CHAU PHI XUNG DOT a CHAU PHI DO THAY D6 THE CH^ CHINH TRI Pham Thi Kim Hue* Hi^n nay, chau Phi van la mot chau luc bat on. Sir bat on a day khong chi

Size: px

Start display at page:

Download "CHAU PHI XUNG DOT a CHAU PHI DO THAY D6 THE CH^ CHINH TRI Pham Thi Kim Hue* Hi^n nay, chau Phi van la mot chau luc bat on. Sir bat on a day khong chi"

党愚举叶
4 years ago
Views:

1 CHAU PHI XUNG DOT a CHAU PHI DO THAY D6 THE CH^ CHINH TRI * Hi^n nay, chau Phi van la mot chau luc bat on. Sir bat on a day khong chi la sir bat on ve kinh te - mot chau luc ngheo doi nhat the giofi, ma noi den sir bat on a chau Phi la noi den sir bat on ve chinh tri - xa hoi - mot chau luc luon xay ra xung dot. Neu a mot khu virc nao do ciia chau Phi vira thoat khoi cac cuoc xung dot dam mau thi a mot nai khac cua chau Phi lai tiem an nhung nguy ca bung no nhirng cuoc xung dot dam mau mai. Chi trong giai doan tir nam 1997 den nam 2002, hon mot nua cac cuoc xung dot tan bao tren the giai da xay ra tai chau Phi. Van de xung dot a chau Phi thirc sir da va dang trof thanh van de cap bach khong chi vai chinh cac quoc gia chau Phi ma con doi vai ca cpng dong quoc te. Doi ngheo, benh t t, that hoc va bat on chinh tri la nhixng nguyen nhan chinh gay ra cac cuoc xung dot Vi$n Ngliien cihi Chau Phi va Tning Dong a chau Phi, va ngugc lai, xung dot la nguyen nhan can tra qua trinh phat tri en cua chau Phi, lam cham 16 trinh thirc hien Cac muc tieu thien nien ky (MDGs) ciia chau luc nay. 1. Hau qua v6xa hoi Cac cuoc xung dot da cuop di mang song cua rat nhieu nguai dan chau Phi. Chang ban, xung dot a Cong boa dan chu Congo (DRC) da giet chet hon 5,4 trieu nguai'. Tai Kenya, xung dpt dau nam 2008 lien quan den cuoc bau cu Tong thong Kenya cgng da giet chet hang tram nguai va khien hang tram nguai khac phai sa tan. Tai Chad, cuoc chien ac liet giua chinh phu va phien quan tai thu do N'Djamena vao thang 4 nam 2008 cijng da giet chet hang tram nguai. Xung dot a Darfur (Sudan) cqng da cuop di sinh manh ciia hon nguai. Xung dot a chau Phi khong chi giet chet rat nhieu nguai ma con lam gia tang sir lay nhiem dich benh a chau Phi, dac biet la HIV/AIDS, bai k^t... Theo nghien ciru cua Tap chi nghien cmi CHAU PHI & TRCNC DONG so 06 (58) thang 06/2010

2 Xung dot d chau Phi... Bishikwabo-Nsarhaza va Mutangadura (2002) ve sir lay Ian HIV tai khu vuc can Sahara chau Phi, thi ty le nguai Ion bi HIV a khu vuc nay la 8,4%, cao gan gap 4 Ian so vai khu vuc Caribe (2,2%). Xung dot xay ra khien xa hoi bat on, nguofi dan khong dugc bao ve, dac biet la phu nir va tre em tra thanh cac doi tuong de bi ton thuong. Chang han, hau qua tir cuoc bao luc sau cuoc bau cu Tong thong Kenya vao thang 2/2008 da khien 135 phu nij va tre em gai - tham chi c6 em mai chi c6 2 tuoi da phai nhap vien tai Benh vien Phu san Nairobi do bi tan cong tinh due va bi ham hiep tap the. O Mozambique, lire lugng phien loan RENAMO da su dung it nhat 10 nghin linh tre em, trong so do c6 nhiing em mai a do tuoi tir 6 den 7 tuoi (Homvana, 2006). O Angola, ty le tre em tham chien rat cao, khoang 7%) trong tong so tre em Angola da tirng dung sung. Co the noi rang cac cuoc xung dot da anh huang nghiem trong doi vai tre em va phu nij chau Phi. Thay vi dugc cam but, cam sach den truong thi cac em phai cam sung, doi mat vai chet choc. Tre em la tuong lai cua dat nuac, nhung mot so quoc gia chau Phi da xay dung the he tuong lai phuc vu sir phat trien dat nuac tu mot so lugng khong nho tre em khong dugc den truong va phai tham gia chien tranh. Bang so lirong nhirng nguoi bj chet tran va bi giet tai mot so nu-ffc chau Phi Nwffc Algeria Angola Burundi Congo, Brazzaville DRC Ai Cap Guinea-Bissau Liberia Morocco Mozambique Nigeria Sierra Leone Uganda Thffi giaii Chet tran Tong so nguoi bi giet 1,5 trieu ,4 trieu (khong ke nhirng nguai chet tran) * ,5-1 tneu tneu Ngudn: Lacina va Gleditsch (2005); Coghlan (2006): UCDP/PRIO thdng ke s6 lieu xung dot quan su; Bao cao An ninh con ngu&i (2007). Xung dot khien cho cac chuong trinh y te cong cong nham kiem soat va ngan chan dich benh cua cac nuac chau Phi gap kho khan va khong the thirc hien dugc. Tu nam 1996, Uganda tuyen bo da thanh cong trong viec ngan ngira benh bai liet cua nuac nay,' nhung hien nay Uganda dang lo sg truac viec lay Ian cua can benh nay tai cac khu vuc giap bien giai vai Sudan va DRC - hai nuac dang xay ra xung dot. Nguai ta uac tinh rsng Tap chi nghien cmi CHAU PHI & TRU1\G DONG so 06 (58) thang 06/2010

3 Xung dot d chau Phi.. sau khi cham dirt xung dot Darfur thi Sudan phai mat tu 2 den 3 nam de diet tru tan goc benh giun vgi kinh phi hang nam khoang 2 tneu USD. Co the noi rang neu xung dot khong xay ra thi cac chuong trinh y te ngan chan dich benh tren toan quoc a cac quoc gia chau Phi se khong bi gian doan. Ben canh do, xung dot con khien Ian song ti nan cua chau Phi tang nhanh. Mac du vai dan so gan 900 trieu nguai, chiem 12% dan so the giai, song ty le nguai ti nan ciia chau Phi lai len den 31% tong so nguai ti nan tren toan the giai. Nhirng cuoc xung dot, nhiing cuoc ngi chien da khien hang tram nghin nguofi phai dai bo nha ciia, que huong di lanh nan tai cac nuac lang gieng va dieu nay tra thanh mot hien tugng pho bien a chau Phi. Theo bao cao cua Cao Uy Lien hgp quoc ve ngugi ti nan nam 2006, so nguai phai dai bo nha cua do xung dot trong nuoc g Uganda la nguai; DRC la nguai; Cote dtvoire la nguai; Somalia la nguai. So nguai xin ti nan chinh tri a cac nuac lang gieng cung khong ngirng gia tang a chau Phi. Trong nam 2006, so nguai xin ti nan chinh tri tu Tanzania la nguai; Chad la nguai, Kenya la nguai; Uganda la ngucyi, DRC la nguai... Co the thay ro nhat hau qua tir cuoc xung dot Darfur, phia tay Sudan. Cuoc xung dot nghiem trong a Darfur gma chinh phu va cac phong trao noi day a Sudan bat dau tu thang 2 nam 2003 keo dai den nam 2006 da khien nguai mat nha cua (IDPs) va nguofi chay sang Chad xin ti nan chinh tri^. Song tinh den nay thi con so nguai bi thiet mang tu cuoc xung dot Darfur la hon nguai, so nguai song trong canh ly tan da tang them 1 trieu nguai so vai nam 2006, dua tong so nguai IDPs a Sudan la 2,5 tneu nguai (2008). 2. Hau qua v kinh t Xung dot va ngi chien g chau Phi khong chi de lai nhirng hau qua nghiem trong doi vai xa hoi chau Phi ma con tac dong tieu cue doi vai nen kinh te cua chinh cac nuac xay ra xung dot noi rieng va cua toan khu vuc chau Phi noi chung. He qua dau tien cua xung dot va ngi chien doi vai nen kinh te chau Phi, do la he thong ca sa ha tang cua chau Phi bi tan pha nang ne. Ca sa ha tang la nen tang de thiic day thuong mai, thu hut dau tu va tang truong kinh te. Song ca so ha tang cua cac nuac chau Phi da bi tan pha nghiem trgng do noi chien va xung dot mac cho nhiing no lire xay dung va tai thiet tich cue cua cac nugc chau Phi cgng nhu cong dong quoc te. Theo bao cao ciia Ca quan Phat trien Quoc te (DfID), trong vong 20 nam tir nam 1980 den nam 2000, 50% ca sa ha tang cua chau Phi bi tan pha bai hang loat cac cuoc xung dot va noi chien. Cu the, cuoc xung dot 6f DRC da tan pha han 40% ha tang y te cua nuac nay tai Masisi Bac Kivu. Vai mot khoan vien trg tuong doi Ian, hon 600 trieu USD cua cac nha tai trg danh cho DRC de phat trien dat nuac trong giai doan , trong do c6 gan 83 trieu USD dau tu cho he thong giao thong cua DRC, the nhung chi c km trong tong so km cua DRC dugc trai nhua. Angola va DRC hoan toan phu thugc vao duang hang khong do he thong giao thong Tap chi nghien ccai CHAU PHI & TRUING DOPVG so 06 (58) thang 06/2010 ill

4 Xung dot dchau Phi... duang bg bi tan pha nang ne bai cac cuoc xung dot. De tai thiet khu vuc Darfur bi tan pha nang ne bai cuoc ngi chien tii nam 2003, Sudan by vgng cac nha tai trg quoc te se vien trg 2 ty USD. Tai Nigieria, phien quan ciia Phgng trag giai phong chau tho song Niger (Movement for Emancipation of the Niger Delta - MEND) da pha buy mot duang ong dan dau chinh cua Cong ty dau khi Shell tai mien Nam Nigieria. Xung dot g Nam Phi trgng thang 5 nam 2008 ciing da bien nhieu nai ciia Johannesburg giong nhu bai chien truong. He thong giao thong, vien thong, truang hgc, benh vien... khong nhiing bi tan pha nang ne bofi ngi chien va xung dot, ma nhieu du an xay dung va phat trien ca so ha tang cua cac nuac chau Phi da bi buy bo hoac khong du kha nang thirc hien do cac nha dau tu lo ngai ve rui ro xung dot nen diing dau tu va rut von. Co the noi rang neu xung dot va ngi chien van tiep dien a chau Phi, thi chau Phi se van la mot chau luc lac hau va kem phat trien. Hau qua thii hai, do la chi phi cho xung dot va ngi chien gia tang. Theo bao cao ve He thong hanh dong quoc te doi vofi vij khi hang nhe nam 2007 {The International Action Network on Small Arms) ciia ca quan Oxfam, tii nam 1990, cac cuoc xung dot va noi chien ciia chau Phi da tieu phi GDP cua chau Phi la 384 ty USD, tuong duong vai khoan vien trg nuac ngoai danh cho cac nuac chau Phi ciing trong thai gian do. Hon the niia, van de buon lau vii khi de cung cap vq khi cho cac cuoc xung dot va ngi chien a chau Phi ngay cang gia tang. Theo bao cao ciia Van phong Lien hgp quoc ve ma tuy va tgi pham (UNDOC), gia tri cac loai'vu khi buon lau tren the gigi len tgi 300 trieu USD/nam, trong do chau Phi la thi truong tieu thu Ion va c6 lai nhat. Ben canh do, chi phi danh cho quan su cua chau Phi nam 2008 la 20,4 ty USD chiem 2% GDP cua toan chau luc (Theo bao cao cua Vien Nghien ciiu hoa binh quoc te Stockholm), dieu do trai ngugc han vgi mong muon cua cuu Tong thu ky LHQ Kofi Annan keu ggi cac nuac chau Phi cat giam chi phi quan sir xuong 1,5% GDP va by vgng sau muai nam ke tii nam 1998 chi phi quan su cua cac nuofc chau Phi chi con 0% GDP. Viec gia tang ngan sach danh cho quan sir cua cac nuofc chau Phi chiing to tinh trang bat on an ninh cua chau Phi, va hon the niia, khi chinh phu cac nuac chau Phi gianh nhieu tien de dau tu hay chay dua vu trang thi kinh phi gianh cho cac ITnh vuc khac nhu y te, giao due... se bi cat giam. Dieu nay se khien cac nuac chau Phi tiep tuc lun sau vao vong xoay khung hoang chinh tri - xa hoi - kinh te. Cuoi Cling, hang loat cuoc xung dot va ngi chien a chau Phi da de lai mot di san nang ne la nan doi, nan suy dinh duong, kem phat trien cua cac nugc chau Phi. Uac tinh xung dot Darfur da khien san xuat trung binh cua nugc nay bi giam 12%, tang truong nganh nong nghiep cua nuac nay cung bi giam 3% mot nam. Theo thong ke ciia LHQ, chau Phi la chau luc c6 ty le that nghiep cao nhat the giai moi nam tang 10%, trong do nhiing nai la diem nong ve xung dot nhu Trung Phi va B4C Phi thi ty le that nghiep len den 25,6%. 32 trong so 38 nugc ngheo nhat tren the gioi thugc ve chau Phi. Ng nugc ngoai cua chau Phi len tgi 425 ty USD. Co the noi rsng neu tinh trang xung dgt cua chau Phi khong dugc giai quyet thi tinh trang doi ngheo, kem phat trien van tiep tuc keo dai. «Tap chi nghien cmi CHAU PHI & TRUING DONG so 06 (58) thang 06/2010

5 Xung dot d chau Phi.. 3. Hau qua d6i vo-i moi tru'o'ng va tai nguyen thien nhien Xung dot va ngi chien da de lai nhiing hau qua nghiem trgng doi vai moi truang va tai nguyen thien nhien cua luc dia Den. Hang nghin nguai, hang trieu nguai da bi giet do xung dot va ngi chien. Su phan buy hang nghin xac chet trugc mat khong chi gay miii hoi thoi, mat ve sinh, 6 nhiem moi truong song ma nghiem trgng hon ve lau ve dai se lam 6 nhiem nguon nugc khien cac dich benh a chau Phi vi the bung phat. Xung dot khien dong nguofi mat nha ciia, ciia cai va ti nan a chau Phi gia tang. De song sot, nhiing nguai ti nan khong con con duong nao khac bugc phai san bat, giet dong vat hoang da de lay thiic an va ban lay tien. Ben canh do, de CO tien mua via khi, lire lugng chinh quy, Ian phi chinh quy a cac nuac chau Phi deu dua nhau khai thac triet de cac nguon tai nguyen, khien nhiing canh ning nguyen sinh, nhiing vuon quoc gia ciia chau Phi bi tan pha nang ne, mot so loai sinh vat, dong vat quy hiem CO nguy eg bi tiet chung. Chang ban, a Angola, hang nghin dong vat bao gom linh duong va voi bi giet do dam phai bom min. 6 Mozambique, ban 100 con voi bi chet mot phan do bom min va mot phan khac,do nan buon ban lau nga voi gia tang. Den cuoi thap ky 1990, so lugng voi a chau Phi giam 90% so vai thap ky 1970 va so lugng te giac a chau Phi gan nhu bi bien mat. Khu vuc Ho Ion a chau Phi dugc biet den la nai c6 cac vuon quoc gia noi tieng dugc bao ton song ciing la mot trong nhiing diem nong ve xung dot, bat on an ninh chinh tri. Dieu nay da anh huong xau den cuoc song ciia cong dong dan cu va moi truong a khu vuc nay. 300km^ ning da bi tan pha va c6 nguy CO bi xoa khoi ban do, bai vi moi ngay CO ban nguoi tham nhap khai thac lam san, san bat dong vat hoang da nhu voi, trau rung, ha ma. Ngi chien 6 Rwanda tii nam da tan pha ha rung va ha rung khac da bi bien mat. Neu nhu nam 1956, vuon quoc gia Akagera cua Rwanda rgng ha thi nay chi con ha, giam hon 1/3 so voi dien tich ban dau. Mien bac Sudan la noi cu tni ciia rat nhieu dong vat quy hiem va dang c6 nguy co tuyet chung, bao gom: linh duong tai trang chau Phi, voi, te giac den va trang va nhieu loai chim quy hiem. Mac du c6 den 19 khu bao ton, 3 vuon quoc gia Ion va mot khu sinh quyen, song rat nhieu loai dong vat quy hiem bi san ban rao riet va di cu khoi mien Bac Sudan do cuoc ngi chien tai day. O khu vuc Tay xich dao chau Phi, nhiing canh rung nhiet doi bao gom cac cay tech, cay dai ngua c6 gia tri kinh te cao. Mot tan go tech kho tren thi truong the gioi c6 gia USD, con go tech tuoi c6 gia la USD/tan. Hang tram ha cay tech da bi don khoi khu vuc Tay xich dao chau Phi trong thoi gian xay ra xung dot de ban lay tien cung cap tai chinh cho cac luc lugng quan sir hay rot tien vao tai khoan cua cac ben tham chien. Ro rang, xung dot va ngi chien la nguy co tan pha moi truang va gop phan lam can kiet cac nguon tai nguyen thien ciia chau Phi. Tom lai, xung dot da va dang de lai nhirng hau qua nghiem trgng doi voi tat cac ITnh vuc cua chau Phi, tii xa hoi, kinh te cho den moi truong. Xung dot khong chi mang lai chet choc, dau thuong ma khien Ian song ti Tap chi nghien cini CHAU PHI & TRUNG DONG so 06 (58) thang 06/2010

6 Xung dot dchau Phi.. nan o chau Phi gia tang va keo theo bao van de nan giai khac nhu; su lay Ian dich benh, su tan pha moi truong, tai nguyen thien nhien va tgi pham... Xung dot la thii vu khi nguy hiem can tra qua trinh phat trien ciia cac quoc gia chau Phi, khien cac quoc gia chau Phi da ngheo lai cang ngheo hon. Ro rang, o chau Phi, bat on chinh tri, xung dot. doi ngheo nhu mot vong Ian quan. Chi khi nao cac quoc gia chau Phi voi sir chung siic ciia toan khu vuc va cong dong quoc te giai quyet xung dot, ngan chan xung dot va xay dung mot nen chinh tri thuc sir dan chii vi Igi ich cua toan dan va vi Igi ich quoc gia thi cac quoc gia chau Phi moi c6 co hoi phat trien va thinh vugng. Chu thich: ' So lieu tir bang thong ke so lieu xung dot quan su UCDP/PRIO ' Bao cao Cao Uy Lien hiep quoc ve nguai ti nan nam 2006 Tai lieu tham khao 1. Do Dire Dinh - Nguyen Thanh Hien (2009), Tinh hinh kinh te chinh tri noi bat cua Chau Phi - Trung Dong nam 2008, NXB. Khoa hoc Xa hoi, Ha Noi. 2. African Development Bank (2008/2009), Conflict Resolution, Peace and Reconstruction in Africa, Oxford University Press. 3. Brig. Gen.Frank. K Rusagara (2008), The Nature of Conflict in Africa Toward 2020, SA Army Seminar Antony Otieno Ong'ayo (2008), Political Instability in Africa: Where the Problem lies and alternative perspectives. The African Diaspora Policy Centre, Amsterdam. 5. Peter Saundr>' (2008), Environment and Socioeconomic impacts of armed conflict in Africa, United Nations Environment Programme B Tap chingfiien ci'ni CHAU PHI & TRUNG DONG so 06 (58) thang 06/2010

SBD HO TEN Ngày Sinh Sửa đổi DOAN THI AI DAO THI AN DO VAN AN DO XUAN AN LE

SBD HO TEN Ngày Sinh Sửa đổi DOAN THI AI DAO THI AN DO VAN AN DO XUAN AN LE 30001 DOAN THI AI 05.01.1993 30002 DAO THI AN 17.05.1995 30003 DO VAN AN 09.08.1995 30004 DO XUAN AN 20.09.1993 30005 LE HONG AN 29.07.1992 30006 LE XUAN AN 19.02.1994 30007 MA MY AN 25.08.2005 30008 MAC