cua chuarng: Mon hoc Luat Hai quan Viet Nam va quoc te r r la mot trong so cac mon hoc cua chuyen nganh Hai quan v&i khoi luang bon dom vi hoc trinh. Muc I: Ca so ly luan chung cua Luat hai quan; Muc II: Doi tuomg, pham vi nghien cim va nhiem vu cua mon hoc. Muc f II: Noi dung, phuong phap nghien cim mon hoc va moi quan he v&i cac mon hoc khac. I. CO s d LY LUAN CHUNG CUA LUAT HAI QUAN VIET NAM > r 1. Sir can thiet va vai tro cua Luat Hai quan 7 A > > 0 chau Au do san xuat som phat trien da hinh thanh cac nha buon r r t chuyen nghiep. Do khong the ban het khoi luong san pham Ion 6 thi truong trong nuoc, cac nha buon da tim kiem thi truong moi sang cac nuoc chau A, chau My. Cac thuong gia chau Phi va Trung Dong tu xa xua da thanh lap phuong hoi chuyen tho hang xuyen qua sa mac Sahara. C) chau A, Nhat Ban la nuoc som cong nghiep hoa va phat trien buon ban > voi cac nuoc lang gieng; Trung Hoa mot trong cai noi cua van minh nhan loai, co truyen thong buon ban tir truoc Cong nguyen da hinh thanh con duong to lua tu Truong An qua Tan Cuong, Ba Tu den cua bien Dia Trung Hai. Cung voi tap quan buon ban giua cac quoc gia da hinh thanh duong day buon ban nam ngoai sir kiem soat cua nha nuoc. Bat cu quoc gia dan toe nao cung khong chap nhan hanh dong buon ban trai phap luat, di nguorc lai lgi ich cua ca cong dong. Vi vay cac nuoc deu phai co luat phap, phai co co quan chuc nang ngan ngua, phong chong gian lan trong llnh vuc thuong mai. Co quan Hai quan ra doi nhu mot yeu cau tat yeu de kiem tra hang hoa, thu thue xuat nhap khau, tang nguon thu cho ngan kho quoc gia; dong thoi gop phan bao ve san xuat trong nuoc, phat trien thuong mai quoc te va thu hut dau tu. Nha nuoc co chuc nang quan ly kinh te thong qua chien luge, ke hoach, luat phap, chinh sach, che do, cac tieu chuan dinh muc kinh te ky thuat va cac cong cu khac. Trong llnh vuc Hai quan nha nuoc thanh lap co quan Hai quan va ban hanh phap luat hai quan de quan ly. Cac qudc gia sau khi gianh dugc doc lap, ngay lap tuc bat tay vao xay dung bo 7

may Nha nuoc, ban hanh luat le de quan ly dat nuoc theo chinh sach va muc tieu da dinh. Mot trong cac co quan Nha nuoc dugc thanh lap som nhat cua quoc gia la co quan Hai quan. Tai Viet Nam sau khi tuyen bo doc lap ngay 2-9-1945, Chinh phu Lam thoi da ban hanh SSc lenh so 27/SL ngay 10-9-1945 thanh lap So Hai Quan va Thue gian thu. 0 My bo luat dau tien dugc Quoc hoi Hoa Ky thong qua trong he thong phap luat sau HiSn phap nam 1776 la Luat Hai quan Hoa Ky nam 1789. Phap luat hai quan la tap hgp cac qui pham phap luat d dieu chinh quan he kinh te phat sinh trong linh vuc hai quan. La qui tic xir su mang tinh bat buoc do nha nuoc ban hanh de dieu chinh cac quan he kinh te phat sinh trong llnh vuc hai quan nham phat trien kinh te. Cac qui pham phap luat nay dugc ban hanh theo thu tuc, trinh tu nhdt djnh ducri cac hinh thuc: Hien phap, luat (tham quyen ban hanh cua Quoc hoi), phap lenh, nghi quyet (tham quyen cua Uy ban thuong vu Quoc hoi); Nghi quylt, nghj dinh(tham quysn cua Chinh phu), quyst dinh, chi thj (thim quyen cua Thu tuong Chinh phu). Quyet dinh, chi thi, thong tu (thim quyen cua Bo truong, Thu truong co quan ngang Bo, co quan true thuoc Chinh phu,) Phap luat hai quan ra doi cung hoat dong cua nganh Hai quan da lam r tot vai tro la cong cu phap luat hoan thanh nhiem vu gac cua nen kinh te ma Dang va Chinh phu giao: - Dam bao sir tuan thu phap luat trong quan ly nha nuoc ve Hai quan - Tao thuan lgi thong thoang cho hoat dong xuat nhap khau gop phan thuc day hoat dong xuat nhap khau, dau tu, du lich phat trien - Dam bao thu dung, thu du thue va cac khoan thu khac cho ngan sach quoc gia - Thuc hien cac cam ket qudc te ma Viet Nam da ky ket trong qua trinh hoi nhap. 2. Noi dung va dac diem cua Luat Hai quan a. Noi dung c& ban cua Luat Hai quan Xet theo noi dung Luat Hai quan Viet Nam cung nhu luat cua cac qu6c gia khac deu bao gom cac qui djnh: + Nguyen tic, chinh sach quan ly nha nuoc ve hai quan Xac dinh ro nhung vin dl co ban nhit cua Luat Hai quan thuong dugc de cap ngay trong chuong I gom: Doi tugng dieu chinh. pham vi 8

dieu chinh, chuc nang nhiem vu, dia ban hoat dong, lanh tho hai quan va chinh sach cua nha nuoc ve hai quan. Day la nhung noi dung quan trong nhat, la nhung nguyen tac chi dao xuyen suot de xay dung cac dieu luat cu the cua Luat Hai quan. + Nhung qui dinh ve chuc nang, nhiem vu, quyen han va to chuc hoat dong cua hai quan Trong Luat Hai quan cac van de tren thuong dugc ket csu trong mot chuong rieng bao gom nhiem vu cua Hai quan; nguyen tie t6 chuc va hoat dong; he thong to chuc va nhiem vu cua Cong chuc Hai quan. Cac qui dinh ve nhiem vu chung cua nganh the hien tinh chat, dac diem hoat dong gan lien voi sir ton tai va phat trien cua lire lugng Hai quan. Cac nguyen tac to chuc va hoat dong nhu nguyen tac tap trung thong nhat; Tong cuc truong Tong cuc Hai quan thong nhat quan ly, dieu hanh hoat dong cua hai quan cac cap la nguyen tac co ban chi dao trong xay dung bo may, trong dieu hanh hoat dong cua nganh, quyet djnh toan bo su phat trien cua nganh hai quan ca nuoc truoc mat cung nhu lau dai + Qui dinh ve thu tuc hai quan Day la phan co ban, quan trong nhat cua Luat Hai quan chiem ty le Ion so dieu trong Luat (Luat Hai quan Viet Nam phan thu tur chiem \ r r r 48/82 dieu). Qui dinh nguyen tac tien hanh thu tuc hai quan, che do kiem tra, giam sat hai quan doi voi hang hoa xuat nhap khau, tai kho ngoai quan, kho bao thue, phuong tien van tai. Trong phan nay qui dinh cac doi tugng phai lam thu tuc hai quan, nguyen tac tien hanh thu tuc hai quan, r 1 > f kiem tra giam sat hai quan. Cac che do hai quan thuong bao gom: che do nhap khau, che do xuat khau, che do tai xuat, che do tarn mien thue...qui dinh thoi gian va dia diem lam thu tuc, quyen va nhiem vu cua nguoi khai hai quan. Kiem tra giam sat la mot trong cac thu tuc hai quan quan ^ f > > trong gom: cac qui dinh nguyen tac chung ve kiem tra giam sat, thoi diem ki m tra giam sat. Kiem tra giam sat voi cac doi tugng cu the nhu hang hoa xust nhap khau. phuong tien van tai xuat nhap canh. buu ph&m, buu kien va chi do uu dai mien trir. Cai tien qui trinh thu tuc theo huong don gian, thuan tien, thong thoang dang la xu huong khach quan cua cac quoc gia. + Qui dinh ve thu thue hai quan Thu thue hai quan la mot nhiem vu, mot thu tuc hai quan quan trong. Luat Hai quan qui dinh tri gia hai quan, phan loai hang xuit nhap kmu, 9

xac djnh thue suat doi voi hang hoa; thoi diem tinh thue. thoi han nqp thue; trach nhiem cua nguoi khai hai quan va cua co quan Hai quan trong t6 chuc thu thus hai quan. Cac qui dinh nay la co so de nganh hai quan thuc hien thu dung, thu du thue xuat nhap khau va cac khoan thu khac cho ngan sach nha nuoc va gop phan bao ve san xuat trong nuoc co ch<?n loc, chong buon lau va gian lan thuong mai. + Qui dinh vk khieu nai, to cao, giai quyet tranh chap va xir ly vi pham, y y r r Gom cac qui dinh ve quyen khieu nai, to cao, khoi kien. trach nhiem giai quy t khieu nai, to cao, thoi han, thu tuc, tham quyen giai quyet khieu nai, to cao. Day la nhung qui dinh lam co so cho cac hoat dpng thuong xuyen cua nganh hai quan trong thoi ky hoi nhap kinh te quoc te + Cac qui dinh khac: qui dinh ve ban pha gia, phong chong buon lau va van chuyen hang hoa trai phep qua bien gioi... b. Dae diem cua Luat Hai quan Viet Nam + La Luat chuyen nganh co pham vi rong Ion > \ f \ f y Co nhieu y kien khac nhau ve van de nay, theo chung toi hai quan vira la mot nganh, vira la llnh vuc hoat dong. Trong qua trinh hoat dong cua minh, nganh Hai quan phai thuc hien rat nhieu van ban qui pham phap luat khac nhau trong he thong phap luat Viet Nam. Khong chi la luat kinh te ma con lien quan den Hien phap, Bo Luat Hinh sir, Bo Luat Dan sir, Luat To tung Hinh sir, Luat To tung Dan sir, Luat Thuong mai. Luat Doanh nghiep, Luat Dau tu nuoc ngoai, Luat Thue xuat khau. Thue nhap khau, Phap lenh ve hop dong kinh te... Khong chi lien quan den phap luat trong nuoc ma con lien quan chat che voi cac dieu uoc, thong le quoc te ma Viet Nam da tham gia ky ket va cam ket thuc hien khi gia nhap To chuc Thuong mai the gioi. Trong nen kinh te quoc dan, Hai quan la llnh vuc co rat nhieu cong uoc quoc te ma Hai quan Viet Nam phai thuc hien. Day khong chi la kho khan thach thuc voi can bo cong chuc Hai quan ma con la thach thuc voi nhung nguoi bien soan va thong qua phap luat phai tim ra lo trinh hop ly de hoi nhap + La Luat ap dung Ap dung Luat Hai quan la hoat dong thuc hien Luat cua co quan Hai quan, cua cac chu the tham gia xuat nhap khau hang hoa, vat pham. ngoai hoi, tien te, xuat nhap canh va cua co quan chuc nang co lien quan. Thuc 10