10 Ning Hkrunlam SHAMU SHAMAWT Matsing Ningting Jinghhpaw Wunpawng Bawngring Hpung [JBH] Ten Years Review Kachin Development Group (KDG)

Similar documents
Microsoft Word - VAW Q&A _in Kachin_.doc

Wuhpung Gamung Shaprut Matsun Laika Buk

Microsoft Word - Kachin translation

myanmar0319kachin_reportcover_8.5x11_HIGHRES

TINANG A DUM NTA HPE MARIT AI NI HKRAI RE Myen Mungdan Hpyen Majan Manghkang a Majaw, Tinang a Dum Nta Hpe Kau Da N-na Hpyen-yen yen Ra Nga

Protecting civilians in the Kachin borderlands, Myanmar: key threats and local responses Ashley South, December 2018 with Dr Nanzing Lu Awn Humanitari

AMYU SHA GAW GAP LAM Wu n p a w n g Mungdan Shanglawt Amyu Shayi Hpung hpaw ai (40) ning hpring masat nhtoi hpawng hta Wunpawng Mungdan Shanglawt Kong

GA BAW

May, 2016 Established Volume II, No. II Amyusha Hpaji Masa Ningshawng Hpung No.5th dawqdan committee zuphpawng Mai Ja Yang College Hparat Pangla

2019 Volume V, No. IV Established Hparat Panglai Journal 1

2018 Volume IV, No. IV Established Hparat Panglai Journal 1

2018 Volume IV, No. VI Established Hparat Panglai Journal 1

Established Volume III, No. I TAWK HPRUT DAWDAN LET SHADIK SHATUP SA GA JJ Lum Dau 26 February, 2017 Hkungga Kamhpa ai, Nu Wa Hpu Nau Ji Nb

2018 Volume IV, No. III Established Hparat Panglai Journal 1

2019 Volume V, No. I Established Hparat Panglai Journal 1

Microsoft Word - Nazarene Essentials LahuA4final to print

CSK Athletics Meet Day 1 Results B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 5.10m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 1 2C17 Lee Yiu Chun

Mixtions Pin Yin Homepage

Report on the 2003 Village Representative Election - Appendix VIII(B)

: ) khgit 31 ai 33 ni 33 khum 31 sa 33 sa 55!! ( ) gai 33 phgo 31 ai 33 pg 33 log 33 n 55 ga 31 n 31 gai 33 ( ) ai 33 1 gi 33 khai 31 ai 33 mau 31 mui

ti2 guan4 bo1 bo5 huai4 zheng4 hong1 xi2 luo2 ren4

F.5 English Oral Exam Schedule.xls

(CIP) : /. :, (/ ) ISBN T S H CI P (2006) CH IJIASH EN GXIAN G YINSHI WEN H U A Y U CHENGY U 1

CSK Athletics Meet Field Results 08:30 B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 5.10m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 16 4D 13 Leun

S5 SBA Elective Grouping xls

(CIP) : /. :, (/ ) ISBN T S H CI P (2006) XIANGPIAOWANLI JIUW ENH UA YU CH ENGYU

Appendix VIII (B)

CSK Athletics Meet Day 2 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'06.5" R: 1'00.09" Final Lane Class Name Time Posi

CSK Inter-class Swimming Gala Complete Results Event No. 1 A Grade 200 m Breast SD1: 5'00" SD2: 3'40" R: 2'51.09" Final Lane Class Name Time

Microsoft Word - Q _Eng__Publication List__ _.doc

CSK Athletics Meet Day 1 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'06.5" R: 1'00.09" Heat Lane Class Name Time Posit

Graduation Ceremony 2018 City University of Hong Kong

F.3 Chinese Oral Exam Schedule.xls



Microsoft Word - Chord_chart_-_Song_of_Spiritual_Warfare_CN.docx

<C3C0B5A7A5CDAAE16C C20A657B3E666696E616C2E786C73>

Microsoft Word - Chord_chart_-_The_Word_of_God_in_Song CN.docx

Results - ME Results Y2Y Park-O Tournament 2019 Stage 1 [Back] ME 1 Wong Cheuk Wang 0:12:21 Tam Wing Chung 0:13:17 2 So Ka Wang 0:13:30 3 Leung Chi Ha

國立中山大學學位論文典藏.PDF

Diapositiva 1

C.C.C. Heep Woh College English Department S.3 English Oral Exam (Final Term) Exam Date: 08/06/2017 Exam Time: 8:30 p.m. - 12:30 p.m.(4hrs)

T-Islands District.pdf

program(Part 1).PDF

C.C.C. Heep Woh College English Department S.1 English Oral Exam (2nd Term) Exam Date: 16/6/2015 Exam Time: 8:30-11:30a.m. Exam Room: 402, 4

C.C.C. Heep Woh College English Department S.1 English Oral Exam (1st Term) Exam Date: 9/1/2015(TUE) Exam Time: 8:30 11:30a.m. Exam Room: 40

計畫編號:DOH94-DC-2027

S6 Joint School Oral Exam Date: 14 th January 2017, Saturday Venue: Cognitio College (HK) 文理書院 - 香港 Address: 4 Sui Man Road, Chai Wan, Hong Kong ( 香港柴

parko2019_fulldata

<4D F736F F D DADBBB4E4A447A67EA8EEBEC7A468AF5ABFFDA8FAA657B3E62E646F63>

j n yín

Late-comers are NOT allowed to take the exam. Group 1: Reporting Time in SAR: 14:55 6A 21 CHEUNG HIU KWAN F 6B 32 TAM SHUK CHUN F 6C 2 CHIM HO WANG M

i 2 ii 3 iii 4 ix 5 x 6 A xi B xvi C xvi D xvii E xviii F xviii

CSK Athletics Meet Day 2 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'06.5" R: 1'00.09" Final Lane Class Name Time Posi

Academic Awards for First Term First in Form Second in Form Third in Form Secondary One 1C Khaw Chin Pok 1D Tse Hiu Tung 1C Wu Sze Ting Second

Results - SPORTident Y2Y Park-O Tournament 2018 Stage 2 Results SPORTident Y2Y Park-O Tournament 2018 Stage 2 ME MO MS MA MB MC WE WO WS WA WB WC CATI

CSK Athletics Meet Day 1 Field Results B Grade Long Jump SD1: 4.10m SD2: 4.70m R: 6.04m Final No. Class Name Distance Position 4 3A 29 Yau L

é é

穨A20-97A1.PDF

Microsoft Word - int_scholarship_eng_0708.doc

untitled

Outs1516.doc

Microsoft Word - S _Eng__Publication List_2011.doc

(Microsoft Word - \276\307\267~\246\250\301Z\300u\262\247\246P\276\307\246W\263\346_Eng_.doc)

第-期統測成績優異同學名單

(一)

jiàn shí

CSK Athletics Meet Day 2 Track Results Event No. 1 A Grade 400 m Hurdles SD1: 1'25" SD2: 1'12" R: 1'00.09" Final Lane Class Name Time Positi

<B667B77CBBE2BCFAA657B3E62E786C73>

Academic Awards ( ) 學業成績獎 1st Term First in Class(1A) LI YI YAN First in Biblical Knowledge (S.1) 1A LAU CHAU YEE Second in Class(1A) CHAN CHING

Mathconceptition 數學思維大激鬥 2019 P6 個人賽得獎名單 ( 香港賽區 ) 獎項 得獎者姓名 登記編號 冠軍 Chong Hon Tsun 亞軍 CHIU PAK HEI 季軍 LO CHUN SHING

國民健康狀況是分配醫療資源及訂定全國健康目標之主要依據,更是衡量一個國家發展概況的重要指標之一

目 錄 壹 教 學 計 劃 表 P.2 貳 修 課 名 單 P.5 參 服 務 學 習 計 畫 書 P.7 肆 反 思 心 得 分 享 P.37 伍 服 務 學 習 照 片 P.65 陸 服 務 時 數 證 明 P.85 柒 其 他 P.149 1

STOCK #90810

Splits - Y2Y Park-O Tournament 2019 Stage 3 Splits ME MO MS MA MB MC WE WO WS WA WB WC CATI FAMILY file:///c /Orienteering/Y2Y/2019%20Park%20O/Stage%2

Microsoft Word - 草药小册子3 Fix.doc

<4D F736F F D20ABC8BB79A4CEABC8AE61A4E5BEC73939A6A8AA47B3F8A769AED12E646F63>

1011_classlist_S1.xls

Undangan Finalis

K-Tsuen Wan District.pdf

58.indd


Microsoft Word - 文件3

Frontpage


Date : 1 Dec, 2013 (Sun) Under 25 Lawn Bowls Championship 2013 Men Result Table - 3rd Round Robin Group M A LAM Wai Ming, Arthur Cheung Tsz Yau, Micha

2019 Chinese Taipei National High School Athletic Game Boxing Championship Junior Men Division Top 8 As of WED 24 APR 2019 Men s Mosquito(38-41Kg) Ran

未完成的追踪(提纲)


Microsoft Word - S_Eng__Oct2006_- revised.doc

i-v

Results District Park Orienteering Championships 2018 (Kowloon District) MC MD ME MF WC WD WE WF

Prize Presentation

匡 智 會 使 命 宣 言 匡 智 會 本 著 匡 扶 智 障 的 精 神, 竭 誠 為 智 障 人 士 及 他 們 的 家 庭 提 供 優 質 教 育 適 切 的 培 訓 及 其 他 賦 權 的 機 會, 使 其 得 以 發 展 本 會 將 持 續 優 化 服 務, 力 臻 完 善 匡 智 會 重

untitled

Microsoft Word - 文件5


A 1

<D2BDC1C6BDA1BFB5CDB6C8DAD7CAB8DFB7E5C2DBCCB3B2CEBBE1C3FBB5A52E786C7378>

Report on the 2007 Village Representative Election - Appendix V(B)

Transcription:

10 Ning Hkrunlam SHAMU SHAMAWT Matsing Ningting Jinghhpaw Wunpawng Bawngring Hpung [JBH] 2005-2015 Ten Years Review Kachin Development Group (KDG)

MALAWM SHINGDU LABAU WUHPUNG A GAW DA AI HKRANG pages 5 6 BAWNGRING MAGAM BUNGLI RAMMA HKAMJA LAM hte BAWNGRING MASING (YOUTH HEALTH AND DEVELOPMENT PROGRAM) HKA-LI NINGHKAP MASING SAK RAM HKAMJA LAM NINGMU JAHPAW MASING (ADOLESCENT REPRODUCTIVE AND SEXUAL HEALTH) NANGHPAM TSIN YAM SHAYAWM MASING (HARM REDUCTION) ECCD 7 7 7 11 13 14 MUNGCHYING NINGJA SHARAWT MASING (CIVIC EMPOWERMENT) RAMMA NINGJA SHARAWT WUNKAT INTER GROUPS DIALOGUE PROMOTION PROGRAMME VOTERS EDUCATION AND INFORMAL ELECTION OBSERVATION FARM LAND LAW AWARENESS (SEPTEMBER, 2012 MAY, 2013) 15 15 16 17 19 SHINGGYIM NAU-NA KARUM NTUM (HUMANITARIAN) HPYEN YEN MALU MASHA KARUM NTUM (FOOD ASSISTANCE) GENDER ASSISTANCE PROGRAMME HAPPY CHILD PROGRAMME HPYEN YEN JAWNGMA KARUM NTUM (EDUCATION IN EMERGGENCY) UN-CONDITIONAL CASH GRANT 20 20 22 23 23 24 KAGA SHAMU SHAMAWT NI KARUM JAW AI WUHPUNG WUHPAWNG NI SHANING SHAGU NA JAI LANG AI JAHPAN MAYAK HTE DUT DANG AI LAM NI HKAJA LA LU AI LAM NI ANNEXES: 25 28 29 30 31 32

10 NING HKRUNLAM SHAMU SHAMAWT MATSING NINGTING (2005 2015) Jinghhpaw Wunpawng Bawngring Hpung (JBH) Kachin Development Group (KDG) CHYEJU DUM GA Anhte hpe asak jaw ya ai hte bawnu machye machyang, n-gun ningja jaw ya ai Hpan Karai hpe shawng ningnan chyeju dum ai. Laiwa sai 2005 ninghta Wunpawng Ramma ni a hkrumzup bawngban hpawng hpe shabyin shatai karum madi shadaw ya ai Jinghpaw Wunpawng Amyu Shayi Hpung Thailand (snr), Kachin Women s Association Thailand hpe mung galoi mung malap n lu kraw dung kaw na chyeju dum ga ai. Jinghpaw Wunpawng Bawngring Hpung (JBH) nsr, Kachin Development Group (KDG) hpaw ninghtan dat ai hta shanglawm ai ramma ni hte shaning na na ndai wuhpung wuhpawng hta shanglawm n na anhte a Wunpawng Buga bawngring lam hta shanglawm gunhpai nga ai mu gun manang ni, wuhpung wuhpawng ndai hpe madi shadaw, hpaji jaw ya nga ai ni yawng hpe mung grai chyeju dum ga ai. Dai zawn shanglawm madi shadaw ai lam ni san san a majaw sha dai ni 10 ning ladu hkrum ai ten du hkra da kring dalang amyu sha ni a rawtjat lam magam ningsang hta lu ai atsam ma hkra hte tsap nga lu ai lam re hpe masat masa manu shadan n ngai law. GA N HPAW Jinghpaw Wunpawng Bawngring Hpung (JBH) snr, Kachin Development Group (KDG) hpe wunpawng ramma ni hpaw ninghtan dat ai ten kaw na dai ni 10 ning ladu hkrum ai ten du hkra anhte wunpawng buga hta myit masin, hkumhkrang, machye machyang hte sut lu nga mai lam hta rawtjat wa lu na hte dip da, singga da hkrum ai shinggyim wuhpawng hte wunpawng sha ni hpe pawn ba lu na matu tsap taw nga ai re. Ndai sumtang kadun (review) gaw KDG kaw na 10 ning laman hta galaw la lu ai, hte hkaja la lu ai mahkrum madup ni hpe htawng madun dinglik da ai laika rai mali ai. 4 Ten Years Review

SHINGDU LABAU HPAW HPANG DAT AI LAM Mungdaw mungdan kata masa lam ni law law galai shai wa nga ai ten hta ramma ni a shang lawm ai lam mung grai ahkyak nga ai ngu ai ningmu hte anhte Wunpawng buga hta byin hkrum hkra nga ai mayak ni hpe gara hku jawm mahtai tam hparan sa wa mai na ngu ai myit sawn ai lam a kata Wunpawng Ramma Hkrumzup Bawngban Hpawng hpe 2005 ning September 30 kaw na October 2 ya laman 3 ya tup Maija Yang muklum kaw galaw la lu sai. Dai hpawng hta sa du shanglawm bawng ban ai Sam mung, Yangung, Myitkyina, Thailand, Arunachal (India), Laiza, hte Maija Yang hkan na ramma hpu-awn ni jawm myit mahtai tam nna Jinghpaw Wunpawng Bawngring Hpung (JBH) snr, Kachin Development Group (KDG) hpe hpaw hpang dat lu sai. Hpaw hpang dat ai shani kaw na dai ni du hkra chye ai machye machyang hte lu ai atsam marai hte buga bawngring magam bungli hta JBH snr, KDG hku na tsap sa wa ai gaw dai ni October 2, 2015 ya shani 10 ning ladu hkrum sai hku re. Da da ai Shingran (Vision) Ngwi pyaw simsa, hkamja zet let ai hte awm dawm ai shinggyim wuhpung wuhpawng (Happy, Healthy, and Free Society) Magam Jasat Jasa Ai Lam (Our Mission) Anhte a makau grup yin hta anhte a shinggyim wuhpung hpe hkrunggrin rawtjat wa hkra gyin shalat, shakut la na matu mahkrun masa ni nga ai ngu ai hpe kam ga ai. Shing re ai masa 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 5

lam ni nga tim matsan chyaren ai, shinggyim ahkaw ahkang lam ni hpe pat hkum da hkrum ai lam ni, singga da hkrum ai lam zawn re ai dut dang ai lam ni law law naw rai nga ai. Dai majaw ndai zawn re ai lam ni hpe tawt lai lu na lam ni hta madi shadaw mahkrun lam tam karum na matu buga bawngring lam ni hpe woi awn galaw sa wa nga ai re. Ndai zawn re ai ladat, masing ni hte buga masha ni nan lit la shanglawm ai ladat hpe manu shadan ai. Dai gaw anhte buga ginra, mungdaw mungdan hta ngwi pyaw simsa, hkamja zet let ai hte awm dawm ai shinggyim wuhpawng gaw gap ai lam de shanang sa wa lu na re. Anhte a Makam (What we believe) Ngwi pyaw simsa, hkamja zet let ai hte awm dawm ai shinggyim wuhpung wuhpawng de shanang sa wa lu na matu gaw shinggyim wuhpawng hpe madung dat ai buga bawngring lam galaw let galai jashai sa wa lu na re; dai gaw shinggyim wuhpawng a awm dawm lam hpe jaw ya lu ai lam langai re. Ru npawt kaw na hpang ai galai shai ai lam she hkrunggrin ai ngu ai manu nam nak tawn ga ai. Anhte a Lashum Ga (Our Motto) Tinang kaw na galai shai ai lam hpe hpang (Change from within) WUHPUNG A GAW DA AI HKRANG Advisory Board Core Management Body Executive Director Program Support Programme Management Team Admin/HR Finance Programme Programme Programme Project/s Project/s Project/s 6 Ten Years Review

BAWNGRING MAGAM BUNGLI RAMMA HKAMJA LAM hte BAWNGRING MASING (YOUTH HEALTH AND DEVELOPMENT PROGRAM) HKA-LI NINGHKAP MASING Ndai masing hpe gaw 2006 ning kaw na galaw hpang dat ai rai nna 2012 laman galaw la lu ai masing re. Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung kaw na ading tawk uphkang ai ginra ni hta Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung a Hkamja Dap kaw nna kaga INGO ni hte amyu sha hkamja lam hpe galaw nga ai dingyang rai nga ai kaw ndep nhkap ai nkau shara ni hta ndai masing hpe hkrang shapraw lai wa sai re. Grau nna gaw Gauri Krung mayan kahtawng yawng 23 hpe jahproi nna gawan gatsan tsi gawn lajang ai lam, sut garan ai lam, hkamja lam hkawtsun ai lam, hte sharin hpawng ni hpe galaw la lu sai re. Majan byin wa ai hte dai mare buga ni gaw hprawng yen kau da ra mat ai majaw dai masing hpe 2011 2012 ning laman gaw Nhkawng Pa hte Pa Kahtawng hpyen yen dabang ni hta matut nna galaw la ai hpang masing hpe hkring kau sai. Ndai zawn hkrang shapraw sa wa ai hta Ginjaw Hkamja Dap hte bawngban mahkri shawn ai masa kata galaw nna KDG kaw na Tsi Sarawun hte Tsi Saranum (nurse) ni lit la nhtawm Health Unlimited (HU) [ya gaw Health Poverty Action (HPA)] kaw kungkyang ai tsi sarawun ni a hpaji jaw ai kata tatut hkrang shapraw la lu sai re. Ndai masing hpe numdaw hte numdaw hku na hkrang shapraw sa wa ai lam galaw ai. Dai numdaw ni gaw:- Tsi Gawn Lajang Ai Hte Arung Arai Karum Jaw Ai Daw - Shawng ningnan daw hta laning mi 2 lang shata 2 hkrun lam hkawm nna gawan gatsan tsi gawn lajang ai lam galaw nhtawm sut ni hpe mung garan ai lam galaw ai. Madung hku na gaw hkali ana hpe tsi gawn lajang ai rai nna waw hte kan ana ni hpe tsi lajang ai lam galaw ai. Hkrum katut wa ai hkamja lam mayak hta hkan nna shangai chyinghkai ai lam ni hpe mung galaw la lu sai. Karum jaw ai lam hta gaw sut garan ai lamang, hte lai wa ang ai KIO a tsi jaw gawk ni hkan essential medicine ni hpe garan jaw ai lam galaw ai hku re. Sarawun e grai chyeju dum ai. Chyeju nchye htang ai law. Ngai mung gaw shanglawt tsi saranum usa gaw rai nngai. Ma kanu law law hpe shangai chying hkai karum ya lai ni ai, raitim ngai bai shangai ai shaloi gaw grai yak mat ai, nmai byin mat ai masa nan rai taw ai ten hta aten dep nanhte ni du wa nna she ngai na asak hte ma a asak lawt lu ai rai sai nga nna Kadaw mare na ma kanu langai KDG a gawan gatsan tsi gawn lajang hpung na Dr. S. Tu Mai hpe tsun ai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 7

Hkamja Lam Hkawtsun Hpaji Jaw Ai Daw - Gawan gatsan tsi gawn lajang ai Sarawun wa hku na tsi gawn lajang ai lam galaw na matu shawng ningnan shawa hpawng hpe shawng galaw nna san seng san pan lam, hkali ana hte seng ai lam, n-gun wa malu masha hte seng ai lam, hte shangai chyinghkai hpaji machye machyang ni hpe hkaw tsun ai hte tatut hkrang shala madun demonstration ai lam ni galaw ai. Shani tsi gawn lajang ai lam galaw nna shana hkan mare buga na kanu-kawa ni hte mung informal settings aten la jahta chyai ai ladat hte mung hkamja lam machye machyang garan gachyan ai lam galaw ai. Ndai zawn re ai lamang hpe 2006 ning kaw na 2009 ning du hkra 4 ning dingyang galaw ai. Ndai zawn hkawtsun hpaji jaw ai lamang hte gapyawn nna lu mai ai hkamja lam hpaji jaw ndau pyen pa ni, laili laika ni hpe mung garan gachyan ai lam galaw ai. Buga Hkamja Mu Gun Shalat Ai Daw - Buga masha ni kaw na tinang buga a san seng san pan hte hkamja lam hpe tatut lit la woi awn wa lu yang she grau nna hkrunggrin ai amyu sha hkamja lam hpe lu la na re hpe mu mada wa ai. Buga na kanu kawa ni hte bawngban ai lam, hkamja dap na mu gun ni hte bawngban mahtai shapraw nhtawm buga shagu tinang buga a matu hkamja mugun community health volunteer ni hpe shalat sa wa ai lam hpe hpang wa saga ai re. Ndai masing kata hta Sinli Tsi Rung hte Myitkyina de KBC a shamai shatsai wunkat ni hta ramma ni hpe dat nna aten galu hkamja wunkat lung la shangun ai ladat hte shalat hpang wa sai re. 2010 ning hta shawng ningnan na lang hkamja mugun wunkat hpe Munghka Pa mare hta Gauri Krung mayan na mare nkau na hkamja mu gun tai wa na ni hpe shaga gahkyin nhtawm hkamja mu gun shalat wunkat hpe galaw la lu sai. 8 Ten Years Review

Numdaw 2 ngu na hkamja mugun shalat wunkat hpe shawng numdaw hta shanglawm sai ni hte KIO a hkamja mu gun tsi saranum usa ni hpe 2011 ning hta Munghka Pa mare e sha lahkawng lang bai dabat galaw la lu sai. Ndai wunkat ni hta shanglawm ai ni a kung kyang ai lam ni hpe yu maram nna hkali ana tsi gawn lajang mu gun community health worker hte san seng san pan hkamja lam jasu jahprang mu gun community health volunteers ni ngu nna garan ginghka la nna tsi gawn lajang hte hkamja lam hkaw tsun magam bungli ni hpe galaw hpang wa lu sai hku re. Buga Hkamja Komiti Hte Hkridun Ai Lam - Hkali ana ninghkap masing hpe gran sa wa ai ten hta rai tim Sinpraw Ginwang Ginjaw hte Ginjaw Hkamja Dap na lit nga ai ni hte bawngban jahkrup ai zawn Hkamja Dap kaw na hpaw shabawn da ai buga kahtawng hkan na hkamja komiti ni hte mung matut mahkai mahkri shawn ai lam galaw ai. Shalat da lu ai Hkamja mu gun ni hpe mung dai ni hte mahkri shawn ai hte shanhte hte rau shanglawm galaw na matu shatsam da ai lam nga ai. N-nga ai buga ni hkan seng ang ai mare salang kanu-kawa ni hte bawng ban nna hkamja komiti hpaw shabawn sa wa lu na matu masing da ai. Hpaw shabawn nna magam bungli galaw wa ai hta buga tsang kaw na ninghtawn, ginwang daw, ginwang tsang hte tsang Ginjaw de hkri dun sa wa ai ladat hpe hkrang shapraw sa wa ai hta ru npawt kaw na ntsa de hkrawn lung wa ai ladat bottom up ladat hpe ningshawng jaw ai. Ndai zawn galaw sa wa ai lam hta madung dut dang ai lam hte hkrat sum shangun ai lam gaw 2011 kaw na bai byin hpang wa ai majan a majaw ndai masing galaw nga ai buga ni yawng ngu na daram mare ting hprawng yen ra mat ai majaw 2012 ning kaw na masing hpe jahkring kau ra ai de du mat sai re. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 9

Table (1). Hkali ana ninghkap masing mare jahpan Sr. No Village Name 1 Mung Hka 2 Mung Loi 3 Mazup Pa 4 Sama Yang 5 Sinlum Kaji 6 Edin Yang 7 Kadaw 8 Manda 9 Hpakawn 10 Sang Gang 11 Man Dau 12 Prang Hku Dung 13 Mahtang 14 Jahkai 15 Lamai Bang 16 Balawng Kawng 17 Bum Kahtawng 18 Kum Gau 19 Mai Chyu 20 Hpyi Di 21 Hkai Bang 22 Dung Hkung 23 Nhkawng Pa 10 Ten Years Review

SAK RAM HKAMJA LAM NINGMU JAHPAW MASING (ADOLESCENT REPRODUCTIVE AND SEXUAL HEALTH) Ginjaw Hkamka Dap Kaw Na Ndau Da Ai Amyusha Hkamja Lam Mayak Lawng Lam 5 i. Asak 18 ning n hpring ai amyu shayi ni mahkum byin ai ii. Asak nau kaba sai nu num ni ma hkum byin ai iii. Dinghku hta ma manau nau ding ai iv. Dinghku sut madang hte nbung ai ma nau law ai v. Kanu kawa nhkum ai ma nau law ai Anhte a makau grup yin shinggyim wuhpawng, grau nna gaw anhte a Miwa ga jarit mayan hkan gaw sak ram ni a matu grau tsang ra ai masa kata kaw nga pra ra ai masa re hpe mu mada ai. Grau nna gaw jarit lai masha hpaga human trafficking, nang hpam, tsa chyaru, hpaida, hkum shan hpaga sex trade, hte hkrit tsang ra ai HIV/AIDS kapbra ana ni hte jawng daw daw ai lam, asak nhpring ai dinghku shang ai lam, shang gumhpraw lu ai magam bungli nlu ai lam ni, rai nga ai. Sak ram ni hpe lam madun, hpaji jaw lakawn la ra nga ai hpe mu mada ai majaw JBH snr, KDG kaw na sak ram hkamja lam ningmu jahpaw masing Adolescent Reproductive and Sexual Health (ARSH) hpe 2008 ning kaw na hpang wa sai. Ndai masing kata ningshawng jaw ai asak pang ramma ni gaw 12 ning kaw na 19 ning laman na jawng ma ni hte jawnghkring mat ai ramma ni hpe madung tawn nna makau grup yin kanu kawa ni re. Sak Ram Hkamja Lam Sharin Sara Shalat Ai Lam - Shawng ningnan tinang KDG kata sak ram hkamja lam ningmu jahpaw sharin hpawng sharin sara shalat ai lam, hte Ginjaw Hpaji Dap kata jawng Sara/num ni hpe shalat ai, hte Teachers Training School (TTS) na jawng ma ni hpe Training of Trainers (ToT) wunkat ni hpe galaw la lu sai. Shalat la lu sai ni hpe bai jai lang nna buga kahtawng hkan, jawng hkan sak ram ni hpe sharin hpawng galaw ai lam lang hte lang galaw la lu sai. Ningmu jahhpaw sharin hpawng ni galaw sa wa ai shaloi shawngdaw hta buga hpung kanu kawa ni hte jahkrup nna hpung kata ramma ni hpe sharin jahpat ai lam galaw ai shaloi hpung woi ni hku nna laika sharin jawngdat ten hpe sha-ang nna galaw ai. Ndai zawn galaw ai ten hta ahkying aten law law hpe ala shalai la ra ai hpe mu maram lu ai. Dai majaw hpang daw gaw sak ram ni law mahkawng ai jawng hkan madaw lamang la na hku bai daw dan galai ai lam galaw sai. Dai majaw Ginjaw Hpaji Dap hte jahkrup nna jawng hkan madung aten la na sharin sai. Jawng hkan sharin hkawm ai ten hta mung mayak ni bai pru wa ai gaw jawng daw daw mat ai ramma ni a matu bai myit ra ai lam pru wa sai. Dai hta sha n-ga shaning shagu gaw jawng ma ni hpe sharin ya hkawm na matu mung nloi la ai sha n-ga n mai byin ai masa nan bai pru wa sai. Dai majaw jawng sara ni hpe madaw bai ToT wunkat sharin ya ai ladat hpe bai kapyawn masing gran shalawm sai. Lahta na lawng lam ni a majaw laika sharin jawng hte buga kata na ramma ni hpe madung 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 11

tawn ai ladat hpe bai matut gran sa wa sai hku re. Ningmu jahpaw sharin hpawng hte gapyawn nna Information, Education, Communication (IEC) materials ni hpe mung dip shabra ai lam dam lada ai hku galaw la lu sai. Table (2). Table showing list of ARSH training and years Year Number of Participants Total Training Male Female 2008 8 98 124 222 2009 13 216 277 493 2010 19 315 389 704 2011 13 132 341 473 2012 16 194 278 473 2013 14 174 253 478 2014 6 83 130 213 2015 7 146 183 328 Total 96 1358 1975 3333 Dut Dang Ai Lam Ni law law nga ai hta sak ram hkamja lam machye machyang ningmu jahpaw masing hpe hkrang shapraw sa wa na matu makau grup yin kanu kawa ni, makam masham hpung sara ni hte lit nga ai Hpaji dap hte Hkamja dap na salang ni hpe sanglang dan ai ninggam ni hpe tawt lai ra nga ai. Tatut hkrang shapraw sa wa ai ten hta rai tim ladat ni hpe ra ai hta hkan nna htap htuk ai hku bai gram sharai la ra lai wa sai. Ndai masing hpe woi awn galaw ai ni hta mung shawng daw gaw machye machyang hta dut dang ai lam ni law law nga lai wa sai. Anhte wunpawng wuhpawng a htung hking lailen makam ni nan mung anhte a dinghku ngwi pyaw lam, hkamja lam lu la na matu dut dang ai lam ni law law naw nga nga ai. Hkaja La Lu Ai Lam Ni hku nna gaw anhte a ginra hta sak ram ni asak nhpring ai dinghku shang nna dinghku lam, hkamja lam hta jam jau ai mayak ni law law nga ai hte anhte a htunghking lailen ni hte makam ni mung anhte a ningmu ni hpe pat hkum ya ai lam law law naw nga ai. Mungdan asuya a hkamja policy nan hte sak ram ni hpe makawp maga lu na matu ngangkang ai tara upadi ni nga ra ai. Ndai masing magam bungli a shingran hte pandung hpe lu du na matu nloi la ai rai tim aten la shakut sa wa ai hta awngdang ai lam, kanu kawa ni sak ram hkamja lam hpe grau chyena hkap la wa ai hpe mu mada ai. 12 Ten Years Review

NANGHPAM TSIN YAM SHAYAWM MASING (HARM REDUCTION) Health Unlimited (HU) kaw na woi awn masing ai Myen Miwa mung jarit nanghpam tsinyam shayawm masing langai rai nga ai. Ndai masing a Kachin ginra na masing hta KIO uphkang Miwa-Jinghpaw mung jarit mayan masing hpe gaw Laiza Muklum kaw KDG hku na ta tut lit la hkrang shapraw ai re. Ndai masing gaw Ginjaw Hkamja Dap, HPA hte KDG ni a ginrun project langai hku na January, 2011 kaw na December, 2012 laman lahkawng ni masing re. Madung hku na gaw dai ginra hta jailang nga ai drugs policy hte ginra masa hte htap htuk ai hku nanghpam tsin-yam shayawm ai masing harm reduction project hpe ladat shaw na galaw ai. Project a madung yaw shada ai gaw buga masha ni harm reduction hpe chye na hkap la wa na tinang buga ginra madu ni nan tatut ndai magam bungli hta shangtsap wa nna anhte buga hta hkrum hkra nga ai nanghpam mayak hpe hparan sa wa lu na matu hte nanghpam lu sha ai masha ni a tsin yam shayawm lu na matu hpe madung yaw shada let galaw ai masing rai mali ai. Ladat ni hku na gaw - a) Advocay; b) Provision of Serivces; hte c) Awareness ni re. a) Advocacy Buga kanu kawa ni, magam dap hte makan dap hkan na lit nga ai salang ni, ramma ni, hpung woi kanu kawa ni hte amyu shayi hpung a madi shadaw shanglawm ai lam gaw grau nna nanghpam tsin yam shayawm ai magam bungli hpe awng dang lu na matu madung re hpe chye na ai hte maren lang hte lang bawngban hpawng hkrumzup hpawng ni galaw la lu sai. Muklum kata lawk shagu mung Komiti rung ni hta buga shawa ni hpe hkaw tsun lamang ni hpe galaw la lu sai. b) Provision of services Ginjaw Pat Jasan Komiti kaw na hpaw tawn da ai pat jasan ginra hta nanghpam lu sha ai ni a myit masa galai shai nna tinang a arawn alai galai shai wa lu na matu behavior change sharin hpawng hpe dingyang galaw ai lam, pat jasan wang kata ginsup arung arai hte shi laika/shi shanan ni hpe mari bang da ya ai lam ni galaw ai. Bai nna wang kata e sha hkamja dap hte ta gindun nna tsi jaw gawk hpe hpaw tawn da nna tsi gawn lajang ai lam, machyi sawng ai ni machyi masha ni hpe AZG hte mung shawa tsi rung de shalai ya ai referral system lam ni galaw ai. Bai nna muklum kata na manam jarawp ni hkan, hkum dip seng hkan, hkum shan hpaga masha ni hpe comdom garan ai lam lawm ai. c) Awareness IEC ndau pyen pa ni dip shapraw nna shawa law ai shara hkan shakap ai lam, muklum kata nanghpam lu sha ai ni hpe matut mahkai la nna nanghpam tsin-yam shayawm ladat ni hpe tsun dan ai lam ni, shanhte shada hkrumzup bawng pan hpawng peers party ni galaw ya ai lam ni lawm ai. Ndai zawn galaw ai sha n-ga lam nmaw hkrang shala street drama ni hpe madun hkawm nna ningmu jahpaw ai lam galaw la lu sai. Mu Mada Ai Lam: Laiza muklum hte makau grup yin hta nanghpam lu sha ai masha grai law htam nga ai hpe mu mada ai. Laiza gaw masha grai hkum ai shara re majaw nanghpam lu sha ai masha ni yu yang shara shagu de na lawm ai hpe mu lu ai. Namhpam lu sha ai ma- 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 13

sha gaw ndai hkran na hkrai law ai rai tim dut mari hpaga ga ai masha, mung jarit lahkawng maga hkran ni re hpe mung mu lu ai. Nanghpam lu sha ai masha ni hta ana ahkya kap law ai. Buga ginra kaw jailang nga ai nanghpam pat jasan polisi kata ndai harm reduction ladat hpe hkap la lu na matu gaw mayak ni grai naw tawt lai ra na re. Control & reduce ngu ai gawn hkang hte shayawm ngu ai hpe lu jai lang na matu gaw eradiction ngu ai pat jasan ngu ai policy hpe naw tawt lai ra ai re. Grau nna gaw jarit mayan mung rai, uphkang hkrang, mung masa, tara upadi ni mung hkrak rai tawn da na uphkang gawn hkang ai lam ni grai naw gawng kya ai majaw mung nanghpam manghkang sawng ai re. Kaga lawng lam amyu myu mung grai naw law htam nga ai. ECCD Hpyen yen yen wa ra 2011 kaw na jarit mayan de mung shawa masha law wa ai hte jawng lung jawng sa ma mung grai law wa nga ai. ECCD hpe tatut lit la woi awn nga ai Amyu Shayi Hpung Ginjaw mung n dang di n dang dep ai lam law law rai wa ai. KDG a magam bungli mahkrum madup hku nga yang ECCD gaw mahkrum madup ningnan rai nga ai. Ma ni a shawng lam hpaji ningpawt gaw de ya ai ma shalet jawng hta ra kadawn ai lam ni grai law la ai majaw KDG hku na amyu shayi ginjaw hte ta gindun nna hpyen yen dabang hkan na ECCD shara 12 hpe 2014 kaw na karum madi shadaw ai lam galaw hpang wa sai hku re. Laklai ai gaw ndai project gaw KDG hte KWA ni a joint project hku na jawm galaw nga ai re. Jarit mayan hpyen yen dabang hte mare buga ni hta ECCD jawng yawng (35) nga ai kaw na KDG gaw 12 hpe sha naw dang di ai daram madi shadaw ai lam re. Karum madi shadaw ai lam hta 2014-2015 sharin ladaw laman ECCD ginra 12 kaw na jawngma yawng marai 537 (Num 259, La - 278) akyu hkam sha nga sai. Karum madi shadaw ai lam hta kanu kawa ni shanhte nan htawm hpang de lit la nna ECCD jawng ni hpe hkrunggrin hkra shakri sa wa lu na hpe yaw shada nna kanu kawa hte ECCD sara/num ni hpe ningja sharawt sharin hpawng, ningmu jahpaw ai lamang ni, kanu kawa hte ECCD komiti zuphpawng hpe galaw ai lam, lum ai baw bu-hpun palawng ni garan jaw ai lam, gaw gap hte sharin lang arung arai karum ya ai lam ni hpe madung lit la galaw nga ai. Table (3). List of KDG-KWA supported ECCD Centers Sr. No. Shara Mying ECCD Jawng 1 Pajau 1 2 Na Ru 1 3 Hpa Lap 1 4 Maga Yang Hpyen yen dabang 3 5 Zai Awng 1 6 Mungga Zup 1 7 Hkau Shau 1 8 Masat Shadaw (8) 1 9 Masat shadaw (6) Sadung 1 10 Masat Shadaw (6) Hpare 1 Yawng 12 14 Ten Years Review

MUNGCHYING NINGJA SHARAWT MASING (CIVIC EMPOWERMENT) RAMMA NINGJA SHARAWT WUNKAT Buga bawngring magam bungli ni hta ramma ni shanglawm gunhpai chye na matu hte ramma ni a machye machyang hte machyoi ni hpe sharawt ya lu na hpe yaw shada let ramma ni hpe madung yaw shada na galaw ai lamang re. Jarit mayan hkan e bawngring sharin hpawng ni kadai nau n sa galaw ai majaw ramma ni hte bawngring mu gun nga ai ramma ni hku na sharin hpawng ni lu lung na matu ahkaw ahkang nau n lu ai hpe mu mada ai. Dai majaw KDG hte ta gindun buga bawngring ni hpe galaw nga ai jarit mayan na wuhpung wuhpawng hkan na ramma ni hpe saw shaga nna shata masum wunkat hpe galaw ai lam re. Majan nhpan yak hkak ai ten hta rai tim 2012 hte 2013 ning hta pang lahkawng lu galaw la ai hta ramma yawng marai 31 hpe sharin shalat la lu sai. Table (4). Topics covered during the training (Wunkat ladaw hta sharin ai sharin gyinhpan ni): Sr. No. Sharin gyinhpan 1 Community Organizing 2 Human Rights (UDHR), Women in Politics 3 Sustainable Development (Community Development Concept) 4 Project Cycle Management 5 Political Education 6 Environment 7 Computer Literacy, Maitenance, MS Office 8 Financial Management 9 Conflict Resolution 10 Culture and local context 11 Community Health Education 12 Participatory Learning Action 13 Field Exposure 14 Action Plan 15 Special talks Wunkat lung la ngut ai ramma ni gaw tinang a wuhpung wuhpawng de bai wa nna buga bawngring bungli ni hte seng ang ai bungli ni hpe wa gun hpai lu masai. Sharin hkamla ai ramma ni, shanhte hpe dat dat ai wuhpung wuhpawng na magam gun manang ni hte makau grup yin na kanu kawa ni yawng mung ndai zawn galaw ai wunkat hpe grai ra sharawng ai lam hte akyu grai rawng ai lam hpe na lu ai majaw mung, wunkat lung la ai ramma ni yawng mung bawngring hte hpyen yen lakawn lanawn magam bungli kaba hkan shangtsap nga ai hpe mu lu ai majaw grai kabu hpa rai nga ai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 15

INTER GROUPS DIALOGUE PROMOTION PROGRAMME Anhte wunpawng wuhpawng hta wuhpung wuhpawng langai hte langai, amyu baw sang langai hte langai lapran, machyoi machye hpaji munu ni langai hte langai a ningmu ni hpe shawa de htawng madun ra ai lam ni, hte asak pang n bung hkat ai majaw ningmu n bung ai lam ni gaw bawnring rawtjat wa lam hpe akyu n jaw nga ai. Ndai mabyin masa ni hpe sharai jahpra mahtai tam lu na matu yaw shada ai masing nan rai mali ai. Madung hku na ndai masing kaw Kachin Philo-quest, Wunpawng Ramma Ganawn Mazum Hpawng, hte Hunghking hte Laili Laika hkaw tsun hpawng lamang ni lawm ai. Kachin Philo-Quest Anhte wunpawng wuhpawng kata aten na na woi awn ningshawng hpaji jaw matsun maroi nga ai sara kaba ni a myit sawn ai lam ni, shanhte a ningmu ni hpe gahkyin la, laika buk dip shabra ga ai. Dai sarakaba ni gaw Rev. Dr. Maji La Ja, Rev. Dr. Hkalam Sam Son, Rev. Dr. Na Law Dai Hkawng, Dr. Hka Lum, Rev. Dr. Lahtaw Gum Se, Dr. Zinghang Lat Naw, Rev. Dr. Sin Gawng, Rev.Dr. Lahpai Zau Lat hte Rev. Dr. Maran Ja Gun ni rai nga ai. Shanhte a myit sawn ai machye machyang lam ni, shanhte a ningmu ni, shanhte a shawng lam shingran, hte wunpawng amyu sha ni yawng hpe shanhte a matsun maroi ni hpe gahkyin la nna dip shabra ai lam re. Ndai zawn shanhte a myit sawn shingran ai lam ni gaw kaja wa anhte wunpawng sha ni a shawnglam de gahkyin gumdin myit makai hkak let rau sha gawgap sa wa lu na lam a matu grai akyu rawng ai lam nan rai nga ai. Ndai lamang hpe 2008 hte 2011 ning laman lahkawng lang lu galaw la sai. Wunpawng Ramma Hkrumzup Bawngban Hpawng (Kachin Youth Exchange Programme) Wunpawng buga shara shagu na ramma hpu-awn ni a hkrumzup bawngban hpawng hpe 2007 ning hte 2009 ning hta lahkawng la lu galaw la sai. Ndai hpawng hta gaw shara shagu de na du ai ramma hpu-awn ni hku na tinang buga ginra hkan byin nga ai masa ni, ramma ni buga masha ni hkrum hkra nga ai masa ni hpe tang madun ai lam hte tinang a wuhpung wuhpawng kaw na galaw nga ai bungli ni hpe shada garan gachyan ai lam galaw ai. Bai nna Laiza muklum kaw shanu nga ai ramma ni hte mung ganawn mazum machye machyang hte shiga ni hpe garan gachyan hkat ai lam ni lu galaw la ai. 16 Ten Years Review

Hkrumzup hpawng hta ramma hpu-awn ni tang madun bawngban wa ai hta dai ni ramma ni madung hkrum hkra nga ai gaw nanghpam tsin-yam, bungli n lu ai lam, hpaji machye machyang lam hta hpang hkrat nga ai lam, kaga kap bra ana zinli ni, ramma wuhpung wuhpawng shada mahkri shawn bungli jawm galaw ai lam hta gawng kya nga ai lam, hte asak kaba sai ni hte ningmu shai hkat ai lam ni byin nga ai hpe hkaja la lu ai. Ndai ramma hkrumzup hpawng gaw grai awngdang ai ngu mu mada ai. Ramma zuphpawng kaw sa du shanglawm ai ramma ni shada matut nna matut mahkai hkat wa lu ai a marang e 2008 ning na rawt malan manau poi kaba hta ramma 200 jan apnawng daw jau shang lawm lu ai. Bai nna 2010 ning na Myanmar mungdan a ra lata poi kaba kaw mung KDG kaw na woi awn let informal election observation hpe Jinghpaw mung hte lahta Sam mung hkan na Giwang daw 16 hkan lu galaw la sai. Nargis laru a majaw tsin yam hkrum nga ai hpu nau ni hpe mung karum ntum magam bungli hta ramma marai 15 kaw na Myanmar mungdan kata kaga bawsang ramma ni rau shanglawm gun hpai lu shai hte 2011 ning majan bai byin wa ai ten hta mung ramma 350 jan hte hpyen yen lakawn lanawn magam bungli hpe gunhpai la lu sai. VOTERS EDUCATION AND INFORMAL ELECTION OBSERVATION Myen mung a mung masa galai shai wa ai lam hte democracy transition hta ramma ni hku na shang lawm ai lam langai hku nna 2010 ning na Myanmar mungdan a ra lata poi kaba hta mung shawa ni voters ni hku na tinang me bang na nbang na hte me bang yang kadai hpe lata nna bang na ngu ai hpe atsawm sha chye na hkawn hkrang nna daw dan lu na lam hta karum madi shadaw ya lu na hpe yaw shada ai. Myen mung galai shai wa ai gaw anhte yawng a matu mai kaja simsa wa ai de ganawng ya lu na re ngu ai hpe yaw shada nna ndai voters education hte informal election observation masing hpe galaw la lu sai. Voters Eduction - a matu 2009 2010 laman hta shawng ningnan KDG hku nna ndai magam bungli hpe woi awn sa wa staff ni hku nna Bangkok daju Asian Network for Free Elections (ANFREL) rung de bat mi sa du hka ja ai lam galaw ai. Dai hpang tinang buga kata na ramma marai 20 hpe ANFREL kaw na sarakaba ni hpe saw shaga la nhtawm ToT jaw ai lam galaw ai. Ndai ramma ni hku nna matut nna shanhte hkaja la lu ai lam ni hpe myo mare kaba hte buga kahtawng ningchyawng hkan e tinang a makau grup yin kaw hkrumzup hpawng hkan, ginsup shara hkan, nawku lamang hkan tinang lu ai ahkaw ahkang kata garan gachyan ai lam galaw ai. Madung hku na gaw voters rights, free and fair election, voters responsibilities, electrol cycle, election observation a lam ni madung tawn ai. 2010 Ning Na Ra Lata Poi - hpe yu maram masam ai magam bungli informal elections observation a matu buga shara shagu na ramma marai 46 hpe saw shaga la nna shanhte hpe ra lata poi hpe yu maram ladat ni hpe sharin ya ai, bai nna code of conduct hte hkrak hkan sa na matu matsun ai kata Jinghpaw mung hta Sam mung kata ginwang daw 16 hta galaw la lu sai hku re. Yu maram masam ai ni hpe hpan lahkawng hku garam masat ai, long term observer hte short term observer ni re. Long term gaw nhtoi 45 ya rai nna shorterm gaw nhtoi 14 ya masat da ai. Shanhte ni hku na lu maram masam la lu ai mahtai ni hpe KDG de bai tang wa ai hpe Informal Elections Observation Report hpe mung lu shapraw la sai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 17

Table (5). Informal Elections Observation galaw la lu ai ginwang daw ni Sr/No. Gingwang Daw Mungdaw 1 Myitkyina Jinghpaw mung 2. Wainmaw Jinghpaw mung 3. Mogaung Jinghpaw mung 4. Hpakant Jinghpaw mung 5. Putao Jinghpaw mung 6. Moe Mauk Jinghpaw mung 7. Bhamo Jinghpaw mung 8. Mansi Jinghpaw mung 9. Muse Lahta Sam mung 10. Nam Hkam Lahta Sam mung 11. Kut Kai Lahta Sam mung 12. Munggu Lahta Sam mung 13. Lashio Lahta Sam mung 14. Nam Hpaka Lahta Sam mung 15. Tanai Jinghpaw mung 16. Ka Maing Jinghpaw mung Amyushayi Ningja Sharawt Masing - Ginjaw Amyu Shayi Hpung (KWA) hte ta gindun let galaw ai masing re. Anhte wunpawng amyu shayi sha ni grau grau nna anhte a wuhpung wuhpawng a bawngring lam, mung masa lam ni hta myi hpaw rawt jat wa nna woi awn ningshawng ai lam hte daw dan hparan lu ai lam hta grau na shanglawm shamu shamawt wa lu na hpe madung yaw shada ai. Mungdan a galai shai wa nga ai mung masa, sut masa, shingyim nga sat nga sa masa ni hta amyu shayi ni hku na grau chyena hkawn hkrang wa ra ai hpe chye na hkamla ga ai hte maren 2010 ning laman hta Amyu Shayi Ginjaw kaw na nan woi awn let tinang amyu shayi hpung kata ginwang ginjaw shagu de galaw ai lam nga sai. Shawng ningnan ginwang ginjaw shagu de matut nna htawn shabra wunkat hpe galaw lu na matu ToT hpe shawng amyu shayi ginjaw rung kaw galaw nna Sinpraw, Sina, Dingdung Dingda hte Ginjaw Ginra kata na amyu shayi hpung shagu hta ndai amyu shayi ningja sharawt masing wunkat (5) lang galaw la lu sai. Table (6). List of Women Empowerment Training Date Training Place Training Participant Facilitator M F Oct (28-30), 2010 Laiza, Laiza District Follow Up 1 25 La Rip, Ah Ba Awng Nov (1-4), 2010 Sam Pai, Follow Up 40 La Rip, Sadung District Shawng Shawng Oct (28-31), 2010 Maija Yang, Follow Up 10 28 Ningli Hkawn, East Division Mary Tawm, Mayli Awng Nov (1-4), 2010 Ulang Pa Tw, E. Div Follow Up 21 Mayli Awng, Mary Tawm, Seng Hkam Awng Lawt, West Division Follow Up 40 Total 11 154 18 Ten Years Review

FARM LAND LAW AWARENESS (SEPTEMBER, 2012 MAY, 2013) Myanmar mungdan asuya, hpyen dap hte hpaga hpung ni hku na buga masha ni lamu ga hkai sun wang ni hpe zing madu la ai mabyin ni gaw hti ndang rai nga ai masa kaw KDG hku na mung gara hku na lamu ga madu mung shawa hpe gara hku makawp maga na ngu ai ga san kata ndai farm law awareness masing hpe galaw sa wa ai re. Ladat langai hku na gaw yawm htum lamu ga madu ni Myanmar mung a lamu ga upadi ni hpe chye da ai rai yang dai upadi hpe lang nna tinang a lamu ga hpe mai byin ai hku lu makawp maga la na re ngu ai hpe mu mada ai. Madung lamang hku na gaw buga hkan e tinang a mare buga, wuhpung wuhpawng ni hpe woi awn nga ai kanu kawa ni hpe ToT wunkat galaw ya ai. Ndai wunkat hta tara kasa usa sarakaba ni hpe saw shaga la nna sharin ya ai re. ToT ngut ai hpang follow up wunkat ni hpe buga kahtawng nchyawng hkan bai matut galaw sa wa ai hta Munggu, Hpawng Seng, Hpai Kawng, Mungbaw hte Kutkai mare hkan shara 5 hta bai matut galaw la lu sai. Aten kadun masing raitim awng dang ai lam hpe hkam la lu ga ai. Ndai wunkat hta shang lawm ai buga masha ni nan Munggu hte Hpaikawng mare ni kaw lamu ga yu reng makawp maga hpung ni lu hpaw shabawn la lu ai. Dai ginra na PyiTuTsit ni Miwa hkran na lauban ni hpe dut sha kau hkyen ai buga masha ni madu da ai lamu ga hpe makawp maga la lu ai. Ndai hpe yu ai shaloi buga a matu galaw ai magam bungli gaw kachyi sha re ai rai tim grai akyu rawng ai hpe mu mada ai. Mung chying shara ni myitsu myit hprang ai hte shamu shamawt nga ra ai, hte buga bawngring ni hpe grai woi awn ningshawng galaw ai lam ni gaw grai nan ahkyak ai hte, ra nan ra nga ai hpe lu hka ja la ai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 19

SHINGGYIM NAU-NA KARUM NTUM (HUMANITARIAN) HPYEN YEN MALU MASHA KARUM NTUM (FOOD ASSISTANCE) Wunpawng buga hta majan bai byin hpang wa ai 2011 ning hta KDG hku na mung dang di dang dep ai made hpyen yen karum ntum magam bungli hpe shachyen shaja hpang wa sai hku re. Hpyen yen ni hpe karum ntum jaw ai lam hta gaw ja gumhpraw law law hte machye machyang ladat ni ra ai majaw KDG kaw nna karum jaw na matu n loi la ai. Hpyen yen yen wa ai ten shawng daw 2011 hkan gaw shinggan de na NGO, INGOs ni UN ni grau nna jarit mayan hpyen yen dabang hkan n lu du ma ai. Ndai zawn re ai masa kaw Metta Development Foundation hku na karum jaw ai ja gumhpraw hte hpyen yen 27061 hpe November 2011 kaw na February 2012 laman shata masum malu masha karum jaw ya lu sai re. 20 Ten Years Review

10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 21

GENDER ASSISTANCE PROGRAMME Ndai masing kata hta Kanu num ni, ma hkum hte chyujaw kanu ni, sak ram jawng num ni, hte kawa la ni hpe karum madi shadaw ai lam re. Kanu num ni hpe gaw hkumhkrang san seng lam lang arung arai hte labu bu hkrawng ni karum madi shadaw ai lam lawm ai. Ma hkum kanu ni hpe gaw minimum cash assistance karum jaw ai lam, n-gun wa lusha kaji kajaw karum jaw ai lam ni lawm ai. Sak ram jawng num kasha ni hpe kata palawng garan jaw ai lam ni re. Ndai masing kata 2012 ning hta Laiza grup-yin hpyen yen yawng marai 13,918; 2013 ning hta hpyen yen jawngma yawng 1,154; bai nna 2014 ning hta hpyen yen yawng marai 17,771 hpe karum shadu lu saga ai. Ndai hpe TROCAIRE kaw nna madung karum jaw ai ja gumhpraw hte karum ai re. Bai nna kawa la ni hpe kata labu karum jaw ai lam ni re. 22 Ten Years Review

HAPPY CHILD PROGRAMME Ndai masing gaw ma ni hpe makawp maga programme kata na lamang langai re. Anhte a hpyen yen kanau kasha ni nam shalawng, maling ni hpe jasan la nna gawgap da ai hpyen yen dabang hte mare kata, man ai shara hkan matsut matsat rai nga ra ai hte makau grup yin hta ma ni chyai ginsup n manu n mana re ai shara hkan, nga ra taw nga ai hte n-gun wa malu masha ni ningra nga ai ni hpe makawp maga lu na matu yaw shada nna ma ni hpe woi zinlum ai lamang san san rai nga ai. Laiza grupyin na ECCD ginra na ma ni a nutrition survey hpe hta la nna media de shabra lu ai hta RANIR hku nna mung advocay magam bungli hta jai lang ai lam lu galaw la sai. 2012 ning hta ECCD jawng ma yawng marai 904 hpe n-gun wa lu sha shata masum karum jaw lu sai rai nna tsang 4 n pu ma ni yawng 1,437 hpe ginsup rai hte san seng san pan arung arai karum jaw ai lam galaw nna dai lamang kata sha ma ni hpe shanhte jawngyu hkring sa rau ai shani hkan woi ginsup ai lam, mau mwi hkai dan ai lam, hkrum hkrang hte makau grup yin san seng san pan lam hte seng nna hkaw tsun dan ai lam ni galaw la lu sai hku re. 2013 ning hta Hkau Shau, Masat shadaw (6), Masat shadaw (8) hkan na ECCD jawngma ni hpe lum ai bu hpun palawng, hkyepdin hte n-gun wa lu masha ni karum ai lam galaw la lu sai. Jawngma yawng marai 630 hpe karum madi shadaw ya lu sai. HPYEN YEN JAWNGMA KARUM NTUM (EDUCATION IN EMERGGENCY) Laiza-Alen Bum kaw hpaw da ai hpyen yen jawng ma ni hpe karum ai lamang langai re. 2014 ning hta Save the Children ni kaw na karum madi shadaw ai hte ndai lamang hpe galaw la lu sai. Ndai lamang hta jawng ma ni a jawng lang arung arai karum madi shadaw ai lam, hka shin gawk-hkalawng gram lajang ai lam, sha ku hte jawngma yup ku karum madi shadaw ai lam, hte si maw si mai karum madi shadaw ai lam galaw la lu sai. Karum jaw lu ai jahpan ni: - Karum hkam la sai jawng ma yawng 917 - Yup ku (htap lahkang) yawng 374 - Sha ku yawng kaba 110 - Hkashin gawk hte hka lawng 2 (Num, La) - Jawng ma lang arung arai - laika buk dozen 4,015 ; Ball pen 21,810 ; chyu chyang sadek 917, rubber and sharpener - 917 - Simaw simai karum jaw ai ninghtoi yawng shata (10) Child safe-gauring training hpe mung Save the Children na sara/num ni hte Alen Bum Jawng Boarder sara/num ni a matu project ladaw laman galaw la lu ai lam nga sai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 23

UN-CONDITIONAL CASH GRANT Hpyen yen ni a nta dinghku kata lang ja gumhpraw mayak ni hpe mai byin ai daram karum madi shadaw lu na matu yaw shada let karum ai lamang re. Woi Chyai hpyen yen dabang na hpyen yen ni hpe shata mi marai mi hpe Kyat 7,000 karum jaw ai. Ndai zawn karum ai hpe 2014 ning February kaw na 2014 ning May shata du hkra shata mali karum jaw sai hta masha yawng marai 3,958 hpe akyu hkam sha shangun lu sai. 24 Ten Years Review

KAGA SHAMU SHAMAWT NI Organizational Capacity Building a matu wunkat ni hpe lawu de na hte maren lu galaw la sai. Staff Capacity Building a matu KDG mu gun ni hpe shalat ai lamang kata lawu na lamang ni hta shalat la lu sai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 25

Nargis Cyclone Victims Rescue Mission Lawu Myen mung, Mali hkanam ga de 2008 ning May shata hta byin lai wa ai Nargis Cyclone laru kaba a majaw masha sen lam shadang si sum ai hte tsin yam hkrum ai lam byin lai wa sai. Dai tsin yam hkrum ai masha ni hpe karum ntum jaw na matu Foundation for People of Burma ngu ai wuhpung wuhpawng ni hku woi awn ai karum ntum masing kata KDG hku na ramma marai 15, laning mi jan karum ntum ai lam hta sa du shanglawm lu sai hku re. Sa du shanglawm ai a marang e mung kaga baw sang hpu nau amyu sha ni hte mung ganawn mazum magam bungli galaw ai mahkrum madup lu la sai. 26 Ten Years Review

International Younth Day Event Laiza Ramma Komiti kaw na woi awn ai International Youth Day hta mung KDG hku nna ja gumhpraw masha n-gun hte shang lawm ai lam hpe 2013 kaw na 2015 ning laman 3 lang shang lawm madi shadaw lu saga ai. Kaga Wuhpung Wuhpawng Jinghkri Ni Hta Shanglawm Ai Lam Kachin Civil Society Coordination Team (KCSCT) hta mung malawm langai hku shamu shamawt lawm wa ai sha n-ga KDG a lithkam kaw na KCSCT a lit hkam hku lit la galaw lai wa lu sai. Relief Action Network for IDP and Refugee (RANIR) hpe hpaw hpang wa ai lam hta shang lawm ai zawn KDG Director kaw na RANIR lit hkam bungli hpe lahkawng ning chyen lit la lai wa sai hte ya du hkra jinghkri malawm hku shanglawm nga ai, Bai nna Joint Stratety Team (JST) a malawm langai mung re. Bai nna Kachin CSOs Network for Land Policy Development ngu ai jinghkri a malawm langai ma rai nga ai. Psychosocial Support For IDPs Laiza Ramma Komiti hte ta gindun nna Shalom Foundation a ja gumhpraw hte machye machyang karum ntum ai a marang e 2011 2012 laman laning mi chyen hpyen yen ni a myit ningma tsi ai magam bungli trauma healing hpe galaw la lu ai a marang e psychosocial support mahkrum madup mung lu la sai hku re. Wunpawng Amyu Shayi Thai Mungdan (KWAT) ni de 2007 2010 laman woi awn galaw ai shata (6) wunkat kaw yawng marai (8) hpe shalat la lu sai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 27

28 Ten Years Review KARUM JAW AI WUHPUNG WUHPAWNG NI

SHANING SHAGU NA JAI LANG AI JAHPAN 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 29

MAYAK HTE DUT DANG AI LAM NI Anhte mungdan gaw matsan ai mungdan langai hte maren hpa lam hta mung naw kaji kadun nga ai mungdan re zawn anhte a wunpawng buga ginra ni hta mung hpaji lam, hkamja lam, machye machyang lam, sut masa, ni hta mung grai naw ningra nga ai rai nna mung masa lam hta mung grai naw dut dang nga ai hpe mu lu ga ai. Dai majaw anhte buga rawt jat galu kaba ringchying gan ga wa lu na matu bawngring magam bungli ni law law aten jaw, n-gun atsam dat, ja gum hpraw arang bang ra nga ai. Dai majaw buga bawngring ngu na tsun jang lam shagu hpe myit nna lit la ra ai lam ni byin ai. Buga bawngring magam bungli galaw sa wa ai shaloi mung ja gumhpraw ni law law jai lang ra ai, machye machyang ni law law ra ai hta anhte hta ja gumhpraw hte machye machyang ni ningra ai lam ni nga ai. Buga bawngring magam bungli a matu ja gumhpraw alu tam na mayak ni nga ai majaw maigan karum ntum hpe sha madung shamyet shanat ra ai lam ni byin ai. Yak hkak ai shara de nan shara jahkrat na galaw ai shaloi kung kyang ai, machye machyang law ai mu gun ni hpe saw shaga la na mayak ni nga ai. Mung masa mabyin masa a majaw magam bungli ni galaw sa wa ai shaloi hte matut mahkai, hkawm sa hkawm wa, magam bungli shara jahkrat galaw sa wa na matu shara shagu hkan lu du na matu dut dang ai lam law law nga ai. Wuhpung wuhpawng langai hte langai shada da mahkri shawn, n-gun jaw hkat ai lam ni hta mung grai naw ningra nga ai zawn, buga masha ni nan shanglawm lit la bawngring magam bungli galaw ai lam hta grai nan dut dang ai. Buga bawngring magam bungli masing ni shaning na na hkrung grin nga lu na matu gran nna tatut hkrang shapraw sa ai masing ni mung masa n-grin, majan nhpan a majaw hten mat ai sha n-ga dai ni raitim ding yang hkrunggrin bawngring masing ni gran sa wa na mayak nga ai. 30 Ten Years Review

HKAJA LA LU AI LAM NI Bungli mahkrum madup hte hkrunggrin ai bawngring masa ngu ai concept ni hpe grau grau chye na wa nna anhte a wunpawng buga a shawnglam bawngring masing ni hpe buga hta ra nga ai hta hkan nna chye gran sa wa ai. Bawngring magam bungli hte seng ai lam ni hpe law law lu hka ja la ai. Donor ni law law hte matut mahkai magam bungli ni galaw ai a marang e buga a masa hte shingdaw nna mungkan a masa, donating agencies hte back donor ni a lam hpe chye na wa ai. Makau grup yin wuhpung wuhpawng ni law law hte ta gindun magam bungli galaw ai a marang e bungli masa ni, matut mahkai masa ni hpe chye la lu ai. Mungdan kata-shinggan na masha law law, wuhpung wuhpawng law law hte hkau chyap wa lu ai. Kaga wuhpung wuhpawng ni hte matut mahkai magam bungli galaw sa wa na shaloi tinang wuhpung wuhpawng a manu shadan ai lam, shingran ai lam, pandung tawn ai lam, jasat ai lam ni hpe madung tawn, chye na nna matut mahkai magam bungli ni galaw na gaw madung tawn ra ai hpe chye na la lu ai. Ndai (10) ning mahkrum madup hku nga yang, wuhpung wuhpawng langai hku - kaji tim kaba tim - tsap sa wa lu na matu gaw n loi nga ai ngu ai hpe grau chye wa ai. Nta kaji langai gap ai hte nta kaba langai gap ai gaw hkrang kaji kaba shai tim lakung lakap gaw maren ngu na daram ra nga ai ngu ai hpe chye la lu ai. Simsa ten, myen mung mung masa gumshem asuya prat hta bawngring magam bungli galaw ai mahkrum madup hpe lu la ai zawn majan nhpan hpyen yen tsin yam ten hta bawngring magam bungli hte shinggyim nau na karum ntum jaw ai magam bungli hpe gapyawn ai mahkrum madup ni hpe lu la ai. Wuhpung wuhpawng langai hku na tsap sa wa ai majaw masha law law chye wa ai hte kam hpa ai lam lu la wa ai. 10 Ning Hkrunlam Shamu Shamawt Matsing Ningting 31

ANNEXES: 1. List of Table Table (1). Table (2). Table (3). Table (4). Table (5). Table (6). Table (7). Table (8). Table (9). Table (10). Table (11). Hkali Ana Ninghkap Masing Mare Jahpan Table Showing List of ARSH Trainings and Years List of KDG-KWA supported ECCD Centers Topics Covered During the Training Informal Elections Observation Galaw Lu ai Ginwang ni List of Women Empoverment Training Food Items Distribution Record List of Camps and IDP List Reached by Food Items Assistance List of Organizational Capacity Building Trainings List of Trainings/Conferences/Seminars/Forum List of Projects and Donors of KDG 2. Ndau Shabra Laika 32 Ten Years Review

Change From Within Jinghhpaw Wunpawng Bawngring Hpung (JBH) Kachin Development Group (KDG) Lawk (2)/ Laiza Muklum, Kachin State, Myanmar Email: kdg_jbh@yahoo.com, Tel: +86 15308820764